22032005

E Marte, 22 Mars 2005 http://www.korrieri.com/

Sina: Pronat, si mund te merren

INTERVISTA - Flet Kryetari i Komitetit Shteteror per Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, Sokrat Sinaj. Si u pergatit Metodika per vleresimin e prones qe do te kompensohet dhe dokumentet qe duhet te plotesoje nje qytetar per te kerkuar kthimin e prones se tij

Elton METAJ

Nga nje zyre e vogel ne katin e peste te nje ndertese te fshehur pas selise qendrore te "Raifeisen Bank", Sokrat Sinaj drejton prej disa muajsh procesin e kthimit dhe kompensimit te pronave. Mes dosjeve te shumta dhe telefonatave pa fund, 49 vjecari sqaron deri ne detaje punen e bere prej miratimit te ligjit nga Kuvendi ne fund te korrikut 2004. Doktor ne shkencat bujqesore, tashme Sokrat Sinaj pret qe deputetet te miratojne ne fund te marsit dokumentin, mbi te cilin ai dhe ekspertet qe e asistojne do te bejne vleresimin e prones qe kompensohet. Nderkohe, i duhet te zgjedhe komisioneret vendore dhe per me teper te mendoje per "sistemimin" e tyre ne zyra. Dita kur njerezit do te dynden per te kerkuar pronen nuk do te jete e larget.

Ne cfare faze eshte procesi i kthimit dhe kompensimit te pronave?

"Me miratimin ne Parlament te 5 anetareve, Komiteti Shteteror per Kthimin dhe Kompensimin e Pronave filloi punen me 15 nentor 2004. Ndersa ligji per kthimin dhe kompensimin e pronave ishte miratuar me 29 korrik 2004. Ne programin e punes se tij, Komiteti percaktoi detyra afatshkurtra dhe afatgjata. Ne detyrat afatshkurtra, per te respektuar edhe afatet e percaktuara nga ligji, u fillua me ngritjen e komisioneve vendore, ne 12 qarqet e vendit. Per kete u bene njoftimet perkatese, u zhvillua konkursi sipas kerkesave te ligjit dhe u perzgjodhen te gjithe komisioneret, pra 60 vete.

Gjithashtu, nje nga detyrat e tjera qe Komiteti percaktoi si emergjente ishte edhe hartimi i rregullores se brendshme te funksionimit te ketyre komisioneve, si dhe kompletimi i te gjitha akteve nenligjore, qe u lejonte kertyre komisioneve nje aktivitetet normal ne zbatim te ligjit. Per kete, nje grup pune i ngritur nga Komiteti, ne bashkepunim me OSBE, punoi per 2-3 muaj, derisa u perfunduan te gjithe aktet nenligjore dhe udhezimet e nevojshme, se bashku me dokumentet e tjera qe jane te nevojshme per te plotesuar nje dosje te re apo per te kompletuar nje dosje te vjeter nga ana e pronareve. Te gjitha keto u jane derguar komisioneve, si ne forme dokumenti te shkuar, ashtu edhe ne forme elektronike.

Nje problem i trete ishte Metodika per vleresimin e prones, duke gjykuar se nuk mund te fillohet puna pa patur kritere te sakta te vleresimit te prones. Per kete u shfrytezua nje projekt i pergatitur nga ish-Komiteti Shteteror i Kthimit dhe Kompensimit te Pronave. Nje grup pune, i ngritur me urdher te Kryeministrit, kishte punuar dhe kishte pergatitur nje projekt. Pas debatesh konstruktive ne Komitet, me specialistet e grupit te punes, u arrit ne miratimin unanimisht te kesaj Metodike nga ana e Komitetit. Ne kete Metodike paraqiten te gjitha kriteret e nje prone ne cfaredo forme qofte ajo, si toke bujqesore, truall ne qytet apo toke ne zone turistike. Ne Metodike jane percaktuar, jo vetem kriteret, por jane dhene edhe shembujt perkates, si dhe kane dale edhe disa cmime. Kjo Metodike i ka shkuar Parlamentit me 28 shkurt, ajo ka hyre ne kalendarin e punes se komisioneve parlamentare dhe me 31 mars duhet te diskutohet ne seance plenare ne Kuvend".

Metodika eshte thjesht nje liste cmimesh?

