http://www.korrieri.com/   16 Shkurt 2005
SKENDERBEU NE BOTEN E FRANKEVE
Jehona e figures se Skenderbeut ne boten franceze. Vepra, deshmi, autore e njerez te medhenj qe percollen bemat e heroit legjendar shqiptar, ketij "Atlet i Krishtit", sic e kishte cilesuar dhe Papa i asaj kohe.

Nga Luan Rama*

George Castriote, dit Scanderbeg

"Trupi i tij u varros ne Lezhe ( Lysse), ne katedralen e Shen Nikolles, - shkruan me 1575 ne librin "Histoire de Georges Castriot, surnommé Scanderbeg, roy de l'Albanie", Jacques de Lavardin. - Sipas zakonit te stergjysherve te tij, varrimi u be me nje ceremoni plot zi dhe dhimbje te pamate nga kapidanet dhe ushtaret e princave fisnike, aleate te tij. Askush nuk e kish menduar se ne Shqiperi, ne ato vende te krishterimit, do te derdheshin aq shume lote. Kockat e tij te futura nen dhe u prehen ne paqe gjer diten kur ne Epir erdhi Muhameti i II-te. Kater vite me pas, turqit, te cilet pushtuan qytetin e Lezhes, kerkuan te etur trupin e Skenderbeut, duke ja shkulur skeletit kockat e tij. Kockat e atij njeriut, qe dikur me ti degjuar emrin merrnin arratine, tani i rrembenin si dicka te shenjte. Ata versuleshin drejt skeletit dhe i lumtur ish ai qe i prekte e akoma me shume ai qe i varte ato si hajmali, pra si dicka prrallore..."

Jacques de Lavardin, Seigneur de Plessis, sic shenon ai ne krye te librit te tij, nuk e ka perjetuar kohen kur jetoi dhe trimeroi "atleti i Krishterimit", heroi shqiptar Gjergj Kastrioti Skenderbeut. Ehoja e fames dhe e legjendes se ketij heroi shkuan shume larg. Marin Barleti, bashkekohesi i tij, ishte kronikani i pare i jetes se Skenderbeut, vepra e te cilit, "Historia e Skenderbeut", u be burim i tere historive te shkruara ne Perendim per jeten e ketij heroi. Ne hyrjen e librit te Lavardin shkruhet : "Histoire de Georges Castriot, surnommé Scanderbeg, Roy d'Albanie, contenant ses illustres faicts d'armes et mémorables victoires à l'encontre des Turcs pour la Foy de Jésus-Christ recueillie, dressée et poursuisie jusques à la mort de Mohamet II...Franche-Ville "1. Shume libra historike jane shkruar nga kroniste e historiane franceze, nga letrare, libretiste e dramaturge. Ne fondet e Bibliotekes Nacionale te Parisit, gjenden nje mori librash mbi Skenderbeun, qe u perkasin gati pese shekujve qyteterim evropian. Emil Legrand ne studimin e tij "Bibliographie albanaise", na flet per nje sere librash me vlere mbi Skenderbeun si "Historia de vita et gestis Scanderbegi Epirotarum principis", "De vita moribus as praencipue adversus Turcas, gestis Georgi Castrioti", " Scanderbeg" i G. Gaulteron de Cenquois, 1544, "Historie de Scanderbeg, Roy d'Albanie" i R.P. Duponcet dhe mjaft botime te viteve te ndryshme te librit te J. de Lavardin, i cili padyshim eshte nga librat me me vlere pas historise se Barletit. Ky " atlet i Krishterimit " hyri jo vetem ne historine shqiptare por dhe ate te popujve evropiane, duke lene pas nje sere gojedhenash, legjendash, rapsodi e kenge epike, qe ne kohrat me te erreta te sundimit otoman do te ndrisnin kujtesen kombetare si flakadane te pashuar.

Ô vaillant Albanais !



" L'Epire seulement n'est en chevaux fertille

Bons a ravir le prix au cours Olimpien,

Mais en hommes guerriers, dont le sang ancien

Se vante d'estre yssu du valeureux Achille..."

