Lundi, Aout 30, 2004 Signalé: 5:24 PM http://www.ata-al.net/index.aspx?lang=f

“Do bëj gjithçka për vendin tim, Maqedoninë”. Ali Ahmeti, lideri shqiptar që fitoi zgjedhjet i ardhur nga “arti i pushkës”, nuk ka asnjë dyshim se ai dhe të gjithë shqiptarët e Maqedonisë duhet ta konsiderojnë këtë vend si vendin e vet, dhe se duhet të bëjnë gjithçka për të bashkëjetuar me maqedonasit.

“Ne duhet ta kuptojmë, edhe maqedonasit etnikë dhe shqiptarët etnikë, se nuk kemi ku ta çojmë njëri-tjetrin dhe duhet të pajtohemi me fatin që ne duhet të ndërtojmë bashkarisht çdo vlerë”, thotë Ahmeti, duke këmbëngulur se e ardhmja ka të bëjë me bashkëpunimin dhe jo me luftën. Ndërkohë, Ahmeti shfaq bindjen se iniciativa e një pjese të opozitës maqedonase do të humbë. “Sepse një pjesë e mirë e komunitetit maqedonas e ka kuptuar tashmë se fati ynë është i përbashkët”, thotë Ahmeti, duke rreshtuar edhe disa prej arritjeve për integrimin e shqiptarëve në bazë të “Marrëveshjes së Ohrit”. Ai e konsideron legalizimin e universitetit të tretë në gjuhën shqipe si një nga sukseset më të mëdha. “Sepse vetëm me të shkolluarit tanë do të arrijmë të përballojmë sfidat e bashkëjetesës dhe të integrimit”, thotë Ahmeti.

I përkisni një historie të re, një historie që nisi përmes një lëvizjeje që zgjoi një realitet të ri në Maqedoni – atë të nevojës për të pranuar të drejtat e shqiptarëve si një etni dhe jo si minoritet. Tre vjet pas nënshkrimit, së bashku me faktorët e tjerë, të Marrëveshjes së Ohrit, a mendoni se ajo është e suksesshme? Pra, a është implementuar?
Për sa i përket pyetjes suaj, se unë i takoj një historie të re, unë do të kisha thënë se zanafillat i kam te një histori pak më e vjetër që kërkon të krijojë një histori moderne në Maqedoni. Tashmë, nga viti 2001 e këtej në Maqedoni janë krijuar situata të reja. Në radhë të parë, kemi një Kushtetutë të re, në aprovimin e së cilës saj kanë qenë pjesëmarrës vetë shqiptarët. Në të kaluarën ka pasur Kushtetutë, por pa i pyetur kurrë shqiptarët. Pikërisht nga kjo shpërfillje e mëparshme erdhi dhe ai ashpërsim mes shqiptarëve dhe maqedonasve, që janë dy komunitetet më të madha në Maqedoni. Kjo bëri që shqiptarët të rreshtoheshin rreth UÇK-së në përplasjen me shtetin maqedonas. Si rezultat i kësaj lufte, u arrit në Marrëveshjen e Ohrit, ku më në fund u nënshkrua një marrëveshje ku u lejon shqiptarëve të fitojnë të drejtat që u takojnë, si një komunitet etnik që jeton në trojet e veta. Unë jam krenar që këtu nuk u kalua në ndonjë kasaphanë, ashtu siç ndodhi me fqinjët në rajon, por u arrit t´i jepej fund konfliktit përmes një marrëveshjeje që do t´i hapte një faqe të re historisë së këtij vendi. E unë mendoj se janë bërë mjaft punë, duke filluar që nga përfaqësimi i drejtë i shqiptarëve në institucionet drejtuese të shtetit. Konkretisht, BDI-ja, si një parti që përfaqëson shqiptarët në Maqedoni, sot, nga 14 ministri që ka aparati i qeverisë, drejton në 13 prejt tyre ose me ministër, ose me zëvendësministër, ose me sekretar shteti. Ka progres edhe në përfaqësimin e shqiptarëve në polici, në Ministrinë e Punëve të Brenshme. Nga një përqindje simbolike, 3 -4 për qind që ka qenë më parë ky përfaqësim, tashmë është 15 - 16 për qind. Dhe ky trend ende vazhdon. Kështu, nga 150 apo 200 policë shqiptarë që kanë qenë para vitit 2001, tani janë mbi 1500. Po kështu, edhe në Ministrinë e Mbrojtjes kemi mbi 500 oficerë dhe nënoficerë. Ne kemi besim se në të ardhmen do të ketë akoma lëvizje, sepse, sipas parashikimeve tona, deri në vitin 2006 - 2007, ne shpresojmë që përfaqësimi ynë në ushtri të jetë mbi 25 për qind. Po kështu, është arritur shumë në drejtim të legalizimit të universitetit të tretë shtetëror në gjuhën shqipe në Maqedoni. Unë mendoj se kjo është arritja më e madhe, sepse shkollat janë ato që do të na furnizojnë me kuadrot e nevojshme, me njerëz me horizont, që proceset që janë të sanksionuara në Marrëveshjen e Ohrit dhe në Kushtetutë të implementohen të gjitha. Njerëz të tillë do të ndihmojnë të arrijmë edhe atë për të cilën shqiptarët janë përpjekur dhe kanë luftuar. Për këtë unë mendoj se është shumë me vlerë legalizimi i universitetit. Kjo s´do të thotë të vetëkënaqemi, por ne as nuk mund të heshtim për atë që është bërë deri tani. Personalisht, unë mendoj se s’kemi bërë kurrgjë, ndaj dhe do të vazhdoj të kërkoj atë për të cilën luftuan shqiptarët.

