http://www.gazetametropol.com/tekst.php?idt=56900
Mėrgata e vjetėr tė marrė nėnshtetėsinė |
26/01/2009 PLL
pėrshėndet kartat e identitetit Partia "Lėvizja e Legalitetit" me anė tė njė deklaratė pėr mediat thekson se e shikon krijimin e regjistrit elektronik tė gjendjes civile dhe pajisjen e qytetarėve shqiptarė me kartat e identitetit si njė proces mjaft tė rėndėsishėm qė do ti shėrbejė mbarėvajtjes sė zgjedhjeve tė ardhshme parlamentare dhe pėrafrimit tonė me standardet evropiane pėr liberalizimin e vizave. Ne vlerėsojmė vullnetin e mazhorancės qeverisėse pėr plotėsimin e tė gjithė parakushteve pėr realizimin e zgjedhjeve tė lira dhe tė pakontestueshme si dhe mbėshtesim ēdo lehtėsi tė krijuar prej Qeverisė qė do ti shėrbejė nxitjes pėr pajisjen me kartat e identitetit tė pensionistėve, studentėve, shtresave nė nevojė dhe punonjėsve tė administratės shtetėrore, thuhet nė deklaratė. Pėr sa i pėrket debatit tė fundit Partia "Lėvizja e Legalitetit" e konsideron lejimin e pėrdorimit tė shamisė prej femrave myslimane gjatė aplikimit pėr kartat e identitetit si njė respektim tė sė drejtės sė besimit dhe lirisė sė shtetasve. Ėshtė koha qė kjo e drejtė e sanksionuar nė dokumente ndėrkombėtare dhe Kushtetutėn e Shqipėrisė, tė fitojė qytetarinė dhe tė ushtrohet pa paragjykime, pengesa dhe nevojėn e ndėrmjetėsimit nė tė gjitha institucionet e shtetit, pėrfshi edhe ato arsimore, thuhet mė tej. PLL nxit Qeverinė, qė gjatė procesit tė pajisjes sė shtetasve me karta identiteti, ti kushtoje njė vėmendje tė veēantė edhe emigrantėve, pėr tė cilėt duhet siguruar mundėsia e aplikimit tė tyre pranė pėrfaqėsive tona diplomatike. Ne gjykojmė se procesi teknik i identifikimit tė shtetasve duhet shoqėruar edhe me rregullimet e nevojshme nė ligjin "Pėr shtetėsinė shqiptare", nė mėnyrė qė kjo shtetėsi ti sigurohet nė mėnyrė automatike tė gjithė pasardhėsve tė mėrgatės sė vjetėr qė e dėshirojnė njė gjė tė tillė. Pėrkundrejt vullnetit tė dukshėm tė mazhorancės pėr pajisjen e plotė dhe tė shpejtė qė qytetarėve me karta identiteti, roli frenues i opozitės sė majtė, e cila gjatė tetė viteve tė saj nė pushtet nuk bėri asgjė nė kėtė drejtim, nuk ėshtė gjė tjetėr veēse dėshtim i radhės dhe alibi e munguar pėr humbjen e tyre nė zgjedhjet e ardhshme parlamentare, pėrfundon deklarata. |
http://www.gazetametropol.com/tekst.php?idt=56906
Myslimanėt, respekt ndaj Kushtetutės |
ILIR HOXHOLLI |
26/01/2009 Ngjarjet
e fundit qė u komentuan jo pak nga mediat mbi problemin e shamive u
mbyllėn me njė mirėkuptim tė pritshėm duke respektuar Kushtetutėn
dhe mbyllur njėherė e pėrgjithmonė ēėshtjen e shamive. Edhe
pse isha i bindur se kishim tė bėnim me njė keqkuptim dhe se do tė
zgjidhej shumė shpejt, pėrsėri do tė ndalesha nė trajtimin qė
u bė mbi keqinformimin e termave tė perēes apo ferexhesė me atė
tė shamisė qė mbulon vetėm kokėn dhe jo fytyrėn. Edhe pse ky
sqarim ėshtė bėrė shpesh nga institucioni i KMSH-sė, apo edhe
nga imamėt e xhamive tė Tiranės, pėrsėri nė mediat tona
shikohet dhe lexohet termat ferexhe apo perēe. Pa dashur tė ndalem
shumė nė kėtė pikė sa pėr tė sqaruar pėr informim, ferexheja
vendoset nga koka deri te kėmbėt dhe mbulon gjithēka tek femra,
kurse perēja mbulon fytyrėn nė njė variant ose lejon vetėm sytė
pėrjashta. Tė dyja kėto forma nuk kanė ndonjė praktik tė gjerė
nė vendin tonė. Ajo qė njihet pjesė e fesė dhe obligim fetar ėshtė
shamia e kokės qė mbulon vetėm flokėt dhe fytyra duket mjaft
qartė. Tashmė, edhe opinioni publik ėshtė njohur me faktin se,
dokumentet lejohen me shami nė tė gjithė Evropėn, ku myslimanėt
janė emigrantė, e si rrjedhojė nuk ka arsye logjike tė ndalohen
kėtu, ku pėr mė tepėr myslimanėt janė vendas dhe mazhorancė e
kėtij vendi. Rasti mė i qartė ėshtė mėnyra e fotografimit nė
Britani, mėnyrė qė ėshtė marrė me konsensusin e tė gjitha
komuniteteve fetare para se tė fillohej me procesin. Nė tė njėjtėn
kohė, dėshiroj tė theksoj faktin se, myslimanėt shqiptarė e panė
marrėveshjen e arritur mes Ministrisė sė Brendshme dhe
Komunitetit Mysliman, si njė fitore tė ligjit, tė mbėshtetur nė
Kushtetutė, e jo si fitore e ndonjėrės palė e humbjes sė palės
tjetėr. Si myslimanė i shprehim Qeverisė falėnderimet tona pėr
mirėkuptimin e shpejtė, pasi kėshtu fitoi procesi pėr pajisjen e
shqiptarėve me karta tė identitetit. Ėshtė rasti pėr tė falėnderuar
tė gjithė myslimanėt qė, edhe pse pėr ta kjo ėshtė njė ēėshtje
tepėr e ndjeshme, ndoqėn rrugėn mė tė mirė institucionale e
ligjore pėr zgjidhjen e keqkuptimeve, duke dhėnė njė shembull
mirėkuptimi dhe respektimi tė ligjit. Jam i bindur qė kjo marrėveshje
do tė jetė njė shembull i mirė kundėr tė gjitha rasteve tė
tjera qė bien ndesh me Kushtetutėn, siē ka ndodhur nė disa
rasteve gjatė viteve tė fundit, ku drejtorė shkollash, tė mesme
apo tė larta, kanė nxjerrė rregullore kundėr pranisė sė nxėnėseve
me shami. Kėto rregullore bien ndesh me Kushtetutėn, ndaj dhe
kushdo duhet tė kuptojė se, askush nuk mundet tė veprojė nė
kundėrshtim me tė. Unė besoj se, nė rrugėn tonė drejt integrimit, nuk ėshtė asnjėherė pengesė besimi, por mungesa e kulturės sė tolerancės. Madje, sot, nė shumė vende, tė cilat ne i marrim si shembull pėr tu integruar, po theksohet me forcė nevoja e besimit nė Zot, si njė rrugė pėr tė ndėrprerė lakminė, qė shkakton kriza, si kriza mė e fundit botėrore. Mjafton tė kujtojmė betimin e pak ditėve mė parė tė Presidentit amerikan, i cili u votua pa kurrfarė paragjykimi nga qytetarėt e vendit mė demokratik tė botės, pa u paragjykuar as pėr ngjyrėn, as pėr emrin e babait Husein. Dhe fjalimi i tij, ishte i mbėshtetur nė besim dhe kundėr lakmisė. Unė besoj se bota moderne nuk ka kėrkuar kurrė nga ne largimin nga identiteti ynė nė rrugėtimin drejt integrimit, pasi nė thelbin e vet, demokracia ka pikėrisht respektimin e tė Drejtave tė Njeriut, ku padyshim Besimi nė Zot ėshtė thelbėsor. *Anėtar i Kėshillit tė Pėrgjithshėm nė Komunitetin Mysliman |
Genc Pollo e Blendi Klosi kanė shkėmbyer replika nė lidhje me procesin e pajisjes sė shtetasve me dokumentet e identifikimit, duke krijuar debate tė ashpra nė seancėn e djeshme parlamentare. Gjatė kėsaj seance, Klosi deklaroi se ėshtė krijuar njė situatė alarmante e cila do ta ēojė procesin nė dėshtim. Ai pėrsėriti kėrkesėn e socialistėve pėr ngritjen e njė komisioni, duke thėnė se pajisja me dokumente ėshtė njė tjetėr dėshtim i Berishės. Nga ana tjetėr, zėvendėskryeministri Genc Pollo, iu kundėrpėrgjigj duke thėnė se opozita po largon shtetasit nga procesi i aplikimit, duke i mėshuar idesė sė dėshtimit. Sipas Pollos, numri i dublikimeve nuk ėshtė aq sa pretendojnė socialistėt. Mė tej, Islami deklaroi se nuk synon dėshtimin e procesit, por transparencė tė plotė ndaj tij dhe pajisjen e sa mė shumė shtetasve me dokumentin e identifikimit deri nė fund tė muajit qershor tė kėtij viti.
Klosi: Kartat e identitetit kanė dėshtuar
Deputeti socialist Blendi Klosi nė seancėn e djeshme parlamentare, ngriti dhe njėherė shqetėsimin pėr procesin e pajisjes me karta identiteti. Klosi theksoi se tashmė kanė ngelur mė pak se 160 ditė nga data e zgjedhjeve dhe nuk mund tė kryhen teorikisht, mė shumė se 800 mijė aplikime nga 3,2 milionė zgjedhės qė ka Shqipėria, duke e cilėsuar si njė premtim tjetėr tė pambajtur tė Berishės. Procesi i hartimit tė regjistrit kombėtar tė shtetasve dhe pajisjes me karta identiteti na dėshmon mė sė miri se qeverisemi nga njė qeveri e paaftė dhe super e korruptuar, -tha Klosi. Nė vijim ai u shpreh se, qeveria ka treguar paaftėsi totale gjė tė cilėn e ka pranuar edhe vetė. Sipas deputetit socialist, premtimi i qeverisė pėr pastrimin e regjistrave deri nė dhjetor tė 2008-ės, ėshtė problem i pazgjidhur dhe qė cenon zgjedhjet. Nė emėr tė socialistėve, Klosi kėrkoi nė Parlament qė tė ngrihet njė komision parlamentar pėr mbikėqyrjen e kėtij procesi. Ai i kėrkoi gjithashtu qeverisė qė tė kontraktojė njė kompani konsulence qė tė mbrojė interesat e qytetarėve dhe tė shtetit.
Pollo: Po plotėsojmė mungesat tuaja
Nga ana e tij, Pollo vuri nė dukje se, nė mbledhjen e shkuar, deputeti socialist i Mallakastrės sė Sipėrme paraqiti njė propozim tė Partisė sė tij, pėr njė komision ad-hoc pėr tė ndjekur shpėrndarjen e letėrnjoftimeve, ēka u pėrsėrit dhe sot, nga deputeti tjetėr i Mallakastrės sė Poshtme. Kjo tashmė ėshtė miratuar nga maxhoranca, pasi ēdo masė qė ngjall besimin te ky proces, ēdo masė qė pėrfshin nė mėnyrėn e duhur edhe opozitėn, duhet ndėrmarrė. Nga ana tjetėr, ai u shpreh se, ky propozim i PS, mendoj qė kėtė parti e sjell nė kohėn reale tė ēėshtjes sė Regjistrit Kombėtar tė Gjendjes Civile, tė numrit tė identitetit pėr ēdo qytetar, tė dokumenteve personale qė rrjedhin prej tij si letėrnjoftimet, pashaportat apo dokumente tė tjerė, listat e zgjedhėsve, databaza e institucioneve tė tjera, qė do tė koordinohen me kėtė databazė qendrore tė shtetit, qė ėshtė Regjistri Kombėtar i Gjendjes Civile dhe qė pėr herė tė parė organizohet nė kėtė mėnyrė unike dhe elektronike. Por ai duke, nėnvizuar mangėsitė e mėparshme tė qeverisjeve socialiste, shtoi se, ėshtė pėr tu pėrshėndetur qė PS po vjen nė kėto realitete, sepse, gjatė 8 viteve tė qeverisjes se saj, Regjistri e tė tjerat u premtuan nė mėnyrė tė pareshtur dhe asnjėherė nuk u realizua, megjithėse pėr 8 vite kjo mund tė realizohej 3 ose 4 herė.
Ēamėria, si duhet tė jetė |
NGA ARBEN ĒOKAJ |
Shpeshherė nė jetė ndeshemi me sfida tė papėrballueshme. Pėrpjekjet pėr ekzistencė tė duken tė pamundura dhe qenia i nėnshtrohet fatit. Nė pėrgjithėsi njeriu fatkeq beson tek fati mė shumė se ata qė kanė sukses. Por asnjeri nuk mbijeton pa u pėrpjekur. Profeti u thoshte tė gjithėve mbill, kur e pyesnin se si do tė ishte moti atė vit. Dhe ēfarė do tė mbjellėsh, atė do tė korrėsh. Ēėshtja ēame ka qenė e pamundur pėr mė shumė se gjysmė shekulli. Regjimi komunist e varrosi dhe pjesa mė e dalluar e atyre ēamėve, qė u shpėrngulėn me pėrdhuni nė Shqipėri, u pėrndoq agresivisht edhe nga regjimi i ēmendur shqiptar. Tė njėjtin fat kishin edhe kosovarėt e arratisur nga Kosova pėr nė parajsėn Shqipėri tė asaj kohe. Ngaqė pritshmėria e tyre ishte e madhe, kosovarėt se mbanin veten nga dėshpėrimi dhe pėrfundonin kėshtu nė burg pėr agjitacion e propagandė. Njė fat tė ngjashėm pati edhe Bilal Xhaferri, shkrimtari mė i dalluar me origjinė ēame. I ati i tij u vra nga komunistėt, ndėrsa Bilali ishte fėmijė. Regjimi komunist ishte i papėrballueshėm tė vriste pėr njė fjalė goje. Dhe Bilali, pėr tė jetuar, u detyrua tė arratisej. Ai krijoi njė vepėr letrare tė dallueshme dhe mbajti nė SHBA pėr vite me radhė revistėn Krahu i shqiponjės, qė simbolizonte Ēamėrinė, revistė qė vazhdon tė botohet nė Shqipėrinė e postkomunizmit nga shkrimtari dhe atdhetari i njohur ēam, Shefki Hysa. Javėt e fundit, shkrimtari Hysa ka dalė me njė libėr tė mrekullueshėm: Diplomacia e vetėmohimit, i cili trajton ēėshtje tė zhvillimeve ēame dhe pėrpjekjet personale tė autorit pėr tė mbajtur gjallė substraktin ēam, shpirtin e njė populli tė keqtrajtuar, tė vrarė e tė nėpėrkėmbur. Mbi popullsinė ēame u ushtrua njė gjenocid i pashembullt, nė kohėn kur shteti grek nuk i njihte liritė dhe tė drejtat e njeriut. Krimet e tmerrshme tė bandave zerviste e mė gjerė, dhe harresa qė imponoi regjimi komunist nė Shqipėri, kanė qenė tė mjaftueshme pėr ta tulatur popullsinė ēame, sidomos atė pjesė qė u detyruar pėrdhuni tė shpėrngulej pėr nė Shqipėri. Ēamėt e kishin tė vėshtirė tė zgjoheshin dhe vėshtirėsitė vazhdojnė edhe sot pas 18 vjetėsh demokraci, pasi politika e shtetit grek dhe atij shqiptar nuk mundi tė konvergjonte nė njė zgjidhje politike pėr pronat e ēamėve. Kur njė e drejtė mohohet, ėshtė e vėshtirė ta fitosh atė plotėsisht. Harresa ishte e qėllimshme dhe ashtu vazhdon tė jetė. Nė Shqipėri dhe jashtė saj, ka ēamė tė dalluar pėr arritjet e tyre nė jetė. Ēamėt janė organizuar nė shoqata, parti etj., pėr tė kėrkuar tė drejtat e tyre, qė u ishin mohuar pėr dekada. Ata kėrkojnė pronėn e tyre nė Ēamėri, nė atė pjesė tė veri-perėndimit tė Greqisė fqinje, ku ēamėt kanė trojet e veta. Shteti grek, edhe nė kohėt e sotme nuk ėshtė treguar i gatshėm tė pranojė tė vėrtetėn historike, pavarėsisht se ēėshtja ēame njihet edhe nga historianėt e Greqisė, njihet nga diplomacia ndėrkombėtare, sidomos nga ajo perėndimore, SHBA-tė dhe Bashkimi Evropian, i cili ka ndėrmarrė edhe njė rezolutė nė pėrkrahje tė ēėshtjes ēame. Analisti dhe politologu i njohur shqiptar, Arbėn Xhaferi, qė ka tė njėjtin mbiemėr me shkrimtarin e madh ēam, do tė pėrkufizonte: Ka popuj qė krijojnė histori, ashtu siē ka popuj qė krijojnė kronika. Duhet vetėdije e lartė dhe njė punė e pėrbashkėt organizuese, vetėmohuese, siē cilėson shkrimtari dhe veprimtari ēam Shefki Hysa, qė kronikat tė kthehen nė histori. Ēamėt kanė historinė e tyre; duhet tė fillojnė ta promovojnė atė edhe mė shumė, derisa tė arrijnė rezultatin e dėshiruar. Pavarėsisht vėshtirėsive tė shumta, sot ēamėt i kanė mundėsitė qė pėrmes njė organizimi mė tė mirė dhe vetėdijeje tė pamanipulueshme, ti imponohen shtetit grek deri nė njohjen nga ai tė tė drejtave ēame, si grupim shoqėror e jo vetėm individual. Pronat e ēamėve janė zėnė nga njerėz tė tjerė, njė pjesė e mirė e tyre, grekė tė kthyer nga Turqia, nė vitet e pas Luftės sė Dytė Botėrore. Kjo pėrbėn edhe njė problem social pėr Greqinė, qė pronėn e ēamėve, tė cilėn e kanė marrė nė pėrdorim pėr dekada me radhė grekėt e ardhur, tua kthejnė tani shqiptarėve ēamė. Duke parė mungesėn e dėshirės sė shtetit grek dhe problemet qė mund tė hapen nė shoqėrinė greke me kthimin e ēamėve nė trojet dhe pronat e tyre, ēamėve nuk u mbetet gjė tjetėr vetėm qė tė organizohen edhe mė mirė se ēkanė bėrė deri tani, pėr ta bėrė realitet tė drejtėn e tyre. Ēamėt duhet ta marrin vetė nė dorė fatin e vet. Shteti shqiptar ėshtė tepėr i korruptuar, i paaftė dhe i rrezikuar pėr tė ndihmuar sa duhet nė kėtė ēėshtje. Tė gjithėve na kujtohet pėrqasja e mangėt dhe mungesa e interesimit tė shtetit shqiptar pėr ēėshtjen e Kosovės. Diplomacia shqiptare hapi gojė vetėm atėherė kur kosovarėt fituan simpatinė e Perėndimit. Zgjedhja e Presidentit Obama nė SHBA, njė njeriu me ngjyrė, na kthen nė retrospektivė, qė tė shohim se ēfarė kanė hequr zezakėt e Amerikės ndėr shekuj. Zezakėt ishin skllevėr dhe u desh njė luftė civile veri-jug, qė tė ēliroheshin prej skllavėrisė. Racizmi dhe injorimi vijoi mė pas dhe ishte tepėr i egėr deri nė fillim tė shekullit tė kaluar. Por pėrpjekjet e tyre bėnė qė gradualisht, pėrmes vuajtjeve, keqtrajtimeve vrasjeve dhe racizmit, tė arrinin tė fitonin tė drejtat e tyre dhe sot nė SHBA kemi njė President me ngjyrė, nėn sloganin Po, ne mundemi!. Zezakėt nė Amerikė e prekėn ėndrrėn e tyre, se mundėn. Po ēamėt?! Kėshtu edhe ēamėt, nėse punojnė me vetėdije tė lartė e njė organizim bashkėkohor, ku secili jep kontributin e vet dhe kontributet nuk shpėrdorohen por pėrdoren me efektshmėri, pėr tė arritur qėllimin e lartė tė realizimit tė ėndrrės sė tyre, pėr tu kthyer nė tokat e tė parėve dhe pėr tė marrė pronat e lėna trashėgim, ata do tė jenė nė gjendje tė arrijnė atė, qė sot mund tė duket e pamundur. Pėr kėtė, ēamėt kanė edhe njė shembull tė gjallė, Kosovėn. Ndodhesha njė herė nė Fushė-Krujė tek dentisti. Njė krutan mė kundėrshtonte nė pėrpjekjen time pėr ti sqaruar se Kosova njė ditė do tė bėhet e pavarur. Kurrė nuk bėhet e pavarur!, mė thoshte ai. Dhe unė ia ktheva: Kosova bėhet e pavarur pėr ata qė besojnė e punojnė, qė ajo tė jetė e pavarur. Ke pėr ta parė! Fati e desh qė Xhorxh Bushi tė vinte nė Shqipėri dhe ta shpallte nė Fushė-Krujė, se Kosova do tė jetė njė shtet i pavarur. Pavarėsia u arrit me punė e sakrifica dhe me pėrpjekje duhet tė mbahet e tillė. Nė pėrpjekjet e tyre tė drejta, ēamėt duhet tė fokusohen nė nxjerrjen e njė lideri politik e shpirtėror, siē nxorėn kosovarėt dr. Ibrahim Rugovėn, tė paguajnė njė kontribut simbolik (kosovarėt emigrantė paguanin 3% tė rrogės sė tyre) pėr kėtė organizim tė pėrbashkėt, se pa para nuk mund tė kryesh punė nė kancelaritė e sotme dhe tė bėhen mė tė vetėdijesuar pėr realitetin qė i rrethon, se askush nuk mund ti ndihmojė ata, mė shumė se ata mund tė ndihmojnė vetveten. Diplomacia e vetėmohimit mund tė bėhet njė ēelės zgjidhjeje, nėse njė pjesė e mirė e ēamėve punojnė dhe sakrifikojnė kohėn dhe pak nga pasuria e tyre, siē bėn edhe atdhetari Shefki Hysa pėr kėtė ēėshtje tė drejtė e tė pėrbashkėt. Sukseset nuk vijnė vetvetiu vijnė duke punuar pėr ti realizuar ato. |
Nė proces krijimi i ekspozitės qė paraqet krimet e komunizmit. Sipas direktivės sė kryeministrit, mė 20 shkurt duhet tė hapet ajo qė do tė jetė bėrthama e muzeut tė ardhshėm tė antikomunizmit
Pak kohė ka lėnė kreu i qeverisė pėr krijimin e ekspozitės sė
krimeve tė komunizmit: mė pak se njė muaj. Ekspozita mund tė jetė nė
njė tė ardhme tė afėrt pjesė e njė aksioni mė tė gjerė politik, nė
radhė me hapjen e dosjeve tė bashkėpunėtorėve tė Sigurimit tė
Shtetit apo tė heqjes sė simboleve tė komunizmit.
Tani pėr tani kėrkohet qė tė jetė gati pėr 20 shkurtin, datė qė pėrkujton
atė ditė tė vitit 1991 kur nė Sheshin "Skėnderbe" qytetarėt
qė kishin pėrballė forcat e policisė rrėzuan shtatoren e Enver Hoxhės,
simboli i parė por jo i fundit i diktaturės.
Nė janar 2009, qeveria Berisha e shpalli "Ditė e Nderimit tė
Viktimave tė Sistemit Komunist" dhe ngarkoi ministrin e Turizmit,
Kulturės, Rinisė dhe Sporteve me dy punė: tė hapė konkursin ndėrkombėtar
pėr ngritjen e obeliskut nė nder tė viktimave dhe atyre qė vuajtėn nėn
peshėn e dhunės sė 45 vjetėve dhe sė dyti tė ngrejė ekspozitėn qė
do tė hapet nė Muzeun Historik Kombėtar, nė 400 m2 tė hollit kryesor.
Grupi i punės i pėrbėrė nga drejtorė tė Arkivit Qendror Shtetėror,
Arkivi i Filmit, vetė Muzeu Kombėtar, Arkivi i Sistemit pranė Ministrisė
sė Rendit.
"Ekspozita e shtrirė nė vitet 1944 qė me hyrjen e ushtrisė
partizane nė Tiranė e deri nė shkurt 1991, ka pėr tė qenė njė
paraqitje e ndryshme nga pavijoni i gjenocidit nė Muzeun Historik Kombėtar",
tha dje pėr gazetėn Olsi Lafe drejtor i Trashėgimisė nė Ministrinė e
Turizmit, Kulturės, Rinisė dhe Sporteve. "E kuruar nga drejtori i
Galerisė Kombėtare tė Arteve, Rubens Shima, mendohet qė kjo tė jetė
bėrthama e muzeut tė ardhshėm qė dėshmon, e thėnė ndryshe, "holokaustin
shqiptar"."
Tė papritura duhet tė ketė ekspozita sepse tė dhėnat nga dy arkivat
kryesore ai qendror shtetėror dhe arkivi i sistemit, nuk kanė nxjerrė nė
dritė as njė tė dhjetėn e dėshmive dhe kanė pėr tė na sjellė
ndoshta njė paraqitje tė dyanshme jo vetėm tė tė pėrndjekurve por
edhe atyre qė pėrndiqnin. Nuk dihet sa "do ta mbajnė dorėn"
drejtuesit e arkivave. Ata thonė se janė nė procesin e shqyrtimit tė
materialeve.
Nuk mund tė thuhet se pritet gjėkafshė nga Arkivi Qendror Shtetėror i
Filmit. Materialet filmike, tė quajtura kronika, sidomos tė arrestimeve
tė '45-'46-s janė shfrytėzuar tej masės.
Por Rubens Shima na tha dje se nėse kjo ekspozitė do t'ia arrinte qėllimit,
nuk do tė ndodhte duke krijuar njė paraqitje didaktike tė ngjarjeve dhe
kohės. "Imazhe dhe foto qė godasin" thotė Shima kurator.
"Foto dhe imazhe filmike nga ekzekutimet por edhe nga kongreset qė dėshmojnė
pėrshkallėzimin nga viti nė vit tė pėrndjekjes dhe goditjes sė
popullatės civile".
Nuk do synohet tek emrat e pafund, por tek projeksionet, tek lėvizja e
figurės e fotografive, tek prania e objekteve origjinale tė individėve
apo familjeve, njė lėndė qė nė pavijonin e quajtur i "Gjenocidit"
nė MHK, ose mungon ose ėshtė statike.
Ėshtė i nevojshėm konceptimi i njė ekspozitė ku demonstrohet njė
dhune e gjallė gati "e performuar", sepse qė historia tė pėrtypet
si duhet sidomos nga ata qė nuk kanė qenė pjesė e saj, brezat e rinj,
duhet tė jetė e rrėfyer mirė.
Ka muze historikė si pėr shembull nė Varshavė, tė ngritur rishtaz pėr
ngjarjet e shekullit tė njėzetė, ku ėshtė arritur tė improvizohen
dhoma tek tė cilat dėgjohen klithma, apo mure ku po tė mbėshtesėsh
veshin "dėgjon" njė diafragmė nė ankth, rrahjet tė shqetėsuara
zemre "zhurma" tė njė trupi nėn torturė, ose imazhe tė
fiksuara ngultazi nė trupa si tė ishin thjesht mish. Muze tė tillė
paralajmėrojnė vizitorin se ajo qė do shohė ėshtė e rėndė dhe t'i
pėrcjellė energji qė mund t'i shkaktojė tė vjella.
A do tė mundet kjo ekspozitė tė pėrcjellė vuajtje si kjo qė pėrshkruan
at Konrrad Gjolaj tek autobiografia "Ēinarėt". Po e riprodhojmė
fjalė pėr fjalė:
"Mbas arrestimit nė Sheldi e mbajtėn disa ditė nė hetuesi tė
Shkodrės, dhe mbasi e mjekuen nė spitalin e burgut e nisėn pėr Tiranė,
ku edhe e ekzekutuen mė datėn 5 Mars 1945. Asht prifti i parė i
pushkatuem kėtu.
Ba me mujtė me pėrshkrue hollsisht shka komunistat kanė ba mbi trupin e
Don Lazėr Shantojės, kam frigė se do tė fillojnė dyshimet pėr
ngjarjet e pėrshkrueme nė libėr, mbasi edhe sikur tė mbylli librin aty
ku mbyllet kjo histori e pėrbindėshme e "njerėzve tė Shekullit
XX", kurrgja mandej nuk asht ma e shėmtueme, se vepra e fanatikve
komunista, demek "shqiptar", e bamė kundėr njė meshtari
katolik.
Mbasi i patėn pre kambėt dhe i patėn thye edhe parakrahėt, e lanė pa
asnjė mjekim. I shtrimė nė njė dysheme ēimentoje ushqehej me gojė,
dhe kafshonte ndonjė copė bukė tė thatė, qė xhullijt i hidhnin prej
sportelit. Pinte ujė nė njė tas qė ndodhej mbas derės. Lėvizte kalas
nėpėr dhomė. Nuk hynte asnjeri, mbasi qelbej nga nevojat e kryeme
mbrenda dhomės.
Deri kėtu ndokush nuk shef ndonjė gja tė jashtėzakonshme...!
Njė ditė thirrėn nanėn e tij dhe, i thanė: Hajde takoje djalin!"
Nanė shkreta hyni shend e verė me e pa djalin. Hyni n'at dhomė qė ma
mirė njė ditė ma parė tė kishte hi nė vorr. E pau, e i tha katilave:
Ma vritni...banje kėtė mirėsi, e mos ma leni djalin gjallė me vuejtė
kėshtu...aman ma vritni sa ma parė...!"
Don Lazėr Shantosė, njė figurė e rėndėsishme e klerit dhe kulturės
shqiptare, "Faik Konica i Veriut", i ēuan pas nė qiell pėrmes
vuajtjesh me dhjetėra tė tjerė.
Qė dhimbja tė njihet duhet mė parė tė tregohet, nga njerėzit e duhur.
Ndoka, Shehi e Ngjela ja marrėveshja e Polit tė Lirisė |
» Vendosur: 26/01/2009 - 08:33 |
Beteja e numerimit te diteve mbrapsht ne pushtet, duket se eshte bere e
dites per dy kreret e partive me te medha ne vend, ne me pak se pese muaj para
zgjedhjeve parlamentare te qershorit te ketij viti. Keshtu, kryeministri
Berisha gjate nje vizite ne rrethin e Shkodres, shprehu siguri ne fitoren e
mazhorances aktuale ne zgjedhjet e ardhshme parlamentare. Nderkohe ai e
keshilloi kryetarin e PS, njekohesisht kryebashkiakun e Tiranes, Edi Rama te
vepronte me shpejtesi, sepse i kishte ditet e numeruara si ne PS ashtu dhe ne
bashkine e kryeqytetit. "Ne ecim te sigurt drejt mandatit te dyte.