"Jo, nuk eshte thjesht nje liste cmimesh. Aty jane perfshire kriteret baze qe duhet te merren parasysh per te vleresuar nje prone te paluajtshme. Ne rastin e tokes bujqesore eshte patur parasysh qellimi i perdorimit dhe jane renditur cilet jane parametrat qe merren ne konsiderate. Gjithashtu, per token truall jane perdorur informacionet qe jane marre nga agjencite imobiliare per vleren qe kane apartamentet. Pra eshte nje Metodike indirekte, qe vlereson cmimet qe kane apartamentet dhe pastaj ne baze te volumit te ndertimit dhe kritereve te tjere, kemi arritur ne cmimin qe duhet te kete prona.

Pra nuk eshte marre per baze direkt vlera e tregut, por vlera e tregut nenkuptohet dhe eshte pjese e Metodikes, ne nje forme me te perpunuar, per arsye se nuk ka nje treg te liberalizuar dhe te sakte ne Shqiperi. Ajo qe ekziston zyrtarisht nuk paraqet realitetin shqiptar. Cmimet zyrtare jane shume here me te uleta se cmimet objektive, qe ne mendojme se percakton me kriteret qe ajo perdor. Eshte e domosdoshme te miratohet Metodika ne menyre qe te fillojne nga veprimi komisionet e kthimit dhe kompensimit te pronave".

Cfare do te ndodh te nesermen e miratimit te kesaj Metodike?

"Gjate ketyre diteve kemi parashikuar te therrasim anetaret e grupit te punes qe kane punuar per Metodiken per te hartuar nje udhezues per perdorimin e saj, ne varesi te llojeve te ndryshme te prones. Kjo do te thote se Metodika paraqet kriteret dhe filozofine e vleresimit te prones, ndersa udhezuesi do te jete praktik. Komisioneret do ta kene udhezuesin ne dore dhe do te veprojne hap pas hapi. Per kete qellim, me perjashtim te udhezuesit te shkruar, Komiteti Shteteror, ne bashkepunim me OSBE-ne, ka parashikuar organizimin e nje seminari kombetar, ku do te thirren te gjithe komisioneret dhe etapat e ndryshme do t'u paraqiten atyre me shembuj konkrete. Kjo do te behet per efekt sqarimi dhe do te kete shembuj, ne menyre qe te evitojme ne maksimum problemet qe mund t'u dalin komisionereve gjate vleresimit te prones. Pra ne kete moment do te mbyllet ana didaktike e problemit, duke kaluar hap pas hapi ne udhezuesit dhe sqarimet perkatese".

Cfare duhet te beje nje qytetar i thjeshte per te kerkuar pronen, qe duhet t'i kthehet apo kompensohet?

"Nje qytetar, ne baze te ligjit, ka te percaktuara dokumentat qe duhet te zoteroje. Qytetari me dokumentat duhet te paraqitet ne komisionet vendore. Dokumentet jane komunikativ, nuk jane te pamundura per t'u gjetur, por jane dokumente qe percaktojne sakte pronen. Ne baze te afateve, qytetari kerkon pergjigjen perkatese. Por meqe Komiteti ka filluar pune shume me vone se sa miratimi i ligjit, pra rreth 4 muaj me prapa, disa nga datat duhet te modifikohen. Per kete do t'i drejtohemi edhe Parlamentit".

A mund te perballoni ju nje fluks te larte kerkesash? A keni kapacitetet e duhura?

"Dihet qe fluksi do te jete i larte ne fillim, por kuptohet ne funksion te mundesive qe kane komisionet do te behet edhe trajtimi. Nuk do te kete kufizime, se cili do te paraqitet i pari ose jo. Brenda orarit zyrtar, komisionet do te mirepresin te gjitha kerkesat".

Cila eshte siperfaqja e lire qe do te perdoret per kompensim?

"Vitin e shkuar, ish-Komiteti Shteteror evidentoi, pas nje urdheri te Kryeministrit, tokat e lira te te gjitha natyrave qe kishte shteti shqiptar. Tani u eshte lene detyre nga Komiteti i ri komisioneve vendore qe te bejne azhornimin e ketyre shifrave, ne menyre qe ndonje ndryshim qe eshte bere te evidentohet.

Toka e lire nuk mund te tjetersohet me, pas daljes se ligjit, dhe urojme qe te jete sa me shume per te plotesuar sa me shume kerkesat e pronareve. Pasi ne kete menyre edhe fatura financiare do te jete sa me e vogel per arsye se jane te gjithe taksapaguesit qe do te kontriubojne".

