16052004pronat

TIRANE - Projektligji përfundimtar për kthimin dhe kompensimin e pronave është gati për t’u shqyrtuar dhe miratuar në seancë plenare. Pas 4 ditësh drafti i shqyrtuar nga komisionet parlamentare që disa muaj më parë do të miratohet në seancë plenare. Në këtë mënyrë legjislativi do të mbyllë një nga debatet më të stërzgjatura për politikën shqiptare, pavarësisht se edhe këtë radhë opozita ka shprehur qëndrimin e saj kundër. Ndërkaq projektligji i hartuar gati një vit më parë me mbështetjen e ekspertëve të OSBE-së, pësoi ndryshime gjatë shqyrtimit në komisionet parlamentare, sidomos në pikat që ishin më të debatueshme. Por duhet thënë se thelbi i ligjit nuk ndryshoi.
Kthimi dhe kompensimi
Kështu pronat do të kthehen vetëm në ato raste kur janë të lira apo të pazëna, pasi në të gjitha rastet e tjera është parashikuar si formë kryesore kompensimi fizik. Për të realizuar këtë proces Komiteti i Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, ka hartuar një studim, ku janë përcaktuar të gjitha zonat e lira ku do të kompensohen ish -pronarët. Por ligji që do të miratohet në seancën e ditës së enjte nga Parlamenti, është kundërshtuar ashpër nga të treja shoqatat kombëtare të ish -pronarëve. Një nga pikat më të debatueshme të ligjit është ajo e formës së kompensimit financiar, që sipas këtij drafti do të zgjasë deri në 2015, kohë që duket shumë e largët për ish -pronarët. Drafti përcakton se prona të pakthyeshme cilësohen ato prona që shërbejnë për interes publik dhe në të cilat janë kryer investime ose përdoren për realizimin e projekteve me shtrirje territoriale. Ndërsa lidhur me truallin, ligji përcakton se kur u është tjetërsuar personave të tretë dhe nuk ka ndërtesa të ngritura mbi të, ai u kthehet subjekteve të shpronësuara, kurse shteti u paguan të tretëve vlerën sipas çmimit të blerjes. Por ligji lë të pazgjidhur problemin e trojeve të zëna nga ndërtimet pa leje pas vitit ‘90, duke e kaluar zgjidhjen e problemit të ndërlikuar me anën e një ligji të veçantë, i cili gjithashtu pritet të fillojë shqyrtimin këto ditë në komisionet parlamentare. Për ish -pronarët ligji parashikon edhe të drejtën e parablerjes, për objekte që janë ngritur mbi pronën e tyre dhe që janë në fazën e privatizimit. Përfshirja në procesin e privatizimit dhe përfitimi prej tij është parashikuar si një nga format kryesore të kompensimit. Në ligj janë përcaktuar të gjitha hallkat se si do të funksionojë Komiteti Shtetëror i Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, i cili do të ngrihet dhe më pas do të zbatojë të gjitha dispozitat e këtij ligji.

TIRANE - “Nuk kemi bërë zgjidhjen e duhur pasi ligji për pronat nuk plotëson asnjë prej kushteve të përcaktuara nga Europa dhe të kërkuara nga pronarët”. Kështu e ka nisur prononcimin e tij për “Shekulli” Agim Toro, sekretari i përgjithshëm i shoqatës kombëtare “Pronësi me Drejtësi” në një kohë kur duhen dhe pak ditë për kalimin e ligjit për pronat në Parlamentin shqiptar. Agim Toro ka bërë të ditur ditën e djeshme se anëtarët e shoqatës ku ai është sekretar i përgjithshëm janë të pakënaqur nga ky ligj dhe nuk presin asnjë përmirësim të situatës dhe gjendjes aktuale me pronat. “Kërkesat që kemi bërë ne duhet të ishin përfshirë në ligj”, -tha Toro “por asnjë prej tyre dhe shqetësimeve tona nuk është reflektuar në këtë ligj”. Përsa i përket besueshmërisë dhe zbatimit të këtij ligji, Toro mendon se në praktikë do të jetë shumë i vështirë zbatimi i asaj çka do të votohet gjatë javës që vjen. Së pari, thotë Agim Toro akoma nuk ka asnjë shumë ekonomike apo faturë financiare të publikuar që ta bëjë të besueshëm dhe të mundësojë zbatimin e ligjit për pronat. “Së dyti ligji nuk mund të ketë zbatim”, -thotë Agim Toro “pasi në të favorizohen pronarët e rinj, të cilët janë politikanë ose njerëz të lidhur me politikën”. Sekretari i përgjithshëm i shoqatës “Pronësi me Drejtësi” mendon se trajtimi politik që është bërë në këtë rast ka pasur si qëllim vetëm blerjen e votave dhe tërheqjen e elektoratit. “Trajtimi politik është i lidhur me korrupsionin dhe me abuzimet që janë bërë me pronat pas vitit 1991”, -thotë Toro. Ai deklaron se për hartimin e ligjit nuk është marrë mendimi i pronarëve dhe se ka qenë e nevojshme ulja e të gjitha palëve në tryeza ku të gjendej një formë konsensusi. Përsa i përket deklaratave të politikanëve dhe forcave që ata përfaqësojnë, Toro thotë se të gjitha janë demagogji vetëm për të krijuar një imazh para elektoratit apo dikujt tjetër. Lidhur me debatet dhe ndryshimet që ka pasur ky ligj në komisionet e ndryshme të Kuvendit, Toro thotë se të gjitha amendimet që janë bërë aty kanë qenë të parëndësishme dhe nuk kanë pasur ndonjë rol të veçantë.
