Nga Prof.Dr. Kastriot ISLAMI
*Ministri i Punëve të Jashtme

Në kuadër të objektivave aftagjtë dhe afatmesëm të përcaktuar në dokumentat themelore të zhvillimit dhe integrimit të vendit janë të përcaktuara tashmë qartësisht detyrat e shërbimit diplomatik: shpalosja politikisht korrekte dhe diplomatikisht cilësore përpara bashkësisë dhe opinionit ndërkombëtar e të gjitha përpjekjeve të qeverisë, shtetit dhe shoqërisë sonë për realizimin e parametrave të nevojshëm dhe vlerave për integrimin e vendit në Bashkimin Evropian dhe anëtarësimin e tij në NATO; nxitja e vazhdueshme dhe me një teknikë diplomatike profesionale sa më të larmishme e frytdhënëse e marrëdhënieve të vendit me faktorët kryesorë ndërkombëtarë, qofshin këta dy- ose shumëpalësh; luajtja e një roli gjithnjë më aktiv e konstruktiv në rajon mbi bazën e parimit "sa më të harmonizuar në rajon, aq më të integruar në Evropë"; paraqitja e argumentuar dhe komprehensive në takimet me partnerët europiane e paketës komplekse për liberalizimin e lëvizjes së lirë të qytetarëve; përkrahja diplomatike e aspiratave të ligjshme të shqiptarëve në rajon dhe ndjekja me vëmendje e mbrojtja me dinjitet e kompetencë e të drejtave të ligjshme të shtetasve tanë që jetojnë e punojnë jasht vendit; intensifikimi i veprimeve ne funksion të rritjes së dimensionit ekonomik të diplomacisë dhe tërheqjes së investimeve e sipërmarrjeve serioze ndërkombëtare; dhe nxitja e veprimit proaktiv, zhdërvjelltësimi i mekanizmave të bashkërendimit të brëndshëm dhe rritja e aftësive ndërvepruese e krijuese diplomatike ne funksion të paraqitjes së progresit të realitetit dhe përmirësimit të të vazhdueshëm të imazhit të vendit.

Arritjet dherealizimet kryesore
Disa nga arritjet dhe rezultatet e shërbimi të jashtëm përe periudhën janar-gussht 2004, do të ishin:

OBJEKTIVI I INTEGRIMIT EUROPIAN E EUROATLLANTIK
Është zhvilluar veprimtari intensive politike-diplomatike për të interpretuar dhe nënvizuar me cilësinë e nevojshme profesionale të gjithë paketën e masave të ndërmarra nga institucionet shtetërore në përmbushjen e parametrave për arritjen deri te nënshkrimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit dhe në hedhjen e hapave konkretë e të vijueshëm në procesin e anëtarësimit në NATO. Vizitat politike në Bruksel të Kryeministrit dhe Ministrit të Punëve të Jashtme, takimet me Presidencën e BE-së në Dublin, raundet e mirëpërgatitura të negocimit me përfaqësuesit e Komisionit Evropian, takimet e ministrit të Punëve të Jashtme në selinë e NATO-s dhe vizita në Tiranë e sekretarit të përgjithshëm të Organizatës, përparimi në përmbushjen e ciklit V të programit të MAP-it, përfundimi i përgatitjes së Strategjisë së Sigurisë Kombëtare, konsolidimi i bashkëpunimit në kuadrin e Kartës së Adriatikut dhe përmbushja e plotë e platformës së përgatitjes për Samitin e Stambollit, të gjitha këto janë disa nga veprimtaritë më të rëndësishme të përgatitura dhe të realizuara me angazhim e profesionalizëm nga diplomacia. Drejtimeve kryesore të integrimit u shërbyen edhe kontaktet e larta politike me Këshillin e Evropës dhe OSBE-në, të cilat ishin pjesë e rëndësishme e programit tonë kryesor të punës. Në mënyrë të veçantë meritojnë të vihen në dukje veprimi i institucionalizuar në grup pune ndërdikasterial të kryesuar nga MPJ për të maksimalizuar efikasitetin dhe përfitimin nga projektet e organizatës së demokracisë dhe sigurimit evropian në Shqipëri dhe vendimi politik për kandidimin e vendit tonë për postin e Sekretarit të Përgjithshëm të OSBE-së .

