"Atdheu"
E diel 07 korrik 2002; nr.26(490)

Ekskluzive per gazeten "Atdheu" - Interviste me NMT Leka I - Mbret i Shqiptareve

Mbreti: Plani im per referendumin

"Sot ka ndryshuar qendrimi i komunitetit nderkombetar ndaj meje"

Te premten date 5 korrik, ne zyren e punes se Mbretit, patem fatin te zhvillojme nje interviste me vete NMT Leka I - Mbret i Shqiptareve per lexuesit e gazetes "Atdheu". Gjate kesaj interviste Mbreti Leka theksoi edhe njehere qendrimin e vet per rolin e tij ne politiken shqiptare, zbuloi disa te vecanta per rruget qe mund te shkohej drejt referendumit, marredheniet e tij me komunitetin nderkombetar, pershtypjet e tij momentale per politiken shqiptare, marredheniet me mediat dhe qartesoi pozionin e tij ne qendrimin e Familjes Mbreterore ndaj sulmeve te padrejta te shtypit. Kjo interviste zbulon edhe marredheniet e Mbretit me PLL dhe pershtypjen qe i kishte bere prania e flamujve te shumte te PLL me 28 qershor ne Rinas.
N.K.


Cilat jane pershtypjet tuaja, Naltmadhni, per pritjen qe ju eshte bere me date 28 qershor nga shqiptaret?
Pershtypja jone ka qene mjaft e mire, biles mund te them e mrekullueshme. Ne kemi pare vertet nje pritje te ngrohte e mjaft te dashur te shqiptareve. Kjo eshte pohuar jo vetem prej njerezve te ketushem, por edhe prej te huajve. Ajo pritje eshte vleresuar edhe prej shteteve te tjera, dhe ne i kemi pare neper te gjitha televizionet e edicionet e lajmeve te asaj dite. Organizimi ka qene i mrekullueshem. Ajo qe me ka rene me shume ne sy ka qene flamuri juaj (i Legalitetit). Ai u dukte kudo (ne kete moment Mbreti buzeqesh lehte).

Ndermjet njerezve qe ju priten ishin politikane nga te gjitha krahet, cili eshte vleresimi juaj per kete, dmth., per politiken aktuale shqiptare (ne krahasim me me pare, 97-en e me tej)?
Une besoj se kjo tregon bujarine shqiptare. Prania e zonjes Monika, prania e z.Arbnori kane qene mjaft sinjifikative, per arsye se e kam ndier veten me te vertete i mirepritur nga gjithe anet e politikes shqiptare. Dhe besoj se kjo eshte nje shembull, nje shenje shume e mire per te ardhmen.

PLL tashme eshte nje parti me e forte se me pare, ka nje grup parlamentar, dhe eshte mjaft aktive ne politiken e perditshme. Si e vleresoni ju punen e kesaj partie, e cila eshte teresisht ne funksion te kauzes se monarkise?
Une po ju them se shoh se Partia e Legalitetit ka ecur perpara, ka bere disa reforma te nevojshme brenda kuadrit te saj. Mund te kete nevoje per reforma te tjera ndoshta, por kjo varet prej partise.
Une e thashe edhe ne konferencen e shtypit si dhe ne intervisten ne TV Klan se une nuk do te nderhyj ne politiken partiake. Ne rast se me kerkohet ndonje keshille ose ndonje send tjeter, une jam i gatshem qe ta jap.

Dy deputete te PLL kane votuar per presidentin konsensual. Cfare komenti do t'i benit ju ketij veprimi te dy deputeteve "mbreterore"?
S'kam cfare komenti te bej! Ajo eshte nje ceshtje e brendshme e Partise se Legalitetit dhe une nuk nderhyj ne ceshtjet e brendshme te saj.

A nuk ju duket paradoks qe dy vete qe e quajne veten monarkiste, te votojne per presidentin?
Shqiperia eshte nje vend me shume paradokse...

Mbreti quhet simbol i kombit, pasi eshte jashte partive, mbi partite, mbi dasite fetare e krahinore e etnike. A mendoni se Shqiperia vuan prej te gjitha ketyre fenomeneve gerryese te nje shoqerie dhe cfare mund te ndryshonit ju ne rolin e nje monarku ne fron?
Ka disa percarje e dasi ne te gjitha keto qe numeruat tani. Por shpresoj se qofte si qytetar, qofte si nje kryeplak i ketij vendi, do te perpiqem qe t'i mbyll keto plage. Fatkeqesisht kemi edhe shume vrasje qe po behen, vrasje per hakmarrje dhe ne keto raste duhet, ne nje menyre apo tjeter, qe te nderhyjme, dalengadale. Ne po shkojme drejt nje shteti modern e demokratik. Detyra ime sic e shoh, eshte te jem i hapet, te degjoj keshillat e njerezve, dhe vetem atehere mund te tentoj te veproj, qofte ne menyre private, qofte ne menyre institucionale, nepermjet qeverise apo kuvendit.