Sa mund te arrije kosto financiare e ketij operacioni qe keni marre persiper te kryeni?

"Eshte veshtire te thuhet nje shifer ne keto momente. E para nuk dime sakte sa eshte siperfaqja e tokes se lire shteterore qe do te perdoret per kompensim. Duke ditur kete do te dime sa perqind ajo do te mbulonte. E dyta, nuk dime vleren e sakte te tokave qe pronaret kane lene ose nuk mund t'u kthehet per arsye objektive, si dhe vleren qe do te kete toka e lire e shtetit. Per keto arsye nuk mund te themi se sa do te jete fatura e kompensimit te pronave. Prandaj duhet te miratohet Metodika, si i vetmi dokument shteteror per vleresimin e prones se paluajtshme".

Si do te rregullohet marredhenia mes kompensimit fizik dhe financiar? Do jene te favorizuar ata qe paraqiten te paret?

"Komiteti do te kete nje llogjike ne format e kompensimit. Ne rradhe te pare, pronari ka te drejte te kerkoje nje nga format e kompensimit. Komisioni, ne funksion te mundesive qe do te kete, do te prononcohet dhe per kete do te kete kritere te sakte. Nuk eshte koha e paraqitjes se dokumenteve ajo qe do te vendose per formen e kompensimit".

Kur parashikoni te perfundoni praktiken e pare per nje qytetar ish-pronar?

"Detyra jone e pare kur vjen nje kerkese nga qytetari eshte t'i vleresojme pronen, ne baze te metodikes. Te pakten ai do te dije sakte se cila eshte vlera e prones se tij. Pastaj do te shprehemi, ne vendimin qe do te marre Komisioni Shteteror i Kthimit dhe Kompensimit te Pronave per formen qe do te kompensohet. Ketu do te perfshihet edhe afati i kompensimit. Duhet te jemi te ndergjegjshem qe per vitin 2005 kemi ne dispozicion vetem 2 milione dollare. Do te kete nje porosi nga Komiteti per te orientuar pjesen e perdorimit te tyre".

Cfare marredheniesh do te keni me gjykatat?

"Me ligjin e ri i lejohet pronarit qe te kundershtoje nje nga vendimet e Komisionit vendor, qofte per parregullesi apo per formen e kompensimit. Kjo kerkese i drejtohet Komitetit, qe vendos nese vendimi eshte i sakte ose jo. Nese qytetari mjaftohet me kete, mbyllet procedura. Ne rast se nuk eshte i kenaqur, atehere i drejtohet gjykates".

Dokumentet qe kerkohen:

Kerkese per njohjen e te drejtes se pronesise

Vertetim pronesie leshuar nga Zyra e Regjistrimit te Pasurive te Paluajtshme

Dokument kadastral

Vendim gjyqesor i formes se prere, se bashku me harten e pasurise

Dokument qe verteton heqjen ose marrjen e se drejtes se pronesise se subjektit te shpronesuar nga shteti, qe nga data 29 nentor 1944

Dokument nga Arshiva Hipotekore

Dokument nga Arshiva e Shtetit Shqiptar

Dokument hartografik (plan-vendosje e vjeter e prones)

Dokument hartografik aktual

Akti i trashegimise

Prokure e posacme ne rastin e perfaqesimit

Dokument identifikimi i subjektit te shpronesuar

Mandat-pagese

Faqe 12/13 - Speciale

Të fshehtat e Lasgushit dhe Kadaresë në arkivat franceze

Letërkëmbimi mes shkrimtarëve. Poradeci poezi për trashëgiminë

Anila Mema

Nuk besonte se do të botoheshin ndonjëherë në shqip, ndaj në vitin 1884 mendoi t’i depozitonte në Francë. Ishte romani i parë në dorëshkrim, “Qyteti pa reklama”.