Toka dhe OSBE
Mungesa e tokës që duhet të kompensohet është një problem i rëndësishëm. Sipas Toros, aktualisht sipërfaqja e tokës së vlefshme është shumë e vogël në krahasim me atë që kërkojnë pronarët. “Vetëm 6 mijë hektarë tokë janë të disponueshme”, -thotë Toro “ndërkohë që pronarët kërkojnë rreth 343 mijë hektarë, të cilat nuk dihet se si do të kompensohen”. Lidhur me propozimet e faktorit ndërkombëtar, Toro thotë se ato u bënë dhe iu la në dorë politikës për t`i dhënë zgjidhje. OSBE propozoi dy variante, prej të cilëve u zgjodh varianti që shpronësimi do të fillojë menjëherë pas vitit 1991. Lidhur me këtë Toro thotë se shumë prona iu jepen pronarëve të rinj dhe nëse kjo ndodh atëherë do të ketë shumë probleme të cilat nuk do të zgjidhen asnjëherë, kjo pasi në një pronë do të ketë dy ose më shumë pronarë.

Projektligji përfundimtar për pronat

Shekulli

Neni 1/Ky ligji ka për objekt
rregullimin e drejtë, sipas kritereve të nenit 41 të Kushtetutës, të çështjeve të së drejtës së pronësisë që kanë lindur nga shpronësimet, shtetëzimet apo konfiskimet
njohjen, kthimin dhe aty ku sipas këtij ligji kthimi është i pamundur, kompensimin e saj
procedurat për realizimin e kthimit dhe kompensimit të pronave si dhe organet administrative të ngarkuara për realizimin e tyre
Neni 2/ E drejta e pronësisë
Çdo subjekt i shpronësuar ka të drejtë të kërkojë në përputhje me këtë ligj, njohjen e të drejtës së pronësisë në rast se i është hequr sipas akteve nënligjore, vendimeve penale të gjykatave ose të marrë në çdo mënyrë tjetër të padrejtë nga shteti nga data 29.111944 si dhe kthimin ose kompensimin e pronës së kërkuar.
