Pasi u shpreh kundër disa amendamenteve të ligjit për legalizimet, OSBE është shprehur kundër ndryshimeve që demokratët i kanë bërë ligjit “Për kthimin dhe Kompensimin e pronës”.

“Ndryshimet ligjore bllokojnë kthimin e pronës”, shprehen ata. Materiali i është paraqitur komisionit parlamentar të Ligjeve dhe po ashtu edhe kryeparlamentares Topalli. Janë bërë vërejtje për 14 projektnenet e ligjit të paraqitur nga qeveria.

Bllokimi
OSBE-ja në materialin e saj shprehet se nisma e qeverisë nuk merr parasysh legjislacionin aktual, por i referohet një projektligji (ligji) “Për legalizimin e zonave informale”. Ky nen duket se u jep përparësi ndërtuesve të paligjshëm që mund të legalizohen, duke pezulluar procesin e kthimit të pronës së zënë në mënyrë të paligjshme”, thuhet në materialin e OSBE-së. Ky organizëm e cilëson si një pikë shumë të dobët mënyrën e marrjes së informacionit mbi gjendjen juridike të pronës, e cila parashikohet të merret nga ZRRPP-të, në një kohë që dihet që një pjesë e madhe e pronave nuk janë të regjistruara në kadastër. Ligji aktual nuk parashikon rregullime për situatat kur pyjet dhe kullotat janë dhënë nga shteti palëve të treta me qira po në përdorim dhe kjo situatë nuk rregullohet as nga projekti i propozuar nga ana e qeverisë.

Kthimi në 100 ha
Rritjen e sipërfaqes së kompensimit të tokës bujqësore nga 60 ha në 100 ha, OSBE-ja e sheh si një zgjidhje politike, për sa kohë ajo e merr përsipër faturën për ta paguar atë. Por sipas OSBE-së, qeveria ka shtruar paragrafin 1/a me qëllim uljen e kostove të shtetit për kthimin e pronës. Në këtë material heqja e disa pikave të ligjit të mëparshëm të pronave për moskthimin e pronave do të sjellë në të ardhmen përplasje dhe konflikte në mes institucioneve: Komisionit të Kthimit të Pronave dhe atyre që institucioneve që disponojnë këto prona. “Kjo do të thotë se mund të ketë disa lloje pronash që tani po përdoren për shëndetësinë, arsimin apo për çështje sigurie dhe ato përjashtohen nga kategorizimi si prona të përdorura për interesa publike”, thuhet në raportin e OSBE-së.

Trojet e zëna
OSBE shprehet se lënia e kontratës nga ana e shtetit të lidhur me palën e tretë, si dhe njohjen të ish-pronarëve të truallit si kontratë, nuk e zgjidh problemin. “Heqja e pikës dy e lë problemin të pazgjidhur. Paragrafi 1 zgjidh situatën, kur nuk ka ndërtesa në tokë, por nuk thotë asgjë për rastet kur ka ndërtesa (qoftë të ligjshme ose të paligjshme)”, thuhet në raport.

OSCE
Organizata për Sigurim
dhe Bashkëpunim në Evropë
Prezenca në Shqipëri

Projekti për Pronat e Paluajtshme

MEMORANDUM
PËR: Jozefina Topallin, kryetare e Kuvendit të Shqipërisë
Nga: Projekti për Pronat e Paluajtshme, Departamenti i Ligjit dhe i të Drejtave të Njeriut.
Datë 9 dhjetor 2005

Lënda: Komente mbi projektndryshimet e përgatitura nga qeveria për Ligjin nr.9235, datë 29.7.2004 “Për kthimin dhe kompensimin e pronave”