Mbreti Leka: Ju tregoj per bisedat me Mbretin Zog

Keni deklaruar me pare se nje nder veprimet per te cilet Mbreti Zog eshte eshte penduar me pas, ka qene largimi nga Turqia me 1939. C'mund te shpjegoni rreth ketij largimi nga Turqia e pastaj rrugetimin neper Ballkan e deri ne Lituani e ne fund ne France e Angli?
Situata ne Turqi ne ate moment ka qene e mjegullt. Nuk dihej nga do te shkonte Turqia, a do t'u bashkonte si ne Luften e Pare me Gjermanine, apo do t'u bashkonte me aleatet. Vete turqit ishin te shqetesuar per ate situate. Megjithese Turqia na ka pritur ne menyre te mrekullueshme ne ate kohe, u vendos qe te benim ate udhetim permes Ballkanit e deri ne Angli. Ne beme kete rruge, sepse ishte e vetmja e mundshme ne ate kohe lufte. Nga Franca ne Angli kemi kaluar me anijen e fundit qe kishte ngelur dhe pas saj nuk u nis me anije tjeter nga Franca per ne Angli.

Shkolla me e mire politike per ju kane qene bisedat me Mbretin Zog, keni thene ne nje prononcim te meparshem. Kur kane filluar ne kohe keto biseda dhe cfare mund te na tregonit ndonje episod tipik?
Keto biseda kane filluar qysh ne femijeri, kur ishim ne Egjipt. Ai me thoshte kur vinin politikane te ndryshem per vizite, qe te rrija ne nje karrige e te degjoja. Kur mbaronte bisedat me pyeste rreth tyre e me pas me shpjegonte se pse kishte thene nje shprehje apo nje tjeter. Ose me pyeste me direkt, psh., a e kuptove arsyen e kesaj? Etj.. Pra atje ka filluar, por me pas u intensifikua, sidomos kur u ktheva nga akademia ushtarake, intensiteti i bisedave ka qene i jashtezakonshem. Gjate atyre bisedave kemi rrahur shume probleme. Jo vetem probleme shqiptare, por edhe probleme te gjeopolitikes. Por edhe sesi gjeopolitika prekte Shqiperine! Apo sesi mund t'i shfrytezonte Shqiperia keto levizje ne nje kuader boteror te politikes. Kemi biseduar pastaj edhe per ceshtje te ringjalljes e forcimit te ekonomise, pra kemi pasur biseda te llojllojshme.

Vitet e fundit te jetes se Mbretit Zog nuk jane shume te njohura per publikun e sotem shqiptar. A mund te na tregoni ndonje moment te rendesishem te kesaj periudhe?
Mund t'ju them se kur shkoi Shqiperia per t'u anetaresuar ne OKB, ka pasur mjaft veshtiresi. Ka provuar dy-tre here qe te hyje ne OKB por eshte bllokuar. Im ate, atehere, per hater te mbrojtjes se kufijve tone shteterore tha se duhet qe Shqiperia te hyje ne OKB. Atehere me ane te Liges Arabe u bashkuan 35 shtete qe percaktuan qe Shqiperia te pranohet ne OKB.
Ky ishte nje nga kontributet e Mbretit Zog. Ai ka pasur edhe akte te tjera politike me vlere, por duhet te kemi parasysh se edhe shendeti i tij ne ate kohe kishte filluar te rendohej.


Nga Franca, tek Franco
Pse iket nga Franca ne Spanje?
Nje nga arsyet ka qene se ne Spanje mund te vepronim politikisht me me lirshmeri, sepse Franco na i kishte dhene keto mundesi, por edhe per arsye financiare ku ne Spanje i kishim me te medha.

Ju deklaruat se keni nje projekt per nje referendum te ri. Per kete referendum, a do te ndiqni rrugen e marrjes se firmave popullore apo nepermjet vendimit te parlamentit?
Ceshtja e referendumit varet nga populli, por edhe nga dashamiret tane qe mund te jene ne kuvend. Nuk eshte vepra ime ku une duhet te nderhyj. Ajo eshte deshire e popullit shqiptar ne rast se duan nje referendum.

