Guxim Alimani është rreth të dyzetave dhe të habit fakti që edhe pse ka këtë moshë është një nga përkrahësit e Monarkisë. Ai në intervistën e tij sqaron shumë enigma rreth vizitës së Mbretit Leka i Parë në Shqipëri, në vitin 1993, dhe në rikthimin e tij pas referendumit të prillit 1997, ku, sipas monarkistëve, mbretëria ka fituar më shumë se 50 për qind të votave.

Alimani ka edhe një histori në burgjet e Greqisë, ku ka vuajtur dënimin, që, sipas tij, është i padrejtë, për më shumë se 20 muaj. “Rasti e solli, thotë ai, që në një nga qelitë e burgut të Koridhalosë të qëndroja me një nga personazhet e njohur të historisë së shtetit grek, që njihet si diktatori Papadhopulos. Të gjithë duhet ta dinë “eptaetinë”, (shtatë vjetët e jetës politike së tij në krye të shtetit helen). Në një nga burgjet e Kretës do të takoja edhe aktorin tonë të mirënjohur Viktor Zhusti, që kryente dënimin atje”. Guxim Alimani në vitin 1997 u largua nga Shqipëria drejt Greqisë, ku dhe u arrestua pas disa ditësh qëndrimi atje. Për muaj të tërë vuajti dënimin në 13 kampe e burgje të shtetit fqinjë, ku ai thotë se mund të jenë plot 8 mijë të burgosur bashkatdhetarë dhe shumica prej tyre me akuza false dhe të pabazuara. Ja se ç´thotë në intervistën ku ai rrëfen jetën e tij.

Jeni deklaruar si një nga përkrahësit e monarkisë. A keni asistuar në vizitën e Mbretit Leka i Parë në vendin tonë?
Po. Më kujtohet fare mirë që Mbreti ka ardhur në Shqipëri për herë të parë më 19 nëntor të vitit 1993. Kam qenë nga të vetmit dëshmitarë okular, pasi kam ndenjur përreth 18 orë pranë Mbretit. Duhet të kemi parasysh që ai kthehej pas plot 54 vjetësh emigrimi të gjatë në atdheun e tij. Kjo vizitë nga njëra anë tregonte se në vendin tonë po thyheshin tabutë për mospranimin e tij, por nga ana tjetër ishte i trishtueshëm fakti së përfundoi ashtu siç e dimë: me moslejimin e tij në atdhe. Dua të them se vetëm 76 legalistët që i kishin mbijetuar diktaturës kishin bërë së bashku 1224 vjet burg. Pra, kjo ishte e tmerrshme. Mbaj mend që Presidenti i asaj kohe, Sali Berisha, mbajti një qëndrim të njëanshëm për këtë vizitë të paralajmëruar të Mbretit. Madje, sipas meje, qëndrimi i tij ishte jomiqësor, gjë që tregonte se klasa politike e ashtuquejtur demokratike, nuk arrinte të thyente tabutë e komunizmit dhe po ashtu kjo klasë mundohej ta luftonte këtë të fundit me metoda komuniste. Politika e asaj kohe nuk e la Mbretin as 24 orë të qëndronte në vendin e vet. Me këtë veprim, Partia Demokratike humbi një pjesë të mirë të simpatizantëve të saj nacionalistë, që i kishin dhënë votën në vitin 1992. Dhe jo vetëm kaq, kjo parti shkaktoi pakënaqësi edhe në radhët e diasporës shqiptare nga SHBA e deri në vende të tjera të globit. Kjo ngjarje i hoqi disa pikë Berishës, i cili në atë kohë kishte krijuar imazhin e mirë si nismëtar i proceseve demokratike në Shqipëri.

