---

 

27/05/2006 Shekulli

 

Flet pretendenti i fronit mbretëror, Leka Zogu. Vlerësimi për Berishën, akuzat për Nanon se ka bërë tradhëti dhe mbështetja e plotë, për PLL-në dhe pavarësinë e Kosovës

Nano tradhtar, Berisha ka ndryshuar

“Besoj se me kohë, situata do të jetë më e favorshme për mbretërinë në Shqipëri”

Robert Rakipllari

Rikthimi pas 67 vitesh, në shtëpinë e lindjes
Ai ndihet më mirë tani që jeton në shtëpinë ku ka lindur 67-vjet më parë dhe ku pati fatin të jetonte vetëm 36 orë, në prill të vitit 1939. Në Pallatin e princeshës Sanije, motrës së mbretit Ahmet Zog. Leka Zogu thotë se ka lindur pikërisht në Pallatin pranë Kinema Milenium, ku më parë ishte godina e Institutit të Monumenteve. Me gjithë restaurimet, godinës ende nuk i ka ikur pamja soc-realiste. Në katin e parë janë vendosur zyrat e ndihmësve të Leka Zogut. Në zyra do të gjesh ende të pasistemuara, harta të vjetra të Shqipërisë, të ruajtura me kujdes, fotografi të familjes mbretërore, mbretëreshës Geraldinë apo motrave të mbretit Zog. Gjithçka e panjohur për publikun. Në katin e dytë është vendosur biblioteka e familjes mbretërore me 11 mijë tituj librash, në disa gjuhë të botës. Kur futesh, sheh pirgun e madh të librave ende të pasistemuar. “Po punojmë për ta sistemuar”,- shprehet një nga njerëzit, i zhytur mes librave. Leka Zogu është i vendosur në një nga dhomat e katit të dytë të ndërtesës. Dhoma e gjumit dhe vendi ku ai pret mysafirët janë shumë afër. Kjo, për shkak të një traume që ka kaluar në këmbën e majtë. Por, duket shumë më mirë. Në anën e djathtë të Leka Zogut, qëndron një skulpturë e babait të tij, Mbretit Zog. E duke të konfirmuar që është shumë më mirë nga shëndeti, Leka Zogu është i hapur të flasë për gjithçka që të pyetet, me përjashtim të polemikës Qose-Kadare, për të cilën thotë se nuk e ka ndjekur.

