Partia "Lėvizja e Legalitetit"
Bulevardi "Zog I", Tiranė.
legaliteti@gmail.com
Tel&Fax: +355 4 230076
Tiranė, mė 8 shtator 2007
Informacion pėr mediat
Sot paradite zhvilloi mbledhjen e saj Kryesia e Partisė "Lėvizja e Legalitetit" me praninė edhe tė kryetarėve tė saj tė degėve.
Kjo mbledhje u zhvillua nė nisje tė periudhės sė rėndėsishme politiko-organizative tė PLL qė ėshtė zhvillimi i konferencave zgjedhore tė radhės nė tė gjitha degėt e PLL.
Kryesia i PLL vlerėsoi momentin shumė tė rėndėsishėm tė historisė tonė kombėtare ku po diskutohet Statusi pėrfundimtar i shtetit tė Kosovės. Kryesia ritheksoi qėndrimin qė PLL ka shprehur me kohė se krijimi i shtetit demokratit, tė pavarur dhe tė pandarė tė Kosovės sipas planit Ahtisari ėshtė zgjidhja mė e mirė pėr rrethanat qė do tė garantojė paqen dhe stabilitetin nė rajon, integrimin me tė drejta tė plota tė pakicave etnike nė shtetin e ri tė Kosovės, njė klimė tė re bashkėpunimi mes vendeve tė Ballkanit dhe integrimin e tyre nė Bashkimin Evropian. PLL vazhdon t'i pėrmbahet kėtij mendimi dhe duke qenė ēdo ēast me mendje dhe zemėr pranė vėllezėrve tanė po pret me padurim pavarėsinė e afėrt dhe tė sigurt tė Kosovės.
Kryesia e PLL vuri nė dukje se fitorja prej koalicionit tė djathtė i zgjedhjeve vendore tė 18 shkurtit 2007 dhe viti i dytė i mandatit qeverisės ka krijuar njė klimė tė re dhe mjaft tė pėrshtatshme jo vetėm pėr vazhdimin e reformave dhe thellimin e mėtejshėm tė tyre, por edhe nė krijimin e hapėsirave demokratike e tė paideologjizuara pėr rivendosjen e sė drejtės, prosperitetin e individit e tė grupeve tė ndryshme shoqėrore dhe se, kjo po interpretohet me tė drejtė si njė reflektim nė drejtimin e duhur ndaj mangėsive tė sė kaluarės dhe perceptim i qartė i nevojės sė shoqėrisė pėr ndryshime tė qenėsishme.
Si pėrfaqėsuese e drejtpėrdrejtė e shtresės mė tė persekutuar prej regjimit komunist dhe viktimė e falsifikimit dhe interpretimit ideologjik tė fakteve historike, Partia "Lėvizja e Legalitetit" ndjehet e lehtėsuar nga nisma e kryeministrit Berisha pėr tė vėnė gjithēka nė dispozicion tė institucioneve kopetente pėr rishikimin e historisė. PLL shprehu gatishmėrinė e saj pėr tė kontribuar nė kėtė proces me arkivat dhe specialistėt e saj.
Kryesia e PLL vlerėsoi gjithashtu hapjen e pavijonit historik nė ambientet e Kuvendit tė Shqipėrisė qė u realizua nėn kujdesin e zonjės Topalli si njė veprim qė shfaq para syve tė publikut atė periudhė tė ndritur tė historisė tonė kur Shqipėria drejtohej nga Mbreti Zog dhe pėr tė cilėn ne ndjehemi krenarė.
Njė mirėnjohje tė veēantė Kryesia e PLL shprehu ndaj Kryetarit tė shtetit, Shkėlqesisė sė Tij z.Bamir Topi, i cili gjeti rastin pėr tė respektuar nė mėnyrėn e duhur pjesėtarėt e Familjes Mbretėrore Shqiptare dhe vlerėsuar kontributin e pazėvendėsueshėm tė tyre nė dobi tė vendit dhe kombit shqiptar.
Kryesia e PLL vlerėsoi angazhimin qė Lartėsia e Tij Princi Leka ka ndėrmarrė duke kontribuar me prezencėn dhe idetė e tij nė politikėn e jashtme tė shtetit shqiptar.
Kryesia e PLL vuri nė dukje faktin se pėrfshirja e Legalitetit nė koalicionin qeverisės e ka vendosur PLL nė njė pozicion tė ri dhe se kjo pėrfshirje ėshtė projektuar me kohė dhe ka ardhur nė mėnyrė tė natyrshme si pėr shkak tė qėndrimit principial qė PLL ka mbajtur ndėr vite, ashtu edhe pėr shkak tė filozofisė qeverisėse dhe resurseve programore qė ajo pėrfaqėson.
Kryesia e PLL falėnderoi Kryeministrin Berisha pėr besimin e treguar dhe garantoi se pjesėmarrja nė qeveri ėshtė kuptuar prej PLL si njė angazhim serioz dhe i rėndėsishėm qė e obligon mė shumė pėr realizimin e programit qeverisės.
Kryesia e PLL konstatoi se strukturat drejtuese tė PLL kanė arritur njė pjekuri tė lartė politike qė ėshtė dėshmuar mjaft mirė edhe zgjedhjet e fundit tė pushtetit vendor ku PLL drejton bashki, komuna dhe kėshilla tė njėsive vendore.
Diskutimet nė kryesinė e PLL vunė nė dukje se kėshilltarėt e saj nė kėshillat e qarqeve, bashkive dhe komunave me qėndrimet dhe votimet e tyre kanė qenė korrekt me zgjedhėsit e PLL, komunitetet pėrkatėse dhe aleatėt tanė.
Gjatė mbledhjes u diskutua me hollėsi pėr objektivat e ardhshme tė PLL dhe u caktuan detyra konkrete pėr realizimin e tyre.
Njė hapėsirė e veēantė ju kushtua zgjedhjeve tė pjesshme nė zonėn 31 Tiranė, ku strukturat e PLL dhe anėtarėsia e saj do tė jenė nė mbėshtetje tė plotė tė kandidatit tė koalicionit tė djathtė z.Edi Paloka.