Kur poeti i madh Pierre Ronsard (1524-1585 ) shkruante keto vargje per Skenderbeun, ai ishte ne muzgun e jetes se tij. Ai e njihte dhe e cmonte abatin Jacques de Lavardin, te cilit i dedikon dhe kete sonete, abatin qe vite me pare kishte botuar ne France "Historia e Skenderbeut", nisur nga vepra e Marin Barletit. Eshte pikerisht koha kur pas sonetave dhe poemave te mrekullueshme per dashurine, dhe pas odeve ne librin "Hymnes" per princa te oborrit dhe te krahinave me emer te Frances, ai nis ciklin " Figures et proctraits de septs aages de l'homme", ne te cilen rradhitet dhe kjo sonete kushtuar J.de Lavardin. Sic e deshmon dhe nje nder biografet e tij, Michel Simonin, ne librin e tij "Pierre Ronsard", te botuar nga "Fayard", ai njihej mire me Lavardin dhe eshte takuar shume here me te. Abati, sapo kishte perkthyer librin e kardinalit polak Hosius "Confession Catholique", kur u takua me Ronsard ne fshatin Saint Guingalois, ku ai ishte terhequr per te kaluar vitet e fundit te jetes se tij.

Ronsardi kishte provuar shume zhgenjime e trishtime gjate jetes se tij. Libri i tij i pare "Premier livre d'Amour" i kushtohej Kasandres, me te cilen ra ne dashuri sapo e pa ate ne Blois. Ajo ishte vajza e nje tregetari fjorentinas dhe historia e tyre ishte mjafte e shkurter, pasi Kasandra shpejt u largua. Me 1555, ne Anzhu, ai takohet me Marie du Pin, te ciles i thurri qindra e qindra vargje. Ajo ishte nje pesembedhjete vjecare ndersa ai ishte tridhjete. Dashuria e tij e trete ishte Helena, me te cilen u njoh kur ishte ne moshen pesedhjete vjecare. Por ne vend qe ta lumturonte, kjo dashuri e shkaterroi, duke e lene te helmuar e plot dhimbje. Keshtu, ai nuk do te shkruaje me per dashurine dhe vargjet e tij behen moralizuese dhe filozofike. Ne sonetet e tij jane hymnet per Henrin e II-te dhe dashnoren e tij, per Henrin e III-te, duken e Orleanit etj. Gjate kohes se luftrave te Frances, me 1562, ai shkroi nje liber me pamflete te rimuara te quajtur "Discours des Miseres de ce temps". Ishin vargje politike e patetike per kete poet, qe ne rini kishte qene ne sherbim te dukes se Orleanit e pastaj "pazh" prane mbretit te Skocise dhe Charles d'Angouleme e me vone "aumonier" ( prift i regjimentit) i mbreterve te Frances: Henri II-te, Saint Francois I-re, Charles IX-te dhe Henri III-te.

Soneti per Skenderbeun eshte ndoshta nga sonetet e fundit te tij per kaloresit legjendare:

"Pyrrhe m'en tesmoin, qui, razant mainte ville,

Eut en fin pour tombeau le vieil mur Argien,

Et Scanderbeg, haineux du peuple Scythien,

Qui de toute l'Asie a chassé l'évangille..."

Ne kete kohe, Ronsard, nuk ka me deshire te jetoje ne Paris, Versaje apo ne Fontenblo. Jeta e oborrit, shkelqimi i pasqyrave, mbremjet festive nuk e joshnin aspak."E urrej oborrin, ashtu sic urrej vdekjen", - thoshte ai. Duke ju larguar Parisit, ai e ndjen vehten me te lire. Ai shkon ne Angers, Conflans, ku ka miq te ngushte apo ne Villeroy, ku ishte nje biblioteke gjigande.

Eshte koha kur ne poezine e tij ai ka filluar dialogun me vdekjen.

"Ja du prochain hyver je prevoy la tempeste ( Me afrimin e dimrit parashikoj stuhine)

Ja cinquante et six ans ont neigé sur ma teste..."(Pesedhjete e gjashte vjet e kane zbardhur koken time...)



Megjithese i ri ne moshe, pesedhjete e gjashte vjecar, poeti e ndjen vehten te mplakur. Disa dite para se te vdiste ai do te shkruante, duke i diktuar abatit qe i rrinte tek koka: "Ma plume vole au ciel pur estre quelque signe/Il est temps de laisser les vers et les amours/ Et de prendre congé des plus beau de mes jours".2