Çfarë ndodhi konkretisht në ato orë të qëndrimit të Mbretit Leka i Parë në Shqipëri?
Mbreti erdhi me një avion “Çarter” dhuratë e mikut të tij mbretit Hysein të Jordanisë. Vizita ishte paralajmëruar. Të dy drejtorët, ai i aviacionit ushtarak Klement Aliko, dhe ai i aviacionit civil kishin marrë dijeni për këtë fluturim dhe, madje duke qenë se udhëtimi do të bëhej me çarter, duhej të merrej dakordi për këtë udhëtim nga autoritetet portuale, ushtarake dhe civile. Ky miratim ishte dhënë dhe më kujtohet se në avion shkruhej, “Madhëria e tij Mbreti Leka i Parë i Shqiptarëve”. Përpara se të mbërrinte, Mbreti nuk pranoi që të zbriste pa u bërë formalitetet portuale të zakonshme në këto raste. Ish-kryetari i Partisë së Legalitetit, Guri Durollari, mori pasaportat e Mbretit, ministrit të Oborrit, Mulosmani dhe personave të tjerë që i shoqëronin ata. Kështu, pasaportat u legalizuan, u vendos edhe në to vula e autoritetit portual në Rinas. Më pas, Mbreti u prit në sallën e personaliteteve të larta. Mbaj mend se atë ditë zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme bëri një deklaratë, në të cilën i uronte mirë se ardhjen Mbretit. Deri këtu gjithçka ishte në rregull. Më pas, Mbreti vendoset në Hotel Dajti. Rreth orës nëntë të asaj dite, gjithçka u kthye “sëprapthi”, pasi forca të shumta të SHIK dhe policisë shqiptare të drejtuara nga Bashkim Gazidede dhe Agim Shehu, që nuk besoj se e bënin këtë me kokën e tyre, rrethuan hotelin dhe kërkuan largimin e Mbretit andej nga kishte ardhur. Si fillim e justifikuan këtë kërkesë me parregullsinë e pasaportës. Duhet se Mbreti deri në atë kohë nuk kishte pranuar ndonjë nënshtetësi të huaj dhe për gjithë ato vjet ai dhe familja e tij kishin status diplomatik në disa vende të Botës dhe me ato pasaporta kishin udhëtuar kudo. Bile, më kujtohet se vizitën e fundit e kishte bërë në Angli, me ftesë të Lordit Julian Emery. Pra, Mbreti nuk ishte penguar nga asnjë vend tjetër si Italia, SHBA, Australia, Belgjika etj., por po pengohej në vendin e vet.

Cila ishte arsyeja e kësaj vizite?
Mbreti Leka i Parë kishte ardhur për një vizitë të thjeshtë kortezie, si i ftuar të asistonte në festën e 23 nëntorit, datë e themelimit të organizatës Lëvizja e Legalitetit nga Abaz Kupi në Zall-Herr, të Tiranës. Ai nuk kishte me vete asnjë suitë ushtarake. Kishte një veshje, e cila ishte veshja e tij e zakonshme, dhe nuk erdhi i veshur në atë mënyrë për t´i bërë karshillëk shtetit të asaj kohe.

Ishit takuar ndonjëherë më parë me Mbretin?
Jo. E kisha parë nga larg në Festën e Flamurit në Bruksel, në vitin 1990. Kjo ndodhi pasi atje kisha disa njerëz të mi, që ishin ingranuar në organizatën Lëvizja e Legalitetit. Këtu më lindi edhe një ide për të përkrahur monarkinë. Kjo ide e imja për të qenë në këtë organizatë u konkretizua në vitin 1993, kur do të më emëronin edhe kryeredaktor të gazetës “Atdheu”, organi i PLL. Kjo gazetë ishte zëdhënësja e vetme në Shqipëri në atë kohë, pasi familja mbretërore ishte në emigracion. Më pas, unë do ta takoja Mbretin Leka i Parë në Johanesburg, kur isha në përbërje të një grupi politikanësh të asaj kohe, që bënë një vizitë në Afrikën e Jugut, në rezidencën e tij. Jo vetëm unë, por edhe shumë të tjerë në këtë vizitë pamë te Mbreti personalitetin shqiptar që në një farë mënyrë i mungonte kombit tonë. Ky njeri në atë kohë sillte një pjesë të munguar të historisë së vendit tonë, siç ishte ajo shtetformuese e Mbretit Zog, apo dhe qëndrimi antikomunist në emigracion i monarkistëve.

