http://www.gazeta-standard.com/tekst.php?idt=10922 23/09/2008  

 

Si depërtoi agjenti i Sigurimit të Shtetit shqiptar në udhëheqjen e lartë të legalistëve

(Vijon nga numri i kaluar) Fuad Myftisë ia kishte ndërprerë lufta studimet. Me ndërhyrjen e Mbretit ai mundi të siguronte një bursë për të vazhduar për tre vjet studimet në Firencë të Italisë. U nda me të atin në fund të 1948-s. Pasi i përfundoi për 2 vjet studimet e mbetura përgjysmë, në krye të tre vjetëve kishte futur në xhep diplomën. Ndërkohë Salih Myftia qëndroi në Egjipt një kohë të gjatë. Ai nuk mundi të kthehej pas takimit me Mbretin dhe shkuarjes në Siri për të ndihmuar shqiptarët; kthimi në Itali u bë i pamundur edhe për shkak të kolerës që kishte rënë atje asokohe. Më 14 korrik 1951, Fuadi mbaroi universitetin. Nuk u kthye menjëherë në Egjipt, pasi i duhej të priste deri në dhjetor sa të merrte diplomën. Si tani i kujtohet, kur mbrojti tezën, një shoku i tij, Isa Ndreu i Bashkimit Demokratik Shqiptar, i thotë që t'i niste një telegram babës, ku t’i jepte lajmin e gëzuar të diplomimit. - Jo, mor, - i thotë, - se telegrami është për urgjencë, dhe baba do të kujtojë se kushedi çfarë ka ndodhur. U mendua dhe i shkroi një letër, kujton Fuadi. Në fund të letrës shënoi: Dr. Myftia. E merr baba letrën, e sheh dhe psherëtin gëzueshëm. Më vonë, a ii ka treguar të birit se gëzimin e kishte ndarë me një mikun e vet, të cilit i kishte telefonuar sapo kishte marrë letrën. - A je i sigurt se e ka marrë doktoraturën?, - e ka pyetur ai. - Po more, ka thënë baba. Ja si e ka firmosë dr. Fuadi... Dyshimi ishte në modë, sepse shumë djem kishin shkuar për studime por i kishin lënë në mes, - sqaron Fuadi. * * * Në fund të dhjetorit 1951, Fuadi u kthye në Egjipt. Aty takoi edhe matjanin Muharrem Gjokën (i cili vdiq më vonë në Angli; ai qe ndër ata që ishin larguar me Mbretin më 6 prill 1939, ka qenë në Gardën mbretërore në Shqipëri). Ky e lëvdoi për seriozitetin e studimeve, por nuk iu ndenjtë pa e parë me sytë e vet doktoratën. Fuadi kujton se atëherë në Egjipt shqiptarët ishin të mirëpritur. Mbreti Faruk u kishte dhënë njerëzve të gjakut të vet mbrojtje dhe siguri. Të hapeshin rrugët po të tregoje se ishe shqiptar asokohe në Egjipt. Baba ishte tepër i gëzuar që nuk e kisha turpëruar dhe ia kisha arritur jo vetëm të diplomohesha, por edhe të merrja doktoraturën. Ai i bëri telefon Mbretit, ku i thotë se Fuati e ka krye universitetin dhe se ka mbrojtur doktoratën. Do të vijë me të pa. Të nesërmen, Fuadi së bashku me Salih Efendinë shkuan dhe takojnë Mbretin, i cili u interesua deri në imtësi për studimet që kishte kryer dhe e përgëzoi që bursa nuk kishte shkuar kot. Fuadi kujton se i ati i tij, jetonte mirë në Egjipt, në krahasim me të tjerë. Merrte një rrogë dhe kalonte mjaft mirë duke dhënë mësime feje, por për Fuadin ishte vështirë që të gjente punë edhe pse ishte diplomuar. Duhej gjuha arabe dhe nënshtetësia, që të dyja atij i mungonin. Sa i ishte lutur i ati në fëmijëri që të mësonte arabishten, por atij nuk i kishte hyrë në qejf. - Më kujtohet kur ishim fëmijë, - kujton ai. Në shtëpinë tonë kishim një dhomë me një tabelë, ku babai na mësonte ne fëmijëve mësimet e fesë, por edhe gjuhën arabe. - Hë, - i thoshim ne. - Çka na duhet gjuha arabishte. Kjo është gjuhë e vjetër dhe e vështirë. Ne rendnim pas italishtes, frëngjishtes se e kishim synë në Evropë. Kur shkova në Egjipt, babai ma kujtonte shpesh, - thotë Fuadi. Por unë thosha se dija tri gjuhë të huaja dhe shqipen katër si: italishten, frëngjishten, anglishten. Mirëpo pa arabishten ato të tjerat nuk vlenin në Egjipt. Unë merresha vesh me të huajt, por jo me arabët dhe s'mund të ndërmjetësoja mes të huajve dhe arabëve. Kur Amerika i refuzoi vizën Tregon Fuadi: - Në 1953, vendosa të merrja rrugën drejt Amerikës. Babai më tha: -Tashti, more djalë, je i ri dhe i kompletuar për të ecur vetë. Merr rrugën tënde. Nuk kundërshtova. -M'u dridh shpirti kur u ndava, por s'kisha ç’bëja. Nga ana tjetër, baba kishte shumë miq dhe aftësi për të bërë miq. Hierarkia e lartë fetare e nderonte. Madje edhe kur vdiq, në varrimin e tij mori pjesë edhe kryetari i drejtorisë “Center”, dr. Abdul Rauf, mik i ngushtë i tij, që mbajti një fjalim, ku i preku të gjithë. Ndër të tjera ai u tha shqiptarëve pjesëmarrës në ceremoninë e varrimit: -Sikur ta dini se çfarë njeriu keni humbur, e sikur të kishit mundësi të ruanit trurin e tij, kjo do të kishte qenë në interesat e komunitetit mysliman shqiptar dhe arab. * * * Nga Egjipti në Amerikë, telashet s'kanë të sosur. Fuadit i refuzohet viza. Ai kujton se në aventurat e shpeshta që ka pasur në jetë, telashet nuk kanë të numëruar. Kur do të ikte nga Egjipti në Amerikë, i nxorën probleme me vizën në ambasadën amerikane. I thonë se nuk mund t'ia jepnin vizën, pasi ai e kishte refuzuar, kur ia kishin ofruar amerikanët gjatë kohëqëndrimit në kampe në Itali. Dhe kur e refuzon njëherë është e vështirë që ta japin kur ke nevojë. I mërzitur kthehet në shtëpi, por s'kaloi më shumë se një javë dhe rastësia, që jo më kot quhet dhe mbreti i fatit, i vjen në ndihmë. Ftohet në një vilë jashtë Aleksandrisë, prej një shoqeje, një greke e pasur, që ishte mike e shokut të tij të ngushtë. -Kam thirr disa shokë, prandaj eja edhe ti, argëtohemi së bashku, - i kishte thënë ajo. Të nesërmen shkon dhe e merr vetë ajo, se Fuadi nuk kishte makinë. Atje sheh konsullin amerikan, i cili ia kishte refuzuar vizën. Fuadi kujton: Ai më vështron gjatë duke m’i ngulur sytë. Siç duket fytyra ime nuk i ishte larguar nga kujtesa nga koha që më kishte intervistuar. E përshëndeta. - A e njeh?, - më thotë grekja. - Po, - i them, - është konsulli amerikan që më ka refuzuar vizën për në Amerikë. Ajo nuk foli fare, por mbas katër-pesë ditësh më çoi një letër ku më shkruante që të shkoja për të biseduar për vizën. Kur shkova atje më tha të bëja lutjen për të marrë vizën. Amerikanët e çojnë në Greqi Dy vjet m'u refuzua viza për në Amerikë. Atëherë shkova e u kërkova ndihmë shokëve të mi. Një ndër ta ishte Faik Bukmiri. Ai shkon tek komandanti amerikan dhe i thotë se ç'është kjo punë që i refuzohet viza, çfarë ka bërë Fuadi? - Ai s'ka bërë asgjë. A ka qenë ndonjëherë në Greqi? -Jo, mor, - i thotë. - Është prej Shkodre. Komandanti i thotë Faikut se do të merrte aeroplanin dhe do të vinte në Aleksandri për t'u takuar vetë. I bën telegram Faik Bukmiri ku i thotë që të qëndronte në shtëpi, se mister Kollumbai do të vinte për t'u takuar me mua. Kisha një ballkon të vogël në katin e parë e po rrija me babën atje. Ai erdhi tek shtëpia. Pyeti nëse kishte qenë ndonjë herë në Greqi. Fuadi i ktheu përgjigje: Jo. - Më trego historinë tënde, - i ka thënë ai. Ky ia ka treguar me detaje, pa fshehur asgjë. Kështu u zgjidh përfundimisht problemi dhe ata e nisën jo për në SHBA, por për në Greqi, në zyrën amerikane të Lavrios, ku kishte shumë të arratisur prej Shqipërie. Në Greqi e kanë pritur shokë që i ka pas njohur herët. Fuadi kujton se në kamp fillimisht pati probleme me shefin e policisë greke. Ndoshta ngaqë nuk u paraqit si gjithë të tjerët tek zyra e të huajve, siç ishte rregulli; ndoshta ngaqë greku e kishte parë një ditë tek kishte blerë një gazetë franceze. Por e nxori nga kjo situatë shefi i tij, i cili shkoi në ballafaqim me policin si përkthyes. Shefi i policisë i priti shumë keq, por përkthyesi ia kthen: kujton ti se ky është si refugjatët e tjerë. Ky i ka shqyer këpucët nëpër universitete. Fuadi kujton se greku ndryshoi menjëherë qëndrim. - Na nxori nga një kafe e më tha se kur të kisha nevojë të shkoja tek ai. Fuadi tregon për jetën në kamp, ku shqiptarët ishin grupuar sipas grupeve partiake. Atje ai bëri dhe dasmën e u martua me vajzën italiane që kishte njohur në kamp. Ja si e kujton atë çast: - Në 1956-n i thashë shefit se do të martohesha. - Po ku e ke nusen, më pyeti. - Kam 10 vjet që e njoh, i thashë. E kisha njohur gjatë kohës kur isha në Rexhio Emilia. Ishim 4-5 shqiptarë që morëm vajza italiane nga i njëjti vend; Shyqyri Biçaku, Selaudin Velaj e të tjerë. Martesën e bëra në Greqi. Atëherë erdhi gruaja atje, por përsëri dolën probleme, nuk mund të martoheshe para se të pagëzohesha, por unë isha mysliman. Gjetëm një zgjidhje; në kampin e Lavrios ishte një Imam që e njihte qeveria amerikane. Ai kishte mësuar pak lutje fetare. Në apartamentin tonë erdhën tre dëshmitarë për mua dhe tre dëshmitarë për gruan time. Bëmë formalitetet përkatëse. Darkën e bëmë në një vend të bukur, në një kodër të hapur, ku shpenzimet i hoqën shokët e mi. Ishte një dasmë e mrekullueshme, sa mund të ishte një dasmë larg familjes time dhe asaj të gruas. -Po ç’bënit ju në Greqi, me se merreshit në kamp?, - e ndërpres Fuadin. -Zyra ku unë punoja në Greqi ishte zyrë amerikane për emigrantët, kryesisht shqiptarë që kapërcenin kufirin e Shqipërisë komuniste. Në kampin e Lavrios ndodheshin gjithfarë njerëzish. Me mijëra shqiptarë kanë kaluar nëpër atë kamp. Fatkeqësisht kishte dhe bashkëpunëtorë të shërbimeve të huaja, sigurisht edhe të sigurimit shqiptar. Sherr për të festuar bashkë Ditën e Flamurit Dr. Myftija sjell kujtimet e kohës së largët: - Atje festonim edhe festën e flamurit, 28 nëntorin. Por duke qenë se përkatësitë politike ishin të ndryshme, asnjëherë festën nuk e bënim së bashku. Diku festonte një grup, diku një tjetër. Menduam që t'i jepnim fund këtyre praktikave. Për këtë qëllim biseduam me shokët. Në Greqi atëherë ishin tre eksponentë të Ballit: Ejup Binaku, Luan Gashi dhe një vlonjat, që s’më kujtohet emri. Në atë kohë nuk funksiononte më Komiteti Kombëtar Shqipëria e Lirë. Bashkëpunimi ishte bërë i vështirë, sidomos me atë pjesë të Ballit që pat bashkëpunuar me fashizmin. Bëhet fjalë për bashkëpunëtorët e Ali Këlcyrës. Edhe amerikanët ishin kundër sherreve dhe kërkonin punë. Ata pas këshillave u dhanë ultimatum 24 orësh indipendentëve: - Nëse ata nuk do të pranonin të punonin në Greqi, do t'i nxirrnin nga puna. Dhe i nxorën. Unë kërkova që të takohesha me grupin e ballistëve. Nuk i njihja më parë. Bëmë një takim në një kafe, diku në Omonia, mu në qendër të Athinës, qendër e grumbullimit të shqiptarëve. Pas debateve për të festuar bashkë 28 nëntorin, ramë në një mendje që të shkojmë një natë përpara në kampin