Raporti i parafundit i vëzhguesve të huaj, të inkorporuar nën çadrën e OSBE-së, ka paraqitur një lumë me kritika për administrimin e votave të 3 korrikut.

Në fokus të monitorimit është reagimi i KQZ-së ndaj të gjitha problemeve, kontestimeve, shkeljeve dhe ankesave të kandidatëve dhe partive. Ndryshe nga raporti pararendës, i cili vlerësonte qëndrueshmërinë e KQZ-së përballë presioneve politike, në raportin e djeshëm, vihet re një luhatje e këtij institucioni nga komentet politike gjatë vendimmarrjes së tij. Në raportin, i cili përfshin segmentin kohor nga 4-14 korrik vëzhguesit e OSBE-ODIHR-it janë fokusuar në procesin e numërimit dhe të ankesave dhe theksohet se KQZ po merr vendime të nxitura në shumë prej ankesave të paraqitura në këtë institucion, pa marrë në konsideratë të gjitha faktet e kërkuara nga palët. Sipas raportit, thuhet se megjithëse ligji i ri zgjedhor nuk e lejon rinumërimin e votave, Kodi Elektoral i lejon ende KQZ-së rinumërojë dhe të rivlerësoje kutitë e votimit nëse e ndjen të domosdoshme për të marrë një vendim rreth një ankese të caktuar. Por OSBE ka kritika për KQZ-në në lidhje me trajtimin e ankesave të kandidatëve dhe partive.
Raporti, i cili kritikon edhe procesin e numërimit të votave, në disa raste ka ecur ngadalë, duke provokuar edhe situata konfliktuale. Raporti citon se në tri zona nuk janë numëruar kutitë e votimit nga 1 apo më shumë qendra votimi. Vëzhguesit paraqesin disa raste kur zyrtarë zgjedhorë kanë penguar procesin duke vënë në plan të parë interesat e partive përpara detyrimit ligjor për të shërbyer si administrues të paanshëm zgjedhorë dhe për të numëruar dhe raportuar votat në një mënyrë të ndershme. Sipas vëzhguesve, kjo shkelje prek rreth 15 për qind të zonave. Në këtë raport përmendet edhe zona numër 2 në Shkodër, ku theksohet se KZZ e saj shpërfilli vendimin e KQZ-së, e cila urdhëronte për kompletimin e numërimit të votave, siç ka ndodhur edhe në të tjera KZZ, të cilat refuzuan gjithashtu të numërojnë kutitë e votimit si në zonën 64 dhe 73, që i çuan kutitë të pahapura në KQZ.

Numërimi
Ndërsa në shumë zona procesi i numërimit të votave procedoi relativisht mirë, në disa të tjera ai u zgjat, dhe u vu re çorganizim. Në tri zona elektorale votat aty-këtu as që u numëruan fare. Vonesa domethënëse të procesit gjithashtu ndodhën edhe gjatë tabelimit të rezultatit. Në disa raste kjo gjë iu atribuua rraskapitjes së komisionerëve. Gjithsesi, në zona të tjera shtyrjet rezultuan me motive politike. Vëzhguesit raportuan se ishin zyrtarët zgjedhorë që shkatërruan procesin dhe vunë interesat partiake para detyrës që kishin për të shërbyer si administratorë zgjedhorë të paanshëm, dhe për të numëruar votat në një mënyrë të ndershme.

Ankesat
Janë protokolluar rreth 280 ankesa që vinin nga KZZ në drejtim të KQZ. Përveç kësaj, KQZ do të shqyrtojë rreth 100 kërkesa për të përsëritur zgjedhjet në mënyrë të pjesshme apo të plotë. Rezultatet paraprake të sigluara nga KQZ tregojnë se strategjitë elektorale që janë implemetuar, janë përshkruar në raportet e mëparshme të EOM dhe se partitë e vogla të bashkangjitura dy partive kryesore gjatë zgjedhjeve, kanë arritur në mënyrë domethënëse shumë më tepër vota në rang kombëtar, sesa pesha e tyre reale. Gjithsesi nuk është e mundur të cilësojmë efektin e këtyre strategjive.