Disa kohë më parë, publicisti dhe shkrimtari, Kim Mehmeti, duke analizuar situatën shprehej se “Maqedonia është koncept shqiptar”!. Madje, ai i referohej pamundësisë së mbijetesës së këtij vendi pa shqiptarët. Ju mendoni se një logjikë e tillë është reale dhe e kuptueshme edhe nga maqedonasit?
Realiteti është ky: në Maqedoni jetojnë 2 milionë banorë, prej të cilëve 25 për qind janë shqiptarë, sipas regjistrimit të fundit. 10 për qind të tjerë janë pakica të tjera dhe mbi 60 për qind janë maqedonas. Ne nuk jemi minoritet, nuk jemi popull i dyndur nga ndonjë vend tjetër e të ardhur këtu, por të lindur dhe të rritur këtu. Pra, ne duhet ta kuptojmë, edhe maqedonasit etnikë dhe shqiptarët etnikë, se nuk kemi ku ta çojmë njëri-tjetrin dhe duhet të pajtohemi me fatin që ne duhet të ndërtojmë bashkarisht çdo vlerë, sepse ne ato vlera që do të ngrejmë do t´i ngrejmë për të ardhmen tonë të përbashkët, për fëmijët tanë. Nga një pjesë e maqedonasve ky realitet duket se është kuptuar mjaft mirë. Mirëpo, ka edhe të atillë që mendojnë se çdo avancim i të drejtave të shqiptarëve, siç është gjuha apo përfaqësimi i drejtë, simbolet kombëtare, universiteti, u heq atyre ekskluzivitetin, sepse ata kanë menduar se Maqedoania është vetëm e maqedonasve. Kjo ka qenë një tezë tepër e gabuar dhe mendoj se ata që i qëndrojnë këtij pozicioni e kanë shumë gabim. Unë do të kujtoj këtu Cervenkovskin, sot president, që kur u zgjodh në krye të qeverisë pas zgjedhjeve të vitit 2002, tha në Parlament se: “Maqedonia, i pëlqen apo nuk i pëlqen dikujt, nuk është vetëm e maqedonasve, por edhe e shqiptarëve, sepse nuk mund të jetë minoritet një popull që është mbi 23 për qind”. Kështu, nëse mua si shqiptar nuk më hiqet e drejta që të mendoj dhe të veproj në Maqedoni, në të gjitha drejtimet, pa kufizime, atëherë unë e ndiej Maqedoninë shumë më tepër si atdhe timin, e ndiej përgjegjësinë shumë më të madhe për të gjitha proceset, sepse kam përgjegjësi ndaj vendit tim. Por nëse dikush nga maqedonasit mendon se Maqedonia është vetëm e tij e ka shumë gabim, sepse unë nuk mund të jem qiraxhi në shtëpinë time. Ne si shqiptarë, nuk them se nuk kemi komplekse. Por ne të gjithë, së bashku me maqedonasit, duhet t´i heqim komplekset, sepse ky vend, sa u takon maqedonasve u takon edhe shqiptarëve. E shqiptarët do të jenë me më shumë përgjegjësi ndaj shtetit, nëse do të fitojnë të drejtat që u takojnë.

T´i kthehemi asaj që po ndodh sot në Maqedoni. Një pjesë e opozitës ka kërkuar të realizohet një referendum për të anuluar ndarjen territoriale që u jep më shumë të drejta shqiptarëve. Pas këtij zhvillimi ju u keni kujtuar maqedonasve mundësinë e kthimit të një lufte qytetare. Sa real mund të jetë ky kërcënim?
Unë kam shfaqur një shqetësim timin për të alarmuar qytetarët, në veçanti ata maqedonas. Nuk ka qenë kërcënim, por alarm, për të kujtuar se çdo kthim pas ka pasoja, dhe për pasojat unë dua të alarmohen njerëzit, që të mos thonë që nuk e kemi ditur. Sepse ne, nëse kthehemi pas ne humbim shanset që i kemi fituar pas politikës që kemi ndjekur në marrëdhëniet ndëretnike dhe për progresin që është duke u zhvilluar në drejtim të integrimit në NATO e BE. Kështu që, unë kam paraqitur një shqetësim për referendumin, sepse një referendum njënacional sjell pasoja brenda shtetit, ngase rikthen revoltën në komunitetin shqiptar. Unë mendoj se ne duhet të ndërtojmë një politikë e cila është dobiprurëse për të gjithë qytetarët e Maqedonisë, pavarësisht se kujt komuniteti i takojnë.