e Lavrios, unë dhe Luan Gashi. Mirëpo, në ditë takim nuk erdhi Luani, por Ejup Binaku. E kisha një farë ideje se me kë kam të bëj. E pyes pse s’është Luani, me të jam marrë vesh; ai ma kthen se nuk mundi të vijë, njësoj është, ja erdha unë. Ah, thashë me vete, e paskishit shmangur Luanin se me të merreshim vesh, ishte shqiptar i mirë. Binaku më kërkon që të uleshim dhe të bisedonim dhe një herë për festën. - Ne kemi rënë dakord një herë, - i thashë, - se si do të bëhet festa, se kush do ta hapë, kush do të flasë, e me të gjitha. Po deshe eja, po deshe mos eja. Të nesërmen në mëngjes, po përgatiteshim për të bërë festën e 28 Nëntorit, ku ishin dhe autoritetet greke e shumë të huaj. Por ç’ka bëjnë këta? Dalin jashtë për të pritur Fiqiri Dinen, edhe ai ishte i Legalitetit, i Mbretit. E kanë ndaluar në një kafene për të bërë muhabet e i kanë thënë që të ndryshohet grupi se me Fuadin nuk bisedohet, pa i treguar se ç'ishte biseduar me parë. Mirë u thotë ai se e ndreq unë punën e Fuadit. Vjen në zyrën e kampit të Lavrios. Babai i Hysen Blloshmit, Xhevdet Blloshmi, trim e shqiptar i mirë dhe një elbasanlli tjetër, vijnë tek unë dhe shkojmë tek Fiqiriu. Unë nuk e dija se çfarë i kishin thënë atij. Ejupi thotë se atë që kishim biseduar në Athinë ta harroja. E ka kapur Ejupin prej krevate Xhevdet Blloshmi dhe s’ka lënë gjë pa i thënë. Fiqiriu i ka thënë të mos krijojmë turbullime se “edhe me pranu Fuadi, s'pranojnë shokët e tjerë”. Tërë puna ishte se kush do të ishte kryetari. Ne kishim menduar për Fiqiri Dinen. Bisedën do ta mbaja unë e pastaj do të fliste Luan Gashi. Mirëpo ishte dhe Andon Konomi, një ortodoks për nga besimi. Edhe ai ishte shqiptar shumë i mirë; kur do të emigronte në Belgjikë, i dhanë pasaportën si vorio-epirot, por ai ua hodhi në sy autoriteteve greke, duke thënë se ishte shqiptar, jo grek. Nejse, unë i kisha premtuar Konomit se do ta linim të fliste, megjithëse grekët nuk donin ta shihnin me sy. Një pjesë nuk donte se këta bashkëpunonin edhe me grekët dhe s'donin t'ua prishnin qejfin atyre. Shkojmë atje. Dola e fola unë, Luan Gashi, Ejup Binaku dhe vijnë e më thonë se Andon Konomi do të ikë në Athinë se kur ka dashur të dilte në foltore, e ka kapur Adem Hodo e Ejup Binaku dhe i kanë thënë të mos guxonte të fliste. Unë u them se po i nxjerr jashtë si Adem Hodon edhe Ejup Binakun, prandaj të rrinte aty se do të merremi vesh. Sa mbaroi Ejupi, i jap fjalën Andon Konomit, i cili filloi të flasë dhe t’u drejtohej me gisht grekëve, duke u thënë se nuk ka Vorio-Epir, Çamëria është shqiptare... Unë jam ortodoks, por jo grek, jam shqiptar etj. Nga Greqia në Amerikë... Por kur erdhi Fuadi në Amerikë?, - e pyes bashkëbiseduesin. - Kjo është një tjetër aventurë me telashe, - thotë Fuadi, që vazhdon të tregojë me detaje historinë e jetës së tij: - Në Amerikë erdha në 1958-n, sepse në Greqi u mbyll zyra amerikane. Babai vazhdonte të ishte në Aleksandri. Unë isha martuar dhe doja të sillja edhe babanë të qëndronte pak kohë me ne. Ia dhanë vizën për 24 orë dhe qëndroi dy javë me ne në Greqi. Më pas ai iku përsëri në Egjipt. Kishte ardhur koha që bashkë me gruan të udhëtonim drejt Amerikës. Kisha dy mundësi: ose të shkoja me aeroplan, ose me vaporin "Constituation" që ishte komod për atë kohë. Mirëpo donim të shkonim në Itali tek njerëzit e gruas, se më kishte lindur vajza. S'kishim pasaporta e asnjë lloj dokumenti. Unë udhëtoja me një letër që ma kishte dhënë zyra amerikane. Për vajzën, kur lindi, na dhanë vizën në një copë letër. Shkuam në konsullatën italiane për vizë, se ishte një vapor që nisej ne fundjave për në Gjenova e mbas dy javësh, po ky vapor, do të udhëtonte për në Amerikë. Përsëri telashe; kur shkoj atje, më thonë se tani për tani nuk ka mundësi, por do të kërkojmë autorizimin nga Roma, kjo zgjat nja 5-6 javë. Unë s'kisha kohë; për 5-6 ditë nisej vapori. Nga kjo situatë e vështirë më nxori Ernest Koliqi, të cilit i bëra një telefon. Ndërhyrja iku lart deri tek Andreoti. Ernesti kishte miq të fortë në qeverinë italiane. Të nesërmen shkova në konsullatë për vizë. Konsulli, që nuk i erdhi mirë, që unë kisha trokitur larg dhe lart, më pyeti; ç'miq paske në Romë se na ka ardhur një telegram emergjence andej? - Mora vizat dhe shkuam në Itali. Pas 15 ditësh u nisëm po me atë vapor prej Gjeneve në Barcelona, pastaj në Lisbonë e prej Lisbone në Kanë. Takuam Mbretin Zog me Mbretëreshën. Princin e kishin në Zvicër. Vapori qëndroi tri ditë në Kanë. Mbas tri ditësh u nis direkt për në Nju Jork. Udhëtimi ishte tepër i gjatë dhe ne ishim me fëmijë të vogël dhe vështirësitë shtoheshin. Kemi bërë rrugë 15 ditë gjithsej. Si depërtoi Sigurimi i Shtetit në radhët e legalistëve? Sigurimi i Shtetit gjithnjë ka luftuar që organizatat nacionaliste t'i përçajë dhe në radhët e tyre të fusë agjentët e vet. Fuadi mendon se një pjesë prej tyre kanë kaluar nga Beogradi dhe e kanë treguar veten me veprimtari përçarëse, madje ndonjëri vazhdon edhe sot të veprojë kundër interesave të mbretëroreve. Disa kanë qenë “dhuratë” nga Sigurimi i Shtetit dhe kanë depërtuar nga Athina. Një pjesë janë zbuluar rastësisht, ndërsa disa të tjerë janë zbuluar dhe janë përjashtuar nga partia, ndonjë dhe ka mbetur pa u zbuluar, por jo pa rënë në sy. E pyes për historinë më të bujshme, atë të agjentit Cufe Mullaji, i cili arriti qe të zinte poste deri në Komitetin Qendror të legalsistëve, pasi pat zënë edhe pozicionin e numrit një të legalistëve të Belgjikës, degës më të madhe të mbretërorëve në Evropë. Cufja, kujton Fuadi, hyri nga Greqia dhe qëndroi ca kohë në kampin e Lavrios, ku ishte dhe vetë Fuadi. -Kur e zbuluat Cufen si agjent të sigurimit të shtetit?, - e pyes Fuadin. - Ne s'kemi qenë të zotët për t'i zbuluar, se nuk na shkonte mendja kurrë se ai ishte agjent. E kanë zbuluar të tjerët. Mandej unë e kam përkrahur, e kam vënë në kontakt me shokët tanë që ishin në Bruksel. - Si u paraqit agjenti i Sigurimit tek ju? Si e takuat Cufen, ju kujtohet fillimi i prezantimit me të? - Kur erdhi Cufia, unë isha në Greqi atëherë. Ka qenë viti 1956. Grekët u bënin intervistën dhe pastaj i binin në kampin e Lavrios. Mandej vinin për të na parë atje e për të na dhënë ndonjë lajm për Shqipërinë. Siç vinin të gjithë erdhi edhe Cufja. Prezantohet. Në të vërtetë ustallarët e kishin llogaritur mirë punën, ai ishte i besueshëm se i ati kishte pas qenë toger i mbretit Zog. Më thotë se jam filani, kam simpati për Legalitetin, por jam me Hasan Dostin. Që sot e mbrapa unë do të jem pa parti e do të mundohem të kontribuoj në mërgatën shqiptare. Unë jam gati të bashkëpunoj me ju. Këto ishin fjalët e para të tij. Fillimisht ka qëndruar si qengj. E kemi ndihmuar edhe financiarisht e i gjetëm dhe një punë. Punoi si ndërlidhës me Athinën, ku shkonte e vinte, bënte telefona. Siç duke tani mezi e ka pritur atë pozicion se ishte i lirë me i raportu Sigurimit. Jo rrallë vinte edhe në shtëpi. Të them të drejtën, e para që ka dyshuar tek ai si njeri i dyshimtë, ka qenë gruaja ime. Ajo më thoshte shpesh; se çfarë ka ky njeri; gjithmonë është i shqetësuar. Duket si i dyzuar. Ke parë se si i lëviz këmbët, si i dridhen duart kur merr filxhanin e kafesë? - E po i vjen zor, i thosha unë. Ajo këmbëngulte në të sajën: ai është shumë nervoz. Duhet të ketë probleme. - Kjo ndodhte ngaqë ai ishte përherë i dytë në veten e tij; ishte legalist, nacionalist, roli që luante dhe ai i vërteti, agjenti i Sigurimit. Herën e parë që emigroi në Belgjikë, desh të regjistrohej në Legalitet. Tashti, na tha, po e kuptoj se duhet të regjistrohem në Lëvizjen e Legalitetit mbasi po shkoj në Belgjikë. Sikur të isha regjistruar më përpara, do të thoshit se po e bëja për oportunitet, domethënë, që kisha nevojën tuaj. Tashti s'kam më nevojë, jam duke u nisur për në Belgjikë, besoj se s'mundeni të thoni se po e bëj për oportunitet. Unë i thashë se këtu nuk është nevoja. Ne kemi degën atje. Të regjistrohesh në Belgjikë. Nuk e dija dhe atëherë, por ishte si princip që të pranonte dega atje. Sidoqoftë Cufja arriti ta realizojë qëllimin e vet. Ai u bë kryetar i degës më të madhe, asaj të Belgjikës. Më vonë, arriti të zgjidhet edhe në Komitetin Qendror të Organizatës. - Mendoni se Cufja kontrollonte gjithçka në radhët tuaja? - Nuk mendoj se tek ne kishte sekrete të mëdha, por është fakt se ai ushqehej me të gjithë informacionin që ushqeheshin anëtarët e Komitetit Qendror, pra parësia jonë. Në atë kohë unë isha Sekretar i Komitetit dhe korrespondoja me të gjitha degët në botën e jashtme. Ishin 19 degë e ndër më aktivet ishte dega e Waterbyr- it, e Detroitit, e Kanadasë dhe e Belgjikës. Kur u bë Kongresi i parë i Legalitetit ai u zgjodh anëtar i Komiteti Qendror nën kryesinë e Nuçi Kotës, si Sekretar i Përgjithshëm. Kështu që ai merrte informacion mujor për gjithçka dhe besoj se i ka kënaqur ustallarët e vet të Tiranës. - Por kur e mësuat të vërtetën? - Dyshimet kishin kohë që po dukeshin. Çuam në Belgjikë dy shokë gjoja se po studionin historinë e mërgatës, të cilëve u dhashë me vete edhe një rekomandim, që të ndihmoheshin. Duke qenë se ata qëndruan gjatë dhe nuk e linin t’u dilte nga kontrolli, atij i duhej të shkëputej për t’u lidhur me qendrën e vet, por nuk e dinte se survejohej nga ne. Kështu që dyshimet u vërtetuan. Pas kësaj nuk bëmë ndonjë veprim të hapur, veçse ia shkurtuam postën. I çonim fillimisht pak informacion të përgjithshëm, derisa ia shkëputëm fare. Ai merrte në telefon dhe ankohej, unë i thosha se ta kam nisur por shih se mos ka ngecë gjëkundi... -Dhe kur u largua Cufja? - Ka ikur tamam në ditën e festës së Flamurit, më 28 nëntor 1967... - Ka pasur të tjerë të dërguar nga Sigurimi që janë zbuluar?Në kujtimet e veta Cufja thotë se edhe ai që e zëvendësoi ishte bashkëpunëtor i Sigurimit. Ju si mendoni? - Po, unë thashë se Sigurimi ka bërë shumë përpjekje me e pasë në dorë mërgatën dhe nuk i ka rresht përpjekjet për të futë bashkëpunëtorë të tij në radhët tona. Në kampin e Lavrios kemi pasur një çam. Ai jo vetëm që vepronte vet, por filloi t’i bënte presion dhe një elbasanlliu, të cilin e kërcënoi se djali që kishte në burg në Shqipëri do ta pësonte nëse ky nuk bashkëpunonte. Ka dhe raste të tjera, për të cilët është marrë masa e përjashtimit nga Partia... (vijon)