Projektndryshimi u përgatit nga qeveria si pjesë e programit të qeverisë dhe premtimeve elektorale për kthimin dhe kompensimin e pasurive.
Në shpjegimet bashkëlidhur projektndryshimit shprehet, se qëllimi kryesor i këtyre ndryshimeve është kthimi i pronave aty ku është e mundur dhe kompensimi në natyrë me tokë turistike ose me vlerën e tregut për raste të tjera. Për sa i përket këtyre ndryshimeve kanë dalë një sërë shqetësimesh si në lidhje me parimet, ashtu edhe me rregullimet e veçanta. Në këtë memorandum do të paraqiten fillimisht disa komente të përgjithshme, të cilët do të ndiqen nga komentet nen për nen. Ndryshimet e propozuara në nenet aktuale të ligjit “Për kthimin dhe kompensimin e pronave” janë paraqitur me shkronja të theksuara të zeza.
A. Komente të përgjithshme
Duket se projektligji nuk e përmbush qëllimin që pretendohet në shpjegimet bashkëlidhur tij. Në fakt, këto ndryshime në thelb nuk propozojnë ndonjë politikë të re në lidhje me kthimin dhe kompensimin, përveçse vendosin marrëdhënie të reja midis legalizimit dhe kthimkompensimit. Madje edhe në ato nene që mund të mendohen si nene që e përmbushin këtë qëllim, siç janë nenet 8 apo 9, të cilët përmenden në këtë dokument, vetëm krijojnë paqartësi ligjore në lidhje me zgjidhjen e situatave përkatëse. Problemi i mosmarrjes parasysh të legjislacionit aktual apo edhe përsëritja e tij është e pranishme në disa nene, siç do të theksohet në analizën nen për nen.
Në disa raste përsëritja e ligjeve të tjera mund të konsiderohet si pozitive për faktin se shpjegon dhe rregullon në mënyrë të qartë çështje që deri tani kanë qenë problematike, si për shembull rasti i të drejtës së parablerjes apo i fondit të pronës së paluajtshme.
Një koment tjetër i rëndësishëm, siç u përmend edhe më sipër, ka të bëjë me dispozitat kalimtare, të cilat rregullojnë marrëdhëniet midis subjekteve të shpronësuara edhe ndërtuesve pa leje, që mund të përfundojnë procesin e legalizimit. Duket se projekti nuk e merr parasysh legjislacionin aktual, por i referohet në fakt një projektligji për legalizimin e zonave joformale të përgatitur nga Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit, siç përmendet edhe në relacionin e projektndryshimit. Ky nen duket se i jep përparësi ndërtuesve të paligjshëm, që mund të legalizohen duke pezulluar procesin e kthimit të pronës së zënë në mënyrë të paligjshme.
Këto ndryshime nuk korrigjojnë disa probleme teknike të vërejtura në ligjin aktual për kthimin dhe kompensimin e pronave. Një pikë shumë e dobët në ligjin aktual është si merret informacioni mbi gjendjen juridike të pronës. Aktualisht parashikohet që informacioni mbi gjendjen juridike të pronës së pretenduar nga subjektet e shpronësuara jepet nga Zyrat e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme (ZRPP). Gjithsesi, duke e ditur që jo të gjitha pronat janë të regjistruara, ka shumë raste në tw cilat komisionet vendore nuk mund të marrin vendime, sepse nuk e kanë këtë informacion. Për të pasur gjendjen e plotë juridike duhen konsultuar edhe institucione të tjera (si për hartat edhe për pronësinë), por ky projektligj përsëri nuk e zgjidh këtë problem në mënyrën e duhur.
Gjithashtu, ligji aktual parashikon që vendimet e dhëna nga Komisionet e mëparshme të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave mund të verifikohen nga Komiteti Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave me kërkesë të organeve të qeverisjes vendore dhe subjekteve të shpronësuara. Subjektet e shpronësuara jo gjithmonë janë të interesuar për të rishikuar vendimet e tyre apo qeveria vendore jo gjithmonë është në dijeni të vendimeve të marra. Ne besojmë se numri i subjekteve me të drejtën për t’i kërkuar Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave verifikimin e këtyre vendimeve, duhet të shtohet duke përfshirë edhe komisionet vendore, të cilët mund të jenë në dijeni të vendimeve të tilla, për shkak të punës së tyre të përditshme.
Ligji aktual nuk parashikon rregullime për situatat kur pyjet dhe kullotat u janë dhënë nga shteti palëve të treta me qira apo në përdorim. I vetmi rregullim që parashikon ligji është për trojet në paragrafin 4 të nenit 8. Kjo situatë nuk rregullohet as nga projekti i propozuar.
Si përfundim ne mendojmë se ligji aktual duhet të jetë në përputhje me Kodin e Procedurave Administrative. Ka raste, si për shembull, vendimet e Komitetit Shtetëror në raste ankimesh ndaj vendimeve të komisioneve vendore, të cilat duket se janë shumë të kufizuara dhe bëjnë që subjektet e shpronësuara, të vërtiten në një rreth dhe të mos gjejnë zgjidhje për situatat e tyre.
B. Komente të veçanta nen për nen.
Neni 2- E drejta e pronësisë
Çdo subjekt i shpronësuar ka të drejtë të kërkojë në përputhje me këtë ligj të drejtën e pronësisë, në rast se i është hequr sipas akteve ligjore (përfshirë ligjin nr.37, datë 13.1.1945, “Ligji i tatimit të jashtëzakonshëm për fitimet e luftës”, nënligjore, vendimeve penale të gjykatave ose të marrë me çdo mënyrë tjetër të padrejtë nga shteti nga data 29.11.1944, si dhe kthimin dhe kompensimin e pronës.
Ndryshimi në këtë nen është pozitiv, sepse sqaron çfarëdolloj paqartësie në lidhje me pasuritë e marra me ligjin nr.37, datë 13.1.1945 “Ligji i tatimit të jashtëzakonshëm për fitimet e luftës”.
Neni 6- Njohja e të drejtës së pronësisë dhe kthimi i pronës
1. Subjekteve të shpronësuara u njihet e drejta e pronësisë dhe u kthehen pa kufizim pronat e paluajtshme, me përjashtim të tokës bujqësore, e cila kthehet ose kompensohet deri në 200 ha, në rast se subjekti i shpronësuar (trashëgimtarët e tij) nuk kanë përfituar nga zbatimi i ligjit nr.7501, datë 19.7.1991 “Për tokën”.
1/a. Kur subjekti i shpronësuar (trashëgimtarët e tij) kanë përfituar tokë nga zbatimi i ligjit nr.7501 “Për tokën”, atëherë sipërfaqja që kthehet apo kompensohet sipas këtij ligji llogaritet si diferencë ndërmjet pjesës që do t’i takonte në kushtet e mospërfitimit nga zbatimi i ligjit nr.7501 “Për tokën”, me sipërfaqen që secili prej tyre ka përfituar nga zbatimi i këtij ligji.
Paragrafi i parë e shton masën e kthimit / kompensimit të tokës bujqësore nga 60 ha në 200 ha. Kjo është një zgjedhje politike e qeverisë, përsa kohë ajo merr përsipër të paguajë faturën për këtë sasi toke. Gjithsesi ka një papërthushmëri gjuhësore me paragrafin 1/a e cila më pas kthehet në çështje mungese barazie mes subjekteve. Paragrafi nuk respekton formulën e paragrafit 1/a meqë mund të pretendohet se përjashton plotësisht ata ish pronarë të cilët kanë përfituar tokë në bazë të ligjit 7501.
Paragrafi 1/a është një paragraf i ri i shtuar me qëllim uljen e kostove për shtetin. Ky paragraf ekzistonte në ligjin e mëparshëm të Kthimit dhe Kompensimit të vitit 1993, por nuk u përfshi në ligjin aktual. Megjithatë, ky kufizim është i arsyeshëm, sepse nuk ka arsye që shteti të paguajë një faturë dyfishe për ish-pronarët, të cilët kanë marrë të gjithë tokën e tyre apo pjesë të saj në bazë të ligjit 7501.