Zėdhėnėsi i PLL
Koja Jone - 07/09/2007 - Presidenti Bamir Topi te Leka Zogu pėr Kosovėn
"Le rōle joué par le Roi Zog dans la création d'un Etat moderne et la contribution de son action pour jeter les bases d'un pays européen seront valorisé dans la nécessité de rétablir les évčnements historiques. La famille royale sera toujours associés aux efforts de rénovation du pays"
http://www.gazetametropol.com/tekst.php?idt=45272 |
Basha: "Diplomacia, do tėrheq investimet" |
ELJONA BALLHYSA |
07/09/2007 Ministri
i Punėve tė Jashtmė publikon strategjinė e re dhe strukturėn e tė
punėsuarve Integrimi dhe ekonomia kthehen nė pikat kyēe tė abasadorėve dhe drejtuesve Ministria e Punėve tė Jashtme tė Shqipėrisė do ti nėnshtrohet njė riorganizimi tė plotė struktural. Lajmin e ka bėrė tė ditur vetė ministri Lulzim Basha, gjatė njė takimi me gazetarėt. Sipas Bashės, kjo ministri do tė ketė ndryshime strukturore duke i dhėnė mė shumė pėrparėsi integrimit nė NATO, ndikimit nė politikėn rajonale, realizimin e njė diplomacie pėr thithjen e investimeve tė huaja si dhe krijimin e njė imazhi ė ri pėr Shqipėrinė nė vendet e ndryshme tė Evropės e mė gjerė. Ndryshimet Sipas ministrit Basha, shumė shpejt nė Ministrinė e Jashtme do tė fuqizohet Drejtoria e Integrimit nė NATO. Kjo do tė synojė pėrshpejtimin e zbatimit tė tė gjitha detyrimeve qė rrjedhin nga cikli i 9 i anėtarėsimit nė NATO. Sipas Bashės, do tė krijohen dy zyra qė do tė pėrqendrohen pikėrisht nė ēėshtjet e integrimit tė vendit nė NATO, njė zyrė qė do tė ketė selinė nė Tiranė dhe njė tjetėr nė Bruksel. Ministri bėri tė ditur se pėr integrimin e vendit nė NATO qeveria shqiptare do tė synojė pėrmbushjen e reformave politike dhe ekonomike, pasi reformat ushtarake ndodhen njė hap pėrpara dhe gjithmonė Shqipėria ka marrė vlerėsime pozitive pėr reformat nė forcat e armatosura. E rėndėsishme ėshtė zbatimi i reformave politike dhe ekonomike. Ishte mjaft e rėndėsishme pėr Shqipėrinė zgjedhja e Presidentit tė Republikės e cila shmangu zgjedhjet e parakohshme dhe dhamė njė sinjal pozitiv nė arenėn ndėrkombėtare. Ndėrsa tani duhet tė pėrqendrohemi te realizimi i reformės zgjedhore dhe reformės nė sistemin e drejtėsisė. Unė e di qė janė dy reforma komplekse, veēanėrisht reforma nė sistemin e drejtėsisė. Por tė paktėn ne duhet tė vėrtetojmė qė pozita dhe opozita kanė vullnetin e mirė tė bashkėpunojnė pėr tė dy kėto reforma nė aspektin e ndryshimeve ligjore, ėshtė shprehur ministri Basha. Mė tej, ai bėri tė ditur se shumė shpejt do tė kėrkohet miratimi i njė rezolute nė Parlament pėr anėtarėsimin e Shqipėrisė nė NATO si objektiv kombėtar. Njė tjetėr strukturė qė do tė ngrihet nė Ministrinė e Jashtme ėshtė edhe ajo pėr Paqen dhe Sigurinė nė rajon dhe kjo do tė jetė shumė efikase sipas ministrit, pėr shkak se nė tė ardhmen prania e forcave shqiptare nė misionet paqeruajtėse do tė rritet. Investimet Struktura mė e re qė do tė ngrihet pranė Ministrisė sė Jashtme do tė jetė zyra pėr ndjekjen e investimeve tė huaja. Kjo zyrė, sipas ministrit Basha, do ketė natyrėn e ambasadorėve shėtitės tė cilėt do tė merren kryesisht me thithjen e investimeve tė huaja nė Shqipėri. Mė tej, Ministria e Jashtme do ti kushtojė mjaft rėndėsi pėrhapjes sė informacionit pėr ndryshmin e imazhit tė Shqipėrisė nė arenėn ndėrkombėtare. Sipas Bashės, ministria po punon nė realizimin e njė programi nė dhėnien e bursave 1.3 mujore duke sjellė nė Shqipėri personalitete tė fushave tė ndryshme nga vende tė tjera tė botės qė tė kenė njė eksperiencė shqiptare dhe tė krijojnė njė opinion objektiv pėr Shqipėrinė. Ndėrkohė qė vitin e ardhshėm, ministria ka programuar 3 aktivitete ekskluzivisht me mediat e huaja. Sipas Bashės, do tė ftohen gazetarė, opinionistė, redaktorė tė medieve mė ė njohura nė botė qė tė vizitojnė Shqipėrinė dhe tė njihen nga afėr me vendin tonė. Ndėrkohė qė njė kompani e specializuar ėshtė kontraktuar tashmė pėr realizimin e reklamave tė Shqipėrisė nė media tė ndryshme. Nisin takimet pėr Kosovėn Ministri Basha gjatė takimit me gazetarėt njoftoi se qeveria shqiptare do tė zbatojė paketėn Ahtisari nė pėrfundim tė afatit 120 ditor me ose pa rezolutė tė Kėshillit tė Sigurimit tė OKB-sė. Mė tej, Basha njoftoi se sot mblidhet Kėshilli Kombėtar pėr Sigurinė nga Presidenti i vendit, ku temė kryesore ka diskutimin mbi statusin pėrfundimtar tė Kosovės. Duke u ndaluar nė kėtė ēėshtje, Basha tha se nė datėn 11 shtator do tė zhvillojė takime me ish-kryeadministratorėt e Kosovės, Shtajner e Kushner, ndėrsa nė datėn 21 shtator bashkė me Kryeministrin Berisha, do tė marrin pjesė nė mbledhjen e Kėshillit tė Sigurimit tė OKB-sė nė Uashington. Ministri Basha u shpreh se kanė marrė konfirmime nga autoritete tė larta ndėrkombėtare pėr tė zhvilluar takime gjatė qėndrimit nė Uashington, ku nė qendėr tė bisedimeve do tė jetė pikėrisht pėrcaktimi i statusit pėrfundimtar tė Kosovės. Ministri Basha u shpreh se shumica e vendeve evropiane janė shprehur pro njohjes sė pavarėsisė sė Kosovės dhe se rolin negativ nė kėtė situatė po e luan Rusia. Kjo e fundit pėr hir tė interesave tė saj se sa nė mbėshtetje tė Serbisė, po kėrkon tė rivendosė imazhin e njė fuqie botėrore. Mė tej, ministri Basha bėri tė ditur se Ministria shqiptare e Punėve tė Jashtme nė bashkėpunim me qeverinė e Kosovės kanė pėrgatitur njė ekspozitė fotografike me foto nga Kosova e cila do tė hapet nė kryeqendrat e vendeve evropiane pėr tė dhėnė sa mė shumė informacion rreth situatės nė Kosovė. Kjo ekspozitė do tė titullohet Udhėtimi unik i Kosovės drejt pavarėsisė. Shkurtimet Ministri Basha gjithashtu, njoftoi edhe pėr shkurtimet qė do tė bėhen nė administratėn e kėsaj ministrie. Sipas tij, strategji qė ai do tė ndjekė nė drejtimin e kėtij dikasteri, do tė jetė konsolidimi i mėtejshėm i linjės sė raportimit. Ndaj dhe nė kėtė kuadėr nga 20 drejtori tė pėrgjithshme qė ishin do tė arrihet nė nivelin e 3 ose 4 drejtorive tė pėrgjithshme tė cilėt do tė sjellin informacion mė tė drejtpėrdrejtė, mė tė shpejtė, mė tė saktė. Sipas Bashės, kėto drejtori do ta kenė mė tė lehtė bashkėrendimin e punės midis tyre dhe shkėmbimin e informacionit, ideve dhe programeve tė ndryshme. Ministri gjithashtu, bėri tė ditur se do tė shtohen kontaktet mes drejtorive tė ndryshme pėr dhėnien dhe marrjen e informacioneve tė ndryshme. E rėndėsishme ėshtė zbatimi i reformave politike dhe ekonomike. Ishte mjaft e rėndėsishme pėr Shqipėrinė zgjedhja e Presidentit tė Republikės, e cila shmangu zgjedhjet e parakohshme dhe dhamė njė sinjal pozitiv nė arenėn ndėrkombėtare. Aktualisht duhet tė pėrqendrohemi te realizimi i reformės zgjedhore dhe reformės nė sistemin e drejtėsisė. Unė e di qė janė dy reforma komplekse. Por tė paktėn ne duhet tė vėrtetojmė qė pozita dhe opozita kanė vullnetin e mirė tė bashkėpunojnė. Ministria shqiptare e Punėve tė Jashtme nė bashkėpunim me qeverinė e Kosovės kanė pėrgatitur njė ekspozitė fotografike me foto nga Kosova e cila do tė hapet nė kryeqendrat e vendeve evropiane pėr tė dhėnė sa mė shumė informacion. |
RADIO FREE EUROPE/RADIO LIBERTY, PRAGUE, CZECH REPUBLIC
___________________________________________________________
RFE/RL NEWSLINE Vol. 11, No. 166, Part II, 7 September 2007
SERBIA SENDS MIXED MESSAGES ABOUT USE OF FORCE IN KOSOVA... Serbian
officials have sent conflicting messages about the possibility of a military
response should Kosova declare independence. Dusan Prorokovic, Serbia's state
secretary for Kosova, said on September 5 that the redeployment of Serbian
troops to Kosova is one of 16 reactive measures that the government is
considering. After NATO's intervention in 1999, Serbia agreed not to send troops
to Kosova, but, in an interview published by "The New York Times" on
September 5, Prorokovic said that, if Kosova declared itself independent, that
agreement would no longer apply and the Serbian Army could "cross the
boundary and go everywhere in Kosovo without any legal problems." However,
Serbian Foreign Minister Vuk Jeremic ruled out force in an interview published
by the "Financial Times" on September 6. "We will not contribute
to the destabilization of the province by physical, military, or security means,"
he said, adding that "all legal, diplomatic, and practical resources, short
of security and defense resources, will be used." Prorokovic's and
Jeremic's comments elaborate on earlier, unspecific threats to retaliate (see
"RFE/RL Newsline," September 4, 2007). Jeremic is a member of the
Democrat Party (DS), which has traditionally adopted a less confrontational tone
in the dispute over the future of Kosova. Prorokovic belongs to the leadership