A mendoni se në rast të fitores së këtij referendumi nga kërkuesit, mund të rrezikojmë një referendum tjetër nga pala shqiptare për të kërkuar të kundërtën?
Jo! Unë mendoj se nuk ka nevojë të kërkojmë paralelizma. Unë mendoj se në këtë rast është e nevojshme të informojmë qytetarët, në veçanti komunitetin maqedonas, që ne duhet të shohim përpara dhe nuk duhet të bëjmë organizime që na kthejnë pas. Megjithatë, është e drejtë kushtetuese që dikush të mbledhë firma për referendume. Ne do ta respektojmë këtë të drejtë të qytetarëve, por jemi të bindur që iniciativa nuk sjell ndonjë dobi. Unë mendoj se komuniteti maqedonas në shumicën e vet është i vetëdijshëm se ky koalicion që drejton sot vendin po punon me intensitet të plotë, që Maqedonia të jetë e nderuar si përpara qytetarëve të saj, ashtu edhe nga komuniteti ndërkombëtar.

A mendoni se një pjesë e politikës maqedonase, përmes referendumit, kërkon të shtyjë sa më shumë efektet që vijnë nga Marrëveshja e Ohrit?
Tash ne nuk mund të ndërpresim iniciativa të grupeve apo organizatave, të cilat përpiqen të promovohen e të cilat përpiqen të shfrytëzojnë ndjenjat e qytetarve që të ngrihen vetë në politikë. Qytetarët ballafaqohen me një krizë që ka të bëjë me mirëqenien ekonomike. Kjo i bën ndonjëherë lehtësisht të manipulueshëm, për të shprehur pakënaqësitë ndaj koalicionit qeverisës. Mirëpo, në këtë rast, duke pasur parasysh problemet madhore që po kalon Maqedonia, qytetarët e saj lipset t’u qëndrojnë larg këtyre thirrjeve. Duke shtuar këtu edhe punën intensive të koalicionit, referendumi do të jetë i humbur. Ne jemi të bindur se punët që janë bërë nga koalicioni qeverisës janë më të mëdha se sa ambiciet politike të iniciuesve të këtij referendumi. Mjafton të kujtojmë se një vend që ka vetëm tri vite që ka dalë nga një luftë, ka arritur të firmosë Marrëveshjen për asocim-stabilizimin me BE-në dhe është ftuar nga NATO-ja. Gjithsesi, unë e shpreh edhe një herë se, ne do të respektojmë të drejtën që kanë këta qytetarë për referendum.

Po qëndrimin e Tiranës zyrtare ndaj asaj që ndodh në Maqedoni, si e konsideroni?
Mendoj që Tirana në vazhdimësi ka mbajtur një qëndrim të drejtë ndaj problemeve brenda rajonit e, sidomos ndaj vendeve që banohen nga shqiptarët. Edhe në këtë rast mendoj se do të vazhdojë me mbështetje të tilla. Raportet Shqipëri - Maqedoni janë të një niveli shumë të mirë dhe ne jemi në dijeni për firmosjen e disa marrëveshjeve me leverdi të përbashkët, që janë në dobi të të dy vendeve.

Po partitë politike shqiptare në Maqedoni, përballë situatës së krijuar prej referendumit që ka kërkuar një pjesë e maqedonasve, a kanë një strategji të përbashkët?
Jo se kanë strategji të përbashkët, por partitë shqiptare në Maqedoni, për sa i takon referendumit, kanë një qëndrim që nuk i dallon nga njëra-tjetra.

Çfarë kërkohet me anë të referendumit

Protestat në rrugë kanë shënuar hapat e parë të disa partive të opozitës në Maqedoni për të kërkuar nisjen e një referendumi i cili të vendoste për ndarjen e re territoriale. Analistët mendojnë se rezultati i vetëm i këtij votimi do të ishte vonesa në procesin e decentralizimit – një pjesë e rëndësishme e marrëveshjes së paqes së Ohrit e cila i dha fund konfliktit të armatosur. Ligjet për decentralizimin janë pjesa e fundit dhe më e rëndësishme e marrëveshjes së Ohrit. Ato shihen si parakusht për synimet e Maqedonisë për anëtarësim në BE dhe në NATO. Ligjet për decentralizimin, të miratuara në Parlamentin maqedonas kanë të bëjnë me caktimin e kufijve të rinj bashkiakë, të cilët do të bëjnë që komunitetet me shumicë shqiptare të bashkohen në bashki, të cilat deri më tani, dominoheshin nga maqedonasit. Kritikët maqedonas të ligjit të ri thonë se përpjekjet për t´i dhënë më tepër pushtet autoriteteve lokale në fushat e shëndetësisë, arsimit, disa taksave dhe zhvillimit ekonomik lokal, do t’i lejojnë shqiptarëve të “spastrojnë etnikisht” rajonet nën kontrollin e tyre. Zemërimi është përqëndruar kryesisht për një sërë qytetesh me shumicë maqedonase të cilat do të shkrihen në rrethet me popullsi me shumicë shqiptare, për të cilat maqedonasit tremben se do të humbasin karakterin e tyre. Një prej këtyre është Struga, në Maqedoninë jug perëndimore. Një tjetër shqetësim është edhe ai për statusin e kryeqytetit. Shkupi do të bëhet një qytet dy gjuhësh, ku shenjat e rrugëve dhe dokumentat do të jenë në të dyja gjuhët.

