Në një fjalim të mbajtur me studentë të Universitetit të Tiranës ditën e çeljes së vitit të ri shkollor më 1 tetor 2003, Kryeministri Nano pohon me të drejtë se shqiptarët nuk kanë nevojë t’u flitet për rëndësinë e integrimit në Bashkimin Evropian. Me fjalë të tjera, shqiptarët janë të bindur se për ta si komb dhe si shoqëri nuk ka të ardhme më të mirë e më të sigurtë sesa brenda familjes evropiane...

...Dhe vërtetë, të gjitha sondazhet e provojnë se në këtë pikë opinioni publik shqiptar është pothuajse unanimisht i së njëjtës mëndje. Tjetër gjë është të shtrohet pyetja se në ç’masë është i sqaruar opinioni ynë publik për brendinë e procesit të integrimit, domethënë se sa është ai në dijeni për reformat që duhen kryer dhe kë prekin ato. Mund të duket si herezi ndaj demokracisë kjo që po them, shkelje e rëndë e parimit të transparencës, mbivlerësim i rolit të politikanëve etj., etj., por unë prapë i përmbahem mendimit se një padije e tillë, veçanërisht në fillim, nuk përbën një çështje kryesore. Në fund të fundit shihet se edhe sot e kësaj dite qartësia e opinionit publik ka mbetur mjaft relative edhe në demokracitë e vjetra, themeluese historike të këtij Bashkimi, gjë që nuk e ka penguar Bashkimin të zgjerohet parreshtur e të forcohet. Rëndësi të dorës së parë tani për tani për politikanët shqiptarë, të angazhuar për realizimin e këtij procesi ka që opinioni publik t’i mbështesë pa ngurrim, mbështetje që ata e kanë pa doganë.

Nga ana tjetër, në Parlamentin tonë, ndër më shumë se dhjetë partitë që përfaqësohen, nuk ka asnjë, qoftë edhe të vogël, qoftë edhe periferike për jetën politike kombëtare, e cila të ketë në platformën e vet për Shqipërinë një alternativë tjetër nga integrimi europian dhe integrimi euroatlantik. Pra, ka një pikë ku strategjia e së majtës në pushtet dhe strategjia e së djathtës në opozitë bashkohen, madje përputhen pa shfaqur as edhe ndonjë nuancë dalluese, dhe kjo pikë është integrimi. Ky realitet i politikës shqiptare është natyrisht një shans i madh për Shqipërinë, por më konkretisht është një avantazh shumë i madh, më së pari për shumicën qeverisëse, e cila nuk rrezikon që kostot e reformave të domosdoshme t’i përdoren elektoralisht nga kundërshtarët e saj. Shumica qeverisëse ka, le ta themi, një liri të paçmueshme për të vepruar shpejt e pa mëdyshje në drejtimin e plotësimit të standardeve.

Duket sikur në tabelë nuk mungon asgjë që Shqipëria të ecë pa pengesa, duke fituar në mënyrë të përshpejtuar edhe kohën gjysmëshekullore, kohë e humbur nën regjimin izolacionist komunist, për të zënë kështu vendin e dëshiruar në sofrën evropiane. Dhe është e vërtetë se logjikisht nuk mungon asgjë.