Së bashku kishte “fshehur” edhe dy veprat e tjera “Vajza e Agamemnonit”, “Ikja e serbëve” si dhe një letër, që kishte marrë nga Lasgush Poradeci kohë më parë. Para një viti, shkrimtari i njohur Ismail Kadare, i solli sërish në Shqipëri duke ia dhuruar arkivave shqiptare. Dje, këto dorëshkrime dhe dokuemnte të tjera me “pak aromë france”, janë publikuar për të parën herë në Muzeun Historik Kombëtar në ekspozitën “Franca në arkivat shqiptare”. Gjithçka për Kadarenë qëndronte në një stendë të veçantë, diku në qoshe të sallës, në të cilën për disa ditë me radhë do të ekspozohen dokuemnte të ndryshme të arkivave shqiptare dhe ato franceze.
Ndodhej aty edhe një dokument i Manush Myftiut, dërguar shkrimtarit për veprën “Dimri i madh”. Në këtë dokument ai sqaronte se si do të zhvilloheshin xhirimet e filmit në Francë.
“Këto dokumente, Kadareja i ka pasur të depozituara në bankën ”De la fiste” dhe para një viti ia dhuroi arkivit tonë, ndaj këto dokumente ndodhen në këtë ekspozitë” tregon për “Panorama”, drejtori i AQSH-së, Shaban Sinani. Dokumentet në stendën e shkrimtarit janë të gjitha në shqip dhe datojnë në vitin 1884 deri në 1978.

Poradeci letër Kadaresë “Pogradec 8 korrik 1978”
I dashur Kadare, nuk di ç’u bë me emërimin e çupës sime Kostandina Gusho, si misënjose në Pogradec, pasi u fol në Tiranë në 28 maj në mbajtjen e diplomës në letërsi…”. Është një letër, në të cilën shkrimtari dhe poeti i liqenit Lasgush Poradeci, i ka dërguar shkrimtarit Ismail Kadare. Bashkangjitur me letrën, në të cilën Lasgushi i shkrunate për vajzën e tij, Kostandina, shkruante edhe një poezi të titulluar “Trashëgimi”. Veç këtyre dokumenteve, në ekspozitën e çelur dje në kuadër të javës frankofone në Tiranë janë publikuar edhe shumë ftesa, letërkëmbime, dorëshkrime për figura të njohura shqiptare.
Dorëshkrimi më i hershëm i kësaj ekspozite i përket vitit 1503. Është një dorëshkrim i shekullit të XV, ku në një stendë të veçantë është ekspozuar një ekstrat nga kronikat e Benoit Maillard, i cili tregon lidhjet me stratiotët shqiptarë gjatë luftrave të Italisë. Pak më tej një fotokopje e lkibretit dhe partiturave të operas tragjike “Skënderbeu”, e kompozuar nga M. Rebel dhe Francouer, e shfaqur në Fontainebleau më 22.10.1973.

Pashai i Tepelenës miqësi me Bonapartin
Në një tjetër stendë të veçantë të bie në sy një dorëshkrim, që mban vitin 1797-1814 i Boppe, A. Shqipëria dhe Napoleoni, në të cilën autori bën fjalë për lidhjet e Napoleon Bonapartit me Ali Pashë Tepelenën. Në këtë stendë është publikuar gjithashtu edhe letra e Napoleon Bonapartit, dërguar Ali Pashë Tepelenës, ku flitet për marrëdhëniet miqësore që ekzotonin midis tyre. Ky dokument mban datën 09.07.1807.
Skënderbeu, si
e shpëtoi mbretëreshën
e Spanjës
“Një stendë të veçantë i është kushtuar edhe Gjergj Kastriot Skënderbeut, në të cilën datojnë dokumente të ndryshme në lidhjet e tij me Francën”, shprehet kësisoj drejtori i AQSH-së. Në këtë stendë vërehen mjaft dokumente origjinale, shumica e të cilave publikohen për të parën herë. Një vjershën e Viskontit S. F. de Faby kushtuar Gjergj Kastriot Skënderbeut me titull “Më ndiqni pas”, e cila daton në 1872. Gjitahshtu në këtë stendë është publikuar një letër e ish-mbretëreshës Isabel de Bourbon të Spanjës drejtuar princit Skënderbej. Në këtë dokument, që mban datën 1872 ish-mbretësha shpreh falenderimet për interesimin e treguar ndaj Skënderbeut për lirimin e saj. Po kështu në këtë stendë gjendet edhe një poezi në frengjisht e shkruar nga vetë Gjergj Kastriot Skënderbeu mbi të kaluarën e famshme të familjes së tij dhe historinë e vendlindjes, Krujës. Kjo poezi mban datën 24.10.1879
Letër De Radës
Në këtë ekspozitë gjendet edhe mjaft dokumente të veçanta të Jeronim De Radës dhe dokumente për rilindasin e madh. Për herë të parë në ekspozitën e çelur dje në ambjentet e Muzeut Historik Kombëtar, është publikuar edhe një letër e francezit Emile Legrand dërguar Jeronim De Radës, nëpërmjet së cilës e falenderon dhe i shpreh dëshirën për të patur “Këngët popullore shqiptare” të Jubanit dhe “Këngët e Milosaos”. Kjo letër mban datat 31.04.1898-0701898. Gjithashtu, në këtë stendë ndodhet edhe një ftesë drejtuar De Radës për të marrë pjesë në kongresin XII të orientalistikës për probleme të gjuhës.
Diploma për Tefta Tashkon
Në vitin 1935 drejtori artistik i Shoqërisë Kombëtare të Radiodifuzionit në Paris do t’i dërgonte një letër Tefta Tashkos për interpretimin në koncertet e saj të atij viti. Në këtë letër, e cila daton 31.05.1935, ai shpreh përgëzimet e tij për interpretimet e Tashkos në dy koncertet e fundit, që ka dhënë në radio. Së bashku me këtë letër në një stendë të veçantë kushtuar Tefta Tashko Koços, gjenden edhe shumë diploma të saj, të marra gjatë koncerteve të ndryshme, të cilat publikohen për herë të parë në ekspozitën “Franca në arkivat shqiptare”.
Sipas Shaban Sinanit kjo ekspozitë është realizuar përmes një bashkëpunimi ndërmjet arkivistëve shqiptarë dhe Ambasadës Franceze në Shqipëri.