Neni 3/ përkufizime
a) “Kompensim”, nënkupton shpërblimin e drejtë, sipas vlerës së tregut në momentin e njohjes së shpërblimit të kryer sipas nenit 11 të këtij ligji
b) “Pronë”, nënkupton një send të paluajtshëm sipas përcaktimit në Kodin Civil
c)“ Subjekt i shpronësuar”, nënkupton personat juridikë ose fizikë apo trashëgimtarët e tyre, prona e të cilëve, është shtetëzuar, shpronësuar apo konfiskuar, sipas akteve ligjore e nënligjore në fuqi apo sipas vendimeve gjyqësore penale
d) Tjetërsim, nënkupton kalimin e pronësisë nga një person fizik ose juridik tek një tjetër sipas Kodit Civil
e) Truall, nënkupton tokën që ndodhet brenda vijave kufizuese të qendrave të banuara në çastin e hyrjes në fuqi të këtij ligji
Neni4/Përjashtimet nga ky ligj
Nuk kthehen pronat e paluajtshme që shërbejnë për interesa publikë dhe që
a)shërbejnë për realizimin e detyrimeve të shtetit shqiptar që rrjedhin nga traktatet dhe konventat në të cilat shteti ynë është palë
b)kanë investime ose përdoren për realizimin e projekteve me shtrirje territoriale ose vendore në fushën e transporteve të çdo lloji, të energjitikës, e telekomunikacioneve si dhe investime të tjera të përcaktuara sipas ligjit “Për shpronësime publike”
c)shërbejnë për ruajtjen e mjedisit, kulturës, arsimit publik ose edukimit parashkollor
d) shërbejnë në fushën e mbrojtjes kombëtare
e) janë pasuri e veçantë kulturore ose historike e përcaktuar në ligjet në fuqi
f)janë të zëna sipas akteve ligjore paraqitur në shtojcën 1 të këtij ligji, përveç rasteve kur sipas këtyre ligjeve shteti është pronar dhe prona e paluajtshme nuk i shërben një interesi publik
Neni 8/ trualli
1.Në rastin kur trualli u është tjetërsuar personave të tretë dhe mbi të nuk janë ngritur ndërtesa të përhershme dhe të ligjshme, ai u kthehet subjekteve të shpronësuara, ndërsa shteti u kthen të tretëve vlerën sipas çmimit të blerjes të shumëzuar me indeksin e rritjes së çmimeve.
2.Kur mbi truallin e subjektit të shpronësuar, shteti a persona të tretë, kanë kryer ndërtime ose investime “të rëndësishme”, në përputhje me legjislacionin në fuqi, ato llogariten sipas vlerës së tregut në çastin kur i njihet e drejta e pronësisë subjektit të shpronësuar dhe veprohet :
a) Kur vlera e investimeve përbën deri në 100% -150% të vlerës së truallit, prona i kthehet subjekteve të shpronësuara, pasi ato të kenë paguar kundërvlerën e investimeve të kryera
b)kur vlera e investimeve përbën më shumë se 100 % -150 % të vlerës së truallit, shteti ose personat e tretë ruajnë pronësinë dhe subjekte kompensohen sipas këtij ligji.
3)Në rastet e ndërtimeve mbi truall të bëra para datës 10.8.1991, për të cilat nuk është regjistruar pronësia e truallit, personi që ka në pronësi ndërtesën detyrohet të paguajë vlerën e truallit sipas vlerës së tregut
-vlerën fillestare të truallit sipas nenit 10 të ligjit 7652 “Për privatizimin e banesave shtetërore”, të shumëzuar me indeksin e rritjes së çmimeve (komisioni i Ligjeve ka kërkuar heqjen e kësaj pike)
4) Në rastet e ndërtimeve të ligjshme të bëra në truallin e dhënë nga shteti me qira ose koncesion, pronari i ndërtesës paguan vlerën e truallit mbi të cilin është bërë ndërtesa sipas çmimeve të tregut
4) E riformuluar sipas komisionit të Ligjeve: Në raset e ndërtimeve të ligjshme të bëra në truallin e dhënë nga shteti me qira ose koncesion, subjektit të shpronësuar i rinjihet pronësia dhe i kalojnë të gjitha të drejtat pronësore që deri me hyrjen në fuqi të këtij ligji i gëzon shteti, me kusht që ai të respektojë kontratën e nënshkruar. Në përputhje me Kodin Civil, pas përfundimit të kontratës, subjekti i shpronësuar vendos vetë për marrëdhëniet e mëtejshme me të tretët. Subjektet e shpronësuara kanë të drejtë të heqin dorë nga prona e tyre kundrejt kompensimit, sipas nenit 11 të këtij ligji.
Neni 8, pronat në zonat turistike
1) Subjekteve të shpronësuara në zonat e stimuluara për zhvillimin e turizmit, u rinjihet, kthehet dhe kompensohet prona sipas dispozitave të këtij ligji
2) Për tokat në zonat e stimuluara për zhvillimin e turizmit që janë në pronësi të shtetit, organet kompetente të administratës publike, ndalohet të lidhin kontrata posedimi a pronësie me të tretë deri në përfundimin e procesit të kthimit dhe kompensimit të pronave.
