Nga ALFRED MOISIU

Të nderuar deputetë,
Kur dekretova datën e zgjedhjeve, nga ky podium theksova se zhvillimi i zgjedhjeve të lira e demokratike janë interes madhor i Shqipërisë dhe një borxh i madh që politika i ka qytetarëve. Tani që procesi zgjedhor është mbyllur është koha të bëjmë edhe bilancin e tyre.
Me përgjegjësinë e kryetarit të shtetit deklaroj se më 3 korrik Shqipëria e kaloi në tërësi provën e zgjedhjeve, të cilat ishin në frymën e zgjedhjeve të lira dhe demokratike. 3 korriku meriton vlerësime pozitive për fushatën qytetare, për pjesëmarrjen masive në votime për shprehjen e vullnetit të lirë e të fshehtë të zgjedhësve, për qëndrimin e paanshëm dhe ligjor të institucioneve kushtetuese dhe Policisë së Shtetit, por edhe për kontributin profesional të medias. Falenderoj të gjithë ato forca politike, politikanë dhe institucione që respektuan Kodin e Sjelljes, si një model me vlera edhe për të ardhmen.
Zgjedhjet e afruan Shqipërinë me standartet demokratike për to, duke minimizuar praktikat e gabuara të së kaluarës. Për përgatitjen dhe mbarëvajtjen e tyre, krahas ndihmës së dhënë nga OSBE, ODHIR dhe institucionet ndërkombëtare, një rol pozitiv dhe të vlerësuar luajtën KQZ, parlamenti dhe qeveria e kaluar. Megjithatë, merita kryesore është e qytetarëve dhe e shoqërisë shqiptare që përditë po maturohet si një shoqëri që ka përqafuar vlerat e vërteta demokratike dhe evropiane. Me sjelljen dhe rolin e tyre civil në vëzhgimin e fushatës, gjykimin për programet e partive, votimin masiv dhe të lirë, si dhe qetësinë në pritjen e rezultateve përfundimtare dhe të rotacionit të pushtetit, votuesit mbeten fitorja më e madhe e 3 korrikut.
Por ndërsa qytetarët i arritën standartet e zgjedhjeve, politika edhe këtë herë në tërësi i mbeti borxh atyre. Standartet e saj në respektimin e vullnetit të zgjedhësve mund të kishin qenë më në sikron me verdiktin e tyre. Përpara, gjatë dhe pas fushatës elektorale klasa politike shfaqi vështirësi në ndarjen nga disa praktika elektorale të dëmshme. Nuk munguan gjuha e ashpër elektorale, keqpërdorimi i infrastrukturës së zgjedhjeve, vonesat artificiale dhe përpjekjet për të përfituar më shumë mandate nga hapësirat ligjore. Këto mangësi u shfaqën sidomos në periudhën paraelektorale dhe në atë të administrimit të votave. Kjo pjesë e rëndësishme e proçesit u shoqërua me një maratonë të gjatë dhe hera-herës gati spekullative të ushtrimit të drejtës ligjore të ankimimit. Partitë kishin vlerësuar standartet, por ato nuk reshtën së kërkuari pavlefshmërinë e zgjedhjeve në zonat e humbura. Ky veprim tregon se për politikën shqiptare mbetet ende e brishtë kultura e njohjes së humbjes dhe respekti për vullnetin e sovranit.
Analizat e hollësishme janë detyrë e vetë partive, politikës, medias, shoqërisë civile dhe faktorëve të tjerë të përfshirë në zgjedhje. Ajo që mbetet e rëndësishme dhe për këtë, unë kërkoj mirëkuptimin tuaj, është nevoja urgjente për përsosjen e kuadrit ligjor elektoral dhe të proçesit të administrimit të zgjedhjeve. Për t'i dhënë fund praktikës së deritanishme, sipas të cilës për çdo zgjedhje bëhet një Kod i ri Zgjedhor, vlerësoj se vetëm një reformë elektorale e hartuar në kohë, e bazuar në mendimet e ekspertëve, pa gracka dhe boshllëqe ligjore, me pjesëmarrjen aktive të të gjitha subjekteve politike parlamentare dhe që reflekton edhe problemet e njohura e të pranuara deri tani është në interes të zhvillimeve demokratike në vend, stabilitetit dhe garantimit të standarteve të plota para dhe pas zgjedhjeve. Kjo kërkesë bëhet akoma më imperative në dritën e zgjedhjeve të ardhshme lokale. Ju ftoj ta konsideroni këtë problem pjesë të rëndësishme të axhendës tuaj, ndërkohë që qeverisë së re i takon të marrë masa të menjëhershme për hartimin e saktë dhe të plotë të Regjistrit Kombëtar të Gjendjes Civile dhe të pajisjes së qytetarëve me Kartën e Identitetit.