Proporcionali
Disa parti madje janë ankuar se votat e tyre nuk janë numëruar në mënyrë të kujdesshme. Sidomos LSI-ja dhe disa parti të tjera të vogla parlamentare dhe joparlamentare janë ankuar se; ose votat e tyre u kanë shkuar partive të tjera ose përndryshe, votat e hedhura për PD ose PS janë numëruar në favor të aleatëve të tyre më të ngushtë dhe koalicioneve. Në raport thuhet se “vëzhguesit do të vazhdojnë ta ndjekin nga afër procesin e apelimit, duke i kushtuar në mënyrë të veçantë vëmendje mënyrës se si Kolegji Zgjedhor do t’i përmbushë detyrimet e veta për të marrë vendime të shkruara, duke interpretuar dëshmitë dhe provat që mbështesin këtë vendim. EOM do t’i kushtojë gjithashtu vëmendje të veçantë faktit nëse partitë politikë do të ndërhyjnë në proces ose do të dështojnë për të respektuar pranimin e pavarësisë së gjyqësorit.

Apelimet
Më 13 korrik gati 281 apelime kundër vendimeve të KZZ mbi rezultatet e zgjedhjeve u mblodhën nga KQZ. Prej këtyre 96 nuk u morën fare në konsideratë, sepse ato nuk ishin parashtruar në mënyrë korrekte ligjore ose u kishte kaluar afati. 185 kërkesat e tjera të mbetura janë shqyrtuar, përveç katër, të cilat janë pezulluar duke pritur një vendim mbi kërkesat e tyre për zhvleftësimin e rezultateve në zonat zgjedhore. KQZ pranoi dy apelime kundër vendimeve të KZZ të zonës 35 dhe 37, ku shumica e anëtarëve të KZZ kishin votuar kundër rezultatit të nxjerrë në tabelë. Ndërsa më 13 korrik 7 apelime u dërguan te Kolegji Zgjedhor. Dy u refuzuan për arsye procedurale. Kolegji zgjedhor pezulloi dëgjimin e një apelimi, ndërsa po pret për dëshmi të kërkuara nga KQZ-ja. Apelimet e tjera janë planifikuar të dëgjohen më 16 korrik.

OSBE
Shpallja e rezultatit përfundimtar

Kodi Elektoral parasheh që KQZ-ja të marrë një vendim mbi rezultatin përfundimtar të zgjedhjeve pas shqyrtimit të të gjitha kërkesave për apelim, duke përfshirë këtu edhe ato të dëgjuara më parë nga Kolegji Zgjedhor. Vendimi duhet të merret jo më vonë se tri ditë nga dita që KQZ-ja merr në dorë të gjitha të dhënat zyrtare nga komisionet zgjedhore dhe gjykatat. Rezultati përfundimtar i zgjedhjeve, pasi shpallet nga KQZ-ja, përfshin rezultatet për secilin nga mandatet në zonat e maxhoritarit, si dhe numrin e mandateve shtesë të vëna në dispozicion të listave partiake. Kushtetuta parashikon që Presidenti i Shqipërisë të thërrasë sesionin e parë të Parlamentit të ri, jo më vonë se 20 ditë nga shpallja e rezultatit të zgjedhjeve. Nëse presidenti dështon të thërrasë këtë kuvend, atëherë Parlamenti mbledh veten, jo më vonë se 10 ditë pas skadimit të afatit prej 20 ditësh. Mandati i Parlamentit të zgjedhur më 2001 vazhdon derisa të mblidhet mbledhja e parë e parlamentit të ri.

zgjedhje 2005

kritikat

• Ka pasur shkelje gjatë procesit të numërimit të votave në shumë qendra numërimi.
• KQZ ka marrë dhe po merr vendime të nxituara në përgjigje të ankesave të kandidatëve dhe partive.
• Nga KQZ nuk janë marrë në konsideratë sa duhet faktet e kërkuara nga palët.
• Në tri zona nuk janë numëruar kutitë e votimit nga 1 apo më shumë qendra votimi.
• Zyrtarë zgjedhorë kanë penguar procesin e numërimit në 15 për qind të zonave, duke vënë në plan të parë interesat e partive përpara detyrimit ligjor për të shërbyer si administrues të paanshëm zgjedhorë.
• Në zonën 2 në Shkodër, KZZ shpërfilli vendimin e KQZ-së, e cila urdhëronte kompletimin e numërimit të votave. E njëjta gjë ndodhi edhe nga KZZ në zonën 64 dhe 73.
• Vonesa domethënëse të procesit gjithashtu ndodhën edhe gjatë tabelimit të rezultatit. Në disa zona shtyrjet rezultuan me motive politike.
• Ndërsa numërimi i votave vazhdonte, diskutimet mbi vlefshmërinë e votimeve u rritën në mënyrë të vazhdueshme dhe një hendek u vu re midis numrit të votuesve që ishin regjistruar si zgjedhës dhe numrit të fletëve të votimit të numëruara.
• Debatet midis KZZ-ve dhe anëtarëve të ekipeve të numërimit të votave në mënyrë të vazhdueshme çuan në ndërprerje të procesit të numërimit.
• Partitë e vogla të bashkëngjitura dy partive kryesore gjatë zgjedhjeve, kanë arritur në mënyrë domethënëse shumë më tepër vota në rang kombëtar, sesa pesha e tyre reale.
• LSI dhe LZHK janë ankuar se votat e hedhura për PD ose PS, janë numëruar në favor të aleatëve të tyre më të ngushtë dhe koalicioneve.