Pas zgjedhjeve të 3 Korrikut, ju deklaruat se do të hiqnit dorë nga politika. A ka ndryshuar pozicioni juaj që nga ajo kohë, apo vazhdoni t’i qëndroni kësaj ideje?
Unë kam thënë se nuk do të merrem me politikë partiake, ajo është një vendim që e kam marrë, por me politikë kombëtare, po. Edhe tani që po flasim bashkë, jam duke u marrë me politikë kombëtare.
Deklarata juaj u komentua si tërheqje e juaja përfundimtare nga politika. Si është e vërteta?
E vërteta është se kur e lëshuam atë deklaratë, thamë se do të tërhiqem nga politika, por nga ajo partiake, media e hoqi fjalën “partiake” dhe la të kuptohej sikur unë jam tërhequr krejtësisht nga politika. Unë jam 67-vjeç, gjithë jetën time jam marrë me politikë dhe nuk mendoj të ndryshoj tani.
Prej tetë muajsh kemi një qeveri të djathtë në pushtet. Përpara janë zgjedhjet lokale, ju si e keni menduar tani e tutje angazhimin në politikë?
Çdo hap që do të ndërmarr, do ta studioj dhe do ta peshoj. Në të njëjtën kohë më intereson çështja e Kosovës, shqiptarëve në Maqedoni, Mal të Zi dhe çështja e Çamërisë. Këto janë çështje të politikës kombëtare. Në rast se qeveria aktuale bën ndonjë gabim karshi kombit, atëherë menjëherë do të ndërhyj. Unë vlerësoj heqjen e depozitave greke të naftës në Porto Romano.
Ju në zgjedhjet e 3 korrikut mbështetët LZHK-në, ndërsa tani ky grupim është shpërbërë dhe PLL ka dalë si parti më vete. Cilën parti do të mbështesni ju në zgjedhjet e ardhshme?
Unë për veten time jam mbipartiak dhe nuk mbështes ndonjë parti, por kam pasur një lidhje të jashtëzakonshme ndërmjet PLL-së dhe mbretërisë, sepse kjo është një parti mbretërore. Kjo lidhje është e fortë dhe do të vazhdojë të mbetet e tillë.
Po në raport me LZHK-në, apo jeni i zhgënjyer nga rezultati që ky grupim arriti në zgjedhjet e 3 korrikut?
Rezultati vetëkuptohet, ishte një mashtrim. Nuk jam i zhgënjyer me LZHK-në, ata tashmë kanë rrugën e tyre. Ndoshta do të konkurrojnë në zgjedhjet lokale, kushedi mund të dalin edhe në zgjedhjet kombëtare.
Si e vlerësoni qeverinë e Kryeministrit Berisha, për këta 7-8 muaj që po qeveris vendin?
Berisha ka bërë disa hapa të mirë në luftën kundër krimit, por ka bërë edhe disa gabime në politikën e tij, që në fund të fundit nuk janë të pakapërcyeshme. Unë e shoh, se Berisha ka mësuar shumë që nga periudha kur ishte në opozitë dhe po e tregon veten si një kryetar qeverie mjaft i përgatitur. Ka një problem, se në partinë e tij, ka disa divergjenca e moskuptime dhe që mund të krijojnë edhe zgjedhje të parakohshme.
Ju e keni mbështetur afrimin e PLL-së me maxhorancën e kryesuar nga z.Berisha?
Unë ia kam lënë dorën e lirë Legalitetit për të tilla çështje dhe nuk ndërhyj në marrëveshje të tilla politike, sepse ajo është marrëveshje mes partinave. Nuk më takon mua.
Socialistët ju premtuan vazhdimisht kthimin e pronave, por nuk banë asgjë konkretisht. Ndërsa Berisha ju ka kthyer një nga pronat e Mbretit Zog, Pallatin, ku ju po jetoni aktualisht. E vlerësoni këtë gjest?