Zonja e zotërinj,
Parlamentin dhe qeverinë e re i presin një varg sfidash të mëdha, përballimi me sukses i të cilave do të jetë në interesin madhor të vendit dhe shoqërisë. Mazhoranca e re ka mandatin për të qeverisur, ka programin e saj elektoral dhe do të paraqesë edhe programin e saj qeveritar, me piketat kryesore të punës për të ardhmen. Duke konfirmuar publikisht angazhimin tim për një bashkëpunim aktiv në dobi të ecurisë së reformave dhe të progresit të gjithëanshëm të shoqërisë shqiptare, gjej rastin të shpreh para jush edhe disa mendime.
Vendi ynë ka një të kaluar të gjatë nën izolim të thellë dhe diktaturë. Më shumë se dy breza u rritën dhe u edukuan me mentalitetin e partisë - shtet, i cili fatkeqësisht është shfaqur si kërcënim për demokracinë edhe gjatë këtyre viteve të tranzicionit. Nga kjo tribunë e lartë e përfaqësuesve të popullit shqiptar ju ftoj të bëjmë gjithçka që është e mundur për tu ndarë njëherë e mirë nga kjo trashëgimi negative e së kaluarës. Nevoja për forcimin e kulturës ligjore, të përgjegjësive publike dhe të moralit demokratik kërkojnë kontribut aktiv dhe të përbashkët. Ju keni rastin që duke u bërë avokatë të vendosur të ligjit dhe normave demokratike të ndihmoni që fryma e ligjit të sundojë në çdo hapësirë të aktivitetit dhe debatit publik. Shqipëria ka nevojë për pluralizëm politik aktiv dhe shtet të fortë ligjor. Partitë kanë rol themelor në paraqitjen e alternativave dhe zgjedhjet politike, por shteti me institucionet e tij janë të përhershëm dhe qëndrojnë mbi çdo parti si garant i qytetarëve dhe në shërbim të tyre.
Prova më e madhe në drejtim të forcimit të shtetit të së drejtës është respektimi i plotë i parimit kushtetues të balancës dhe ndarjes së pushteteve. Është koha t'i japim fund tranzicionit politik. Iku koha kur çdo rotacion pushteti është lexuar edhe si rotacion shteti. Ne e kemi shtetin shqiptar, kemi institucionet kushtetuese legjitime, kemi krijuar një përvojë dhe një bilanc pune pozitiv, të provuar nga viti në vit duke përballuar situata krizash sociale dhe politike. Ky është momenti për të mos lejuar kthim pas, për të mos lejuar daljen e ambicjeve politike mbi pavarësinë dhe integritetin e këtyre institucioneve, por për të ecur përpara me hapa të sigurtë drejt një modeli perëndimor të shtetit dhe të demokracisë. Duke ofruar kontributin e plotë të institucionit që përfaqësoj në këtë drejtim, ftoj Kuvendin e ri, mazhorancën dhe opozitën e re, që me punën dhe sjelljen e tyre të bëhen garant të bashkëpunimit dhe harmonisë kushtetuese.
Në këtë kontekst dëshiroj të theksoj edhe nevojën e madhe që qeveria e re të ndjekë një politikë të drejtë dhe përfshirëse ndaj punonjësve të administratës shtetërore. Pavarësisht nga ndonjë mangësi dhe fenomene të izoluara negative, administrata e shtetit shqiptar meriton të trajtohet si një vlerë e çmuar e shoqërisë shqiptare e krijuar në këto vite tranzicioni. Pas ndryshimeve masive të administratës më 1992 dhe 1997, ka ardhur koha të garantohet vazhdimësia e saj, në mënyrë që të krijohet shtresa aq e nevojshme e nëpunësve të shtetit, besnikë ndaj ligjit dhe në shërbim të qytetarëve. Çdo ndryshim radikal, sidomos në sektorë strategjikë të shoqërisë dhe shtetit, si policia, ushtria, diplomacia, drejtësia, sektori ekonomik, arsimi dhe shendetësia, etj, do të kishte një kosto të lartë për vendin si në planin kohor, ashtu edhe në atë politik dhe ekonomik. Të mos harrojmë se shteti dhe partnerët tanë ndërkombëtarë kanë investuar shumë në kualifikimin dhe përgatitjen e kësaj administrate, e cila në tërësinë e vet ka reflektuar shumë më tepër përgjegjësi, aftësi dhe imunitet ndaj korrupsionit, sesa sfera politike e qeverisjes.
Për një shtet të së drejtës dhe administratë të ndershme e të aftë janë të interesuar të gjithë qytetarët. Votimet e 3 korrikut treguan se qytetarët presin më shumë nga politika, besojnë tek programet e premtimet elektorale dhe duan që e ardhmja e tyre të jetë më e sigurtë dhe e begatë. Tani është koha që politika, sidomos mazhoranca e re qeverisëse, me punën dhe aktivitetin e saj të justifikojë besimin e marrë. Në këtë kuadër, e inkurajoj Kuvendin dhe qeverinë e re të jenë shumë më pranë halleve të njerëzve, të investohen maksimalisht kundër çdo forme të korrupsionit dhe abuzimit me ligjin, të mendojnë çdo sekondë e minutë për zgjidhjen e problemeve të papunësisë, uljen e varfërisë, rritjen e sigurisë, bllokimin e trafikut njerëzor, sigurimin për qytetarët të shërbimeve bazë, garantimin e konkurencës në treg, zhvillimin e sektorëve ekonomik, zgjerimin e infrastrukturës turistike, reformimin e thellë të sistemit të arsimit, të shendetësisë dhe kujdesit social si dhe për ngushtimin e diferencave social-ekonomike midis krahinave dhe shtresave të ndryshme.