Zoterise qe numeron ditet, me duhet t`i them: mos i numero ditet, por numero
edhe oret, sepse absolutisht ato po shkojne drejt asaj date, ne te cilen ti
lutju Zotit, te mbetesh kryetar i partise dhe bashkise se Tiranes", tha
Berisha ne Koplik. Sipas tij, Edi Rama eshte i vetmi kryebashkiak ne bote te
cilit i kane rrezuar buxhetin dhe per kete arsye, duket se nuk e ka te gjate
pozicionin e tij si kryetar. Nderkohe Berisha percakton si garanci per nje
mandat te dyte qeverises faktin, se gjate ketyre kater viteve qeveria e
drejtuar nga ai, ka sjelle nje ndryshim te vertete ne infrastrukture dhe ne
reforma. "Ne vijme sot tek ju krenare, sepse kemi mbajtur premtimet tona.
Ne keto kater vite Shqiperia ka ndryshuar me shume se kurre. Ne keto kater
vite Shkodra, ka ndryshuar dhe ka marre jete te vertete me shume se te gjitha
vitet pas renies se 'Perdes se Hekurt' deri me sot", tha kreu i
ekzekutivit ne Shkoder. Njeheresh ai i beri thirrje kreut te PS-se, Edi Rama
qe t'i kerkoje falje qytetit te Shkodres dhe tere Shqiperise, sepse ka
refuzuar te miratoje ligjin e lustrimit, qe e ndan Shqiperine njehere e mire
nga sistemi komunist. "Si ka mundesi ti qe ne vitet `90 erdhe ne kete
qytet dhe themelove partine opozitare te KIS-it, parti e cila fund e krye si
platforme, kishte denimin e sistemit komunist. Pra cfare ndodhi me ty? Eja ne
Shkoder e kerko te falur, bashkohu me denimin e krimeve monstruoze te
komunizmit", beri thirrje Berisha ndaj Rames. Per te, krimet e bera nga
komunizmi jane shekuj dhe mijevjecare jete dhe rini te keputura, ato krime
jane tortura cnjerezore te qindra e qindra qytetareve e qytetit te Shkodres
dhe te gjithe Shqiperise. Ne kete kuader kryeministri Berisha kerkoi edhe
bashkepunimin e socialisteve, ne zbatimin e ligjit te dosjeve. "Do te dal
nga gjuha zyrtare ne kete moment dhe dua te them se ne rast se edhe ti nuk je
i mjeruar, pra me vrime qe ne rini, ashtu sic po thone, deno krimet kunder
komunizmit, perndryshe do me besh te besoj se je i tredhur ne rinine tende dhe
ky s`eshte faji im. Ai shkonte nje dite ne Gruemire dhe ju thoshte: Degjoni
vellezer se po fitoi edhe kesaj here Sali Berisha, gjenerata ime ka marre fund.
Por me duket se ka marre fund ne rinine tende z. Rama", ka leshuar gjuhen
Berisha perfundimisht, dje ne Shkoder.
Rruge e re hyrese ne Shkoder
Kryeministri Berisha inauguroi diten e djeshme perfundimin e punimeve te
rruges hyrese te qytetit te Shkodres, investim ky i buxhetit te shtetit me
vlere 120 milione leke. Ne fjalen e tij, Berisha shprehu bindjen se kjo eshte
hyrja qe meriton qyteti i Shkodres. Sipas tij, qeveria do te vazhdoje te
gjitha perpjekjet per ta bere kete qytet me nje infrastrukture sa me moderne.
"Se shpejti do te nise investimi ne autostraden qe lidh Shkodren me
Podgoricen, te cilen e vleresoi si jetike per Shkodren dhe mbare vendin",
deklaroi kryeministri. Po keshtu ai informoi qytetaret e Shkodres se Ministria
e Puneve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit se shpejti do te nise
projektin per te shnderruar ne nje autostrade me 4 korsi rrugen Shkoder-Lezhe,
duke garantuar se Shkodra dhe Vlora do te jene dy qytetet, qe do te lidhen me
autostrada me kater korsi me kryeqytetin.
http://www.panorama.com.al/index.php?id=23994
Fryhet skandali nė Asamblenė e KE, Shqipėria shkon me dy krerė delegacioni |
» Vendosur: 26/01/2009 - 08:31 |
ADI
SHKEMBI
Delegacioni shqiptar do tė jetė me dy kryetarė nė hapjen e sesionit tė ri
tė asamblesė parlamentare tė Kėshillit tė Evropės. Kjo ngjarje e
paprecedent ndodh pasi dje, nga aeroporti i Rinasit janė nisur si Aleksandėr
Biberaj, pėr tė cilin ėshtė kėrkuar shkarkimi nga ky post, ashtu edhe
Ilir Rusmali, i cili ėshtė propozuar tė marrė postin e mbetur vakant.
Biberaj qė mbante postin e kreut tė delegacionit shqiptar nė asamblenė
parlamentare tė KE-sė qė nga viti 2005 u zėvendėsua nė kėtė post, pasi
u akuzua pėr abuzime financiare pėr disa udhėtime jashtė vendit, biletat e
tė cilave ishin marrė nė emėr tė Kuvendit. Rreth njė javė mė parė
Topalli ka njoftuar pikėrisht sekretariatin e Kėshillit tė Evropės se
delegacioni shqiptar do tė ketė pėr kryetar Ilir Rusmalin, njėherėsh edhe
kryetar i Komisionit tė Ligjeve nė Kuvend. Vetė Biberaj ka reaguar ndaj
akuzave tė Kuvendit, duke u shprehur se kryeparlamentarja nė disa raste ėshtė
bėrė pengesė pėr kryerjen e detyrimeve qė vijnė nga postet qė ai mban.
Ndėrkohė dje sė bashku me dy kryetarėt e kėtij delegacioni janė nisur
edhe deputetja tjetėr e Partisė Demokratike, Lajla Pėrnaska si dhe
deputetja rezervė e kėtij delegacioni, Arenca Trashani. Ndėrkohė deputeti
i Partisė Socialiste, Kastriot Islami ėshtė nisur veē grupit tė deputetėve
tė maxhorancės drejt Strasburgut, kurse anėtari tjetėr i kėtij
delegacioni, Paskal Milo nuk ka udhėtuar.
Mbledhja
Sesioni i ri i Asamblesė Parlamentare tė Kėshillit tė Evropės do tė
hapen paraditen e sotme me fjalėn e presidentit tė KE-sė Luis Maria De Puik.
Ndėrkohė ēėshtja e delegacionit shqiptar pritet tė diskutohet qė nė pikėn
e dytė tė rendit tė ditės sė sotme. Kjo pėr shkak se pas fjalės sė
Presidentit tė KE-sė, do tė zhvillohen zgjedhjet pėr Presidentin dhe
zv.presidentėt e Asamblesė. Aleksandėr Biberaj mban aktualisht postin e
zv.presidentit tė kėtij organizmi. Ndėrkohė qė edhe pika e tretė e
rendit tė ditės prek sėrish delegacionin shqiptar. Nė kėtė mbledhje do tė
diskutohet progres raporti i byrosė sė asamblesė sė Kėshillit tė Evropės
ku do tė verifikohen edhe mandatet. Nė ndryshim nga viti i kaluar,
delegacioni shqiptar do tė kryesohet nga Ilir Rusmali, ēka do tė diskutohet
edhe nė mbledhjen e Asamblesė. Dita e sotme e punimeve do tė mbyllet me
fjalėn e mbajtur nga sekretari i pėrgjithshėm i Kėshillit tė Evropės
Terry Davis. Si pėr ironi tė fatit, ish-kreu i delegacionit shqiptar nė KE,
Aleksandėr Biberaj do tė flasė ditėn e martė nė pikėn e katėrt tė
rendit tė ditės, kur do tė flitet pėr krimet nė Ukrainė gjatė periudhės
sė Stalinit. Komiteti Politik i KE-sė miratoi pak kohė mė parė propozimin
e Grupit Parlamentar tė PPE-sė, qė deputeti i PD-sė, Aleksandėr Biberaj,
njėkohėsisht kryetari i delegacionit shqiptar nė Asamblenė Parlamentare tė
KE-sė tė jetė pėrfaqėsues i KE-sė, pėr tė zbardhur se ēfarė ka
ndodhur realisht nė Ukrainė dhe nė ish-republikat e tjera tė Bashkimit
Sovjetik, gjatė viteve 1932-1933. Mė pas mbledhjet e ditės sė mėrkurė, tė
enjte dhe tė premte do tė kenė tė bėjnė me diskutimin e pėrfundimit tė
luftės mes Rusisė dhe Gjeorgjisė; debat mbi situatėn nė Gaza, si dhe
diskutim pėr demokracinė elektronike dhe problemet e emigracionit.
Axhenda
Delegacioni shqiptar qė do tė marrė pjesė nė asamblenė e pėrgjithshme tė
Kėshillit tė Evropės pritet tė qėndrojnė atje deri tė premten, kur ėshtė
edhe dita e fundit e mbledhjes. Por kjo javė pritet tė jetė e rėndėsishme
nė parlament, pasi kuvendi do tė votojė shtatė anėtarėt e rinj tė
komisionit qendror tė zgjedhjeve. Nė delegacionin qė ka udhėtuar drejt
Strasburgut bėjnė pjesė katėr deputetė tė Partisė Demokratike dhe njė
i Partisė Socialiste, ēka mund tė verė nė vėshtirėsi dy partitė e mėdha
pėr tė kaluar me konsensus emrat e rinj tė KQZ-sė. Njė gjė e tillė bėhet
edhe mė e vėshtirė po tė kihet parasysh se dy nga anėtarėt e
delegacionit, Rusmali e Trashani janė edhe anėtarė tė Komisionit tė
Ligjeve, ku do tė kalojnė fillimisht emrat e KQZ-sė.
Sot, sesioni i ri i Asamblesė sė Pėrgjithshme tė KE-sė
Sot nė Strasburg nis sesioni i ri i Asamblesė sė Pėrgjithshme tė Kėshillit
tė Evropės. Asambleja mblidhet katėr herė nė vit, nė janar, prill,
qershor dhe tetor. Nė sesionin e janarit, bėhet dhe konfigurimi i
delegacioneve, komisioneve dhe grupeve pėrfaqėsuese. Nė rendin e ditės sė
kėtij sesioni do tė debatohet pėr konfliktin e armatosur Rusi Gjeorgji,
por dhe krizėn e gazit tė shkaktuar nga mosmarrėveshjet mes Rusisė dhe
Ukrahinės. Por nė debatin e kėtij sesioni pritet tė diskutohet dhe pėr
konfliktin e armatosur nė rripin e Gazės, mes Izraelit dhe Palestinės.
Pritet qė sesioni i Asamblesė sė Pėrgjithshme tė Kėshillit tė Evropės,
tė mos i shpėtojė kontradiktave mes kryetarit tė delegacionit shqiptar nė
kėtė asamble dhe Kryetares sė Kuvendit tė Shqipėrisė, Jozefina Topalli,
e cila ka kėrkuar dhe shkarkimin dhe zėvendėsimin e tij nga Ilir Rusmali, pėrmes
njė letre tė dėrguar pak ditė mė parė. Pritet tė jetė vetė Biberaj qė
do tė kėrkojė nė kėtė Asamble respektimin e procedurave parlamentare pėr
largimin e tij, duke pretenduar se parlamenti shqiptar nuk ka asnjė dijeni pėr
tė. Gjatė 4-5 ditėve tė zhvillimeve tė Asamblesė sė Pėrgjithshme,
deputetėt tė zhvillojnė aktivitetin e tyre nė komisionet respektive ku bėjnė
pjesė, ndėrsa ky sesion do tė mbyllet me njė darkė mirėseardhje dhe
nisje tė njė viti tė ri pune.
Trashani nė vend tė Nishanit nė Strasburg
Deputetja e Partisė Demokratike, Arenca Trashani zėvendėson Ministrin e
Brendshėm Bujar Nishani, dikur anėtar i delegacionit tė parlamentit
shqiptar nė Asamblenė e Pėrgjithshme tė KE-sė. Trashani njihet si mbėshtetėsja
e hapur e Kryetares sė Parlamentit shqiptar Topalli. Nė delegacionin e sotėm
qė ndodhet nė Strasburg, mungon dhe ish-ministri i Jashtėm, kryetari i
PDS-sė, Paskal Milo, i cili mėsohet se kishte obligime nė Shqipėri gjatė
kėtyre ditėve tė sesionit tė ri tė Asamblesė. Por nė Stransburg nuk ka
shkuar as Diana Ēuli, e cila ėshtė zėvendėsuese e Milos nė kėtė
delegacion, ndoshta pėr shkak se Kryetarja e Kuvendit ka firmosur shumė vonė
mbulimin e shpenzimeve tė anėtarėve tė delegacionit.
Biberaj: Unė kreu i delegacionit shqiptar nė asamblenė e KE-sė
ADI SHKEMBI
Ndryshe nga letra e kryeparlamentares Topalli, e cila njoftonte se Ilir
Rusmali do tė jetė kreu i ri i delegacionit shqiptar nė KE, Aleksandėr
Biberaj ka udhėtuar dje drejt Strasburgut, pikėrisht si kryetar i kėtij
delegacioni. Nė njė prononcim pėr mediat ai tha se mandatet qė ai ka, ku pėrfshihet
edhe ai i zv/presidentit tė Asamblesė Parlamentare tė KE-sė, janė nė
fuqi dhe me kėto mandate do tė zhvillojė takimet e parashikuara. "Unė
kryesoj delegacionin e Asamblesė Parlamentare, kam mandatin e zv/presidentit
tė Asamblesė, tė zv/presidentit tė PPE-sė dhe zv/presidenti i mandateve.
Normalisht kėto mandate hyjnė nė funksion qė nė seancėn e parė nėse
janė ligjore dhe juridike qė nė mandatin e parė. Dhe unė do tė marr pjesė
nė to dhe do tė realizoj takime. Pastaj normalisht, qė pėr vendimin e marrė
nga kryetarja e Kuvendit do tė vendoset njė sesioni i kėshillit. Por unė
mendoj se ėshtė njė kėrkesė joligjore dhe si e tillė nuk do tė merret
parasysh nga institucioni i KE-sė", u shpreh dje Biberaj. Pak para udhėtimit
drejt Strasburgut, ku do tė marrė pjesė nė seancėn e parė tė asamblesė
parlamentare tė Kėshillit tė Evropės, Biberaj tha se delegacioni shqiptar
ėshtė duke u pėrballur me njė situatė jo normale, e cila do tė dėmtojė
imazhin e vendit. Sipas deputetit tė Partisė Demokratike, hipoteza se ai ėshtė
shkarkuar pasi nuk ka mbrojtur siē duhet ligjin e Dosjeve, nuk qėndron, pasi
ky ligj nuk ėshtė diskutuar nė asnjė moment nė Strasburg. "Delegacioni
shqiptar pėrballon njė situatė jo normale e cila absolutisht dėmton
imazhin e Shqipėrisė. Informalisht ka qarkulluar ideja se nuk e kam mbrojtur
si duhet ligjin e Dosjeve nė Strasburg, ndėrkohė qė nuk ėshtė diskutuar
fare ky ligj. Nesėr mund tė nxjerrin ndonjė version tjetėr. Kėto janė tė
gjitha pėrpjekje pėr tė mbrojtur veprimin e tyre, i cili ėshtė njė
veprim i shėmtuar, njė veprim i ulėt dhe qė mė kujton kohėt e vjetra. Ėshtė
njė skemė e pastėr e modelit tė sigurimit tė shtetit", vijoi mė tej
Biberaj. Zv/presidenti i Asamblesė Parlamentare tė KE-sė tha se shpenzimet
financiare tė kėtij udhėtimi do t'i pėrballojė privatisht, duke rrėzuar
nė tė njėjtėn kohė akuzat e Kuvendit, sipas tė cilave ai ka kryer
abuzime financiare me disa udhėtime jashtė vendit. "U dėrgua njė kėrkesė
njė javė para hapjes sė asamblesė, tė mos jepet asnjė informacion publik,
tė mbahet top sekret dhe informimi zyrtar ka qenė qė delegacioni tė mos
shkonte kėtė javė, pra presupozohej qė ne tė mos merrnim vesh asgjė, ndėrkohė
qė shkresa e Topallit tė futej nė fuqi", vijoi mė tej Biberaj.
Islami: U nisa pa vendimin e Kryetares sė Kuvendit
Anėtari socialist i delegacionit shqiptar nė Asamblenė e Pėrgjithshme tė
Kėshillit tė Evropės, Kastriot Islami, tha dje se udhėtonte i vetėm drejt
Strasburgut dhe me shpenzimet e tij. Gjatė njė bisede telefonike, Islami
konfirmoi se ishte nė njė aeroport transit evropian drejt Strasburgut, ndėrsa
anėtarė tė tjerė tė kėtij delegacioni kanė udhėtuar me linja tė tjera.
Sipas tij, kuvendi nuk kishte marrė asnjė masė pėr organizimin e lėvizjes
sė deputetėve tė tij pėr ta pėrfaqėsuar atė nė Kėshillin e Evropės.
Madje Islami tha se i vendosur pėr tė mos munguar nė sesionin e janarit
tė Asamblesė sė Pėrgjithshme tė Kėshillit tė Evropės, ai ishte nisur
me shpenzimet e veta, pasi nga Kuvendi nuk kishte asnjė miratim tė njė
procedure qė ndodh ēdo fillim viti dhe sa herė qė ka sesione tė kėsaj
asambleje. Por deputeti socialist tha se gjatė udhėtimit ėshtė njoftuar
se Kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli ka firmosur shėrbimin e deputetėve
qė do tė shkojnė nė Strasburg. Deputeti socialist paralajmėroi pėr njė
seancė debati nė Asamblenė e Pėrgjithshme tė KE-sė, pėr shkak tė letrės
sė zonjės Topalli dhe zėvendėsimin e kryetarit tė kėtij delegacioni
Aleksandėr Biberaj.
Biberaj, shkarkimi orė pas ore
Nė prag tė nisjes sė punimeve tė Asamblesė Parlamentare tė KE-sė, ku
delegacioni shqiptar do tė jetė me dy kryetarė, gazeta publikon edhe njėherė
ecurinė e ngjarjeve, qė nga shkarkimi i Biberajt deri nė nisjen e anėtarėve
drejt Strasburgut.
E premte 23 janar - Gazeta "Panorama", publikon lajmin se kryetari i
delegacionit shqiptar nė Asamblenė Parlamentare tė Kėshillit tė Evropės,
Aleksandėr Biberaj ėshtė shkarkuar nga ky post. Deputeti i Partisė
Demokratike, i cili mban edhe postin e zv/presidentit tė Asamblesė
parlamentare tė Kėshillit tė Evropės ėshtė zėvendėsuar nga deputeti
tjetėr i PD-sė, Ilir Rusmali. Kryetarja e Kuvendit ka dėrguar njė letėr nė
Kėshillin e Evropės nė 19 janar, ku kėrkon pikėrisht zėvendėsimin e
Biberajt.
E premte 23 janar, ora 11.00 - Pas publikimit tė lajmit reagon anėtari
socialist i delegacionit shqiptar nė Kėshillin e Evropės, Kastriot Islami.
Sipas tij, shkarkimi i Biberajt vjen si rezultat i kritikave, qė qeveria
shqiptare ka marrė nga Kėshilli i Evropės pėr ligjin e Lustracionit.
E premte 23 janar, ora 12.00 - Deputeti Aleksandėr Biberaj i sapokthyer nga
Uashingtoni ku mori pjesė nė ceremoninė e inaugurimit tė Presidentit tė
Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės, Barak Obama, flet pėr shkarkimin. Nė
njė deklaratė pėr shtyp ai thekson se "kėrkesa e kryeparlamentares
Topalli pėr zėvendėsimin tim ėshtė bėrė pa dijeninė e grupit
parlamentar tė PD-sė dhe duke shkelur rregulloren e Kuvendit".
E premte 23 janar, ora 13.00 - Pas reagimit tė deputetit Biberaj, Kuvendi bėn
tė ditur pėr herė tė parė shkaqet qė ēuan nė kėrkesėn pėr zėvendėsimin
e tij. Sipas zyrės sė shtypit tė Kuvendit, deputeti demokrat ka kryer disa
udhėtime nė disa qytete tė Evropės pa dijeninė e Kuvendit, ndėrkohė qė
biletat i marrė nė emėr tė kėtij institucioni. Bėhet publike njė kėrkesė
e njė agjencie turistike, e cila vė nė dijeni Kuvendin pėr pesė udhėtime
tė deputetit Biberaj, tė cilat kapin shifrėn e 3 mijė eurove dhe qė nuk
janė likuiduar akoma.
E premte 23 janar, ora 14.00- Kreu i PDK-sė, Nard Ndoka flet pėr shkarkimin
e Biberajt. Sipas tij zėvendėsimi i deputetit tė PD-sė ėshtė i paligjshėm.
E premte 23 janar, ora 15.00 - Kryetari i delegacionit shqiptar nė asamblenė
e KE-sė, Biberaj reagon pas akuzave tė Kuvendit pėr shpėrdorim financiar.
Deputeti i PD-sė akuzoi kryeparlamentaren se ka penguar disa herė udhėtimet
e tij nė Strasburg, teksa shtoi se do tė kėrkojė ngritjen e njė komisioni
hetimor pėr tė verifikuar si shpenzimet e tij edhe ato tė kryeparlamentares.
E premte 23 janar, ora 16.30 - Zv/presidenti i Asamblesė parlamentare tė Kėshillit
tė Evropės, Aleksandėr Biberaj publikon urimin qė i ka dėrguar Presidenti
i ri i SHBA-sė, Barak Obama. "Siē ne kemi filluar punėn pėr tė ribėrė
Amerikėn, ne duhet tė mbėshtetemi nė shpresa tė pėrbashkėta, qė na
mblodhėn sė bashku kėtė javė. Unė mbėshtetem tek Ju, pėr tė mbajtur
shpirtin e bashkėpunimit", thuhet ndėr tė tjera nė mesazh.
E shtunė 24 janar, ora 20.00 - Biberaj thotė nė njė intervistė televizive
se lajmin e shkarkimit nga posti, qė mban qė prej vitit 2005 e mori vesh nga
mediat. Ai bėri tė ditur se pasi mori vesh lajmin tentoi tė lidhej me
Kryeministrin Berisha, por pa ia arritur, ndėrsa Topalli e Patozi nuk i
kthyen pėrgjigje.
E diel 25 janar - Biberaj niset drejt Strasburgut pėr tė marrė pjesė nė
seancėn e parė pėr kėtė vit tė Asamblesė Parlamentare tė KE-sė. Nė tė
njėjtėn kohė me tė, nisen edhe Ilir Rusmali, kryetari i ri i delegacionit
shqiptar dhe anėtarėt Kastriot Islami, Lajla Pėrnaska dhe Arenca Trashani.
http://www.gazetatema.net/index.php?gjuha=0&category=0&id=4377 26 janar 2009
Kredencialet e delegacionit shqiptar nė Asamblenė Parlamentare tė Kėshillit tė Evropės janė vėnė nė dyshim ditėn e hapjes sė kėtij sesioni nė Strasburg. Kėshtu njoftohet nė faqen zyrtare tė Kėshillit tė Evropės. Duke bėrė tė ditur pezullimin pėr verifikim tė mėtejshėm, Mįtyįs Ewrsi i Hungarisė, drejtues i grupit ALDE tha: Kemi arsye tė besojmė se njė nga anėtarėt e Asamblesė sonė nga Shqipėria ėshtė mėnjanuar nė mėnyrė tė parregullt dhe nė kundėrshtim me rregullat.
Komiteti i Rregullores sė Asamblesė do tė pėrgatisė njė raport pėr kėtė ēėshtje, dhe Asambleja do tė marrė njė vendim pėrfundimtar tė enjten nė mėngjes. Kėshilli i Evropės njofton nė site-in zyrtar se delegacioni i ri shqiptar do tė marrė pjesė provizorisht nė seanca deri nė momentin e vendimit, duke pasur tė drejtė pėr tė votuar dhe folur, por pa tė drejtė vote pėr ēėshtje qė lidhen me tė.
Por, ndėrkohė, nga Strasburgu, anėtarėt e delegacionit shqiptar japin njė panoramė krejt tė ndryshme mbi statusin qė ka Shqipėria nė Kėshillin e Evropės, deri nė marrjen e vendimit.
Ne marrim pjesė nė mbledhje, po nuk votojmė dot deri nė njė vendim tė Komisionit tė Rregulloreve dhe Procedurave, - u shpreh deputeti socialist, Kastriot Islami.
Deputetja republikane, Lajla Pėrnaska, anėtare e delegacionit, thotė se ėshtė krejt e kundėrta, pasi puna atje vijon normalisht.
Biberaj u shkarkua nga vetė Topalli pa njė vendim tė Kuvendit. Kryetarja e Kuvendit i nisi njė letėr Kėshillit tė Evropės, ku lajmėronte se Biberaj ka nisur njė detyrė tjetėr ndaj dhe do zėvendėsohej. Ky i fundit u shpreh se nuk ishte njoftuar pėr vendimin e Topallit dhe se ai binte ndesh me rregulloren e Kuvendit.
Pas kėtyre deklarimeve, Topalli publikoi nė faqen e Kuvendit disa deklarata, sipas tė cilave Biberaj kishte abuzuar me biletat e avionėve, ndaj dhe ishte shkarkuar.
Ēėshtja ka shkaktuar njė tėrmet nė politikėn shqiptare.
Nuk zhvillohet mbledhja e grupit tė PD, ishin paralajmėruar debate
Dje ishte planifikuar qė tė zhvillohej njė mbledhje e grupit parlamentar tė PD, nė tė cilėn pritej tė kishte debate pėr ēėshtjen Biberaj. Njė prej deputetėve tė kėsaj partie, Besnik Mustafaj, kishte paralajmėruar se do e ngrinte problemin nė mbledhje. Por mbledhja nuk ėshtė zhvilluar. Kryetari i PD, Sali Berisha, ka marrė kryetaren e Kuvendit dhe sė bashku janė nisur pėr pėrurime nė veri tė vendit.
Mustafaj: Vendimi i Topallit dėmton rėndė imazhin e PD nė Perėndim
Deputeti demokrat, Besnik Mustafaj, tha dje se nė rastin Biberaj, kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli, ka shkelur dy herė detyrimet e saj, njėherė duke mos i paguar deputetit Biberaj shpenzimet e udhėtimit pėr nė Asamblenė Parlamentare tė KE, dhe sė dyti ka shkelur rregulloren e Kuvendit duke e bėrė fakt tė kryer pėrjashtimin e tij.
Njėri nga baballarėt e demokracisė evropiane nė shekullin XX, Churchill, thotė se nė demokraci, shkelja e procedurave ėshtė simptomė e rrezikut pėr tė shkelur vetė rendin demokratik. Unė i besoj kėsaj porosie tė Churchill.
Po ashtu, kryetarja Topalli ka nėpėrkėmbur personalitetin e njė deputeti, duke paraqitur si abuzime financiare njė fakt qė pėrbėn, siē e thashė, shkelje nga ana e vetė zonjės Topalli tė detyrimeve tė saj si kryetare Kuvendi. Biletat e papaguara tė zotit Biberaj nuk janė aspak abuzime financiare nga ana e tij.
Zonja Topalli ka shkelur rėndė etikėn parlamentare, duke ekzekutuar njė vendim pa e njoftuar paraprakisht tė interesuarin, e qė ėshtė zoti Biberaj.
Natyrisht qė ky veprim i zonjės Topalli nuk i shėrben aspak imazhit tė demokracisė shqiptare nė organizatėn mė tė madhe parlamentare tė Evropės, - tha Besnik Mustafaj.
Ai shtoi se vendimi dėmton imazhin e Partisė Demokratike pėrpara kolegėve evropianė.
Unė i bėj thirrje zonjės Topalli ti pėrmbajė emocionet e veta nė kėtė periudhė pėrmbyllėse tė kėsaj legjislature dhe tė kryejė me seriozitet detyrimet e mandatit qė i kemi dhėnė, nė mėnyrė qė puna e saj ti shėrbejė rritjes sė autoritetit tė PD. Pėrfitoj nga ky rast tė theksoj konsideratėn time tė lartė pėr kolegun Biberaj. Ai ėshtė tashmė njė nga personalitetet e spikatura politike tė Partisė Demokratike dhe nė Asamblenė Parlamentare tė Kėshillit tė Evropės ka ēuar vlerat mė tė mira tė demokratėve, gjė qė ėshtė shpėrblyer me besimin qė i kanė dhėnė kolegėt pėrfaqėsues tė 47 parlamenteve evropiane. Fakt ėshtė se zoti Biberaj ka pasur gjatė kėtyre tri vjetėve pėrgjegjėsi tė larta, qė nuk i ka pasur kurrė ndonjė deputet shqiptar nė ndonjė organizatė ndėrkombėtare parlamentare. Ai ka qenė deri nėnkryetar i Asamblesė Parlamentare tė Kėshillit tė Evropės, - e mbylli deklarimin e tij zoti Mustafaj
PS: Vendimi i KiE pėr votėn e Shqipėrisė, unik nė historinė e tij
Partia Socialiste tha dje se ėshtė hera e parė qė nė Kėshillin e Evropės ndodh qė njė vendi anėtar ti hiqet e drejta e votės.
Zėdhėnėsja e Kryesisė sė PS, Mimi Kodheli, tha se shqiptarėt po paguajnė ēmimin e mendėsisė komuniste tė Topallit dhe Berishės. Jemi tė keqardhur thellėsisht pėr njė tjetėr njollė qė Sali Berisha e Jozefina Topalli i vunė Shqipėrisė nė sytė e botės, duke na keqprezantuar tė gjithėve pėrpara Kėshillit tė Evropės. Vendimi i Komisionit tė Rregulloreve dhe Procedurave tė Kėshillit tė Evropės pėr tė kaluar nė njė fazė tranzitore tė quajtur pezullim mes Kėshillit tė Evropės e Shqipėrisė dhe pėr t'i hequr delegacionit tė vendit tonė tė drejtėn e votės pėr vendime qė kanė tė bėjnė me Shqipėrinė, nė kėtė Kėshill, ėshtė ēmimi qė ne tė gjithė i paguajmė mendėsisė komuniste qė mishėron politika e vjetėr primitive e Sali Berishės dhe shpurės sė tij. Ėshtė hera e parė qė kjo ndodh pėr njė vend anėtar i Kėshillit tė Evropės.