Mbreti do të rivinte në Shqipëri pas referendumit të vitit 1997 që u shoqërua me një situatë të acaruar dhe ndodhi që u komentua në mënyra të ndryshme. Cili është mendimi juaj për këto?
Mbreti ka riardhur më 11 prill të vitit 1997. Kam qenë një nga negociatorët e parë, sigurisht në bashkëpunim edhe me të tjerë, që Mbreti të kthehej në Shqipëri. Më kujtohet që në atë kohë kryetari i PLL, Guri Durollari, mori miratimin e të gjitha forcave politike në vend për riardhjen e Mbretit Leka i Parë në atdhe, dhe do të zhvillohej një referendum, ku populli të shprehej pro ose kundër monarkisë. Referendumi është zhvilluar në kushte tejet të pabarabarta. 54 parti politike ishin pro republikës, përkundër Mbretit që ishte i vetëm. Kishim vetëm një përfaqësues në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, kur 49 të tjerë ishin kundër tij atje. Unë mendoj, si një nga monitoruesit e atij referendumi, se për shumë arsye monarkia fitoi. Ishte një rast i rrallë që një njeri si Leka i Parë, që kishte qenë vetëm për disa orë në 1993 në Shqipëri dhe u dëbua prej këndej, të rivalizonte në një mënyrë të tillë republikën, që në atë kohë ishte i vetëm. Ai nuk u përkrah nga asnjë shtet, asnjë monarki, pasi nuk e kishte kërkuar një gjë të tillë, pasi donte të konkurronte tërësisht shqiptarisht. U zhvilluan disa gjyqe dhe më në fund ish-kryetari i Gjykatës së Lartë i dha fund referendumit në favor të republikës. Ka shumë enigma rreth këtij referendumi.

Çfarë ndodhi pas shpalljes së rezultatit të referendumit?
Mbreti doli për një shëtitje paqësore, i kërkur madje nga njerëzit, përkrahës të tij. Bëri një shëtitje paqësore në Sheshin “Skënderbej” e më pas në afërsi të Pallatit të Kongreseve. Siç e dini, kjo u shndërrua më pas në një gjakderdhje. Këtu u bë një grackë, pasi disa njerëz provokuan turmën. Ndodhi një vrasje dhe disa plagosje. Këta njerëz që provokonin nuk ishin as përkrahës të monarkisë dhe as të Mbretit. Falë gjakftohtësisë dhe mençurisë së Mbretit u shmang një gjakderdhje. Mbreti pas kësaj u tërhoq edhe pse kishte oferta që të vetëshpallej, të merrte Pallatin e Brigadave dhe të krijonte qeverinë, të mos njihte rezultatin e zgjedhjeve. Por kjo nuk ndodhi, pasi ai, duke e parë se ç´po ndodhte, bëri një deklaratë, ku, sipas së cilës, pavarësisht nga fitorja apo humbja e referendumit, më e rëndësishme se gjithçka ishte Shqipëria. E kini parasysh se në ç´situatë ndodhej vendi ynë në atë kohë, nën survejancë ndërkombëtare, me forca të huaja në vend, pra ndodhej nën një pushtim të butë. Vendi nuk kishte qeveri, por ndodhej nën kontrollin e bandave, ku ishin implikuar edhe shumë shërbime antishqiptare. Në këtë situatë, Mbreti u largua nga Shqipëria dhe ndaj tij filloi një proces penal, do të thosha që ishte krej i padrejtë dhe më pas u pushua. Bëri mirë që ndodhi kështu, pasi ishte një penalizim i krejt lëvizjes nacionaliste shqiptare, përkrahësit e së cilës kishin vuajtur si askush tjetër në burgjet e diktaturës, ndërsa një pjesë e mirë e tyre ishin eliminuar edhe fizikisht.