 

 

22/09/2008  http://www.gazeta-standard.com/tekst.php?idt=10895

Aventura drejt Italisë

DALIP GRECA

Në numrin e kaluar lexuesi u njoh me familjen Myftia, aktivitetin e atdhetarit dhe fetarit të përkushtuar, Imam Salih Myftia, me peripecitë dhe aventurën e të birit të tij, Fuadit, i cili u arrestua nga fashistët italianë dhe vetëm kapitullimi e shpëtoi nga internimi në ishujt e Italisë. Në këtë pjesë do të përshkruhet aktiviteti i nacionalistëve në rrethin verior, aventura e tyre për t’i shpëtuar terrorit komunist dhe atij nazist, jeta e vështirë në kampet e refugjatëve në Itali, zënkat mes legalistëve dhe ballistëve, si dhe udhëtimi nga Italia në Egjipt... (Vijon nga numri i kaluar) Çfarë ndodhi pas kapitullimit të Italisë fashiste me familjen Myftia dhe me nacionalistët e zonës së veriut? Dr. Fuadi tregon se pas kthimit në Shkodër aktiviteti antinazist vazhdoi. Fillimisht të rinjtë nacionalistë antinazistë vepronin në radhët e "Besa-Besë" derisa iu bashkëngjitën Organizatës “Lëvizja e Legalitetit”, e cila u formua më 20 nëntor 1943 në Zall Herr të Tiranës. Ai kujton se ishin bashkangjitur me ta edhe personalitete ushtarake,të cilët kishin qenë më parë oficerë të mbretit; ndër ta ishin 5 oficerët e Malësisë së Madhe së bashku me Llesh Marashin, i cili më vonë, pas çlirimit, nuk i hodhi armët kundër komunizmit derisa e varën në litar. Në kujtimet e Fuadit qëndron e freskët ditëthemelimi i Organizatës Lëvizja e Legaliteti në Zall Herr, ku delegacionin e Shkodrës e kryesonte Ndoc Çoba, ish-kryetar i bashkisë, intelektual me zë i Shqipërisë. - Edhe ne si të rinj, deklaruam organizatën kombëtare "Organizata e Legalitetit" për Shkodrën, - thotë Myftia. - Po babai juaj, ç’qëndrim mbajti gjatë ardhjes së nazistëve pasi u kthye nga internimi prej Gjirokastre? - Babai ishte figurë në lëvizjen kombëtare, ka qenë ndër të parët nacionalistë e asnjëherë nuk ka bërë kompromis, as me fashistët e as me nazistët. Ngritëm grupet ilegale dhe çetat kundër gjermanëve. Edhe babai kaloi në mal, bashkë me të edhe ne më të rinjtë. Fuadi kujton edhe bashkëpunimin me Nik Sokolin nga Nikaj Mërturi, i cili kishte nën komandë një grup prej dyqind e ca djelmoshash. Nik Sokoli ishte i indinjuar me anglo-amerikanët që ndihmonin veç komunistët dhe nacionalistët jo. Nika kërkoi me babanë një takim, do të vinte me gjithë trimat e tij. Fuadi kujton se ato ditë ishin në Gruemirë, një katund nja një orë e gjysëm larg Shkodrës. Në atë kohë vjen edhe kapedan Xhemal Laçi, që kishte udhëtuar prej Puke me një grup të madh zogistësh. Ai kishte ardhur të shihte babain. Ndërkohë që Nik Sokoli me trimat e tij, së bashku me çetën e Jup Kazazit ndeshen me një autokolonë gjermane të cilën e goditën. Ishte një sulm i çastit që mund të na kishte krijuar telashe. Nuk pati dëme asnjëra palë, autokolona gjermane vazhdoi rrugëtimin. Fuadi kujton se atë kohë ishte i sëmurë dhe e kishin strehuar në një vend aty afër, kurse babai dhe shokët e tij rrinin nëpër kazerma. Xhemal Laçi, kur mësoi për sulmin e pa planifikuar, propozoi që të largoheshim prej aty sepse autokolona mund të kërkonte përforcime. Ndërkohë, kishte ardhur nga jugu Sadik Shaska me familjen, nja 10-12 vetë prej Vlore. Të gjithë u bënë bashkë. Qëndresa ishte e vështirë, ndërsa lëvizjet të shpeshta. Edhe moti ishte i ngarkuar me reshje të shumta. Udhëtonin drejt Domës. Kur po iknim binte një shi i rrëmbyer. Terreni ishte shumë i keq, mezi ngjiteshin nëpër rrëpira e shkëmbinj. Fuadi sjell dhe një kujtim që nuk i shlyhet nga kujtesa; ndërrimi i armës me Tajar Shaskën, rrëzimi i tij, vetëshkrepja dhe alarmi që u shkaktua. Më pas gjithçka rrodhi qetë; babës së tij ia treguan ngjarjen vetëm kur mbërritën në Itali. Duke kërkuar një barkë për të kaluar detin Qëndresa e nacionalistëve ishte bërë e vështirë. Fitorja ishte në anën e partizanëve të Enver Hoxhës. Nacionalistët nga jugu udhëtonin drejt veriut për të gjetur një shteg ikjeje. Kujtonte Fuadi: - Ishim në pritje deri sa mbërriti urdhri nga baza. Vendimi që kishin marrë autoritetet anglo-amerikane, ishte të pushonte një herë për një herë lufta, të evitohej vëllavrasja dhe të dilnim në Itali. Na lajmëron Abaz Kupi dhe ne e pushuam aktivitetin. Nga mali zbritëm në Shkodër dhe shkuam në shtëpi. Rrugës gjermanët kishin filluar të bënin tmerre. Ishin dhe autoritetet shqiptare, që kishin bashkëpunuar me gjermanët, të cilët ishin të pangopur në masakra e tmerre. Largimi nga shtëpia për në Itali ishte më i vështirë, shtigjet po mbylleshin. Në shtëpi kishim dhe mysafirë të tjerë, dhe duhej të mendonim edhe për ta. Ndër ta ishte Xhemal Laçi, të cilin babai s’mund ta linte në duart e komunistëve. Na erdhën disa miq prej Kraje dhe na ftuan për të na strehuar në Mal të Zi, në shtëpitë e tyre. Nuk dinim ç’të bënim, koha ikte dhe rreziku shtohej. Nuk e mbaj mend pse nuk ikëm me ta. Në këtë kohë kishte ardhur Mid'hat Frashëri me Baba Rexhebin e me Zef Palin. Të gjithë krerët ishin mbledhur në Shkodër. Këta kishin gjetur me anën e një shqiptari nacionalist një barkë për të kapërcyer detin. Nipi i Mid'hat beut, vjen e i thotë babës se Mid'hat Frashëri me shokët e tij ka zënë një barkë për të shkuar në Itali dhe se ka një vend për ju. Po ne të tjerët? Baba i kërkon vend për vete, për mua (Fuadin) dhe Xhemal Laçin. Mirëpo vendet ishin të kufizuara. Për çdo person ata donin nga 10 napolona ari. Nuk po i qante njeri paratë, por s’kishte vend për të gjithë. Kërkojmë ndonjë mundësi tjetër. Babai çon një kushëririn tonë në tre-katër vende për të gjetur ndonjë varkë tjetër. Fuadi kujton se të papriturat nuk iu ndanë edhe pasi gjetën një makinë për të dalë nga Shkodra, kamionin e tyre, bashkë me disa të tjerë, i ndalën tek Ura e Bunës. -Nuk na lanë të dilnim, se kërkonin gjoja udhëheqësit për t’i kthyer. Gjermanët gjoja po përgatiteshin për të luftuar për mbrojtjen e Shkodrës prej komunizmit. Kjo s'ishte aspak e vërtetë, se ata ikën përpara nesh, - thotë Fuadi, i cili vazhdon të tregojë aventurën e jetës së tij. – Na kthyen mbrapa e na çuan në prefekturë, ku na rrasën në një bodrum. Mbas pak kohe një oficer, merr në telefon prefektin e Shkodrës dhe i prezanton të ndaluarit. Prefekti ishte në shtëpinë e kapedanit të Mirditës. Ai i thotë prefektit se kishin zënë ca tradhtarë që donin të arratiseshin. Prefekti e pyet se cilët ishin këta tradhtarë, më thuaj ndonjë emër se mbase i njoh. Oficeri përmend emrat e ndërmjet tyre edhe emrin e babait, Sali Myftia. Prefekti ishte mik i babait, ishte nacionalist, pat qenë hafëz para se të vinte në Shkodër. Prefekti kërkon në telefon Sali Myftinë. Ndërkaq Xhemal Laçi, Halil Maçi, kapter Rrapo Bineri, të cilët ishin duke biseduar me njëri-tjetrin, e kishin rënë në gjunjë ashtu të armatosur, të gatshëm për qëndresë, që mos të na dorëzonin tek gjermanët. Merr baba telefonin dhe bisedon me prefektin turqisht. Prefekti i thotë se po të më kishe treguar se do të shkoje, do t'ju kisha shoqëruar unë. Më pas prefekti kërkon në telefon oficerin, të cilit i jep urdhrin e prerë që t’ na lironin menjëherë. Ishim nja 10-12 vetë me Syrim Dumanin, Tefik Gjinin, Agim Karagjozin, Neki Beranin, Arif Pezën, etj. Na liruan të gjithëve. Ndërkohë, barka, ku kishin zënë vend Enver Shaska me të vetët ishte nisur. Ç’të bënim? Kërkuam një barkë tjetër, mirëpo numri u shtua pasi kur kaluam urën e Bunës,gjetëm Kil Deranin, Arif Pezën e të tjerë, që s'kishin pasur të holla me vete dhe barka nuk i kishte marrë. Nga Tivari i minuar në Brindizi... Lamtumirë vendet e mia! Fuadi nuk i harron vuajtjet e asaj aventure. Ai tregon:- Kur kemi mbërritur në Tivar, në çdo anë gjeje komunistë shqiptarë e jugosllavë. Moti ishte i ashpër. Binte një shi për gazep. Gjejmë barkë, por s’kishte kapiten. Faik Quku pyet gjindjen: kush njeh ndonjë kapiten? Hasan Kazazi, zotni burrë, ishte i Ballit ky, thotë se do të shkonte për të marrë një kapiten në Shkodër. Kur ai përmendi emrin e kapitenit, unë menjëherë vendosa të shkoja me të pasi ai ishte martuar me kunatin e tezes time, kujton Fuadi, i cili tregon vazhdimin e aventurës. -Shkojmë në shtëpinë e tij mbas mesnate, i biem derës dhe i them se si e kishim hallin. Mirë, thotë ai, pazari 100 napolona. 90 ia la familjes dhe 10 i mori me vete. Të nesërmen ishte moti shumë i mirë. Duhej të niseshim në orën 5 pasdite (një ditë më vonë limanin e Tivarit do ta shkatërronin, i kishin vënë minat). Kapitenit i pëlqen barka dhe për të na dhënë zemër na thotë: Me këtë barkë unë mund t'ju çoj në Aleksandri. Nisja është bërë më 5 pasdreke, ashtu të përmalluar kanë kënduar "Himnin e flamurit" dhe "Lamtumirë vendet e mia". Fuadi kujton se lundrimi qe pa ngjarje të jashtëzakonshme, i qetë me përjashtim të një krisme të fuqishme të motorit në mesnatë.Ja si e kujton atë moment: - Ne kishim dalë në kuvertë, lart, me Rrapo Binerin, Ruzhdi Dacën, Faik Anamalin, Hasan Kazazin; po shihnim qiellin, ku fluturonin pëllumbat. Ç’qe kjo krismë si shpërthim? Kur shkojmë tek kapiteni ai na qetëson duke na thënë se nuk ishte gjë, por u duhej t'i fuste vaji motorit, që me atë krismë kishte paralajmëruar mungesën e vajit. Udhëtimi vazhdon pas pak. Secili dukej i mallëngjyer. Dhimbja për atdheun i kishte bërë të rënda ato çaste të gjata lundrimi. Fuadi e kujton me dhimbje atë largim: - Na dukej se ishim në një udhëtim mortor. Para se të mbërrinim në Itali ishim mbledhë nja 7-8 shkodranë dhe bisedonim. Dy veta nuk dukeshin shumë të mërzitur në këtë udhëtim. -Vetëm të mbërrijmë, - thoshin Xhemal Laçi e Rushit Daca. Ky i fundit kishte mbaruar universitetin në Torino. Xhemali kishte jetuar në Itali dhe të dy e njihnin shumë mirë atë vend. Ata mendonin vetëm të arrinim atje, të shkonim në një vend të vogël e të jetonim të gjithë së bashku. Filluam të shihnim brigjet e Italisë. Në kampin e Grumos me robërit e luftës... Rrëfimi i Fuadit vazhdon: - Kur arritëm në Brindizi, çfarë të shihnim? Atje vendi skuqte, ishte mbushur pëllëmbë e flamuj të kuq që s'ishin gjë tjetër veçse flamujt e Rusisë me yll të kuq e drapër e çekan. Me jugosllavë e rusë ishte mbushur vendi. - Mor po këtu zotërokan sllavët, thamë me njëri-tjetrin. Si t'ia bënim? Ne e kishim marrë një vendim; nuk do t'u dorëzoheshim as italianëve, as rusëve, por vetëm amerikanëve. Atëherë vijnë disa amerikanë. Mid'hat Frashëri paraqet një listë me eksponentë të Ballit Kombëtar. Mirëpo më 1942, Balli ishte deklaruar nga parlamenti anglez si bashkëpunëtor i fashizmit dhe siç duket për këtë shkak na plasën në një vend të izoluar, ku ishin robërit e luftës. Na marrin nëpër kamionë e na çojnë në një kamp shumë të keq. Na fusin në çadra. Binte shi e s'merrej vesh se ç'bëhej. Mbaj mend se Baba Rexhebi, Zyhdi Karagjozi) i ati i Agim Karagjozit, kryetari i sotëm i Vatrës) e të tjerë dridheshin nga të ftohtit. Luanim letra sa për të kaluar kohën. Atje na lanë nja 20 ditë. Ky ishte kampi famëkeq i Grumos, ku jeta ishte më shumë se një torturë e pafund dhe kushtet tepër të këqija. Aty ishin ushtarët e korpusit italian e gjerman dhe siç dukej edhe ne na konsideronin si të tillë, të radhës humbëse të