Ai vdes naten e 28 dhjetorit te vitit 1585 dhe varroset ne kishen e Saint Cosme pa asnje mbishkrim ne varrin e tij. Eshtrat e tij jane te vetmet, nder njerezit e shquar te kesaj epoke te Rilindjes, qe jane gjetur para Luftes se Dyte Boterore. Pas vdekjes se tij, per gati dy shekuj, vepra e Ronsardit u harrua, pasi pasardhesit e tij nuk i donin poetet qe i referoheshin mitologjise greko-romake dhe qe te kujtonin Homerin, Virgjilin apo Ovidin. Gjenerata e Stendalit dhe e Hygoit kujtuan se po zbulonin nje mjeshter te panjohur, duke botuar veprat e Ronsardit, e ne vecanti "l'Oraison funebre", por ne fakt ai kishte qene nder me te njohurit ne epoken e vet, krahas Joachim de Bellay. Keshtu, kjo gjenerate si dhe gjeneratat e mevoneshme e quajten ate "Princi i poeteve" ("Prince des Poetes"). Ishte pikerisht ky "princ" i poezise klasike franceze qe na la vargjet e bukura per heroin shqiptar :

"O très-grand Epirote! Ô vaillant Albanois! (O epirot i madh! O trimi shqipetar! )

Dont la main a desfait les Turcs vingt et deux fois, (Qe dora tende i theu turqit njezet e dy here)

La terreur de leur camp, l'effroy de leurs murailles, (Ti ishe tmerri i kampit dhe mburojave te tyre)

Tu fusses mort pourtant, englouty de Destin, ( Megjithate ti do vdisje, perpire nga

Fati )...

Si le docte labeur du scavant Lavardin/ ( Ne se puna e mencur e te urtit Lavardin)

N'eust, en forcant ta mort, regaigné tes batailles." /(S'do ta mposhtete vdekjen tende e te bente te rijetonin betejat )



Nje portret i Skenderbeut ne Boregard

Portreti i Skenderbeut ne keshtjellen e Boregard-it (Beauregarde) ne France eshte nje e papritur e bukur per ata pak shqiptare, qe mund te vijne gjer ketu ne thellesi te Frances, duke ndjekur rrjedhen e Luares qe can permes fushave dhe pyjeve te pamata. Pergjate ketij lumi, mbreterit dhe princat mesjetare franceze kane ngritur mjafte keshtjella hijerenda e madheshtore, qe sot jane krenari e Frances, si ajo e Chambord, Chinon, Amboise, Chamon, etj. Keshtjellen e Chambord-it, Shatobriani, (Chateaubriand) i mahnitur nga ajo, e ka cilesuar "si nje grua qe era i merr floket." Ndersa akoma me ne thellesi, keshtjella e Boregard-it, e cila ruan koloritin e Renesances, nuk e ka pasurine dhe madheshtine e tyre. Ajo eshte fshehur mes pyjeve te Chambord-it ( nje rezervat sot per gjuetine presidenciale) dhe ashtu e fjetur ruan ne vetvehte ngjarje e histori nga jeta e mbreterve te Frances. Pikerisht ketu mblidheshin "mosketieret" e lavdishem, apo Rishelieja i famshem e princer te tjere. Megjithate po mos te kishte "Galerine e portreteve", zor se kjo keshtjelle do te hynte sot ne rrjetin e muzeumeve qe u ofrohen vizitoreve te huaj. Pronaret e saj te sotem jane konti dhe kontesha Pavijon (Alain Pavillon). Por historia e saj ze fill ketu e kater shekuj me pare.