Politika e asaj kohe, ngjarjen në fjalë, e identifikoi me përpjekjen e Mbretit për grusht shteti. Përse ndodhte kjo?
Kam asistuar në shumë biseda dhe prej bashkëbiseduesve të mi është thënë se të fshehtat i ka politika e asaj kohe. Ata kanë enigma, kurse Mbreti ka qenë shumë i hapur. Mbreti Lekë nuk bëri grusht shteti. Madje, ai ka deklaruar trimërisht se, “nëse doja të bëja grusht shteti do të dija si ta bëja atë”. Këtu ai ka parasysh edhe profesionin e tij të ushtarakut. Ai është një personalitet dhe është rast i pashembullt që edhe pas 64 vjetësh ai të këtë kaq shumë fansa, madje edhe në njerëz që nuk e kanë jetuar kohën e mbretërisë. E vërteta është se ish-presidenti i asaj kohe deshi ta shfrytëzojë për të treguar se po të mos ishte ai në krye të shtetit do të kishte destabilizim, rrëmuja e të tjera si këto. Pra, në një farë mënyrë, ai donte të tregonte se ishte i domosdoshëm akoma në krye të vendit. Pra, po them që Mbreti ra në një kurth. Korriku i vitit 1997, ishte një kurth i përgatitur në shumë kuzhina antishqiptare. Mbreti e kapi situatën dhe më 12 korrik, kur kishte shumë lutje nga fansat dhe politikanë të asaj kohe, që të rrinte dhe ta kërkonte deri në fund të drejtën, Mbreti u largua nga Shqipëria, duke bërë dhe një deklaratë se, “nuk dëshironte gjakderdhje në Shqipëri”.

Mbretit dhe përkrahësve të tij ju bë edhe një padi. Ju u përfshitë në listën e njerëzve “të kërkuar”?
Po. Pas largimit të Mbretit më arrestuan dhe vuajta disa ditë në dhomat e paraburgimit të Drejtorisë së Policisë në Tiranë. Më arretuan forcat speciale pa asnjë shkak, pa qenë i armatosur dhe madje pa precedentë të mëparshëm penalë. Më pas, më liruan, por ka pasur mjaft njerëz që kanë qenë në atë kohë pranë Mbretit, të cilët e kanë vuajtur totalisht këtë histori. Për këtë mund të fajësojë dy oficerë të policisë në atë kohë, Pashk Tusha dhe Albert Dervishi, të cilët kanë kryer veprime deri kriminale, mund të them dhe mbase do të vijë koha që ata të japin llogari për vrasjet, plagosjet dhe dhunim të turmës paqësore.

Çfarë bëtë pasi u liruat?
Si edhe shumë të tjerë, u detyrova të largohesha nga Shqipëria. Dihet situata e vitit 1997, si një situatë e padë-shiru-eshme dhe u largova për në Greqi...

Jetëshkrimi
Kush është Guxim Alimani

Ka kryer studimet e larta në Universitetin e Tiranës, në vitin 1996 në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja, dega frëngjisht. Në vitin 1997, ka dhënë provim gjuhët e huaja italisht dhe serbisht. Në vitin 1991 ishte redaktor në Radio Tirana, emisioni për bashkatdhetarët. Nga viti 1993, deri në vitin 1999, Alimani ishte kryeredaktor i gazetës “Atdheu”, organ i Partisë Lëvizja e Legalitetit. Po në këta shtatë vjet ka drejtuar Dhomën e Tregtisë belgo-shqiptare. Prej viti 2001, është i atashuar pranë një grupi monitorues të Krizave dhe Proceseve Integruese, inicuar nga Bashkimi Evropian, ku kryen detyrën e përkthyesit. Gjatë kësaj kohe është i angazhuar edhe në detyrën e drejtorit të Institutit Ndërkombëtar të Monarkisë, e cila ka një gazetë dhe shtëpinë botuese “Dardania”. Është botuesi i disa librave më shumë me monografi kryesisht të Mbretit Zog, familjes mbretërore. Vazhdon të merret njëkohësisht edhe me publicistikë.

Nesër do të lexoni

• Arrestimi i Alimanit në Greqi dhe 21 muajt e jetës së tij në 13 burgjet e atij vendi
• Takimi dhe qëndrimi në një qeli me diktatorin e Greqisë, Papadhopulos, në Koridhalo
• Çfarë i tha aktori i njohur Viktor Zhusti ditën e parë të qëndrimit në burgun e Kretës
• Si jetojnë 8000 shqiptarë në qelitë e burgjeve të shtetit helen, ku shumica janë të pafajshëm