luftës. Rregullat dhe disiplina ishin të rrepta. Na duhej të çoheshim në orën gjashtë çdo ditë. Atje na mbanin në rresht ditë e natë. Një batanije kishim për mbulesë. Fuadi edhe tani dridhet kur i kujton ato 20 ditë në kampin e Grumos. Na trajtonin keq, - shton ai, - madje dhe na hetonin në çdo lëvizje. Një oficer që e dinte mirë italishten më merrte në pyetje shpesh, duke menduar se unë isha një prej atyre që kishin zënë kamionin gjerman, për të na sjellë në Tivar. Ai më kishte ngatërruar me një kushëririn tim. E sqaroj se nuk isha unë, por dikush tjetër, pra kushëriri im, që tash ndodhet në Shqipëri. Kaluan 20 ditë dhe mbasi u hetuan një për një, na çuan në kampin e Santa Farës, afër Barit. Ardhja e Abaz Kupit, Mid’hat Frashëri tek robërit e luftës Ai kamp ishte i mrekullueshëm, në krahasim me atë ku ishim strehuar në fillim. Na dukej si parajsë, - thotë Fuadi, i cili tregon se mbas disa ditëve ishte paraqitur një oficer amerikan, me të cilin Fuadi kishte zënë miqësi. Një ditë ai e paralajmëron se së shpejti do të shihte ca miq në kamp. - E kush janë ata? - e pyes. - - Ja do t’i shohësh vetë, - ia kthen ai. Pas një gjysmë ore, në kamp shfaqet Abaz Kupi, me fëmijët e tij, si dhe Ramiz Dani, Beqir Goga, Kryeziun, e të tjerë. Ardhja e Abaz Agës na gjallëroi të gjithëve, thotë Fuadi, por s'kaloi shumë kohë dhe anglo-amerikanët e marrin Abaz agën. Deri sa e sollën në kampin e Santa Farës, anglo-amerikanët e kishin mbajtur në një vilë luksoze, diku në Itali. Marrin edhe Mid'hat Frashërin, Ali Këlcyrën dhe kapedanin e Mirditës. Bazin e çuan tek mbreti në Egjipt për të bërë politikë, kurse Mid'hat Frashërin, Ali Këlcyrën e të tjerët në Romë. Fatkeqësisht Mid'hat Beun me Ali Këlcyrën e kapedanin i kishin çuar në kampin e robërve të luftës. Ata e kishin deklaruar që në fillim se Balli Kombëtar ka bashkëpunuar me okupatorin dhe vazhdonin t’i trajtonin si të tillë. Në fillim të pranverës së vitit 1945, na çuan në kampin e Santa Maria di Luca. Kur ishim në këtë kamp, takuam komandanten e tij, që ishte amerikane a angleze, (nuk më kujtohet), e cila e njihte jetën e shteteve arabe në imtësi, ku kishte qenë dhe dinte të respektonte njerëzit e fesë. Ajo i dha babës 5 numra vilash për të zgjedhur, të cilat i administronin amerikanët që të gjitha. Ato kishin shumë dhoma. I them babës se ç'i duam të gjitha këto? Po baba s’më ktheu përgjigje. I mora me disa shokë si me Hamza Drinin, Mazar Pustinën, Neshat Kolonjën, Shyqyri Biçakun e shumë të tjerë, nja 10 a 15 shokë. Përplasja e legalistëve me ballistët Ia ndërpres rrëfimin Fuadit: - Në fillim të intervistës ju thatë se keni pasur përplasje mes legalistëve dhe ballistëve, a ju kujtohet ndonjë rast konkret dhe për ç’shkaqe vinin këto përplasje? -Po ja, - kujton dr. Myftia, - një ditë, Balli Kombëtar, edhe pse kishte deklaruar se nuk do të kishte më aktivitet politik, lajmëron se do të kujtonte një datë historike dhe ftojnë të gjithë shqiptarët në Santa Maria di Luca për të marrë pjesë. Legalistët shkojnë atje. Unë nuk shkova, nuk e di se për çfarë arsye, por shkuan avokat Selim Damani, Teki Xhindi, Shaskajt etj. Atje mbajti një fjalim Zef Pali. Në fjalim e sipër, ai nuk la gjë pa thënë për regjimin e Mbretit Zog I. Duke e ditur se ishin zogistët aty, ai i bëri më të idhta sulmet. Mirëpo mes legalistëve kishte edhe nga ata që nuk ta mbanin gjatë; midis tyre Kic Berani, Shyqyri Biçaku, Arif Peza, të cilët kur i dëgjuan këto fjalë deshën ta dëmtonin Zef Palin. Mirëpo çohen e vijnë dhe takojnë baben(Salih Myftija), Hasan Dostin, Baba Rexhebin e Lec Kurti. Ky i fundit ka qenë ambasador i Shqipërisë në Angli në kohën e Zogut. Ata i luten babait që të ndalë sherrin se kishin dëgjuar që djemtë donin ta dëmtonin Zef Palin. Pra ai duhej t'i ndalonte. - Unë i ndaloj, thotë baba, por vetëm me një konditë, që Zef Pali me shokët e tij të kyçen brenda për dy-tre ditë, deri sa të mbledh këta djem, se njëri e ka kryet përpjetë, tjetri teposhtë. Dua t'u flas që të më japin fjalën. Kur t’ju them unë, kur t’ju çoj fjalë, atëherë të dalë Zef Pali. - Ky është i pari incident, - tregon z. Myftia, por jo i vetmi. Këto përplasje kishin filluar që në Shqipëri. Fuadi kujton një rast përplasje në Shkodër, kur ai ishte së bashku me Xhemal Laçin. Pas një provokimi të një ballisti, puna sa s’kishte shkuar tek armët. - Kemi pasur dhe incidente të tjera, fatkeqësisht me gazeta, me intervista, - thotë Fuadi që përpiqet të sistemojë kujtimet. Merre me mend që edhe himnin e flamurit nuk e këndonim bashkë. Kur shkuam në Rexhio Emilia, ishim 400-500 shqiptarë. Balli bënte të vetën e Legaliteti të veten. Zonja e Shefqet Vërlacit kishte deklaruar se vetëm monarkia e shpëton Shqipërinë në kohën e komunizmit. Djemtë e Legalitetit e kishin dëgjuar në radio dhe venë nëpër mure disa letra. Komandantët e kampit ishin dy: një amerikan dhe një italian që merrej me anën administrative. Ata kishin dhënë urdhër që nëpër mure të mos vihej asgjë e të mos merreshim me politikë me njëri-tjetrin. Shkojnë e i thonë italianit se kështu e kështu kanë vënë pankarta legalistët. Ishim në katin e tretë, unë, Shyqyri Biçaku, Kik Hoxha e një tjetër, ku po luanim poker me cigare. Vjen komandanti me nja tre a katër ballistë, na urdhërojnë t'i heqim por ne nuk pranuam. Shkojnë dhe i thonë babait. Ai i këshillon që të mos nxitohen. Kur të zbuteshin gjakrat djemtë do t'i hiqnin vetë. Dhe ashtu u bë. Nga Italia në Egjipt I kërkoj Fuadit që të më tregojë detaje se si kaluan nga Italia në Egjipt. - Më 1947-ën ishim në kampin e Rexhio Emilias, kur Mbreti Zog ftoi nacionalizmin shqiptar, partitë dhe organizatat politike në një mbledhje në Aleksandri. Komisioni që udhëtonte prej Italie drejtohej nga babai që ishte si udhëheqës i Legalitetit në kamp në Itali dhe, për më tepër si fetar dhe Mbreti Zog dinte t'i bënte nderet,- arsyeton Fuadi. Shkoi në Aleksandri ky komision, së bashku me ata të Ballit Kombëtar, si dhe Ali Këlcyra, Koço Muka, që gjendej në Egjipt, Mustafa Kruja që ishte në Aleksandri. Mustafa Kruja ka qenë kundërshtar i Zogut, qysh në kohën e Nolit dhe në kohën e Italisë u bë kryeministër, por më pas ai reflektoi, - gjykon ish-sekretari i përgjithshëm i legalistëve, i cili më tregoi një fotografi të Mustafa Krujës, që e mban në koleksionin e vet. Krujës, duke e parë situatën që u krijua në Shqipëri gjatë okupacionit dhe avancimin që bënë forcat komuniste, i ishte mbushur mendja se vetëm Mbreti Zog mund ta shpëtonte Shqipërinë. Më 1943, kur komunistët i bënë atentatin tek dentisti Mustafës, kapedani i Mirditës i thotë se në Tiranë të vrasin, prandaj eja në Shkodër. Atje kapedani kishte pallatet e veta dhe Mustafai ishte shumë i mbrojtur në atë vend. Kështu, Mustafa Kruja shkoi në Shkodër. Një natë, komunistët bënë një atentat para Kafes së Madhe në Shkodër, ku vranë të birin e Isa Boletinit. Ky ishte në shoqëri me komandantin e policisë. Atentatin ata e kishin drejtuar kundër komandantit të policisë e jo kundër Boletinit, arsyeton Fuad Myftia. Ai shkoi kot, pa faj. Mustafa Kruja që ishte në shtëpinë e Kapidanit të Mirditës, i kishte çuar fjalë babait se do të vinte të nesërmen në shtëpi për ta takuar dhe biseduar. Babai pranoi, por kur ndodhi vrasja e djalit të Isës, Mustafa Kruja i çon fjalë babait se i vinte keq, por situata ishte bërë shumë e turbullt dhe propozoi shtyrjen e takimit për një kohë të pacaktuar. Babai i thotë se vij unë atje tek ti. Për babanë tim nuk kishte asnjë farë arsye për t'i bërë atentat. Merr nja dy-tre shokë të vetët dhe shkon tek kapedani i Mirditës. Tek kapedani i Mirditës gjejnë djalin e kapedanit, Markun, që u vra më vonë, Mustafa Krujën, Hafiz Sali Krajaën, Shefqet Mukën dhe një tjetër. Fuadi mban mend fjalët që i pat thënë atëherë Kruja babait: - Në qoftë se ke mundësi ose, po pate rast ndonjë ditë me u taku me Mbretin Zog, i thuej se, si mue dhe kapedanin e Mirditës, do të na kesh bashkëpunëtorë dhe përkrahës. - Mustafa Kruja është bashkuar me mbretin në Egjipt, por unë gjykoj se ai s'ka shkuar për interes në Egjipt, se s'kishte interes më tek mbreti, - arsyeton Myftia. E kur të them unë se kështu ka qenë, këtë ma ka thënë babai që ka qenë vetë atje e unë e kam njohur shumë mirë Mustafa Krujën në Egjipt, se ndenja 5 vjet atje. Ai jetonte afër pallatit të mbretit, ku kishte një apartament me të motrën. Mendoj se ka qenë burrë dhe shqiptar i mire, arsyeton Fuadi. Ai urrente komunizmin. Mustafai shkonte në pallat shpesh herë, një ditë po, e një ditë jo. Ishte bërë si i shtëpisë, ashtu si edhe Ago Agaj. Mirëpo qeveria egjiptiane ra nga froni. Ra Faruku dhe erdhi në pushtet Naseri, që nuk i donte shqiptaret. Ata e akuzonin Mbretin Zog. Filluan ta akuzojnë dhe një ditë shkojnë e i rrethojnë pallatin. Mirëpo brenda pallatit ishin përgatitur për çdo gjë, se kishin imunitetin diplomatik. Atëherë në Egjipt ishte dhe ambasada shqiptare në Kajro. I ati i Agim Sulës, nuk e dorëzoi ambasadën dhe e mbajti edhe me shpenzimet e veta. Mustafai ishte në dhomën e Mbretit. - Mustafa, - i thotë mbreti. - Mund të kemi turbullime, prandaj shko në shtëpi. Mustafai s'kishte armë me vete. Shkon në shtëpi dhe i thotë të motrës që t'i jepte patllaken. Patllaken në xhep e me taksi kthehet shpejt në pallat. Mbreti i thotë: - Mustafa, unë të kam thanë të shkosh në shtëpi, pse erdhe prapë? Mustafa i thotë: - Tashti jam burrë. Kur shkova në shtëpi s'isha përgatit për këtë gjë, por tashti jam gati që të vdesim bashkë po qe nevoja. Dhe shtrëngoi revolen pas brezit. Mirëpo nuk qe nevoja, incidenti kaloi lehtazi. Fuati tregon se babai i tij, Sali Myftia qëndroi në Egjipt dhe nuk u kthye më në Itali; aq më shumë që ato ditë doli dhe çështja e refugjatëve shqiptarë në Siri. Shqiptarët qëndronin në një kamp, ku i mbante qeveria e atjeshme, mirëpo ekonomia siriane ishte shumë e dobët dhe nganjëherë nuk i mbanin premtimet, se nuk kishin mundësi. Shqiptarët e atjeshëm vuanin edhe për bukën e gojës. Këta i kanë telefonuar mbretit, i cili ka çuar më përpara një delegacion në Siri. Ishte fat se Presidenti i Sirisë ishte mik i ngushtë i mbretit dhe nëpërmjet mbretit, edhe baba ishte bërë me të mik. Kjo ishte një nga arsyet që do të çonin babanë prapë në Siri që të fliste me presidentin. Shkon atje së bashku me Ali Këlcyrën. Aliu ishte shqiptar i mirë. Vërtet ka gabuar, por kur merresh me politikë, edhe Gabon. Ai që s'punon, nuk gabon. Të nesërmen baba mori një taksi dhe, pa audiencë, shkoi tek presidenti, pasi e njihte shumë mirë. I shtron shqetësimin për shqiptarët e atjeshëm. Presidenti sirian i dha shumë premtime. Mirëpo, kur një gazetar e pyeti pas takimit: - Çka bisedove me Presidentin? Baba ia tregoi premtimet që i bëri Presidenti. Kur çohet në mëngjes Ali Këlcyra shkon poshtë, merr gazetat dhe në një revistë sheh fotografinë e babait në të dhe e pyet se çfarë i kishte thënë gazetarit. - Bëhu gati të ikim shpejt, - i thotë Aliu. - Jo, mor, jo, - thotë baba. Ky i dashka shumë shqiptarët. Dhe i ndihmoi. Shpesh babai ka shkuar në Siri me Ernest Koliqin, Sotir Martinin, Ali Këlcyrën, Koço Mukën etj. (Vijon)