Ura e Gurit, pasqyra e dy komuniteteve

Ura e Gurit mbi lumin Vardar ka përfunduar së rindërtuari, por nuk është hapur ende plotësisht. Ajo është pika e kufirit ku ndahen edhe zonat ku jetojnë shqiptarët dhe maqedonasit në Shkup. Pazari i Vjetër, ose siç njihet, “Çarshia”, që është në anën që, sipas ligjit të ri të ndarjes territoriale do të drejtohet nga shqiptarët, ka mjaft pllaka të thyera, gropa dhe ndërtesa të parestauruara. Ndërkohë, përballë, menjëherë sapo kalon urën, aty ku jeton shumica e maqedonasve, sheshi i madh është krejt i ri dhe i zbukuruar. Edhe ndërtesat kanë pasur përkujdesje tjetër, ku ndihet se shteti i ka mirëmbajtur. “Kanë dashur ta bëjnë të dallueshme harresën ndaj nesh, mospranimin tonë”, më thotë Ramadani, një gazetar i cili më shoqëron për të më treguar efektet e ligjit që është kontestuar nga një pjesë opozitës maqedonase. Ndërkohë, tregtarët shqiptarë, që zotërojnë shumicën e Çarshisë, kanë bërë gati tabelat me mbishkrimin edhe në maqedonisht edhe në shqip, si dhe flamurët për t´i varur në shtëpitë dhe dyqanet e tyre.

Ahmeti pohon mundësinë e lëvizjes së zyrave të Bashkimit Demokratik nga Tetova në kryeqytet

BDI-ja, drejt Shkupit me integrim
“Do shkojmë drejt kryeqytetit se atje partia ka themelet”

Zyra e tij është në një lagje krejt te re, disi në të dalë të Tetovës, e ndërtuar nga shqiptarët pas luftës. Ajo duket pjesë e një historie tjetër.

Shqiptarët e Maqedonisë janë mësuar që partitë e tyre t´i shikojnë me seli aty, në qytetin që është konsideruar gjithnjë si burimi i lëvizjes së shqiptarëve por edhe i rezistencës së asaj që kanë dashur gjithnjë të arrijnë. Por, kreu i BDI-së mendon tani për më tutje, për të “kaluar” mendimin shqiptar atje ku ndërtohet e gjithë politika. “Unë kam zbritur fillimisht nga Shipkovica në Tetovë. Pra, kam rënë nga malet në fushë. Pak nga pak, nga fusha mendoj se do të zhvendosem edhe në kryeqytet, në Shkup”. Ish- shefi i UÇK-së, lideri i Bashkimit Demokratik për Integrim, Ali Ahmeti, mendon se rruga e zhvvendosjes së aktivitetit të tij politik nga Tetova në Shkup është drejt realizimit. Ai ka disa kohë që ka lënë shtëpinë e tij dykatëshe në Shipkovicë dhe tashmë qëndron gjatë gjithë ditës në zyrën e tij në Tetovë, aty ku gjatë kohës së luftës qëndronte shtabi i UÇK-së. “Kemi qëndruar këtu për arsye objektive, po themelet e vërteta të BDI-së janë në Shkup. Këtu ku jam, jam me qira”, thotë Ahemti. Ai e pranon se, Shkupi është qendra ku lëviz politika dhe diplomacia. Prandaj ai është i nevojshëm edhe për shqiptarët, që duan të bëhen pjesë aktive e të gjitha ndryshimeve në “Maqedoninë e Re”, (siç i pëlqen atij ta cilësojë atë që është ndërtuar pas Marrëveshjes së Ohrit) që të jenë atje. “Shkupi është qendër, metropol. Atje është instaluar diplomacia ndërkombëtare. Edhe ne e kemi parasysh këtë fakt, që në një të ardhme të jemi të pranishëm në Shkup”, thotë Ali Ahmeti, i sigurtë se, integrimi i shqiptarëve dhe maqedonasve si dy etnitë e rëndësishme të Maqedonisë, do të gjejnë rrugët për të kuptuar gjithnjë e më tepër njëri-tjetrin.

Ahmeti, luftëtari që beson te politika

I veshur sportiv, 45-vjeçari Ali Ahmeti, duket ende mes betejës dhe politikës. Por, mjaftojnë vetëm disa minuta për të kuptuar se ai tashmë i shikon zgjidhjet në politikë. Madje, i shikon politikisht, edhe pse nuk ka ngurruar t´u kujtojë atyre që kërcënojnë me injorimin e Marrëveshjes së Ohrit se pasoja mund të jetë rikthimi i luftës. “Jo, nuk dua asesi t´i kërcënoj. Dua vetëm t´i kujtoj, t´i paralajmëroj”, thotë Ahmeti. E, si për të vërtetuar se zgjidhja do të jetë vetëm politike, ai vazhdon të numërojë me kënaqësi shifrat që flasin për mundësinë që kanë sot shqiptarët për t´u përfaqësuar në institucione, për të folur lirisht gjuhën e për të mbajtur simbolet e tyre.