Neni 7- Pronat që nuk kthehen
1. Nuk kthehen pronat e paluajtshme që i shërbejnë një interesi publik dhe që:
a) shërbejnë për realizimin e detyrimeve të shtetit shqiptar, që rrjedhin nga traktatet dhe konventat, në të cilat shteti ynë është palë;
b,c,ç,d, janë hequr b(dh) janë të zëna sipas akteve ligjore, paraqitur në shtojcën 1 të këtij ligji.
2. Në rast se pronat e paluajtshme që përfshihen në pikën 1 të këtij neni propozohet të tjetërsohen, ato i kalojnë subjekteve të shpronësuara.
3. Pronat e përcaktuara në pikën 1 të këtij neni kompensohen sipas përcaktimeve të bëra në këtë ligj.
Ndryshimi heq disa gërma, gjë që sipërfaqësisht nënkupton që tani rastet e moskthimit të pasurive janë më të pakta se më përpara. Rastet e parashikuara në nenin 7 të ligjit aktual i referohen situatave, të cilat bazuar në ligjin “Për shpronësimet” ishin arsye për shpronësim në interes të publikut. Kjo do të thotë se mund të ketë disa lloje pronash, që tani po përdoren për shëndetësinë, arsimin apo çështje sigurie, siç parashikohet në nenin 7 dhe këto kategori përjashtohen nga kategorizimi si prona të përdorura për interesa publike. Kjo gjë do të sjellë shumë probleme në procesin e vendimmarrjes dhe do të krijojë konflikte midis institucioneve (komisionet vendore të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave dhe institucioneve të tjera që përdorin pronën).
Neni 8- Trualli
1. Në rastin kur trualli u është tjetërsuar personave të tretë
dhe mbi të nuk janë ngritur ndërtesa të përhershme dhe të ligjshme, ai u kthehet subjekteve të shpronësuara, ndërsa shteti u kthen të tretëve vlerën, sipas çmimit të blerjes të shumëzuar me indeksin e rritjes së çmimeve.
2. Paragrafi 2 është hequr.
3. Në rastet e ndërtimeve mbi truall, të bëra para datës 10.08.1991 për të cilat nuk është regjistruar pronësia e truallit, ai që ka në pronësi ndërtesën detyrohet të paguajë vlerën fillestare të truallit sipas nenit 10 të ligjit nr.7652 datë 23.12.1992 “Për privatizimin e banesave shtetërore” të shumëzuar me indeksin e rritjes së çmimeve.
4. Në rastet e ndërtimeve të ligjshme të bëra në truallin e dhënë nga shteti me qira ose koncension, i njihet pronësia ish-pronarit të truallit, i cili zëvendëson shtetin si palë në kontratën e qirasë ose të koncensionit. Në rast se ai refuzon zëvendësimin e palës shtet në kontratë, atëherë ai kompensohet sipas nenit 11 të përcaktuar në këtë ligj.
Heqja e pikës 2 e lë problemin të pazgjidhur. Paragrafi 1 zgjidh situatën kur nuk ka ndërtesa në tokë, por nuk thotë asgjë për rastet kur ka ndërtesa (qoftë të ligjshme apo të paligjshme). Paragrafi i dytë e zgjidhte këtë situatë, duke balancuar
interesat e investitorëve të ligjshëm dhe interesat e ish-pronarëve dhe bëhej duke marrë parasysh vendimin e Gjykatës Kushtetuese, qw prekte disa nga çështjet midis ish-pronarëve dhe pronarëve (të rinj) të pas vitit 1991.
Ndryshimi në paragrafin 4 sjell një tablo më të qartë ligjore në lidhje me rastet kur një pronë jepet me koncesion nga shteti, megjithatë përsëri është problematike, sepse detyron ish-pronarët të hyjnë në marrëdhënie kontraktuale me kushte të përcaktuara me investitorë, ndërkohë që një kontratë duhet bazuar në vullnetin e lirë të palëve. Në fakt kjo dispozitë thjesht ia kalon problemin e shtetit dy palëve private dhe kjo gjë mund të shtojë numrin e konflikteve mbi pronën.
Neni 9- Banesat
1. Marrëdhëniet ndërmjet qiramarrësve dhe ish-pronarëve që bëhen pronarë, sipas këtij ligji rregullohen me ligjin nr.7652, datë 23.12.1992 “Për privatizimin e banesave shtetërore”.
2. Në qoftë se gjatë kësaj kohe pronari i siguron qiramarrësit banesë tjetër, brenda së njëjtws qendër të banuar me sipërfaqe banimi aq sa i takon, sipas normave të strehimit në çastin e hyrjes në fuqi të këtij ligji por jo më tepër se sa ka, atëherë qiramarrësi është i detyruar të lirojë banesën.
3. Shteti detyrohet të zgjidhë në përputhje me aktet normative në fuqi për strehimin e qiramarrësve, duke u dhënë përparësi familjeve me të ardhura të pakta financiare.
4. Me dëshirën e ish-pronarëve ata mund të kompensohen sipas mënyrave të përcaktuara në këtë ligj.
Ky është një nen krejtësisht i ri, megjithëse duket i ngjashëm me rregullimin e parashikuar në ligjin e mëparshëm të vitit 1993, “Për kthimin dhe kompensimin e pronës”. Duket se qeveria po rregullon një çështje, e cila ka mbetur pa një zgjidhje ligjore, për shkak të vendimit të Gjykatës Kushtetuese në tetor 2005, për shfuqizimin e paragrafit 1 të nenit 9. Neni pasqyron pak a shumë vendimin e kësaj gjykate.
Gjithashtu paragrafi origjinal që i referohej ndërtimeve pa leje është hequr, duke e trajtuar çështjen me një nen kalimtar (neni 28/a). Vëreni që ky nen ndërsa në dukje është një nen kalimtar përmban një politikë që e zhvendos fokusin nga kthimi/kompensimi. Për më tepër hollësi shih komentet për nenin 28/a.
Neni 11. Format e kompensimit
1. Për pronat e përcaktuara në këtë ligj, për të cilat është i pamundur kthimi fizik, shteti kompenson subjektet e shpronësuara me një ose më shumë nga format e mëposhtme:
a. Me pronë tjetër të paluajtshme të të njëjtit lloj me vlerë të barabartë në pronësi të shtetit.
a/1. Me pasuri të paluajtshme publike në zonat që kanë përparësi zhvillimin e turizmit.
b. Me pronë tjetër të paluajtshme të çdo lloji me vlerë të barabartë, në pronësi të shtetit.
c. Me aksione në shoqëri me kapital shtetëror, ose ku shteti është bashkëpronar, që kanë vlerë të barabartë me pronën e paluajtshme.
ç. Me vlerën e objekteve, të cilat janë objekti i privatizimit
d. Me të holla.
Duket se është shtuar një formë e re kompensimi, por në parim nuk është e re, sepse mund të kishte qenë pjesë e pikës 1.a ose 1.b. Megjithatë tani është më e qartë që edhe tokat turistike, rregull tashmë i parashikuar në nenin ekzistues 12, mund të përdoren për kthim/kompensim.
Neni 12- Vendndodhja e kompensimit fizik
1. Kompensimi fizik, sipas shkronjave a,a/1 dhe b të nenit 11 të këtij ligji, bëhet edhe jashtë kufijve territorialë të qarkut, ku ndodhet prona e paluajtshme. Këshilli i Ministrave miraton kriteret dhe procedurat për caktimin e pronave fond pasurie të paluajtshme për kompensim fizik. Për kryerjen e kompensimit fizik përparësi kanë pronat publike, brenda zonave që kanë përparësi zhvillimin e turizmit të përcaktuara në mbështetje të ligjit nr.7665 datë 21.11.1993 “Për zhvillimin e zonave që kanë përparësi turizmin”. Sipërfaqet e caktuara për kompensim shpallen publikisht në fletoren zyrtare, duke bërë të ditur si kategoritë, ashtu edhe vlerat e tyre.
Parimi, ashtu siç parashikohet në ligjin aktual 9235, është që kompensimi fizik duhet të bëhet brenda të njëjtës njësi administrative edhe në një njësi tjetër ku të jetë e mundur.. Duket se ndryshimi nuk sjell ndonjë gjë të re në rregullimin e kësaj çështjeje, megjithëse ka mundësi që komisionet vendore të mos kenë më një udhëzim të qartë ligjor për të vendosur vendndodhjen e kompensimit fizik. Për më tepër tani Këshilli i Ministrave duhet të miratojë procedurat.