 

 

 

http://www.gazeta-standard.com/tekst.php?idt=10887  21/09/2008 

 

Dr. Fuad Myftia, shkodrani që udhëhoqi legalistët në emigrim për më shumë se 30 vjet

NGA DALIP GRECA

Caption: 1/ Në qendrën Shqiptare Islame në Brooklyn. Në qendër Imam Salih Myftia (majtas) dhe Imam Isa Hoxha 2/Imam Salih Myftia 3/New York 1979, Fuad Myftia me Nënën Mbretëreshë 4/ Një kujtim familjar: Fuadi, bashkshortja, dy vajzat dhe mbesa Clio 5/ Fuadi me Hysen Mulosmanaj, një ndër bashkëpunëtorët më të ngushtë 6/ Një kurorë lulesh në varrin e Xhelal Pashës në Burgajet 7/ Me senatorin republikan të New York-ut, Damato, në demonstrimet për Kosovën më 1986 8/ Një kujtim me Mbretin Leka: Xhafer Elezi, Petrit Kupi, Idriz Fetahu, Fuad Myftia, Musli Mulosmanaj dhe dy motrat e tij, Emineja dhe Hajrija Si e arrestuan italianët në Shkodër, udhëtimi nën pranga deri në Prizren, si mundi të kthehej në Durrës pa shkuar në kampet e internimit në Itali; rrugëtimi nga Tivari në Brindizi; si i takoi krerët e mërgatës në kampin e rrethuar me tela me gjemba të Grumos e të Santa Farës; përplasjet mes legalistëve dhe ballistëve; takimi me Mbretin në Kajro; diplomimi në Firence; jeta në kampin Lavros në Greqi; dasma e sponsorizuar nga shokët; si depërtoi i dërguari i Sigurimit në radhët e legalistëve, si ia ndërpreu Fuadi të dhënat Cufe Mullajt, që arriti të zgjidhej në krye të degës së Belgjikës dhe anëtar i Komitetit Qendror të Organizatës Legaliste; takimi i Madridit; kush ishin ata që kishin gëlltitur “supën” e Beogradit dhe si u zbuluan më vonë në aktivitetin antilegalist; përplasjet brenda partisë, kthimi në Shqipëri pas shembjes së komunizmit, kongresi i 13-të në Tiranë dhe ”çorba” e Guri Durollarit... Këto e të tjera do të zbulojë dossieri që ka në qendër ish-sekretarin e përgjithshëm të organizatës Lëvizja e Legalitetit, z. Fuad Myftia dhe babanë e tij, Haxhi Sali Myftia... Dr. Fuad Myftia ka lindur në Shkodër më 28 korrik 1924, kur Shqipëria qeverisej nga kundërshtari më i ashpër i Mbretit Zog, peshkopi Fan S. Noli. Familja Myftia shquhej për atdhetarizëm. Në atë truall bashkëjetonte binomi atdheu dhe feja. Babai i tij, Sali Myftia, ka qenë një fetar i shkolluar, filozof, pedagog i fesë në Aleksandri, i cili nuk e ndau fenë nga atdheu. “7 prilli e bëri babanë tim më atdhetar seç ishte, pasi Italia e internoi nga Shkodra në Gjirokastër”, - krenohet me të atin dr. Myftia, ndërsa ndjenjën fetare e kishte në shpirt. Rrëfim për babanë Sali Myftia ka qenë autodidakt. U arsimua me mësimet e fesë në shtëpi nga vëllezërit e tij dhe nga gjyshi. Feja myslimane ishte trashëgimi familjare për trungun Myftia. E për më tepër, në kodrat e Tepes, në qytetin e Shkodrës, ata kishin dhe një medrese, që ishte pronë e familjes. Mësimet fetare dhe gjuhën arabe Sali Myftia i ka marrë në shtëpi. Ishte një nga shqiptarët që e ka zotëruar arabishten me themel. Ai arriti që të emërohej kryemyfti i Shkodrës dhe Kosovës nga Mbreti Zog që më 1929, duke zënë vendin e xhaxhait pas vdekjes së tij, ndërkohë që në Aleksandri, Egjipt, ku do të emigronte, do të ishte profesor feje i një grupi të njohur intelektualësh të qytetit, ndërsa kur u vendos në Amerikë, u bë themelues i Qendrës Myslimane Shqiptare të New York-ut, New Jersey-t dhe Connecticut-it. “Axha tjetër ishte avokati, kurse gjyshi, Adem Efendia, ka qenë një prej fetarëve më të njohur në komunitetin shqiptar të Shkodrës. Babai i tij, që është katragjyshi, Sali Efendiu, ka pasë studiuar në Stamboll. Ai ka qenë studiues e profesor i fesë islame në medresenë e Tepes, prej ku dilnin hoxhallarët. Aty ka pasë mësuar edhe gjyshi, edhe axha”, -shpjegon trashëgiminë e Myftiave, dr. Fuadi. Pastaj më tregon një rrëfenjë, që atij ia kujtuan në fillim të viteve ‘90, kur shkoi për herë të parë në Shkodër pas shembjes së komunizmit: “Është një rrëfenjë, që tregohet edhe sot për gjyshin, Adem Efendiun. Ai kishte një kalë, dhuratë nga Sulltani, një at, siç i thoshim ne. Një ditë pat takuar në rrugë një mikun e tij, i cili e ka pyetur për djalin e vet që vazhdonte shkollën në medrese. Ai i thotë se ka shumë vite që djali i tij po shkonte në medrese, por nuk ka mësuar asgjë... - Mirë e ke, - i thotë ai. - Ka nja katër- pesë vjet që ka ardhur djali yt në shkollë e nuk ka mësuar asgjë. Po a e sheh ti kalin tim? Ky ka 25 vjet që vjen me mua përditë në shkollë dhe s'ka mësuar gjë prej gjëje... Kjo ka mbetur si anekdota e Adem Efendisë”. Gjatë periudhës së revolucionit të Nolit, Sali Myftia nuk ka pasur probleme. Ai kujton prej babait se një pjesë e fanolistëve mbetën pa mbështetje pas ikjes së krerëve jashtë Shqipërisë, kur Mbreti u rikthye në pushtet. Kujton Fuadi: “Një prej miqve të Sali Efendisë ka qenë Hafiz Ibrahim Repishti, deputet i kohës së Nolit. Edhe pse kundërshtarë politikë, ne ishim fqinj të mirë, ishim miq. Shtëpitë i kishim në rend, mbaronte bahçja jonë dhe fillonte shtëpia e tyre. Ai ishte shok i ngushtë i babës, fetar, nacionalist, pavarësisht se kishte marrë pjesë me Nolin. Atë e kërkonte qeveria dhe rrinte mbyllur; por prej bahçes dilte tek ne dhe e kemi mbajtur për një kohë shumë të gjatë në shtëpinë tonë, derisa i doli falja. Shkak u bë Musa Juka, që pat ardhë për vizitë dhe kur e mësoi të vërtetën i tha që të dilte. Më vonë qeveria e fali”. Fashistët e internuan në Gjirokastër Pushtimi fashist e gjeti Sali Myftinë në radhën e atyre që e urryen dhe kundërshtuan pushtuesin italian. - 7 prilli, - thoshte Hysen Mulosmanaj, - e ndryshoi Sali Myftiun prej petkut fetar, në petkun kombëtar dhe më tregon gazetën “Atdheu” të maj-qershorit 1978, e cila i ka kushtuar një numër të veçantë aktivitetit të hirësisë së tij, Salih Myftia, me rastin e vdekjes. Fjala e Hysen Mulosmanajt zë vendin kryesor në atë numër special, ku i gjithë numri i kushtohet klerikut të nderuar. - Unë them se Sali Myftija, babai im, është ndër të parët që, në maj të 1939-ës, u pushua nga puna si myfti, detyrë që s'kishte të bënte fare me politikën. U arrestua ndër të parët e u internua në Gjirokastër, ku qëndroi jo pak, por 18 muaj. Arsyeja e internimit dhe izolimit ka qenë se ishte shqiptar i mirë, i dhimbej atdheu, edhe pse ishte përkrahës i regjimit mbretëror. Ai kishte idealin e tij se vetëm mbretëria mund t'i jepte shpresë, mund t'i sillte popullit shqiptar lirinë. - Para se ta internonin, në prill-maj, - kujton Fuadi, - ishte shumë aktiv në çështjen antifashiste. Ditë e natë shtëpia jonë ishte e hapur, se babai ishte personalitet që e besonte një pjesë e mirë e popullit dhe i vinte pas. Hyrjet e daljet në shtëpinë tonë ranë në sy të autoriteteve të qeverisë së Jakomonit. Mëkëmbësi i Viktor Emanuelit i thotë babës që duhej patjetër të linte Shkodrën, ngaqë ishte njeri me influencë dhe i prishte punë Italisë. Fuadi, që kishte lidhje të ngushta shpirtërore me të atin, tregon se në Gjirokastër, në atë kohë prefekt ishte Daut Çarçani, mik i ngushtë i tij. Kur e mësoi prefekti Çarçani internimin e Sali Efendisë, i ka shkuar në hotel dhe i ka thënë që ishte bërë mirë që e kishin sjellë në Gjirokastër dhe jo në një vend tjetër, se aty mund ta ndihmonte ai. Ndërkaq, populli i Gjirokastrës, nacionalist, bujar, në kohën që ishte babai atje, ofronte ndjenja antifashiste, shpjegon Fuadi. Gjirokastritët e shihnin Sali Myftinë, duke kaluar nëpër rrugët e qytetit, por fillimisht frikeshin prej italianëve dhe i qëndronin ftohtë, ngaqë ishte i internuar. Dr. Fuadi solli edhe këtë kujtim nga i ati: “Një ditë prej ditësh babai doli me prefektin nëpër qytetin e gurtë. Një person, që fatkeqësisht e vranë komunistët, Muzafer Shehu, tregtar në Gjirokastër, i thotë se kishte kohë që e shihte sa herë kalonte poshtë e përpjetë dhe s’kishte guxuar t’i fliste, por tani që po të shoh se po shëtit me prefektin, dyqani dhe shtëpia ime është e jotja, e kishte ftuar bujarisht. Ato fjalë Muzaferi i mbajti deri atë ditë që babai u kthye nga internimi. Fatkeqësisht, më 1943, komunistët e pushkatuan Muzaferin, siç pushkatuan një grup të madh intelektualësh e tregtarësh”. Kur Salih Myftia u takua me të atin e Enver Hoxhës Babai i ka treguar Fuadit edhe një ndodhi me të atin e Enver Hoxhës, Halilin. Ja rrëfimi i tij: - Baba më tregonte në të gjallë të tij se në atë qytet ishte një teqe, ku shkonin shumë miq e shokë. Një ditë shkon një hoxhë, i cili mbante në dorë një gazetë fashiste. Baba i thotë se ishte antifashist dhe nuk bënte mirë që vinte në teqe me atë gazetë, se po e kompromentonte tek antifashistët e tjerë. - Myfti efendi, - i thotë ai, - ti nuk e di se çfarë halli kam unë. - Çfarë halli të mundon? - Unë kam një djalë, mos e paça, një djalë që s'meriton të jetë djali im, komunist, e i pafe, e mua më duhet, dashje pa dashje, të marr gazetat e fashizmit, që ata të mos kenë dyshim tek unë si i ati i kryekomunistit... - E kush ishte ai djalë? - Ishte Enver Hoxha, ndërsa hoxha me gazetën fashiste ishte ati i tij... Sali Efendija ka qëndruar në Gjirokastër i internuar nja 18 muaj. Kur u kthye në Shkodër, doktor Behxhet Sharpati, një mik i ngushtë i tij, kërkoi që ai të kthehej prapë në pozitën që pat[i para internimit si myfti, megjithëse vendin ia kishte zënë një fetar, që do t’i shërbente më vonë edhe regjimit të Tiranës. - Ky që i kishte zënë vendin, ishte njeri shumë i mirë, familje shumë e ndershme, por njerëzit gabojnë. Baba nuk pranoi duke thënë se nuk bashkëpunonte me fashizmin, - arsyeton Fuadi. Po ç’vepra la pas Sali Myftija?, - e pyeta të birin. - Ç’të them. Ai ishte i përkushtuar dhe punonte me gjithë shpirt. Me rëndësi ndër veprat që mbahen mend, ka qenë ndërtimi i xhamisë së Parrucës, me ndërmjetësinë dhe udhëheqjen e tij. Xhamia e Parrucës u ndërtua në vitin 1937. Shkodra nuk kishte një xhami, ashtu siç e meritonte, ta zëmë si Durrësi, që kishte ndërtuar një xhami me dy minare. Shkodranët i thonë babës se në Shkodër duhet të bëhet një xhami sikurse ajo e Durrësit, ndofta edhe më e mirë. Baba pranoi. Mirëpo, para kësaj kohe, kryetar i bashkisë ishte Zenel Prodani, prej Korçe, personalitet shumë i lartë, intelektual, shqiptar shumë i mirë dhe besnik ndaj shqiptarëve. Ky ka qenë një nga nismëtarët që ia futi babës në mendje këtë gjë. E kemi pasur edhe mik shtëpie. Kryetari i bashkisë i thotë se do të jepnin një fond shumë të mirë për ndërtimin e një xhamie të re, ashtu siç e meritonte qyteti i Shkodrës, me dy minare. Të gjitha xhamitë, kishat katolike e ortodokse dhanë një kontribut prej rreth 500 napolonash flori. U mblodhën shkodranët. Të gjithë ishin gati të kontribuonin, mirëpo ndërhyri politika. Në fakt, në mes ishin interesat personale që prishnin punë, ndoshta dhe egoizmi. Krerët u ndanë më dysh. Erdhën disa hoxhallarë kundërshtarë (ishin ata që më 1939 i çuan Jakomonit kurorën dhe lulet). Ata kundërshtuan ndërtimin e xhamisë në vendin që caktoi bashkia, me pretendimin se afër ishin varrezat. Ky ishte preteksti. Baba u përgjigjet se e dinte që nuk ishte vend ideal, por kur nuk kishin për të gjetur një vend tjetër më të mirë për xhaminë, më mirë ta bënin aty. Atëherë në Egjipt kishte shkuar kryetari i komunitetit mysliman turk dhe baba kishte korrespondencë me të. I shkruan një letër dhe ia tregon historinë. Ai i kthen përgjigje, ku i shkruan se më mirë është të bëhej një xhami, edhe pse ishin varrezat pranë sesa të mos bëhet fare. Xhamia u bë dhe ajo do të krenonte për shumë kohë shkodranët myslimanë, derisa Enver Hoxha e rrafshoi në vitin 1967. Sali Myftia, në Aleksandri Kur i kërkova që të më tregonte më shumë për aftësitë fetare të atit të vet, dr. Myftia më afroi librin e Imam Vehbi Ismailit “Disa fetarë e patriotë myslimanë shqiptarë”, ku Sali Myftia zë vendin e nderit, në krye. Imam Vehbi Ismaili i ka kushtuar shumë faqe të librit të tij kryemyftiut të Shkodrës dhe Kosovës, udhëheqësit shpirtëror të myslimanëve shqiptarë në botën e lirë. Ai përshkruan devocionin e Sali Myftisë, përkushtimin e tij fetar e atdhetar, aftësitë e tij organizative; ai formoi organizatën fetare për shtetet New York dhe New Jersey. Sali Myftia kishte lënë përshtypje të thella jo vetëm tek populli i vet, por edhe tek egjiptianët, mes të cilëve ai qëndroi prej vitit 1947. Ja çfarë kujtimi ka lënë pas Imam Vehbi Ismaili: “Në vitin 1973, pasi kreva detyrën e haxhillëkut për herë të dytë, ktheva në Kajro për të pushuar dhe për të takuar disa shokë. Ndërsa një natë po rrija në dhomën time në hotel, më telefonojnë nga sporteli se kisha ca mysafirë që donin të më vizitonin. U thashë të ngjiten lart. Arritën, nuk i njihja; ishin gjashtë vetë; dy mjekë, dy inxhinierë dhe dy avokatë. Pasi paraqitën veten më thanë: “Morëm vesh se ke ardhur prej Amerike dhe e njeh Ef. Sali Myftiun. Erdhëm që të pyesim për shëndetin e tij”. Kur i pyeta se ku dhe si e keni njohur ju Sali Efendinë, ata m’u përgjigjën: “Ne jemi prej një grupi intelektualësh që gjatë viteve që banoi Sali Myftia në Aleksandri, në një prej xhamive të atij qyteti, ai na shpjegonte, për disa orë, për çdo javë teologji e filozofi...” “Këtë gjë nuk e dija më parë, e kjo më bëri ta dua dhe ta admiroj, ta çmoj më tepër”, - shkruan Imam Vehbi Ismaili dhe shton: “Në qendrën e kulturës islame dhe arabe në Egjipt, Sali Myftia, shqiptar, u jep mësime në gjuhën arabe, mbi Kuranin dhe fjalët e profetit, intelektualëve egjiptianë! Ky ka qenë Haxhi Sali Myftia, kudo ka nderuar veten dhe mbarë popullin shqiptar”, - i përfundon shënimet e veta Imam Vehbiu. Po si rrodhi jeta e Sali Myftisë dhe e të birit, Fuadit, në vitet e vështira të Luftës së Dytë Botërore? Pas internimit Tregon dr. Fuati: “Sapo u liruam nga internimi me nacionalistët e mbretërorit e zogistët e Shkodrës, formuam organizatën "Besa shqiptare", ku bënin pjesë Ndoc Çoba, Kol Piri, Shefqet Muka, Ragip Lohja, e shumë personalitete nacionaliste antifashiste. Çdo aktivitet antifashist në Shqipëri, që me demonstratat e para që u bënë më 5 prill 1939 e më 7 prill, të drejtuara nga profesor Alush Lleshanaku, që në atë kohë ishte profesor në gjimnazin e Shkodrës, e deri në ditët e fundit, nuk jam ndarë me shokët e mi nga demonstratat antifashiste. Policia më kishte vënë vizë të kuqe. Prefekti i Shkodrës, miku i ngushtë i familjes, shqiptar intelektual, i thotë një ditë babës: “Kujdes, djalit i kanë vënë vizë të kuqe dhe është deklaruar antifashist. Një ditë mund ta arrestojnë”. Ishin kohë të vështira. Shkodrën e kishte marrë ushtria në dorë dhe jetonim në rrethim ushtarak. Në Shkodër komandonte gjeneral Azzi, komandant i ushtrisë italiane. Ai filloi nga arrestimet. Arrestuan Sabri Bushatin, Hafiz Sali Krajën, Muhamet Repishtin, e shumë të tjerë. Ndërkaq, unë u fsheha për nja dy javë e shkova tek disa miq. Kur mbaruan arrestimet, baba më çon fjalë që të kthehesha. Bahçe më bahçe, arrij në shtëpi. Aty gjeta disa miq të familjes sonë, të gjithë të armatosur. Ishin prej Malësisë së Shkodrës, ishin nja 15-20 vetë. Ishte një kohë shumë e turbullt. Qëndruam duke biseduar dhe kur shkoi ora 1 pas mesnate, shkuam për të fjetur. Shkoj në dhomën time. Poshtë rrinte një fshatar që e kishim si djalin e shtëpisë. Ai dhe nëna e tij, me përkatësi fetare katolike, jetonin dhe ushqeheshin në shtëpinë tonë. Ne ishim shokë me djalin, visheshim njësoj, ishte njeri besnik. Fatkeqësisht, humbi jetën mbas ardhjes së komunizmit, në përpjekje me forcat komuniste. Ai vjen e më thotë të iknim se kishin ardhur italianët”. Arrestimi i Fuadit Ishte rrethuar krejt shtëpia dhe bahçja përreth. Ata u ngjitën lart dhe kërkonin dokumentet. Erdhi baba. Unë nxora dokumentet. Ata më shikuan me vëmendje; më kërkonin mua. Më arrestuan, më lanë të vishem dhe dolëm jashtë, ku na priste një kamion. Atje ishte Man Tepelija me disa shokë. Ata kishte ndalur makinën para shtëpisë sonë dhe kishte frikë se mos po arrestonin përsëri babën. Kur më pa mua më tha: “Më mirë ti, se sa baba, ti je i ri, e përballon”. Na çuan në kodrat e Tepes. Aty na mbajtën të rrethuar për shumë kohë. Mbas nja tre-katër javësh na çuan të shoqëronim batalionet italiane në Kosovë dhe në vende të tjera. Të arrestuarit i merrnin tre e nga tre dhe kjo vazhdoi gjashtë ditë. Më del emri mua dhe një djali të ri nga Shkodra, që ia kam harruar emrin, si dhe një ushtari që kishte dezertuar. Na fusin në kamion dhe na zbresin nga kodrat e Tepes midis pazarit të vjetër. Një mik i shtëpisë që më kishte parë mua në kamion, shkon në shtëpi për t'u treguar rreth meje. Ishte muaji Ramazan. Mbasi hëngri iftar, u tha njerëzve të mi. Zijai erdhi me makinë për t’më takuar. Pasi erdhi rreth e rrotull një copë herë; ne ishim të rrethuar dhe ai e kishte të vështirë të më takonte, dikur ka nxjerrë kuletën dhe afrohet. Unë isha në mes dy të tjerëve dhe nga të dy anët isha i lidhur me pranga, këmbët dhe duart, lidhur me të dy shoqëruesit. Kur e pashë Zijanë, u çudita. I thashë të mos i thoshte as nënës, as babait e askujt tjetër. Më dha disa pare, të cilat mezi i futa në xhep, ashtu duarlidhur. Ai ka pritur gjithë natën jashtë për të mësuar se ç’do të bëhej me ne. Në mëngjes kanë ardhur e na kanë marrë me kamionë të ushtrisë italiane për të shoqëruar ushtarakët që shkonin nga Prizreni në drejtim të Dakaut. Me kamion kemi kaluar deri në Vaun e Dejës. Kemi kaluar Pukën e, para se të hynim në Kukës (në krahun e djathtë janë disa male), u dëgjuan disa të shtëna. Italianët kujtuan se ishin antifashistët për të bërë ndonjë atentat, prandaj ndaluan krejt autokolonën. Ne nuk e dinim se pas nesh, në të njëjtën kolonë, udhëtonin në një kamion nja dhjetë shqiptarë. Ata kishin informacion se ne ishim në kamion para tyre. Dy karabinierë të armatosur na afrohen dhe na urdhërojnë të zbresim në tokë. - Shqiptarë?, - na pyesin. - Po, - u themi ne. Njëri prej tyre, nipi i Llesh Marashit, më njihte. Më thotë të mos mërzitesha se në qoftë se ndodhte ndonjë gjë, ata do të ishin pranë nesh dhe do të na ndihmonin. Por nuk ndodhi gjë. Ata që kishin qëlluar ishin gjahtarë që kishin dalë për gjah. Kemi arritur në Prizren në darkë. Ishte iftar. Shihnim lumin, dyqanet tradicionale, ushqimet e bollëkun që ishte në atë kohë atje dhe habiteshim. Na çojnë në një vend ku kishin mbledhur me qindra e me qindra profesorë shqiptarë që ishin në Kosovë për mësim. Ata ishin intelektualë. Njoha Musa Dizdarin, Fadilin, e njëri prej tyre më njohu. - Po ti?!, - më thotë. - Çfarë do këtu? I tregova se s’dija asgjë pse isha aty dhe ku po na çonin të lidhur me pranga... E pyeta: - Po ti çka do këtu? - Ne na pret kamioni nesër me na çu në ndonjë vend tjetër. Të nesërmen në mëngjes vijnë e na marrin ne të tre me një kamion që do të kthehej. Pritja ishte e ankthshme. Një kamion u kthye nga shkolla për të sjellë një grup tjetër profesorësh. Ky kamion nuk u kthye derisa ishim ne në atë vend. Ndoshta i kishin harruar aty. Më në fund na lëvizën; hipëm në kamion dhe shkojmë deri në Pukë. Atje xhandarët na zbresin dhe na fusin në xhandarmëri. Një burrë i gjatë më shikon dhe e shikoj. Isha në atë kohë 18 vjeç. Më vjen afër e më pyet se i kujt isha. I tregoj. Më thotë: - Ti je Fuadi? A po më njeh? Na zgjidhi e na tha se do të na binte të hanim çfarë të donim. Na hipën në kamion e drejt e në Shkodër. Prej Shkodre në Tiranë. Nuk e kisha kuptuar gjithë këtë ecejake plot ankth e mistere. Ka qenë 14 shtatori i vitit1943. Na çojnë në zyrën e SIMI-it, spiunazhit ushtarak italian. Atje, një kapiten me mustaqe, nja 45 vjeç, na uli të treve. Ndërkaq, në Durrës ishte ankoruar një vapor që do të nisej për në Itali. Me të italianët do të transportonin disa shqiptarë të arrestuar, për t'i internuar në Itali. Atje donin të na çonin edhe ne. Në kohën që vijnë dy ushtarë e i thonë kapitenit se ishin gati për t'u nisur, ky ua kthen: - Këta janë të lirë. Italia kapitulloi. Ai nuk bën zë, por vjen e na thotë se ishim të lirë. Dalim në Tiranë pa asnjë lek në xhep. Ku të shkonim? Mbaja mend vetëm hotelin "London" në qendër të Tiranës. I zoti ishte një shkodran. Marrim një karrocë dhe shkojmë atje. Kur mbërrijmë, shoh babën me një dhëndër, Ibrahim Hoxha. Kur më shohin, habiten. U tregova historinë. Morëm makinën për t'u kthyer në Shkodër. Ndahemi me ushtarin dezertor, me të cilin qeshë lidhur në pranga, ndërsa shokun tjetër të prangave e morëm me vete në makinë. Gjermanët sapo kishin ardhur në Shqipëri. Sapo kalonim Lezhën, dëgjojmë një shpërthim mine. (Do të kishim mbetë nën mina, sikur të ishim vonuar 10-15 minuta). (Vijon)