Neni 9/banesat
1.Në rast se banesa, pronë e subjekteve të shpronësuara, ka qiramarrës, ata vazhdojnë të banojnë në atë banesë derisa shteti t’ju gjejë banim sipas pikës 2-3 të këtij neni
2. Brenda dy vjetësh nga hyrja në fuqi e këtij ligji, shteti duhet t’u sigurojë qiramarrësve që banojnë në banesat pronë e subjekteve të shpronësuara një banesë me sipërfaqe të njëjtë me atë që jetojnë ose t’u sigurojë kredi me interesa të ulëta. Për këtë periudhë 2-vjeçare vlera e qirasë përcaktohet me vendimit të KM-së. Me kalimin e periudhës 2-vjeçare shteti paguan vlerën e qirasë në emër të qiramarrësve tek subjektet e shpronësuara spas çmimit të tregut
3.Në qoftë se gjatë kësaj kohe pronari i siguron qiramarrësit banesë tjetër brenda të njëjtës qendër të banuar, me sipërfaqe banimi aq sa i takon sipas normave të strehimit në momentin e hyrjes në fuqi të këtij ligji, por jo më tepër se sa ka, atëherë qiramarrësi është i detryruar të lirojë banesën. Me mbarimin e afatit të përcaktuar në pikën 2 të këtij neni, shteti paguan vlerën e qirasë për qiramarrësin në rast se nuk ka siguruar banesë.
4.Në rastet e ndërtimit të banesave në kundërshtim me legjislacionin në fuqi, banorët e tyre kanë të drejtën e blerjes së truallit pas procesit të legalizimit të përcaktuar në një ligj të veçantë. Vlerësimi i truallit bëhet sipas vlerës së tregut në momentin e kryerjes së legalizimit të banesave. Në kuptim të kësaj pike me “banesë” kuptohet sipërfaqja që përdoret për strehim dhe 100% e saj si oborr funksional
Varianti II: Ndërtimet e banesave në kundërshtim me legjislacionin në fuqi rregullohen me ligj të veçantë
Neni 10/ Prona që nuk është përdorur për interesa publike
Prona që nuk është përdorur për interesa publike dhe prona e paluajtshme nuk përdoret më për këtë qëllim, ajo i kthehet subjektit të shpronësuar, kurse subjekti i shpronësuar, “kur është shpërblyer” i kthen shtetit shpërblimin e marrë
Neni 11/ Format e kompensimit të pronës
1. Pronat e përcaktuar në këtë ligj për të cilat është i pamundur kthimi fizik, shteti kompenson subjektet e shpronësuar me një ose më shumë nga format e mëposhtme:
a) me tjetër pronë të paluajtshme të të njëjtit lloj me vlerë të barabartë, në pronësi të shtetit
b) me pronë tjetër të paluajtshme të çdo lloji me vlerë të barabartë në pronësi të shtetit
c) me aksione në një shoqëri me kapital shtetëror ose ku shteti është bashkëpronar që kanë vlerë të barabartë me pronën e paluajtshme
d) me vlerën e objekteve të cilat janë objekt i privatizimit
e)me njohje të detyrimeve financiare ndaj shtetit
f) me të holla
2. Subjekti i shpronësuar i paraqet me shkrim Komisionit Vendor për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, formën në të cilën kërkon të realizohet kompensimi. Komisioni brenda 30 ditësh nga marrja e kërkesës me vendim të arsyetuar vendos për pranimin e kërkesës ose refuzimin e saj, kur objektivisht plotësimi i saj është i pamundur. Në këtë rast ai i ofron subjektit të shpronësuar një formë tjetër kompensimi sipas përcaktimeve të bëra në pikën 1 të këtij neni. “Kundër vendimit të komisionit për përcaktimin e formës së kompensimit, subjekti i shpronësuar ka të drejtë të bëjë ankesën në KSHKKP, brenda 30 ditëve nga njoftimi i vendimit dhe në rast se aty nuk gjen zgjidhje, atëherë i drejtohet gjykatës brenda 30 ditëve nga marrja e përgjigjes nga Komiteti Shtetëror.
3. Shpërblimi për efekt kompensimi nuk i nënshtrohet asnjë takse, tatimi ose ndalese
Neni 12/ vendndodhja e kompensimit fizik
Kompensimi fizik sipas nenit 11 të këtij ligji, bëhet brenda të njëjtës njësi administrative-territoriale dhe kur kjo nuk është e mundur, me vendim të KSHKKP-së në njësinë më të afërt territoriale. Për kryerjen e kompensimit fizik përdoren edhe pronat në pronësi të shtetit në zonat turistike.