Sot, kur na ndajnė edhe 153 ditė nga fundi i kėsaj epoke, Sali Berisha dhe Jozefina Topalli na treguan edhe njė herė se do tė mbeten deri nė fund udhėheqėsit qė nuk meritojmė, politikanėt qė nuk na duhen, njerėzit qė pėr interesat e pėrfitimet e tyre personale dhe larjen e hesapeve tė tyre klanore sakrifikojnė ēdo interes tė vendit e tė qytetarėve pa dallim, - tha Kodheli.
Meta: Problemet e brendshme nė PD po transferohen te raportet me partnerėt e huaj
Kryetari i LSI, Ilir Meta, tha dje se problemet e brendshme tė PD po kthehen nė probleme tė raporteve tė Shqipėrisė me organizatat ndėrkombėtare. Ne na vjen keq pėr njė debat absurd qė ėshtė hapur, i cili nuk ėshtė mė njė ēėshtje e problemeve qė mund tė jenė brenda Partisė Demokratike, por qė ėshtė kthyer nė njė problem tė raporteve tė Shqipėrisė me Kėshillin e Evropės dhe Asamblenė Parlamentare. Mendoj se askush nuk duhet tė cenojė personalitetin dhe dinjitetin e raporteve tė vendit me institucionet ndėrkombėtare. Nuk e kuptoj se si mund tė anashkalohen tė gjitha procedurat parlamentare dhe se si nė mėnyrė arbitrare tė zėvendėsohet njė pėrfaqėsues i miratuar nga parlamenti, thjesht me njė nėnshkrim tė kryetares. Por, nuk ėshtė hera e parė qė shkelen procedurat parlamentare, gjė qė nuk ndihmon as parlamentin tė funksionojė mė mirė, por qė, pėr fat tė keq, nė rastin konkret, krijon dhe njė problem imazhi pėr vendin tone, - tha Meta.
Koēi: Politika e pėrjashtimit po dėmton Shqipėrinė
Kryetari i PS 91, Petro Koēi, tha dje se politika e pėrjashtimit po rrėnon imazhin e Shqipėrisė. Duke komentuar rastin Biberaj, Koēi tha se teknologjia Berisha do marrė fund me zgjedhjet e qershorit. Politika e pėrjashtimit, e kthyer tashmė nė sistem edhe nė kartėn themelore tė shtetit apo nė kodin politik sundues nė vend, po sjell rrėnimin e parametrave tė demokracisė dhe imazhit tė Shqipėrisė nė arenėn ndėrkombėtare.
Modeli politik i pėrjashtimit sjell vetėm regres demokratik dhe konsolidim tė autoritarizmit.
Teknologjia Berisha e zbatuar nė rastin Biberaj mbetet njė teknologji e rrezikshme, pavarėsisht autorit apo partisė ku kjo teknologji pėrdoret.
Politika progresiste dhe qytetarėt kanė shansin tė kuptojnė se fryma e pėrjashtimit qė sa vjen e zgjerohet nė sistemin politik tė vendit, duhet nxjerrė nga skena me kurajė dhe vendosmėri nėpėrmjet votės nė zgjedhjet e ardhshme, - tha Koēi.
http://www.gazetametropol.com/tekst.php?idt=56909
Diplomacia, infrastruktura rrugore dhe tatimet, pikat mė tė forta tė qeverisjes |
26/01/2009 Flet
ish-kreu i PD-sė dhe Bashkisė sė Tiranės, Albert Brojka Prej 8 vitesh i tėrhequr nga politika, ndonėse anėtar i PD-sė, Albert Brojka, ka thyer heshtjen. Ai ka nisur tė jetė aktiv brenda familjes politike qė i pėrket. Me njė eksperiencė jo tė vogėl jo vetėm si politikan, por edhe nė qeverisje qendrore dhe lokale Brojka ka vendosur tė kthehet dhe jetė kontribuojė nė parti, por jo me pretendime. Kėrkon ta nis nga A-ja si sikur, qė nga baza pėr tė thėnė mendimin e tij dhe pėr ti ngjitur mė pas shkallėt e karrierės fal punės dhe asaj ēfarė do tė jap. Ish-kreu i PD-sė sė Tiranės dhe ish-kryebashkiaku i kryeqytetit pohon se nė PD shumė gjėra kanė ndryshuar sikurse kjo ka sjellė dhe njė qeverisjes tė suksesshme tė zotit Berisha. Ja ēfarė thotė mė tej ai sa i pėrket raporteve tij me Edi Ramėn dhe pse kėrkon njė pėrballje publike mė tė. Zoti Brojka dikur shumė aktiv nė politikė nė poste partiake dhe administrative, por keni 8 vjet i shkėputur nga jeta politike. Me ēfarė ėshtė marrė Albert Brojka gjatė kėsaj kohe? Fillimisht kam punuar nė disa kompani private kryesisht nė fushėn e ndėrtimit, me pas nė Institutin e Projektimeve Minerare ku kam punuar dikur pėrpara se ti futesha politikės. Ndėrsa kam gati 2 vjet qė punoj me njė projekt tė Komunitetit Evropian nė lidhje me licencimin dhe shėrbimet nė pushtetin lokal ku vazhdoj ndoshta do tė jem deri vitin tjetėr i angazhuar nė kėtė projekt. Kur ka nisur karriera juaj politike dhe pėrse patėt njė periudhė pauze? Karriera ime politike ka filluar qė me krijimin e Partisė Demokratike. Jam pėrfshire nė lėvizjen e dhjetorit nė protestat e studentėve tė asaj kohe dhe qytetarėve tė mbarė Shqipėrisė pėr ndryshimin e sistemit, pėr liberalizimin e jetės, modernizimin e shoqėrisė shqiptare. Qė me krijimin e PD-sė dhe nisjen e pluralizmit jam i ingranuar nė politike. Ka qenė njė politikė jashtėzakonisht intensive qė nga viti 1991 deri nė vitin 2000 ku pėrveē posteve partiake nga anėtar i kryesisė sė PD, i kryesisė sė Tiranės, nėnkryetar i PD tė Tiranės, sekretar i marrėdhėnieve me jashtė tė PD, anėtar i Kėshillit Kombėtar. Kam mbajtur dhe poste tė tjera si zv/ministėr i Burimeve Minerare dhe Energjetike, ministėr i Tregtisė, Industrisė dhe Transportit, ministėr i Turizmit dhe i Ndėrtimit, deputet nė Kuvendin Popullor, kryetar i Bashkisė sė Tiranės. Nė vitin 2000 mė ėshtė dashur tė bėj njė lloj tėrheqje pasi edhe veten e ndjeja disi tė konsumuar duke menduar se kjo do tė mė bėnte mirė nė drejtim tė rregullimit ose tė orientimit mė tė mirė nė politikė. A iu ka munguar politika gjatė kėsaj kohe dhe a keni menduar tė ktheheni nė familjen politike ku ju bėni pjesė? E thashė edhe mė lartė. Njė nga arsyet qė u largova nga politika ishte konsumi sidomos pas vitit 1997, sepse ndjeja edhe vetė njė pėrgjegjėsi duke qenė se kam qenė nė forumet drejtuese tė PD-sė. Pas analizės sė bėrė dhe viteve tė kaluara mendova tė rikthehem sėrish nga A-ja. Ēfarė do tė thotė rikthim nga e para? Pse pikėrisht tani zgjodhėt momentin pėr tu rikthyer. Do tė kandidoni nė postet drejtuese tė nė zgjedhjet e reja? Pyetje me vend. Tė kthyerit nuk do ta mendoja pėr tė kapur ndonjė post partiak apo shtetėror. E them prerė jo. Do ta nis njė anėtar i thjeshtė i PD-sė nė bazė. Nėse baza, seksioni do ta gjykonte se duhet tė isha njė nga tė pėrzgjedhurit e saj qė mund tė jepja kontribut edhe nė forumet drejtuese tė PD-sė sė Tiranės natyrisht qė do tė konkurroja dhe pėrpiqesha qė tė jepja kontributin tim. Kjo nuk lidhet aspak me fushatėn aktuale apo me zgjedhjet nė parti. Nuk e pranoj kėtė lloj gjykimi. Kthimi juaj nė politikė do tė thotė qė Partia Demokratike ka ndryshuar? Po. Kanė ndryshuar shumė gjėra. Dikur kam folur nė njė frymė opozitare nė vitin 1997 pėr mungesėn e lirisė sė fjalės, pėr mungesėn e alternativės ndryshe, tė koherencės sė mendimit tė lirė apo mungesė tė votės sė lirė brenda PD. Konstatoj se kėto gjėra kanė ndryshuar dhe jam i detyruar ti pranojė. Gjėrat kanė ndryshuar nė jetėn e brendshme tė partisė dhe ndryshimi ka avancuar edhe me thithjen e ekspertėve, e cila ishte njė lėvizje e shkėlqyer e PD-sė krijimi i KOP-it. Nė PD erdhėn specialistė tė fushave tė ndryshme ku njė pjesė e ndryshme e tyre edhe pse nuk mbanin asnjė tesėr partie ishin njerėz qė zotėronin autoritetin e tyre nė fusha tė ndryshme. Nė parti tani respektohet alternativa ndryshe dhe ato mund tė krahasohen. Mund tė them mjaft mirė se nėse kishte kontradikta dikur mes Pollos, Shehut me Berishėn nė atė kohė tani shikohet qė shumė gjėra janė bashkuar. Ata janė nė koalicion dhe po qeverisin sė bashku. Nė qeverisje janė thithur njerėz nga shoqėria civile qė janė specialistė tė mirėfilltė. Kjo do tė thotė qė ka ndryshuar zoti Berisha? Sigurisht qė zoti Berisha dhe tė tjerėt. Madje nuk mund tė them qė ka ndryshuar vetėm lideri i PD-sė, por me kėtė nėnkuptoj PD-nė dhe tėrė forumet drejtuese si Kėshilli Kombėtar, kryesia, kryetarėt, nėnkryetaret, sekretarėt etj, pra vija e kėsaj partie. Fal kėtyre ndryshimeve PD-ja para tre vitesh erdhi nė pushtet pas 8-vjetėve nė opozitė, pasi kishte pėrmirėsuar shumė gjėra. Sipas jush, a vazhdon zoti Berisha tė mbetet lideri historik i Partisė Demokratike? Natyrisht qė zoti Berisha mbetet lideri historik i PD-sė. Kėsaj pyetje nuk ėshtė e nevojshme ti pėrgjigjem unė pasi janė faktet qė e tregojnė njė gjė tė tillė. Qė nga krijimi i PD-sė Berisha ėshtė lideri kryesor, mė i rėndėsishėm dhe qė ka kontribuar mė shumė pėr partinė e parė antikomuniste. Ėshtė fakt qė elektorati i PD e ka zgjedhur vazhdimisht nė forumet drejtuese dhe ka patur besim. As nuk mund ta mohoj dhe nuk e kam mohuar ndonjėherė kontributin e z. Berisha. Nėse e kam ngritur zėrin pėr ndonjė alternativė apo mendim ndryshe e kam ngritur pėr mirė pasi edhe PD kishte nevojė tė pėrmirėsonte shumė gjėra. Nėse do tė kthehemi tė Qeveria Berisha, cilat do tė vlerėsonit si arritje? Qeveria Berisha ka bėrė njė punė shumė tė mirė. Nuk mund tė mohohen reformat, tė cilat kanė ndikuar nė jetėn e shqiptareve. Nė fushėn e politikės se jashtme qeveria ka punuar mirė pasi ėshtė fakt qė ne jemi integruar nė NATO si dhe Kosova fitoi pavarėsinė, njė meritė kjo dhe e diplomacisė shqiptare. Nė infrastrukturėn rrugore ėshtė bėrė njė punė e shkėlqyer. Askush nuk mund tė mohojė faktin se shumė akse rrugore nė vend janė pėrmirėsuar. Dua tė ndalem tek aksi kryesor, rruga Durrės-Kukės, qė mund ta konsideroj si njė rrugė politike, nė kuadrin e integrimit, sidomos tė Shqipėrisė dhe Kosovės me paktet perėndimore. Kjo ėshtė njė vepėr me rėndėsi tė madhe qoftė nga ana financiare ashtu edhe politike. Ėshtė e turpshme tė dilet kundėr kėtij superinvestimi. A nuk mund tė konsiderohet e suksesshme nė kėtė fushė. Unė mund ta quaj gjithashtu qeverinė tė suksesshme, nė fushėn e realizimit fiskal. Fal miradministrimit nga ana e tatimorėve dhe politikave tė qarta fiskale ėshtė mbushur arka e shtetit. Kjo do tė thotė mė shumė mundėsi pėr Qeverinė nė rrugė, ujėsjellės, energji etj. Si qytetar jam i kėnaqur me pėrmirėsimet e ndodhura. Zoti Brojka, harruat faktin qė njė nga arritjet e qeverisė ėshtė decentralizimi i plotė i pushtetit lokal? Personalisht si kryebashkiaku i Tiranės e keni vuajtur mė shumė se askush mosdelegimin e kompetencave, ose mė saktė dhunimin qė iu ėshtė bėrė? Ke shumė tė drejtė. E harrova. Ėshtė njė nga fushat ku duhet pėrshėndetur gjithashtu qeveria. Nuk kisha kompetenca, fonde. E ndjeja me tė vėrtetė tė domosdoshėm decentralizimin. Fakti ishte se nė pushtet ishte PS-ja dhe nuk mund tė decentralizonim pushtetin, pėr tia lėnė demokratėve nė bazė. Si ish-kryebashkiak mė erdhi mirė qė me ardhjen e PD-sė nė pushtet, kur mund tė mendohej se do tė fillonin tė centralizonin pushtetin, tė merrnin kompetenca nga tė zgjedhurit lokal e tė fillonte tua mblidhte tė paktėn tė zgjedhurve tė PS-sė kjo gjė nuk ndodhi. Nuk e mendoja i lumtė qeverisjes sė PD-sė qė nuk e bėri. Z. Berisha arriti ti jap z. Rama Inspektoratin e Ndėrtimit, ish-Policia Ndėrtimore qė nė atė kohė ka qenė kompetencė e tyre dhe tė tjera liberalizime qė nuk dua ti pėrmend. Fakti qė zoti Berisha ka deklaruar se do tė bashkėpunojmė me pushtetin lokal, do ti krijojmė mundėsinė qė tė kenė investime mė ka ardhur mirė. Zgjedhjet e 2009-s po afrojnė. Njė parashikim i juaji... Duke qenė se gjatė 3 viteve tė qeverisjes sė PD-sė janė bėrė njė sėrė ndryshimesh sikurse edhe e pėrmenda, janė njė plus pėr mbajtjen e pushtetit. I mbetet Partisė Demokratike qė tė punojė me njė intensitet tė tillė, por ndoshta edhe mė tė madh dhe pėr kėtė vit qė ka mbetur pėr tė finalizuar gjithēka. Para janė dhe dy reforma tė mėdha si ajo e drejtėsisė dhe atė tė zgjedhjeve qė do tė vijnė nė 2009-n. Nė qoftė se do tė realizohen edhe kėto dy reforma PD ėshtė pretendentja kryesore pėr tė fituar nė vitin 2009 dhe e meriton. Socialistėt janė tej mase tė pėrēarė me njėri-tjetrin dhe kjo pėr fatin e mirė tė Partisė Demokratike, nė krye tė partisė Socialiste ka ardhur njė njėri si Edi Rama, dhe unė gjykoj se njė njeri qė ka probleme me veten nuk mund tė zgjidhė problemet e njė force politike. Ėshtė meritė e tij kryesore qė e majta ndodhet sot e pėrēarė, aspak e bashkuar. Ėshtė njė shans pėr PD-nė qė tė majtėt, duke qenė 4 vjet nė opozitė, duhet tė jenė njė hap pėrpara nė krahasim me partinė nė pushtet. Por fakti qė e majta ėshtė e pėrēarė ka njė mal me probleme brenda pėr brenda vetes, nuk ka njė program tė qartė politikė. Edhe vetė drejtuesit e PS-sė ti pyesėsh se ēfarė force politike janė, ēfarė aspirojnė, ata sdinė tė tė pėrgjigjen. Ndėrsa PD-ja ėshtė e konsoliduar dhe ka njė program tė qartė, ka njė punė trevjeēare tė mirė pėr ti treguar elektoratit dhe i ka shanset pėr tė fituar. Tė paktėn kėshtu mendoj dhe do ti uroja qė tė fitonte. Le ti kthehemi dhe njė herė politikės. Pas pauzės tuaj nė vitin 2000, nė PD ka pasur prurje tė reja, siē ishte dhe projekti i fundit i krijimit tė Komitetit tė Orientimit tė Politikave. Me ēfarė syri e shikoni? Po e ritheksojė dhe njėherė qė kjo ėshtė gjė shumė e mirė sidomos krijimi i KOP-it duke ardhur njerėz tė rinj, me mendime tė reja, me alternativa tė reja nė fushat e tyre pėrkatėse pranė PD-sė. Unė mendoj se ėshtė zbehur disi roli i kėtij Komiteti tė Orientimit tė Politikave ndaj duhet ringritur dhe riforcohet pėrsėri, jemi nė prag zgjedhjesh. Do ta quaj njė nga hapat vendimtarė pėr fitoren e Partisė Demokratike nė 2005-n. Dhe pėrsėri mendoj se duhet tė bazohet nė shoqėrinė civile, nė ekspertėt, nė specialistėt e fushave tė ndryshme, natyrisht pa lėnė mbas dore militantėt, pasi janė ata qė kontribuojnė shumė dhe e sjellin PD-nė pushtet. Nuk dua qė i tėrė ky pushtet i besuar nga elektorati tė kalojė tek militantėt. Janė pikėrisht specialistėt dhe ekspertėt ata qė duhet tė krijojnė Qeverinė, duhet tė japin mendime tė ndryshme nė fushat e tyre e duhet ta ēojnė pėrpara. Kėshtu qė, njerėzit e rinj kanė bėrė mirė qė kanė ardhur, bėjnė mirė qė tė vijnė edhe tė tjerė. Partia Demokratike duhet tė synojė kryesisht tė tėrheqė njerėz qė kanė lėnė njė emėr nė fushėn e tyre, qė pėrveē jetės politike tė kenė dhe mundėsinė e administrimit nesėr tė pushtetit. Tė gjithė specialistėt japin kontributin e tyre nė drejtimin e politikave, kė mund tė veēonit prej anėtarėve tė KOP-it qė ka qenė mė i suksesshėm nė qeverisjen e PD? Shumė vėshtirė ta them emra, se dhe unė nuk jam specialist i tė gjitha fushave. E thashė edhe mė lartė qė vet krijimi i KOP-it mė kėto specialistė ishte njė risi dhe njė ndihmė pėr ardhjen e PD-sė nė pushtet. Duke qenė se e vlerėsova punėn e diplomacisė dhe infrastrukturės sidomos rrugėn Durrės-Kukės, besoj se Lulėzim Basha ka qenė njė zgjedhje e mirė dhe e suksesshme, apo zotin Mima, zv/ministrin e Financave apo dhe Kujtim Harshova. E kam njohur dikur zotin Mima dhe e gjykoja specialist tė mirėfilltė tė fushės sė tij. Mė erdhi jashtėzakonisht mirė qė ai erdhi te PD kontribuoi nė fushėn e tij dhe ėshtė i suksesshėm nė kėtė fushė. Kėto mora si shembull, por kėshtu ka shumė tė tjerė, tė rinj qė kanė qenė spikatur nė fushat e tyre, qė kanė ardhur kanė dhėnė kontributin e tyre, ndoshta jo dhe aq nė jetėn politike se sa nė jetėn e tyre profesionale. Ju deklaroni se nė strukturat e PD-sė do tė bėni njė ngjitje graduale. Por nėse do tė keni njė ofertė nė qeverisje, ndoshta jo nė nivel politik drejtimi, por ekspertėsh, a do ta pranonit? Po. Nė nivel ekspertėsh do tė jem i gatshėm. Nė nivelin politik ėshtė vėshtirė qė unė tė pranoj njė kandidim. Nė nivel ekspertėsh do tė ishte mė mirė, sepse unė jam specialist nė industrinė minerare, kam qenė drejtor i Institutit tė Projektimeve Minerare, kam qenė pedagog, kam qenė zv/ministėr i Burimeve Minerare Energjetike, do me thėnė nė jetėn time e kam specialistin, ėshtė njė fushė ku mund tė kontribuoj si ekspert. Kam qenė kryetar bashkie, kam qenė kryetar i delegacionit tė autoriteteve lokale, kėshtu qė edhe nė fushėn e autoriteteve lokale, tė pushtetit vendor, prapė kam njė eksperiencė qė mund tė jap si ekspert. Do tė kisha shumė dėshirė tė punoja nė rolin e njė kėshilluesi. Duke qenė se kam qenė njė ndjekės i afėrt i drejtimit tuaj, tė paktėn nė bashkinė e Tiranės, mė ka bėrė pėrshtypje fakti qė Edi Rama asnjėherė nuk ka pranuar tė dalė publikisht para jush. Si ka ndodhur kjo dhe a jeni i gatshėm qė tė pėrballeni edhe sot nė njė debat me tė pėr sa i pėrket drejtimit tė Bashkisė sė Tiranės? Jam i gatshėm qė nė ēdo moment nė cilėndo studio televizive qė tė dojė vetė Edi Rama tė pėrballem mė tė. Madje njė gjė tė tillė e kam kėrkuar vazhdimisht, sepse kam vuajtur nė kurriz akuza nga mė monstruozet prej tij. Ai ka pasur guximin tė propagandojė, tė hedhė baltė mbi paraardhėsit e vet, por ska pasur asnjėherė guximin qė tė pėrballet direkt nė njė emision televizion dhe kėtė se ka bėrė sepse nuk ka pasur argumentin dhe aftėsinė qė tė pėrballet nė njė debat tė tillė publik. Jam gati tė dal qė nesėr tė mbroj punėn time dhe analizoj punėn e z. Rama gjatė kėtyre viteve. Ashtu siē ju thashė, ka shumė propagandė nė punėn e tij. Ai e ka pėrdorur postin e kryetarit tė bashkisė pėr tu bėrė kryetar partie dhe ia arriti qėllimit. Ai nuk ėshtė ndalur asnjėherė nė kėtė drejtim, e ka shfrytėzuar mirė atė post, duke inauguruar rrugėt disa herė, duke marrė kamerat me vete, duke bojatisur pallatet etj, etj. Do me thėnė, njė propagandė e fuqishme me taksapaguesit e Tiranės, pėr tu bėrė kryetar partie. Do kisha shumė dėshirė ta kisha pėrballė dhe tia thoja tė gjitha kėto. Vėrtet mund tė jetė ndėrtuar njė rrugė shumė e bukur nė Tiranė, mė e bukur se sa nė kohėn time, por varet se me si ėshtė ndėrtuar dhe me ēfarė kostoje. E kėto, nxirren nė njė debat televiziv. Vėrtet ėshtė hedhur baltė mbi mua se kam dhėnė leje pėr tė ndėrtuar kioska e pėr tė shkatėrruar Tiranėn, por do tė ishte mirė qė kėto tė mi nxirrte me fakte, nėse kam dhėnė apo jo leje. Ka shumė akuza se kam vėnė pallate shumėkatėshe, por tė dilte pėrballė me mua ti tregoja se kush i ka vėnė pallatet shumėkatėshe, i kam vėnė unė apo i ka vėnė ai. Dhe unė kur flas, flas me fakte. E atėherė do ta merrnin vesh qytetarėt e Tiranės se pas fasadės dhe propagandės sė kėtij njeriu ka dhe shumė gjėra tė tjera, tė cilat do bėnin mirė edhe ata ti mėsonin. Nuk mė vjen mirė qė Kėshilli Bashkiak i Tiranės, pjesa demokratike qė hyn nė bashkiak tė Tiranės, nuk ka bėrė njė opozitė tė mirėfilltė nė Bashkinė e Tiranės. Ka pasur mundėsi qė tė kryejnė shumė mė mirė rolin e tyre opozitar dhe konstruktiv dhe ti tregonin vendin Ramės. Pėr mua ėshtė njė kryetar qė nuk qeveris me kėshilltarėt e zgjedhur, ėshtė njė lloj diktatori qė vendos vetė, bėn ēfarė do vetė dhe nuk i pyet fare tė tjerėt, aq mė tepėr opozitėn, qė duhet ta respektonte. Unė kam qenė ndryshe, jo se dua tė mburrem. Kam marrė mendimin e opozitės kur kam qenė kryetar bashkie dhe tė gjitha vendimet qė e ka marrė kryetari i bashkisė nė Kėshillin Bashkiak, po jua them me bindje, mbi 95% i kam votuar dhe socialistėt. Njė koment pėr Ramėn politikan? Ndoshta politikanė tė tillė duhen, si Edi Rama, qė flasin shumė, qė sdinė ēfarė thonė, qė edhe vetė nuk kuptojnė se ēfarė thonė, qė edhe vetė nuk e kanė tė qartė se ku duan tė dalin me ato fjalėt e tyre. Ai nuk ėshtė mirėnjohės. Njė politikan, sado i keq tė ketė qenė kryetari i partisė qė ka qenė pėrpara tij, duke e marrė nga rruga dhe duke e bėrė ministėr Kulture, tė paktėn njė ndjenjė mirėnjohje karshi atij tjetrit, pavarėsisht se si ka qeverisur, duhet ta kishte. Njė ndjenjė mirėnjohje dhe respekti pėr ata qė krijuan PS-nė dhe qė e sollėn deri kėtu, duhet ta kishte. Njė ndjenjė mirėnjohje pėr ata, qė ndoshta kanė kontribuuar edhe nė partinė e punės. Tek njė politikan i majtė nuk i vė re fare gjėra tė tilla si respekti ndaj tė moshuarve, respekti ndaj atyre qė krijuan partinė, respektin ndaj atyre qė krijuan njė program tė partisė, tė respektit tė atij specialisti tė mirėfilltė qė jep njė drejtim tė caktuar pėr drejtimin e partisė. |
E Marte, 27 Janar 2009
Kosova pritet qe pergjate muajve te ardhshem te hap 12 ambasada te tjera ne
bote. Keshtu thone zyrtare te Ministrise se Puneve te Jashtme te Kosoves.
Pritet qe gjate fazes se dyte te hapjes se ambasadave t'u shtohen dhe 12
ambasada te tjera si dhe 7 apo 8 Zyra Konsullore, te cilat do te jene te
perqendruara, kryesisht ne shtetet ku ka nje numer me te madh te emigranteve
kosovare. Zedhenesja e Ministrise se Puneve te Jashtme, Albana Beqiri,
deklaroi dje se ambasadat e reja te shtetit te Kosoves do te hapen ne Maqedoni,
Malin e Zi, Kroaci, Slloveni, Ceki, Bullgari, Suedi, Holande, Japoni, Kolumbi,
Portugali dhe Hungari. "Tashme eshte marre nje vendim politik edhe per 12
ambasada te tjera, 11 kane qene, tani eshte shtuar dhe nje ambasade, behet
fjale per Hungarine. Pritet shume shpejt dekretimi nga Presidenti, i te 12
ambasadave. Nderkohe, ne ministri eshte duke punuar per aktet nenligjore qe
rrjedhin nga ligji per Sherbimin e Jashtem te Kosoves, i cili eshte miratuar
nga Kuvendi i Kosoves ne fund te vitit qe lame pas", tha Beqiri. Ajo
njofton se per postin e ambasadoreve ne 10 ambasadat ekzistuese si dhe per 12
ambasadat e tjerat, pritet qe te hapet nje konkurs. Qe prej mesit te tetorit
te vitit 2008, Republika e Kosoves ka hapur dhjete ambasadat e para te saj ne
bote. Kosova ka hapur ambasadat e saj ne Uashington, ne Londer, ne Bruksel, ne
Paris, ne Berlin, ne Vjene, ne Rome, ne Berne, ne Ankara dhe ne Tirane, vende
keto ku tanime jane vendosur te ngarkuarit me pune per ambasadat e shtetit te
Kosoves.
BUXHETI
Buxheti i Ministrise se Puneve te Jashtme te Kosoves per vitin 2009 eshte
rreth 25 milione euro, andaj sipas zyrtareve qeveritare, eshte vendosur qe
ambasadat e Kosoves ne bote te fokusohen ne shtetet me te medha.
http://www.korrieri.com/Rajoni/511.html E marte, Janar 27, 2009
Haradinaj: Keq me sigurinė
Duke mos i komentuar keqardhjet e shprehura nga Kryeministri Hashim Thaēi, Ramush Haradinaj, lider i AAK-sė, tha dje nė Mitrovicė se ndjen keqardhje pėr gjendjen e sigurisė nė Kosovė, veēmas pėr qytetin e ndarė tė veriut. Megjithėkėtė, gjatė njė takimi me simpatizantė tė partisė, Haradinaj paralajmėroi se nė kėtė vit do tė formojė Qeverinė e re, e cila, ndryshe nga Qeveria Thaēi, sipas tij, do tė shtrihet deri nė Albanik ish-Leposaviē.
Ma merr mendja qė duhet me na ardh keq pėr gjendjen qė po e shohim pas nesh (Mitrovicėn e Veriut), nė radhė tė parė e jo pėr njėri tjetrin. Pėr gjendjen e njerėzve qė i kemi nė vendin tonė. Me njė gjendje tė rėndė sociale dhe pėr humbjet qė po i shkaktohen Kosovės. Debati duhet tė kthehet kėtu, jo te pjesa personale e secilit, i ėshtė pėrgjigjur Haradinajt, deklaratės sė Kryeministrit Hashim Thaēi, i cili shprehi keqardhje pėr deklaratat pesimiste tė ish-bashkėluftėtarit tė tij.
Haradinaj edhe njė herė kritikoi institucionet e Kosovės pėr paaftėsi nė menaxhimin e situatės sė sigurisė, rendit dhe ligjit. Na kemi total politikė tė dėshtuar nė siguri, rend dhe ligj. Me njė Qeveri me njė plan, njė Ministėr tė Jashtėm si Veton Surroi, njė Ministėr pėr Tranzicionit si Blerim Shala, ne nuk do tė ishim nė kėtė gjendje qė jemi sot, tha Haradinaj. Haradinaj edhe mė tej ėshtė thellė i bindur se zgjedhjet e pėrgjithshme do tė mbahet sivjet. Unė mendoj se zgjedhjet do tė mbahen sivjet. Mendoj se Presidenti ka bėrė shkejle kushtetuese dhe presim qė deri nė Qershor do tė ketė njė vendim. Ne kėrkojmė prapsmin e kėtij vendimi. Nė raste se shtyhen zgjedhjet ēoftė pėr gjashtė muaj, e jo pėr 2011, atėherė do tė kemi gjashtė muaj humbje si Kosovė, vlerėsoi ai.