VEPRIMTARITE E AKTIVITETET DY DHE SHUMËPALËSHE
Në mbështetje të detyrës parësore të shërbimit të jashtëm për integrimin europian e euroatllantik janë realizuar mjaft veprimtari dypalëshe a shumëpalëshe Vizitat e larta politike në ShBA, Itali, Britani e Madhe, Republikën Federale të Gjermanisë, Francë, Turqi, Japoni, Republikën Popullore të Kinës e një varg tjetër vendesh, vizitat në Tiranë të Ministrave të Jashtëm të Belgjikës e Hollandës, pjesëmarrjet efikase në forume të tilla të rëndësishme si Gjeneva, Strasburgu, Uashingtoni, Bratislava, Salcburgu etj. Janë vetëm disa ga aktivitetet mqë të rëndësishme diplomatike. Në to është shpalosur qartë dhe në mënyrë të hollësishme vullneti politik dhe platformat konkrete për një zhvillim kompleks e të ballancuar të marrëdhënieve, që shkon nga fusha politike, ekonomike, konsullore, kulturore e deri te konsultimi dhe bashkëveprimi diplomatik në forume ndërkombëtare. Vizitat dhe kontaktet e shumta diplomatike kanë qenë natyrisht një kontribut pozitiv dhe vlerë e shtuar edhe për imazhin pozitiv të vendit dhe, për rrjedhojë, një meritë e pamohueshme e shërbimit të jashtëm.

OBJEKTIVI I INTEGRIMIT RAJONAL
Luajtja e një roli gjithnjë më aktiv e konstruktiv në rajon mbi bazën e përcaktimit "sa më të integruar në rajon, aq më të integruar në Evropë" mund të konsiderohet një tjetër kontribut i shërbimit tonë për afirmimin e politikës së jashtme të vendit dhe për zhvillimet pozitive të brendshme. Në marrëdhëniet me vendet kufitare si Maqedonia, Greqia, Serbia dhe Mali i Zi, dhe me vendet e tjera fqinjë si Turqia, Kroacia, Bosnjë dhe Hercegovina, Bullgaria e Rumania etj. ka pasur zhvillime pozitive para së gjithash lidhur me marrëdhëniet politike. Këto hapa në rrafshin dypalësh janë shoqëruar me një veprimtari të dendur, aktive dhe cilësore në kuadrin shumpalësh, para së gjithash në kuadrin e Paktit të Stabilitetit dhe të SEECP-së. Vlerësimet e analizat, qëndrimet e matura, te moderuara e racionale dhe veprimet e kontaktet aktive me te gjithe drejtuesit ne Kosovë kanë ngritur vlerësimin për rolin teper të rëndësishëm të Shqipërisë në stabilitetin e rajonit. Shqipëria së bashku me Kroacinë e Maqedonine po krijojnë një bërthamë të stabilitetit e progresit dhe të frymës së bashkëpunimit në Ballkanin Perëndimor ku tashmë janë përfshirë edhe Bosnje-Hercegovina e Serbi-Mali i Zi si një vlerë e shtuar e të gjithë rajonit në afrimin e vlerave të Bashkësisë Europiane dhe të Aleancës së Atllantikut të Veriut. Kontributi aspak modest i vendit në përmirësimin e klimës së përgjithshme në rajon dhe rritjen e stabilitetit e sigurisë përbën aspektin më të vlerësuar ndërkombëtarisht të politikës sonë të jashtme dhe një vlerë të shtuar për progresin e vendit në kuadër të proceseve integruese.