Sipërfaqet e caktuara për kompensim shpallen publikisht në fletoren zyrtare, duke bërë të ditur si kategoritë ashtu edhe vlerën e tyre.
Neni 13/vlerësimi i pronës
Për vlerësimin e pronës që kompensohet Komisioni Vendor ngre grupin e ekspertëve. Komisioni mund të caktojë në rolin e ekspertit persona me përvojë dhe kualifikim të posaçëm në fushën juridike, ekonomike dhe inxhinierike që ka lidhje me procesin e kthimit dhe kompensimit të pronave
2. Vlera e pronës që kompensohet sipas ligjit përcaktohet në bazë të vlerës së tregut në përputhje me metodologjinë e përcaktuar me VKM.
3.Në kryerjen e veprimtarisë së tij, asnjë nga anëtarët e organeve shtetërore për kthimin dhe kompensimin e pronave ose të grupit të ekspertëve nuk duhet të jetë në kushtet e pengesës ligjore të përcaktuar në Kodin e Procedurës Administrative.
Neni 14/ e drejta e parablerjes
Për pronat e paluajtshme të zëna me objekte shtetërore subjektet e shpronësuara kanë të drejtën e parablerjes mbi këto objekte kur ato të privatizohen. Në këtë rast nga vlera e objektit sipas tregut zbritet fitimi i munguar i pronarit për periudhën kur ai është penguar të gëzojë frytin e vet. Kur vlera e objektit është e barabartë ose më e vogël se ky fitim i munguar, ai i kalon subjektit të shpronësuar pa shpërblim dhe shteti nuk ka më asnjë detyrim ndaj tij, qeveria përcakton kriteret e përllogaritjes së këtij fitimi të munguar.
2.Subjektet e shpronësuara kanë të drejtë të heqin dorë nga e drejta e parablerjes përkundrejt kompensimit në nenin 11
në objektet me pronësi të përbashkët pronar-shtet, subjektit të shpronësuar i kthehet prona që ka pasur dhe i jepet e drejta e parablerjes për objektet shtesë të ngritura nga shteti kur ato privatizohen
Neni 15/ Komiteti Shtetëror i Kthimit dhe Kompensimit të Pronave
për zbatimin e këtij ligji ngarkohet KSHKKR. Komiteti shtetëror përbëhet nga 5 anëtarë të cilët emërohen dhe shkarkohen nga Kuvendi. Një anëtar propozohet nga qeveria, 2 nga pozita, 2 nga opozita. Anëtari i propozuar nga qeveria është kryetari i kësaj strukture.
2. anëtari i Komitetit Shtetëror mund të emërohet shtetasi që :
a) ka mbaruar arsimin e lartë për jurist, ekonomist, agronom apo në fushën inxhinerike që ka lidhje me procesin e kthimit dhe kompensimit të pronave
b) ka jo më pak se 7 vjet përvojë pune në profesion
c)gëzon reputacion të mirë dhe aftësi profesionale të spikatura në fushën e tij
nuk është anëtar i organeve drejtuese të ndonjë partie politike
nuk është dënuar me vendim gjyqësor të formës së prerë për kryerjen e një krimi
nuk është marrë masë disiplinore
Neni 16 Kompetencat e Komitetit Shtetëror
a)shqyrton dhe merr vendim për ankesat ndaj vendimeve të komisioneve vendore në lidhje me anën proceduriale të zbatimit të ligjit ose në dhënien e vendimit me përjashtim të rastit të parashikuar në nenin 19 të këtij ligji
b)merr vendime për njehsimin e praktikave në procesin e kthimit dhe kompensimit të pronave dhe për zbatimin e ligjit
c) emëron dhe shkarkon nga detyra kryetarin dhe anëtarët e komisioneve vendore të kthimit dhe kompensimit të pronave
d) drejton dhe kontrollon zbatimin e ligjit nga komisionet vendore
e) propozon për miratim në qeveri strukturën organizative, organikën dhe tabelën e pagave për administratën e Komitetit Shtetëror dhe të komisioneve vendore
f)mbledh dhe përpunon të dhëna për procesin e kthimit dhe kompensimit të pronave si dhe raporton në Këshillin e Ministrave e në Kuvend të paktën një herë në vit.