14092004

Ekrem Spahia ka shfrytëzuar pjesëmarrjen në të njëjtin delegacion me presidentin Moisiu në Bullgari, për t’i dërguar mesazhe me kryeministrin bullgar, mbretit Simeon, përshëndetjet miqësore dhe urimet më të mira nga familja mbretërore shqiptare, në veç anti nga LMT Leka I - Mbret i Shqiptarëve. Kryetari i PLL-së, më pas është ndalur në zhvillimet politike në Shqipëri, por, në veç anti, me Lëvizjen për Zhvillim Kombëtar, të iniciuar dhe drejtuar nga mbreti Leka I. Sipas njoftimit pranë LZHK-së, Mbreti Simeon II, i ka uruar suksese mbretit Leka I në krye të LZHK-së, që në zgjedhjet e ardhshme parlamentare të arrijë synimet e tij.

Kryetari i Partisë Lëvizja e Legalitetit Ekrem Spahia, zhvilloi një takim shumë të rëndësishëm politik me kryeministrin e Bullgarisë (trashëgimtari i fronit Simeon II), gjatë vizitës zyrtare të zhvilluar në Bullgari, si pjesëtar i delegacionit të kryesuar nga Presidenti i Republikës. Gjatë bisedës kreu i legalistëve u ndal në zhvillimet politike në Shqipëri, por në veçanti me Lëvizjen për Zhvillim Kombëtar, të iniciuar dhe drejtuar nga Leka I. Ndërkohë Mbreti Simeon II, shprehu vlerësimet më të mira për rolin dhe kontributin e PLL në proceset demokratike në Shqipëri, si dhe i uroi suksese pretendentit për fron, Leka I, në krye të LZHK, që në zgjedhjet e ardhshme parlamentare të arrijë synimet e Tij. Gjithashtu Spahia takoi edhe presidentin e republikës së Bullgarisë Parvanov, si dhe kryetarin e parlamentit bullgar Gerxhikovr.

--------------------------------------------------------------------------------
Faqja 14/15 - SPECIALE Shtator 14, 2004

DOSSIER

Për herë të parë Mithat Havari rrëfen të plotë 14 shtatorin. Pesë oficerët që për pak nënshkruan kapitullimin dhe aksioni për të ndërprerë energjinë elektrike të TVSH

"Komploti i krerëve të policisë më 14 shtator"

Mithat Havari, teksa e rrëfen, e përjeton 14 shtatorin 1998, një ngjarje, që e përfshiu atë në mesin e bërthamës së vet. I zhytur në kujtime, nuk e ngriti asnjëherë telefonin celular, që binte vazhdimisht edhe pse është i papunë që nga shtatori i vitit 2001. Mëngjesin e asaj dite, që e quan të pakëndëshme, e kishte filluar si një zyrtar i thjeshtë i Ministrisë së Rendit (shef i zyrës së gatishmërisë dhe informacionit), por aty nga darka të gjithë e shikonin si një gjeneral apo edhe si hero. Për herë të parë pas 6 vitesh ai ka pranuar të tregojë disa detaje më shumë për atë ngjarje, që do të kujtohet me dhimbje nga një pjesë dhe me bezdi nga pjesa tjetër e shqiptarëve. "Por asnjëherë të gjithën siç e kam parë", thotë, duke të parë drejt në sy e duke u bërë më shumë misterioz ish-Koloneli i njohur i Ministrisë së Rendit. Një pohim që dëshmon se ka mbetur gjithmonë i njëjti; aq i saktë dhe i vetëkontrolluar, saqë të gjitha përgjigjet e pyetjeve që jep, nuk kanë nevojë për kufarrë redaktimi.

Kam dëshirë ta filloj me pyetjen se si e nise mëngjesin e 14 shtatorit?
Për mua ishte një ditë e zakonshme pune. Kujtoj se që në mengjes ndihej çorientimi i përgjithshëm i shoqërisë shqiptare. Ishin ngjarje të ardhura si pasojë e vrasjes së deputetit demokrat Azem Hajdari dhe të problemeve të politikës. Rreth orës 11.00 paradite në ministrinë e Rendit ishte një gjendje e nderë. Jo të gjithë oficerët kishin ardhur në punë, ndërsa një pjesë ishin larguar, kuptohet nga frika. Qarkullonin fjalë se ministria e Rendit do të goditej.

