Shqiptarët nuk duhet të gabojnë, e, për më tepër, nuk duhet të mësohen të bashkëjetojnë me të keqen. Ky është mesazhi i shkrimtarit Ismail Kadare, i cili akuzon mafian dhe politikën se me papërgjegjshmërinë e tyre po e lënë Shqipërinë dhe Kosovën jashtë Evropës.

Zoti Kadare, si e vlerësoni ju përgjegjësinë e shqiptarëve, me qëllim që shanset që u ofron viti 2005 të kurorëzohen me sukses? (Zgjedhjet në Shqipëri dhe statusi final i Kosovës)?
Për gjithë këtë zonë shqiptare, për të dyja vendet, Shqipërinë dhe Kosovën, ky vit është vendimtar. Për sa i takon asaj se sa janë të ndërgjegjshëm shqiptarët, unë mendoj se një pjesë e tyre është e ndërgjegjshme, por një pjesë nuk është, si në Shqipëri, si në Kosovë. Ky është një vit në të cilin as në Shqipëri, as në Kosovë nuk na lejohet të bëjmë gabime, nuk duhet ta lejojmë veten të bëjmë gabime. Gabimi është si të thuash një luks i tepërt dhe i pafalshëm në të dyja rastet. Por një pjesë e shqiptarëve e kupton lehtësisht, e kupton gabim, ose nuk e kupton fare, dhe kjo është e vërtetë. Ndërsa ajo pjesa tjetër, e shëndoshë, që e kupton, duhet të bëjë gjithçka që ta detyrojë edhe pjesën tjetër për t’u bërë e ndërgjegjshme. Natyrisht që populli shqiptar nuk është popull i humbur në këtë botë. Është një popull me të kaluar, të sotme e të ardhme. Dhe sot është më i rëndësishëm se ç’ka qenë ndonjëherë. Pa dyshim, ky popull do ta gjejë rrugën. Unë kam besim, nuk jam pesimist. Në një vend besimi duhet të jetë gjëja e fundit që duhet të humbasë. Në fund të fundit, humbja e besimit shpesh herë është arma që përdoret për ta thyer një popull, për ta ulur në gjunjë. Pra, si në Shqipëri, si në Kosovë, nuk duhet të humbasë besimi, nuk duhet të këndohet kënga e kukuvajkës. Unë vetë kam një intuitë, një mbindjesi që populli shqiptar do ta kalojë provën.

E keni fjalën vetëm te populli apo këtu bëjnë pjesë edhe politikanët, qofshin këta të rinj ose të vjetër?
Fjalën popull ndonjëherë e ngarkojmë më shumë se ç’mban dhe shpesh është një fjalë abuzive. Populli i ka të gjitha, ka të mirat, ka dhe të këqijat. Ndonjëherë populli mendohet si diçka tepër rozë, tepër ideale, tepër e mirë. Por nga ku del gjithë kjo e keqe në një vend, nuk mendohet se del po nga populli. Prandaj edhe unë e përdora fjalën popull në kuptimin e një ndërthurjeje faktorësh, ndërthurje njerëzish, komunitetesh njerëzore, me shpresën se do të fitojë ajo që ka një kah më pozitiv. Po në popull bëjnë pjesë edhe politikanët, dhe politikanët, që me të drejtë kritikohen në Shqipëri, nga mëngjesi në darkë, përbëjnë atë pjesën më pak të shëndetshme të popullit. Ky është për fat të keq realiteti, sepse ata duhet të ishin përgjithësisht në anën më të emancipuar. Politikanët shqiptarë, për fat të keq, nuk janë të tillë.