Ne fillim te shekullit 16-te , ishte mbreti Fransua i I-re qe bleu token e Boregard per ta pasur si nje pike gjuetije. Me 1545 Jean du Thier, sekretari i shtetit te Henri II, e mori dhe e zgjeroi keshtjellen primitive. Intelektual dhe mik i Ronsard, poetit te madh francez, ishte pikerisht ai qe e zbukuroi kete keshtjelle. Por ai qe krijoi "Galerine e portreteteve", ishte Paul Ardier, nje ish minister i Henri IV. Kur ngjitesh ne katin e dyte te keshtjelles, gjen nje sallon te madh, unikal ne France nga menyra se si rrethohet nga te kater anet me portretet e njerezve te medhenj te disa shekujve. Jane 327 qe rrokin nje epoke te gjate, portrete qe nga koha e Filip de Valua e deri tek Luigji i XIII, (1328 - 1643). U afrohesh portreteteve dhe diku mes tyre, prane imperatorit te fundit te Konstandinapojes, Kostantini, sheh te vendosur portretin e Skenderbeut, "George Castriote, dit Scanderbeg". Ne krah te tij, veshtrimi bije mbi Huniadin, "governator de Hongrie", sic shkruhet poshte portretit, aleat i dikurshem i Skenderbeut kunder hordhive osmane. Siper tabllose se Skenderbeut, shquhet ajo e Murat Mehmetit te II-te, me nje koke te rrethuar me callme, pastaj Henri i V, mbret i Anglise, Ferdinandi II i Napolit, etj. Duke kaluar nga nje epoke ne tjetren dhe nga nje portret ne tjetrin, syte ndalen edhe ne portretet e Papa Klementit te II, mbretit Filip te Spanjes, tek ministra te luftes apo diplomate te medhenj, princer etj, sic eshte rasti i anzhuineve, Comte d'Anjou. Sipas te dhenave historike, gjithe ky grup portretesh eshte realizuar nga nje grup piktoresh qe atehere punonin ne atelierin e Paul Ardier dhe sipas kerkesave te tij. Ai i furnizonte ata me gravura te mbreterve, sulltaneve e perandoreve te ndryshem, te cilat kopjoheshin e realizoheshin me besnikeri e mjeshteri artistike. Sigurisht pas disa shekujsh eshte veshtire te gjesh se cila gravure ka sherbyer si kopje dhe cilit piktor i perket ajo. Megjithate duke vezhguar kete portret te Skenderbeut me mjeker dhe ne moshe te thyer, kupton se ai afrohet shume me ato pak gravura te vjetra te asaj periudhe dhe qe mendohet se jane besnike te portretit real te Skenderbeut. Kaq e famshme u be kjo "Galeri e portreteve" ne ate kohe, sa qe kur mbreti i Frances Lui Filip ndertoi Versajen dhe muzeun e quajtur "Lavdite e Frances", ai kerkoi ti riprodhoheshin disa nga portretet e kesaj galerie. E mbushur nga te kater anet e mureve me portretet qe ngjiten gjer ne cep te tavanit, vizitori qe vjen ne Beauregard udheton aq shpejt neper kohra sa qe brenda nje kohe te shkurter perjeton nje periudhe disa shekullore. Pikturat jane punuar ne vaj dhe emrat e piktoreve anonime sot eshte e veshtire te deshifrohen. Krijimi i tyre ne fakt ka filluar ne shekullin XVII - te, dhe pikerisht ne vitet 1620-te. E vetmja e mete e kesaj galerie, qe e zemeroi atehere shkrimtarin e shquar francez Rabele, ishte se aty nuk figuronin portretet e artisteve te medhenj te kohes, c'ka per te ishte dicka fyese dhe poshteruese. Aktualisht keto portrete kane filluar ti restaurojne, restaurim ky qe do te zgjase per nje periudhe ndoshta 20 vjecare. E megjithate, duke pare portretet e restauruara e gjithe shkelqim, ne krahasim me tabllote e vjetra, sepse ndjen sikur personazhet i kane larguar nga epokat e tyre, kohrat kur ata kane jetuar realisht.

Nje opera "tragique"

Skene e nje teatri klasik ku duket nje pyll kushtuar Muzave. Parnasi duket larg. Qe me hapjen e siparit duken Melpomeni dhe Polimnia te ndjekura nga muza e Magjise dhe me pasn ga ajo e Dashurise. Pastaj me nderimin e dekorit, shfaqet nje shpelle ne Kopshtet e Sarajit.

Skenderbeu :

O nate ! Nxito, dita me se fundi dita te agoje !

Lavdine pres te me therrese !...

A e njeh o i shtrenjte Princin Osman te Shqiperise ?

Vellezerit e mij hakmarrje kerkojne ...

Osmani :

Dashurija ! Ah, cfare valle e ka prekur shpirtin tend ?

A mund ti pergjigjesh flakes se dashurise

Qe ndjen Roksana per ty ?...

Ja pra dy fjale nga historia e kesaj opere. Skenderbeu dashuron favoriten e Sulltanit, serben e bukur Roksana...

Kur kisha degjuar per here te pare per nje opera franceze kushtuar Skenderbeut, kisha imagjinuar nje cast ate epoke te larget ne Paris, ate dite vjeshte kur ne sallen e koncerteve te "Palais Royale", drejt salles, ngjiteshin rradhazi konte, kontesha, duke e te ftuar te oborrit mbreteror, duke pritur me pas ne heshtje hyrjen e Luigjit te XV-te se bashku me mbretereshen. Kjo kishte ndodhur ne 27 tetor te vitit 1735, apo sic shkruhej atehere ne afishen e koncertit "L'an M.D.CCXXXV. Perpara mbretit, gjykatesit te pare te nje vepre muzikore, Akademia Mbreterore e Muzikes shfaqte operan tragjike me pese akte te titulluar "Scanderbeg ". Nje opera me muzike te kompozuar nga kompozitoret Francois Rebel dhe Francois Francoeur, kompozitor i Muzikes se Dhomes se Madherise se tij. Qe te dy keta kompozitore pothuaj gjithe jeten e tyre kompozuan se bashku, duke kontribuar shume ne bel-kanton franceze.