Unë e vlerësoj shumë këtë gjest, ajo vetëkuptohet, sepse mjaft kam jetuar nëpër shtëpi të huaja me qera. Por sa do të vazhdojë (sepse kam shumë prona) dhe sesa do të jem në gjendje për të rikuperuar, ajo do të varet nga aktiviteti i avokatëve të mi dhe Komisioni i Kthimit të Pronave.
Ju do t’i kërkoni të gjitha pronat që trashëgoni nga Mbreti Zog?
Unë i kërkoj të gjitha, por pastaj se çfarë do të më japin, ajo është çështje e të tjerëve. Për shembull: Është zona e Spitallës në Durrës, ku janë gjithë ato troje që do të ishte shumë zor për t’i marrë, sepse në ato troje janë vendosur qindra familje që kanë ndërtuar shtëpitë e tyre. Unë aty nuk shoh ndonjë mënyrë si t’i marr pronat e mia, duhet një marrëveshje me pronarët aktualë sepse unë nuk do t’i shpronësoj.
A keni një vlerësim për rolin e opozitës?
Ta marrim opozitën ashtu siç është. Unë mendoj se të dy partinat, si PD ashtu edhe PS, kanë dalë nga një gji. PS ka marrë rolin e së majtës, kurse PD ka marrë një rol më të pranueshëm karshi botës. Por, megjithatë them shyqyr Zotit, që Fatos Nano nuk është më në qeveri. Ai ishte duke bërë gabime të rënda karshi kombit, si ajo e Bishtit të Pallës, ku u lejua një bazë greke. Kjo mund të quhet tradhëti.
Ju e vlerësuat Berishën kur ishte fjala për luftën ndaj krimit, si e gjykoni raportin e tij me institucionet kushtetuese, gjyqësorin dhe Prokurorinë?
Korrupsion ka kudo në Shqipëri, por janë dy vende, ku korrupsioni është më i madh: në gjykata dhe në dogana. Vetëkuptohet, se atje do të marrë shumë kohë për t’u pastruar.
Ju thatë se do të merreni me politikë kombëtare, kjo do të thotë se keni hequr dorë nga pretendimi për fronin mbretëror? Dhe nëse nuk keni hequr dorë, si do ta arrini këtë synim, në këto kushte ku ndodhet vendi?
Në këto kushte, është për të pritur e për të parë. Por, çështja e mbretërisë është një çështje që nuk mund të heq dorë. Jam betuar në atë statut dhe besoj se me kohë, situata do të jetë më e favorshme për mbretërinë në Shqipëri.
Çfarë mendoni se është çështja më e rëndësishme për qeverinë, përveç çështjes kombëtare që e përmendët?
Mendoj se ndërtimi i rrugës Durrës-Morinë është çështje me rëndësi jetike për kombin. Unë e kam bërë atë rrugë shpesh dhe pjesa shqiptare deri në Kukës është shumë e keqe. Pastaj, sa kalon në pjesën kosovare rruga është e mrekullueshme. Nëse kjo rrugë realizohet, kjo do të jetë një gjë madhështore për Shqipërinë.
A mendoni se pavarësia e Malit të Zi do ta përshpejtojë procesin e pavarësisë së Kosovës?
Po! Besoj se do ta ndihmojë, sepse do të japë shembullin. Serbët kanë pasur gjithmonë lidhje me Malin e Zi, por tani që kjo lidhje u shkëput do të jetë shumë më vështirë për ta, për të mbajtur Kosovën. Unë mendoj se ndoshta brenda këtij viti, përfundon çështja e pavarësisë së Kosovës.