“Do bëj gjithçka për vendin tim, Maqedoninë”. Ali Ahmeti, lideri shqiptar që fitoi zgjedhjet i ardhur nga “arti i pushkës”, nuk ka asnjë dyshim se ai dhe të gjithë shqiptarët e Maqedonisë duhet ta konsiderojnë këtë vend si vendin e vet, dhe se duhet të bëjnë gjithçka për të bashkëjetuar me maqedonasit.

“Ne duhet ta kuptojmë, edhe maqedonasit etnikë dhe shqiptarët etnikë, se nuk kemi ku ta çojmë njëri-tjetrin dhe duhet të pajtohemi me fatin që ne duhet të ndërtojmë bashkarisht çdo vlerë”, thotë Ahmeti, duke këmbëngulur se e ardhmja ka të bëjë me bashkëpunimin dhe jo me luftën. Ndërkohë, Ahmeti shfaq bindjen se iniciativa e një pjese të opozitës maqedonase do të humbë. “Sepse një pjesë e mirë e komunitetit maqedonas e ka kuptuar tashmë se fati ynë është i përbashkët”, thotë Ahmeti, duke rreshtuar edhe disa prej arritjeve për integrimin e shqiptarëve në bazë të “Marrëveshjes së Ohrit”. Ai e konsideron legalizimin e universitetit të tretë në gjuhën shqipe si një nga sukseset më të mëdha. “Sepse vetëm me të shkolluarit tanë do të arrijmë të përballojmë sfidat e bashkëjetesës dhe të integrimit”, thotë Ahmeti.

I përkisni një historie të re, një historie që nisi përmes një lëvizjeje që zgjoi një realitet të ri në Maqedoni – atë të nevojës për të pranuar të drejtat e shqiptarëve si një etni dhe jo si minoritet. Tre vjet pas nënshkrimit, së bashku me faktorët e tjerë, të Marrëveshjes së Ohrit, a mendoni se ajo është e suksesshme? Pra, a është implementuar?
Për sa i përket pyetjes suaj, se unë i takoj një historie të re, unë do të kisha thënë se zanafillat i kam te një histori pak më e vjetër që kërkon të krijojë një histori moderne në Maqedoni. Tashmë, nga viti 2001 e këtej në Maqedoni janë krijuar situata të reja. Në radhë të parë, kemi një Kushtetutë të re, në aprovimin e së cilës saj kanë qenë pjesëmarrës vetë shqiptarët. Në të kaluarën ka pasur Kushtetutë, por pa i pyetur kurrë shqiptarët. Pikërisht nga kjo shpërfillje e mëparshme erdhi dhe ai ashpërsim mes shqiptarëve dhe maqedonasve, që janë dy komunitetet më të madha në Maqedoni. Kjo bëri që shqiptarët të rreshtoheshin rreth UÇK-së në përplasjen me shtetin maqedonas. Si rezultat i kësaj lufte, u arrit në Marrëveshjen e Ohrit, ku më në fund u nënshkrua një marrëveshje ku u lejon shqiptarëve të fitojnë të drejtat që u takojnë, si një komunitet etnik që jeton në trojet e veta. Unë jam krenar që këtu nuk u kalua në ndonjë kasaphanë, ashtu siç ndodhi me fqinjët në rajon, por u arrit t´i jepej fund konfliktit përmes një marrëveshjeje që do t´i hapte një faqe të re historisë së këtij vendi. E unë mendoj se janë bërë mjaft punë, duke filluar që nga përfaqësimi i drejtë i shqiptarëve në institucionet drejtuese të shtetit. Konkretisht, BDI-ja, si një parti që përfaqëson shqiptarët në Maqedoni, sot, nga 14 ministri që ka aparati i qeverisë, drejton në 13 prejt tyre ose me ministër, ose me zëvendësministër, ose me sekretar shteti. Ka progres edhe në përfaqësimin e shqiptarëve në polici, në Ministrinë e Punëve të Brenshme. Nga një përqindje simbolike, 3 -4 për qind që ka qenë më parë ky përfaqësim, tashmë është 15 - 16 për qind. Dhe ky trend ende vazhdon. Kështu, nga 150 apo 200 policë shqiptarë që kanë qenë para vitit 2001, tani janë mbi 1500. Po kështu, edhe në Ministrinë e Mbrojtjes kemi mbi 500 oficerë dhe nënoficerë. Ne kemi besim se në të ardhmen do të ketë akoma lëvizje, sepse, sipas parashikimeve tona, deri në vitin 2006 - 2007, ne shpresojmë që përfaqësimi ynë në ushtri të jetë mbi 25 për qind. Po kështu, është arritur shumë në drejtim të legalizimit të universitetit të tretë shtetëror në gjuhën shqipe në Maqedoni. Unë mendoj se kjo është arritja më e madhe, sepse shkollat janë ato që do të na furnizojnë me kuadrot e nevojshme, me njerëz me horizont, që proceset që janë të sanksionuara në Marrëveshjen e Ohrit dhe në Kushtetutë të implementohen të gjitha. Njerëz të tillë do të ndihmojnë të arrijmë edhe atë për të cilën shqiptarët janë përpjekur dhe kanë luftuar. Për këtë unë mendoj se është shumë me vlerë legalizimi i universitetit. Kjo s´do të thotë të vetëkënaqemi, por ne as nuk mund të heshtim për atë që është bërë deri tani. Personalisht, unë mendoj se s’kemi bërë kurrgjë, ndaj dhe do të vazhdoj të kërkoj atë për të cilën luftuan shqiptarët.