Pse vendosët të mos largoheshit edhe ju si shumë të tjerë?
Para se të futesha në ministri, kujtoj se jam ndarë me një mik (oficer policie) të cilit diktatura i kishte vrarë të atin. Tha: S'jam duke ardhur ta pësoj edhe unë. U përgjigja: Do shkoj. Më vjen turp, kam gradën "Kolonel" dhe do të quhet dezertim. Një vendim i marrë edhe pse detyra ime nuk kishte asnjë peshë në atë situatë. Por isha i qartë edhe politikisht për një situatë të tillë. Një gjë e dija mirë që funksiononte kështu: Një shtet demokratik përmbyset me forcën e votës dhe jo me dhunë. E dija që bota e qytetëruar nuk do të njihte një pushtet të marrë me forcë. Prandaj isha atë ditë në ministri, pra në punë.

Mund ta përshkruani pamjen e ministrisë atë ditë?
Pra rreth orës 11.00, kur u futa në ministri nga dera anësore (nga ana e Ministrisë së Pushtetit Lokal), pasi dera përballë ishte e mbyllur prej terrorit, kishin filluar të shtënat dhe në oborr vazhdonin të nxirrnin tym dy makina policie. Policia nuk kishte reaguar. Kujtoj se kur po futesha, dhjetra oficerë po dilnin jashtë të terrorizuar. Shkova në zyrën time dhe u habita se të gjithë kolegët e mi ishin aty. Brenda pamja e ministrisë injektonte vetëm terror. Policë specialë ishin vendosur nëpër dritare me tytat e armëve jashtë gati për të qëlluar. Ndërsa në zyra mbizotëronte amullia e frika. Oficerët ishin të gjithë të traumatizuar dhe s'kishte asnjë pikë orientimi. Jashtë vazhdonte presioni i turmës, dëgjoheshin britmat "Vdekje komunizmit" e të tjera të ngjashme.

Pra askush nuk jepte urdhëra dhe nuk përpiqej të merrte në duar situatën?
Përkundrazi. Aty nga dreka filluan të mbërrinin lajmet e rënies së institucioneve filluar që nga Kryeministria. Në këmbë mbetën vetëm ministria e Rendit, ajo e Mbrojtjes dhe Presidenca. Në këtë kohë informohem se 5 titullarë të ministrisë së Rendit (kupola) ishin duke bërë një marrveshje, që të dorëzonin Ministrinë. Do bënin një dorëheqje me shkrim. Njëri e bëri që atë natë dhe u largua pasi i'a dorëzoi ministrit Perikli Teta (për këtë të fundit kam respekt). Për ironi të fatit ky njeri tani mban një gradë të lartë në ministrinë e Rendit, të barazvlefshme me atë të "Kolonelit". Ngjarjet e precipituara shumë shpejt bënë që katër komplotistët e tjerë të tërhiqeshin nga ideja e tyre duke mos bërë gabimin e të parit. Tashmë të gjithë janë në detyra të rëndësishme në ministrinë e Rendit.

Dhe cila ishte përgjigja?
I jam përgjigjur pak a shumë kështu: Nuk është turp? Jemi gjithë këta kolonelë dhe nuk jemi në gjendje të mbajmë një ministri dhe më e keqja është se nuk do i'a dorëzojmë Berishës, por njerëzve të rrugës, të cilët do e plaçkisin si gjithë institucionet e tjera. Për këtë ka për të na dënuar historia. Heshti dhe u largua. Për etikë nuk mund t'ia përmend emrin. Vazhdon të lulëzojë.