Bashkimi Evropian përshëndeti dje procesin zgjedhor të 3 korrikut të mbajtur në Shqipëri.

Forumi i lartë evropiun ka kërkuar njëkohësisht angazhimin e qeverisë së re shqiptare në realizimin e shpejtë të reformave, që synojnë integrimin euro-atlantik të vendit. Një qëndrim i tillë është mbajtur nëpërmjet deklaratës së përbashkët të ministrave të Jashtëm të vendeve të BE-së. Të 25 ministrat e Jashtëm të vendeve të BE-së janë mbledhur dje në Bruksel dhe kanë dhënë këto vlerësime në lidhje me zhvillimet e fundit në rajonin e Ballkanit. “Këshilli përshëndeti frymën e përgjithshme paqësore të zgjedhjeve të 3 korrikut në Shqipëri, që janë një test i rëndësishëm për të treguar nëse vendi është gati për integrim të mëtejshëm në BE. Megjithatë kishte disa të meta, të cilat duhen adresuar, për të mos u përsëritur më në të ardhmen. Këshilli shprehu vlerësimin e tij për OSBE/ODIHR dhe po pret raportin e tyre përfundimtar”, thuhet në deklaratën për shtyp.

Përgjegjësia e klasës politike
Në deklaratën për media, të bërë publike nga ana e sekretarit të lartë të KE-së, Havier Solana, theksohet se në këto momente klasa politike shqiptare duhet të tregohet e përgjegjshme në plotësimin e kritereve ligjore për procesin zgjedhor. “Këshilli i ka bërë thirrje të gjithë liderëve politikë dhe të gjitha partive për të treguar përgjegjësi dhe për të respektuar plotësisht Kushtetutën shqiptare, Ligjin Zgjedhor dhe Kodin e Administrimit nëpërmjet procesit të zgjedhjeve dhe formimit të qeverisë së re”, thuhet në deklaratë.

Kushtet e reja të qeverisë
“Sapo të formohet, qeveria e re së bashku me Parlamentin duhet të fillojnë nga puna pa u vonuar dhe me angazhim të plotë, për një reformë të fuqishme e të pastër, që do t’i çojë drejt integrimit në BE, përfshirë veçanërisht fushat e lidhura me rregullat ligjore”. Ky është qëndrimi i shpallur nga KE-ja ndaj ekzekutivit të ri që do të krijohet, i cili duhet të veprojë menjëherë në realizimin e objektivave për marrëveshjen e stabilizim-asociimit. Bashkimi Evropian do të paraqesë në shtator të këtij viti edhe vlerësimin në lidhje me reformat e ndërmarra nga Shqipëria, pas disa raundesh bisedimesh të grupit të përbashkët konsultativ të Task-Forcës. “Këshilli rikujtoi se Komisioni do ta dërgojë këtë vjeshtë raportin e tij regjistrues vjetor mbi procesin e stabilizimit-asociimit në Shqipëri. Kjo do të sigurojë mundësinë për të treguar nëse negociatat për stabilizimin dhe asocimin e Shqipërisë do të përfundojnë me dritën e progresit me standarde demokratike dhe reforma kyçe”, theksohet në deklaratë. Gjithashtu, Këshilli riafirmon angazhimin e tij të vazhdueshëm për të mbështetur Shqipërinë në qëllimet e saj ambicioze, për t’u afruar me BE dhe thekson se çelësi për të bërë progres është në duart e autoriteteve shqiptare.