Letërkëmbimi i Enverit me mjekun e tij francez

Dukshëm është pasqyruar në njërën nga stendat e veçanta të ekspozitës dokumentale të hapur nga AQSH-ja, e cila paqyron dokumente të tilla që hedhin dritë mbi një korespodencë të çuditshme të udhëheqëit komunist shqiptar, Enver Hoxhës me mjekun e njohur prof. Paul Millez. Është i njohur fakti se, mjeku i njohur francez Millez ka qenë njëri nga mjekët, që ishte vënë në dispozicion të shëndetit të Enver Hoxhës, madje ai ishte bërë një mik i afërt i familjes së tij. Deri në ditët e sotme njihen fakte të tilla për dhuratat e shumta, që ka përcjellë në drejtim të mjekut Millez, jo vetëm familja Hoxha, por edhe shteti komunist. Nga dokumentet e posaçme, që zbardhen së fundmi në stendën e përmendur, të cilat i adresohen AQSH-së,F-511,V-1982, D-261, F-30,41, hidhet dritë për marrdhënie më të thella të diktatorit komunist me mjekun personal të tij. Konkretisht, ai në letërkëmbimet me të ngre dhe probleme politike si të sensit kombëtar të shtetit që drejtonte, por edhe probleme ndërkombëtare, pa harruar të bëjë edhe sqarime analitike si dhe të kërkojë mendime për probleme të veçanta politike, që ishin në diskutim për kohën në të cilën është mbajtur korespodenca.

Lidhja e parë shqiptaro-frënge

Shënimi i parë mbi praninë franceze në territorin shqiptar e ka zanafillën tek normandët, mercenarë me origjinë prej princërve lombardë. Në vitin 1071 ata pushtojnë të gjitha provincat e jugut të Italisë(Puglia-n Leçen, dhe Kalabrinë), të cilat ishin territore nën kontrollin e Bizantit. Trupat e Robert Giuscard-it dhe të Bohemond-it kalojnë mespërmes Adriatikut dhe pushtojnë Durrësin. Arsyeja e këtij interesi për Shqipërinë ishte se ky vend paraqiste një vlerë të madhe strategjike. Nga njëra anë ishte një portë për hyrjen në zemrën e perandorisë Bizantine dhe nga ana tjetër, përbënte njërën prej rrugëve më të njohura, që ndiqnin kryqëzatat për të mbërritur në tokën e Shenjtë.

Faik Konica
Në një stendë të veçantë dallohet një promemorie e publicistit, shkrimtarit, përkthyesit Faik Konica. Në këtë promemorie Konica shkruan mbi çështjen shqiptare. Dokumenti i publikuar në ambientet e MHK-së mban datën 09.02.1916.