 

 

http://www.gazeta-shqip.com/artikull.php?id=50056 19/020/09/2008

Pse duhen bashkuar Kosova e Shqipëria

EKSKLUZIVE/ Akademiku i njohur flet për Kosovën e pas 17 shkurtit, sfidat e rreziqet: Maqedonia dhe Mali i Zi kanë ndërruar politikën, jo zemrën

URIM BAJRAMI

Ka guxuar edhe më parë të flasë për nevojën e
bashkimit të Kosovës me Shqipërinë, por kësaj
radhe, ai rendit të gjitha arsyet pse duhet të
ndodhë ky bashkim. Akademiku i njohur, Rexhep
Qosja, thotë se është në interesin e përgjithshëm të
shqiptarëve të bashkohet Kosova me Shqipërinë. Madje,
sipas tij, kjo është më e pranueshme edhe për fqinjët ballkanikë.
"Për shqiptarët është shumë më mirë të jetojnë
në një shtet më të madh e më të fortë sesa në dy shtete më
të dobëta, më të varfra", thotë akademiku Qosja, gjatë
një interviste ekskluzive për "Shqip". Në këtë intervistë,
ai flet për Kosovën e pas 17 shkurtit, sfidat që e presin
shtetin e ri, por edhe rreziqet e jashtme e të brendshme që
i kanosen, qëndrimin e deritanishëm të Maqedonisë dhe
Malit të Zi, por edhe të Rusisë, të cilin e konsideron "tregti
politike", punën e qeverisë "Thaçi", pozicionin e hershëm
e të tanishëm të Shqipërisë etj.
Profesor, Kosova e shpalli pavarësinë e
saj më 17 shkurt të këtij viti. Çfarë prisni pas
kësaj?
Pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës shtet më 17
shkurt, pres që Kosova të bëhet vërtet shtet, të funksionojë
si shtet i pavarur. Nëse i emërtojmë gjërat saktë,
siç janë, do ta themi se Kosova është e pavarur vetëm
nga Serbia, ndërsa vazhdon të jetë një lloj protektorati,
por tani jo më i Kombeve të Bashkuara, po, kryesisht, i
Bashkimit Evropian. Po, mirë, kjo e vërtetë, tani për tani,
nuk do të duhej të na e prishte qejfin posaçërisht. Sovranitetet
tradicionale të të vegjëlve kanë marrë fund
në botën gjithnjë e më të globalizuar.
Gati 7 muaj pas shpalljes së pavarësisë
kanë filluar problemet e para: rikonfigurimi i
UNMIK-ut, misioni EULEX dhe përplasjet
me Zanierin, kërkesat për negociata të reja
Beograd-Prishtinë dhe beteja e vazhdueshme
diplomatike e Serbisë për të bllokuar procesin
e njohjes së shtetit të pavarur të Kosovës.
Ç‘po ndodh kështu? Pse kaq probleme?
Ishin të pritshme reagime të tilla. Si e parashikoni
situatën më tej?
Meqenëse e njoh, besoj, çështjen e Kosovës jo vetëm
nga ana politike, por edhe nga ana e historisë dhe e
kulturës; meqenëse e njoh, besoj, çështjen e Kosovës
në raportin me Serbinë, Malin e Zi, Maqedoninë dhe
Shqipërinë, nuk do të thosha se Kosova ka hasur në aq
shumë probleme pas shpalljes së pavarësisë. Nuk
bëhet lehtë shteti. Dhe, Kosova nuk është shpallur lehtë
shtet dhe nuk është reale të pritet që, vërtet, të
bëhet lehtë shtet. Ka më vështirë dhe ka më keq. Po të
mos ishin SHBA-të, problemet, me të cilat do të ballafaqohej
Kosova e shpallur shtet, do të ishin shumë
herë më të mëdha. Dhe, të gjitha këto, pra, nuk duhet
të na befasojnë, kurse të na dëshpërojnë - kurrsesi.
Para 17 shkurtit, ndarja e Kosovës po konsiderohej
gjithnjë e më shumë si një variant
i mundshëm. Për fat të mirë, nuk ndodhi. Por
tani rreziku duket sikur është shtuar: protesta
të serbëve në Mitrovicë, pushtime institucionesh
zyrtare, zëra për krijimin e një grupi
serb brenda strukturave shtetërore të sigurisë
etj. Ç‘duhet të bëjmë për ta shmangur
përgjithmonë një rrezik të tillë?
Nocioni ndarje nuk e ka më kuptimin që e kishte
deri tani. Eshtë bërë nocion disi i përbërë. Mund të
flitet për një ndarje të brendshme dhe një ndarje të
jashtme. Enklavat serbe brenda Kosovës bëjnë jetë
shoqërore, politike dhe administrative pothuajse
ndaras pjesës tjetër të Kosovës. Mitrovica Veriore, që
nga ditët e para pas Luftës, është e shkëputur prej
Kosovës! Shtërpca po përpiqet të bëhet si Mitrovica
Veriore. Çka do të thotë kjo? Do të thotë se Kosova jeton
e ndarë përbrenda. Dhe, më tej: do të thotë se
sovraniteti i mbikëqyrur, apo më qartë e thënë, sovraniteti
i sunduar i Kosovës tani nga Bashkimi Evropian
dhe SHBA-të nuk zbatohet plotësisht edhe mbi
enklavat serbe dhe Mitrovicën Veriore!
Sovraniteti i mbikëqyrur, i sunduar, i Kosovës në
gjithë territorin e saj do të zbatohej po të ishin më të
vendosur mbikëqyrësit e sovranitetit të Kosovës. Sa do
të zgjasë gjendja e sotme, nuk mund ta di. E di se Serbia
nuk do të lirohet as lehtë, as shpejt prej mitologjisë
mesjetare për Kosovën. Nuk e di si do të jetë raporti i
forcave në skenën politike botërore pas njëzet, tridhjetë
a pesëdhjetë vjetësh, por e di se historia nuk ka
marrë fund, dhe e di se rendi i tanishëm botëror nuk
është i përjetshëm, dhe e di se do të ketë edhe rende të
tjera botërore dhe, kam drojë, se në ndonjërin prej atyre
rendeve të mëvonshme botërore, po të ketë raport
të ndryshuar të forcave, në të cilin do të jenë të "shpërfillur"
shqiptarët, mund të jemi të detyruar të ballafaqohemi
prapë me Serbinë. Të mos e mendojmë
këtë, domethënë të jetojmë sot për sot, domethënë të
jetojmë pa shikim larghedhës dhe pa vizion për ardhmërinë
tonë. Po ju përsëris një pyetje që jua pata drejtuar
para shpalljes së pavarësisë: Ish-kryeministri
i Kosovës, Bajram Rexhepi, para do
kohësh propozoi shkëmbimin e pjesës veriore
të Mitrovicës me Luginën e Preshevës. Si
ju duket ky propozim? A është apo jo një
"pazar" i arsyeshëm?
Siç dihet, në çdo tregti marrin pjesë dy a më shumë
palë. Një "pazar" i tillë do të ishte i arsyeshëm, i leverdishëm
për ne, por jam i sigurt se nuk e pranon pala tjetër,
e cila mendon se do të mbajë edhe Mitrovicën Veriore,
edhe Luginën e Preshevës!
Të flasim pak për fqinjët më të afërt. Serbia,
ashtu siç pritej, nuk e njohu dhe nuk do
ta njohë, sikurse është shprehur, pavarësinë
e Kosovës. Por nuk e kanë njohur as
Maqedonia dhe Mali i Zi. Sipas jush, cilat
janë arsyet?
Kur dëgjoj se çka flitet në institucionet politike e
shtetërore në Tiranë dhe, pjesërisht, në Kosovë për
politikën e Malit të Zi dhe të Maqedonisë ndaj Kosovës
dhe Shqipërisë e, mandej, ndaj Serbisë dhe ishrepublikave
të tjera të ish-Jugosllavisë, më duket se
po dëgjoj njerëz që kanë zbritur prej Marsit, që nuk
kanë as dijen më të paktë për politikën e deridjeshme
të Malit të Zi e të Maqedonisë! Po nuk janë më shumë
se tetë-nëntë vjet që Mali i Zi dhe Maqedonia ishin
kundërshtare të zjarrta, të vendosura sa edhe Serbia,
të idesë së pavarësisë së Kosovës. Ishin kundërshtare
të zjarrta, të vendosura sa edhe Serbia, të kërkesave
të ish-udhëheqjes kosovare për rikthimin e autonomisë
së vitit 1974, mandej të kërkesave të lëvizjes studentore
për republikë brenda Jugosllavisë, mandej
të kërkesës për pavarësinë e Kosovës.
Do të thoni: kanë ndërruar? Po, do të përgjigjem: e
kanë ndërruar gjuhën. Tani edhe Mali i Zi, edhe Maqedonia
flasin me gjuhë tjetër për Kosovën dhe për Shqipërinë
shtetërore. Historia e re e Ballkanit dhe e
Evropës, pas rënies së komunizmit, i ka detyruar edhe
Malin e Zi, edhe Maqedoninë ta ndërrojnë gjuhën
politike, dhe vetë politikën; por nuk jam i sigurt se e
kanë ndërruar edhe zemrën. Retorika ndërrohet lehtë,
kurse zemra shumë vështirë. Për këtë arsye them: nuk
duhet të bëjmë ne trysni as mbi Malin e Zi, as mbi
Maqedoninë që ta njohin pavarësinë e Kosovës. Nuk
është kjo politikisht e mençme. Kosova e pavarur do të
jetë e pavarur edhe pa njohjen e tyre. Mirë është për ne
të na njohin, sepse i kemi fqinjë të parë dhe sepse atje
jetojnë bashkëkombës tanë, por le të na njohin kur ta
quajnë vetë të arsyeshme. Më në fund, edhe Mali i Zi,
edhe Maqedonia, edhe Greqia do ta njohin Kosovën jo
për shkak të Kosovës, jo për shkak të Shqipërisë a shqiptarëve,
po për shkak të vetes. Kështu, për fatin tonë,
i ka sjellë punët historia e re. Dhe, ky fat nuk do të duhej
të na bënte shumë kërkues ndaj fqinjëve. Të mos e
harrojmë atë të popullit: mos u kapardis kur të shkojnë
punët mirë dhe mos u lig kur të shkojnë keq!
Po Rusia, pse vazhdon të këmbëngulë
në veton e saj, edhe tani që Kosova e ka
shpallur pavarësinë dhe e kanë njohur gati
50 shtete?
Shpresonit në ndonjë ndryshim të mundshëm
pas rokadës Putin- Medvedev?
Rusia është shtet i madh, e shtet i fortë dhe politika
e jashtme, madje, as e brendshme, e shteteve të tilla të
mëdha e të forta nuk ndryshon as lehtë, as shpejt. Ato
bëjnë politikë të vijave të gjata, historike. Politikën e
ndërrojnë lehtë e shpejt shtetet e vogla, të cilat jeta i
shtrëngon të ndërrojnë fytyrën shpesh. Rusia është
vëllai i madh i Serbisë dhe, siç është parë, nuk e ka
harruar dhe nuk do ta harrojë vëllazërinë. Po nuk është
kjo e vetmja arsye pse Rusia nuk e njeh Kosovën: arsye
për këtë janë edhe interesat e saj gjeopolitike. Arsyen
e dytë, pse nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, Rusia e
tregoi shumë shpejt në politikën ndaj Gjeorgjisë - në
Osetinë e Jugut e në Abkhazi. Tani, mbasi e njohu pavarësinë
e Osetisë së Jugut dhe të Abkhazisë, Rusia do
të duhej ta njihte pavarësinë e Kosovës. Nuk e bën këtë,
ndoshta, pa qenë e sigurt se vendet perëndimore do t‘i
njohin Osetinë e Jugut dhe Abkhazinë. Tregti politike.
A ka rreziqe që i kanosen shtetit të ri të
Kosovës? Nëse po, ç‘rreziqe janë dhe si mund
të shmangen?
Më sipër fola për rreziqet që i vijnë dhe mund të
vazhdojnë t‘i vijnë Kosovës shtet prej Serbisë, prej
Mitrovicës Veriore dhe prej enklavave serbe, në qoftë
se nuk e pranojnë bashkëjetesën qytetare në Kosovë.
Këto rreziqe ne mund t‘i shmangim mbi të gjitha në
bashkëpunim me SHBA-të dhe Bashkimin Evropian.
Por, janë edhe disa rreziqe që Kosovës mund t‘i vijnë
prej vetvetes. Me rreziqet e këtilla ne, zakonisht, nuk
merremi dhe nuk dëshirojmë të dëgjojmë të flitet për
to. Historia ka dëshmuar se rreziqet e brendshme për
një shtet shpesh mund të jenë më shkatërruese se të
jashtmet. I frikësohem shumë shtetit të kalbur përbrenda:
të kalbur sidomos në pikëpamje morale, në
pikëpamje shpirtërore, në pikëpamje kulturore, në
pikëpamje juridike. I frikësohem shumë njeriut të pandërgjegje,
njeriut të papërgjegjshëm në pushtet. I frikësohem
shumë njeriut me mendje të rrudhur në pushtet.
I frikësohet shumë njeriut primitiv në pushtet, që
nuk sheh tjetërkënd pos të vetëve. I frikësohem
shumë, sidomos, mafies politike në pushtet. Politika
është kimi prishëse dhe, në të lehtë e shpejt prishen
kur e kur edhe të qëndrueshmit e lëre më të gatshmit
për prishje. Parandalimi i prishjeve të brendshme nuk
është i lehtë, kurse shërimi prej tyre tepër, tepër i kushtueshëm.
Ndihmona, Zot!
Si mund të shmangen këto rreziqe të brendshme?
Besoj se shmangen: me funksionimin e shtetit të së
drejtës; me parandalimin e mundësive për privatizimin
e shtetit; me një politikë sociale sa më të drejtë;
me largimin prej politikës të të korruptuarve dhe të
atyre që duan të bëjnë politikë shtetërore me farefis,
me miq, me servilë, me grupe mafioze!
Kosova ka tashmë Presidentin, Parlamentin,
Kryeministrin dhe Qeverinë, bashkë
me institucionet e tjera shtetërore. Si e
vlerësoni punën e tyre të deritanishme? Po
situata politike mos duket si e qetë apo
është, vërtet, e tillë?
Institucionet shtetërore të Kosovës, që kanë dalë
nga zgjedhjet e fundit (e këto ishin zgjedhje në të cilat
fituan ata që duhej të fitonin: çlirimtarët e Kosovës) siç
po shihet i kanë filluar disa nisma që kanë ngjallur
shpresa te qytetarët. Kanë filluar të veprojnë kundër
disa të këqijave që kanë lëshuar rrënjë të thella në
politikën, në ekonominë, në administratën tonë: e
kanë filluar betejën kundër krimit të organizuar, korrupsionit,
hajnisë, plaçkitjes. Kanë filluar të mendojnë
për trajtim tjetër, më normal të arsimit, shëndetësisë, e
mund të presim të fillojnë të mendojnë për trajtim më
normal, ndryshe, edhe të shkencës dhe të kulturës. Por,
a do të kenë mjaft kondicion? A do ta çojnë deri në fund
betejën kundër këtyre të këqijave - e kjo është çështje
tjetër. Do të shihet. E, për Kosovën dhe për ta është
tepër e rëndësishme ta çojnë deri në fund këtë betejë,
t‘i çojnë atje ku e kanë vendin të korruptuarit, hajnat,
shpërdoruesit e detyrës. Është e rëndësishme që ekonominë,
kulturën, shkencën, arsimin ta çlirojnë prej
disa grupeve mafioze, që veprojnë si dorë e zgjatur e
disa zyrtarëve dhe disa drejtuesve në institucione të
larta të ekonomisë të shkencës, të arsimit e të kulturës.
Është e rëndësishme ta privojnë pushtetarin dhe,
në përgjithësi, nomenklaturën politike dhe shtetërore
prej privilegjeve, që ia ka krijuar ajo vetes gjatë tetë
viteve të shkuara. Është e rëndësishme që Qeveria, Kuvendi,
t‘i kenë duart e pastra dhe duarpastër të dalin
para popullit dhe para të huajve. A do të ngjajë kjo - do
të shohim. Uroj të mos kemi nevojë të mendojmë, të
flasim e të shkruajmë për këta të sotmit, si për ata që i
bënë shpurat e veta nga pesëdhjetë metra të gjata, që
deshën ta bëjnë Kosovën me Shtëpi të bardhë, si ajo e
Titos në Beograd, që deshën ta bëjnë Kosovën me
Ditën e Presidentit, siç ishte Dita e stafetës së Titos, si
ata që deshën funksionarëve t‘u bëjnë pallatin e
punës, të pushimeve e të luksit në Gërmi, si ata që me
mjetet publike të Kosovës bënë shtëpi për vete që,
mandej, me para publike e zgjeruan edhe më, si ata që
duke shpërdorur detyrën u bënë shpejt e lehtë pasanikë
të mëdhenj në kushtet e Kosovës së varfër. Në politikë,
si edhe në çdo punë tjetër, është e rëndësishme si
e fillon; por edhe më e rëndësishme është si e vazhdon
dhe e përfundon punën. Do të shohim si do ta vazhdojnë
këta që e filluan mirë. I sigurt nuk jam plotësisht
në pastërtinë e vazhdimit të tyre.
Cila është e ardhmja e shtetit të Kosovës
në raport jo vetëm me Shqipërinë, por edhe
me Maqedoninë, Serbinë apo dhe Malin e Zi,
duke pasur parasysh se në këto vende jetojnë
shumë shqiptarë?
Marrëdhëniet e Kosovës dhe të Shqipërisë, të Shqipërisë
dhe Kosovës, janë një çështje e veçantë.
Çfarë do të jenë marrëdhëniet midis tyre, çfarë cilësie
dhe çfarë qëllimi historik do të kenë ato marrëdhënie
duhet të mendojnë bashkë klasa e tyre politike dhe
intelektuale - të mendojnë dhe të vendosin në pajtim
me vullnetin e popullit të tyre. Marrëdhëniet e
Kosovës me Maqedoninë, me Malin e Zi dhe me
Serbinë nuk varen vetëm prej Kosovës po dhe prej
Maqedonisë, Malit të Zi dhe Serbisë, si dhe prej shqiptarëve
që jetojnë në këto shtete. Koha e ardhshme
mund të sjellë shikime të reja, qëllime të reja
dhe marrëdhënie të reja në Ballkan. Mund të mendohet
se ndryshimet gjeopolitike në Ballkan nuk
kanë marrë fund; rikonstruktimi i hapësirës ballkanike,
duket, mund të vazhdojë ende.
A na duhet një platformë e veprimit ndërshqiptar
dhe e integrimit të faktorit shqiptar
në Ballkan?
Nuk ka dyshim se rrethanat ndërkombëtare në
fund të shekullit XX dhe, tani, në fillim të shekullit XXI
e kanë favorizuar dhe vazhdojnë ta favorizojnë faktorin
shqiptar. Kjo kohë i ka sjellë popullit shqiptar mundësi
që nuk i ka pasur prej shekullit XV e këndej. Do t‘i
shfrytëzojnë shqiptarët këto mundësi për t‘u konsoliduar
si komb, për t‘u zhvilluar, për të përparuar, për t‘u
rritur në pikëpamje politike, ekonomike, kulturore dhe
qytetëruese - për t‘u bërë një komb, vërtet, modern,
varet shumë, shumë prej tyre. Kemi njerëz mendjeshkurtër
që faktorin shqiptar, dhe Kombin shqiptar, duan
ta fragmentarizojnë, por kemi edhe njerëz me shikime
të tjera, historike. Pa politikë të integrimit të faktorit shqiptar
këto mundësi nuk do të shfrytëzohen. Eshtë e
vërtetë se në Kosovë, më hapur se në Shqipërinë shtetërore,
po rritet grupi i separatistëve, që synon t‘i largojë
sa më shumë shqiptarët e Kosovës me ata të Shqipërisë.
Në disa fakultete, në Akademinë e Shkencave
e të Arteve të Kosovës e në disa institucione kulturore
veprojnë disa vetje që e kanë gjetur edhe realizimin
intelektual, edhe leverdinë në atë separatizëm brenda
kombit shqiptar. Ç‘është e vërteta, këtë ideologji të
tyre paramoderne, prapakthyese, e nxisin disa qarqe
të jashtme dhe, duket, ndonjë ambasadë në Prishtinë.
Mund të jetë se edhe institucionet shtetërore të Kosovës
përjetojnë trysni për t‘i ndarë edhe kombëtarisht
Kosovën e Shqipërinë!
Nuk keni hezituar të shpreheni mbi bashkimin
e shqiptarëve, e më konkretisht të Kosovës
me Shqipërinë. Po ju citoj: "Do të
ndodhë një ditë, sado që po shtohet numri i
feudalëve dhe i bujkrobërve të tyre, që e
kundërshtojnë deri në vetëmohim një ide të
tillë". I qëndroni ende këtij mendimi dhe
pse? Më mirë dy shtete shqiptare në rajon
apo një dhe më i madh e më i fortë?
Si të mos e kem edhe më tej, gjithnjë, këtë mendim.
Është interes historik, është interes jetësor, është interes
ekonomik, është interes i përgjithshëm i shqiptarëve
që të bashkohet Kosova me Shqipërinë. Për
shqiptarët është shumë më mirë që të jetojnë në një
shtet më të madh e më të fortë sesa në dy shtete më të
dobëta, më të varfra. Kjo është më e pranueshme, besoj,
edhe për fqinjët ballkanikë. Më në fund, Kosova
gjithmonë, deri në vitin 1912, i ka takuar asaj tërësie
gjeografike dhe etnike që është quajtur Shqipëri. Vetëm
ashtu, të bashkuar, shqiptarët bëhen, vërtet, të zhvilluar,
të fortë, në Ballkan. Vetëm ashtu ata do të mund të
arrijnë që të shtojnë vlerat e tyre të përgjithshme dhe
të lirohen prej të këqijave. Kosova do ta lironte Shqipërinë
prej të këqijave tipike për të, e Shqipëria Kosovën
prej të këqijave tipike për Kosovën.
Normalisht, Plani i Ahtisarit u konsiderua
dhe, siç po duket, konsiderohet ende i mirë.
Por seç kanë filluar të dalin ca probleme të
vogla. A mund të kishim një më të mirë se ai?
LëvizjaVetëvendosja i ka bërë një përimtim të bindshëm
dhe në pjesën më të madhe të pikave plotësisht
të drejtë atij Plani. Ai është Plan që e lejon federalizmin
apo, madje, konfederalizimin e Kosovës. E
federalizimi a konfederalizimi i Kosovës nuk do parë
si ai i Zvicrës. Ky i Kosovës është plot me rreziqe për
nesër. Kjo domethënë se mund të kishim një plan më
të mirë se ai. Po, siç dihet, Ahtisari nuk e kishte lehtë:
prej tij pritej të bënte një Plan që do t‘i bënte qejfin
krejt botës dhe babait!
Sigurisht, për interesa dhe arsye të ndryshme,
ka spikatur roli i SHBA dhe i Evropës
në përkrahje të pavarësisë. Analistë të
shumtë po vërejnë një tërheqje disi të pashprehur
të Shteteve të Bashkuara dhe angazhim
paksa të dukshëm të institucioneve
evropiane. Pse ky ndryshim rolesh?
Kosova është në Evropë dhe një ditë, të shpresojmë
jo shumë vonë, do të pranohet në Evropën e Bashkuar.
Tani mbasi në pjesën më të madhe është kryer puna,
është kryer në radhë të parë në sajë të Shteteve të Bashkuara
të Amerikës, ato - SHBA-të mund t‘i lënë më
shumë mbikëqyrje, e kjo mbikëqyrje do të thotë sovranitet,
Evropës në Kosovë. Por faktori amerikan, politika
amerikane, mbetet këtu edhe nëse zvogëlohet
prania e amerikanëve në Kosovë. Nuk i mendoj mirë
punët e Ballkanit pa Shtetet e Bashkuara të Amerikës.