• ZRPP
  Një pikë shumë e dobët në ligjin aktual është si merret informacioni mbi gjendjen juridike të pronës. Aktualisht parashikohet që informacioni mbi gjendjen juridike juridike të pronës së pretenduar jepet nga ZRPP.
• Neni 6 kthimi i pronës
  Paragrafi i parë shton masën e kthimit dhe kompensimit të tokës bujqësore nga 60 ha në 200 ha. Kjo është një zgjidhje politike e qeverisë përsa kohë ajo merr përsipër
  të paguajë faturën për këtë pjesë toke.
• Neni 9 Banesat
  Ky është një nen krejtësisht i ri, megjithëse duket i ngjashëm me rregullimin e parashikuar në ligjin e mëparshëm të vitit 1993 për kthimin dhe kompensimin e pronës. Duket se qeveria po rregullon një çështje e cila ka mbetur pa një zgjidhje ligjore.
• Neni 12 Kompensimi fizik
  Duket se ndryshimi nuk sjell ndonjë gjë të re në rregullimin e kësaj çështjeje, megjithëse ka mundësi që KV të mos kenë me një udhëzim të qartë ligjor për të vendosur vendodhjen e kompensimit fizik, për më tepër tani qeveria duhet të miratojë procedurat.
• Neni 14 e drejta e parablerjes
  Të gjitha ndryshimet duket se nuk janë të nevojshme. Megjithëse i panevojshëm dhe përsëritje e legjislacionit aktual, është një rregullim i hollësishëm që krijon më shumë siguri për të drejtën e parablerjes.
• Neni 28
  Procesi i Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, të paktën kthimi, do të pezullohet derisa të përfundojë procesi i legalizimit. Tani, më tepër se kthimi, legalizimi i ndërtimeve pa leje duket të jetë prioritet. Kjo ka të ngjarë të shkaktojë reagime nga ish-pronarët.