Disa kohë më parë, publicisti dhe shkrimtari, Kim Mehmeti, duke analizuar situatën shprehej se “Maqedonia është koncept shqiptar”!. Madje, ai i referohej pamundësisë së mbijetesës së këtij vendi pa shqiptarët. Ju mendoni se një logjikë e tillë është reale dhe e kuptueshme edhe nga maqedonasit?
Realiteti është ky: në Maqedoni jetojnë 2 milionë banorë, prej të cilëve 25 për qind janë shqiptarë, sipas regjistrimit të fundit. 10 për qind të tjerë janë pakica të tjera dhe mbi 60 për qind janë maqedonas. Ne nuk jemi minoritet, nuk jemi popull i dyndur nga ndonjë vend tjetër e të ardhur këtu, por të lindur dhe të rritur këtu. Pra, ne duhet ta kuptojmë, edhe maqedonasit etnikë dhe shqiptarët etnikë, se nuk kemi ku ta çojmë njëri-tjetrin dhe duhet të pajtohemi me fatin që ne duhet të ndërtojmë bashkarisht çdo vlerë, sepse ne ato vlera që do të ngrejmë do t´i ngrejmë për të ardhmen tonë të përbashkët, për fëmijët tanë. Nga një pjesë e maqedonasve ky realitet duket se është kuptuar mjaft mirë. Mirëpo, ka edhe të atillë që mendojnë se çdo avancim i të drejtave të shqiptarëve, siç është gjuha apo përfaqësimi i drejtë, simbolet kombëtare, universiteti, u heq atyre ekskluzivitetin, sepse ata kanë menduar se Maqedoania është vetëm e maqedonasve. Kjo ka qenë një tezë tepër e gabuar dhe mendoj se ata që i qëndrojnë këtij pozicioni e kanë shumë gabim. Unë do të kujtoj këtu Cervenkovskin, sot president, që kur u zgjodh në krye të qeverisë pas zgjedhjeve të vitit 2002, tha në Parlament se: “Maqedonia, i pëlqen apo nuk i pëlqen dikujt, nuk është vetëm e maqedonasve, por edhe e shqiptarëve, sepse nuk mund të jetë minoritet një popull që është mbi 23 për qind”. Kështu, nëse mua si shqiptar nuk më hiqet e drejta që të mendoj dhe të veproj në Maqedoni, në të gjitha drejtimet, pa kufizime, atëherë unë e ndiej Maqedoninë shumë më tepër si atdhe timin, e ndiej përgjegjësinë shumë më të madhe për të gjitha proceset, sepse kam përgjegjësi ndaj vendit tim. Por nëse dikush nga maqedonasit mendon se Maqedonia është vetëm e tij e ka shumë gabim, sepse unë nuk mund të jem qiraxhi në shtëpinë time. Ne si shqiptarë, nuk them se nuk kemi komplekse. Por ne të gjithë, së bashku me maqedonasit, duhet t´i heqim komplekset, sepse ky vend, sa u takon maqedonasve u takon edhe shqiptarëve. E shqiptarët do të jenë me më shumë përgjegjësi ndaj shtetit, nëse do të fitojnë të drejtat që u takojnë.

T´i kthehemi asaj që po ndodh sot në Maqedoni. Një pjesë e opozitës ka kërkuar të realizohet një referendum për të anuluar ndarjen territoriale që u jep më shumë të drejta shqiptarëve. Pas këtij zhvillimi ju u keni kujtuar maqedonasve mundësinë e kthimit të një lufte qytetare. Sa real mund të jetë ky kërcënim?
Unë kam shfaqur një shqetësim timin për të alarmuar qytetarët, në veçanti ata maqedonas. Nuk ka qenë kërcënim, por alarm, për të kujtuar se çdo kthim pas ka pasoja, dhe për pasojat unë dua të alarmohen njerëzit, që të mos thonë që nuk e kemi ditur. Sepse ne, nëse kthehemi pas ne humbim shanset që i kemi fituar pas politikës që kemi ndjekur në marrëdhëniet ndëretnike dhe për progresin që është duke u zhvilluar në drejtim të integrimit në NATO e BE. Kështu që, unë kam paraqitur një shqetësim për referendumin, sepse një referendum njënacional sjell pasoja brenda shtetit, ngase rikthen revoltën në komunitetin shqiptar. Unë mendoj se ne duhet të ndërtojmë një politikë e cila është dobiprurëse për të gjithë qytetarët e Maqedonisë, pavarësisht se kujt komuniteti i takojnë.