Pas Ferizajt, Haradinaj ėshtė pėrkujdesur qė edhe nė fshatin Koshtovė, tė vazhdojė me shpėrndarjen e librezave tė partisė, pėr anėtarėt e rinj, tė cilėt vijnė edhe nga partitė tjera. Nuk dua tė kthej nė kėtė rrafsh. Normal qė njerėzit po vijnė prej partive tė reja. Normal qė po vijnė prej PDK-sė, po edhe prej partive tjera, por nuk ėshtė kjo thelbi. Thelbi ėshtė qė njerėzit po besojnė nė atė qė po e them, edhe po binden ēdo ditė e mė shumė qė me njė Qeveri ēfarė e kemi - jemi humbės si Kosovė, shtoi ai. Nė Mitrovicė, Haradinaj kritikoi Qeverinė e Kosovės pėr ndėrhyrje nė pėrzgjedhjen e ushtarėve tė Forcės sė Sigurisė sė Kosovės, pėrmes bordeve. Ai vlerėsoi se Institucionet e Kosovės ėshtė dashur tė negociojnė pėr rritjen e numrit tė ushtarėve tė FSK-sė qė drejtohet nga ministri Fehmi Mujota. Kreu i Aleancės pėr Ardhmėrinė e Kosovės ka akuzuar Qeverinė e Hashim Thaēit se po mundohet qė qytetarėve tė Kosovės t`u ofrojė tema tjera, duke i ikur problemeve madhore tė Kosovės, siē ėshtė shtrirja e autoritetit tė shtetėrore nė secilėn pjesė tė Kosovės.
http://www.gazeta-shqip.com/artikull.php?id=57650 26/01/2009
NJĖ LIBĖR PĖR SJELLJEN SHQIPTARE NDAJ HEBRENJVE
"Prania historike dhe shpėtimi i hebrenjve gjatė Luftės", njė libėr me rreth 300 faqe me studime dhe dokumente mė tė reja tė zbuluara pėr fatin edhe lidhjet e hebrenjve me shqiptarėt dhe Shqipėrinė, tashmė gjendet nė libraritė kryesore tė vendit. Botimi i librit ėshtė mundėsuar nga ambasada e SHBA, si edhe Konsullata e Nderit e shtetit tė Izraelit nė Shqipėri. Nė fakt, libri ka marrė shkas nga konferenca shkencore "Berati pėr shpėtimin e hebrenjve", qė u zhvillua vjet mė 25 janar 2008, por qė ėshtė pasuruar me materiale, tė dhėna, dokumente tė tjera, qė e sjellin argumentin nė formatin shkencor.
SHQIPTARET DHE SHOAH: TE DHENA TE REJA
Shaban Sinani
I.
Duke qenė njė prej vendeve themeluese tė Forumit Ndėrkombėtar tė Shoah (Stokholm
2000), me ligjin 9280, datė 23.09.2004 ligjvėnėsit shqiptarė shpallėn Ditė
tė Kujtesės 27 janarin, ditėn e ēlirimit tė kampit tė Auschwitz-it prej
ushtrive tė aleatėve (saktėsisht prej Ushtrisė sė Kuqe). Njė prej pėrfaqėsuesve
mė ngulmues pėr tė caktuar si ditė kujtese pikėrisht Ditėn Evropiane tė
Kujtesės, 27 janarin, ishte Kryeministri i sotėm i Shqipėrisė S. Berisha.
Njė vit mė vonė (2005), Asambleja e Pėrgjithshme e OKB-sė e shpalli 27
janarin si Ditėn Ndėrkombėtare tė Kujtesės, duke kodifikuar me njė akt tė
veēantė mėnyrėn e pėrkujtimit tė kėsaj dite. Pikėrisht, Asambleja e Pėrgjithshme
e OKB-sė qe ajo "mendja gjeniale" dhe njėherėsh "injorante",
me tė cilėn kanė bėrė ironi qenie tė painformuara, qė vendosi pėr tia
kushtuar kėtė ditė katastrofės mė tė madhe njerėzore tė shekullit tė
20-tė, tė njohur me emrin "Shoah" (nė formė mė tė plotė nė
hebraisht: "Ha-Shoah"), dhe pėr tė lėnė nė dorė tė cilitdo
shtet anėtar tė saj tė bashkojė nė veprimtaritė pėrkujtuese kėrkimet,
reflektimin dhe homazhin pėr ēfarėdo forme tjetėr tė shfaqjes sė krimeve
masive: aparteid, gjenocid, etnocid, represion, ksenofobi, spastrim etnik, pėrndjekje
politike e shfarosje nė masė, sipas karakterit tė historisė sė tyre.
Sikur tė ishte fjala vetėm pėr njė ironi tė pashmangshme nė ēdo rast
kur pėr njė dukuri flitet vetėm me frymė madhėshtuese; sikur tė mund tė
kuptohej harrimi kėtė vit i Ditės sė Kujtesės prej autoriteteve publike
thjesht si njė mosvėmendje funksionarėsh, pa lidhje me ngatėrrimin e
historisė me tė sotmen; sikur tė mos ishte propozuar vetėm dy javė mė
parė qė Shqipėria duhet tė ketė njė ditė tjetėr kujtese (megjithėse nė
tė vėrtetė nuk pėrkujton asnjėrėn); nuk do tė kishte qenė aspak i
nevojshėm ky parashtim kronografik, dhe aq mė pak tė na vinte nė mendje
pohimi i hidhur i Hilary Clinton, tashmė Sekretare Shteti e SHBA, nė takimin
e vjetshėm me dy kineastet dashamirėse amerikane, Laura Shapiro-Kramer dhe
Myriam Abramowicz, qė sapo kanė pėrfunduar njė dokumentar kushtuar rolit tė
shqiptarėve gjatė kohės tragjike tė Shoah: "Nė tė vėrtetė,
shqiptarėt kanė probleme tė mėdha me formimin e imazhit tė tyre".
Ndoshta mė e saktė do tė ishte tė thuhej se shqiptarėt janė shkatėrruesit
e imazhit tė tyre, edhe atėherė kur ua ndėrtojnė tė tjerėt. Pohimin e
sinqertė tė sė mbijetuarės nė Shqipėri Jutta Neuman se "shqiptarėt
nuk ishin antisemitė, madje nuk e dinin fare se ēfarė ishte antisemitizmi",
cituar prej librit tė saj "Albanien-ein sicherer Zufluchtsort?" -
"Shqipėria-vend i sigurt pėr shpėtim?", njė tjetėr "mendje
kritike shqiptare", e pakėnaqur "prej teprimit me vetėmburrjet
shqiptare", e merr si pikėnisje pėr tė konkluduar me njė siguri
mahnitėse se nė Shqipėri nuk pati Shoah thjesht sepse "pėrqindja e
lartė e analfabetizmit (85-90 pėr qind) nė popullsinė e vendit nuk i lejoi
shqiptarėt tė njiheshin me pamflete, literaturė apo propagandė antisemite"!
II.
Historia e shpėtimit tė hebrenjve nė Shqipėri ėshtė e gjatė dhe mund tė
thuhet se vetėm sa ėshtė prekur. Shumica e studiuesve kanė pasur nė duar
vetėm burime tė njėanshme. Sa u takon atyre shqiptare, dihet mirė se nuk
janė integruar fare nė bibliografitė e studimeve ndėrkombėtare pėr
Shoah. Edhe prej studiuesve vendės po ndodh qė shumė prej tyre nė njė ēast
ti mbushin mendjen vetes se i kanė kėshilluar tė gjitha burimet dhe
pastaj ska asnjė gjasė se mund ti rishikojnė mė qėndrimet e tyre.
Dy prej ngjarjeve mė tė hershme me ndikim tė fortė nė politikat shtetėrore
qė u ndoqėn ndaj hebrenjve gjatė periudhės mbretėrore dhe pastaj gjatė
Luftės sė Dytė Botėrore janė aktet e Lidhjes sė Kombeve me qendėr nė
Gjenevė, gjegjėsisht mė 1921 dhe mė 1926, akte nė tė cilat Shqipėria ēmohej
si njė vend i pėrzgjedhur pėr pėrqendrime tė pėrkohshme dhe tranzitime
masive tė hebrenjve prej shteteve ku rreziku ndaj tyre mund tė shfaqej egėrsisht.
Nė atė kohė doktrina e "ērrėnjosjes masive" apo e "zhdukjes
zanafillėse" ("final solution") nuk ishte shpallur ende. Por
Evropa e kishte ndjerė prej vitesh e dekadash rrezikun qė po vinte, tė paktėn
qysh me botimin e artikullit tė mirėnjohur "Jaccuse" tė
shkrimtarit Emil Zola kushtuar skandalit tė njohur me emrin "procesi
Dreyfus" dhe me botimin e romanit "Ishulli i pinguinėve" tė
A. France. Pėrgjatė afro njė shekulli u pėrpunua pseudo-miti i fshehtėsisė
ndėrkombėtare tė hebrenjve, qė u pėrmbyll me botimin provokues tė "Protokolleve
tė pleqve tė Sionit", si shkas pėr tė pėrpunuar njė doktrinė tjetėr,
me karakter racist.
Nė arkivat e Gjenevės ruhen jo vetėm autorizimet dhėnė qeverisė sė
Shqipėrisė pėr tė lėshuar dokumente udhėtimi pėr hebrenjtė, por edhe
verbalet qė pėrmbajnė diskutimet nė komisione
, sidomos nė Komisariatin e Lartė tė Refugjatėve, pėrfaqėsues tė tė
cilit negociuan me autoritetet e Tiranės pėr njė kohė tė gjatė njė
dekadė mė vonė. Pse u zgjodh Shqipėria pėr kėtė pėrgjegjėsi me
karakter ndėrkombėtar, ēfarė pėrmbanin planet e Lidhjes sė Kombeve dhe tė
Komisariatit tė Lartė tė Refugjatėve, pse qeveria mbretėrore i mirėpriti
kėto plane - deri mė tani pėr ēėshtje tė tilla ėshtė shkruar vetėm
mbi bazėn e burimeve publike, shtypit tė kohės.
III.
Tė gjitha faktet dhe tė dhėnat tė ēojnė drejt njė pėrfundimi bindės,
qė politika e lehtėsimit tė hyrjes sė hebrenjve nė Shqipėri gjatė
periudhės mbretėrore ka pasur njė aspekt tė fuqishėm ndėrkombėtar, tė
dyanshėm: veprues dhe kundėrveprues. Nė njėrėn anė ishte inkurajimi i
Lidhjes sė Kombeve, i Komisariatit tė Lartė tė Refugjatėve; i pėrfaqėsuesve
tė organizatave dhe shoqatave tė mirėnjohura botėrore tė hebrenjve; i
disa qeverive demokratike tė Evropės, qė mbretėria shqiptare tė pranonte
nė grup hebrenj tė rrezikuar dhe jo thjesht kėrkesa individuale tė tyre. Nė
anėn tjetėr ishte kushtėzimi politik i qeverisė sė vendit, me anė tė
traktateve dypalėshe, sidomos prej traktatit tė miqėsisė me Italinė
(1926), pėr tiu bindur doktrinės naziste-fashiste tė "ērrėnjosjes
pėrfundimtare" tė hebrenjve, shpallur mė 1933 nga FĆ¼hrer-i pėrmes
"Mein Kampf".
Sikurse provohet nė mėnyrė bindėse, deri nė vitin 1937 (prill), kur
ish-mbreti Zog shpalli pėr herė tė parė nė historinė e shtetit shqiptar
pavarėsinė dhe tė drejtėn e veprimit tė organizuar tė bashkėsisė
hebraike tė vendit, qėndrimet e qeverisė sė Shqipėrisė pėr kėto
projekte ishin krejtėsisht tė lira, tė pakushtėzuara, shprehje e vullnetit
tė saj. Kjo ėshtė koha kur nismat pėr pranimin e hebrenjve tė rrezikuar nė
vendet e Evropės Qendrore nė Shqipėri morėn karakter institucional. Herman
Bernstein, ambasador i SHBA nė Tiranė (17 shkurt 1930-24 shtator 1933), dhe
Faik Konitza, ish-ambasador i mbretėrisė zogiste nė Washington, pėrgatitėn
njė "marrėveshje instalimi" tė tė paktėn 500 familjeve hebreje,
tė cilat do tė vendoseshin nė rajone tė pėrcaktuara qartė edhe
topografikisht nė hartat e Shqipėrisė. Dihet se kjo do tė ishte edhe nė
shėrbim tė bonifikimit tė rrjedhės sė Bunės, me pėrfitime qė pėrputhen
njėshmėrisht me tė njėjtat qė llogariteshin se do tė vinte nga ndėrtimi
i hidrocentralit tė Bushatit, sipas projekteve tė njė gjysmėshekulli mė
vonė.
Shumė e shumė dekada para se tė flitej pėr njė "fenomen Shqipėri"
dhe tė zhvilloheshin konferenca e debate pėr tė, ish-ambasadori Bernstein
shkruante: "Nė Shqipėri nuk gjen dot as edhe njė gjurmė tė vetme tė
ēfarėdo diskriminimi kundėr hebrenjve, pėr arsye se Shqipėria ėshtė njėri
ndėr vendet e rralla nė Evropėn e ditėve tė sotme, ku nuk ekzistojnė
paragjykimi dhe konfliktet fetare, megjithėse vetė popullsia shqiptare ėshtė
e ndarė nė tri fe" (botuar nė "The Jewish Daily Bulletin",
New York, vėll. i 9-tė, nr. 2821, 17 prill 1934).
Studiues tė vendit dhe tė huaj e kanė evokuar rėndėsinė e marrėveshjes
shqiptaro-amerikane, duke shėnjuar me ngut dhe me njėfarė entuziazmi tė
pakuptueshėm se ajo nuk u arrit as tė nėnshkruhej dhe as tė zbatohej. Nė
tė vėrtetė, pavarėsisht nga fakti se marrėveshja nuk gjeti zbatim, pėr
studimet nė fushė tė historisė ėshtė e domosdoshme tė njihet nė tėrėsi
pėrmbajtja e saj, nė mos pėr tjetėr si shpallje vullneti e interesash, pėr
tė analizuar mė tej se ēfarė faktorėsh e penguan. Judeofobia ishte jo vetėm
veprim, por edhe frymė, madje para sė gjithash ishte frymė. Edhe nėse marrėveshja
Bernstein-Konitza nuk dėshmon rezultatin, pa dyshim dėshmon tentimin dhe
frymėn. Teksti i plotė i saj, si u propozua nga qeveria mbretėrore dhe si u
qortua nga Washington-i, ose anasjelltas, ende nuk ėshtė botuar, as prej
burimeve vendėse, as prej burimeve amerikane. Pėrmbajtja e saj njihet
kryesisht nga aq informacion sa ambasada italiane nė Tiranė i pėrcillte
qendrės. Bernstein pati parafolur madje edhe pėr mundėsinė e ndėrhyrjes sė
Romės pėr ti ndaluar nismat ndėrkombėtare dhe ato tė qeverisė mbretėrore
pėr pranimin masiv tė hebrenjve. Njė dorėshkrim i tij kushtuar kėsaj teme
qe botuar (njė vit pas vdekjes) nė revistėn e njohur "Foreign Affairs".
IV.
"Golden age" - epoka e artė e parashtrimit ligjor-institucional tė
mundėsive tė pranimit tė hebrenjve nė Shqipėri mund tė thuhet se nis e
modifikohet disi prej vitit 1937. Fillon mė tej njė periudhė e dytė, gjatė
sė cilės kontrolli i Romės mbi veprimet e mbretėrisė ėshtė shumė mė
vigjilent. Megjithėse, sikurse dihet, edhe Roma vetė nuk qe aq e vendosur
dhe e zellshme nė zbatimin e politikave antisemite, pėr shkak tė detyrimeve
qė kishte ndaj aleancės sė trefishtė nazifashiste hartoi njė paradigmė tė
plotė ligjesh antihebraike, tė cilėn duhej ta diktonte edhe te vendet qė i
kishte nėn kontroll, madje edhe me mandat ndėrkombėtar (Konferenca e
Ambasadorėve, 1921), si Shqipėria. Ligjet antihebraike nė Italinė e
periudhės sė Musolinit i ka botuar nė njė libėr mė vete studiuesi i
njohur i Shoah Michele Sarfatti. Eshtė mirė qė studiuesi ta ketė nė duar
kėtė libėr para se tė kuturisė tė pohojė se "edhe nė Shqipėri ka
pasur ligje antihebraike", ose "ka pasur vendime apo akte tė tjera
antisemite", sikurse ėshtė thėnė ndonjėherė nga studiues
vullnetaristė qė ndoshta ende nuk dinė tė dallojnė njė akt normativ nga
njė qarkore, njė ligj nga njė udhėzim; njė thirrje pėr tė raportuar pėr
tė huajt me banim nė kėtė apo atė komunė nga hartimi e dorėzimi i
listave tė hebrenjve, pėr tė mos folur pėr dallimin se ku nis dhe ku
mbyllet antisemitizmi.
Nė kėtė periudhė tė dytė, rreptėsimi i mbikėqyrjes italiane ėshtė i
dukshėm, por, pa kurrfarė dyshimi, mund tė pohohet se ndikimi pėrmbajtėsor
i politikės italiane nė ushtrimin politik tė mbretėrisė shqiptare qe
baras me zero. "Antisemitizmi" i mbretėrisė arriti shkallėn mė tė
lartė me dy vendime tė kryesisė sė Kėshillit tė Ministrave tė Mbretėrisė,
tė njohur si Vendimi nr. 118 datė 28.1.1939 dhe Vendimi nr. 210 datė
25.2.1939, me anė tė tė cilėve hebrenjve qė donin tė hynin nė Shqipėri
u kėrkohej tė deklaronin se kishin gjegjėsisht 250 dhe 500 franga valutė
me vete! Ky ka qenė "antisemitizmi" i autoriteteve tė mbretėrisė
deri nė ditėt e fundit tė ekzistencės sė saj. Tė mendosh se vėrtet kėto
dy vendime shprehin politikė antisemite ėshtė po aq naive sa tė njėsosh
kampet e transitimit tė hebrenjve (Shijak, Zall-Herr, Durrės, Kavajė) gjatė
luftės me kampet e shfarosjes nė masė qė ngriti industria naziste e
vdekjes nė Evropėn Qendrore, gjė qė dhe ka ndodhur.
Nė mbarim tė Luftės sė Dytė Botėrore, pėr shkak tė pretendimeve qė
qeveria e re e Shqipėrisė kishte ndaj Romės dhe Reich-ut (pėr reparacione
e restitucione), fondi i dokumenteve tė krijuara prej ambasadės italiane qė
kishte vepruar nė Tiranė nė vitet 1930 u shtetėzua. Ky fond ruhet ende nė
rrjetin arkivor shqiptar. Janė mbi tri mijė fletė dokumente qė certifikojnė
gjithė mbikėqyrjen e veprimit politik tė mbretėrisė me syrin e interesave
tė Farnesina-s. Pikėrisht ky fond, mė shumė se ai i Drejtorisė sė Pėrgjithshme
tė Policisė, qė ishte institucioni i ngarkuar pėr tė marrė informacion
dhe raportuar pėr praninė e tė huajve nė Shqipėri, ėshtė njė burim parėsor
pėr tė dėshmuar se deri nė ēfarė kufiri mundi tė arrijė ndikimi
fashist pėr pėrshtatjen e politikave antisemite nga mbretėria shqiptare.
Nga kėto burime del se me anė tė presioneve pėr krijimin e pengesave
ligjore pėr hyrjen e hebrenjve nė Shqipėri Roma nuk kishte aq synimin qė
ligjet e saj antihebraike tė hynin nė fuqi edhe kėndej Adriatikut, se sa tė
mbronte rolin e saj si vendi mė i simpatizuar prej shqiptarėve dhe sidomos tė
pėrjashtonte njė konkurrencė tė mundshme tė kapitaleve hebreje. Nė
radiogramet e pėrditshme tė diplomatėve italianė shenjohet gjithēka qė
ndodh me hebrenjtė jorezidentė: nga vijnė, si i kanė emrat, a kanė mbėshtetje
dhe ku e kanė mbėshtetjen nė qeverinė mbretėrore, a kanė lidhje
personale me ndonjė ministėr, apo funksionar tė oborrit, a janė me emra tė
vėrtetė, apo me emra tė rremė, kanė dokumente identifikimi autentike apo
tė falsifikuara, ku gjenden punishtet tipografike tė fabrikimit tė letėrnjoftimeve
false pėr hebrenjtė, cilėt funksionarė tė qeverisjes nė komuna lėshojnė
me autoritetin e tyre pasaporta me identitet tjetėr pėr ta, si funksionon mbėshtetja
dhe solidariteti midis vetė hebrenjve, deri te pėrshkrimi fizik i bukurisė
sė jashtme tė zonjave dhe i gojėtarisė politike tė tė ardhurve mė tė
fundmė. "Sorvegliare, non intervenire", ky qe slogani qė iu pėrmbajt
Roma deri nė periudhėn e pushtimit. Pas 7 prillit 1939 ky slogan u modifikua
pak: "Sorvegliare, non punire".
V.
Sir Martin Gilbert, njė prej specialistėve mė tė njohur nė botė pėr
historinė e holokaustit dhe biograf i ish-kryeministrit britanik tė kohės sė
Luftės sė Dytė Botėrore, nė librin e tij "Winston S. Churchill: The
Prophet of Truth", vėllimi i 5-tė (1922-1939), botimi i fundit mė
1990, pohon se deri nė janar tė vitit 1939, vetėm tre muaj para pushtimit,
qeveria e Mbretėrisė sė Bashkuar, me pėlqimin e vetė kryeministrit W.
Churchill, vazhdonte tė negocionte nė rrugė diplomatike me pėrfaqėsues
diplomatikė tė mbretėrisė shqiptare pėr tė gjetur mundėsi shpėtimi pėr
hebrenjtė e rrezikuar gjetkė nė Evropė. Por, pėr fat tė keq, planet
shqiptaro-britanike dėshtuan, sepse Musolini i dėrgoi trupat e veta nė
Shqipėri para kohės sė parashikuar ("... many instances in which
Churchill acted to help or rescue the beleaguered Jews. One occurred in
January, 1939, when an Albanian diplomat told him his country was willing to
provide a sanctuary for them. Tragically, before Churchill had a chance to
negotiate the arrangements, "Mussolini sent his troops into Albania, its
independence was destroyed, and the rescue scheme came to naught").
Mund tė pėrfytyrohet lehtėsisht se sa "akte antihebraike" kishte
miratuar qeveria mbretėrore deri nė vitin 1939, duke qenė, deri nė pragun
e rrėnimit tė vet, palė e rėndėsishme, parėsore, bashkėbisedimi
diplomatik pėr njė nismė shpėtimi tė hebrenjve me karakter ndėrkombėtar,
me protagoniste qeverinė e W. Churchill-it, njė prej vendeve qė do tė
themelonte "Atlancic Charter", dokument qė ka shėrbyer si doktrinė
politike e aleancės antifashiste dhe akt zanafillor pėr rikrijimin e Lidhjes
sė Kombeve pas luftės (OKB).
Ishte pikėrisht ky kontekst, jo vetėm i brendshėm, por edhe ndėrkombėtar,
qė pėrgatiti gjithēka qė ndodhi nė Shqipėri gjatė luftės antifashiste,
atė qė ėshtė quajtur gjerėsisht "mrekullia shqiptare" dhe qė
njė tjetėr e mbijetuar nė kėtė vend, Irene Grunbaum, sė cilės gjatė
luftės shqiptarėt, pėr ta fshehur, e albanizuan duke i dhėnė emrin Fatime
Nova, nė librin e saj "Escape through the Balkans" - "Arratisje
pėrmes Ballkanit" (botim i Nebarska University, prill 1999), njė gjysmė
shekulli pasi rreziku kishte kaluar, e shprehu me fjalėt mirėnjohėse:
Lamtumirė, Shqipėri. Ti mė dhe kaq shumė mikpritje, mbrojtje, miq dhe
aventurė. Njė ditė do ti tregoj botės sa tė guximshėm, tė patrembur,
tė fortė e besnikė janė bijtė e tu; se si as vdekja e as djalli nuk mund
ti frikėsojė ata. Unė do tė tregoj se si ata mbrojtėn njė tė huaj
refugjate dhe nuk lejuan qė ajo tė prekej, edhe nėse njė gjė e tillė do
tė thoshte humbje e jetės sė tyre. Dyert e vendit tėnd tė vogėl mbetėn
tė hapura, Shqipėri. Autoritetet e tua mbyllėn sytė kur qe e domosdoshme pėr
tu dhėnė njerėzve tė varfėr e tė pėrndjekur edhe njė mundėsi pėr
ti mbijetuar mė tė tmerrshmes sė tė gjitha luftėrave. Shqipėri, ne ia
dolėm tė mbijetojmė pėr hir tė humanizmit tėnd. Faleminderit!
Senati i SHBA - Rezoluta S. Res. 521 - "Mirėnjohje ndaj
popullit shqiptar"
"Pėr mbrojtjen dhe shpėtimin e jetės sė gjithė hebrenjve qė jetonin
nė Shqipėri, ose qė kėrkuan strehim atje gjatė holokaustit"
(Paraqitur mė 27 qershor 2006 nga senatori i New York-ut Charles E. Schumer,
me mbėshtetjen e senatorit John McCain tė shtetit tė Arizona-s)
-Duke qenė se nė fillim tė Luftės sė Dytė Botėrore nė Shqipėri
jetonin mbi 200 hebrenj dhe afėrsisht 1800 hebrenj tė tjerė u arratisėn pėr
nė Shqipėri nga Europa Perėndimore e nga ish-Jugosllavia;
-Duke qenė se mė 1934 ambasadori amerikan nė Shqipėri Herman Bernstein
shkroi se "nuk ka asnjė gjurmė tė diskriminimit tė hebrenjve nė
Shqipėri, sepse Shqipėria ėshtė njė nga vendet e rralla nė Europėn e
sotme ku paragjykimi dhe urrejtja fetare nuk ekzistojnė, megjithėse vetė
shqiptarėt janė tė ndarė nė tre besime";
-Duke qenė se, bazuar nė historinė e papėrsėritshme tė tolerancės sė
tyre fetare, shqiptarėt i strehuan dhe i mbrojtėn hebrenjtė duke rrezikuar
edhe jetėn e vet, duke filluar qė me pushtimin e Shqipėrisė nga fashistėt
italianė tė Musolinit mė 1939;
-Duke qenė se, kur Gjermania pushtoi Shqipėrinė mė 1943 dhe Gestapo urdhėroi
tė regjistroheshin hebrenjtė qė jetonin nė kryeqytetin e Shqipėrisė (Tiranė)
shtetarėt shqiptarė nuk pranuan tu dorėzonin atyre lista tė hebrenjve qė
jetonin nė Shqipėri dhe zyrtarėt shqiptarė u lėshuan atyre dokumente
identiteti false pėr tė mbrojtur tė gjithė hebrenjtė qė udhėtonin pėr
nė Tiranė apo qė fshiheshin atje;
-Duke qenė se shqiptarėt e konsideronin si ēėshtje tė dinjitetit kombėtar
ti ndihmonin hebrenjtė gjatė holokaustit dhe falė veprave tė shumė
individėve shqiptarė i gjithė komuniteti hebraik, vendės apo jorezident nė
Shqipėri, i mbijetoi holokaustit;
-Duke qenė se nė mbarim tė Luftės sė Dytė Botėrore nė Shqipėri
banonin shumė mė tepėr hebrenj sesa para saj;
-Duke qenė se nė qershor 1990 kongresmeni hebreo-amerikan Tom Lantos dhe
kongresmeni shqiptaro-amerikan Joe DioGuardi, qė ishin zyrtarėt e parė tė
Shteteve tė Bashkuara qė hynė nė Shqipėri, morėn nga kryetari i Partisė
Komuniste dhe Presidenti i Shqipėrisė Ramiz Alia njė dosje tė vėllimshme
me burime nga arkivat komuniste, qė pėrmbanin tė dhėna pėr veprat heroike
tė panjohura tė qindra shqiptarėve qė shpėtuan hebrenj gjatė Luftės sė
Dytė Botėrore;
-Duke qenė se Joe DioGuardi sapo u kthye nga Shqipėria e dėrgoi dosjen pėr
tė vėrtetuar besueshmėrinė e saj nė Yad Vashem, Muzeu Pėrkujtimor i
Heronjve dhe Martirėve tė Holokaustit nė Jerusalem, Izrael;
-Duke qenė se Yad Vashem ka pėrcaktuar e shpallur deri tani 63 familje
shqiptare si "Fisnikė midis kombesh" dhe vetė Shqipėrinė si njė
nga "Kombet mė tė drejtė";
-Duke qenė se nė shkurt 1995 kongresmenėt Tom Lantos, Benjamin Gilman dhe
Jerrold Nadler, si dhe ish-kongresmeni Joe DioGuardi, folėn nė njė ceremoni
tė organizuar nė Memorial Museum of Holokaust nė Washington DC, dhe pėrshėndetėn
vendimin pėr shpalljen e Shqipėrisė ndėr "Kombet mė tė drejtė";
-Duke qenė se, bazuar nė informacionin e vėrtetuar nga Yad Vashem, autori
dhe filantropi hebreo-amerikan Harvey Sarner botoi mė 1997 librin "Shpėtimi
nė Shqipėri", qė tė tėrhiqte vėmendje ndėrkombėtare rreth rolit
unik tė popullit shqiptar pėr shpėtimin e hebrenjve gjatė holokaustit
nazist;
-Duke qenė se nė tetor 1997 Lidhja dhe Fondacioni Civil Shqiptaro-Amerikan
realizuan shpėrndarjen e 10 mijė kopjeve tė librit "Shpėtimi nė
Shqipėri", me njė parathėnie tė kongresmenėve Lantos dhe Gilman, qė
tė tėrhiqnin vėmendjen e popullit hebre dhe tė udhėheqėsve tė tyre nė
veēanti ndaj vuajtjeve tė shqiptarėve qė jetonin nėn Slobodan
Miloshevic-in, nė mėnyrė qė tė parandalonin njė gjenocid tjetėr;
-Duke qenė se mė 15 maj 2005 njė grup veprimtarėsh hebrenj dhe shqiptarė
u mblodhėn nė New York pėr njė "Pėrshėndetje ndaj tolerancės,
rezistencės dhe shpresės sė shqiptarėve: duke pėrkujtuar besėn dhe
holokaustin", me rastin e 60-vjetorit tė lirimit nga kampet naziste tė
vdekjes;
-Duke qenė se nė njė deklaratė tė paraqitur nė kėtė ceremoni dr.