69 biznese, kërkesë në Parlament
Bizneset kërkojnë të blejnë trojet që kanë me qira

Biznesmenët kërkojnë të blejnë sheshet apo objektet që i kanë marrë me qira nga shteti. 69 biznese kanë paraqitur një kërkesë pranë komisionit parlamentar të Ekonomisë, duke kërkuar që të bëhet një amendim në ligjin e Kthimit e Kompensimit të Pronave, për blerjen e këtyre objekteve ose shesheve të ndërtimit që i kanë me qira. Në kërkesën zyrtare të biznesmenëve drejtuar komisionit të Ekonomisë kërkohet që, subjekteve prodhuese që kanë investuar mbi tokën si dhe ambientet e marra me qira, rreth 150 për qind të vlerës së truallit, t’u shiten këto objekte me vlerën e tregut dhe fondi i grumbulluar të shërbejë për kompensimin e ish-pronarëve. Biznesmenët kërkojnë që të mos ndryshohet dispozita përkatëse dhe të mbetet formulimi që është. Ndërkohë, sipas grupit të biznesmenëve, mund të përcaktohet me ligj që, brenda një periudhe kohe të caktuar, subjektet që kanë marrë pronat shtetërore me qira, enfiteoze ose koncesion, t’i paguajnë shtetit kundërvlerën e tokës, sipas çmimeve të tregut të vendosura nga KKKP-ja, në bazë të hartës së çmimeve të miratuara. Në komisionet parlamentare po diskutohet në lidhje me ndërmarrjet dhe trojet që subjektet private kanë marrë me qira nga shteti. Një pjesë e mirë e pronave dhe trojeve të dhëna me qira ose koncesion nga shteti do t’u kompensohet ish-pronarëve, ndërkohë që bizneset janë të detyruara të lidhin kontrata të reja me pronarët, të cilët do të përfitojnë nga kthimi dhe kompensimi i pronave. Kjo pikë është kundërshtuar nga bizneset që e ushtrojnë aktivitetin e tyre në këto troje apo objekte të ndryshme si ish-fabrika apo magazina shtetërore. Në kërkesën drejtuar komisionit të Ekonomisë thuhet se, një pjesë e mirë e bizneseve që kanë kontrata qiraje për objekte që shtrihen mbi trojet e ish-pronarëve kanë realizuar investime në vlera të konsiderueshme dhe një transferim i këtyre investimeve, në kushtet e një kontrate të re qiraje, do të ishte shumë i vështirë. “Duke qenë se jemi koshientë që jo të gjitha tokat e këtyre objekteve të dhëna me qira ose koncesione mund të shiten, për shkak të rëndësisë së tyre të veçantë, propozojmë që vlerësimi i mundësisë së shitjes së tyre ose jo të bëhet nga Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës, si përfaqësues i shtetit”, thuhet në kërkesën zyrtare të grupit të biznesmenëve drejtuar komisionit të Ekonomisë.