PAKETA INTEGRALE E LËVIZJES SË LIRË
Shërbimi i jashtëm ka kryer një veprimtari të shënueshme për të paraqitur në mënyrë të argumentuar dhe komprehensive në takimet me partnerët europiane paketën integrale për liberalizimin e lëvizjes së lirë të qytetarëve duke vendosur në një drejtpeshim veprimet për realizimin e detyrave që lidhen me mirëmenaxhimin e kufijve, luften kundër krimit të organizuar e trafiqeve; rritjen e reputacionit të data bazave dhe dokumentave të lëvizjes së lirë me kërkesat për rritjen progresive të levizjes së lirë të shtetasve dhe/ose liberalizimin sipas kategorive me integritet ndërkomëbtar tashmë të garantuar si ai diplomatëve, biznesëmenëve, akademikëve e profesorve, studentëve e kështu me rradhë. Në këtë konteks jemi të ndërgjegjshëm se kemi të bëjmë me një detyrë komplekse dhe veçanërisht delikate, kur mbahen parasysh edhe zhvillimet më të rëndësishme në arenën ndërkombëtare, para së gjithash lufta aktive e bashkësisë ndërkombëtare kundër terrorizmit dhe në këtë suazë edhe kundër të gjitha formave të trafiqeve me njerëzit, lëndët narkotike, armatimet etj.etj.Mbi bazën e paketës së reformave të miratuara janë përpunuar një varg argumentesh, ku gërshetohesh masat e frenimit të dukurive negative me hapat që duhet të sjellin lehtësimin e procedurave qarkullimit. Këto argumente, në testimin politik dhe profesional gjatë të gjitha takimeve të rëndësishme dypalëshe, por edhe nëpër forumet ndërkombëtare, kanë rezonuar plotesisht me filozofinë dhe axhendat e partnerve tanë, çka është shenjë serioze e aftësisë përpunuese të shërbimit tonë dhe shërben si shtysë besimi për një punë edhe më të kujdesshme, të detajuar dhe këmbëngulëse për të përmbushur këtë detyrë ne vijimësi.

PËRKRAHJA DIPLOMATIKE E ASPIRATAVE TË SHQIPTARVE NË RAJON
Përkrahja diplomatike e aspiratave të ligjshme të shqiptarëve në rajon vazhdon të mbetet një prioritet e detyrim kushtetues i realizuar përmes një angazhimi e veprimi aktiv por edhe të qëndrimeve të matura e të ekulibruara duke synuar jo vetëm ndërkombëtarizimin e cështjeve por edhe fuqizimin e lobingjeve që ndihmojnë zgjidhjet adekuate. Gjatë kësaj periudhe janë kryer kontakte me Kosovën, Maqedoninë, Malin e Zi e Luginën e Preshevës, si dhe në forumet ndërkombëtare, ku objekt debatesh e analizash kanë qenë zhvillimet në këto treva duke arritur në konkluzionin se shërbimi i jashtëm ka kryer me cilësi detyrën e tij për të zhvilluar në praktikën diplomatike parimet e politikës së vendit ndaj kësaj çështjeje madhore. Nga njëra anë veprimet aktive dhe të tejpashme, të cilat kanë synuar forcimin e kontakteve politike, nxitjen e bashkëpunimit ekonomik e kulturor dhe zgjerimin e bazës juridike të marrëdhënieve me Kosovën, Maqedoninë dhe Serbinë e Malin e Zi, nga ana tjetër qëndrimet e matura, konstruktive e me perspektivë në këtë fushë kaq delikate për një varg arsyesh e faktorësh janë mirëpritur nga bashkësia ndërkombëtare dhe kanë përbërë drejtimin absolutisht më të vlerësuar të politikës së jashtme të ndjekur nga vendi. Nëse në radhët e faktorëve të rëndësishëm ndërkombëtarë po piqet gjithnjë e më shpesh ideja se çështjet e popullsisë shqiptare në rajon janë pjesë e pandarë e procesit të gjerë të integrimit në bashkësinë evropiane dhe euroatlantike kjo është edhe meritë e diplomacisë sonë dhe e veprimeve dhe qëndrimeve të saj të qarta e të mirëargumentuara.Kontaktet e shkembimet me faktorin shqiptar në rajon kanë qënë intensive duke synuar respektimin dhe implementimin e dokumentave dhe rezolutave të rëndësishme ndërkombëtare në funksion të kthimit të tyre në faktor stabiliteti e zhvillimi në rajon e njëkohësisht realizuar klimën e nevojshme për progres në kuadrin e proceseve integruese.