Në këtë mision historik nevojiten mendjet më të afta dhe energjitë më të mëdha, të cilat kurrësesi nuk mund të jenë pronë e vetëm një partie. Ndaj ju ftoj juve, mazhorancë dhe opozitë, të bashkoni energjitë dhe përpjekjet rreth një sistemi vlerash që nxiten nga angazhimi qytetar dhe kombëtar. Të bëjnë të mundur shkurtimin e rrugës së integrimit euroatlantik të Shqipërisë.
Ftesa për një pakt bashkëpunimi për reformat më të rëndësishme dhe jetike për integrimin, nuk injoron interesat tuaja politike, përkundrazi. Përderisa të gjitha partitë politike kanë në themel të programeve të tyre integrimin, kanë të njëjtën platformë në politikën e jashtme e të mbrojtjes, bashkohen për nevojën e thellimit të reformës në drejtësi, duan forcimin e institucioneve kushtetuese dhe kanë të njëjtin vlerësim për vazhdimin e kontributit shqiptar në koalicionin kundër terrorizmit ndërkombëtar dhe në stabilitetin e rajonit, atëherë nuk ka asnjë pengesë për të vepruar me dialog, urtësi dhe frymë bashkëpunimi në arritjen e standarteve kryesore të integrimit. Çdo vendim i rëndësishëm në këto fusha duhet të merret në rrugë institucionale, me transparencë dhe me mirëkuptim parlamentar. Kjo frymë konsensuale bashkëpunimi, e cila ka patur sukses dhe vazhdon të aplikohet edhe në vende të tjera ish lindore, do të përbënte një kontribut të madh për të fituar kohën e humbur, por edhe për të siguruar një vend të respektuar të Shqipërisë në familjen e madhe evropiane.

Të nderuar përfaqësues të popullit!

Ju keni arsye të shumta për tu ndjerë krenar për besimin e dhënë me votën e 3 korrikut. Unë ju ftoj ta riktheni këtë besim në shërbim të vazhdueshëm për zgjedhësit; ta lexoni mandatin si një shans për të marrë përgjegjësi të reja para qytetarëve dhe vendit. Demokratët dhe aleatët e tyre kanë rastin për të vënë në jetë një program ambicioz reformash të premtuara. Socialistët dhe aleatët e tyre kanë shansin që pas tetë vitesh përvojë në qeverisje të ofrojnë një opozitë konstruktive. Partitë e tjera më të vogla gjithashtu kanë rastin që me aktivitetin e tyre parlamentar të bëjnë një përfaqësim dinjitoz dhe konkurues në jetën politike. Pra, secila palë, në pozitë dhe opozitë, ka shumë detyra e përgjegjësi për të përmbushur. Në përputhje me angazhimet tona kushtetuese jam këtu për t'ju konfirmuar vullnetin tim të plotë për të punuar së bashku me ju, në realizimin e synimeve të përbashkëta në të mirë të vendit dhe qytetarëve shqiptarë.
Edhe njëherë ju uroj për mandatin politik dhe detyrën fisnike të përfaqësuesit të popullit dhe shpreh besimin se Kuvendi i ri do të ofrojë një kapitull të ri të rëndësishëm të pjekurisë, përkushtimit dhe angazhimit politik në rrugën tonë të përparimit, zhvillimit demokratik dhe integrimit euroatlantik.

Urime dhe suksese!
Ju faleminderit!

(Fjalimi i Presidentit të Republikës mbajtur dje në Kuvend)