of Prime Minister Vojislav Kostunica's Democratic Party of Serbia (DSS), many of
whose senior figures have accused the United States of trying to turn Kosova
into a "NATO puppet state" (see "RFE/RL Newsline," August
16, 20, 21, and 24, 2007). The DSS already raised the possibility of sending a
limited contingent of troops to Kosova to protect Serbian national sites, citing
a clause permitting such a deployment in UN Security Council Resolution 1244,
which ended the Kosova conflict (see "RFE/RL Newsline," August 21,
2007). Other possible measures mentioned by Prorokovic included the sealing of
borders and a trade embargo. AG
...AND ABOUT NATO MEMBERSHIP... The current debate about Serbia's
relationship with NATO appears to have had its first practical effects, with the
broadcaster B92 and the daily "Politika" reporting that Serbia has
toned down its commitment to NATO. Serbian Foreign Minister Jeremic on September
5 presented a document to NATO outlining what Serbia hopes to achieve through
its membership of NATO's Partnership for Peace program, which it joined in late
2006. However, the final document did not, contrary to expectations, state that
membership in the Partnership for Peace would be Serbia's "first step
toward deeper Euro-Atlantic integration," a phrase usually construed as
meaning eventual NATO membership. Instead, it spoke of Serbia's desire to extend
its "partnership with the alliance." "The horizon of this
partnership is not stipulated," Jeremic said after meeting NATO
Secretary-General Jaap De Hoop Scheffer, the news service Balkan Insight
reported on September 6. The Partnership of Peace has been the first step toward
membership for a range of countries. In another sign of a policy shift, Jeremic
did not, as planned, sign an agreement about the exchange of sensitive
intelligence between Serbia and NATO. Reports in the Serbian media say the two
changes in position were made at the insistence of the DSS, which on September 2
called for a parliamentary debate about Serbia's relationship with NATO. A DSS
spokesman, Branislav Ristivojevic, said that the party wants "to be able to
undertake some sort of preventative action against the United States and NATO
states that venture into recognizing Kosovo independence," the Serbian
broadcaster reported on September 3. According to Tanjug on September 5,
Ristivojevic also confirmed that the party supports Serbia's membership of the
Partnership for Peace program but opposes Serbia's accession to NATO. President
Boris Tadic, who heads the government's largest party, the Democrats (DS),
issued a statement on September 3 warning that "it is extremely harmful to,
at this point, put forward defeatist proposals to make decisions that prejudice
a negative outcome." Jeremic, another Democrat, said ahead of his meeting
with De Hoop Scheffer that maintaining good relations with NATO is important
precisely as a means of ensuring that Kosova remains part of Serbia and for
Serbia to join the EU, Serbian media reported on September 3. AG
...WHILE EU EMPHASIZES COOPERATION ON WAR CRIMES. During his September 5
visit to Brussels, Serbian Foreign Minister Jeremic also met with the EU's
enlargement commissioner, Olli Rehn. According to Serbian and international
media, Rehn underscored that the principal condition that Serbia must meet
before it can take its first step to EU membership -- the signing of a
Stabilization and Association Agreement (SAA) -- is full cooperation with the
International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ICTY). The
UN-mandated court is still searching for four indictees, chief among them the
Bosnian Serbs' wartime leaders, Radovan Karadzic and Ratko Mladic. Since coming
into power in May, the Serbian government has played a role in the capture of
two indictees, Zdravko Tolimir and Vlastimir Djordjevic, and -- for the first
time -- has earned itself praise for its cooperation with the ICTY (see
"RFE/RL Newsline," June 1 and 4, 5, 6, 7, and 18, 2007). Jeremic
reiterated Serbia's commitment to capturing the men and said he hopes to initial
the SAA in October. AG
ANNIVESARY OF MOTHER TERESA'S DEATH MARKED IN ALBANIA, KOSOVA, MACEDONIA.
The 10th anniversary of the death of Mother Teresa, the ethnic-Albanian nun who
won a Nobel Peace Prize for her work among the poor of Calcutta, was
commemorated on September 5 in official ceremonies across Albanian-populated
areas of the Balkans. In Tirana, whose airport is named after the nun, a mass
and a concert were held at the Catholic cathedral. Several exhibitions opened
focusing on her life. Albania will hold 10 days of events in Mother Teresa's
memory. In Skopje, her birthplace, Macedonian Prime Minister Nikola Gruevski
attended a commemorative event at the Macedonian Academy of Science. In
Prishtina, the anniversary was marked with the start of work on a cathedral to
be named after Mother Teresa (see "RFE/RL Newsline," March 8, 2007).
"The cathedral will be a monument that will represent Kosova's values, its
identity, and our sentiment for other religions," dpa quoted Kosovar
President Fatmir Sejdiu as saying. AG
RADIO FREE EUROPE/RADIO LIBERTY, PRAGUE, CZECH REPUBLIC
___________________________________________________________
RFE/RL NEWSLINE Vol. 11, No. 165, Part II, 6 September 2007
UN SAYS INDICTED EX-PREMIER CAN RUN IN KOSOVAR ELECTIONS. A former Kosovar prime minister currently on trial for war crimes, Ramush Haradinaj, can run in Kosova's parliamentary elections, the UN Mission in Kosova (UNMIK) said on September 5. An UNMIK spokesman, Aleksandar Ivanko, said Haradinaj "has the right to take part" because he "voluntarily surrendered and cooperated" with war-crimes prosecutors and has not been sentenced. The UNMIK said that Kosova's constitution prohibits someone from running for parliament "if sentenced by the International Criminal Tribunal or indicted and refusing to cooperate." The news service Balkan Insight reported on September 5 that the Organization for Security and Cooperation in Europe (OSCE), which is overseeing the elections, reached the same conclusion. UNMIK's statement was a response to a September 4 statement by Haradinaj's party, the Alliance for the Future of Kosova (AAK), that it will place Haradinaj at the head of its list of candidates for parliamentary elections to be held on November 17. The International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ICTY) has charged Haradinaj and two co-defendants with "the forcible, violent suppression of any real or perceived form of collaboration with the Serbs by Albanian or Romany civilians," including rape, torture, and 40 cases of murder (see "RFE/RL Newsline," March 28, 2007). Haradinaj gave himself up after the ICTY announced its indictment in March 2005. There have been persistent and increasingly well-sourced allegations that UNMIK and some in the international community wanted the ICTY not to prosecute Haradinaj as he was seen as an asset in efforts to achieve a reconciliation between Kosova's Albanian and Serbian communities (see "RFE/RL Newsline," March 28, 2007). The ICTY allowed Haradinaj to remain in Kosova until March 2007, where he continued to play a high-profile role in local politics and to appear in public (see "RFE/RL Newsline," February 26, 2007). The AAK is a member of the governing coalition. The ICTY, which has been highly critical of UNMIK's treatment of Haradinaj, has yet to comment (see "RFE/RL Newsline," March 2, 2007). AG
http://www.gazeta-shqip.com/artikull.php?id=26148 Gazeta Shqip 05/09/2007
Abuzimet, hetime hipotekave
Prokuroria dhe SHISH kanė nisur shqyrtimin e shpėrdorimit me pronat nė Tiranė dhe Durrės
Seksioni i krimit ekonomik, i pagėzuar sė fundi si "Task-Forca
kundėr informalitetit" nė Prokurorinė e Tiranės, ka nisur punėn. Prej
fillimit tė funksionimit tė saj nė datėn 1 shtator tė kėtij viti,
Prokuroria e Pėrgjithshme ka transferuar dosjet e para, ndėr to edhe hetimi
ndaj hipotekave. Bėhet fjalė pėr dy dosje tė regjistrimit tė pasurive tė
paluajtshme nė Tiranė dhe Durrės, ku dyshohet se ka abuzime nga krerėt e saj.
Lajmi bėhet i ditur nga burime pranė akuzės qendrore. Sipas saj, po
verifikohen abuzimet me pronat, falsifikimet e dokumenteve dhe tjetėrsimet e
pasurive. Pritet qė disa zyrtarė tė zyrės sė regjistrimit tė pasurive tė
paluajtshme tė pėrballen me organin e akuzės, pėr punėn e kryer vitet e
fundit. Ndėrkaq, nė prokuroritė e Tiranės dhe Durrėsit dosjet e abuzimeve tė
Hipotekės janė bashkuar. Do tė verifikohen ankesat dhe denoncimet e qytetarėve
pėr regjistrimin e pronave.