Ndryshimet e ligjit të pronave sjellin përplasjen e parë publike mes PD, PR e PDR-së.

Beja e Madhi kanë replikuar në komision. “Nuk e kuptoj pse republikanët janë kundër në një kohë kur ata janë pjesë e qeverisë. Ligji i pronave të paraqitura janë edhe të Mediut të PR, përse kanë kontestime kur nisma e paraqitur është në emër të koalicionit”, tha Beja. Por Madhi ka reaguar, duke theksuar se “vetë është një deputet i këtij Kuvendi dhe se nuk përfaqëson Mediun në mbledhjen e komisionit”. Situatën e ndezur e ka qetësuar Ngjela, i cili nga ana e tij, ka pasur kontestimet e veta për ligjin.

Kushti i PDR
Reformatorët kanë kërkuar marrjen parasysh të amendamentit të tyre të ligjit për pronat. “Ne si PDR kemi vërejtjet tona për këtë nismë të qeverisë. Ne kemi paraqitur një amendament, ku kërkohej që tokat e përmbytura si rezultat e ndërtimit të hidrocentraleve, të njihen si troje industriale dhe në këtë formë të realizohej kompensimi”, tha Ndoka. Kreu i grupit të PDR-së ka kërcënuar hapur PD-në se nëse nuk merret në konsideratë ky amendament, atëherë vota e tyre do të je të kundër amendamenteve të paraqitur nga ana e qeverisë. “Ndryshe nga qëndrimi që mbajnë republikanët, ne zoti Ngjela po jua bëjmë të ditur se nëse komisioni i Ligjeve dhe Kuvendi nuk merr në konsideratë këtë ndryshim, ne shtatë deputetë të grupit PDK-PDR do të votojmë kundër nismës së qeverisë”, tha ai. Amendamentet e ligjit pronave mund të rrezikojnë votimin e ligjit.
Kreu i Komisionit të Ligjeve Spartak Ngjela i konsideroi si antikushtetuese vendimet e Gjykatës Kushtetuese për shfuqizimin e neneve të ligjit që kanë të bëjnë me tatimin e jashtëzakonshëm dhe për qiratë e banesave të ish-pronarëve të zënë nga të tretët. “Nuk e kuptoj se në një shoqëri ku është liberalizuar tregu, Gjykata Kushtetuese kundërshton ligjin e pronave. Vendimi i Gjykatës nuk ka logjikë në një kohë që tregu është liberalizuar”, theksoi Ngjela. Ai i kërkoi Rusmajlit që qeveria të marrë masa për rregullimin e këtij problemi. Edhe vetë zv.kryeministri Rusmajli ka kundërshtuar vendimet e Gjykatës Kushtetuese. “Unë nuk mund të shprehem se këto dy vendime janë antikushtetuese, por mund të them se ato nuk janë në frymën e Kushtetutës. Gjykata Kushtetuese në vendimin e saj argumenton faktin se meqenëse shteti u ka siguruar këtyre familjeve shtëpi kundrejt një pagese me 1000 mijë lekë, atëherë shteti duhet të vazhdojë t’i trajtojë në këtë mënyrë këto familje. Të jeni të sigurt se ne do të zgjidhim këtë çështje brenda këtij mandati qeveritar”, theksoi Rusmajli.

Votat
Pavarësisht debateve që zhvillohen në komisione, nëse nuk merren parasysh amendamentet e PR-së dhe të PDR-së për pronat, dhe nëse këto dy forca politike me seriozitet deklarojnë se do të japin votën kundër, atëherë miratimin e ligjit të pronës do ta hedhë poshtë vetë maxhoranca dhe deputetët e saj, pasi 11 deputetë janë të PR-së dhe 7 deputetë janë të grupit reformator-demokristian. Kur ligji të përfundojë shqyrtimin dhe të kalojë për miratim në seancë, priten surpriza.

• PR
  Republikanët kanë paraqitur amendamentet e tyre në këtë komision, ku kërkohet në fakt kthimi i tokës pa kufizim. Rusmajli e ka kundërshtuar këtë, duke thënë se shteti nuk ka mundësi.
• PDR
  Reformatorët dhanë një tjetër propozim: që trojet e përmbytura si rezultat i ndërtimit të hidrocentraleve të quhen toka industriale dhe pronarët e tyre të kompensohen nga shteti.
• PD
  Vetë kreu i komisionit të Ligjeve, Spartak Ngjela, ka kontestuar vendimin e Gjykatës Kushtetuese që nuk merr parasysh liberalizimin e qirave të banesave. PD ka premtuar ta ndryshojë këtë pikë.