Presidenti Wilson
Një telegram i shkruar në gjuhën frënge, i cili i drejtohet presidentit Wilson. Në këtë dokument shkruhet për mbrojtjen
e të drejtave të shqiptarëve në Konferencën e Paqes në Paris. Ky dokument daton në 18.12.1918.

Kel Marubi
Në 07.09.19191, gjendet një dokument në arkivin shqiptar, në të cilën gjenerali Bardi De Fourtou, komandant i trupave aleate në Shkodër i dërgon një njoftim Kel Marubit për emërimin e tij si anëtar i Këshillit Arsimor të Shkodrës.

Noli dhe Frashëri
Deklaratë e Fan Nolit dhe Mit'hat Frashërit përara Asamblesë së Lidhjes së Kombeve ku i kërkojnë dërgimin e një komisioni në Shqipëri për të mbështetur moralisht popullsinë shqiptare. Këtë deklaratë e kanë shkruar më 03.10.1921.

Gjergj Fishta
Më 23.12.1921, një letër rekomandimi e një deputeti francez (a. Briant) drejtuar kryetarit të Këshillit të Minsitrave të Francës për akordim subvencioni në favor të Gjergj Fishtës për mësimin e gjuhës frënge në kolegjin franceskan të Shkodrës.

Mbreti Zog
Letër e zotit Albert Leburn, president i Republikës Franceze, drejtuar madhërisë së tij Mbretit Zog I, mbret i Shqipërisë mbi emërimin e Marcel Roy në funksionin e të dërguarit të jashtëzakonshëm pranë madhërisë së tij.

Leon Rey
Letra të Hasan Cekës, Anastas Mios, Petraq Pepos e Aleksandër Xhuvanit, dërguar Leon Reyt, paleografit, arkeologut dhe sekretarit të Përgjithshëm të Komitetit Francë – Shqipëri, i cili ka lindur në 27.08.1887.

Franz Liszt
Letër e Franz Liszt drejtuar zonjës Camille Pleyel, bashkëngjitur me të cilën ai i dërgon koleges së tij një fantazi muzikore. Si dhe shumë kartmonedha franceze
të emëruara në vitet 1915, 1917, 1928.

Arkivi i Shtetit hap “dosjen” mbi Francën

Lidhjet historiko-kulturore shqiptaro-frënge dëshmohen që prej fillimit të mijëvjeçarit të dytë. Në këtë ekspozitë, që është ndërtuar vetëm mbi burimet arkivore origjinale të arkivave shqiptare, dëshmohen pesë shekuj lidhje, kontakte, ndikim dhe ndërveprim midis kulturës kombëtare shqiptare dhe qytetërimit francez. Nuk ka ngjarje, zhvillim apo personalitet të rëndësishëm të historisë shqiptare që të ketë mbetur jashtë lidhjeve shqiptaro-frënge. Kjo ekspozitë është një promovim