Mordechai Paldiel, drejtor i Departamentit tė Fisnikėve ("The Righteous
Department") nė Yad Vashem, pėrshėndeti heroizmin e shqiptarėve si
"tė vetmit qė u bėnė shpėtimtarė jetėsh tė hebrenjve tė ardhur
nga vendet e tjera; qė jo vetėm u pėrpoqėn tė ndihmonin hebrenjtė, por
edhe konkurronin me njėri-tjetrin pėr tė marrė privilegjin e tė qenit
"shpėtimtar", falė "besės", kodit tė nderit qė u kėrkon
shqiptarėve tė shpėtojnė jetėn e kujtdo qė kėrkon strehė, edhe nėse
do ti duhet tė humbė jetėn e tij pėr kėtė gjė";
Nga gjithė sa u pohua, tani miratohet qė Senati:
-Tu shprehė mirėnjohje shqiptarėve pėr shpėtimin e jetės sė
hebrenjve, si tė vendėsve ashtu edhe tė atyre jorezidentė, qė jetuan nė
Shqipėri gjatė holokaustit;
-Ti shprehė mirėnjohjen Yad Vashem-it nė Izrael dhe tė nxisė tė tjerėt
qė tė njohin shqiptarėt qė vepruan pėr tė mbrojtur hebrenjtė gjatė
holokaustit, tė njohin kurajėn dhe heroizmin e tyre madhėshtor;
-Dhe me kėtė rast tė rikonfirmojė mbėshtetjen pėr lidhje mė tė ngushta
mes Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės dhe Shqipėrisė.
Familje shqiptare tė nderuara me titullin e lartė "Fisnikė mes
kombesh" nga Yad Vashem
Sipas Norman H.Gershman, paraqitur nė katalogun e ekspozitės
"Besa: Muslims who saved Jews in World War II", Syracuse University
Press, USA, 1st edition 2008
1. Familja e Destin (Destan?) dhe Lime Ballės;
2. Familja e Baba Haxhi Dede Reshat Bardhit;
3. Familja e Mbretit Zog tė Shqipėrisė ("King Zog of Albania");
4. Familja e Njazi dhe Liza Pilkut;
5. Familja e Mefail Biēakut;
6. Familja e djalit tė tij Njazi Biēaku;
7. Familja e Hysen Marikės;
8. Familja e Jani Kocas;
9. Familja e Islam Prosekut;
10. Familja Domai (Domaj?);
11. Familja e Halil Frashėrit;
12. Familja e Toli Dodit;
13. Familja e Aliut (sic!);
14. Familja e Sulo Muzhakės (Muzhaqit?);
15. Familja e Ali dhe Nadire Binxhiut;
16. Familja e Qani Civesė;
17. Familja e Destan Kurmaqut (Kurmakut?);
18. Familja e Besim Zymės;
19. Familja e Higmet/Hiqmet (Meti) Zymės;
20. Familja e Hajdar Kikės dhe e djalit tė tij Petrit;
21. Familja e Tef Pogut (Pogės?);
22. Familja e Hysref (Eshref?) dhe Emine Frashėrit;
23. Familja e djalit tė tyre Mehmet Frashėri;
24. Familja e Osman dhe Nazliko Allah (Alla?);
25. Familja e Esheref dhe Easuere (Qefsere?) Shpuzės;
26. Familja e Ali dhe Rakip Krajės;
27. Familja e Ismail Babanit;
28. Familja Kasapi;
29. Familja e Sulejman dhe Zenepe Meēes;
30. Familja e Lilo Xhimitikut;
31. Familja e Taqi Simsisė;
32. Familja Kurti;
33. Familja e Besim dhe Aishe Kadiut dhe e vajzės sė tyre
Merushe;
34. Familja Kuqi;
35. Familja e Nuro Hoxhės;
36. Familja e Muhiddin (Muhedin?) Haxhit;
37. Familja e Hasan Kalasė;
38. Familja e Rifat Hoxhės;
39. Familja e Kasem Jakup Kocerrit;
40. Familja e Xhevat dhe Afėrdita Gjergjanit;
41. Familja e Vesel dhe Fatima (Fatime?) Veselit;
42. Familja e Mesut dhe Drita Salillarit;
43. Familja e Xhafer Skederit (Skėnderit?);
44. Familja e Abaz dhe Zade Sinanit;
45. Familja e Ali dhe Nadia (Nadire?)Kazazi;
46. Familja e Islamit;
47. Familja e Shaquir (Shaqir) dhe Qamile Boriēit dhe e vajzės sė tyre
Bohriya (Bahrije?) Boriēi;
48. Familja e Ismail Golemit;
49. Familja e Hamid dhe Xhemal Veselit;
50. Familja e Vehbi Hasan Hotit;
51. Familja e Ali Sheqer Pashkajt;
52. Familja e Beqir Qoqjas;
53. Familja Rezniqi;
54. Familja e Hasan Rremė Xerxės;
55. Familja e Ramadan dhe Isa Nuzės;
56. Familja e Mullah Shabanit;
57. Familja e Basri Hasanit;
58. Familja e Sadik Belulit
59. Familja e Rruzhdi Belulit;
60. Familja e Sejdi Sylejmanit;
61. Familja e Jusuf Sakik Mimonės;
62. Familja e Hysni Domit;
63. Familja e Pjeter Jankovic-it.
Nė kėtė listė nuk janė shenjuar emrat e tė gjitha familjeve shqiptare qė
shpėtuan hebrenj gjatė Luftės sė Dytė Botėrore. Departamenti i Fisnikėve
mes Kombeve nė Yad Vashem ("Department of the Righteous") shqyrton
dhe shpall kohė pas kohe tė tjerė "Tė Drejtė", qė kanė
ndihmuar dhe mbrojtur hebrenjtė nga Shoah. Duke vlerėsuar rolin e shqiptarėve
nė mbrojtje tė hebrenjve para dhe gjatė luftės, Yad Vashem e ka shpallur
Shqipėrinė "Kombi mė i Drejtė". Vetė lista e fisnikėve
shqiptarė, qė njihen e ēmohen nė Yad Vashem si modele tė solidaritetit
dhe humanizmit, ėshtė njė pikėnisje pėr reflektim historik. Nė epokėn e
lulėzimit tė enciklopedive tė fiseve, krahinave dhe mėhallave, mund tė
thuhet se ėshtė padrejtėsi historike qė njė pjese tė "fisnikėve
shqiptarė" qė nderojnė vendin dhe kombin e tyre ndėrkombėtarisht
opinioni i vendit ndoshta ua njeh pėr herė tė parė emrat, pa folur pėr pėrgjegjėsinė
e shkencės kombėtare, qė atyre tė shumtėve nė kėtė listė qė u mungon
emri apo mbiemri, tu saktėsojė identitetin dhe personalitetin. Nė Ditėn
e Kujtesės kjo pėrgjegjėsi bėhet e shumėfishtė.
Partia "Lėvizja e Legalitetit"
Bulevardi "Zog I", Tiranė.
legaliteti@gmail.com
Tel&Fax: +355 4 2230076
Sot paradite Sekretari i PLL per Ceshtjet e Pushtetit Vendor
z. Enis Dizdari dha ne Seline e kesaj partie nje konference per shtyp.
Me poshte po ju percjellim te plote tekstin e deklarates se lexuar prej
tij.
Zyra e shtypit e PLL
***
Tirane, me 25 janar 2009
Deklarate per media
Partia "Levizja e Legalitetit" e shikon krijimin e Regjistrit elektronik te Gjendjes Civile dhe pajisjen e qytetareve shqiptare me kartat e identitetit si nje proces mjaft te rendesishem qe do t'i sherbeje mbarevajtjes se zgjedhjeve te ardhshme parlamentare dhe perafrimit tone me standardet evropiane per liberalizimin e vizave.
Ne vleresojme vullnetin e maxhorances qeverisese per plotesimin e te gjithe parakushteve per realizimin e zgjedhjeve te lira dhe pakontestueshme si dhe mbeshtesim cdo lehtesi te krijuar prej qeverise qe do t'i sherbeje nxitjes per pajisjen me kartat e identitetit te pensionisteve, studenteve, shtresave ne nevoje dhe punonjesve te administrates shteterore.
Partia "Levizja e Legalitetit" e konsideron lejimin e perdorimit te shamise prej femrave myslimane gjate aplikimit per kartat e identitetit si nje respektim te se drejtes se besimit dhe lirise se shtetasve. Eshte koha qe kjo e drejte e sanksionuar ne dokumente nderkombetare dhe Kushtetuten e Shqiperise, te fitoje qytetarine dhe te ushtrohet pa paragjykime, pengesa dhe nevojen e ndermjetesimit ne te gjitha institucionet e shtetit, perfshi edhe ato arsimore.
Partia "Levizja e Legalitetit" nxit qeverine, qe gjate procesit te pajisjes se shtetasve me karta identiteti, t'i kushtoje nje vemendje te vecante edhe emigranteve, per te cilet duhet siguruar mundesia e aplikimit te tyre prane perfaqesive tona diplomatike.
Ne gjykojme se procesi teknik i identifikimit te shtetasve duhet shoqeruar edhe me rregullimet e nevojshme ne ligjin "Per shtetesine shqiptare", ne menyre qe kjo shtetesi t'i sigurohet ne menyre automatike te gjithe pasardhesve te mergates se vjeter qe e deshirojne nje gje te tille.
Perkundrejt vullnetit te dukshem te maxhorances per pajisjen e plote dhe te shpejte qe qytetareve me karta identiteti, roli frenues i opozites se majte, e cila gjate tete viteve te saj ne pushtet nuk beri asgje ne kete drejtim, nuk eshte gje tjeter vecse deshtim i radhes dhe alibi e munguar per humbjen e tyre ne zgjedhjet e ardhshme parlamentare.
Enis Dizdari
Sekretar per ceshtje te Pushtetit Vendor
Ilia Terpini: Si e njoha Franz Jozef Shtrausin |
» Dėrguar mė: 26/01/2009 - 13:38 |
INTERVISTA/ Operatori i mirėnjohur rrėfen nė Telegraf, vitet nė kinematografinė shqiptare
Operatori Ilia Tėrpini ėshtė njė nga emrat e shquar tė kinemasė shqiptare, njė sy qė krijon vlera tė padiskutueshme nė artin tonė dhe qė me talentin e tij emocionoi me mijėra shikues nė mbarė vendin. Nė tė gjithė filmat e tij, Ilia ka luftuar qė mjeshtėrinė artistike ta vendosi nė shėrbim tė spektatorit. Ai ka dhėnė gjithēka nga shpirti i tij krijues pėr tiu futur sa mė thellė botės shqiptare. Tani bėhen mbi tre dekada qė Ilia Tėrpini nuk e ka lėshuar kamerėn nga dora. Supi i tij vazhdon tė jetė me kallo nga pesha e ngjarjeve dhe viteve. Sot Ilia feston 70- vjetorin, me miqtė dhe gjithė tė dashurit e tij. Nė njė intervistė tė dhėnė pėr gazetėn Telegraf ai tregon pėr fillesat artistike.
Kur ka ndodhur kontakti juaj i parė me njė aparat fotografik?
Ideja e fotografisė mė ka lindur nė moshė tė vogėl kur nė fshatin tim kalonte njė Kompani Italiane. Njė ushtar shikon vėllain tim me njė fėllėz nė dorė dhe ia kėrkon. Nė kėmbim tė saj i jep aparatin fotografik. Vėllai e mbajti disa kohė dhe e la mėnjanė. Atėherė e mora unė dhe e mbaja bashkė me lodrat si diēka tė ēmuar. Isha vetėm 5 vjeē. Kur u largova pėr nė Korēė, rash nė kontakt mė disa fotografė si Foto Velediku apo Foto Sotiri. Kėta mė mėsuan sesi ta pėrdor aparatin. Nė shkollė tė mesme mėsuesi i vizatimit Vangjush Tushi kuptoi talentin tim pėr vizatim. E pa qė po ecja mirė dhe mė rekomandoi tė shkoja nė Pallatin e Kulturės, ku jepte mėsim piktori i shquar Vangjush Mio. Mbarova Institutin Pedagogjik dhe u emėrova mėsues dhe mė pas drejtor nė njė nga shkollat e Fierit. Njė ditė me nxėnėsit nė njė spartakiadė. Nė mes tė sheshit shikoj njė kamera dhe mė bėri pėrshtypje. Aty kontaktoj mė operatorin e pare tė filmit shqiptar Mandi Koēi, i cili ka xhiruar filmin Tana. Ai bėri ēėshtė e mundur tė mė tėrheq nė Kinostudio dhe nė vitin 1959 kam filluar pėr herė tė parė si asistent i tij. Aty fillova tė mėsoj. Kinostudio ka qenė shkolla ime. Si punova disa vite me tė, eca shumė mirė. Nė atė kohė vijnė dy operatorė e parė shqiptar qė kishin mbaruar njė shkollė 5-vjeēare nė Bashkimi Sovjetik, Dhimitėr Anagnosti dhe Viktor Gjika, ata mė morėn asistent tė tyre. Kėshtu fillova tė punoj me filmin Debatik dhe mė vonė me Komisarin e Dritės. Kėtu eca mirė dhe komisioni vendosi qė unė tė marr titullin Operator.
Si e kujtoni periudhėn e hershme artistike?
Fillova tė punoj i pavarur nė vitet 1963. Duke qenė nė gjithė Shqipėrinė unė rashė nė kontakt me peizazhin e bukur qė njė njeri nuk e shikon dot duke qėndruar nė vend. Mu bė njė bagazh i madh artistik e cila do mė vlente nė periudhėn e ardhshme. Filmin e parė dokumentar qė realizova ishte me alpinista; Nė dėborėn e alpeve. Mė vonė bėra njė film tjetėr me studentėt natyralistė. Kėshtu erdhi ēasti qė tė xhiroj filmin e parė artistikė; I teti nė bronz me Viktor Gjikėn ku pata shumė sukses, dhe qė nga ai ēast fillova tė punoj me tė gjithė regjisorėt e Kinostudios duke bėrė filma si Kapedani, Ballė pėr ballė, Mėsonjėtorja, Guna pėrmbi tela e shumė tė tjerė. Mund tė them afro 30 filma.
Cili ka qenė ēasti mė i vėshtirė pėr ju?
Kur xhirova filmin Ballė pėr ballė pata vėshtirėsi. Filmi ishte politik dhe tė gaboje, merrje njė rrugė tjetėr, atė tė burgut. Filmi nė fjalė u realizua nga dy regjisorė, Piro Milkani dhe Kujtim Ēashku. Pati vėshtirėsi pasi duhet tė xhiroje nė nėndetėset qė futeshin nė thellėsi 40 metra. Atė ditė qė do bėhej loja, deti kishte dallgė, anija ku unė do xhiroja tundej dhe sikur unė tė thoja qė nuk do xhirojmė do mė akuzonin se bėja punė armiqėsore, pasi kishin dalė rreth 20 anije nė det dhe shpenzohej shumė karburant. Atėherė mua mė duhej ta xhiroja patjetėr, kėshtu qė e hoqa kamerėn nga stativi dhe e vendosa nė gjoks. Nė atė kohė kamerat nuk kishin ekran qė ta shikoje pamjen dhe unė e kam realizuar pjesėn vetėm me intuitė. Vėshtirėsi patėm edhe nė Sazan. Ne hipėm nė njė pikė tė lartė mbi 150 metra nga deti dhe xhironim nė tė njėjtėn kohė avionin sipėr, dhe poshtė anijet. Unė, kisha vendosur njė kamera kryesore dhe dy anėsore pasi nuk mund tė bėje dubla. Nė kohėn qė filloj xhirimi, nėndetėsja nuk po dilte. Ne u bėmė merak. Papritur, si ndėrruam kasetat disa herė, nėndetėsja doli mbi ujė dhe pjesa u xhirua mirė. Nė tė vėrtetė ajo kishte pasur njė defekt.
Cilat janė teknikat qė janė pėrdorur nė dy epoka?
Teknika qė kemi pasur ne, ka qenė shumė e prapambetur. Kur kanė ardhur tė huaj dhe kanė parė qė ne punonim, janė habitur qė ne kemi bėrė filma kaq tė mirė. Kur do realizohej Gjenerali i ushtrisė sė vdekur, kanė ardhur italianė nė bashkėpunim me francezėt. Mishel Pikoli, aktori i famshėm francez tė cilin e shoqėroi Piro Milkani nė gjithė Shqipėrinė pėr tė gjetur vendi ku do zhvillohej filmi, nė fillim rrinte me njė mospėrfillje se nuk e njihte kinematografinė tonė. Me siguri mendoi qė kėta janė ordiner. Kur kemi hyrė nė sallėn e kinemasė dhe ai pa filmi Ballė pėr ballė tė xhiruar nga ne, u ēudit. Koha ka ndryshuar tashmė dhe aktori e ka mė tė lehtė. Tani atė qė xhiron e shikojnė nė ekran, ku kanė bėrė gabim dhe brenda 10 minutash e kthejnė dublin.
Tė gjithė ata qė duan tė bėhen operator tė suksesshėm ēfarė duhet tė dinė plus?
Operatori duhet tė ketė shkathtėsi. Kur kemi realizuar filmin Dimri i fundit ka qenė njė ēast interesantė. Kur po xhiroja gratė, gjermani qė po fliste zbrazi automatikun. Nga zhurma njė ketėr aty pranė u hodh nga njėra degė tek tjetra dhe unė e filmova njė gjė tė tillė. Pjesa nuk ishte nė skenar. Mprehtėsia dhe zgjuarsia e operatorit ēaste tė tilla duhet ti kapi. Pasi regjisori mendon si tė jetė brenda tekstit. Kuadri, drita, sfondi, kompozimi do jetė punė e operatorit. Shumė pjesė e kameramanėve sot janė me njė nivel tė ulėt dhe nuk kanė faj, ata nuk kanė kaluar nė stazhin e punės. Ne kishim njė kolektiv prej 100 vetėsh qė ta gjykonin filmin dhe nė qoftė se nuk ta pėlqenin filmin ta hidhnin nė kosh. Njė kolegu ynė xhiroi njė film dokumentar, Monumentet e natyrės. Ai pėrdori njė objektiv qė ne e quajmė kėnd tė gjerė, me kėtė objektiv ai e deformoi pamjen dhe kur e pa kolektivi e hodhėn poshtė si punė.
Sa i vlerėsuar ndiheni pėr punėn qė keni bėrė?
Kam pasur njė gjė pozitive qė ma ēmojnė dhe tė tjerėt, gjatė punės mbaja paralelisht dy asistentė. Kam bėrė ēėshtė e mundur qė kėta tė bėheshin operator. Gjithashtu jam i kėnaqur se pavarėsisht nga ana financiare, kemi marrė suport moral. Unė jam nderuar me ēmim tė Republikės, me ēmim tė madh Artistė i Merituar kam marr diploma nė ēdo film pėr punėn e operatorit. Tani vazhdojė tė punoj si regjisorė. Filmin e fundit qė bėra tani ishte Dashuria e njė gruaje franceze pėr Shqipėrinė. Ishte njė grua qė kishte dhėnė shumė ndihma pėr vendin tonė qė nga viti 1993. Mė bėri shumė pėrshtypje dhe shkova nė Marsejė. Atje xhirova jetėn e saj. Filmi doli me sukses. Tani kam ndėrmend tė realizoj njė film tjetėr dokumentar me njė temė nga Lufta e Parė Botėrore qė bėn fjalė pėr njė vajzė korēare, e cila ishte dashuruar me njė ushtarė francez tė asaj kohe. Prandaj po mbledh materialin pėr ta realizuar. Paralelisht kam dhe tema tė tjera nė mendje time.
Studentėt e Gazetarisė nuk ndalin protestėn. Nė pėrkrahje edhe Unioni i Gazetarėve. Kėrkojnė titull diplome
Vetėm pak ditė para se tė dilte udhėzimi, UT-ja ēoi nė MASH propozimet pėr
diplomat qė do tė merrnin studentėt
Tė sapodiplomuarit nė degėn e Gazetarisė, vazhduan edhe dje protestėn e
tyre kundėr vendimit tė Ministrisė sė Arsimit dhe Shkencave, qė i lė ata
pa titull diplome. Tė mbledhur nė hyrjen kryesore tė rektoratit tė
Universitetit tė Tiranės, studentėt diplomantė kanė kėrkuar edhe njėherė
njėzėri, ndryshimin e vendimit, si edhe reflektim tė menjėhershėm nga
institucionet pėrkatėse, nė atė qė ata qė e quajnė shkelje tė dinjitetit
dhe mundit tė derdhur gjatė tre viteve tė ndjekjes sė studimeve nė nivelin
e parė. Ish-studentėve u janė bashkuar dje edhe studentė tė viteve tė dyta
dhe tė treta nė Departamentin e Gazetarisė, tė cilėt ndjejnė rrezikun e pėsimit
nė kurriz tė njėjtin fat, ashtu sikurse edhe kolegėt e tyre. Protesta e
studentėve ėshtė pėrkrahur edhe nga Unioni i Gazetarėve Shqiptar, i cili
shpreh qėndrimin mbėshtetės ndaj kėrkesės sė studentėve diplomantė tė
Gazetarisė dhe u drejtohet institucioneve tė linjės dhe drejtuesve tė lartė
shtetėrorė, kryeministrit Sali Berisha dhe veēanėrisht rektorėve tė
universiteteve qė kanė fakultete gazetarie, ministrit tė Arsimit dhe Shkencės,
zotit Fatos Beja, tė reagojnė menjėherė pėr rishikimin e vendimit dhe nėse
ėshtė e nevojshme, edhe amendimin e ligjit qė rregullon njohjen dhe
klasifikimin e diplomave. Unioni ka kėrcėnuar se, nė rast se autoritetet e
institucioneve pėrkatėse nuk do tė reagojnė nė kohė pro kėrkesave tė
studentėve, do tė pėrballen me reagimet e mėtejshme dhe intensifikim tė
vendosmėrisė sė studentėve dhe komunitetit tė gazetarėve profesionistė tė
vendit, deri nė realizim tė tyre sipas standardit dhe sistemit tė miratuar
zyrtar, atij tė Bolonjės. Kundėrshtia e studentėve ėshtė pėrkrahur edhe
nga rektorati i Universitetit tė Tiranės, i cili i ngarkon tė gjithė fajin pėr
lėmshin e krijuar Ministrisė sė Arsimit. Katėr ditė pėrpara se tė dilte
udhėzimi pėrfundimtar, rektorati nė fjalė i ka dėrguar MASH-it njė shkresė
zyrtare, ku i kėrkonte ndryshimin e vendimit pėr modelin e diplomės sė
nivelit tė parė, shkresė e cila disponohet edhe nga gazeta "Shekulli".
Nė kėtė shkresė, qė mban datėn 4.7.2008, UT-ja bashkėngjit edhe dy
modelet e diplomave tė nivelit tė parė tė propozuara nga ky institucion, pėr
pajisjen e studentėve, tė cilėt nuk u morėn parasysh asnjėherė nga
Ministria e Arsimit dhe Shkencave. Studentėt e Gazetarisė u kanė kėrkuar
kolegėve tė tyre nė tė gjithė universitetet e vendit, qė tė mblidhen pėr
t'i thėnė Jo kėtij vendimi, si dhe kanė kėrcėnuar se nuk do tė ndalen nė
kėrkimin e sė drejtės sė tyre.
L'Albanie signe un accord d'énergie avec l'Italie | ||
2009-01-24 07:40:06 |
|
TIRANA - L'Albanie a signé un contrat d'un milliard d'euros pour la construction d'un complexe de production d'énergies renouvelables avec le groupe italien Marseglia, a annoncé vendredi le gouvernement albanais dans un communiqué rendu public ą Tirana.
"La construction d'un parc énergétique ą Lezha avec le groupe italien Marseglia va faire de l'Albanie une petite superpuissance énergétique dans la région des Balkans", a déclaré le Premier ministre albanais Sali Berisha lors de la cérémonie de signature de l'accord.
L'accord prévoit la construction ą Lezha (100 km au nord de Tirana) d'une centrale fonctionnant ą la biomasse liquide d'une puissance de 140 mégawatts et de deux parc éoliens de 234 mégawatts, selon les experts albanais.
L'électricité produite sera vendue sur le marché italien.
En décembre dernier, l'Albanie et l'Italie avaient signé plusieurs accords économiques, pour une valeur de deux milliards d'euros lors de la visite du Premier ministre italien Silvio Berlusconi ą Tirana.
Les accords portaient sur la construction d'une unité de regazéification de gaz naturel liquéfié (GNL) et d'un pipeline sous-marin, ainsi que sur la réalisation d'un parc éolien et la pose d'un cāble électrique sous-marin reliant l'Albanie ą l'Italie.