Neni 14. E drejta e parablerjes
1. Për pronat e paluajtshme të zëna me objekte shtetërore subjektet e shpronësuara kanë të drejtën e parablerjes mbi këto objekte kur ato të privatizohen.
1/a. Institucioneve shtetërore nuk u lejohet të japin me qira, enfiteozë, koncesion, apo përdorim objektet shtetërore, të ndërtuara mbi troje private. Në rast se këto objekte nuk përdoren më për interesa publike, atëherë ato privatizohen duke u siguruar pronarëve të truallit të drejtën e parablerjes.
1/b. Në rast se objektet shtetërore të ndërtuara mbi troje private transferohen në pronësi, apo administrim të një institucioni tjetër shtetëror e drejta e parablerjes nuk shuhet.
1/c. Ngarkohet Këshilli i Ministrave të nxjerrë aktet nënligjore për të drejtën e parablerjes në privatizimin e objekteve.
2. Subjektet e shpronësuara kanë të drejtë të heqin dorë nga e drejta e parablerjes përkundrejt kompensimit, sipas nenit 11 të këtij ligji.
3. E drejta e parablerjes regjistrohet në zyrën e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme.
Të gjitha këto ndryshime duket se nuk janë të nevojshme. Tani në paragrafin 1 është shumë e qartë, që gjithçka e paraqitur në paragrafin 2 duhet respektuar. Megjithëse i panevojshëm dhe përsëritje e legjislacionit aktual është një rregullim i hollësishëm, që krijon më shumë siguri për të drejtën e parablerjes. Për më tepër tani Këshilli i Ministrave duhet të miratojë procedurat.
Neni 16. Kompetencat e Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave.
1. Komiteti Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e pronave ka këto kompetenca:
a. shqyrton dhe merr vendim për ankesat ndaj vendimeve të komisioneve vendore të kthimit dhe kompensimit të pronave me përjashtim të rastit të parashikuar në nenin 19 të këtij ligji
b. Merr vendime për njësimin e praktikave në procesin e kthimit dhe kompensimit të pronave në bazë dhe për zbatim të ligjit
c. Emëron dhe shkarkon nga detyra kryetarin dhe anëtarët e Komisioneve vendore të Kthimit dhe kompensimit të Pronave: punonjësit e administratës së Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, si dhe punonjësit e tjerë të administratës së Komisioneve vendore për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave në bazë të kritereve të konkurrimit që përcakton ligji “Për shërbimin civil”. Kryetari dhe anëtarët e Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave dhe të Komisioneve vendore për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, si dhe punonjësit e tyre nuk gëzojnë statusin e nëpunësit civil.
Ky parashikim nuk është i ri sepse po ku rregullim nëpërmjet interpretimit bëhej edhe sipas ligjit aktual. Megjithatë tani është e qartë dhe nuk ka vend për paqartësi në lidhje me statusin e punësimit të personelit të Komitetit Shtetëror, anëtarëve dhe personelit të komisioneve vendore.
Neni 16/1. Sekretari i Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave
1. Administrata e Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave drejtohet nga sekretari i Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e pronave.
2. Sekretari i Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave duhet të ketë përvojë pune jo më pak se pesë vjet në fushën e së drejtës, ose të administratës publike.
3. Sekretari i Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave kryen këto detyra:
a. Merr masa për organizimin e mbledhjeve të Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, përgatit materialet e mbledhjes dhe bën njoftimet përkatëse.
b. Merr masa për botimin e akteve të Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave dhe bërjen publike të tyre.
c. Merr masa për plotësimin e kushteve të nevojshme të anëtarëve të Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, në zbatim të këtij ligji dhe të akteve nënligjore, të nxjerra prej tij.
ç. Drejton dhe organizon punën për zbatimin e vendimeve të Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave dhe përgjigjet për to.
d. Ndjek zbatimin e buxhetit dhe merr masat përkatëse
dh. Kryen detyra të tjera të ngarkuara nga ky komitet.
Ky është një nen i ri, i cili shton personelin në strukturat e Komitetit Shtetëror. Zgjidhja është shumë pozitive meqë tani anëtarët e Komitetit Shtetëror nuk do të jenë të ngarkuar me organizimin administrativ të punës në institucion, por do të merren me vendimet dhe do të ushtrojnë kompetencat e parashikuara me ligj.
Neni 18. Kompetencat e Komisioneve vendore të Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave.
1. Komisionet vendore për kthimin dhe kompensimin e pronave kanë këto kompetenca:

***
d) Urdhërojnë institucionet që kanë në administrim pronën shtetërore, ose publike të paraqesin dokumente ose të dhëna, të cilat ata i konsiderojnë të nevojshme, si dhe iu kërkojnë atyre zyrtarisht gjendjen kadastrale të pronës në çastin e hyrjes në fuqi të këtij ligji. Institucionet përkatëse janë të detyruara t’u kthejnë përgjigje me shkrim brenda pesë ditëve pune nga marrja e kërkesës. Përgjigjja depozitohet në dosjen përkatëse.
Termi “gjendje kadastrale” e pronës nuk është i saktë. Shprehja e saktë duhet të jetë ”gjendja juridike e pronës”. Megjithatë ky rregull mund të konsiderohet si zgjidhje për rastet kur ZRPP nuk e ka pronën e regjistruar, përsëri nuk zgjidh situatën kur prona ka kaluar në pronësi private.
Neni 19. Afatet kohore
1. Subjektet e shpronësuara për fitimin e të drejtave të parashikuara nga ky ligj kanë të drejtë të paraqesin kërkesat e reja brenda dy vjetëve nga hyrja në fuqi e këtij ligji me përjashtim të rasteve kur për shkaqe të përligjura me vendim gjyqësor është vendosur rivendosja në afatin e paraqitjes së kërkesës.
Edhe pse jo e shkruar në ligjin aktual të kthimit dhe kompensimit të pronave, ky është një rregull ligjor i parashikuar në legjislacionin në fuqi.
Neni 28. Dispozitë kalimtare
Përveç fondit financiar të kompensimit të parashikuar në nenin 23 të këtij ligji krijohet fondi i pasurive të paluajtshme për kompensimin fizik. Këshilli i Ministrave brenda datës 1 shkurt 2006 të miratojë fondin e pronave, pasuri të paluajtshme, që vihen në dispozicion për kompensimin fizik, sipas shkronjave a, a/1 dhe b të nenit 11, si dhe mënyrat e vendosjes së këtij fondi në dispozicion të Komitetit Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave.
Ky rregull i referohet studimit për tokën e lirë në vend. Kryesisht kjo është parashikuar në Vendimin e Këshillit të Ministrave nr.330 të vitit 2005, i cili deri tani nuk është zbatuar. Duke vendosur një detyrim për identifikimin dhe miratimin e fondit të kompensimit në nivelin e një ligji dhe vetëm me një institucion (Këshillin e Ministrave), ky nen është një zgjidhje më e mirë e çështjes së tokës së lirë që do të përdoret për kompensim.
Sipas kësaj dispozite, Këshilli i Ministrave është i detyruar të përcaktojë tokën e lirë që ekziston dhe që mund të përdoret për qëllime kompensimi.
Neni 28/a- Dispozitë kalimtare
1. Për pasuri të paluajtshme, mbi të cilat janë ngritur nga të tretët objekte pa leje në kundërshtim me ligjin ”Për Urbanistikën”, kthimi fizik nuk zbatohet pa përfunduar afatet ligjore të parashikuara në legalizimin e objekteve në zona informale dhe objekte të tjera informale në vendndodhje brenda territoreve formale. Në përfundim të afatit ligjor të parashikuar për procesin e legalizimit zbatohet aty ku është e mundur kthimi fizik i pronës së paluajtshme, ndërsa pjesa tjetër kompensohet në përputhje me nenin 11 të këtij ligji.
2. Në çdo kohë subjektit të shpronësuar i lind e drejta që përpara përfundimit të afatit të parashikuar për mbylljen e procesit të legalizimit, të heqë dorë nga e drejta e kthimit fizik të pasurive të zëna me këto ndërtime kundrejt kompensimit, sipas dispozitave të nenit 11 të këtij ligji.
3. Ky kufizim nuk i shtrin efektet për pasurinë e paluajtshme vënë në dispozicion të tretëve me qira, enfitozë ose koncesion nga shteti me gjithë përmirësimet, apo ndërtimet e kryera në to. Për të gjitha këto pasuri të paluajtshme zbatohet rregullimi ligjor i parashikuar në pikën 4 të nenit 8 të këtij ligji.
Ky nen do të bëjë që procesi i kthim/kompensimit, të paktën kthimi do të pezullohet derisa të përfundojë procesi i legalizimit. Tani më tepër se kthimi, legalizimi i ndërtimeve pa leje duket të jetë prioriteti ose politika e ligjvënësit. Ky nen ka të ngjarë të shkaktojë reagime ekstreme nga ana e ish- pronarëve dhe shumë grupeve të tjera. Megjithatë vetëm nëse ligji ekzistues i legalizimit do të amendohet, ky nen është ligjërisht i saktë, sidomos për vetë faktin që afati përfundimtar për paraqitjen e pretendimeve të legalizimit ka kaluar dhe kur një numër shumë i vogël i shtetasve që kanë ndërtuar banesën pa leje kanë paraqitur aplikim e duhur. Ky fakt është vërejtur në shpjegimin bashkëlidhur projektndryshimeve.