A mendoni se në rast të fitores së këtij referendumi nga kërkuesit, mund të rrezikojmë një referendum tjetër nga pala shqiptare për të kërkuar të kundërtën?
Jo! Unë mendoj se nuk ka nevojë të kërkojmë paralelizma. Unë mendoj se në këtë rast është e nevojshme të informojmë qytetarët, në veçanti komunitetin maqedonas, që ne duhet të shohim përpara dhe nuk duhet të bëjmë organizime që na kthejnë pas. Megjithatë, është e drejtë kushtetuese që dikush të mbledhë firma për referendume. Ne do ta respektojmë këtë të drejtë të qytetarëve, por jemi të bindur që iniciativa nuk sjell ndonjë dobi. Unë mendoj se komuniteti maqedonas në shumicën e vet është i vetëdijshëm se ky koalicion që drejton sot vendin po punon me intensitet të plotë, që Maqedonia të jetë e nderuar si përpara qytetarëve të saj, ashtu edhe nga komuniteti ndërkombëtar.

A mendoni se një pjesë e politikës maqedonase, përmes referendumit, kërkon të shtyjë sa më shumë efektet që vijnë nga Marrëveshja e Ohrit?
Tash ne nuk mund të ndërpresim iniciativa të grupeve apo organizatave, të cilat përpiqen të promovohen e të cilat përpiqen të shfrytëzojnë ndjenjat e qytetarve që të ngrihen vetë në politikë. Qytetarët ballafaqohen me një krizë që ka të bëjë me mirëqenien ekonomike. Kjo i bën ndonjëherë lehtësisht të manipulueshëm, për të shprehur pakënaqësitë ndaj koalicionit qeverisës. Mirëpo, në këtë rast, duke pasur parasysh problemet madhore që po kalon Maqedonia, qytetarët e saj lipset t’u qëndrojnë larg këtyre thirrjeve. Duke shtuar këtu edhe punën intensive të koalicionit, referendumi do të jetë i humbur. Ne jemi të bindur se punët që janë bërë nga koalicioni qeverisës janë më të mëdha se sa ambiciet politike të iniciuesve të këtij referendumi. Mjafton të kujtojmë se një vend që ka vetëm tri vite që ka dalë nga një luftë, ka arritur të firmosë Marrëveshjen për asocim-stabilizimin me BE-në dhe është ftuar nga NATO-ja. Gjithsesi, unë e shpreh edhe një herë se, ne do të respektojmë të drejtën që kanë këta qytetarë për referendum.

Po qëndrimin e Tiranës zyrtare ndaj asaj që ndodh në Maqedoni, si e konsideroni?
Mendoj që Tirana në vazhdimësi ka mbajtur një qëndrim të drejtë ndaj problemeve brenda rajonit e, sidomos ndaj vendeve që banohen nga shqiptarët. Edhe në këtë rast mendoj se do të vazhdojë me mbështetje të tilla. Raportet Shqipëri - Maqedoni janë të një niveli shumë të mirë dhe ne jemi në dijeni për firmosjen e disa marrëveshjeve me leverdi të përbashkët, që janë në dobi të të dy vendeve.

Po partitë politike shqiptare në Maqedoni, përballë situatës së krijuar prej referendumit që ka kërkuar një pjesë e maqedonasve, a kanë një strategji të përbashkët?
Jo se kanë strategji të përbashkët, por partitë shqiptare në Maqedoni, për sa i takon referendumit, kanë një qëndrim që nuk i dallon nga njëra-tjetra.

Çfarë kërkohet me anë të referendumit

Protestat në rrugë kanë shënuar hapat e parë të disa partive të opozitës në Maqedoni për të kërkuar nisjen e një referendumi i cili të vendoste për ndarjen e re territoriale. Analistët mendojnë se rezultati i vetëm i këtij votimi do të ishte vonesa në procesin e decentralizimit – një pjesë e rëndësishme e marrëveshjes së paqes së Ohrit e cila i dha fund konfliktit të armatosur. Ligjet për decentralizimin janë pjesa e fundit dhe më e rëndësishme e marrëveshjes së Ohrit. Ato shihen si parakusht për synimet e Maqedonisë për anëtarësim në BE dhe në NATO. Ligjet për decentralizimin, të miratuara në Parlamentin maqedonas kanë të bëjnë me caktimin e kufijve të rinj bashkiakë, të cilët do të bëjnë që komunitetet me shumicë shqiptare të bashkohen në bashki, të cilat deri më tani, dominoheshin nga maqedonasit. Kritikët maqedonas të ligjit të ri thonë se përpjekjet për t´i dhënë më tepër pushtet autoriteteve lokale në fushat e shëndetësisë, arsimit, disa taksave dhe zhvillimit ekonomik lokal, do t’i lejojnë shqiptarëve të “spastrojnë etnikisht” rajonet nën kontrollin e tyre. Zemërimi është përqëndruar kryesisht për një sërë qytetesh me shumicë maqedonase të cilat do të shkrihen në rrethet me popullsi me shumicë shqiptare, për të cilat maqedonasit tremben se do të humbasin karakterin e tyre. Një prej këtyre është Struga, në Maqedoninë jug perëndimore. Një tjetër shqetësim është edhe ai për statusin e kryeqytetit. Shkupi do të bëhet një qytet dy gjuhësh, ku shenjat e rrugëve dhe dokumentat do të jenë në të dyja gjuhët.