NDJEKJA DHE MBROJTJA E TE DREJTAVE TË DIASPORËS
Ndjekja me vëmendje e mbrojtja me dinjitet e kompetencë e të drejtave të ligjshme të shtetasve tanë që jetojnë e punojnë jasht vendit pavarësisht mjeteve modeste vazhdon të mbetet sfidë për qeverinë shqiptare po të kemi parasysh sensibilitetin dhe pritshmërinë ende të lartë ndaj këtij problemi. Nuk mund të mohohet se shërbimi ynë, në qendër dhe përfaqsi, është përpjekur të ndjekë me një vëmendje të posaçme këtë çështje të rëndësishme, pavarësisht aspekteve komplekse dhe shpesh problematike që paraqet edhe për shkaqe objektive trajtimi i saj. Detyra e shërbimit të jashtëm eshtë të marrë ne analizë me vëmendje maksimale alternativat e trajtimit të tërësisë së dukurive, që shfaqen në jetën e shtetasve tanë në emigracion, dhe të përpunojmë teknologjinë strukturore dhe metodike, e cila bën të mundur shfrytëzimin më racional e më frytdhënës të potencialeve të shërbimit dhe ato të shoqërisë sonë në tërësi. Mbi ketë bazë del nevoja për një rikonceptim lidhur me angazhimet e veprimet ndaj problemeve me të cilat përballet diaspora dhe sidomos nevoja për të optimizuar këto veprime me mjetet financiare ne dispozicion me synim rritjen e efikasitetit do te kërkonte rivleresim e ridimensionim për të qënë me efikas.

DIMENSIONI EKONOMIK I DIPLOMACISË
Intensifikimi i veprimeve ne funksion të rritjes së dimensionit ekonomik të diplomacisë dhe tërheqjes së investimeve e sipërmarrjeve serioze ndërkombëtare ka qënë një drejtim tjetër ku është synuar të arrihet progres. Pavarësisht faktit që teza e lidhur me dimensionin ekonomik të diplomacisë ka qënë prezente në të gjithë takimet e rëndësishme, ende organizimi, veprimi dhe rezultati në këtë aspekt mbeten sfidë për veprimin diplomatik. Bazuar në limitet e burimeve financiare e njerzore, efikasiteti i kërkuar në këtë aspekt do të kërkonte një konceptim me integral dhe ndoshta realizim në periudhën afatmesme për të qënë më i dukshëm. Sidoqoftë me skemën e re të organizimit të MPJ do të synohet ti jepet një rol i ri bashkërendues njësisë që do të ishte ne rol drejtues përsa i përket këtij aspekti.

AKTIVITETI PËR PERMIRËSIMIN E IMAZHIT TË VENDIT
Nxitja e veprimit proaktiv, zhdërvjelltësimi i mekanizmave të bashkërendimit të brëndshëm dhe rritja e aftësive ndërvepruese e krijuese diplomatike ne funksion të paraqitjes së progresit të realitetit dhe përmirësimit të vazhdueshëm të imazhit të vendit kanë qënë një detyre prioritare e veprimit diplomatik. Nisur nga fakti që kjo detyre e vështire e komplekse lidhet me rolin prej "ndërfaqe" që duhet të luajnë strukturat në qëndër e përfaqsi të MPJ për të pasqyruar "realitetin e brëndshëm" që gjenerohet kryesisht jo nga MPJ, po tentohet të konceptohet një skemë integrale ku cdo element i shtetit e i shoqërisë ka rolin e vet dhe natyrisht strukturat.e MPJ do të kishin një rol shumë të rëndësishm e ndoshta deri primar kur bëhet fjalë për të vlerësuar perceptimin e imazhit nga jasht dhe përcaktuar mekanizmat e veprimet që duhen ndërmarrë për ta përmirësuar atë në mënyrë të vazhdueshme në funksion të interesave madhore te vendit. Në një këndveshtrim të ngushtë e të përditshëm të aktivitetit diplomatik, veprimi i shpejtë, cilësia e raportimit dhe e analizave, angazhimi, aftesite krijuese e zhdërvjelltësia përballë interlokutorve e partnerve tanë dhe sidomos aftësia për të krijuar lobingje aktorësh vendas me reputacion e kredibilitet mbeten aspekte për tu zhvilluar e monitoruar në funksion të rritjes së perfomancës diplomatike dhe mbi të gjitha me synimin për të garantuar një mjedis e kapacitete që mbrojtjen dhe permirësimin e imazhit të vendit. Të gjithë diplomatët do të vlerësohen, motivohen e promovohen edhe ne funksion të realizimit cilësor të kësaj komponentje mjaft prioritare te veprimit diplomatik.