Verifikimi nė Hipoteka
Prokurorė dhe hetues tė Taks-Forcės pritet qė nė ditėt nė vazhdim tė
marrin dokumentet e para nė zyrat e Hipotekės. Pothuajse tė gjitha vendimet e
pesė viteve tė fundit nė Tiranė dhe Durrės do tė vihen nė "sitė"
nga organi i akuzės. Nėse konstatohen elementė tė veprės penale, atėherė
drejtuesit dhe ish-drejtuesit do tė vihen para pėrgjegjėsisė ligjore. Njė
nga problemet nė zyrat e regjistrimit tė pasurive tė paluajtshme janė nga
mbivendosja e pronave, si dhe sipėrfaqet e padeklaruara qartėsisht nė
dokumentacionin e pronarėve tė vjetėr. Ndėrsa nė Durrės tė gjithė ata
shtetas qė kanė blerė troje nga personat pėrfitues nė bazė tė vendimeve tė
dhėna nga Komisioni i Kthimit dhe Kompensimit tė Pronave Durrės i drejtuar
nga Vasil Hila ende nuk kanė njė zgjidhje. Dėnimi i Hilės nuk i dha zgjidhje
problemit tė mprehtė tė krijuar me vendimet e tij. Pėrfituesit abuzivė tė
kėtyre vendimeve i kanė shitur e rishitur trojet e pėrfituara, ndėrsa blerėsit
me tė drejtė kėrkojnė tė hipotekojnė pasuritė e patundshme tė blera. Janė
300 vendime tė dhėna nga komisioni Hila pėr troje, tė cilat janė shitur e
blerė shumė herė, po kėto vendime janė tė bllokuara nga organi i akuzės.
Shkeljet e zyrtarėve
Prokuroria tha dje se do tė sekuestrojė raportet e Ministrisė sė Drejtėsisė
pėr shkeljet e konstatuara nga kontrolli i inspektorėve nė zyrat e
regjistrimit tė pasurive tė paluajtshme. Nga ky kontroll u evidentua se
qytetarėt prisnin nė radhė tė gjata para sporteleve pa mbaruar punė. Ata
ankoheshin pėr gabime nė harta dhe regjistrime tė zonave, regjistrime tė
pasurisė pa plotėsuar kriteret ligjore etj. Mėsohet se regjistrat e punonjėsve
tė kėtij dikasteri dhe kartelat janė kontrolluar me imtėsi, pasi dyshohej se
ka shumė shkelje tė bėra nga punonjėsit e kėtyre zyrave. Vonesat e
shkaktuara nė kėto zyra pėr mosregjistrimin e pasurisė, janė cilėsuar edhe
nga ekspertėt si njė problem i madh qė pengon shitblerjet e tokės, shtėpive,
ndėrtimet e reja, pengon procesin e kreditimit e nė kėtė mėnyrė ėshtė njė
pengesė pėr zhvillimin e ekonomisė sė vendit. Gjithashtu, ka vonesa nė
regjistrimin e pasurisė dhe ka gabime nė harta dhe kartela, pasi nė
formulimin e kėtyre dokumenteve ka pasur ankesa tė shumta, duke shtuar kėtu
edhe pasurinė e mbivendosur, apo kartelat e akt-shitjeve, ku pėr regjistrimin
e njė pasurie depozitohet njė kontratė shitjeje dhe njė vėrtetim pronėsie
nga hipoteka. Pikėrisht kėto shkelje do tė bėhen objekt verifikimi dhe
hetimi nga seksioni i Task-Forcės kundėr informalitetit nė Prokurorinė e
Tiranės. Tė gjithė personat e dyshuar do tė japin shpjegime nė prokurori
dhe nėse konstatohet se kanė shkelur procedurat ligjore, atėherė dosja do tė
kopsitet dhe do tė dėrgohet nė gjykatė.
Task-Forca
Prokuroria, financat e SHISH
"bashkė" kundėr informalitetit
Presidenti i Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės, Xhorxh Bush, ka "bashkuar"
Qeverinė dhe Prokurorinė e Pėrgjithshme. Lufta kundėr informalitetit nė
Shqipėri ka "lindur" Task-Forcėn, e cila pėrbėhet nga Prokuroria e
Pėrgjithshme, Ministria e Financave dhe Shėrbimi Inteligjent Shqiptar. Tri
hallkat kyēe tė informacionit, SHISH, Prokuroria e Financat formuan strukturėn
mė tė re tė luftės kundėr krimit ekonomik dhe pastrimin e parave. Akuzat e
shumta pėr informalitet dhe pastrim tė parave qė vijnė nga organizata tė
huaja ose nga individė me pushtet nė vend nuk do tė mbeten akuza midis
politikės. Tashmė tė gjitha deklaratat e politikanėve, apo njerėzve me
pushtet nė Shqipėri do tė verifikohen nga kėto tri institucione tė rėndėsishme
tė shtetit. Prokurorėt e krimit ekonomik pranė Prokurorisė sė Pėrgjithshme
deklaruan se disponojnė informacione pėr persona tė caktuar, tė cilėt kanė
arritur tė pastrojnė para gjatė viteve tė tranzicionit nė Shqipėri.
01/09/2007
- 08:28
Menjėherė pas deklaratės sė Kryeministrit Berisha pėr rivlerėsim tė
figurės sė Ahmet Zogut, drejtori i oborrit mbretėror, Ali Ohri, e vlerėsoi
deklaratėn pėr kėtė ēėshtje. Edhe ai nė emėr tė kėtij oborri, u
shpreh se ėshtė e nevojshme tė mėsohet e vėrteta rreth kontributin tė
Ahmet Zogut, si njė nga drejtuesit e parė tė shtetit pluralist, ashtu siē
e konsideroi dhe kryeministri. Oborri mbretėror kėrkon qė nė
rishikimin e historisė duhet tė vlerėsohet figura e Ahmet Zogut, i cili
ishte i pari qė arriti tė themelojė shtetin shqiptar, - u shpreh Ohri
nė njė deklaratė pėr shtyp. Sipas tij, nė historinė qė u mėsohet sot
nxėnėsve tė shkollave janė lėnė periudha tė tėra tė panjohura dhe
disa tė tjera janė shtrembėruar qėllimisht nga historianėt e regjimit tė
kaluar.
01/09/2007
- 08:28
Berisha ngul kėmbė qė historia e Shqipėrisė tė rishkruhet, jo nga ai
vetė, apo nga njerėz tė caktuar nga ai, por nga grupe historianėsh, tė
cilėt do tė bėjnė vlerėsimin e mirė tė fakteve historike dhe tė
figurave tė ndryshme qė lanė gjurmė nė historinė e vendit, por qė nuk
janė vlerėsuar mė parė nga kjo shkencė pėr arsye ideologjike. Sipas
tij, deklarata e tij pėr rishikimin e historisė ka pasur pėr qėllim
faktin qė brezat e ardhshėm ta mėsojnė historinė ashtu siē duhet, dhe
jo e ideologjizuar me dogma tė kohės sė kaluar.
Qeveria nuk do tė vazhdojė tė pranojė me tej mashtrimin e nxėnėsve
shqiptarė me tekste surrogato, me tė cilat ata nuk mėsojnė historinė e
vėrtetė tė kombit tė tyre. Nėse i referohemi kėtyre teksteve, nga
vitet 380 deri nė vitin 1912, Shqipėria dhe shqiptarėt, duke pėrjashtuar
periudhėn e Skėnderbeut, kanė ekzistuar vetėm me Hasan Zyko Kamberin dhe
Rrapo Hekalin. Por kėto nuk janė tė vėrteta, - tha Kryeministri pasi
zhvilloi njė vizitė nė kryesinė e Kuvendit, ku ėshtė hapur njė
ekspozitė me dokumente arkivore tė hapura sė fundmi pėr historinė e
pluralizmit dhe shtetit shqiptar.
Sipas tij, nė historinė qė u mėsohet brezave janė lėnė jashtė mjaft
ngjarje historike qė datojnė qė nga koha e lashtė ilire e deri nė kohėt
tona. Ai vuri nė dukje se periudha iliro-romake ka pasur mjaft zhvillime
pozitive, tė cilat kanė mbetur pa u pasqyruar, apo periudha tė tėra
historike. Berisha e quajti tė pafalshėm faktin qė nė periudhėn e pavarėsisė
sė Shqipėrisė nuk janė vlerėsuar figura tė tilla si Mithat Frashėri,
e njėjta gjė ka ndodhur dhe me Ahmet Zogun, i cili nė librat e historisė
ka mbetur me po atė vlerėsim si nė kohėn e regjimit. Pėr tė gjitha kėto
dhe tė tjera, sigurisht, Berisha theksoi se do tė ngrihet Qendra
Albanologjike, e cila do tė fillojė punė sė shpejti. Ajo ėshtė njė
reformė historike pėr tu shkėputur nga njė doktrinė, - tha
Berisha duke shtuar se e theksoj sėrish se fėmijėt e shqiptarėve nuk
mund tė lexojnė aktin e pavarėsisė dhe tė shohin tė fshirė e tė
maskuar emrin e Mithat Frashėrit. Ky falsifikim nuk i bėn nder askujt.