Ne 97-en OSBE deklaroi se nuk monitoronte referendumin, por vetem zgjedhjet parlamentare. Ne rast te nje referendumi te ri, a do te kerkoni monitorim nderkombetar?
Meqenese nuk jam une ai qe e organizoj, do ta kisha zor qe te veproja. Por besoj se ata qe do ta organizojne, mund ta kerkojne. Ka mjete se si ta kerkojne, por edhe qe te dallojne se cilet vezhgues jane vertet te paanshem.

Referendumi i 97-es eshte i pari qe eshte zhvilluar ne nje vend te ish Europes komuniste. Ne rast te nje referendumi te dyte, a besoni se mund te jeni edhe i pari prej ish monarkeve qe kthehen ne fron?
S'e di, ajo varet prej rrethanave nderkombetare por edhe prej situates ne Shqiperi. . .

Shqiptaret besojne shume, gati verbtaz, ne komunitetin nderkombetar. Si e shpjegoni kete. Dhe, e dyta, ju, cfare lloj lidhjesh mbani me nderkombetaret?
Lidhjet e mia me nderkombetaret jane lidhje normale. Dua te cek me kete rast se me 1997 komuniteti nderkombetar ka qene pjesetar ne manipulimin e referendumit. Atehere vetekuptohet se ata s'kane pase ndonje dashuri te madhe per mua ne ate kohe. Por besoj se kjo ka ndryshuar.
Sa i perket besimit te shqiptareve tek te huajt, me mire gjithsecili te pyese veten, sepse kesaj nuk kam se si t'i pergjigjem!...

Keni plot nje jave ne Tirane dhe kontaktoni direkt me politiken shqiptare. Cila eshte pershtypja juaj per menyren e te berit politike te shqiptareve te ketushem? Dhe cfare ka ndryshuar sipas jush ne raport me 97-en apo me heret?
Une shoh se politika shqiptare ka evoluar mjaft. Ka nje maturitet me te madh ne politiken shqiptare dhe sidomos ne gazetarine shqiptare. Por ende ka shume vend per te bere permiresime. Por them gjithashtu se eshte nje kohe e shkurter qe te jap nje pergjigje te sakte per kete pyetje. Me pyesni mbas nje muaji dhe atehere do te dij t'ju jap nje pergjigje me te plote.

Megjithese bete nje vleresim me siper per median, une dua t'ju pyes edhe nje here drejtperdrejt se c'mendim keni per median shqiptare?
Sic thashe, ajo eshte shume me e pjekur tani sec ka qene me 1997. Ne konferencen e shtypit qe beme te henen pashe qe pyetjet ishin te matura, respektonin mjaft radhen e njeri tjetrit dhe kishin nje kuptim me te gjere ne kerkesat (pyetjet) qe benin.

Ne shtyp ka pase edhe sulme ndaj monarkise, mbretit Zog ndaj jush personalisht. Ju nuk keni dhene pergjigje direkte per keto sulme, as keni bere replika ne shtyp. A keni ndonje plan t'iu pergjigjeni ketyre sulmeve dhe nese po, si do t'iu pergjigjeni?
Shikoni, eshte e drejte e shtypit qe te shkruaje sipas mendimit te vet. Une nuk shoh arsye se pse te bej replike. Edhe statuti themeltar i 1928-es e ka pase nje nen ku thoshte se shtypi nuk mund te censurohet. Tjeter gje jane sharjet. Por sa per kritikat cilatdo qofshin arsyet, politike apo tjeter, sidoqofte kemi te bejme me lirine e shtypit. Liria e shtypit duhet mbajtur, sepse ajo eshte nje prej shtyllave te demokracise. Ne ndonje rast te vecante edhe ne mund te pergjigjemi. Por parimisht une nuk kam ndermend te pergjigjem kundrejt cdo sulmi qe behet. Ne nuk kemi nevoje qe te pergjigjemi, ata do te shohin veprimtarine time, e do ta gjykojne vete, dhe do te binden se nuk jam ashtu sic shkruajne ata.

Gazeta "Atdheu" eshte gazeta qe ka botuar me shume intervista me ju gjate 10 viteve te fundit, per aq sa di une. Cfare do t'i thonin lexuesit te saj, i cili eshte krejtesisht legalist?
Gazeta "Atdheu", jo vetem qe ka bere shume pune ketu, por edhe ne mergim ajo e ka mbajte me dinjitet emrin e saj. Lexuesit te gazetes "Atdheu" i bej pershendetjet e mia dhe u jap shume te fala te perzemerta.

Ju faleminderit Naltmadhni!

Intervistoi: Neritan Kolgjini