(©AFP / 23 janvier 2009 18h45)
Pėrvjetori i heroit tė qėndresės antifashiste dhe pengu i tė birit |
NGA DALIP GRECA |
Mė 9 janar 2009, nė ditėvdekjen e Abaz Kupit, heroit tė 7 prillit, mėrgimtarėt shqiptarė nė Nju Jork, shkuan tek varri i tij nė Queens dhe e nderuan me kurora lulesh. Ka 33 vjet, qė kryhet ky ritual nderimi. Kėshtu ndodhi edhe kėtė 9 janar. Ndėrsa Partia Lėvizja e Legalitetit pėr Amerikėn, sė bashku me familjen Kupi, tė dielėn, me 11 janar, organizojnė njė veprimtari pėrkujtimore, ku ėshtė ftuar komuniteti shqiptar. Fatbardh Kupi, i vetmi djalė i Abaz Kupit, qė mbeti nė Shqipėri, nuk pati fat qė ti hidhte njė dorė dhe tė atit. Ai ishte sėrish kėtė 9 janar tek varri i tė atit dhe vendosi njė tufė lule dhe ashtu nė heshtje i kujtojė besėn, qė i dha atit atė vjeshtė tė vitit 1944. Brenda vetes ndjeu dhimbjen qė i shkakton pengu qė nuk arriti ti thoshte atit: Babė nuk ligėshtohemi, nuk pendohemi pėr atė qė kemi vuajtur gjatė 45 viteve nėpėr burgje e kampet e internimit. Gjithēka e kemi bėrė me vetėdije se ia vlente tė vuaje pėr njė babė-hero. *** Fatbardhin, djalin e Abaz Kupit, qė mbeti nė duart e komunistėve sė bashku me nėnėn dhe motrat, e takova pak kohė mė parė. E kishim lėnė takimin tek restoranti Dani's House of Pizza, qė ndodhet nė Kew Gardens nė Queens. Kishim zgjedhur enkas mjedisin ku kishte kaluar kohėn mė tė shumtė tė fundjetės sė tij, heroi i qėndresės sė 7 prillit, babai i Fatbardhit, Abaz Kupi. Nė takim ishte dhe njė i tretė: Ndrec Gjergji, i cili ka qenė shpesh nėn shoqėrinė e Abaz Kupit. Fatbardhi ishte ulur pikėrisht nė tavolinėn e dytė, tek dritarja, me vėshtrimin nga rruga dhe dukej i pėrhumbur tek sodiste peizazhin. Me vėshtrim tė tretur tutje nė hapėsirė, e gjeta tek hyra pas njė vonese nė trafik. - Ja kėtu qėndronte Abaz Aga. Vinte nė mėngjes nė orėn 9, pinte kafen, shkėmbente lajmet e reja pėrmes bisedave me bashkėpunėtorėt, aty nga ora 10, dilte shėtitje nė parkun e afėrt tė zonės dhe kthehej rreth orės njė tė drekės, - sjell nė kujtesė kohėn e largėt, Ndrec Gjergji. Fatbardhi ka njė ndriēim nė sytė e lagur nga lotėt, ndėrsa nė diktofonin tim ruhet tingulli i pėrvajshėm i atij rrėfimi plot mall pėr tė atin. Kėshtu ia kam parė atij pėrherė sytė, tė lagur nga lotėt dhe tė ndriēuar nga njė shkėlqim i veēantė. I ndodh kjo sa herė bie fjala pėr tė atin e tij, Abazin. Mė kujtohet njė moment kur legalisti veteran, Enver Shaska, solli njė kujtim nga Abaz Kupi nė kohėn e ikjes nga Shqipėria, Bardhit i ndriēonin sytė nga kėnaqėsia qė dėgjonte mirė pėr tė atin. Kur i them se do tė shkruaj diēka pėr vuajtjet e Fatbardhit nė burgjet dhe kampet e internimit, ai shqipton njė jo tė prerė. Nuk ėshtė e para herė qė ia bėj kėtė propozim, por ai sėrish kundėrshton prerazi: - Tė lutem, mos e bėj kėtė, jam tepėr i vogėl para atit tim. Gjatė tė gjithė jetės kam jetuar me krenarinė e tė qenit bir i atij, qė i vuri gjoksin luftės nė Durrės dhe i priti kėmishėzinjtė fashistė, me luftė. Vuajtjet e mia janė tė vogla para madhėshtisė sė tim eti. Shkruaj pėr atė, se ma lehtėson dhimbjen dhe mallin, Peter Kemp: Abaz Kupi luftoi si luan kundėr gjermanėve Nė tavolinė, para duarve, Bardhi mban librin e britanikut Peter Kemp No Colour or Crest. Ndihet i lumtur qė britanikėt kanė arritur ta japin madhėshtinė e atit tė tij, nė kundėrshtim me historiografinė komuniste, qė i mohoi heroit jo vetėm kontributin nė luftėn kundėr fashizmit dhe nazizmit, por edhe qėndresėn e 7 prillit. Bardhi shfleton dhe ndalet diku nė faqen 142 tė librit tė Peter Kemp-it, ku britaniku shpreh habinė se si Enver Hoxha, edhe pse nuk ishte i pranishėm nė luftimet e gjermanėve gjatė sulmit mbi Krujė, i mohonte Abaz Kupit mbajtjen e peshės sė luftės nė kėtė betejė. Pėr Peter Kemp, Abaz Kupi luftoi si luan pėr tė shpėtuar Krujėn e tij tė dashur, ndėrkohė, shkruan ai, nuk vepruan kėshtu as partizanėt e Haxhi Lleshit, as formacioni italian, qė pasi ishte dorėzuar e bashkuar me forcat shqiptare, kishte vendosur tė luftonte kundėr gjermanėve. Britaniku pėrdor tamam fjalėn luan pėr tė pėrshkruar mėnyrėn e luftimit tė Abaz Kupit nė atė betejė. Gjermanėt u pėrpoqėn qė ta thyenin me artileri, Abaz Kupin, kryembrojtėsin e Krujės, por ai qėndroi dhe i udhėhoqi trimat e tij, si hero. Peter Kemp dėshmon nga fronti i luftės. Ai sjell edhe detajin tjetėr, atė qė gjatė bombardimeve, humbi jetėn kunata e Abaz Kupit. Dhe si mund tė mos luftonte Abaz Kupi kundėr gjermanėve, ku luftonte brenda nė shtėpinė e tij? Mbronte jetėn e familjes sė tij, tė atdheut tė tij? Ishte nė interes tė komunistėve pėr tė mos ia njohur pjesėmarrjen nė betejė kundėr gjermanėve heroit tė 7 prillit sepse Enver Hoxha kėrkonte ti radhiste tė gjithė nacionalistėt nė anėn e pushtuesve, qė tia faturonte vetes atributet e ēlironjėsit dhe tortėn e pushtetit nuk pranonte ta ndante me tė tjerėt. Ishte po ai Enver Hoxha, qė nė buletinet e Zėrit tė Popullit, shkruante me entuziazėm se Bazi i Canes, lufton si luan dhe askush nuk mund tė nėnshtrojė Shqipėrinė me heronj tė tillė. Mirėpo mė pas, kur Mukja tregoi se cilėt ishin nacionalistėt dhe cilėt internacionalistėt, Abaz Kupi u shpall armik nga komunistėt dhe ia mohuan luftėn. Abaz Kupi, shtyllė e luftės Abaz Kupit nuk mund ti mohohen meritat e luftės. Komunistėt u pėrpoqėn qė ta rrėzonin mitin e tij nė Shqipėri, por nuk mundėn, demokratėt duhet tė bėjnė mė shumė pėr ta lartėsuar figurėn e kėtij heroi, qė i vuri gjoksin armikut. Abaz Kupi nuk ėshtė nga ata heronj qė ngjiten sot e rrėzohen nesėr. Ai me aktin e vet ka fituar pėrjetėsinė. E kishte rrėmbyer pushkėn qė kur ishte 15 vjeē. Ndėrsa nė momentin e 6 prillit 1939, kur mori urdhrin pėr ti dalė ballė pėr ballė sulmit tė hordhive fashiste nė Durrės, ai u fut nė historinė e Shqipėrisė me tė dyja kėmbėt. Pėrballė dhjetėra mijėra fashistėve ai kishte nėn komandė vetėm 500 xhandarė me uniformė tė rregullt dhe 500 vullnetarė, qė sishin gjė tjetėr veēse ithtarė tė tij. Me kėta njė mijė luftėtarė e organizoi mbrojtjen e Durrėsit, ai qė mbretėrorėt e thėrrasin, Gjenerali Abaz Kupi, ndėrsa anglezėt, heroi shqiptar. Kėshtu e cilėson David Smiley, kėshtu e pėrshkruan edhe Julian Emery tek Sons of the Eagle, po kėshtu edhe Peter Kemp nė librin e tij No colour or Crest. Nė njė letėr qė Abaz Kupi i dėrgonte pas luftės ministrit tė Jashtėm britanik Anthony Eden, rezistencėn e tij gjatė luftės e pėrshkruan me fakte qė komunistėt u pėrpoqėn tia mohonin. Rezistencėn ndaj sulmit fashist nė Shqipėri ai e pėrshkruan kėshtu: Kur anijet e armikut arritėn pranė molos, i lashė fashistėt tė zbrisnin nė tokė, madje dhe tė na afroheshin nja 200 metra. Atėherė dhashė urdhėr qė tė hapej zjarr kundėr tyre. Kėshtu, nė ora 4 tė mėngjesit kishte filluar njė betejė e vėrtetė. Gjatė kėtyre luftimeve, tė tre sulmet e tyre tė njėpasnjėshme i zmbrapsėm, duke i detyruar agresorėt qė tė ktheheshin e tė futeshin sėrish nėpėr anijet e tyre. Gjatė sulmit tė katėrt, armiku, duke vėnė nė pėrdorim tė gjithė mjetet dhe forcat e tij luftarake qė dispononte, u pėrqendrua nė njė sulm tė pėrgjithshėm kundėr krahut tonė tė djathtė. Nė kėtė mes, ne, duke mos i pasur mjetet e nevojshme gjatė 6 orė luftimesh tė pėrgjakshme dhe tė pandėrprera, qemė tė detyruar qė tė tėrhiqeshim. Duhet thėnė se gjatė kėsaj kohe, artileria jonė goditi rėndė dy nga anijet e armikut, ku ushtarėt e tij ishin tė grumbulluar aty ngushtė, me ē'rast armiku humbi aty rreth 1200 tė vrarė. Nė kėto rrethana u largova nga vendi im dhe dola nė Jugosllavi, ku u takova me kolonelin Oacly Hill dhe oficerė tė tjerė britanikė, kolegė tė mi, me tė cilėt kam pasur shumė raste bashkėpunimi. Abaz Kupi nuk do ti reshte pėrpjekjet e tij pėr tė organizuar qėndresėn antifashiste. Heroizmi i tij nuk pėrfundon nė Durrės. Nė vitin 1941 sė bashku me kolonelin anglez Hill, Gani Kryeziun edhe Abaz Kupi dhe ēeta e tij, rihynė nga Jugosllavia nė Shqipėri pėr tė vazhduar luftėn. Drejtimi ishte pėr nė Shkodėr. Pas pėrpjekjesh nė Tropojė arritėn qė tė mbėrrijnė deri nė Bokė. Kapitullimi i Jugosllavisė bėri qė tė ktheheshin mbrapsht dhe tė qėndronin nė malet e Gjakovės. Koloneli Hill preferoi tė qėndronte me Gani Kryeziun, ndėrsa Abaz Kupi u fut nė thellėsi tė Shqipėrisė pėr tė organizuar rezistencėn kundėr fashistėve. Abaz Kupi u bė tmerr pėr milicinė fashiste, e cila angazhoi mė shumė se 2 mijė forca pėr ta kapur atė. Numri i luftėtarėve qė e pasonin Abaz Kupin shtohej ēdo ditė. Ai ishte njė ndėr faktorėt kryesorė tė luftės, ishte njė ndėr shtyllat qė mbante rezistencėn. Nė vitin 1943, forcat e tij rrethuan njė batalion tė armikut nė Burrel. Rrethimi ishte njė darė e shtrėnguar fort, qė nuk e lėshonte armikun, tė cilit iu nis pėr ndihmė nga Tirana njė tjetėr regjiment i armatosur rėndė. Forcat e Abaz Kupit e rrethuan edhe kėtė regjiment, i cili u ngujua shumė kohė nė malet e Matit. Fashistėt lanė nė kėtė rrethim 300 tė vrarė. Edhe forcat e tjera qė nisėn okupatorėt nga ana e Qafė-Shtamės pėr ti ardhur nė ndihmė tė rrethuarve lanė pas shumė tė vrarė e tė plagosur. Njė tjetėr betejė kanė zhvilluar forcat e Abaz Kupit, tri javė mė pas nė Suē tė Matit. Vėrtet qė pati tė vrarė e tė plagosur nga radhėt e tij, por armiku pas beteje publikoi nė buletinin e luftės 170 tė vrarė nga radhėt e veta, kurse pjesa tjetėr u dorėzuan. Pas kėsaj forcat fashiste bėnė reprezalje nė Mat, ku dogjėn mė shumė se 2 mijė shtėpi tė pėrkrahėsve tė Abaz Kupit. Kur kronikat e betejave tė Abaz Kupit morėn jehonė edhe jashtė Shqipėrisė, aleatėt ēojnė nė shtabin e tij majorin anglez Niel. Sė bashku pėrgatitėn planin pėr tu marrė gjermanėve Krujėn. Lufta zgjati tri ditė dhe gjermanėt pėsuan humbje tė mėdha. Nė ditėn e tretė mbėrritėn pėrforcime tė shumta naziste dhe Abaz Kupi i tėrhoqi forcat nė lartėsitė e maleve. Mė pas, nė shtabin e tij mbėrrijnė gjenerali Davies bashkė me kolonelin Nikols. Pas bashkėbisedimit vendosin qė tė rifillojnė luftimet guerilje. U hartua edhe njė projekt i pėrbashkėt pėr tė shtrirė rezistencėn nė Dibėr, Kosovė dhe nė tė gjithė Shqipėrinė e Mesme. Gjenerali Davies dhe majori Nikols do tė shoqėroheshin nga Abaz Kupi nė kėtė axhendė. Fatkeqėsisht ky projekt nuk u realizua sepse gjenerali kishte rėnė nė pėrpjekje dhe qe zėnė rob, ndėrsa Nikols-it i kishin ngrirė kėmbėt. Abaz Kupi ēoi nė ndihmė tė Nikols-it njė skuadėr trimash dhe arriti ta tėrhiqte nga malet e Matit. E vendosi nė shtėpinė e njė miku tė tij dhe u mor vetė me mikun anglez, duke i siguruar tė gjitha kushtet dhe gjetjen e kirurgut pėr operacionin e kėmbės, por mjerisht Nikols nuk e pėrballoi dot, ai vdiq dhe u varros pranė shtėpisė tė njė miku tė Abaz Kupit. Nė vijim tė ngjarjeve tė luftės, nė shtabin e Abaz Kupit mbėrriti njė tjetėr anglez, koloneli Bill Maclin. Nė bashkėpunim me tė Abaz Kupi vendosi tė merrte pėrsipėr luftėn guerilje nė njė front tė gjerė nga Kosova nė Pogradec. Nė dispozicion tė kolonelit Maclin, Abaz Kupi vuri njė ēetė tė madhe me 300 luftėtarė, duke vėnė nė krye tė tyre njė kolonel tė sprovuar dhe tė birin, Petrit Kupi. Gjithēka pėrballohej financiarisht nga vetė Abaz Kupi. Kjo ēetė, e ndihmuar edhe nga oficerėt anglezė ka kryer shumė akte sabotazhi pėr tė paralizuar pushtuesin. Njė aksion tė bujshėm pėrbėn hedhja nė erė e urės sė Gjoljes dhe shumė aksione kundėr gjermanėve gjatė bregut tė detit, ku u sulmuan kolonat gjermane, u dogjėn makina dhe u vranė gjermanė. Abaz Kupi nuk i mori premtimet qė i dhanė aleatėt dhe e pėrballoi luftėn me financat e veta, madje siē shkruan Julian Amery, ai mbajti dhe misionin anglez. Abaz Kupi priti zbarkimin e aleatėve, por mė kot, zbarkimi nuk u krye siē premtohej. Nė kėto kushte, nė marrėveshje me kolonelin Maclin, majorėt Amery dhe Smiley, ai vendosi qė ti shpėrndante forcat e veta dhe tė largohej nga Shqipėria. Me vete mori dy djemtė, Petritin dhe Rrustemin, ndėrsa mė tė voglin, Fatbardhin, e lė pėr tė pasur nė kujdes familjen e mbetur. Besa dhe pengu i tė birit Fatbardhit i kujtohet si tani takimi i fundit me tė atin, i cili e kishte thirrur dhe i kishte pėrcjellė vendimin, qė sapo kishte marrė: Unė po iki pėr pak kohė. Ti Bardhi shko nė shtėpi dhe qėndro pranė nėnės dhe motrave. Bardhi, qė ende nuk e dinte vendimin e ikjes, e ka pyetur: Po pse duhet tė kthehem nė shtėpi? Unė sjam fėmijė Qetė-qetė, i ati i ėshtė kthyer me fjalė tė matura: Ato kanė nevojė pėr mbrojtje dhe unė po ta besoj ty kėtė detyrė sepse kam besim. Pas kėsaj, i ati, kishte nxjerrė njė letėr dhe i kishte kėrkuar qė tė nėnshkruante aty njė deklaratė bese se nuk do ti braktiste kurrė nėnėn dhe motrat. Pa e kuptuar mirė se ēpo i kėrkohej, djaloshi 17-vjeēar ia kthen: Kur tė mėrzitem, do tė iki ndonjėherė se smund tė rri gjatė nė shtėpi me gratė. Ati kėmbėnguli qė sduhej tė lėvizte pa i ardhur lajmėrimi prej tij dhe tė kujdesej pėr nėnėn dhe motrat, Dudinė, Hyrien dhe Bukurinė. Madje i kėrkoi qė ta firmoste besėn pėrmes deklaratės dhe tė jepte fjalėn e burrit. Letra, pasi u firmos nga i biri, u palos nė katėrsh dhe babai e futi nė portofol. Letra kishte vetėm njė fjali, kujton Bardhi: Nuk largohem nga familja pa mė lajmėruar baba. Poshtė, firma. Kur erdhi nė Amerikė, pasi shkoi dhe qau gjatė mbi varrin e babės, Bardhi pyeti nėse dinte ndokush gjė pėr atė letrėn qė baba mbante nė portofol, por mjerisht nuk ia gjeti gjurmėt. Kjo e ka ligėshtuar Bardhin dhe ende vazhdon tė pyes ata qė kanė qenė afėr tij nėse ka kush dijeni pėr atė copėz letėr, qė e mbajti lidhur shpirtėrisht me atin e vet gjatė kohėve tė vėshtira nė qelitė e ftohta, nė galeritė e vdekjes, apo gjatė vuatjeve tė pafundme nėpėr kampet e internimit. Kur e provokonin pėr tė atin Kur Abaz Kupi kishte marrė rrugėn e largimit nga atdheu dhe kapėrcimin e detit Adriatik, fati i Bardhit ishte parashkruar pėr vuajtje. Por le ta ndjekim fatin e tij. Pėr pak kohė Fatbardhi, qė ende nuk i kishte mbushur 18 vjeē, pėrfundon nė radhėt e partizanėve. Historia ndodhi kėshtu: Abaz Kupi ishte bėrė vėllam me babėn e Gjin Markut. Familjen e Gjin Markut e ka mbajtur Abaz Kupi pėr shumė kohė. Madje ai e ka ēuar Gjin Markun nė shkollė dhe i ka dhėnė pėrkrahje. Pasi kishte ikur Abaz Kupi, Gjin Marku nė krye tė divizionit tė gjashtė partizan mbėrriti nė Shkodėr. Shkoi dhe takoi nėnėn e Bardhit dhe i kėrkoi qė ta merrte tė birin me vete. I tha nėnės: Bardhin po e marr me vete se nuk i dihet se ēndodh me tė. Ėshtė djalė i ri. Kam frikė se po e lashė kėtu me ty, atė ose do ta vrasin ose do ta burgosin. Dhe Bardhi hyri nė rreshtat e divizionit duke pasur mbėshtetjen e mikut tė familjes, komandantit tė divizionit. Kujton se provokimeve dhe ngacmimeve qė i vinin, u pėrgjigjej sy mė sy. Kur oficerėt madhor i thoshin se Kadri Hoxha do ta kapė dhe do ta vrasė babėn ose do ta sjellė tė lidhur kėtu duarlidhur, ai qėndronte gjakftohtė. Por kur provokimet shtoheshin me pyetje tė tilla: Po ti ēdo tė bėsh kur ta vrasim babėn? Ai u pėrgjigjej: Po vranė babėn tim, unė o Enverin, o Koēi Xoxen do ti vras! Ishte reagimi i njė 17-vjeēari, i rritur nėn legjendat e trimėrisė tė tė atit. Nuk i ndoqi gjatė gjurmėt e partizanėve. Ndėrkohė qė divizioni i Gjin Markut kapėrceu nė Vishegrad, Bardhi i sėmurė rėndė u shtrua nė spital. Pasi u shėrua, mori raport mjekėsor pėr paaftėsi shėndetėsore. Mirėpo raporti duhej firmosur nė Korpusin e Shkodrės. Shkoi nė komandė, ku gjeti Shefqet Peēin dhe Beqir Ballukun. Pa firmėn e tyre smund tė lirohej, do ta cilėsonin dezertor. Sekretari ishte krutan, daja i Sami dhe Gani Kupit, kushėririt tė tij. Ai ia pėrgatiti lejen nė bazė tė raportit, tė cilėn duhej ta firmoste ose komandanti ose komisari. Kur hyn nė zyrė, Shefqet Peēi e provokon pėr babain duke ia sharė. Bardhi ia kthen dhe debati ashpėrsohet. Hyn nė mes Beqir Balluku, i cili shmangu sherrin. Ia mori raportin dhe ia firmosi duke i bėrtitur fort: Hajt ik tani! Kėtė burrėri e bėri Beqir Balluku, nuk e di nga se u nis, por unė nuk ia harroj, mė shpėtoi se Shefqeti ishte ekstremist dhe gjakėsor, - e kujton atė incident tė vėshtirė. Arrestohet si armik i popullit Fatbardh Kupi ėshtė njė ndėr ata qė i kanė bėrė qėndresė diktaturės. Ai provoi qelitė e hetuesisė dhe burgjet nė njė moshė tė re. U burgos dy herė dhe u internua pėr 30 vjet, por nuk u thye. Nėse ndokush do tė mė kishte detyruar tė nėnshkruaja pėr bashkėpunim, sot nuk do tė isha gjallė, as unė, por as ai qė do tė kishte arritur tė ma merrte firmėn, - thotė me vėshtrim tė kthjellėt. Fatbardhi e provoi internimin qė nė kohėn e pushtimit fashist, pas rezistencės sė Abaz Kupit. Fillimisht nė Himarė, mė pas nė Itali. Diktatura komuniste nuk mund ti ofronte njė jetė tė qetė, pėrkundrazi, e futi nėpėr dhėmbėzat e diktaturės. Ai qėndroi dhe e sfidoi atė. Po si erdhi arrestimi i parė? Kishte rėnė Gjermania, Luftės sė Dytė Botėrore i kishte ardhur fundi. Filluan festimet edhe nė Krujė si nė tė gjithė Shqipėrinė. Bardhi kishte tė gjithė arsenalin e armatimeve nė shtėpi, ende skishte filluar aksioni i ēarmatimit tė popullsisė. Ai kujton se si zbrazeshin armėt dhe hidheshin bomba sa i gjithė qyteti tronditej nga shpėrthimet. Mirėpo gjashtė bomba nuk plasėn dhe pėrbėnin rrezik pėr banorėt. Ushtarėt filluan ti gjuanin pėr ti plasur. Nuk po plasnin dot, ngaqė nuk arrinin ti godisnin. I thotė njė krutani qė kishte pranė: A ma jep pushkėn? Ai ia jep dhe Bardhi merr shenjė. Nė ēdo gjuajtje plaste njė bombė. I plasi tė gjashta. Ai qė i dha pushkėn thirri fort: Ska mor vėlla, ėshtė me xhins kjo punė. Shtėpi pushke Kupi! Lisi nėn lis mbin! Kjo dikė xhelozoi dhe nė kėto rrethana erdhi arrestimi i parė i Bardhit. Ishte 9 qershor 1945, kur pėrfundoi nė qelitė e torturave. Prokurori nė aktakuzė e akuzoi se kishte mobilizuar popullin nė radhėt e Legalitetit, kishte bashkėpunuar me rininė e Ballit, ishte nė radhėt e armiqve tė popullit. E dėnoi Petrit Hakani. Nėnėn dhe motrat i internuan nė kampin e Tepelenės, i cili njihet mirė pėr kushtet ēnjerėzore, sa ndryshe thirrej si kampi i vdekjes. Vdekja rrėmbeu shumė jetė tė pafajshme nė atė kamp shfarosės. Bardhi i pėrballoi me stoicizėm vuajtjet e burgut. Pasi kreu dėnimin, e internuan nė Porto Palermo, njė tjetėr ferr i diktaturės. Pas 6 muajsh kthehet edhe ai nė kampin famėkeq tė Tepelenės, ku qėndroi njė vit. Kur e pyes se ēfarė i ka mbetur nė kujtesė nga Tepelena, pėrmes trishtimit shqipton vetėm njė fjali: Kur merrnim tasin me supė, pastronim krimbat dhe pastaj e hanim atė qė mbetej. Nė kujtesė sjell rastin kur njė nėnė kėmbėngulte qė tė qėndronte nė kamp njė ditė tė ftohtė dimri, tė mos shkonte nė punė, se kishte vajzėn tė sėmurė, por polici e tėrhoqi zvarrė dhe e detyroi qė tė shkonte nė punė. Tė shkretės i mbeti koka pas. Kur u kthye, vajzėn e gjeti tė vdekur. Pas Tepelenės, Bardhin e internuan nė Ēorovodė, Skrapar, nė njė kamp me tela me gjemba edhe atje. Aty punuan si skllevėr. Kalvari ska tė mbaruar. Kudo ku ndėrtohej, ēonin bijtė e armiqve. Mė pas e dėrgojnė nė fabrikėn e tullave nė Tiranė. Pas heqjes sė kampeve me tela, i dėrguan nė kampet fushore tė Myzeqesė. Nė fillim nė Plug. Pas kėsaj e internuan nė njė kamp brenda burgut nė Radostinė, ku e mbajtėn deri nė vitin 1958, mė pas erdhi internimi tjetėr nė Kuē. Kur u hap sektori i ri internimit nė Gradishtė, e internuan atje familjen. Mė vonė, internuan atje dhe Bardhin. Pėr herė tė dytė u arrestua mė 1981. Arrestimi erdhi pa asnjė shkak. U akuzua pse ishte shprehur se Partia e Enverit ia ka mohuar tė drejtat babait Abaz Kupi, qė ka luftuar kundėr armiqve tė Shqipėrisė. Kaq mjaftonte pėr ta dėnuar pėr agjitacion dhe propagandė kundėr partisė dhe pushtetit. Ai kujton gjyqin e montuar. Dėshmitarėt falsė, tė cilėt kur ai doli nga burgu, tė penduar, qanin dhe i kėrkonin ndjesė. Si tani i kujtohet, kur njėri prej dėshmitarėve, G. V., i tha se poshtėrsia mė e madhe nė jetėn e tij ishte dalja dėshmitar i rremė nė gjyqin kundėr Bardhit, por e kishin detyruar. I gjithė gjyqi ishte i montuar. Atėherė i kishin bėrė ekspertizėn e njė hartimi qė kishte shkruar Bardhi nė shkollėn e natės. Nė atė hartim shkruante pėr vjeshtėn, stina ku binin gjethet. Dhe natyrisht qė akuzohej se aludonte pėr rrėzimin e pushtetit. U dėnua me 10 vjet burg. Kaloi kohė tė vėshtira nė burgun e Ballshit. Mė pas do tė provonte Qafė-Barin, Bulqizėn etj. Me kujtimet pėr tė atin Edhe nė ēastet mė tė vėshtira tė jetės, Fatbardh Kupi ėshtė ushqyer nga madhėshtia e veprės sė atit tė tij. Kujton nga burgimi i parė: Kur isha nė burg, mė thėrret Patėr Anton Harapi. Eja ti djali i Abazit, luajmė njė shah bashkė! Nė fakt ai luante shkėlqyeshėm, shahun, por edhe unė e kisha qejf. Ngrihem dhe shkoj nė qelinė e tij dhe bėj gati gurėt e shahut. Kur ishin vendosur gurėt dhe loja ishte gati pėr tė filluar, Patėr Anton Harapi, mė thotė: Nuk tė kam thirrur pėr tė luajtur shah vėrtet, por tė thirra qė tė them se ke pasur njė baba trim e tė menēur. Pėrpiqu ti ngjash! Atėherė Bardhi, e pyet: E keni njohur babain tim? Ai i qe pėrgjigjur: Si jo! E kam takuar. Para se ta takoja pėr tė parėn herė, mendova se po takoja thjesht njė kaēak, nga ata luftėtarėt qė thjesht dinė tė luftojnė dhe aq. Por, pas takimit, u ndjeva shumė i gėzuar se kisha takuar njė njeri mendjehollė, tė menēur. Qė kur e nxirrte fjalėn e mendonte gjatė, por nuk i binte nė tokė! Kėtė bisedė Bardh Kupi e ruante si njė hajmali brenda shpirtit tė vet, edhe kur e torturonin apo e provokonin dhe ajo i jepte kurajo. Ndihej krenar qė njė euridit si Patėr Anton Harapi ishte ndarė me mendimet mė tė mira nga takimi me atin e tij. Pas shembjes sė komunizmit, studiuesi Uran Butka, i kishte thėnė Bardhit se tė njėjtin mendim ia kishte shfaqė edhe Lef Nosit, Patėr Harapi. Bardhi sėrish u ndie mirė, sepse tashti kėtė opinion tė Patėr Antonin e kishte nga dy burime. Ish-shokėt e burgut, Lek Mirakaj dhe Esat Ēoku, qė jetojnė nė Nju Jork, e portretizojnė Bardhin si tė pathyeshėm nė vuajtjet e diktaturės. Ai ruajti emrin e mirė tė babės sė vet. Vetėm njė karakter i fortė mbetej i pathyeshėm para torturuesve tė pashpirt, - thotė Lek Mirakaj. Bardhi ėshtė njeri fisnik. Nė burg ka qenė shpesh nė rrezik. E kanė provokuar jo pak herė, por ai nuk ka rėnė nė kurth. Ka pasur provokatorė qė i propozonin tė arratiseshin nga burgu, por Bardhi heshtte, madje as nuk shkonte qė ti denonconte. Me intuitė e kuptonte se ishin tė futur dhe nėse ai i hynte asaj aventure, plumbat e prisnin. |
Leskaj abstenon: Po legjitimoni Janullatosin |
» Dėrguar mė: 23/01/2009 - 09:51 |
Komunitetet fetare pėrjashtohen nga detyrimet tatimore
Opozita: Qeveria tu kthejė pronat
Kuvendi ka miratuar me shumicė votash dhe pa asnjė kundėrshtim
tri marrėveshjet me komunitetet kryesore fetare nė Shqipėri. Sipas kėtyre
marrėveshjeve, qeveria shqiptare rregullon marrėdhėniet ndėrmjet shtetit
shqiptar dhe komuniteteve fetare. Marrėveshja e parė ka tė bėjė me
rregullimin e marrėdhėnieve me Kishėn Ortodokse Autoqefale, e cila, nė bazė
tė Kushtetutės sė Shqipėrisė dhe ligjeve nė fuqi, garanton ushtrimin e
fesė. Nėpėrmjet kėsaj marrėveshjeje bėhet njohja dhe garantimi i
paprekshmėrisė sė institucioneve tė kultit pėr aq sa veprimtaria e saj
nuk bie nė kundėrshtim me Kushtetutėn dhe ligjet nė fuqi. Nė nenin 5 tė
kėsaj marrėveshjeje ėshtė parashikuar parimi i pėrgjithshėm pėr
garancinė qė jep shteti, pėr mbrojtjen e bashkėjetesės fetare pėr tu
organizuar nė mėnyrė tė pavarura nga shteti, duke respektuar parimin e
laicitetit. Nė nenin 6 tė kėsaj marrėveshjeje ėshtė parashikuar bashkėrendimi
i komunitetit fetar me organet shtetėrore. Institucioni shtetėror qė do tė
pėrfaqėsojė shtetin nė marrėdhėniet me komunitetet fetare, ėshtė
Komuniteti Shtetėror pėr Kultet. Nė nenin 7 tė marrėveshjes ėshtė
parashikuar e drejta e shtetit pėr ti njohur Kishės Ortodokse Autoqefale
tė Shqipėrisė tė drejtėn pėr tė krijuar struktura me karakter fetar ose
jofetar. Nė nenin 8 tė marrėveshjes ėshtė parashikuar mėnyra e fitimit tė
personalitetit juridik tė Kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė nė pėrputhje
me legjislacionin nė fuqi pėr organizimin e organizatave jofitimprurėse. Nė
nenin 14 tė marrėveshjes ėshtė parashikuar detyrimi i Kishės Ortodokse
Autoqefale tė Shqipėrisė pėr tė regjistruar nė organet tatimore, sikurse
ēdo person juridik jofitimprurės nė pėrputhje me legjislacionin nė fuqi.
Ndėrsa nė kreun e pestė tė kėsaj marrėveshjeje janė trajtuar ēėshtjet
e pronėsisė si dhe mbrojtja e trashėgimisė kulturore fetare. Kjo marrėveshje,
por dhe ajo me komunitetin mysliman dhe Kryegjyshatėn e Bektashinjve janė
miratuar nga Kuvendi me shumicė votash, vlerėsuar si nga mazhoranca, ashtu
edhe nga opozita. I vetmi kundėrshtim qė ka bėrė deputeti i PS-sė, Erjon
Braēe, ka qenė pamjaftueshmėri e tyre, pasi ai ka kėrkuar qė nė to tė pėrfshiheshin
edhe kthimi i pronave pėr komunitetet fetare, qė po mbahen peng nga qeveria,
e cila ka gati tre vjet e gjysmė qė nė ēdo festė fetare premton kthimin e
tyre. Gjithashtu, marrėveshja ėshtė vlerėsuar edhe nga deputeti i PD-sė,
Bujar Leskaj dhe ministri i Kulturės, Ylli Pango, i cili ka theksuar se nė
prioritet e qeverisė nuk pėrfshihet vetėm kėto marrėveshje. Qeveria, tha
Pango, po pėrgatit edhe ligjin pėr fetė, i cili i ėshtė dėrguar
Komisionit tė Venecias pėr ta shqyrtuar dhe pėr tė bėrė sugjerimet apo vėrejtjet
e tyre. Por ne tani do tė kalojmė ato pjesė qė janė emergjente si pjesė
tė marrėveshjes financiare me komunitetet fetare.
Qeveria lejon vajzat gjysmė tė mbuluara pėr tė marrė kartėn e identitetit
Komuniteti Mysliman: Lejohet pozimi me shami pėr kartat e identitetit
Komuniteti Mysliman dhe Ministria e Brendshme kanė
gjetur gjuhėn e pėrbashkėt dje pėr tė mos shkaktuar njė incident tė
rėndė qė kishte nė qendėr tė tij kartat e identitetit. Ministria e
Brendshme ka rėnė dakord dje qė tė pranojė sugjerimin e Komunitetit
Mysliman qė vajzat e mbuluara me shami nuk do tė pengohen pėr tu
fotografuar bashkė me shaminė pėr tė bėrė aplikimin e kartės sė
identitetit. Kreu i Komunitetit Mysliman, Selim Muēa, zhvilloi dje nė
mesditė njė takim me zv/ministrin e Brendshėm, Ferdinand Poni. Nė kėtė
takim zv/ministri Poni garantoi se do tė respektohet e drejta e besimit dhe
liritė e shtetasve, duke lejuar pozimin me shami pėr kartat e identitetit
dhe duke respektuar kushtet teknike tė kėrkuara. Kjo nėnkupton
mundėsimin e fotografimit tė plotė tė fytyrės. Komuniteti Mysliman,
nėpėrmjet njė deklarate pėr shtyp, ka sqaruar se "shamia e kokės,
pa mbulimin e fytyrės, nuk ėshtė dhe nuk quhet as ferexhe dhe pėr mė
tepėr perēe. Shamia e kokės ėshtė njė prej
obligimeve islame pėr besimtaret qė kanė hyrė nė
moshėn e pjekurisė". Takimi mes zv/ministrit Poni dhe kryetarit tė
Komunitetit Mysliman u zhvillua pas kthimit tė kėtij tė fundit nga njė
vizitė nė Arabinė Saudite. Komuniteti Mysliman ka kundėrshtuar heqjen e
shamisė pėr gratė besimtare gjatė fotografimit dixhital nė zyrat e
gjendjes civile tė hapura posaēėrisht pėr tė bėrė aplikimin pėr
marrjen e letėrnjoftimit tė ri qė do tė ketė afat 10-vjeēar.