---

KATEGORIA: Politike

 

28/05/2006  Shekulli

 

 

 

---

 

Koha Jone http://www.kohajone.com/

E Diele, 28 Maj 2006

 

 

 

Mirënjohje për atë që ndodh ta harrojmë

Agron Gjekmarkaj

Ç’vend zë një botues i ndërgjegjshëm për misionin e tij qytetar, me veprimtarinë e tij editoriale, në jetën kulturore të një shoqërie, veçanërisht të një shoqërie si jona? Është pyetje që rrallë bëhet, po të llogarisësh zhurmën publicitare të një vargu botuesish për botimet e tyre komerciale, kërkesat pa fund për mbështetjeje financiare nga “shteti”, - d.m.th. nga taksapaguesit shqiptarë, - për organizime panairesh të dimrit, të verës, të ditës, të natës etj. Në çastin kur sapo ka dalë nga shtypi vepra e ribotuar e personalitetit tanimë bashkëkohor dhe historik At Zef Pllumi, “Rrno vetëm për me tregue”, m’u formulua vetiu kjo pyetje. Për këtë vepër është shkruar shumë dhe besoj që, edhe me rastin e këtij ribotimi të plotë të saj, të shkruarit për të nuk do të reshtë. Është e kuptueshme kjo për një tekst memorialistik – “vepër monumentale” e quan I. Kadareja - në të cilin është dokumentuar ndërgjegjja e një populli në një nga stinët më të errëta të historisë së tij, atë të diktaturës komuniste, por edhe për një personalitet të propozuar tanimë për urdhrin “Nderi i Kombit”.
Mirëpo objekt i këtij shkrimi nuk është ky botim, është ai akt me peshë i shkrimtarit Fahri Balliu, tanimë si botues i kolonës cilësore të Botimeve “55”, që bëri të mundur rivendosjen e marrëdhënieve të “Fratit të Maleve” me lexuesit bashkëkohorë shqiptarë.
Të jesh botues është risk kudo, në Shqipëri diçka më shumë. Por jo vetëm kaq: edhe më i madh bëhet risku kur merr përsipër të publikosh vepra – po i quaj kështu – të një “qarku të ngushtë”, në pamje të parë jashtë “modës së ditës”, por që, të gjykuara nga parimi mbi të cilin ato janë përzgjedhur, nuk mund të mos lexosh si AND të këtij parimi një kombinim fatlum elementesh që do t’i veçoja si vijon: 1) qytetërimi shqiptar i lashtë dhe i ri (Aristidh P. Kolia: “Arvanitasit dhe prejardhja e grekëve”; Indro Montanelli: “Shqipëria një dhe njëmijë”; Ismail Kadare: “Vajza e Agamemnonit” dhe “Pasardhësi”; Dom Lush Gjergji: “Atenagora profet i bashkimit”; Pjetër Arbnori: “Martirët e rinj në Shqipëri”; Maks Velo: “Nënë Tereza. Album”, “Ese për diktaturën komuniste”, “Viktori Puzanova dhe arti post-bizantin në Shqipëri”; Tomi Mato: “Të vërteta të pathëna për Lasgushin”; Aurel Plasari: “Rrëmbimi i Europës” etj., deri te ky më i fundit, “Rrno vetëm për me tregue” i At Zef Pllumit), 2) marrëdhëniet shpirtërore të shqiptarëve me Europën demokratike (Alcide de Gasperi: “De Gasperi dhe Europa”; Franz Babinger: “Mehmet Pushtuesi”; Mirko Grmek, Marc Gjidara, Neven Simac: “Spastrimi etnik: dokumente historike mbi një ideologji serbe”; Eric Laurent: “Lufta e Kosovës: dosja sekrete”; Takis Mihas: “Aleanca e pashenjtë: Greqia dhe Serbia e Millosheviçit”; Gerd Langguth: “Angela Merkel”; Federico Giulia: “Gianfranco Fini: kronika e një lideri” etj.) dhe fryma politike euro-atlantike (Bob Woodward: “Lufta e Bushit”; Robert Kagan: “Fuqi e dobësi: Shtetet e Bashkuara të Amerikës në rendin e ri botëror”; Oriana Fallaci: “Forca e arsyes” etj.). Edhe titujt e pritshëm, tanimë të paranjoftuar, si “Zogu i shqiptarëve. Një histori e jetuar” (Çatin Saraçi), “Muhameti dhe Karli i Madh” (Henry Pirenne), “Teknika e grushtit të shtetit” (Curzio Malaparte) etj., nuk dëshmojnë veçse ngulmimin në këtë parim të ndërtuar mbi kombinimin e lakmueshëm të tri elementeve.
Në historinë tonë të djeshme dhe të sotme, të mbërthyer nga kundërshti të shumta të cilat kërkojnë fort mund, kohë e tagër që t’i davarisësh, - pa pikën e shpresës se kemi me ia gjetë fillin tash për tash, - bie në sy vazhdimi i heshtjes, si tejzgjatje metastazash, ndaj personaliteteve të spikatura të viteve ’30-’40 të traditës veriore, siç jemi mësuar ta quajmë, në veçanti asaj të klerikëve kulturologë françeskanë e jezuitë. Përmasa e re që Botimet “55” kanë shfaqur tanimë për rivlerësimin e kësaj tradite, sado e parë shtrembër dhe e përballur me obtuozitetin a dashakëqësinë mjerane ideologjike të “instituteve studimore” apo “akademive të shkencave”, që vitin 1972 “standardizues” vijojnë ta mbajnë si “vitin zulmëmadh” kur Divizioni