Themeluesit e pavarėsisė me aktin e tyre i pėrkasin pėrjetėsisė kombėtare.
Mund tė kenė bėrė gabime dhe tė kenė marrė vendime jo tė drejta,
pasi askush nuk del jashtė teorisė sė gabimit, por ėshtė e pafalshme
dhe shumė e rėndė tė fshish emrin, sepse kėshtu bėn vetėm
pseudohistori. Ai u bėri thirrje historianėve dhe studiuesve qė ta
shohin nė prizmin e pasqyrimit tė sė vėrtetės nė histori, deklaratėn
e bėrė para pak ditėsh pėr rishikimin e historisė, dhe jo si njė
imponim i njė pushteti pėr tė shkruar historinė sipas dėshirės sė
drejtuesit tė tij.
Rishikimi i Historise, Berisha ne '91: NJohim veprat pozitive te Enverit
01/09/2007
- 08:30
Berisha: Rivlerėsim figurės sė Ahmet Zogut
Berisha ngul kėmbė qė historia e Shqipėrisė tė rishkruhet, jo nga
ai vetė, apo nga njerėz tė caktuar nga ai, por nga grupe historianėsh, tė
cilėt do tė bėjnė vlerėsimin e mirė tė fakteve historike dhe tė
figurave tė ndryshme qė lanė gjurmė nė historinė e vendit, por qė nuk
janė vlerėsuar mė parė nga kjo shkencė pėr arsye ideologjike. Sipas
tij, deklarata e tij pėr rishikimin e historisė ka pasur pėr qėllim
faktin qė brezat e ardhshėm ta mėsojnė historinė ashtu siē duhet, dhe
jo e ideologjizuar me dogma tė kohės sė kaluar.
Qeveria nuk do tė vazhdojė tė pranojė me tej mashtrimin e nxėnėsve
shqiptarė me tekste surrogato, me tė cilat ata nuk mėsojnė historinė e
vėrtetė tė kombit tė tyre. Nėse i referohemi kėtyre teksteve, nga
vitet 380 deri nė vitin 1912, Shqipėria dhe shqiptarėt, duke pėrjashtuar
periudhėn e Skėnderbeut, kanė ekzistuar vetėm me Hasan Zyko Kamberin dhe
Rrapo Hekalin. Por kėto nuk janė tė vėrteta, - tha Kryeministri pasi
zhvilloi njė vizitė nė kryesinė e Kuvendit, ku ėshtė hapur njė
ekspozitė me dokumente arkivore tė hapura sė fundmi pėr historinė e
pluralizmit dhe shtetit shqiptar.
Sipas tij, nė historinė qė u mėsohet brezave janė lėnė jashtė mjaft
ngjarje historike qė datojnė qė nga koha e lashtė ilire e deri nė kohėt
tona. Ai vuri nė dukje se periudha iliro-romake ka pasur mjaft zhvillime
pozitive, tė cilat kanė mbetur pa u pasqyruar, apo periudha tė tėra
historike. Berisha e quajti tė pafalshėm faktin qė nė periudhėn e pavarėsisė
sė Shqipėrisė nuk janė vlerėsuar figura tė tilla si Mithat Frashėri,
e njėjta gjė ka ndodhur dhe me Ahmet Zogun, i cili nė librat e historisė
ka mbetur me po atė vlerėsim si nė kohėn e regjimit. Pėr tė gjitha kėto
dhe tė tjera, sigurisht, Berisha theksoi se do tė ngrihet Qendra
Albanologjike, e cila do tė fillojė punė sė shpejti. Ajo ėshtė njė
reformė historike pėr tu shkėputur nga njė doktrinė, - tha
Berisha duke shtuar se e theksoj sėrish se fėmijėt e shqiptarėve nuk
mund tė lexojnė aktin e pavarėsisė dhe tė shohin tė fshirė e tė
maskuar emrin e Mithat Frashėrit. Ky falsifikim nuk i bėn nder askujt.
Themeluesit e pavarėsisė me aktin e tyre i pėrkasin pėrjetėsisė kombėtare.
Mund tė kenė bėrė gabime dhe tė kenė marrė vendime jo tė drejta,
pasi askush nuk del jashtė teorisė sė gabimit, por ėshtė e pafalshme
dhe shumė e rėndė tė fshish emrin, sepse kėshtu bėn vetėm
pseudohistori. Ai u bėri thirrje historianėve dhe studiuesve qė ta
shohin nė prizmin e pasqyrimit tė sė vėrtetės nė histori, deklaratėn
e bėrė para pak ditėsh pėr rishikimin e historisė, dhe jo si njė
imponim i njė pushteti pėr tė shkruar historinė sipas dėshirės sė
drejtuesit tė tij.
Nuk i mohojmė
veprat pozitive tė Enverit
Gjashtė javė pasi u themelua Partia Demokratike, kryetari i saj, Sali
Berisha nuk kishte tė njėjtin qėndrim pėr historinė nga ai qė mbajti
disa muaj mė pas. Nė njė shkrim tė botuar nė gazetėn RD tė 6
shkurtit 91, Berisha vlerėson se Enver Hoxha gjatė qeverisjes sė tij
ka pasur mjaft aspekte pozitive. Berisha shton se shqiptarėt do tė punojnė
pėr idealet e tė rėnėve nė Luftėn Nacional-Ēlirimtare.
Strategjia e tensionit strategji staliniste
89-ta ishte viti i mrekullisė, vit ne tė cilin mbretėr tė kuq dhe
sundimtarė antipopullorė, qė me dekrete ndryshuan kulturėn, fenė, shtetėsinė,
kombėsinė, dhe shfarosėn jo individė, por popullata tė tėra, dolėn
nga skena e historisė, ashtu siē duhet tė dalin tiranėt e ēdo ngjyre.
Revolucioni demokratik diku paqėsor, diku me dhunė, solli transformime rrėnjėsore
sociale, politike dhe ekonomike nė vendet e Evropės juglindore. Kėto
ndryshime si dhe shumė faktorė tė tjerė, rrezatuan fuqishėm edhe nė
Shqipėri. Pakėnaqėsia gjithnjė nė rritje e masave punonjėse ndaj
sistemit totalitar socialist dhe politikės sė dėshtuar tė PPSH-sė, shpėrtheu
vitin e kaluar me demonstratat e fuqishme nė qytetin e Shkodrės, Kavajės,
Tiranės, Fierit dhe i dha leksionet e para partisė nė pushtet dhe
burokracisė shqiptare. Ishin ato demonstrata, rezistenca pasive e
gjithanshme popullore dhe veēanėrisht lėvizja studentore e dhjetorit, qė
pėrcaktuan vendosjen e pluralizmit shumėpartiak dhe themelimin e Partisė
Demokratike nė Shqipėri... Kėtė provon analiza retrospektive e
zhvillimeve tė shkuara... Por kėtė e provon shumė qartė edhe qėndrimi
i tanishėm i udhėheqjes sė PPSH-sė ndaj zhvillimeve demokratike nė
Shqipėri. Natyrisht, duhet thėnė se kėto qėndrime nuk janė tė
papritura dhe nuk habisin njeri. Udhėheqja e PPSH-sė, nė luftėn me kundėrshtarėt
e vet, ka njė trashėgimi tepėr tė rėnduar. Kėshtu, ndaj opozitės
brenda vendit ajo ka njohur vetėm njė qėndrim, etiketimin armik, agjent,
tradhtar dhe mė pas arrestimin, burgosjen, internimin apo zhdukjen fizike
dhe krahas kėsaj pastrimin e vatrės duke goditur familjarėt,
farefisin, krushqinė, miqtė dhe shokėt e tyre. Kanuni i Lekės, nė nenet
e tij tė marrjes sė gjakut nuk shkonte kurrė kaq larg. Po kėshtu, edhe
ndaj kundėrshtarėve tė jashtėm ajo njohu gjithnjė fitore ngadhėnjyese
dhe historike. Pra, kjo parti, nė marrėdhėnie me opozitėn e brendshme
njeh vetėm shtypjen e egėr tė saj, kurse ndaj kundėrshtarėve tė jashtėm
ajo njeh vetėm shpartallimin e tyre. Prandaj, ashtu siē pritej, menjėherė
pas themelimit tė Partisė Demokratike, udhėheqja e PPSH-sė nė tė
gjitha nivelet, mbėshtetur nė platformat e trashėguara, filloi sulmin
frontal kundra PD-sė, i cili me ēdo kusht duhet tė kufizonte veprimin,
ndikimin, reputacionin e PD-sė dhe tė siguronte shpartallimin e saj. Pėr
kėtė qėllim, sot nėpėr Evropė shėtisin emisarė qė para emigracionit
kosovar dhe atij shqiptar nė tėrėsi, PD-nė e paraqesin njė parti tė
lidhur me tė huajt. Ndėrsa para opinionit demokratik evropian, atė e
paraqesin si njė krijesė tė PPSH-sė pėr tė mashtruar botėn. Njė lajm
tė tillė pėr ēudi, tė parat qė e transmetuan ishin mjetet e Beogradit.