Kartat e identitetit
Vajzat e mbuluara me shami pa zėnė pjesėn e fytyrės do tė kenė tė
drejtė tė pajisen me kartat e identitetit, duke pasur nė to edhe foton me
shami nė kokė. Qeveria ka pėsuar tėrheqje nga njė sėrė sanksionesh
tė cilat i kishte vendosur nė ditėt e para tė muajit janar. Njė ditė
mė parė, Kryeministri ka premtuar se nuk do tė ketė penalizime pėr
marrjen e rrogave pėr ata persona, tė cilėt janė tė pajisur me
pasaportėn aktuale dhe se kartėn e identitetit mund ta marrin kur tė duan.
Duket qartė se zgjedhjet parlamentare tė qershorit ishin ēelėsi i
kėtyre sanksioneve pėr tė eliminuar votimin me certifikata.
Fortes tensions dans la Vallée de Preevo : les Serbes accusent le maire albanais de Bujanovac, Shaip Kamberi, de les évincer de toutes les fonctions municipales. Le maire rejette le principe dune « clé » ethnique, et ne veut entendre négocier quavec les élus serbes « non nationalistes », eux-mźmes dailleurs divisés entre le Parti démocratique (DS) et un groupe de citoyens conduits par lancien maire de Bujanovac.
Les dirigeants de la majorité albanaise et ceux de la minorité serbe de la Vallée de Preevo, dans le sud de la Serbie, se disputent au sujet de la répartition des postes ą pourvoir dans la fonction publique. Les Serbes accusent ainsi les Albanais de se servir des muscles du gouvernement local pour évincer les Serbes du pouvoir.
Les esprits se sont encore échauffés, la semaine derničre, quand 17 élus serbes ont quitté le conseil municipal de Bujanovac, en signe de protestation contre le licenciement des deux seuls Serbes ą occuper des postes de direction dans des sociétés publiques.
« Il est maintenant clair quil ny a plus de place pour les Serbes ą Bujanovac. Il ny a pas de travail pour nous, nous devenons superflus dans notre propre ville, et la majorité albanaise se fiche de la rčgle de la multi-ethnicité », sindigne Goran Taković, président de la section locale du Parti démocratique (DS).
« Il ny a eu aucune négociation digne de ce nom avec les Albanais. En se débarrassant ainsi de nos directeurs, ils ont réduit au minimum les chances de trouver un terrain dentente. »
Ą lopposé, le maire albanais de Bujanovac, Shaip Kamberi, soutient que les Serbes exagčrent et sont dailleurs déchirés par les dissensions internes.
« Les directeurs nont pas été congédiés, leurs mandats sont tout simplement arrivés ą leur terme », affirme Shaip Kamberi, qui est aussi lun des responsables du Parti pour laction démocratique (PDD), dirigé par le seul député albanais du Parlement de la Serbie, Riza Halimi. « Les dirigeants serbes nont queux-mźmes ą blāmer dans cette histoire, parce quils sont arrivés avec des demandes irréalistes et mégalomanes au moment de former la majorité locale ».
La région de Bujanovac et de Preevo, située dans la zone frontaličre entre la Serbie, le Kosovo et la Macédoine, est peuplée par une importante population albanaise. Elle a également été le théātre dune insurrection armée, en 2001, menée par lArmée de libération de Preevo, Medvedja et de Bujanovac (UCPMB).
Si la rébellion a pris fin avec laccord de paix parrainé par lOtan, le mécontentement des Serbes demeure vif. Les habitants estiment que le gouvernement ą Belgrade reste indifférent au manque demplois et au développement économique de leur région.
Ą Bujanovac, lors des élections municipales de mai 2008, trois partis albanais ont remporté 23 des 41 sičges du conseil municipal, tandis que les Serbes en obtenaient 17 et quun Rrom semparait du dernier sičge. Selon le recensement de 2002, la population de la commune est composée ą 54,7% dAlbanais et ą 34,2% de Serbes. Les Rroms forment la troisičme communauté.
Lors des négociations entourant la composition de la coalition, les Serbes ont exigé 40% de tous les postes disponibles, ce que les Albanais ont rejeté. Shaip Kamberi a fait savoir que les Albanais avaient ensuite écarté toute alliance avec des députés représentant des partis nationalistes serbes, et naccepteraient de négocier quavec « le Parti démocratique et un groupe de citoyens dirigé par lancien maire Stojan Arić, qui disposent de trois sičges chacun ».
« En nous basant sur le nombre de sičges remportés, nous offrions ą Goran Tasković et ą Stojan Arić le poste de président de lassemblée, deux sičges au conseil exécutif de la commune, qui en compte onze, deux postes de direction ą la gestion municipale, un adjoint au maire, de mźme que des discussions sur toutes les questions litigieuses », plaide le maire Kamberi.
Daprčs Shaip Kamberi, il ne serait pas réaliste que deux factions serbes ayant remporté seulement 12% des suffrages obtiennent 40% des postes municipaux.
« Il ne sagit pas dune compétition entre communautés, dans laquelle le pouvoir devrait źtre partagé en fonction du recensement. Il faut plutōt faire ce partage en fonction des orientations politiques. Dans ce contexte, notre offre est généreuse », explique-t-il.
Il poursuit en disant que les partis serbes ont besoin avant toute chose de régler leurs luttes fratricides, car « Goran Tasković a exigé que Stojan Arić soit exclu des négociations, et que lui et son propre parti soient les seuls représentants des Serbes dans la gestion de la région ».
Stojan Arić, qui était maire au moment du conflit armé et qui est aujourdhui ą la tźte dun groupe de citoyens, pense quune partie du problčme vient de ce que Goran Tasković a tout dabord accepté de coopérer avec les Albanais aprčs les élections, puis a changé didée.
« Goran Tasković a rompu notre entente interne qui visait ą négocier conjointement, en tant que représentants des Serbes, avec nos collčgues albanais. Or, il a choisi dentreprendre ces pourparlers tout seul, a accepté les conditions proposées, pour faire ensuite volte-face... Il a ainsi affaibli considérablement notre position ą la table des négociations... », raconte pour sa part Stojan Arić.
La nouvelle « Force de sécurité du Kosovo » (FSK) est officiellement entrée en fonction mercredi matin, en remplacement du TMK. La Serbie proteste et dénonce une « violation flagrante » de la Résolution 1244. Les Serbes du Kosovo sont inquiets, alors que cette Force devrait źtre « multiethnique ».
La Force de sécurité du Kosovo (FSK) comptera 2500 membres actifs et 800 réservistes, équipés darmes légčres. Sa mise en place était prévue par le Plan Ahtisaari, qui prévoit également que 10% au moins des membres de cette force, tant dactive que de réserve, doivent źtre issus des communautés non-albanaises.
Le Premier ministre du Kosovo Hashim Thaēi a déclaré que la FSK serait une structure multiethnique, qui respectera « tous les standards internationaux, la Constitution du Kosovo et les rčgles de lOTAN. Je suis pleinement confiant, parce que la police du Kosovo est multiethnique et professionnelle. La Force de sécurité suivra le mźme modčle ».
Par contre, les Serbes du Kosovo ne regardent pas dun bon oeil cette nouvelle formation. La vice-présidente du Conseil national serbe du Kosovo et Metohija, Rada Trajković estime que la principale tache de cette nouvelle force de sécurité sera de contrōler les Serbes du Kosovo et tout ce qui vient de Serbie au Kosovo.
Le Secrétaire dÉtat pour le Kosovo et Metohija Oliver Ivanović a déclaré que la KFOR et lOTAN devront avoir un plein contrōle sur cette Force, tandis que lAssemblée des communes (serbes) du Kosovo et Metohija a appelé le Président Boris Tadić ą demander une réunion durgence du Conseil de sécurité.
Vuk Jeremić : « une formation illégale »
Le chef de la diplomatie serbe Vuk Jeremić a déclaré que la Serbie considérait que la création dune force de sécurité du Kosovo était totalement inacceptable, et représentait une violation flagrante de la Résolution 1244 du Conseil de sécurité.
« La Serbie a utiliser tous les moyens diplomatiques pour remettre en cause cette décision, ą commencer par une lettre du Président de la République au Secrétaire général des Nations Unies et ą celui de lOTAN, exprimant la trčs ferme opposition de la Serbie », explique Vuk Jeremić.
« Nous considérons la Force de sécurité du Kosovo comme une formation paramilitaire illégale, que le systčme de défense et de sécurité de la Serbie traitera comme une menace directe pour la sécurité nationale, la paix et la stabilité de lensemble de la région ».
Des panneaux publicitaires ą leffigie de Barack Obama ont fleuri ą travers tout le Kosovo, ą loccasion de la prestation de serment du 44e Président des USA. Le Kosovo est le pays le plus pro-américain en Europe, en raison du soutien indéfectible des USA ą son indépendance. Les Albanais attendent surtout une continuité de la politique américaine dans les Balkans.
Par Shega AMula et Vjosa Musliu
Washington a en effet été lune des premičres capitales ą reconnaītre la proclamation dindépendance du Kosovo en 2008, tout en donnant son appui, dans les forums internationaux, au nouvel État ą majorité albanaise. Les États-Unis ont également joué un rōle décisif lors de la campagne de bombardements contre la Serbie par lOtan, qui a forcé les troupes serbes ą se retirer du territoire. Les Serbes étaient accusés de pratiquer le nettoyage ethnique dans leur lutte contre linsurrection albanaise.
« Je pense que cest un homme bon, nous espérons beaucoup quil va continuer ą faire des choses positives pour le Kosovo », déclare Bejte Feta, alors quelle passe ą cōté dune des affiches représentant Barack Obama ą Pristina, la capitale du Kosovo. « En fait, je suis trčs contente de le voir sur les affiches. »
Les affiches montrent une photo du nouveau Président américain sur fond de banničre étoilée, au-dessus des mots « Félicitations, Président Obama ! ». Elles ont été posées par lagence de publicité Europlakat, qui assure avoir elle-mźme assuré la totalité des coūts de lopération.
« Nous avons décidé, en tant quentreprise, de mettre en place ces panneaux pour souhaiter bonne chance au nouveau Président au tout début de son mandat », explique un porte-parole dEuroplakat.
Gėzim Dobroshi, un étudiant de lUniversité américaine du Kosovo, croit que Barack Obama apportera un peu doptimisme « en ces temps difficiles et avec la crise économique ». « En ce qui concerne le Kosovo, je suis presque sūr que nous pouvons nous attendre ą la mźme politique que celle du précédent Président », ajoute-t-il.
Le chemin de Barack Obama vers la Maison blanche a été suivi avec passion au Kosovo. Ses positions en matičre de politique étrangčre ont fait lobjet dune couverture quotidienne et ont été scrutés ą la loupe, afin de prévoir quelles seront les directives présidentielles en vue de lacquisition, par le territoire sécessionniste, du statut dÉtat ą part entičre.
Désormais reconnu par la majorité des pays membres de lUnion européenne, le Kosovo se trouve toujours sous le mandat de superviseurs internationaux et reste bloqué sur le seuil de lONU, ainsi que de dautres organisations internationales, en raison de lopposition de la Serbie et de son puissant allié, la Russie.
Les politiciens kosovars admettent quils dépendent toujours du soutien américain. Aussi, dčs le départ, ils ont commencé ą déployer des efforts pour essayer de se faire entendre par le nouveau Président en lui envoyant une lettre de félicitations pour sa victoire.
« Nous enverrons peut-źtre une autre lettre au Président Obama, pour lui faire part de notre engagement ą travailler et ą coopérer avec lui », a indiqué le porte-parole du gouvernement, Memli Krasniqi.
Lancien homme daffaires devenu politicien, Behgjet Pacolli, de lAlliance pour un nouveau Kosovo (AKR), était présent ą la cérémonie inaugurale et devait rencontrer le vice-Président Joe Bidden, ainsi que dautres responsables de ladministration américaine.
Les analystes pensent que la politique étrangčre de Washington ą légard de Pristina ne changera pas, car Barack Obama a déją exprimé son soutien ą lindépendance kosovare par des déclarations et par le choix de léquipe qui lentoure.
« Son cabinet politique est composé de Joe Bidden et de Hillary Clinton, deux figures importantes dans lhistoire du Kosovo, ce qui témoigne de son approche et de son attitude sur la question du Kosovo », fait remarquer Mufial Limani.
Selon lui, si les États-Unis ne ressentent pas « damour mystique pour le Kosovo », ils y ont cependant des intérźts bien compris. Il ajoute que leur agenda en politique étrangčre est guidé par le désir de protéger les droits de la personne et de répandre la démocratie ą travers le monde.
Halil Matoshi, analyste basé ą Pristina, estime aussi que le Kosovo na rien ą craindre. « La composition de son cabinet prouve quil ny aura aucun changement du cōté de la politique étrangčre des États-Unis au Kosovo », dit-il.
Avec toutes les affiches illuminant les rues hivernales de Pristina et la télévision dÉtat qui couvrira en direct la cérémonie, la population discute déją de lajout dune rue Barack Obama dans la capitale, qui compte déją un boulevard Bill Clinton et une route George Bush.
« Cest la commission municipale qui choisit les noms des rues et des routes, daprčs les requźtes et les propositions », rappelle Muhamet Gashi, porte-parole de la municipalité de Pristina. « Cest pourquoi je ne peux pas écarter la possibilité quune rue soit renommée un jour en lhonneur de Barack Obama. »
La politique de Washington envers la Serbie a peu de chances de connaītre des changements notables avec lélection de Barack Obama : ladministration américaine continuera de défendre lindépendance du Kosovo et de réclamer larrestation des derniers criminels de guerre en fuite. Dans une interview au quotidien Večernje Novosti, ivorad Kovačević, président du Mouvement européen de Serbie et ancien ambassadeur de Yougoslavie aux États-Unis, tente de décrypter les futurs axes de laction américaine dans les Balkans.
ivorad Kovačević : Au fond, la politique des États-unis restera la mźme, seule la maničre de diriger connaītra quelques changements. Les États-unis vont perdre en arrogance, et gagner en capacité découte. Ils seront davantage prźts ą entendre ce que le reste du monde a ą dire. La position dObama concernant la Serbie est trčs proche de celle de McCain et de la précédente administration.
Vecernje Novosti : Sur quelles questions ?
.K. : Avant tout, sur la question du Kosovo. Pour Obama, la discussion est close. La nouvelle administration ne croit pas nécessaire de relancer les négociations internationales, ni les négociations entre la Serbie et le Kosovo. Obama, dans ses discours, incite la communauté serbe du Kosovo et le gouvernement de Pritina ą dialoguer, et le gouvernement serbe ą faire preuve de compréhension envers la nouvelle réalité. Le Kosovo et la Serbie ne font mźme pas partie des 20 priorités de la nouvelle administration !
V.N. : Est-ce une bonne ou une mauvaise nouvelle ?
.K. : Nous avons parfois revźtu une importance pour Washington, mais ēa na jamais joué ą notre avantage. Obama soutient clairement le nouveau gouvernement dans le processus dintégration de la Serbie ą lUE. Les conditions sont celles de Bruxelles : arrestation de Mladić et adoption de la législation européenne. Cest sur ces bases que nous pourrons construire une relation meilleure avec les États-unis.
V.N. : Quest-ce que la nouvelle administration américaine attend de la Serbie ?
.K. : Elle attend surtout de la Serbie quelle ne crée pas de nouveaux problčmes. Washington ne sinterposera pas si la Serbie continue ą ne pas reconnaītre le Kosovo, mais elle lappellera ą entrer en contact avec le gouvernement kosovar, notamment sur les questions de la protection des Serbes du Kosovo, de lÉglise orthodoxe et de la culture.
V.N. : Comment Belgrade peut-elle améliorer sa position ą Washington ?
.K. : Je ne crois pas que les lobbies aient un tel pouvoir et quils puissent exercer une influence décisive sur les questions politiques essentielles. Les États-unis verraient dun bon il que nous coopérions jusquau bout avec La Haye, que nous ajustions notre législation ą celle de lEurope et que nous améliorions nos relations avec les pays voisins. Ils ont en effet tout intérźt ą źtre en bons termes avec un pays comme la Serbie qui occupe une place particuličre dans cette région.
V.N. : Si Washington nest pas sur le point de changer significativement sa politique envers la Serbie, comment expliquez-vous que larrivée dObama ą la Maison Blanche ait déclenché de telles attentes dans notre pays ?
.K. : L« Obamania » na pas uniquement touché les États-unis, elle a atteint le monde entier, et donc la Serbie aussi. Maintenant, Obama « refroidit » les attentes : il prévient que le changement ne sera ni radical ni rapide, que la pente sera difficile ą remonter. La politique étrangčre américaine ne change jamais radicalement dune administration ą lautre, car il existe un consensus sur les questions essentielles dont elle soccupe. Cependant, je suppose que la crise économique et la chute du dollar vont pousser Obama a relativiser le rōle de « policiers du monde » que jouent les États-unis, et ą adopter une attitude plus réaliste. Ni plus ni moins.
V.N. : Le choix de léquipe dObama a déclenché une grande euphorie en Serbie...
.K. : Il a soit-disant mis sur pieds une équipe de rivaux : dun cōté son chef de cabinet, Rahm Emmanuel, un des fondateurs du lobby serbe au Congrčs, et de lautre des « faucons », qui étaient trčs favorables aux bombardement de lOTAN de 1999, comme le vice-président Joe Biden et la Secrétaire dÉtat Hillary Clinton. Le choix de léquipe est important, mais pas capital. Car au final, toutes les décisions reviendront ą Obama.
4 korrik 1918 |
ZERI
I NOLIT
DHE NJE
FOTOGRAFI E
VJETER
Nga Qerim Vrioni
Ndėrsa zerin e Fan Nolit e kisha dėgjuar dhe para disa kohėsh, atė tė Gjergj Fishtės e hasa pėr herė tė parė kėto ditėt e fundit. Priftin erudit ortodoks e kishin inēizuar gjatė njė fjalimi pėr Shoqatėn Atdhetare Vatra nė Amerikė mė 1962, ndėrsa poeti i shquar katolik ishte regjistruar duke recituar pjesė nga poema e tij Lahuta e Malcisė, mė 1937. Natyrisht tė dy, me zerat e tyre, por sidomos me ato qė thonin, tė lindnin emocione tė veēanta. Dėgjimi i kėtyre inēizimeve u bė i mundur falė punės sė gjatė kėrkimore, tė albanologut tė pėrkushtuar, Robert Elsie, por edhe bujarisė sė tij pėr ti bėrė tė dėgjueshme nga tė gjithė nė internet (www.albanianlanguage.net ), gjė pėr tė cilin ai meriton shumė pėrgėzime.
Noli, nė fjalimin e tij para vatranėve (anėtarė tė Vatrės), ndėr tė tjera pėrmend disa pėrvjetorė (aniversarė u thotė ai) qė pėrkonin me atė vit (1962). Ndėrmjet tyre ishte dhe ai i festimit tė 4 korrikut 1918 (4 korriku-festa kombėtare e SHBA), kur ai bashkė me pėrfaqėsues nga vende tė tjera, ishte i ftuar nga Presidenca Amerikane nė ceremonitė qė do zhvilloheshin nė Shtėpinė e Bardhė. Dihet qė kėtė rast, patrioti Fan Noli e shfrytėzoi mirė pėr tė arritur njė mbėshtetje ndėrkombėtare amerikane ndaj Shqipėrisė. Pėr kėtė kremtim, inēizimi na mundėson tė dėgjojmė nga goja e tij kėto fjalė : Vatra u pėrfaqėsua me delegatin e saj (Noli-shėn.im) mė 4 tė korrikut 1918 pėrpara Presidentit Uillson dhe fituam njė nga miqtė mė tė mėdhenj i cili shpėtoi Shqipėrinė nga coptimi. Kjo fjali mė nxiti ti kthehem pėrsėri njė fotografie qė ėshtė bėrė atė ditė nė Uashington me Presidentin Uillson dhe tė ftuarit e tij nga disa kombėsi tė botės. Fotoja ėshtė shkėputur nga njė album i vjetėr fotografik me pamje nga jeta e shqiptarėve qė jetonin nė SHBA nė fillim tė shekullit XX, tė dhuruar nga miku im, arkitekti i njohur dhe poeti, Petraq Kolevica.
Fotografia, rregullisht, ka bėrė pjesė nė protokollin
presidencial tė hartuar pėr pritjen e tė ftuarve dhe ėshtė realizuar
nga fotografi zyrtar i asaj kohe tė Shtėpisė sė Bardhė. Duke e vėshtruar
ngultazi, ske se si tė mos pėrsiatėsh mbi tė (kėtu qėndron edhe
forca e fotografisė, nxitja pėr tė menduar e lexuar pėrmasėn e tretėtė
saj). Kėshtu, pėrfytyrojmė takimet e kortezisė sė miqėve me tė zotin
e shtėpisė, ndonjė bisedė tė shkurtėr, me urimet e rastit, buzėqeshjet
tipike etj. Me ndihmėn edhe tė historisė, fotoja na sjell para syve,
takimin mes Presidentit dhe Fan Nolit qė zgjat diēka mė tepėr se tė
tjerat. Prifti trupvogėl e me zemėr tė madhe me anglishten e kulluar dhe
argumenta tė pastėr historikė, tėrhoqi vėmendjen e mikpritėsit, pėr
gjendjen e vendit tė tij, Shqipėrisė, e cila nė atė kohė kėrcėnohej
egėrsisht nga coptimi pėrfundimtar prej shovinistėve fqinjė. Pėr kėtė
biseda ndėrmjet tyre e kaloi cakun e kortezisė, madje Uillson i premtoi tė
dėrguarit tė shqiptarėve se do ta mbronte ēėshtjen e tyre. Kėshtu,
pas njė viti, mė 1919, nė Konferencėn e Paqes nė
Duke vazhduar kqyrjen e fotografisė, vėrejmė se tė gjithė janė
veshur me kostume civile, me pėrjashtim tė Nolit qė mban rason e priftit,
gjė qė se pengonte tė kryente mė sė miri misionin e tij. Nė atė
kohė, Shqipėria ishte nėn pushtimin e ushtrive tė vendeve fqinje, dhe
shpesh Vatra e pėrfaqėsonte atė nė veprimtari tė ndryshme ndėrkombėtare.
Natyrisht, qendra e rėndesės
sė fotografise ėshtė figura e Presidentit Uillson (me pantallona dhe
kapale te bardhė) qė nuk pėrputhet me ate gjeometrike tė saj. Pranė tij,
mbi supin e majtė, ndodhet Fan Noli me qendrim mjaft dinjitoz. Me sa
dallojmė nga fotografia, shikimi i tij rezaton njė gėzim tė pėrmbajtur
qė buron nga fjala e marrė pėr mbrojtjen e vendit dhe besimi tek mbajtja
e saj. Edhe pjesėmarrėsit e tjerė shpėrfaqin kėnaqėsi, madje dikush
mund tė paramendonte se fotoja, do ti shėrbente si dėshmi prestigji a
aftėsie pėr karrierėn e mėtejshme (siē bėjnė sot politikanėt kur
fotografohen me ndonjė figurė botėrore). Por gėzimi i Nolit
Gjithė kėtė vepėr tė lartė tė tij, Noli, duke folur para antarėve tė Vatrės, mė 1962, e pėrmbledh vetėm me fjalinė fituam njė nga miqtė mė tė mėdhenj i cili shpėtoi Shqipėrine nga coptimi. Gjithėsej 10-12 fjalė, por ato pėrfaqėsonin atė hap tė madh dhe historik qė shmangu fshirjen e Shqipėrisė nga harta gjeografike dhe politike e botės. Dhe eruditi, letrari, por veēanėrisht atdhetari i shquar me raso prifti, Fan Noli, flet me mjaft thjeshtėsi pėr bisedėn e tij me presidentin Uillson, sidomos pėr rolin e tij, sikur tė bėhej fjalė pėr dikė tjetėr, fare pa lidhje me tė.
Le tė kthehemi pėrsėri tek fotografia historike e pėrkujtimore
mbi 90-vjeēare. Poshtė saj, nė albumin e cituar shkruhet diēitura pėrkatėse
: Delegatėt e kombėsive tė
ndryshme qė ishin ftuar prej Presidentit Wilson nė
Mendojmė se kurora qė vendosi Noli nė Mount
Gjithashtu,
siē e pėrmendėm edhe mė sipėr, fotografia ndoshta mund tė ketė pasur
ndikim nė jetėn a karrierėn e ndonjė pjesėmarrėsi nė tė. Por pėr
gjithė shqiptarėt ėshtė diēka tjetėr. Ajo, thėnė ndryshe, pėrbėn
njė trokitje nė kujtesėn historike pėr tė mos harruar njė nga momentet
mė tė vėshtira tė mbijetesės sė tyre si komb dhe shtet. Meritėn pėr
kėtė, ndoshta e kanė vetėm dy njerėz nė fotografinė tonė, Presidenti
Uillson dhe Shqiptari Fan Noli.
Fytyra e qetė dhe dinjitoze e Nolit, i cili pėrveē cilėsive dhe vlerave tė njohura kulturore dhe atdhetare, me fjalimin e tij para vatranėve mė 1962, nė pėrkujtim tė 4 korikut 1918, sikur do tė thotė se unė bėra vetėm detyrėn time si shqiptar.
Noli dhe komunizmi
http://fr.reuters.com/article/frEuroRpt/idFRLF75997320090115
Hostiles ą cette implantation touristique, des villageois qui veulent préserver la caractčre sauvage de la région et contestent la légalité du permis de construire avaient bloqué avec leurs voitures la route menant au site, une baie magnifique de la Riviera albanaise.
Vendredi dernier, ą l'aube, 400 policiers appuyés par deux véhicules blindés ont forcé le barrage pour permettre le passage des engins de terrassement et les travaux ont pu débuter, quatre ans aprčs le feu vert donné par le gouvernement de Tirana.
Quatre manifestants, dont le maire du village, ont été arrźtés et passeront en jugement le 19 janvier. Quatorze autres personnes ont été bričvement interpellées, selon des témoins.
"Tout se passe normalement. Je remercie le gouvernement et la police pour leur aide", a déclaré Dritan Celaj, directeur de Riviera, société albanaise associée au Club Med dans ce projet, d'un coūt de 30 millions d'euros.
Il est prévu de construire ą Kakome 350 villas de luxe, représentant une capacité d'accueil de 700 lits.
Vladimir Kumi, le président de la région, estime toutefois que le gouvernement a violé la loi en autorisant les travaux sans attendre que la cour d'appel ait statué sur une requźte de 129 familles de Kakome qui affirment que les terrains leur appartiennent. (Benet Koleka, version franēaise Guy Kerivel)
© Thomson Reuters 2009 Tous droits réservés.
Des « négociations techniques » devraient bientōt reprendre entre Belgrade et Pristina, sous légide de la Minuk. Les dirigeants kosovars refusent que ces discussions se basent sur le « plan en six points » des Nations Unies, quils ont rejeté. Pour eux, il est également hors de question de reparler du statut du Kosovo. La police, la justice et les douanes - notamment dans les zones serbes - pourraient cependant źtre des sujets « techniques » abordables.
Par Bekim Greicevci
Le diplomate américain Stuart Jones et les dirigeants kosovars ont discuté, mardi 13 janvier, de la situation générale au Kosovo et dans la région, mais aussi des négociations techniques qui doivent avoir lieu entre Pristina et Belgrade.
Lors de la premičre journée de sa visite au Kosovo, le Secrétaire dÉtat-adjoint, Stuart Jones, a rencontré conjointement le Président Sejdiu et le Premier ministre Hashim Thaēi. Stuart Jones a aussi rencontré séparément le ministre des Affaires étrangčres, Skender Hyseni.
Selon des sources officieuse, le diplomate américain a encouragé les représentants kosovars ą se montrer coopératifs dans le processus de négociation technique avec Belgrade. Ce processus sera supervisé par la Minuk, avec le soutien de la diplomatie occidentale.
Stuart Jones a aussi rencontré mardi aprčs-midi le chef de la MINUK, Lamberto Zannier. Ce dernier voulait aussi rencontrer les dirigeants politiques kosovars pour discuter des problčmes dans les zones ą majorité serbe.
Ni le diplomate américain, ni les dirigeants kosovars nont voulu sadresser aux médias. Seul le ministčre des Affaires étrangčres a publié un communiqué. « Le ministre Hyseini et le diplomate américain ont longuement discuté des thčmes liés au Kosovo et de la région. Lors de cet entretien, ont été plus longuement évoqués les derniers développements de la situation au Kosovo, le déploiement dEULEX, le processus de reconnaissance de lÉtat du Kosovo et dautres points liés ą lactualité ».
Le ministre Hyseini a informé le responsable américain des plans daction du ministčre des Affaires étrangčres du Kosovo pour cette année et de ses priorités. Le ministčre espčre notamment que de nouveaux États vont reconnaītre lindépendance du Kosovo et prépare sa présentation de la question du Kosovo devant la Cour Internationale de Justice (CIJ).
Étant donné que les Kosovars rejettent fermement le plan en six points des Nations Unies, les négociations techniques ne devraient pas se baser sur ce document, qui est le résultat des négociations entre Belgrade et lONU (Lire notre article « Reconfiguration » des missions internationales : le Kosovo rejette la proposition des Nations unies).
Le fonctionnement de la police, de la justice et des douanes dans les zones ą majorité serbe représentent cependant des thčmes incontournables de ces discussions. Quoiquil en soit, on en saura bientōt plus sur le style et lordre du jour de ces négociations.
La classe politique kosovare est hostile ą toute négociation avec la Serbie sur la question du statut, de la souveraineté et de lintégrité territoriale de lÉtat, mais nest pas opposée ą des négociations sur des questions techniques, utiles aux deux États.
Le chef du Bureau civil international (ICO), Pieter Feith, sest également exprimé sur ces négociations aprčs une entrevue avec le chef de la diplomatie turque, Ali Babacan. « Je pense quil est clair quil y a encore des problčmes qui demandent ą źtre résolus, et ce serait bien quils le soient par des contacts directs entre Pristina et Belgrade. »
Pieter Feith sest déclaré prźt ą aider les institutions kosovares dans ce processus. Il a encouragé Pristina ą se comporter comme un acteur engagé dans ces négociations. « Nous allons voir comment vont avancer les choses. Je peux vous assurer que lICO est prźt ą soutenir le gouvernement dans sa participation ą de possibles négociations. Il est important que le gouvernement participe pleinement ą ces négociations et puisse évaluer avec attention quels en sont les intérźts, et quelle est limportance que certains de ces engagements peuvent avoir pour le Kosovo ».
Le chef de lICO na pas précisé si son bureau pourrait participer directement aux négociations mais, mźme si il le souhaitait, il y a peu de chance que Belgrade laccepte.
Behxhet Pacolli, dirigeant du principal parti dopposition, a exprimé dans un communiqué de presse sa position sur les développements actuels au Kosovo et sur les contacts éventuels avec la Serbie. Il a clairement fait comprendre quil était hostile ą toute négociation qui remettrait en cause lindépendance de lÉtat kosovar, mais quil nétait pas contre une rencontre pour discuter de questions techniques. « Bien sūr, comme deux États tout ą fait égaux, et seulement dans le but de simplifier la vie des citoyens et des différentes communautés ».