Pse pikërisht erdhi tek juve për një pakt të tillë?
Sepse në atë kohë unë kisha bërë një veprim që ma kishte diktuar ndërgjegja. Ishte koha (ora rreth 18.00) kur në ministri të gjithë shpirtrat ishin duke u fikur. Titullarët më të lartë të policisë kishin kapitulluar. Në këto rrethana ndjeva një përgjegjësi morale të madhe. E dija se ç'kasaphanë do të ndodhte nëse brenda do të hynin "trimat". U çova nga karrigia, çava koridorin dhe trokita në derën e ministrit Teta. E njihja mirë zyrën e tij. Aty ishte vetëm ministri Teta dhe demokrati i viteve të para Gramoz Pashko. Mu duk sikur gjetëm njëri-tjetrin si në vitet '90, kur mposhtëm diktaturën. Brita më të madhe: Ç'bëni, këtu jemi gjithë këta burra! Pashko u ngrit në këmbë i prekur dhë më përqafoi. Foli: Ku je Kolonel? Menjëherë më pas pashë se diçka filloi të funksiononte. Që nga ai çast unë u bëra automatikisht pjesë e kabinetit të ministrit duke zëvendësuar titullarët që ia kishin mbathur. Prandaj pak minuta më vonë më kontaktoi një nga kapitullantët.

Ç'ndodhi më tej?
Filloi organizimi. Ministri thirri njerëzit që kishin mbetur. Më lejo të kujtoj një episod. Kur u futa në zyrën e ministrit vura re truprojën e tij, që tashmë është një drejtor i rëndësishëm drejtorie në Ministrinë e Rendit, i cili dyllë i verdhë po qante i ulur pas tavolinës. Rikthehemi. Ishte koha kur në Tv Publik A. Malja dhe të tjerë po jepnin lajmet e rënies së shtetit e të tjera të ngjashme, lajmë të cilat po bënin më shumë punë se ushtria e të fortëve të rrugës, që në atë kohë kishin filluar të grabisnin bizneset e Tiranës. Ideja e parë e mbledhjes së parë në tavolinën e ministrit ishte: Të paralizohej TV Publik duke ndërprerë energjinë elektrike. Kush do shkonte?

Kush shkoi?
U nisa me një makinë të blinduar. Ishte lëvizja e parë nga ministria e Rendit. Përkrah kisha një polic trim nga Mirdita, (quhet Gjovalin dhe tashmë më duket se punon shofer i një ministri) dhe dy specialë të RENEA. U nisëm drejt godinës së Tv Publik. Ishte errësisë e mbushur me krisma. Pranë televizionit na qëlluan me breshëri. Ndërkohë mësuam se qendra e shpërndarjes së energjisë elektrike nuk ishte pranë televizionit, por pranë Gjykatës së Tiranës. Shkuam atje. Përgjegjësit të nënstacionit i tregova përse kishim ardhur. Por ai na fiku shpresat. Na sqaroi se nuk kishte zgjidhje teknike, pasi nëse do të pritej energjia, menjëherë do të hynin në punë gjeneratorët. U kthyem sërish në ministri. Aty kam kërkuar të armatoseshim, pasi nuk kishim armë.

Po si u arrit të merrej televizioni?
U mor pa luftë. Kur panë në ministri se ne u kthyem gjallë, morali u ngrit më tepër. Ndërkohë ministri i Rendit ishte duke bërë negociata në telefon me shefin e opozitës Sali Berisha. Në këto momente kujtoj se i jam drejtuar Tetës: Zoti ministër mos lëshoni pe, bota e qytetëruar nuk e njeh rrëzimin e pushtetit me dhunë. Kisha dalë pak nga roli i policit, por në ato minuta këto nuk viheshin re. Ai mori më shumë kurajo. Negociatat vazhdonin. Në këtë kohë ne bëmë planin për marrjen e Tv Publik me forcën e armëve. Pashko propozoi që të merrja një grup forcash dhe të shkoja drejt televizionit. Duket menjëherë "kolona e pestë" lajmëroi anën tjetër për sulmin me armë të televizionit, pasi kur shkuan atje ata "trimat" që u morën me gratë e televizionit, ishin larguar.