Megjithatë nuk po ndodh aspak ajo që do të duhej, pavarësisht se në të njëjtin fjalim me studentët kryeministri Nano deklaroi se “procesi po ecën shumë mirë”. Vështirë të besosh se ai është i bindur e i sigurtë në atë që thotë dhe këtu fillon problemi kyç. Si guxon kryetari i qeverisë të shpallë me gojën e vet të pavërteta të tilla? Nga data 26 deri më 29 qershor 2004 bëra pjesë në një grup deputetësh të Kuvendit të Shqipërisë, të ftuar në NATO për t’u njohur drejtpërdrejt me gjykimin e selisë së Organizatës Euroatlantike lidhur me perspektivën e anëtarësimit të vendit tonë në të. Takimet dhe bisedat qenë fare të hapura dhe në këtë frymë na u pohua nga disa prej diplomatëve të lartë që na pritën, se nuk ka perspektivë të afërme antarësimi për ne. Domethënë, viti 2007, i paraqitur plot bujë nga qeveria si afati i kurorëzimit të procesit të integrimit në NATO, me sa na u tha, është ende vetëm një ëndërr tiranase. Na u thanë po ashtu edhe arsyet. Në mënyrë më të shkoqur ato i shprehu zoti Frank Blond, drejtor në Force Planning Directorate, të cilin edhe po e citoj: “Ka disa vonesa në përshtatjen e legjislacionit, - tha ai, - por me pak dëshirë nga ana juaj, ato kapen shpejt. Pengesa më e pakapërcyeshme për kohën që mbetet deri në vitin 2007 qëndron te hendeku tejet i madh, që vihet re në Shqipëri midis përmbajtjes së ligjit të votuar në Parlament dhe zbatimit të tij. Kjo e ka rrënuar thellë besueshmërinë e udhëheqësve politikë të vendeve anëtare të Aleancës te qeveria juaj.” E solla këtë episod të pakëndshëm për veshin e çdo shqiptari për të nënvizuar se mesazhi përputhet në thelb me gjykimin e shprehur pak javë më parë nga komisioneri për politikën e jashtme në Bashkimin Europian, zoti Kris Patten, i cili thotë se në Tiranë nuk ka vullnet politik për të kryer reformat që do të mundësonin nënshkrimin e Marrëveshjes së Asociim – Stabilizimit. Përputhja e këtyre dy mesazheve nxjerr fare qartë në pah se procesi i integrimit të Shqipërisë në strukturat politiko – ushtarake apo politiko – ekonomike të botës euroatlantike është një dhe i pandarë për arsyen e kuptueshme se u nënshtrohet të njëjtave kritere. Dhe se nuk është e vërtetë ajo që thotë po kryeministri Nano se “Këto kritere përcaktojnë disa standarde të interpretueshme me një farë lirie rast past rasti, me tolerancën e nevojshme”. Asnjë tolerancë nuk ka në interpretimin e këtyre standardeve.

Përderisa plotësimi i kritereve kryhet në Shqipëri e vetëm në Shqipëri, atëherë duhet thënë pa ngurrim se procesi i integrimit është esencialisht problem i brendshëm. I tillë është konceptuar ai qysh në fillim nga Bashkimi Evropian, në Samitin e Kopenhagenit më 1993, kur dhjetëshja e vendeve ish-komuniste, që u anëtarësuan më 1 maj sivjet, sapo kishte trokitur në derën e Brukselit. U tha asokohe se “çdo vend që aspiron duhet të përmbushë parametrat e shtetit demokratik dhe të së drejtës dhe të garantojë respektimin e të drejtave të njeriut”. Përmbushja e parametrave të shtetit demokratik dhe të së drejtës, krijimi i kushteve për garantimin e të drejtave të njeriut, veçanërisht në periudhat tranzitore postdiktatoriale, nuk mund të jenë ndryshe veç vepër e politikës. Ky konceptim nuk e nënvleftëson aspak rolin e administratës publike në përmbushjen e aspekteve teknike, gjithsesi të shumta e komplekse, që përmban negocimi i marrëveshjes.

Me një fjalë, procesi i integrimit, nisur drejt NATO-s apo Bashkimit Evropian, është një dhe i pandarë, mbetet deri në fund problem i brendshëm dhe është para së gjithash vepër e politikës. Për pasojë, ai paraqitet i dëmtuar rëndë po nga politika qeverisëse, e cila i ka keqpërdorur e vazhdon t’i keqpërdorë kushtet aq të favorshme, që i ofron realiteti e që janë, siç i rreshtuan në krye, mbështetje e gjerë e opinionit publik si dhe mbështetje e opozitës, bashkuar këtu edhe dashamirësia e pashterruar e Brukselit ndaj Shqipërisë. Do të ishte me vend të shtrohej pyetja se përse kjo shumicë punon me sytë çelë kundër vetes së vet. Përmbledhtazi, përgjigja më e saktë do të më dukej ajo që çon te përfundimi i njohur se integrimi i pret rrugën korrupsionit dhe lidhjes së politikës me krimin e organizuar.

Mund të kontaktoni me autorin, e-mail:
besnikmustafaj2001@yahoo.com