KQZ: Do të reflektojmë mbi vërejtjet e ODIHR-it

I menjëhershëm ka qenë edhe reagimi i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, në lidhje me raportin më fundit të vëzhguesve ndërkombëtarë. Ky institucion e cilëson si realist raportin e fundit të mbajtur nga ana e misionit ndërkombëtar të vëzhguesve të OSBE-së dhe ODIHR-it. Burimet pranë KQZ-së theksojnë se, “raporti i fundit është realist nisur për mënyrën se si pasqyrohet dinamika e të gjithë zhvillimit të procesit zgjedhor të 3 korrikut, si dhe me etapat që po ndiqen për shpalljen e rezultateve”. Ndërsa në lidhje me vlerësimet që bëhen në këtë raport, për kthimet në bllok të ankimimeve të kandidatëve dhe të subjekteve zgjedhore, zëdhënësi i KQZ-së, Sinani, thekson se do të ketë qëndrim institucional në lidhje me këtë çështje. “KQZ-ja do të reflektojë mbi të gjitha vërejtjet ato pika apo sugjerime, të bëra në adresë të saj nga ana e raportit të fundit të ndërkombëtarëve”, theksoi Sinani. Ndërsa sot pritet një reagim përfundimtar nga ana e kreut të KQZ-së, Ilirian Celibashi, për këtë raport të tretë të OSBE-së dhe të ODIHR-it, i cili është paraprak dhe jo përfundimtar. Qëndrimi i ndërkombëtarëve vjen në një moment kur pranë KQZ-së janë shqyrtuar pjesa më e madhe e animimeve dhe ku kanë mbetur vetëm pretendimet e kandidatëve dhe subjekteve, për pavlefshmëri të rezultateve të shpallura nga ana e Komisioneve të Zonave Zgjedhore. Nga 323 ankimime, 107 prej tyre janë për përsëritje të zgjedhjeve për 60 zona zgjedhore. Ky institucion ka rrëzuar dhjetë kërkesa të kandidatëve dhe subjekteve zgjedhore për përsëritje të zgjedhjeve, për shkak se nuk kanë qenë të argumentuar ligjërisht dhe nuk kanë prova të mjaftueshme.

“Numërimi i votave ka dëmtuar tabelën e rezultateve në KQZ”

Pas mbylljes së votimit, kutitë e votave u transferuan në 100 qendra numërimi. Vëzhguesit e OSBE/ODIHR-it kanë mbledhur raportet që vijnë nga 97 qendra numërimi, megjithëse ato nuk kanë qenë gjithë kohën të pranishëm aty. Vëzhguesit gjatë qëndrimit të tyre në numërimin e votave nga 4 korriku tregojnë se procesi është konsideruar i arsyeshëm, i mirorganizuar në 86% të raporteve të vëzhguesve. Gjithsesi, shumë ekipe numërimi votash u emëruan vonë dhe ishin trajnuar në mënyrë të pamjaftueshme. Megjithëse shumë ekipe e bënë punën e tyre në mënyrë eficente, procesi i numërimit në 14% të zonave ishte i organizuar në një mënyrë që linte për të dëshiruar. Gjithashtu, vëzhguesit raportuan se në një numër sinjifikativ të vogël zonash, rreth 15%, ekipet e numërimit të votave, të cilët ishin emëruar nga partitë politike, nuk i kryen detyrat e tyre në mënyrë të paanshme. Pothuajse askush nga KZZ nuk ishte i aftë të përfundonte numërimin e votave dhe tabelimin zyrtar të rezultateve brenda afatit ligjor, që ishte ora 17:00 e datës 4 korrik. Ndërsa numërimi i votave vazhdonte, diskutimet mbi vlefshmërinë e votimeve u rritën në mënyrë të vazhdueshme dhe një hendek u vu re midis numrit të votuesve, që ishin regjistruar si zgjedhës dhe numrit të fletëve të votimit të numëruara. Debatet midis KZZ-ve dhe anëtarëve të ekipeve të numërimit të votave në mënyrë të vazhdueshme çuan në ndërprerje të procesit të numërimit. Një shqetësim të veçantë përbën fakti se gjatë numërimit të votave, vëzhguesit vunë re parregullsi serioze në tetë zona, ndërkohë që të tjerë morën ankimime se votat për disa parti të veçanta nuk ishin numëruar sipas vullnetit të zgjedhësve.