Pra këtu filloi të ndryshojë situata?
Po absolutisht. Në fillim RENEA dhe më pas gjithë policia e Tiranës doli në rrugë. Porse bizneset e Tiranës ishin shkatërruar. Çdo trazirë e ka një kosto. Gjithsesi detyra ime nuk kishte mbaruar. Pasi mu desh të kthehesha në itendent. Shpërndava bukë e djathë për oficerët e policët e uritur. I kishte sjellë biznesmeni Petrit Ago, të cilin do e njihja më vonë. E falennderoj për këtë veprim në kohë të vështirë. Ah, ka edhe një detaj. Pas marrjes së televizionit më thirri ministri në zyrë dhe më propozoi të merrja detyrën e komandantit të Gardës. Refuzova. Nuk më pëlqente një detyrë të menjëhershme nën flakët e luftës.

Çndodhi më pas më Mithat Havarin?
Në atë kohë misioni im mbaroi. U ktheva në zyrën time. Edhe kapitullantët u kthyen në detyrat e tyre. Shpejt shteti bëri analizën në dhe në mënyrë të heshtur i largoi pothuaj të gjithë. Por ata u kthyen shpejt në po ato poste. Ky qenka "rotacioni". Të nesërmen në mesditë Kryeministri Fatos Nano rreshtoi brenda në oborrin e ministrisë të gjithë oficerët për të përgëzuar ata që kontribuan. Dua të kujtoj një moment. Isha në rreshtin e dytë dhe ai më nxorri që andej duke folur me zë të lartë që të dëgjonin të tjerët: Heronj si Mithat Havari i duhen Shqipërisë. Më duket ishte një kompliment vetëm për mua. Gjithsesi vazhdova punën time pa thënë kurrë çkisha bërë dhe sot është hera e parë që flas, dhe përsëri me rezerva… Më lejoni të shtoj diçka që e kam bindje: Të gjithë duhet të dinë një gjë të qartë. Nëse bota e qytetëruar i tha "Ndal" opozitës për pushtet me forcë, kjo ishte qëndresa e Ministrisë së Rendit.

Tanimë duket se nga 14 shtatori 1997 kanë mbetur vetëm capak gjyqe të ftohura ndaj një grupi njerëzish të akuzuar për sulme ndaj institucioneve të shtetit, shumica e të cilëve për këtë shkak kanë fituar azil politik në shtete të zhvilluara të Evropës. Një fakt që bën të qartë edhe njëherë që faturat e karrigeve të politikës i paguan gjithmonë populli. 14 shtatori erdhi si një shpërthim i dufit të opozitës ndaj marrjes dhe keqpërdorimit të pushtetit prej Partisë Socialiste dhe aleatëve të saj. Ishte një atmosferë e rënduar, e krijuar pas arrestimeve më 23 gusht 1998, të gjashtë ish-funksionarëve të lartë të Partisë Demokratike. Situata u bë edhe më e rëndë pas vrasjes së deputetit të Partisë demokratike, Azem Hajdari më 12 shhator 1998. Pikërisht kjo ngjarje i motivoi plotësisht krerët dhe militantët e Partisë Demokratike, për të vazhduar një luftë pa kthim prapa. Kështu veprimet e tyre, që deri në këtë periudhë ishin mjaftuar me mitingje agresive, pas vrasjes së Azem Hajdarit, dolën jashtë kontrollit. Duke përfituar edhe nga prezenca e një shteti fare të brishtë, situata e krijuar, premtonte një përsëritje të ngjarjeve të hidhura të vitit 1997. Kështu edhe ndodhi menjëherë pas vrasjes së Azem Hajdarit. Me arkivolin e tij në krye të protestuesve, u sulmuan institucionet e shtetit dhe u tentua marrja e pushtetit me forcë prej opozitës. Protestuesit fillimisht morrën (nën vëzhgimin e të gjitha kamerave të televizioneve) Kryeministrinë dhe më pas Tv Publik. Situata doli jashtë kontrollit të shtetit, sidomos pas njoftimeve në televizion për rrëzimin e pushtetit të Partisë Socialiste. Vetëm Ministria e Rendit mbeti në këmbë, edhe ajo e izoluar deri në mbrëmje. Gjatë kësaj periudhe, veç ministrit të Rendit dhe të Mbrojtjes, vetëm Presidenti nuk e lëshoi karrigen e tij. Një pjesë e ministrave dhe vetë Kryemisnitri u zhdukën. Duket situata ktheu pas ndërhyrjes së fenomenit ndërkombëtar. Rezistenca e Ministrisë së Rendit duket kishte bërë edha ajo punën e vet.