Perpara syve te mbretit, nen tingujt e muzikes, ishte ngritur sipari i skenes se aktit te pare, duke zbuluar nje dekor oriental, nje shpelle ne kopshtet e sarajeve te sulltanit. Ketu dhe nis historia e kesaj opere rreth dashurise se Skenderbeut, nje histori imagjinare qe shkon gjer ne diten e dyluftimit te Skenderbeut me sulltanin, ku kuptohet qe ai ngadhnjon fitimtar. Kjo tragjedi ishte shkruar shume vite me pare nga nje libretist i njohur operash, Antoine Houdar de la Mothe, anetar i Akademise Franceze dhe qe kishte lene nje seri veprash te njohura ne operan klasike franceze. Por La Mothe nuk arriti ta shohe te interpretohet ne skene libretin e tij. Ai vdiq i paralizuar kater vjet me pare se opera te shfaqej ne "Palais Royal". Midis veprave te tij post-mortum, miqte e tij gjeten edhe libretin per Skenderbeun. Kur ky libret ra ne duart e libretistit tjeter te njohur te asaj kohe L. de Laserre, ai u entusiazmua dhe filloi te punoje mbi te. Shume vite me pare kishte qene Antonio Vivaldi, ky pararendes i Bahut, qe kishte shkruar nje opera per Skenderbeun, e cila me 1718 kishte bere buje ne Firence. Opera e Parisit ne ate kohe nuk e kishte arritur ende famen e operas italiane, e cila qe me 1647 kishte shfaqur ne "Palais Royal" operan "Orfeo". Opera franceze filloi te beje emer me kompozitorin Lully, qe udhehoqi operan lirike per nje kohe te gjate. Ai nuk e perjetoi shfaqjen e tragjedise "Scanderbeg", kete opera me 25 skena, cka per kohen ishte nje angazhim shume i madh.

Shfaqja e Skenderbeut u dha tridhjetetre here rradhazi perpara mbretit dhe aristokracise franceze. Me pas ajo u shfaq ne Choisy dhe me 22 tetor 1763, pra 28 vjet me vone, ne Fontenbleau, ku rrinte mbreti ne keshtjellen e fameshme te Fontenblose. Afishja e asaj kohe njoftonte :" Scanderbeg-tragedie, représentée devan leurs Majestés..." Kjo opera u luajt ne nje epoke kur per Skenderbeun botoheshin biografi e jeteshkrime ngado ne Evrope, si ne Itali, Poloni, France, Angli e gjetke. Nga 13 qershori e gjer ne 29 dhjetor 1763 ajo u shfaq ne Fontenblo e Versaje, ku shfaqjet jepeshin dy here ne jave dhe vetem gjate sezonit te veres dhe te dimrit. Por burime te ndryshme deshmojne se ajo eshte shfaqur edhe ne vitet 1765-1766. Ne biblioteken e Operas pariziane si dhe ne Biblioteken Nacionale, ruhen qe nga ajo kohe partiturat e disa botimeve te asaj epoke, ku midis te tjerave paraqiten dhe dekoret e kostumet e personazheve ne skene.

Skenderbeu :

Ah, c'lumturi ndjej tani

Kur miku im besnik Osman, me ndezi flaken e shpirtit!

Qetesia zemren time preh tani!

Sa i bukur ky moment, sa i embel ky mjedis !

Shpresa qe m'eshte zgjuar i zbukuron ato edhe me.

Kenga e zogjve te dashuruar ;

Freskia e zefireve, qe lulet ben te celin

Murmurima e ujrave qe gezueshem rrjedhin,

Gjithshka duket se i perkushtohet agimit...