Viteve të fundit, në Shqipëri është vënë re një fenomen: njerëzit dhe institucionet janë bërë indiferentë ndaj akuzave nga më të rëndat ndaj politikanëve, duke filluar me kryeministrin, liderët, deputetët, ministrat e me radhë. Si e shpjegoni ju këtë?
Një nga humbjet më të mëdha që ka pësuar Shqipëria është pikërisht banalizimi i së keqes. E keqja është bërë kaq banale, d.m.th. e zakonshme, sa që njerëzit janë mësuar me të. Kjo është një fitore e së keqes, kur e keqja humbet çdo alarm kundër saj, çdo kushtrim kundër saj. Në regjimin totalitar ishte bërë hipokrizia e tillë, e banalizuar. Të gjithë e dinin që gënjehej nga mëngjesi në darkë, shtypi, politikanët dhe vetë populli i përgjigjej gënjeshtrës me gënjeshtër. Por kjo ishte një lodër që e krijon çdo diktaturë. Për fat të keq, sistemi demokratik ka lodrat e veta dhe në këtë rast banalizimi i së keqes, kthimi i saj në një normë, që ne të mund të jetojmë me të, është një nga humbjet më të mëdha për një popull. Dhe kjo gjendje ka ardhur në pikën zero, ku gjithkush duhet të ringrihet. Nuk është e vërtetë se koha jonë moderne mund të jetojë pa moral, sepse ka të tilla teza, propogandë, jo vetëm në Ballkan, por edhe në Evropë, të cilat duan ta diskreditojnë moralitetin në politikë, si demode, si diçka që lidhet me fenë. Pra ky banalizim i së keqes lidhet me idenë që mund të jetojmë pa moral dhe kjo është e rrezikshme. Le të shpresojmë që të bëjmë diçka, ta kalojmë sa më shpejt këtë fazë, sepse kjo ka lidhje edhe me korrupsionin. Korrupsioni është një e keqe që rrezikon sigurinë e vendit.

Zoti Kadare, a mendoni atëherë se vetë populli e ka sjellë këtë situatë aktuale?
Ka shumë faktorë që i krijojnë, ato përgatiten disa herë dalëngadalë, janë shuma e një sëre rëniesh morale. Në Shqipëri, për fat të keq, ka një mungesë ndërgjegjësimi, madje edhe në Kosovë. Për shembull, nuk shikohen shpe shherë ato që janë kryesore. Ka gjithmonë një çoroditje të organizuar të mendimit, gati-gati të planifikuar në të dyja këto vende, si në Shqipëri, ashtu edhe në Kosovë. Për Kosovën do të thosha se vihet re kohët e fundit një përpjekje për ta ftohur Kosovën me botën perëndimore, ka njerëz të interesuar për këtë gjë, ka rrethe të interesuara.

Brenda në Kosovë apo?
Brenda dhe jashtë, ato janë të lidhura. Sigurisht, është e interesuar politika bazë e Serbisë, që Kosova të ftohet, ta humbasë atë shans që ka pasur dhe shansi i saj i madh ishte simpatia e Perëndimit. Dhe jo vetëm të humbasë simpatinë, por të humbasë edhe lidhjet e, mundësisht, simpatia të kthehet në armiqësi. Serbia me njerëzit e saj në Kosovë vepron. Kush janë njerëzit e saj? Janë, (më lejoni të përdor frazën) shqiptarë që I ka lënë mendja ose shqiptarë të shitur. Këta bëjnë pjesë në opinionin publik, në politikë, bëjnë pjesë kryesisht në mafien e Kosovës. Marksi ka thënë një frazë që është bërë famëkeqe: “Komunistët nuk kanë atdhe”. Sot është koha për të thënë që mafiozët nuk kanë atdhe. Mafiozët serbë, malazezë, shqiptarë bashkëpunojnë pa e çarë kokën fare. Janë “modernë” nga kjo anë. Mund të mburren, duke u hequr si modernë. Pra, mafiozët s’kanë atdhe dhe këta mafiozë, përderisa parapëlqejnë këtë bashkëpunim që të kujton pushtimin, sigurisht që janë të interesuar që në Kosovë të mos vijë Evropa, të mos vijë Perëndimi. E njëjta gjë për Shqipërinë. Absolutisht. Në Shqipëri ka vetëm një ndryshim. Janë enveristët e vjetër, komunistët e betuar, të cilët në bazë të ideologjisë së tyre, psikikës së tyre, gati gjenetike, që kanë urrejtje për Perëndimin. Dhe ata vazhdojnë, ëndërrojnë që ta armiqësojnë Shqipërinë me Perëndimin, sikurse ëndërrojnë në Kosovë serbët bashkë me shqiptarët e shitur dhe mafiozët. Edhe në Shqipëri mafiozët nuk duan që të ketë Perëndim. Ata s’e thonë hapur, asnjë nuk e thotë në Shqipëri hapur armiqësinë ndaj Amerikës dhe Evropës, sepse kjo do t’i çonte në katastrofë. Qoftë politikanët, qoftë mafiozët, apo biznesmenët që janë të lidhur me krimin e organizuar, janë shumë të interesuar objektivisht që Evropa mos të vijë në Shqipëri dhe ata do të bëjnë çmos ta pengojnë këtë gjë. Dhe për këtë populli shqiptar duhet të jetë i ndërgjegjshëm, duhet të jetë syçelët, qoftë në Shqipëri, qoftë në Kosovë.
Marrë nga Radio “Dojçe Vele”