I Sulmues e kaloi përfundimisht me sukses Shkumbinin, nuk mund të mos përshëndetet si përmasë e spikatur dhe meritë e themeluesit dhe drejtuesit të këtyre Botimeve. Këtë meritë do ta cilësoja “jashtë korsie”, në ballafaqim me një mjedis ku një pjesë jo e vogël e shtypit të çdo dite të lume hapet me kujtimet e ish-anëtarëve të byrosë politike, ish-gjeneralëve dhe ish-sejmenëve të diktaturës, duke funksionuar në mënyrën më perfide si për rehabilitimin e saj. Të jesh “jashtë korsie” në fushën e botimeve, për mendimin tim, nuk do të thotë thjesht “origjinalitet” apo “kokë më vete”, por edhe akomercialitet, jobiznes, pranim edhe i punës me humbje ekonomike me synimin për të respektuar disa vlera të caktuara dhe për të ngulmuar në promovimin e tyre.
Mbaj mend vitin 1997, kur Presidenca e Republikës së Shqipërisë sulmohej nga marria e egër, ai që tanimë e njohim si themelues dhe drejtues i Botimeve “55”, atëherë thjesht shkrimtari Fahri Balliu, nxirrte botimin e dytë të librit “Berisha mes Kasandrave”. Atëherë jo pak u pa me skepticizëm, ndoshta dyshim, nga një kategori lexuesish, ndërsa sot nuk mund të mos pranohet se figura e dr. Sali Berishës rezulton e konfirmuar sikurse përshkruhej atëherë në atë libër: pa zmadhime, me thjeshtësinë dhe humanitetin e një lideri të modelit të ri, për këtë edhe jorrallë të keqkuptuar. Në të njëjtin pozicion, përsa i përket moralit intelektual, ka vijuar të qëndrojë autori për një masë të madhe lexuesish edhe mbas gati një dhjetëvjeçari me librin e tij më të fundit “Zonja e zezë Nexhmije Hoxha” (2005). Por ajo çfarë shton më shumë peshë përsa i përket këtij morali intelektual, tanimë si botues, më duket të jenë realizimet e dala nga kjo shtëpi botuese në këtë periudhë gati dhjetëvjeçare: 1997-2006. Bashkëpunimi i ngushtë me emra të spikatur të botës kulturore shqiptare, si Ismail Kadare dhe Pjetër Arbnori, Maks Velo dhe Aurel Plasari etj., ta përforcojnë bindjen për stabilizimin e një standardi cilësor editorial, sikurse edhe përkujdesja për ruajtjen e një vije të lartë cilësie në përkthimet, - fushë në të cilën vërehet një kaos i padiskutueshëm në tregun shqiptar të librit, - nuk mund të quhet rastësi: jo vetëm në rastin e rigjallërimit të një veterani të përkthimeve shqipe, qysh prej viteve ’40, Beqir Ajazit (Kalorës i Urdhrit të Meritës), por edhe të bashkëpunimit me emra të afirmuar, si Afrim Koçi, Virgjil Muçi, Kostaq Xoxa etj. Vetë faktin që shkrimtari Ismail Kadare, në një hark të shkurtër prej vetëm dy vjetësh, ka nderuar me nënshkrimin e tij parathëniet e katër botimeve të kësaj shtëpie botuese, do ta quaja domethënës, nga njëra anë, si dhe tregues ambicjeje për cilësi sa më të larta, nga tjetra.
Duke kaluar, radhazi, vargun e botimeve “55” që ndodhen në një nga raftet e librave të mi, sikurse me gjasë edhe në raftet e mjaft lexuesve në Tiranë a në Prishtinë, në Korçë a në Podgoricë, në Shkodër a në Janinë, do të më pëlqente ta quaja librin e realizuar tash së fundi nën siglën e “55”-s si kryefjalë të veprimtarisë editoriale të këtij botuesi. Të hënën në mbrëmje, i rrëmbyer nga entuziasmi i ribotimit të trilogjisë “Rrno vetëm me tregue” tashmë në një vëllim të vetëm, të realizuar me cilësi dhe tregues të padiskutueshëm estetikë, mora rrugën për në Kuvendin Françeskan në Shkodër me dëshirën për të qenë i pari që t’i jepja “Fratit të Kujtimeve” ekzemplarin e parë, ende të njomë nga shtypshkronja. Ndoshta, pa të drejtë, ia hoqa këtë kënaqësi botuesit. At Zef Pllumin e gjeta rënë, të sëmurë me ethe. Me duart që i dridheshin filloi të lëmonte librin e tij me një krenari të pashfaqur, athua se e kishte me kohën, si për t’i thënë që e kishte fituar sfidën me të. Të parat fjalë që tha, gati me ngut se mos i linte gjë mangët mirënjohjes, qenë fjalët malësore, që ai është mësuar t’i përdorë qysh në vogëli: “Ju rrittë ndera Fahri Balliut! Sa t’bahem ma mirë, du me i shkrue nji letër me iu falë nderës”. Një e tillë mirënjohje nga “i Fundmi i Mohikanëve”, sikurse e quajmë shpesh mes miqsh At Zefin, mendoj që e përmbush ëndrrën e një botuesi të ndërgjegjshëm për misionin e tij. Për mua ajo shërbeu si një shtysë për të kujtuar e vlerësuar atë që ndodh nganjëherë ta harrojmë: botuesin.

Doktorant në Universitetin “La Sapienza” të Romës