Vite me vone, ne maj 1786, vecse tri vite para se te fillonte Revolucioni Francez, ne "Theatre Francais", te krijuar nga mbreti dhe ku drejtonte me pare Molieri, u shfaq nje pjese teatrale shkruar nga Pierre-Ulric Dubuisson, i cili ne moshen 48 vjecare perfundoi ne gijotine (gjate revolucionit aktoret i larguan nga teatri dhe disa prej tyre i burgosen). Te tjera pjese teatrale u shkruan e u botuan ne France per Skenderbeun, si ajo e Casimir Pertus, nje shkrimtar jo fort i degjuar, i cili shkroi nje tragjedi neoklasike me titullin "Scanderbeg", veper kjo qe u botua me 1870.

Place Scanderbeg"

Ka nje shesh ne periferi te Parisit me emrin "Place Scanderbeg". Nje shesh ne veri te tij ku bashkohen "Rue Aubervillier", "Avenue Victor Hugo", etj, e ku poshte tij, shkon autostrada qe te con per ne aeroportin "Charles de Gaulle". Nje shesh teper modest, ku prane tij, jeshilon nje park i vogel me geshtenja te egra, e ku ne mes te sheshit kuqelon nje kumbull e madhe. Qe ketej duket kupola e bardhe e bazilikes se "Sacre-Coeur", e cila ngrihet ne maje te kodres se Montmartres. S'di pse sa here kam shkuar ne ate shesh, duke kapercyer rrugen "Bocari", jo shume larg tij, kam gjetur nje lloj zbrazetire, ere dhe nje qiell gri. Prej vitesh emigracioni shqiptar kishte deshiruar qe ne Paris te kishte nje rruge, nje aveny apo nje shesh me emrin e Heroit tone Kombetar, ashtu sic ishin dhe emrat e Garibaldit, Bolivarit, Linkolnit, etj. Dhe momenti erdhi pas festimeve te 500 vjetorit te vdekjes se Skenderbeut, dhe kerkeses kembengulese te nje grupi emigrantesh shqiptare, gjersa Bashkia e Parisit dhe vete kryetari i atehershem i Bashkise, Jacques Chirac, vendosen qe nje shesh i Parisit 19-te, te merrte emrin "Place Scanderbeg".

Nje dite maji te vitit 1980, shqiptaret u mblodhen per inagurimin e ketij sheshi. Ishin midis tyre Lec Shllaku, kryeredaktori i revistes "Koha jone", apo Jusuf Begeja, Leone Zazani e shume te tjere, si dhe te ftuar nga emigracioni shqiptar ne Itali, Amerike e Belgjike. Ate dite, shqiptaret u mblodhen ne katedralen e "Notre-Dame" te Parisit, ku u dha nje meshe e madhe me kete rast nga At Prenci e At Shestani, meshe ku ishte i pranishem kardinali i Parisit, Marty, si dhe perfaqesues te kishes se Rumanise, Kroacise, Sllovakise, Lituanise, etj. Po aty u mblodhen dhe vajzat arbereshe veshur me kostumet kombetare qe kishin ardhur nga Shen Dhimitri i Italise se Jugut dhe qe kenduan ne kete meshe. Ne nje fotografi te rralle te asaj dite duken ato vajza te bukura arbereshe ne portat e "Notre-Dame", duke shpalosur nje flamur te madh kombetar kuq e zi per te dale ne fotografi. Pas meshes, turma e shqiptareve me flamur ne balle, kishte shkuar ne sheshin e Bashkise dhe kish kenduar hymnin shqiptar. Ndoshta ishte nje cudi per parizianet, te shikonin ate turme me flamuj e kenge, dhe te degjonin ate kenge qe kishte aq dhimbje e trishtim. Ishin po ata shqiptare qe vite me rradhe kishin manifestuar para ambasades ne "Rue de la Pompe" me pankartat ne duar ku shkruhej : "A bas la dictature d'Enver Hoxha". Qe nga ajo dite ka rrjedhur shume kohe. Sot ai shesh te jep ndjesine se dicka i mungon, sikur dicka ai pret. Ndoshta nje statuje te vete kaloresit legjendar ...Dhe monumenti ekuester nuk do vonoje te mberrije !

*Publicist dhe shkrimtar, Diplomat

Shenime

*1 - " Historia e Gjergj Kastriotit, te mbiquajtur Scanderbeg, mbret i Shqiperise dhe i fese se Jezu Krishtit, i pergatitur gjer ne vdekjen e Muhametit te II-te ".

2 - "Pena ime po iken ne qiell qe te mbetet nje shenje/ Eshte koha te braktis vargjet dhe dashurine/ Te marr leje e te ike nga ditet e mia me te bukura".