Synimi ėshtė i qartė, ta izolojė PD-nė nga forcat demokratike shqiptare
dhe botėrore dhe pastaj ta likuidojė atė. Mirėpo sot kohėrat nuk janė
mė tė parat, perdja e hekurt ėshtė shembur. Evropa ėshtė e neveritur
nga kėto praktika bizantine, lindore. Prandaj kėsaj radhe fitorja
historike do tė mungojė. Ndėrsa nė rrafshin e brendshėm, partia shtet,
qė nė ditėt e para tė ekzistencės tė PD-sė, veprimin e vet kundėr
PD-sė e pėrqendroi nė dy drejtime: sė pari u pėrpoq ta pėrēajė atė.
Pėr kėtė qėllim ajo mobilizoi dhe dėrgoi nė Qytetin e Studentit, pėrbėrėsit
e njė shkolle speciale, instruktorė civilė, tė cilėt u bėnin thirrje
studentėve qė tė largoheshin nga PD-ja. Kėtė mision i vunė vetes edhe
ekstremistėt liberalė, pseudodemokratėt, siē i quan Kadareja, qė nga njėra
anė hiqen si miq tė PD-sė, nga ana tjetėr u bėjmė thirrje studentėve
tė mos aderojnė nė kėtė parti. Por tė gjitha kėto pėrpjekje dėshtuan,
studentėt ndjehen krenarė me partinė e tyre. Dega e PD-sė e rinisė
studentore ėshtė njė degė qė me pėrpjekjet dhe kėmbėnguljen e saj
realizoi pėrmirėsimin e kushteve ekonomike tė studentėve dhe heqjen e
historisė sė PPSH-sė nga programet mėsimore, depolitizimet e mjedisit
universitar. Sė dyti, PPSH-ja qė nė fillim nė luftėn kundėr PD-sė,
montoi strategjinė e tensionit dhe tė dhunės, strategji kjo qė synon
goditjen e PD-sė dhe demokracisė, duke ushtruar dhe terror psikologjik e
madje edhe fizik, ndaj forcave demokratike nė mėnyrė qė ato tė mos
bashkohen me PD-nė. Antimitingjet janė shndėrruar nė elementė madhorė
tė strategjisė sė tensionit. Ato tė rikujtojnė diēka nga disa
diktatura tė Amerikės Latine, nga filmi Koncert ne vitin 36 dhe pėrfaqėsojnė
manipulime masash me pasoja tepėr tė rrezikshme qė po trumbetohen me tė
madhe dhe me urgjencė, jo vetėm nga zėri i popullit qė i takon ta
bėjė kėtė, por ndonjėherė edhe nga TV shqiptar (ndoshta me imponim). Nė
tė vėrtetė nuk disponojmė projektet e kėtyre antimitingjeve tė
organizuar nė tė njėjtėn orė dhe nė tė njėjtin shesh ku zhvillohen
mitingjet e PD-sė tė miratuara nga organet e ruajtjes sė rendit. Mirėpo
po tė kihet parasysh kėtu besnikėria e palėkundur e PPSH-sė ndaj
centralizimit demokratik, kemi plotėsisht tė drejtė tė besojmė se
spontaniteti i tyre ėshtė i miratuar nga udhėheqja mė e lartė e
PPSH-sė. Ėshtė fakt i pamohueshėm, se tė gjitha ato u prinė nga liderėt
lokalė tė partisė nė fuqi. Kėshtu, nė antimitingun e Tropojės,
sekretari i parė nga ballkoni, kurse dy tė tjerė, njėri nė njė makinė
qendėr-zėri, kurse tjetri nga supet e njė shoku tė vet, drejtonin masėn.
Madje, ky i fundit pėr gjestin e tij, u shpėrblye me postin e sekretarit tė
parė. Ndėrsa nė Peshkopi mitingun e drejtoi vetė sekretari i parė,
hipur mbi shpinėn e njė sportisti dhe me njė plis tė bardhė nė kokė.
Me tė njėjtin skenar u zhvilluan ato edhe nė Sarandė, Tepelenė,
Gjirokastėr, Zharrėz, Kukės, Burrel etj. Nė kryqėzatėn kundėr PD-sė
prin edhe Zėri i Popullit, gojė kjo e regjur nė polemika tė mėdha
e historike. Me fjalėn e saj tė sulmit, ajo jo rrallė po i kushton rreth
2 faqe replikė RD dhe PD. Por tė gjithė po e shohin se nė mungesė tė
argumenteve dhe duke mos u futur dot nė thelbin e ēėshtjeve, ndėrmerr
sulme fyese ndaj kėtij apo atij autori, apo aktivisti tė PD-sė. Pėr tė
gjitha kėto veprime dhe kėtė strategji, ėshtė paraqitur si pretekst se
demokratėt mohojnė ēdo gjė, se ata mohojnė Luftėn Nacional-Ēlirimtare,
se ata hedhin baltė mbi veprėn e PPSH-sė dhe figurėn e Enver Hoxhės. E
vėrteta ėshtė tjetėr. Partia demokratike nuk mohon asgjė pozitive qė
ka arritur populli shqiptar 50 apo 500 vjetėt e fundit. Pėr tė, ashtu, siē
thotė Demokriti mė mirė njė tė vėrtetė se froni i shahut tė Persisė.
Kėshtu, ėshtė plotėsisht e vėrtetė se kur erdhi nė pushtet PPSH-ja,
Shqipėria ishte vendi mė i prapambetur nė Evropė. Pėr gjysmė shekulli
ajo pa dyshim ka pasur arritje nė shumė fusha. Por ėshtė e vėrtetė se
nė raport me vendet e tjera, ajo mbetet pėrsėri nė tė njėjtin pozicion.
Pėr sa i pėrket luftės, ne nderojmė dhe do tė nderojmė gjithnjė luftėn
dhe tė gjithė ata qė luftuan dhe ranė pėr nderin e trojeve shqiptare.
Por theksojmė gjithashtu, se asnjėri prej tyre nuk u vra pėr diktaturė,
por pėr liri dhe demokraci dhe askush nuk besoj se mendonte qė njė ditė
nė liri do burgosej, internohej vetėm se kritikonte kėtė apo atė ofiqar,
apo se i shprehte lirisht mendimin shokut, mikut tė tij. Nė kėtė drejtim,
qėllimi i PD-sė ėshtė realizmi i idealeve tė tyre demokratike. Po kėshtu,
nuk mohojmė qė E. Hoxha udhėhoqi Luftėn Nacional-Ēlirimtare, si dhe
asnjė prej arritjeve tė kėtyre 50 vjetėve tė fundit. Por pėr ne, Enver
Hoxha ishte njė diktator i tipit stalinist. Ai ngriti nė Shqipėri njė
diktaturė, e cila si ēdo diktaturė tjetėr, sipas njė ligji tė
pandryshueshėm tė historisė, e ēoi nė varfėri, shterpėsi ekonomike,
shpirtėrore, social-kulturore, intelektuale. Pėr mendimin tonė, trajtimi
i gabuar qė nė fillim nga E. Hoxha i ēėshtjes kombėtare (lėnia e Kosovės
nėn varėsinė e PK jugosllave dhe ndihma nė kuadro qė iu dha PKJ pėr tė
ushtruar kėtė kontroll), kulti i individit qė ngriti, lufta e egėr e
klasave dhe konsiderimi i saj si forcė lėvizėse kryesore e shoqėrisė (pasojat
e saj tragjike mbi lirinė e ndėrgjegjes dhe besimin fetar), lufta qė ai
zhvilloi ndaj kundėrshtarėve politikė dhe mėnyra dhe mjetet qė pėrdori,
aleancat fatkeqe qė zgjodhi, izolimi i thellė i vendit, janė ndėr faktorėt
kryesorė tė krizės sė rėndė politike, ekonomike dhe sociale qė pėrjeton
Shqipėria sot. Theksojmė gjithashtu, se nė analizėn e sė kaluarės,
kritikat tona nuk synojnė aspak shkatėrrimin, por zbulimin e tė vėrtetės
dhe kjo ėshtė e domosdoshme pėr tė pasur njė tė ardhme tė sigurt.