Ura e Gurit, pasqyra e dy komuniteteve

Ura e Gurit mbi lumin Vardar ka përfunduar së rindërtuari, por nuk është hapur ende plotësisht. Ajo është pika e kufirit ku ndahen edhe zonat ku jetojnë shqiptarët dhe maqedonasit në Shkup. Pazari i Vjetër, ose siç njihet, “Çarshia”, që është në anën që, sipas ligjit të ri të ndarjes territoriale do të drejtohet nga shqiptarët, ka mjaft pllaka të thyera, gropa dhe ndërtesa të parestauruara. Ndërkohë, përballë, menjëherë sapo kalon urën, aty ku jeton shumica e maqedonasve, sheshi i madh është krejt i ri dhe i zbukuruar. Edhe ndërtesat kanë pasur përkujdesje tjetër, ku ndihet se shteti i ka mirëmbajtur. “Kanë dashur ta bëjnë të dallueshme harresën ndaj nesh, mospranimin tonë”, më thotë Ramadani, një gazetar i cili më shoqëron për të më treguar efektet e ligjit që është kontestuar nga një pjesë opozitës maqedonase. Ndërkohë, tregtarët shqiptarë, që zotërojnë shumicën e Çarshisë, kanë bërë gati tabelat me mbishkrimin edhe në maqedonisht edhe në shqip, si dhe flamurët për t´i varur në shtëpitë dhe dyqanet e tyre.

Ahmeti pohon mundësinë e lëvizjes së zyrave të Bashkimit Demokratik nga Tetova në kryeqytet

BDI-ja, drejt Shkupit me integrim
“Do shkojmë drejt kryeqytetit se atje partia ka themelet”

Zyra e tij është në një lagje krejt te re, disi në të dalë të Tetovës, e ndërtuar nga shqiptarët pas luftës. Ajo duket pjesë e një historie tjetër.

Shqiptarët e Maqedonisë janë mësuar që partitë e tyre t´i shikojnë me seli aty, në qytetin që është konsideruar gjithnjë si burimi i lëvizjes së shqiptarëve por edhe i rezistencës së asaj që kanë dashur gjithnjë të arrijnë. Por, kreu i BDI-së mendon tani për më tutje, për të “kaluar” mendimin shqiptar atje ku ndërtohet e gjithë politika. “Unë kam zbritur fillimisht nga Shipkovica në Tetovë. Pra, kam rënë nga malet në fushë. Pak nga pak, nga fusha mendoj se do të zhvendosem edhe në kryeqytet, në Shkup”. Ish- shefi i UÇK-së, lideri i Bashkimit Demokratik për Integrim, Ali Ahmeti, mendon se rruga e zhvvendosjes së aktivitetit të tij politik nga Tetova në Shkup është drejt realizimit. Ai ka disa kohë që ka lënë shtëpinë e tij dykatëshe në Shipkovicë dhe tashmë qëndron gjatë gjithë ditës në zyrën e tij në Tetovë, aty ku gjatë kohës së luftës qëndronte shtabi i UÇK-së. “Kemi qëndruar këtu për arsye objektive, po themelet e vërteta të BDI-së janë në Shkup. Këtu ku jam, jam me qira”, thotë Ahemti. Ai e pranon se, Shkupi është qendra ku lëviz politika dhe diplomacia. Prandaj ai është i nevojshëm edhe për shqiptarët, që duan të bëhen pjesë aktive e të gjitha ndryshimeve në “Maqedoninë e Re”, (siç i pëlqen atij ta cilësojë atë që është ndërtuar pas Marrëveshjes së Ohrit) që të jenë atje. “Shkupi është qendër, metropol. Atje është instaluar diplomacia ndërkombëtare. Edhe ne e kemi parasysh këtë fakt, që në një të ardhme të jemi të pranishëm në Shkup”, thotë Ali Ahmeti, i sigurtë se, integrimi i shqiptarëve dhe maqedonasve si dy etnitë e rëndësishme të Maqedonisë, do të gjejnë rrugët për të kuptuar gjithnjë e më tepër njëri-tjetrin.

Ahmeti, luftëtari që beson te politika

I veshur sportiv, 45-vjeçari Ali Ahmeti, duket ende mes betejës dhe politikës. Por, mjaftojnë vetëm disa minuta për të kuptuar se ai tashmë i shikon zgjidhjet në politikë. Madje, i shikon politikisht, edhe pse nuk ka ngurruar t´u kujtojë atyre që kërcënojnë me injorimin e Marrëveshjes së Ohrit se pasoja mund të jetë rikthimi i luftës. “Jo, nuk dua asesi t´i kërcënoj. Dua vetëm t´i kujtoj, t´i paralajmëroj”, thotë Ahmeti. E, si për të vërtetuar se zgjidhja do të jetë vetëm politike, ai vazhdon të numërojë me kënaqësi shifrat që flasin për mundësinë që kanë sot shqiptarët për t´u përfaqësuar në institucione, për të folur lirisht gjuhën e për të mbajtur simbolet e tyre.