La société civile et certaines ONG du Kosovo se mobilisent pour protester contre laugmentation des prix de lélectricité, alors mźme que prčs de 700.000 personnes sont au chōmage. Depuis la guerre de 1999, les coupures délectricité sont toujours quotidiennes au Kosovo.
Une fédération dONG a envoyé une lettre de protestation ą la compagnie électrique pour que les augmentations des tarifs de lélectricité prennent en compte la pauvreté et le chōmage qui ravagent le pays.
Ce groupe est formé par lONG Fol 08 (« Faites entendre votre voix ») et dautres organisations. Cest la premičre fois que ces organisations protestent sur une question purement économique. Jusquą présent, elles étaient surtout préoccupées par la question du statut du Kosovo.
« Dans un pays oł 38 % de la population vit dans la misčre et oł 700.000 personnes sont au chōmage, il est absurde de vouloir augmenter les tarifs de lélectricité », estime Ramadan Hazi de lassociation Fol 08. Pour lui, la compagnie nationale délectricité du Kosovo est incompétente et ne sait pas gérer lentreprise.
Les infrastructures électriques ont été endommagées pendant le conflit de 1998-1999, entre les combattants albanais et les forces armées serbes. Depuis la déclaration dindépendance, il y un an, le Kosovo souffre toujours de coupures de courant.
En plus des problčmes techniques, le principal souci de la compagnie délectricité est la multitude des branchements illégaux sur le réseau et le refus des consommateurs de payer lélectricité quils obtenaient gratuitement pendant les années 1990, quand les factures avaient du mal ą arriver au Kosovo. Quant ą la minorité serbe, elle ne paye pas car elle récuse toujours les institutions du Kosovo indépendant.
http://balkans.courriers.info:80/article12119.html
Les vétérans de lUCK et du TMK ont manifesté vendredi devant le sičge du gouvernement pour dénoncer les critčres de recrutement de la nouvelle Force de sécurité du Kosovo (FSK). Le point le plus controversé concerne la connaissance de la langue serbe, requise des candidats.
Quelques centaines danciens membres du Corps de protection du Kosovo (TMK) ont manifesté vendredi devant le bātiment du gouvernement du Kosovo, en exprimant leur mécontentement du processus de sélection des membres de la nouvelle Force de sécurité du Kosovo (FSK).
Le comité dorganisation a décidé dinterrompre la manifestation aprčs les promesses du ministre de la Défense, Fehmi Mujota, assurant que les tests auxquels doivent se soumettre les candidats seraients revus.
Une des conditions les plus contestées est que les membres de la FSK doivent connaītre lalbanais et le serbe - ce qui exclut beaucoup de vétérans de lUCK et du TMK.
Le gouvernement du Kosovo a aussi annoncé quil allait mettre en place des programmes de reconversions ą la vie civile pour les membres du TMK qui ne seraient pas engagés dans la FSK.
Lundi, les anciens membres du TMK rencontreront aussi le Premier ministre Hashim Thaēi.
Pas facile dźtre monténégrin au Kosovo ! Cette communauté, surtout présente dans la région de Peć/Peja, a souvent été assimilée aux Serbes. Beaucoup de Monténégrins du Kosovo eux-mźmes, hostiles ą lindépendance, se considčrent dailleurs aujourdhui comme des Serbes. Une Association des Monténégrins du Kosovo vient pourtant de voir le jour, revendiquant une reconnaissance officielle. Reportage ą la rencontre de cette communauté divisée.
Par Enver Ulaj
Miodrag Jaović habite dans le village de Sige, dans la commune de Peć/Peja, village principalement peuplé de Serbes revenus vivre au Kosovo ces derničres années. Cest le chef du village et le représentant de la communauté serbe auprčs du conseil municipal de Peć/Peja. La famille Jaović est originaire de ekular, dans la commune dAndrijevica, au Monténégro.
La majorité de habitants de cette région sont issus de la grande tribu des Vasojevići. Autrefois, ils se déclaraient tous comme des Monténégrins mais, lors du dernier recensement au Monténégro, la plupart des Vasojevići se sont inscrits comme Serbes. La population serbe du Monténégro est passée de 9 ą 31% ą loccasion de ce recensement (Lire notre article « Recensement : les Monténégrins minoritaires dans leur pays ? »).
« Qui est Serbe ? Qui est Monténégrin ? »
« Je suis serbe, plus précisément serbe du Monténégro », déclare Miodrag Jaović. Beaucoup dautres membres de sa communauté, dans la région de Peć/Peja, partage le mźme sentiment.
La région de Metohija/Dukagjin, surtout autour de Peć/Peja, était autrefois le centre de la minorité monténégrine du Kosovo. Lors du recensement organisé en 1991 par la Serbie (auquel les Albanais nont pas participé), 1,7% des habitants du Kosovo se sont déclarés de nationalité monténégrine. La majorité dentre eux sont arrivés au Kosovo au début du sičcle dernier, venant des communes monténégrines voisines du Kosovo, comme Berane, Andrijevica, Bijelo Polje, Plav.
Les avatars politiques subis par les petits États de lancienne Yougoslavie ont eu pour conséquence quune partie de leurs citoyens ne savent pas ą quelle communauté nationale ils appartiennent. Tel est le cas des Monténégrins.
Verica Lazović est lune des rares personnes qui tiennent ą affirmer leur identité ethnique spécifique. « Je suis monténégrine. Mes parents étaient monténégrins. Je ne peux pas expliquer pourquoi certains dentre nous pensent źtre monténégrins tandis que dautres se déclarent serbes. Cest tout simplement le droit de chacun de déclarer comme il le veut sa nationalité ».
En labsence dun recensement de la population, on ne peut questimer le nombre de Serbes et de Monténégrins dans la région de Peć/Peja, et dans tout le Kosovo. Des chiffres du Haut commissariat aux réfugiés évoquent 1.306 Serbes dans la région de Peć/Peja, mais le HCR na pas de chiffres pour la communauté monténégrine. Depuis la fin de la guerre, cette minorité navait jamais ressenti le besoin dune identification nationale particuličre qui la distinguerait des Serbes. Les Monténégrins du Kosovo ne ressentaient pas le besoin de revendiquer des droits spécifiques.
Reconnaissance constitutionnelle
Néanmoins, Verica Lazović souligne que cette communauté a commencé ą sorganiser. La semaine derničre a été créée une Association des Monténégrins du Kosovo (Udruenje Crnogoraca Kosova), dont le sičge se trouve ą Pristina et qui est présidée par Slobodan Vujičić. Lassociation envisage la création dun parti politique défendant les intérźts des Monténégrins du Kosovo. Le logo de lassociation est un portrait du héros national monténégrin, Njego.
Lassociation réclame que les Montégrins soient reconnus dans la Constitution de la République du Kosovo. Selon cette association, ils sont soumis ą de nombreuses pressions et ont besoin de soutien. Au mois de décembre un membre de cette communauté a rejoint le Conseil consultatif pour les communautés, ce qui démontre déją, dune certaine maničre, la reconnaissance de cette communauté par les institutions kosovares.
Dans une lettre adressée ą lopinion publique, le président de lassociation a expliqué que celle-ci allait sengager sur deux questions : lamélioration de la situation et de lidentité monténégrine au Kosovo, et la lutte contre les tentatives dassimilation ą laquelle cette communauté est soumise. Slobodan Vujičić rappelle également, dans cette lettre, que les Monténégrins vivent au Kosovo depuis des sičcles, et quen 1985 cette communauté comptait 30.000 personnes. Lassociation a son sein des membres dautres communautés originaires du Monténégro et vivant au Kosovo.
Sahit Kandić, militant de la société civile de Peć/Peja, explique que beaucoup de Monténégrins de la région préfčrent ne pas déclarer leur identité nationale, comme ils pourraient le faire au Monténégro, et choisissent de se déclarer serbes.
Découvrez notre cahier « Petits peuples » et minorités nationales des Balkans »
Un cahier de 260 pages, 12 euros.
« Les Monténégrins du Kosovo vivent de grandes incertitudes identitaires. Dune part, pendant des années, ils ont été soumis ą linfluence des courants extrémistes serbes, comme les Radicaux de Vojislav eelj, pour qui la nation monténégrine nexiste pas. Soumis ą ces influences, les Monténégrins du Kosovo se sont opposés ą lindépendance du Monténégro et se sont déclarés comme Serbes. De surcroīt, alors que le Monténégro a reconnu lindépendance du Kosovo, doivent-ils aussi reconnaītre cette nouvelle réalité, en tant que monténégrins du Kosovo ? Ils ne sont pas encore prźts ą franchir ce pas ».
Les Serbes et les Monténégrins de la région de Peć/Peja vivent aujourdhui dans les villages de Goradevac, Brestovik, Sige et Belo Polje ainsi que dans la ville mźme de Peć/Peja. La communauté est non seulement divisée quant ą son identité nationale, mais aussi au sujet de sa participation aux élections et ą la vie politique du Kosovo. Ces divisions ont déją provoqué des conflits entre les habitants du village de Goradevac.
Le Président monténégrin Filip Vujanović a demandé une reconnaissance officielle de la communauté monténégrine au Kosovo. Cette revendication na pas été commenté par les autorités nationales kosovares, ni par les autorités locales de Peć/Peja.
Cependant, lassociation Kosove-Malesi e Tuzit « Martin Dreshaj », qui cherche ą développer les liens culturels entre le Kosovo et le Monténégro, estime que le Monténégro doit tout dabord bien traiter les Albanais qui vivent sur son sol et renoncer aux politiques du passé ą leur égard. ( )
La communauté aroumaine dAlbanie entend bénéficier pleinement des droits que la Constitution garantit en théorie ą toutes les minorités, notamment le droit ą lusage et ą lenseignement de sa langue. Les Aroumains, surtout présents dans le sud de lAlbanie, étaient autrefois des agriculteurs et des bergers. Ils sont bien intégrés dans la société albanaise, mais leur culture spécifique a du mal ą survivre et ą saffirmer.
Par Fatjona Mejdini
Les représentants de la communauté aroumaine dAlbanie réclament que laroumain devienne deuxičme langue officielle dans les écoles fréquentées par une majorité délčves issus de cette communauté. Le président de la communauté, Thanas Poci, a porté cette revendication, parmi dautres, lors dune réunion des membres de la communauté aroumaine, récemment organisée ą lAcadémie des Arts de Tirana.
Lors de son discours, Thanas Poci a souligné que lÉtat albanais devait garantir et préserver les droits de cette communauté. Il est indispensable, selon lui, que ces droits, garantis par la Constitution de lAlbanie et que les conventions internationales soient réellement appliquées. Les organisations ethno-culturelles des Aroumains ont adopté plusieurs résolutions. Selon le président de la communauté, ces décisions concernent la préservation de lidentité, de la langue et des coutumes aroumaines. Les membres de la communauté exhortent les autorités ą les prendre en considération.
Les principaux représentants du Parti de lUnion pour les Droits de lHomme, dont le programme politique est orienté vers la défense des libertés des minorités, étaient aussi présents dans cette réunion. Le Premier ministre Sali Berisha a plusieurs fois souligné, dans ses discours concernant la question des minorités, que le gouvernement quil dirige les défend entičrement et satisfera toutes leurs revendications.
Découvrez notre cahier « Petits peuples et minorités nationales des Balkans »
Le parti politique représentant la communauté grecque en Albanie, Omonia, dirigée par Vasil Bollano, soulčve en permanence des prétentions pour améliorer la condition de cette minorité. Le Président du Parti des Droits de lHomme, Vangjel Dule, a précisé dans son discours, que lÉtat albanais avait encore du progrčs ą faire concernant la condition des minorités. Selon lui, le pays ne pourra intégrer des structures internationales importantes comme lUE ou lOtan sans avoir véritablement intégré les minorités présentes sur son territoire. En améliorant la vie de ces communautés, lAlbanie facilite donc son intégration dans les institutions euro-atlantiques, insiste Vangjel Dule.
La population aroumaine en Albanie
Jusquen 1960, les Aroumains constituaient principalement une population dagriculteurs implantés dans différentes zones du sud du pays. Aprčs la fin du processus de collectivisation des propriétés privées dans les villages, cette population a commencé ą sintégrer ą la vie sociale. Leur langue est trčs proche du roumain - cest une langue latine.
Les Aroumains se disent originaires de la Roumanie. Actuellement, les membres de la communauté sont totalement intégrés dans la vie nationale et certains dentre eux ont adhéré au Parti de lUnion des Droits de lHomme, oł ils uvrent activement pour la défense des droits de leur communauté.
Alors que de nouveaux incidents ont éclaté ą Cetinje le 20 janvier, ą loccasion de la fźte de Saint-Jean-Baptiste, entre partisans de lÉglise orthodoxe monténégrine et de lÉglise serbe, le métropolite serbe Amfilohije a fait appel ą des volontaires cosaques pour « protéger » les reliques détenues par le monastčre serbe de Cetinje. Dans les années 1990, le métropolite Amfilohije avait fait appel ą des miliciens dArkan pour garder ce mźme monastčre. Ą lépoque, des volontaires cosaques russes combattaient dans les rangs serbes en Bosnie.
Par T. Pavićević
« Les Cosaques de la Grande armée du Don garderont le monastčre de Cetinje et ses reliques », souligne un communiqué de lagence russe Interfax en date du 15 janvier, une dépźche ultérieurement confirmée par le diocčse serbe du Monténégro et du Littoral. Conformément ą laccord conclu entre le métropolite Amfilohije et lataman de la Grande Armée du Don, Viktor Petrovič Vodolacki, le monastčre de Cetinje et ses reliques seront gardés par un groupe de cinq ą six Cosaques « soigneusement choisis pour cette mission ».
Aprčs avoir appris larrivée des Cosaques par les journalistes de Vijesti, le ministre de lIntérieur et de ladministration publique du Monténégro, Jusuf Kalamperović, a déclaré le 15 janvier dernier, que « personne ne remettrait en cause lordre au Monténégro ». La police a aussi confirmé que les membres de lArmée du Don navaient déposé aucune demande de permis de séjour.
« Sils font une demande, nous lexaminerons. Quoiquil en soit, en tant quétrangers, ils peuvent séjourner sans armes sur le territoire du Monténégro, conformément ą la Loi », a déclaré la porte-parole de la Direction de la police, Tamara Popović.
Mais quels sont les personnes et les dangers qui menacent la main de St-Jean Baptiste et les autres précieuses reliques du monastčre de Cetinje ? Ą cette question posée par Vijesti, larchiprźtre de Podgorica Velibor Domić répond : « les reliques sacrées sont gardées par Dieu, par le respect et par la foi. Par leur force bienveillante, elles se gardent elles-mźmes ».
« Sur cette terre, que nous soyons prźtres, laļcs ou Cosaques, nous avons du respect pour les choses divines et nous les considérons avec foi et amour pour recevoir leur bienfait et leur bénédiction », ajoute-t-il. Selon lui, « cest avec cette foi et cet amour que Viktor Petrovič Vodolacki, ataman suprźme de lArmée des Cosaques et député ą la Douma de la Russie [élu du parti de Poutine, NdR], et ses collaborateurs se sont approchés des reliques ».
« Les Cosaques se considčrent comme les protecteurs de lorthodoxie et des saintes reliques partout dans le monde. Ils ont montré, devant une parcelle de la Sainte Croix et devant la main de St-Jean Baptiste qui, par la volonté de Dieu, se trouvent au monastčre de Cetinje, la mźme dévotion, le mźme respect et le mźme amour quil y a deux ans, lorsque ces reliques avaient été transportées en Russie », précise Velibor Domić.
Il ajoute que les Cosaques, comme de nombreux Russes, sont venus au Monténégro pour adorer les reliques. Ils continueront, ą lavenir, ą venir au monastčre de Cetinje, « qui est toujours ouvert pour tous les fidčles et les gens de bonne volonté ».
« Les reliques sacrées au Monténégro, Dieu merci, ne sont pas pour linstant menacées et seules les personnes malintentionnées peuvent penser que la foi, lamour et le respect manifestés aux reliques peuvent źtre une attaque contre le Monténégro, un pays qui a des lois concernant le port darmes », explique larchiprźtre de Podgorica.
Les Cosaques seront-il armés ? Selon Velibor Domić, des hommes armés ne peuvent pas sapprocher des reliques. « Les armes et larmement des civils sont des questions qui relčvent des institutions compétentes du Monténégro. Quant ą nous, les prźtres, nous ne nous occupons pas de fouiller les gens, ni de délivrer des visas aux étrangers, pas plus que nous ne les accueillons aux passages frontaliers », précise Velibor Domić, qui soulignent que les Cosaques ne viennent pas en tant que soldats, mais uniquement en qualité de citoyens et de fidčles russes. Il précise que « tout homme qui montre du respect aux reliques peut les approcher et, de cette maničre, peut aussi les protéger ».
Lambassadeur russe au Monténégro, Jakov Gerasimov, a déclaré vendredi 15 janvier, quil navait pas été informé de laccord conclu entre le métropolite Amfilohije et lataman Vodolacki.
Le porte-parole de lÉglise orthodoxe monténégrine, Stevo Vučinić, a appelé les organes dEtat ą se prononcer sur cette initiative, tout en demandant si le métropolite Amfilohije « avait le droit de conclure des accords internationaux ».
Selon lui, rapporte lagence moscovite Interfax, « les Cosaques russes vont źtre affecté ą la protection dune propriété du Monténégro, contre les citoyens de notre propre pays, pour le compte dEtats étrangers, la Serbie et la Russie ». « Quimporte les soutiens dont dispose Amfilohije, il ne réussira pas ą implanter lEglise des Karađorđević ni le sičge dun métropolite russe au coeur de Cetinje », a déclaré Stevo Vučinić.
Comme la officieusement appris Vijesti auprčs des milieux proserbes, les dirigeants des partis dopposition ont été informés de laccord conclu entre le métropolite Amfilohije et Viktor Petrovič Vodolacki, le jour de lAn, ą léglise Saint-Georges de Podgorica.
Des unités spéciales de lArmée russe
Comme le rappele Interfax, les Cosaques sont des communautés de tradition militaire englobant divers groupes ethniques vivant dans le sud de la Russie. Selon Wikipédia, « il sagit dune couche sociale spécifique qui sest plus tard transformée en formation militaire ».
« Les Cosaques sont des serfs pauvres qui se sont installés dans les steppes du sud de la Russie (les champs sauvages) dévastées par les Mongols. Indépendants ą lorigine, ils sont passés au milieu du XVIe sičcle dans larmée dIvan le Terrible qui en a fait des soldats, et les défenseurs des frontičres méridionales de lEmpire. Les Cosaques appartenaient ą lEmpire russe, mais ils gardaient une certaine autonomie et une relative liberté ». Dans son roman Le Don paisible, Mikhaļl Cholokhov écrit que les Cosaques « sont allés ą la mort par centaines de milliers ». Dans la Russie tsariste, selon Wikipédia, les disputes internes et les guerres perpétuelles ont semé le chaos parmi les unités de Cosaques et encouragé les désertions.
Les Cosaques dans les guerres de Croatie et de Bosnie
Les Cosaques ont participé aux guerres menées sur le territoire de lex-Yougoslavie en 1991-1995. Les journaux islamique ont écrit que de premiers volontaires russes étaient apparus en Croatie au début de la guerre, et quils se sont progressivement intégrés dans les rangs de lArmée de la République de Krajina et dans les unités des Tigres dArkan.
Un article dHikmet Karčić affirme quą la fin de lété 1992, les premiers volontaires ą intégrer lArmée populaire yougoslave (JNA) étaient des Cosaques. « Le premier régiment de volontaires russes a été formé ą Trebinje en septembre 1992 et a existé jusquą la fin novembre. Le deuxičme régiment a été formé le 30 novembre 1992 ą Viegrad, et faisait partie de la brigade de Viegrad de lArmée de la Republika Srpska. Il sappelait « Les loups tsaristes » et leur commandant se nommait Aleksandar Makarev, surnommé l« As ». Le 2 janvier 1993, un groupe denviron 50 Cosaques est arrivé ą Viegrad en provenance des régions de Rostov, de lOural et de Moscou. Leur commandant était Aleksandar Zagrebov.
Les volontaires russes ont été engagés dans des unités qui ont attaqué la poche de Gorade. Lorsque Zagrebov fut blessé, il a été remplacé par Genadij Kotov, tué en février 1993 prčs de Viegrad. De nouveaux volontaires arrivent fin février et en mars 1993. Ils forment, avec le Premier escadron cosaque, le Deuxičme régiment de volontaires russes, qui comptait environ 35 hommes. Ce régiment a participé ą des combats autour de Viegrad et dans la région de Zaglavak. Il a été dissout en octobre 1993. Son drapeau a été offert au Musée de lEglise orthodoxe russe de Belgrade. Une plaque commémorative a été posée dans la ville en lhonneur des volontaires qui « se sont battus pour la Serbie ».
Le ministčre des Affaires étrangčres de Tirana a réagi ą la guerre de Gaza, mais na rien dit ą propos des récentes arrestations danciens guérilleros albanais dans la Vallée de Preevo... Afrim Krasniqi sindigne, dans les colonnes de Shekulli, des trop faibles réactions de Tirana sur les enjeux nationaux dans la région. Si lAlbanie a raison de développer de bonnes relations avec ses voisins, le gouvernement ne doit-il pas aussi veiller ą la protection de tous les Albanais des Balkans ?
Par Afrim Krasniqi
Le ministčre des Affaires étrangčres dAlbanie a réagi, dans une déclaration officielle, aux violents événements du Proche-Orient. Rien dextraordinaire ą cela, toutes les diplomaties mondiales réagissent ą lactualité. Sauf que, tout de mźme, dans le contexte de lactualité politique albanaise, cette déclaration détonne pour trois raisons.
Tout dabord, elle provient dun État qui nest pas directement concerné par les événements du Moyen Orient et qui ne pčse pour ainsi dire rien auprčs des organisations internationales ą qui incombe la responsabilité danalyser ces développements et de réagir en conséquence. Difficile de croire quun État européen ait inspiré cette réaction du gouvernement albanais. Les États-Unis et les pays occidentaux ont vivement condamné la violence dont ils ont rendu responsable le Hamas. La déclaration du ministčre albanais optait, en revanche, pour la neutralité, en renvoyant la responsabilité des violences aux deux camps.
En second lieu, la déclaration contenait des formulations tout ą fait générales, sans faire passer le moindre message de fond. Ainsi, entre les expressions « conflit armé », « un bilan de x centaines de morts et de nombreux blessés », « les deux cōtés sauront se maītriser en revenant ą la table des négociations », il est difficile de se retrouver. La situation au Moyen Orient concerne lÉtat dIsraėl, lautorité légitime palestinienne, et enfin une organisation terroriste, le Hamas. Les deux premiers soutiennent la paix et les négociations, la troisičme refuse toute solution diplomatique. LAlbanie a dexcellents rapports avec lÉtat israélien et lautorité palestinienne, mais elle ne soutient pas et na aucun lien avec le Hamas.
Aussi, si les diplomates albanais tiennent ą intervenir et ą prodiguer des conseils ą propos dun conflit ancien et compliqué, il faudrait aussi, dans leur communication officielle, quils ne traitent pas de la mźme maničre les différentes parties impliquées, ce que personne dans le monde na fait.
Troisičmement, je pense quil est capital pour la politique étrangčre albanaise de définir ses priorités. Fin décembre 2008, les forces spéciales de la police serbe ont entrepris une action violente, ą motivation politique, contre la population albanaise de Preevo, en arrźtant un grand nombre dAlbanais, devant pléthore de caméras de télévision. Belgrade a prétendu avoir arrźté des terroristes albanais responsables de lenlčvement et du meurtre de dizaines, voire de centaines de Serbes, une accusation grave pour limage des Albanais dans le monde entier (Lire notre article « Serbie : 10 anciens combattants de lUCK arrźtés dans la Vallée de Preevo »).
Les autorités serbes sont revenues ą des pratiques anciennes darrestations fracassantes et au scénario de culpabilisation collective des Albanais. Cette attitude a généré une réaction immédiate et indignée des autorités politiques albanaises de Preevo et de toute la classe politique albanaise du Kosovo. La seule voix qui a manqué ą ce chur dindignation, pendant des jours entiers, a été celle de la diplomatie de Tirana. Celle-ci ne sest faite entendre quavec la déclaration concernant la situation au Proche-Orient, trois jours aprčs les événements de Preevo.
Les partis politiques de Tirana, qui tiennent trois ou quatre conférences de presse par jour, sur des situations tout ą fait banales, nont pas trouvé le temps nécessaire pour réagir aux développements au Kosovo de lEst [Kosova e Lindore, appellation albanaise de la Vallée de Preevo, Ndt]. Cest leur choix, mais le silence des institutions officielles est tout ą fait inacceptable.
Les responsabilités régionale de lÉtat albanais
Si lEtat albanais doute de linnocence des personnes arrźtées, il pourrait exprimer son avis et apporter les preuves adéquates. Sil estime que ces personnes sont victimes dun acte politiques, ą cause de leur nationalité, comme laffirment les dirigeants politiques albanais de Preevo, de Tetovo et de Pristina, sa réaction naurait pas dū se faire attendre. Or, le silence et lindifférence face ą cet événement, ą cōté de lempressement ą réagir sur un autre événement politique mondial, bien plus éloigné de lespace et des intérźts albanais, laisse un goūt amer. En effet, lopinion publique albanaise, outre son indiscutable sentiment de solidarité et sa volonté de paix dans le monde, est avant tout intéressé par la paix dans la région et par la préservation de la vie et des droits des Albanais. Cest une obligation constitutionnelle de lÉtat albanais que dy veiller.
Dans son passé communiste, la diplomatie albanaise ne tarissait déloges sur les « frčres » russes ou chinois et évoquait les « amis » du Kosovo. Ces attitudes étaient compréhensibles pour un régime qui est arrivé au pouvoir par le truchement daccords politiques qui sous-tendaient le silence envers les politiques répressives anti-albanaises au Kosovo. Dans la réalité politique actuelle, dans le cadre dun État albanais démocratique, des positions dignes de ce passé sont tout simplement irresponsables.
On loue le rōle actif dans le renforcement de la paix et de la stabilité régionale des Albanais et de lÉtat albanais, mais il faut bien établir la distinction entre une politique de voisinage et de stabilité et, dun autre cōté, une politique de conflit et de provocation. LÉtat albanais doit faire entendre sa voix et transmettre sa position ą ses citoyens, ses concitoyens et surtout aux États amis et partenaires ainsi quaux médias mondiaux.
La déclaration du ministčre des Affaires étrangčres sur les événements au Proche-Orient et labsence, durant plusieurs jours, de toute réaction aux événements de Preevo, nont pas mis en valeur la diplomatie albanaise, ni le sérieux et la responsabilité de lÉtat albanais. Leur attitude navait pas été fort différente dans le passé récent, ce qui renforce notre inquiétude.
La mźme frilosité albanaise ą réagir a été constatée ą loccasion de plusieurs événements importants : le plan de Ban Ki-moon pour le Kosovo, la plainte auprčs du Conseil de Sécurité de la Serbie ą propos de lindépendance du Kosovo, les accusations de lancienne Procureure Carla del Ponte sur le trafic dorganes de prisonniers serbes dans le Nord de lAlbanie, ou encore les événements problématiques avant et aprčs les élections en Macédoine, les arrestation avant les élections de 2006 au Monténégro, etc.
Le ministčre albanais des Affaires Etrangčres a lexpérience positive dune diplomatie de qualité, éprouvée, dotée de capacités modernes dinformations et de réaction, mais il semblerait quelle manque du mécanisme qui relie ces atouts pour effectuer comme il se doit la tāche que lui ont attribué le gouvernement, la Constitution et le contribuable albanais.
Les autorités serbes ont arrźté vendredi 10 anciens combattants de lArmée de libération du Kosovo (UCK), accusés davoir participé ą des massacres pendant le conflit. Les dirigeants de la minorité albanaise ont mis en garde contre une chasse aux sorcičres qui pourrait raviver les tensions ethniques dans la vallée de Preevo. Les personnes interpelées ont été déférées devant le Tribunal de Belgrade.
« Ils ont été impliqués dans au moins 51 meurtres et 159 enlčvements dans la ville de Gnjilane entre juin et octobre 1999 », a déclaré Bruno Vekarić, un porte-parole du Procureur serbe pour crimes de guerre, Vladimir Vukčević.
Le Procureur a déclaré que ces hommes avaient appartenu ą lArmée de libération du Kosovo (UCK) et quils étaient soupēonnés davoir torturé, pillé et violé des civils serbes et non-albanais pendant linsurrection albanaise contre les forces serbes, dans les années 1998-1999.
Les dix hommes ont été arrźtés dans la ville de Preevo, au sud de la Serbie, proche de la frontičre avec le Kosovo. La région est peuplée dune forte minorité albanaise et a été le sičge dune insurrection armée en 2001, menée par lArmée de libération de Preevo, Medveda et Bujanovac (UCPMB). La rébellion a pris fin avec la conclusion dun accord de paix soutenu par lOtan, mais le mécontentement envers la Serbie reste fort, les habitants de la vallée se plaignant de lindifférence de Belgrade alors que la région souffre du chōmage et dun sous-développement économique.
Le ministre de lIntérieur serbe, Ivica Dačić, sest exprimé depuis Vranje, dans le sud de la Serbie, déclarant que Belgrade avait les preuves que les suspects « avaient torturé, mutilé, violé, assassiné des gens dans trois endroits de la commune de Gnjilane ». Faisant référence « au groupe de Gnjilane », le ministre a ajouté que les trois meneurs du groupe étaient toujours en liberté et hors datteinte de la justice serbe parce quils résidaient actuellement au Kosovo.
Milan Marković, président du Centre de coordination gouvernemental pour la Serbie du Sud, a déclaré quil avait parlé aux dirigeants albanais aprčs les arrestations et « quils comprenaient que cette action ne devait pas źtre utilisée ą des fins politiques. Sils sen tiennent ą ce quils mont dit, il ny aura pas daugmentation des tensions dans la région ».
Shaip Kamberi, maire de Bujanovac, a confirmé quIvica Dačić les avait informés de laction de la police, tout en ajoutant quil navait pas plus de précisions concrčtes ą ce sujet venant de Presevo. « Nos militants vont vérifier si la police na pas abusé de son autorité pendant larrestation parce que, selon la loi, nul nest coupable avant davoir été jugé ».
Ragmi Mustafa, président du Conseil municipal de Preevo a déclaré quil espérait que les accusés prouveraient leur innocence. « Ą ma connaissance, ils nont pas combattu au Kosovo, mais uniquement durant le conflit dans le sud de la Serbie ». Il a ajouté que, pour le moment, la situation ą Presevo était « calme, mais tendue », et que les Albanais ne faisaient pas confiance aux autorités serbes.