Trashėgimia e gabimeve nė jetėn shoqėrore, politike dhe ekonomike, njėlloj
si nė biologji, tė ēon nė monstruozitete. Por tė themi tė vėrtetėn,
strategjia e tensionit nuk e ka hallin tek sulmet ndaj E. Hoxhės dhe koha sė
shpejti do ta provojė kėtė. Strategjia e tensionit ėshtė njė strategji
staliniste e antikombėtare, qė ka pėr qėllim kryesor ruajtjen me ēdo
kusht tė pushtetit partiak gjysmėshekullor, ruajtjen e privilegjeve,
nepotizmit, tarafeve, dhe mė keq. Antimitingjet tuaja dėshmojnė qartė se
dikush dėshiron tė provokojė kacafytjet dhe gjakderdhjen, tė krijojė
pretekstet pėr pėrdorim masiv tė dhunės dhe krijimin e njė diktature tė
re. PD-ja brenda 6 javėve ėshtė shndėrruar nė njė ndėr forcat
politike kryesore nė Shqipėri. Ajo numėron sot rreth 52 mijė anėtarė.
Kurrė ndonjėherė nė historinė e tij, nė ėndėrr, as nė legjendė ky
popull nuk rriti kaq shpejt njė bijė tė shpirtit dhe tė idealeve tė tij.
Kėshtu qė sot askush nuk do mund tė mposhtė idealet demokratike tė
kombit shqiptar. Ėshtė i mjerė ai qė mendon se mund ti marrė ato nėpėr
kėmbė. Sot ėshtė tjetėr kohė.
SALI BERISHA
RD, 6 shkurt 1991
|
||
|
Shehi: 3 mln $ vetėm pėr ish-pronarėt e Tiranės
02-09-2007
|
TIRANĖ-Duhen plot 3 milion dollarė pėr tė kompensuar
ish-pronarėt vetėm nė Tiranė. Mjafton kjo shumė pėr tė vėrtetuar,
sipas kryetarit tė LZHK-sė, Dashamir Shehi,qė qeveria po
kryen demagogjinė e radhės lidhur me premtimet e saj, pėr tė
kompensuar deri nė qindarkėn e fundit ish-pronarėt. Drejtuesi
i LZHK-sė, Dashamir Shehi, ka deklaruar dje nėn cilėsinė e
kandidatit pėr deputet tė kėsaj force politike nė zonėn 31,
se qeveria nuk di tė thotė se ku do tė gjejė fondin e madh tė
parave pėr tė kompensuar ish-pronarėt, ku vetėm pėr Tiranėn
duhen 2-3 milion dollarė. "Ka munguar njė strategji
konkrete pėr kthimin e pronės tek pronari. Pėrsa kohė do tė
shkelet e drejta e pronės, zhvillimi i vendit do tė mungojė.
Janė demagogji premtimet e qeverisė pėrkompensimin e pronės
pasi i mungojnė fondet e duhura. Sipas shifrave tė dhėna nga
qeveria vetėm pėr Tiranėn duhen 2-3 milion dollarė pėr tė
kompensuar ish-pronarėt, por qeveria nuk e thotė se ku do t'i
gjejė kėto para",- tha dje Shehu. Qeveria ka parashikuar
fondin prej 5 milion dollarėsh pėr tė kompensuar ish-pronarėt
pėr vitin 2007, ndėrkohe qė ende nuk ėshtė bėrė e ditur mėnyra
e shpėrndarjes sė kėtyre parave. Kėsaj here nė listėn e
subjekteve tė shpronėsuara nuk do tė pėrfshihet vetėm
Tirana dhe Kavaja (ashtu siē u procedua vitin e kaluar), por
edhe qytetet tė tjera tė vendit. Pak ditė mė parė, Kėshilli
i Ministrave miratoi ēmimet e trojeve pėr qarqet e Vlorės,
Gjirokastrės, Beratit, si dhe ēmimet e trojeve tė qyteteve
Bulqizė, Burrel, Klos dhe Vlorė. Pėrpos miratimit tė hartave
tė ēmimeve tė tokės, qeveria ende nuk ka deklaruar deri mė
sot njė shifėr tė pėrafėrt se sa ėshtė vlera pėr
kompensimin e ish-pronarėve. Specialistė tė Agjencisė sė
Kthimit dhe Kompensimit tė Pronave shprehen nėn zė se vlera nė
fjalė mund tė shkojė deri nė 3 miliard euro, shifėr kjo e
papėrballueshme pėr tu realizuar. Pėr kėtė arsye,
specialistėt e AKKP-sė janė shprehur se ėshtė e nevojshme qė
institucionet pėrgjegjėse tė bėjnė gati fondin e tokave tė
lira, qė do tė vihen nė dispozicion tė ish-pronarėve, pėr
tė mundėsuar kompensimin fizik dhe shmangur nė tė njėjtėn
kohė kompensimin financiar.Shefi i Vlerėsimit tė Pronave nė
AKKP, Patrior Ēobaj deklaroi gjatė njė prononcimi pėr mediat
se, ministritė pėrgjegjėse pėr evidentimin e tokave tė lira
publike ishin duke dėrguar pranė Agjencisė tė dhėnat e
fundit, qė do tė mundėsonin edhe publikimin e fondit tė plotė
tė kėtyre tokave. Ndėrkohė Ministri i Bujqėsisė, Jemin
Gjana, deklaroi pėrmes njė konference pėr shtyp tė zhvilluar
dy ditė mė parė se ishin plot 27 mije ha tokė bujqėsore dhe
troje qė ishin evidentuar nga dikasteri qė ai drejton, pėr tė
shkuar nė dispozicion tė kompensimit fizik tė ish-pronarėve.
Shehi: Historia tė rishikohet qė para 1912 TIRANĖ- Kryetari i Lėvizjes pėr Zhvillim Kombėtar,Dashamir Shehi, mori pjesė nė ceremoninė e organizuar nė Pallatin Mbretėror me rastin e Pėrvjetorit tė 79 tė Monarkisė. Nė takimin qė pati me Mbretin Leka i I, Shehi vlerėsoi rolin historik tė Ahmet Zogut pėr kontributin e dhėnė nė forcimin e shtetit shqiptar. Pėr kėtė arsye, i pyetur nga medialidhur me debatin e hapur sė fundmi pėr ēėshtjen e rishikimit tė historisė, Shehi tha se, "ka ardhur koha qė shqiptarėve t'u thuhet e vėrteta e tyre historike. Rishikimi i historisė ėshtė i domosdoshėm dhe unė jam i mendimit se historia e shkruar e popullit shqiptar duhet tė rivlerėsohet nė shumė kapituj dhe jo vetėm sa i pėrket periudhės nga Lufta e Dytė Botėrore e nė vazhdim, por tė shtyhet deri nė vitin 1912 dhe nėse ekzistojnė dokumente autentikė, tė rishikohet edhe historia e popullit shqiptar para 1912.Por ėshtė shumė e rėndėsishme tė kuptohet se pėr historinė duhet tė flasin vetėm historianėt dhe jo politika. Politika duhet tė mbajė duart larg ndryshimit tė historisė pasi kjo u takon vetėm historianėve dhe studiuesve". Kreu i LZHK, shtoi mė tej se "nėse politika do tė merret me ndryshimin e historisė kjo nuk do tė jetė gjė tjetėr veēse vazhdimi i procesit tė falsifikimit tė sė vėrtetės. Ndaj theksoj se ėshtė detyrė dhe pėrgjegjėsi e historianėve, studiuesve dhe shkencėtarėve qė tė merrenme rivlerėsimin e historisė dhe nxjerrjen nė dritė tė sė vėrtetės historike tė kombit shqiptar". |
Mustafaj: Bode tė lerė postin e Sekretarit tė Pėrgjithshėm
01-09-2007
|
||
TIRANĖ- Besnik Mustafaj, njė ndėr anėtarėt e Kryesisė
sė PD-sė dhe sekretar i Marrėdhėnieve me Jashtė nė tė, ėshtė
shprehur dje pro ndryshimeve nė parti, duke vėnė theksin nė
mosfunksionimin e forumeve mė tė larta tė selisė blu.