Që prej tre vjetësh në Gjykatën e Tiranës, ku po gjykohen 26 të pandehurit e "14 shtatorit" nuk është zhvilluar asnjë seancë. Kjo duket paksa e çuditshme kur vëren se në listat e gjyqeve afishohen rregullisht emrat e të pandehurve, madje përsëriten çdo dy javë. Aktualisht dy prej proceseve janë caktuar të zhvillohen javën e ardhshme. Sipas burimeve nga gjykata shkak për moszhvillimin e seancave është mosparaqitja e palëve në proces, dhe në raste të rralla edhe mosformimi i trupit gjykues. Në vitin 2000 si pasojë e tejkalimit të afateve të paraburgimit të 26 të pandehurit lanë qelitë për të vazhduar procedimi në ngarkim të tyre në gjendjet të lirë. Aktualisht në gjykatë kryesuesit e tre proceseve janë gjyqtarët Arben Micko, Artan Broci dhe Gjin Gjoni. Ndërsa akuza "kryengritje e armatosur", sipas nenit 221 të Kodit Penal që rëndon mbi të gjithë të pandehurit, mbrohet nga prokurorë të Prokurorisë së Tiranës. Burime nga gjykata pohojnë se të pandehurit që ishin të arrestuar e lanë qelinë për shkak të mos përfundimit të gjykimit në kohë dhe përfundimit të afateve të paraburgimit të vënë në dipozicion nga ligji. Pasi u vendos që të gjykohen në gjendje të lire, një pjesë e mirë e tyre nuk preferojnë të paraqiten në proces duke caktuar avokatë me prokurë ose duke e lënë mbrojtjen e tyre në dorë të avokatëve krysisht të caktuar nga gjykata, pasi nuk paraqesin asnjë interes për gjyqin. Një pjesë e të pandehurve të akuzuar për kryengritjen e "14 shtatorit" sot përmbushin role të rëndësishme në anën e djathtë të politikës shqiptare. Thuajse gjithë dëshmitarët e sjellë nga akuza, para gjykatës kanë dhënë deklarime pro të pandehurve. Ndërsa vetë të pandehurit në deklarimet e tyre e kanë mohuar akuzën duke pretenduar se janë krejt të pafajshëm.

Mithat Havari është vërtet një njeri jo si të tjerët. Është ndodhur shpejt në majë të organizmave të shtetit dhe është larguar prej andej po aq shpejt. Gjithsesi është nga ata njerëz që gëzon një popullaritet të paparë. Nuk i ndodh të ecë 50 metra në këmbë pa u ndaluar dhe përshëndetur në shumicën e rasteve nga njerëz që nuk i njeh. Ka dalë si personazh pas demonstrimeve antikomuniste në Elbasan të vitit 1990, ku edhe është burgosur. Pak vite më vonë emërohet drejtues i policisë së Elbasanit, e cila bëhet më e mira në Republikë. Përfundon karrierën si shef kabineti në Ministrinë e Rendit. I papunë për dy vjet deri në shtator 1997, kur emërohet Drejtor i policisë së Beratit. Ishte kohë kur aty ndihej era e shkrumbit të kufomave. Për pak më shumë se një muaj arrin të triumfojë mbi bandat. Në pak kohë kalon në detyrën e Drejtorit të Policisë së Shkodrës, në atë të Drejtorit të Përgjithsmë të Burgjeve dhe arrin në vitin 1999 postin e Drejtorit të Policisë së Tiranës. Pak muaj pa punë dhe emërohet drejtor i Policisë Ndërtimore ku do të mbahet mend si njeriu që ç'kioskëzoi jo vetëm Tiranën.