"Midis pavarësisë e pushtetit, Berisha zgjodhi rrugën e dytë"

Qosja: Meidani dhe Godo, jashtëzakonisht parimorë

Shqipëria ka pasur një rol jo fort të ekspozuar
ndaj çështjes së Kosovës. E ka mbështetur
fort, por duke dashur të mos krijojë probleme,
ka mbajtur qëndrim të moderuar. I pyetur
se si i duket pozicionimi i Shqipërisë përballë Kosovës
dhe ç‘mbetet për t‘u përmirësuar midis nesh,
akademiku Qosja përgjigjet:
Çka ka më të vetëkuptueshme se populli shqiptar
në Shqipëri ta dëshirojë dhe ta mbështesë
pavarësinë e Kosovës. Dhe, kjo është politikisht
dhe moralisht e arsyeshme, e natyrshme,
e domosdoshme. Ashtu e ka përkrahur
lirinë e vëllezërve të vet. Dhe, ashtu përkrahet
një zgjidhje politike kombëtare në Ballkan, me
të cilët përmbushen interesa jetësore, historike,
të përshtatshme dhe të ardhshme të
popullit shqiptar në Kosovë, të popullit shqiptar
në Shqipëri dhe të popullit shqiptar në
Maqedoni, në Mal të Zi e në diasporë.
Përkrahja e Shqipërisë ndaj Kosovës dhe pavarësisë
së saj është shprehur fuqishëm, sidomos
në prag të Luftës dhe, mandej, gjatë
Luftës. Pa Shqipërinë nuk do të mund të bëhej
lufta çlirimtare në Kosovë, pa dyshim, dhe pa
Shqipërinë nuk do të mund të mbahej UÇK-ja.
Të gjitha këto që thashë nuk duan të thonë,
ndërkaq, se forcat politike, në Shqipëri, të
rreshtuara njëra kundër tjetrës në luftën politike
për pushtet, nuk kanë treguar dobësi, më
të vogla a më të mëdha në qëndrimet ndaj Kosovës,
të cilat në shkencën historike do të
shpjegohen në të ardhmen. E di, personalisht,
se ish-kryetari i Shqipërisë, Rexhep Meidani,
kryetar i Shqipërisë në çastet vendimtare për
luftën në Kosovë dhe për pavarësinë e Kosovës,
dhe kryetari i Këshillit për Politikë të Jashtme
të Kuvendit të Shqipërisë, Sabri Godo,
ishin jashtëzakonisht parimorë dhe të
palëkundshëm, të pakompromis në
përkrahjen politike, diplomatike dhe tjetër të
Kosovës e të luftës së saj. Dhe, e di, personalisht
se ish-kryetari i Shqipërisë, Sali Berisha,
ka bërë shumë varavinga në politikën e tij ndaj
Kosovës dhe lëvizjes kombëtare në Kosovë
dhe këto varavinga të tij, për të cilat kam shkruar
(në librin Fjalor demokratik) kushtëzoheshin
prej luftës së tij për pushtet në Shqipëri.
Jo njëherë ai e ka varrosur idenë e pavarësisë
së Kosovës, i bindur se ashtu po
përkrahej e lavdërohej prej disa faktorësh
ndërkombëtarë. E kam të ruajtur deklaratën e
Lordit Kerington, në të cilën ai theksonte: Shqipëria
ka kryetarin që është kundër kërkesave
për pavarësi të Kosovës, sepse ato kërkesa
nuk i përkrahin as faktorët ndërkombëtarë!
Kush nuk e di sot se ky ish-kryetar i Shqipërisë
e furnizonte Serbinë e Millosheviçit me naftë
kur OKB-ja e kishte vënë në bllokadë dhe kush
s‘e di se ai ishte kundër Konferencës së Rambujesë.
Dhe kundër bombardimeve! E të mos
flas tani për disa veprime të tij nëntokësore, për
të cilat është marrë vesh tani vonë.
Unë, natyrisht, nuk e them se ai ishte deri
në fund kundër pavarësisë së Kosovës, por
them se midis pavarësisë së Kosovës dhe pushtetit
të tij në Shqipëri, ai zgjidhte të dytën!
Me pyesni se çfarë më duket pozicionimi i
Shqipërisë përballë Kosovës sot? Eshtë pozicionim,
kryesisht, i dëshiruar. Po të mos harrojmë:
edhe sot, si deri sot, pozicionimi i Shqipërisë
shtetërore ndaj Kosovës varet nga politika
amerikane dhe evropiane ndaj Kosovës.
Çfarë ka për të përmirësuar midis nesh?
Shumë. Shumë. Shqipëria dhe Kosova nuk e
kanë përcaktuar ende në asnjë pikë politikën e
ndërsjellë ndaj ardhmërisë së tyre. Po, kjo është
një temë e madhe, për të cilën duhen organizuar
debate në media dhe tubime shkencore.