Autori i Lajmit: Petrika GROSI

Dje, në ambientet e Muzeut Historik Kombëtar, në Tiranë, me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Frankofonisë është çelur ekspozita me dokumetacion historik autentik nga Arkivi i Shtetit Shqiptar në lidhje me kulturën, gjuhën dhe marrëdhëniet e vendit tonë me Francën dhe personalitetet e saj. Sipas asaj çka tha drejtoi i Akrivave, Shaban Sinani, nuk ka pasur asnjë personalitet të shquar shqiptar që të mos ketë qenë i lidhur apo në kontakt dhe ndikim të frankofonisë dhe marrëdhënieve me Francën. E jo vetëm kaq, por të paktën pesë shekujt e fundit vendi ynë ka qenë i lidhur ngushtë me kulturën, diplomacinë dhe qytetërimin francez. Nëpër dokumentat e ekspozuara të binin në sy shumë gjëra interesante mes të cilave letërkëmbimet e Napoleon Bonopardit me Ali Pashë Tepelenën, ku Bonopardi i dilte në mbrojtje pashait dhe i garantonte mbështetjen e tij për Shqipërinë, etj. Letërkëmbim interesant ishte dhe ai i De Radës me poetët francezë, apo dokumetacioni mbi artisten korçare Tefta Tashko Koço që kishte lidhje të ngushta me kulturën dhe diplomacinë franceze. E kështu me rradhë mjaft dokumeta të tjerë që kanë lidhje me frankofoninë dhe që ishin në Arkivin Shtetëror Shqiptar janë ekspozuar dje në MHK, madje për ekspozitën arkivore është botuar dhe një libër dygjuhësh, që për më tepër vlen si orientues për gjetjen e dokumentave të sipërpërmendura në Arkivin e Shtetit. Libri mban të njëjtin emër me ekspozitën “Franca në Arkivat e Shqipërisë”. Me rastin e kësaj veprimtarie kanë folur dje personalitete të ndryshme, mes të cilave ambasadorja franceze në Tiranë, znj.Françoise Bourolleau, Shaban Sinani, etj. Fjalimi që mbajti drejtori i arkivit shqiptar, Sinani vijoi si më tej:
“Në emër të drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave të Shqipërisë, ju falenderoj për praninë tuaj në hapjen e ekspozitës ‘Franca në Arkivat e Shqipërisë’, që bëhet pikërisht sot, në një ditë të shënuar, Ditën Ndërkombëtare të Frankofonisë. Kjo ekspozitë është realizuar përmes një bashkëpunimi të shkëlqyer midis arkivistëve shqiptarë dhe Ambasadës së Francës në Shqipëri. Dëshiroj t’i shpreh falenderimet e mia të përzemërta shkëlqesisë së saj znj.Françoise Bourolleau, Ambsadores së Francës në Shqipëri, për shpirtin bashkëpunues dhe për vlerësimin e lartë të traditës së qëmoçme të lidhjeve kulturore shqiptaro-frënge në burimet arkivore. Një grup specialistësh të Ambasadës së Francës në Tiranë, nën drejtimin e znj Catherine Khoussiainov, këshilltare për bashkëpunimin dhe veprimin kulturor, si dhe specialistët e Arkivit Qendror Shtetëror nën drejtimin e prof.dr. Kaliopi Naska, zv/drejtore e këtij arkivi, punuan me shumë impenjim, profesionalizëm, ekzigjencë dhe përgjegjësi ëpr të përgatitur këtë ekspozitë, në të cilën bashkohen rreptësia shkencore dhe shija artistike. Dëshiroj t’u shpreh atyre urimet dhe përgëzimet më të mira për punën e kujdesshme që bënë. Lidhjet historiko-kulturore shqiptaro-frënge dëshmohen që prej fillimit të mijëvjeçarit të dytë. Në këtë ekspozitë, që është ndërtuar vetëm mbi burimet arkivore origjinale të arkivave shqiptare, dëshmohen pesë shekuj lidhje, kontakte, ndikim dhe ndërveprim midis kulturës kombëtare shqiptare dhe qytetërimit francez. Nuk ka ngjarje, zhvillim apo personalitet të rëndësishëm të historisë shqiptare që të ketë mbetur jashtë lidhjeve shqiptaro-frënge. Kjo ekspozitë është një promovim trashëgimie me karakter të dyfishtë. Promovohen prania e burimeve shqiptare për Francën dhe njëkohësisht prania e gjuhës frënge në botën shqiptare. Në këtë ekspozitë gjuha frënge paraqitet e pranishme në disa nivele si gjuhë e kronikave dhe e letërsisë shkencore; si gjuhë e korrespondencës zyrtare dhe private; si gjuhë shkolle; mësimdhënieje dhe fjalorësh; si gjuhë e diplomacisë; si gjuhë e komunikimit të drejtpërdrejtë dhe të ndërmjetësuar me kultura të tjera; si gjuhë e promovimit ndërkombëtar të ideve, nismave dhe veprave të personaliteteve shqiptare dhe si gjuhë direkte krijimtarie në letërsi e dije. Këto nivele funksionesh të frëngjishtes në ligjërimin gojor e të shkruar në Shqipëri e bëjnë atë shumë të rëndësishme për kuptimin e burimeve. Kjo ekspozitë është vetëm një ekskursion nëpër pesë shekuj histori lidhjesh dhe veprimi të ndërsjelltë historik-kulturor. Duke ju ftuar ta vizitoni atë, uroj që prania tradicionale e njëri-tjetrit në rrjedha të gjata të historisë të lexohet prej jush njëherësh si një nderim i merituar për frankofoninë dhe si një dëshmi e përparësive të kulturave të hapura për të dhënë e marrë vlera nga njëra-tjetra”.

Data e Publikimit: 19/03/2005