Vijon në numrin e ardhshëm

Lulzim Basha,Diplomacia shqiptare në shërbim të njohjes së Kosovës

ZëRI I AMERIKëS 21/09/2008  http://www.gazeta-standard.com/

Intervista/ Flet ministri i Jashtëm: “Mbështetje e plotë amerikane për ratifikimin e protokollit të NATO-s” Ministri i Jashtëm i Shqipërisë, Lulzim Basha, ishte për një vizitë dyditëshe në Uashington, për të zhvilluar lobizëm lidhur me përpjekjet e Shqipërisë për t'u anëtarësuar në NATO. Pas marrjes së ftesës nga Aleanca, tani pritet ratifikimi i saj prej vendeve anëtare. Senati amerikan zhvilloi para dy javësh seancën e parë për miratimin e kërkesës së Shqipërisë dhe Kroacisë. Anëtarësimi e vë Shqipërinë përballë përgjegjësish më të larta, ndërkohë që vendi është ende duke plotësuar reformat e nevojshme për integrimet euro-atlantike. Zoti Basha, ju keni pasur këto ditë takime me senatorë dhe zyrtarë amerikanë. Cili është mesazhi që ju kanë përcjellë ata? Këto dy ditë kanë ditë takimesh shumë të suksesshme. Unë kam ardhur kryesisht për të takuar zyrtarët në Departamentin amerikan të Shtetit, në Senatin amerikan, por edhe në Shtëpinë e Bardhë. Jam takuar me senatorin Lugar, me senatorët Ivan Baj, Tom Karter dhe Benxhamin Karter; jam takuar me ndihmëssekretarin e Shtetit Dan Fried dhe stafin e tij, si dhe në Shtëpinë e Bardhë me zëvendësin e Presidentit amerikan për Sigurinë Kombëtare, ish-ambasadorin në Tiranë, ambasadorin Xhim Xhefri. Ajo që mund t'ju them nga këto takime, është një tablo e qartë, e konsoliduar dhe mbështetje e plotë dhe të kristalizuar, për të përfunduar ratifikimin nga Senati amerikan të protokollit të anëtarësimit të Shqipërisë dhe të Kroacisë në NATO, brenda një kohe sa më të shkurtër. Kuptohet, që periudha nuk është më e favorshme për këtë: Senati është në një sesion relativisht të shkurtër, për shkak të zgjedhjeve presidenciale, të cilat prekin Kongresin, pra Dhomën e Ulët të Kongresit, por edhe një të tretën e Senatit amerikan; një numër çështjesh të brendshme, me të cilat po përballet, siç janë ato që u reflektuan në edicionin tuaj, siç është kriza financiare; pavarësisht prej kësaj, dua ta theksoj këtë, unë gjeta një front të bashkuar bipartizan demokratësh, që kanë shumicën në Senat dhe republikanësh, të cilët kanë administratën, për të proceduar sa më shpejt me ratifikimin e protokollit nga Senati, që duhet të marrë përmasat e një konsensusi bipartizan prej dy të tretash, pra realisht, të një konsensusi të plotë. Ju përmendët nga takimet që keni pasur, senatorin Lugar, i cili njihet që është një mbështetës i fuqishëm i Shqipërisë, dhe madje në seancën e zhvilluar para dy javësh në Senatin amerikan, që hapi procesin e shqyrtimit të protokolleve të Shqipërisë dhe Kroacisë, ai e mbështeti fuqishëm Shqipërinë për reformat e saj. Por në atë seancë disa ligjvënës të tjerë ngritën shqetësime për vendet e reja që pritet të pranohen në radhët e Aleancës. Ja si u shpreh njëri prej tyre, senatori demokrat Kris Dod: "Duhet të shtrojmë pyetjen: A janë bërë zgjedhje demokratike? Në çfarë niveli respektohen të drejtat e individit? A funksionon me sukses zbatimi i ligjit? A është demonstruar vendosmëria për reforma ekonomike dhe ekonomi tregu? Si trajtohen pakicat? A i kanë zgjidhur të gjitha mosmarrëveshjet territoriale me vendet fqinje? Dhe në fund, a i respekton ushtria zyrtarët civilë të zgjedhur në rrugë demokratike? Kur plotësohen këto standarde, NATO-ja është më shumë sesa një aleancë, është një mjet për ndryshim, duke krijuar një Evropë më të lirë dhe paqësore". Zoti ministër, si do t'u përgjigjeshit ju këtyre shqetësimeve të senatorit Dod? Unë do të thosha, që zoti Dod ka numëruar në një listë esencën, bërthamën, thelbin e kushteve që duhet të plotësojë çdo vend, në mënyrë që të anëtarësohet në këtë Aleancë vlerash, që po ashtu është një Aleancë ushtarake, sigurie, por në radhë të parë, është një Aleancë vlerash. Dhe në këtë drejtim, kjo listë kriteresh, të cilën senatori Dod e lexoi në raport me Shqipërinë dhe Kroacinë, kjo po të merrte një me një, mendoj se kriteret janë plotësisht të plotësuara nga të dyja vendet; unë flas në veçanti për Shqipërinë dhe pikërisht, takimet e mia të djeshme dhe të sotme kanë shërbyer jo vetëm për të dhënë informacion të mëtejshëm nga vizita ime e fundit këtu, por edhe për të marrë përshtypjet e senatorëve dhe anëtarëve të lartë të administratës amerikane, për sa i përket ecurisë së reformave. Në këtë aspekt, do të thosha, se përshtypja e dëshmitarit kryesor në këtë seancë, të ndihmëssekretarit të Shtetit Dan Freid, është se seanca ishte një sukses i vërtetë dhe arriti të çimentojë një bashkërendim dhe një bashkëpunim të demokratëve dhe republikanëve për të miratuar e bashkërenduar ratifikimin e Kroacisë dhe Shqipërisë në NATO. Së dyti, dua të them, se gjatë takimeve që kam dashur t'i informoj edhe më në detaje senatorët, por edhe zyrtarët e lartë të administratës amerikane, mbi disa nga reformat e fundit që po bëhen në vend, u përmendën zgjedhjet. Kemi folur jo vetëm për hapat që kemi bërë në drejtim të infrastrukturës zgjedhore, të kartave të identitetit dhe të sistemit regjistrit civil të qytetarëve, të dixhitalizuar e që tashmë po mbushet, po popullohet me të dhënat e qytetarëve nga e gjithë Shqipëria, por edhe mbi bashkëpunimin parlamentar për kodin e ri zgjedhor, brenda një kohe sa më të shkurtër. Dhe mbi këto dy shtylla, mbështetet konfidenca e Shqipërisë për të zhvilluar zgjedhje të lira dhe të ndershme dhe pa pasur ato lloj problemesh, që janë vënë re në zgjedhjet e kaluara parlamentare. Thënë këtë të gjithë bashkëbiseduesit kanë vlerësuar faktin, që në dy zgjedhjet e fundit, ato parlamentare dhe ato lokale të mëparshme, jo vetëm kalimi paqësor i pushtetit, por edhe fryma e bashkëpunimit ka qenë më e mirë se më përpara dhe shprehën besimin se me këto dy elemente të shtuara, pra, kodin zgjedhor dhe kartat e identitetit, zgjedhjet e ardhshme do të përbëjnë një konsolidim të plotë të praktikës demokratike të zgjedhjeve në Shqipëri. Po kështu, për sa i përket reformave të tjera, reformave ekonomike, unë i njoha disa prej bashkëbiseduesve të mi, disa prej senatorëve, ndërkohë që disa prej i tyre i kishin në zyrat e tyre, me raportet e Bankës Botërore, të cilat e kanë vlerësuar progresin ekonomik të Shqipërisë, duke e renditur atë të dytën në 10 ekonomitë më reformatore të botës. Dhe pa dyshim, një vlerësim i tillë objektiv dhe nga një burim i besueshëm autoritativ, siç është Banka Botërore, ka lënë përshtypjen e tij ky vlerësim, si tek senatorët veç e veç, edhe tek vendosmëria që unë gjeta këtu në Washington, që përtej axhendës së tyre të ngjeshur këtu, të ecin sa më shpejt me ratifikimin e protokollit, një ratifikim, që në vetvete, është një sinjal i fuqishëm për të gjithë Aleancën. Zoti Basha, zyrtarët shqiptarë kanë folur vazhdimisht lidhur me liberalizimin e vizave brenda vitit 2009. Duke pasur parasysh Udhërrëfyesin e Komisionit Evropian për këtë problem, duket qartë se çështja nuk lidhet vetëm me kartat e identitetit, apo me pasaportat e reja, por janë një sërë detyrimesh, të cilat kërkojnë angazhim në njerëz por edhe në financime. Si po realizohen këto angazhime? Procesi i liberalizimit të vizave bazohet mbi një udhërrëfyes, i cili zyrtarisht iu dorëzua Shqipërisë para disa muajve dhe hapi i dytë në këtë proces dorëzimi i një raporti nga Shqipëria Komisionit. Ky raport është vlerësuar shumë pozitivisht si nga zoti Mirel, që ishte për vizitë në Tiranë para disa ditësh, ashtu edhe nga komisioneri Rehn dhe nga zëvendëpresidenti i Komisionit, Zhak Barro. Hapat që po ndërmerren nuk kanë të bëjnë vetëm me identifikimin e qytetarëve dhe dokumente të sigurta, çka tashmë është vënë në rrugë të mbarë me koncesionimin e këtij procesi, i një konsorciumi franko-amerikan, i cili pritet të fillojë prodhimin e kartave në fillim të vitit që vjen. Por ka të bëjë edhe me aspekte të tilla, si sigurimi i kufijve, lufta kundër emigracionit klandestin dhe në tërësi, reformat që konsolidojnë institucionet demokratike, dhe çojnë më tej, rezultatet tashmë të konfirmuara në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Si ka ecur me realizimin e një sërë detyrimeve, që kërkojnë angazhimin, të cilat kërkojnë ngritjen e strukturave njerëzore dhe ato financiare? Për sa i përket aspektit të kufijve, policia shqiptare, Ministria e Brendshme ndodhet në një proces, pjesë e programit tim, i cili bën të mundur kontrollin e kufijve; çdo postë kufitare dhe qendra në Tiranë, do të jenë në gjendje të monitorojnë non-stop, 24 orë, në mënyrë elektronike, pra "on line", dhe ta raportojnë atë, jo vetëm brenda për brenda, por edhe jashtë saj, si Interpolin. Imagjinoni, që ku informacioni brenda një kohe shumë të shkurtër, për çdo pikë kufitare brenda vendit, se çfarë ndryshimi sjell kjo mënyrë e komunikimit në monitorimin e trafikut, qoftë edhe të ligjshëm, në monitorimin e qytetarëve, apo të jashtëligjshëm në këto pika kufitare dhe monitorimin dhe luftën kundër emigracionit ilegal. Vetë Ministria e Jashtme, brenda vitit që vjen, do të instalojë zyrën e vizave, që lidh gjithashtu të gjitha misionet e Shqipërisë në botë, Ministrinë e Jashtme dhe autoritetet e vendit në Shqipëri, me një sistem "on line" kompatibël, pra të përafërt me ato të vendeve të tjera, fqinje të Shqipërisë dhe ato vendeve të BE-së. Në një këndvështrim pak më thelbësor, që nuk ka të bëjë vetëm me procedurat teknike, por edhe me reformat në vend, unë gjeta të martën, gjatë takimit me zëvendëspresidenin Zhak Barro, të KE-së, një vlerësim maksimal për hapat e hedhura deri tani. Ai u shpreh qartësisht se i vlerësonte këto hapa, pra Shqipërinë për hapat që ka hedhur dhe i inkurajonte autoritetet shqiptare për t'i konsoliduar ato më tej. Në këtë kuadër, një dimension të veçantë ka dhe do të vazhdojë të ketë bashkëpunimi politik, për të konsoliduar edhe më tej reformën në drejtësi. Dje, zëvendëspresidenti i KE-së, Zhak Barro, ka kërkuar një luftë më efikase ndaj trafikut të drogave apo kultivimit të bimëve narkotike nga Shqipëria dhe vendet e tjera të Ballkanit. Lufta ndaj korrupsionit dhe krimit të organizuar vazhdojnë të jenë ende kërkesa parësore për anëtarësimin e vendit në organizmat ndërkombëtare. Sa shqetësim përbëjnë këto fenomene për Shqipërinë dhe për të ardhmen e saj euroatlantike? Sigurisht, që lufta kundër korrupsionit dhe kundër krimit të organizuar mbeten prioritete të qeverisë shqiptare. Unë do të thosha që tani, për këto momente, ato përbëjnë sfida që qeveria shqiptare ka demonstruar një përparim të qartë, të konsoliduar dhe të qëndrueshëm. Dhe kjo është vlerësuar edhe nga autoritet në Bruksel dhe këtu në Washington. Pra do të thosha, që ndërkohë që puna në këtë fushë nuk mbaron kurrë, jo vetëm për Shqipërinë, por edhe për vende të tjera të Evropës Juglindore, por as për vende të tjera të zhvilluara, progresi i bërë deri tani, njihet mjaft mire. Më konkretisht, në takimin me zëvendëspresidentin e Komisionit, zotin Zhak Barro, u vlerësua fakti që shifrat e kapjes së drogave të forta nga policia italiane, të atyre të nisura drejt Shqipërisë, ishin me të vërtetë në numra të pakrahasueshëm me të kaluarën, 2,5 kokainë dhe 5.6 kg heroinë. Pra një numër me të vërtetë, dramatikikisht i zvogëluar dhe rezultat i qartë, jo vetëm i funksionimit të kontrollit të sigurt të kufijve, por edhe i asaj që konsiderohet në Bruksel, si thyerje e shtyllës kurrizore të krimit të organizuar. Po kështu, raporti për sa u përket bimëve narkotike, është shumë inkurajues; sasia e mbjellë me bimë narkotike, në territoret e Republikës së Shqipërisë, në vitin 2008, është 5 herë më e vogël se ajo në vitin 2007, dhe kjo sipas shifrave të policisë shqiptare të konfirmuara nga partnerët tanë ndërkombëtarë. Pra, mund të them, se lufta kundër trafiqeve, veçanërisht trafikut të narkotikës, për Shqipërinë në Bruksel, nuk është një minus, përkundrazi, është një plus dhe konsiderohet si i tillë. Sigurisht, që është diçka që duhet të vazhdojë, se kjo sfidë është një punë në vazhdim. Këto ditë OKB-ja vendosi të shqyrtojë kërkesën e Serbisë që çështjen e pavarësisë së Kosovës ta trajtojë Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë. Çfarë lobizmi po zhvillon nga ana e saj Shqipëria për njohjen e pavarësisë së Kosovës? Njohja e Kosovës ka hyrë në një fazë të dytë. Jo vetëm diplomacia shqiptare, por edhe diplomacitë e tjera aleate janë konfidente, për sa i përket fazës aktuale (me njohjen nga) 47 vende. Është e nevojshme që puna të vazhdojë më tej dhe më shumë vende ta njohin Kosovën. Në këtë kuadër, po punohet ngushtësisht me vendet e rajonit, në radhë të parë fqinjët e menjëhershëm të Kosovës, që janë edhe fqinjë të menjëhershëm të Shqipërisë. Po punohet intensivisht me grupet rajonale, veçanërisht ato që i përkasin të ashtuquajturave grupe të paangazhuara që përbëhen kryesisht nga vende afrikane dhe vende të tjera anëtare të organizatës së Konferencës Islamike. Puna po bëhet në mënyrë individuale, por edhe me prezencë të vazhdueshme të diplomacisë shqiptare dhe ku është e mundur edhe të përfaqësuesve të Kosovës në këto forume shumëpalëshe. Pa dyshim, java që vjen në Nju Jork, do të jetë një forum tjetër, ku diplomacia shqiptare e angazhuar krah për krah diplomacisë amerikane dhe atyre të vendeve të tjera aleate, sigurisht edhe me përfshirjen e drejtpërdrejt tashmë edhe të autoriteteve të Kosovës, do ta çojnë më tej këtë proces. Personalisht, shpreh besimin tim se procesi i pakthyeshëm i njohjes së Kosovës nga anëtarët e tjerë të bashkësisë ndërkombëtare, do të vazhdojë, do të konsolidohet dhe nuk do të ketë kthim mbrapa. Ndërkohë që kostoja e veprimtarisë së diplomacisë serbe apo diplomacive të tjera, të cilat synojnë bllokimin e këtij procesi do të rritet pambarimisht dhe rezultatet do të jenë gjithmonë e më të pakta.

L'Albanie et la Macédoine suppriment le régime de visa
	2008-09-05 08:28:59

TIRANA, 4 septembre (Xinhua) -- Un accord sur la circulation  sans visa entre l'Albanie et la Macédoine est entré en vigueur  jeudi, ont rapporté les media locaux.       Les citoyens des deux pays peuvent désormais circuler dans les  deux pays sans visa.       Cet accord a été signé par le ministre macédonien des Affaires  étrangères, Antonio Milososki, et son homologue albanais, Lulzim  Basha, à Tirana en février.       « L'accord sur la levée du régime de visa entre les deux pays  améliorera la coopération bilatérale dans le domaine de l'économie, du commerce et des autres activités, » ont souligné les deux pays  dans un communiqué conjoint.       Le parlement albanais a ratifié cet accord en avril, suivi de  l' Assemblée macédonienne en août.       Environ un quart des deux millions d'habitants en Macédoine est de l'ethnie albanaise, vivant le long de la frontière occidentale  de la Macédoine avec l'Albanie.

L'Albanie signe un contrat avec un consortium américano-suisse sur la vente d'une raffinerie
	2008-08-24 08:33:39

TIRANA, 23 août (Xinhua) -- L'Albanie a signé un contrat avec  un consortium américano-suisse basé aux Etats-Unis sur la vente  d'une raffinerie de pétrole, a annoncé samedi le gouvernement  albanais.       Le consortium Refinery Associates of Texas & Anika Enterprises détiendra une part de 85% dans ARMO pour 125 millions d'euros (195 millions de dollars américains).       ARMO dispose de deux raffineries, d'un centre de recherches, de 11 entrepôts et d'un réseau de stations de gaz, d'une valeur  totale de 109 millions d'euros (170 million de dollars américains).       Le gouvernement albanais envisage une série de privatisations  en 2008, la branche de distribution de l'énergie d'Albanie, KESH, et la société d'assurance d'Etat, INSIG, devant être vendues plus tard cette année.