Mustafaj nuk mbėshtet idenė e hedhur muaj mė parė pėr
ndarjen e posteve partiake nga ato qeveritare, po i bėn thirrje
tė gjithė atyre funksionarėve tė lartė tė PD-sė, tė cilėt
janė edhe ministra nė qeverinė Berisha, qė tė lėnė njėrėn
prej detyrave nėse nuk i pėrballojnė dot tė dyja, duke marrė
si shembull postin e sekretarit tė pėrgjithshėm. Problemi
ėshtė qė, sekretari i pėrgjithshėm i partisė, qė ėshtė
dhe ministėr i financash, duhet tė kryejė dhe detyrat e tij
si sekretar i pėrgjithshėm ose tė thotė unė nuk e bėj dot
dhe ta lirojė vendin, njėrėn ose tjetrėn. Nuk ėshtė
problemi parimor, demokratik ose jo demokratik, problemi ėshtė
sa i mefshtė dhe sa i pėrgjegjshėm ėshtė secili nga kėto
personalitete qė janė edhe ministra, edhe sekretarė, pėr tė
kryer detyrat qė u takojnė. Sipas sekretarit pėr marrėdhėniet
mes Jashtė nė PD, ndryshimet nė parti duhet tė bėhen nė
respekt tė statutit tė saj, pra fillimisht tė mblidhen
strukturat e partisė, si Kėshilli Kombėtar, i cili ėshtė bėrė
inekzistent. Ndryshimet duhet tė kenė njė fazė tė parė
qė tė respektohet statuti, pra qė institucionet politike,
strukturat politike brenda PD-sė tė funksionojnė, tė
funksionojė Kėshilli Kombėtar qė ėshtė bėrė inegzistent.
Kėshilli Kombėtar ka detyra nė statutin e PD-sė. Nė pėrputhje
mė kėtė dinamikė qė parashikon statuti tė bėhet edhe
ndryshimi i njerėzve, ose tė bėhen edhe ndryshime statutore qė
janė normale nė jetėn dinamike tė njė partie siē ėshtė
PD-ja, u shpreh Mustafaj. Ish- ministėr i Punėve tė
Jashtme, Besnik Mustafaj i konsideron tė nevojshme ndryshimet nė
qeveri, qė sipas tij duhet tė ndodhin pas njė analize tė
thellė. Duhet bėrė analizė, duhet tė bėrė bilanci i
dyfishtė i qeverisė dhe qeveritarėve, edhe realizimet e tyre
nė drejtim tė dikastereve, edhe i pėrfaqėsimi politik, sa
kanė pėrfaqėsuar politikisht PD-nė dhe programin e saj nė kėtė
periudhė,- pėrfundoi Mustafaj.
|
http://www.gazeta-shqip.com/artikull.php?id=25899 02/09/2007
Dossier
Si u shpall Monarkia Shqiptare mė 1 shtator 1928
Plot 79 vjet mė parė, mė 1 shtator tė vitit 1928,
(ditė e shtunė), njė Asamble Kushtetuese e cila ishte
zgjedhur me votimet qė u mbajtėn mė 16 gusht tė atij
viti dhe qė kryesohej nga Pandeli Evangjeli, vendosi
me unanimitet tė plotė pėr ndėrrimin e formės sė
qeverisjes sė Shqipėrisė, duke e kthyer vendin nga
Republikė, qė ishte deri nė atė kohė, nė Monarki
parlamentare. Dhe duke shpallur kryetarin e
Republikės, Ahmet Zogun, si Mbret tė Shqiptarėve. Po
si u veprua pėr ndėrrimin e formės sė qeverisjes sė
Shqipėrisė, nga Republikė nė Monarki, dhe shpalljen e
Ahmet Zogut si Mbret tė Shqiptarėve, cfarė hapash
ligjore u ndėrmorėn nga deputetėt e asaj kohe pėr tia
arritur atij qėllimi, dhe kush ishin ata qė e
mbėshtetėn mė shumė Zogun pėr tė hipur nė fron? Lidhur
me atė ngjarje tė pazakontė dhe tė shumėpėrfolur nė
historiografinė e shtetit shqiptar qė i ndryshoi atij
formėn e qeverisjes, gjė e cila vazhdon tė jetė edhe
sot objekt debatesh tė shumta nė mes studiuesve,
historianėve, por edhe tė klasės politike, nė shkrimin
e mėposhtėm po japim tė plota tė gjithė hapat dhe
procedurat qė u ndoqėn nga deputetėt e asaj kohe dhe
Asambleja Kushtetuese e zgjedhur prej tyre, pėr tė
bėrė tė mundur kthimin e Shqipėrisė, nga Republikė, nė
Monarki, si dhe proklamimin e Ahmet Zogut, si Mbret tė
Shqiptarėve. Pėr tė gjitha kėto, jemi bazuar kryesisht
nė shkrimet dhe botimet zyrtare tė periudhės sė
Monarkisė sė Mbretit Zog, ku ėshtė pasqyruar
saktėsisht mėnyra ligjore dhe tė gjitha hapat e
nevojshme se si u procedua nga klasa politike e asaj
kohe. Po kėshtu, nė kėtė histori tė shkurtėr tė
themelimit tė Mbretėrisė Shqiptare, po japim edhe se
cilat ishin ato shtete qė e njohėn dhe e pėrkrahėn
shpalljen e Zogut si Mbret dhe kush e kundėrshtoi dhe
nuk e njohu atė.
Pse duhej ndėrruar forma e regjimit?
Sipas shkrimeve tė shumta tė botuara nė organe tė
ndryshme tė shtypit shqiptar ato ditė qė Kryeministri
dhe njėkohėsisht Presidenti i Shqipėrisė, Ahmet Zogu,
po vinte mbi krye kurorėn e Skėnderbeut, thuhej se:
Shumica e shqiptarėve nė vitin 1925 kur u bė shpallja
e republikės nuk ishin tė kėnaqur me atė formė regjimi
qė dukej se nuk ua pėrmbushte dėshirat e tyre pėr njė
lloj qeverisjeje mė tė mirė tė vendit. Traditat dhe
mentaliteti i shqiptarėve i pengonte ata tė kuptonin
idealet e njė republike dhe vendimet e herėpashershme
tė parlamentit nuk po zgjidhin problemet mė urgjente
qė kishte vendi me gjithė ndėrrimet e shpeshta tė
qeverive. Nė ambientet dhe qarqet zyrtare gjithnjė e
mė shpesh po dėgjohej se: "Me njė mbretėri tė
konsoliduar e tė trashėguar do tė sigurohej
vazhdimėsia e regjimit tė brendshėm nė krahasim me
pozitėn e Presidentit tė Republikės, qė nuk ishte
shumė i mbrojtur pėrpara precedentėve qė jo rrallė e
rrezikonin seriozisht atė.
Shtimi i njė paragrafi nė Statutin e Republikės
Nė kėto kushte nė qershorin e vitit 1928, pas krijimit
tė qeverisė sė re, Presidenti Zog, nė emėr tė qeverisė
dhe tė deputetėve tė Parlamentit, me qėllim qė: pėr
ti dhėnė shtetit shqiptar njė formė definitive
regjimi, nė kushtet dhe situatėn e krijuar, dekretoi
datėn 5 gusht 1928, si ditė pėr mbledhjen e Asamblesė
Kushtetuese, ku do tė bėhej njė rishikim i mundshėm i
Kushtetutės nė fuqi. Kėshtu, tė dyja dhomat e
legjislativit, Senati dhe Dhoma e Lartė e Deputetėve,
nė bazė tė dėshirave qė po shfaqnin shqiptarėt dhe
duke ndier nevojėn e njė rishikimi tė pėrgjithshėm tė
statutit, me qėllim edhe pėr ta bėrė atė mė tė
pėrshtatshėm, nė njė mbledhje tė pėrbashkėt qė kishte
formėn e njė asambleje legjislative, e cila u mbajt mė
6 qershor tė atij viti, vendosi me unanimitet tė plotė
pėr shtimin e njė paragrafi nė nenin 141 tė Statutit
tė Republikės, nė tė cilin thuhej: "Rishikimi i
pėrgjithshėm i statutit i pėrket vetėm Asamblesė
Konstituente". Shtimi i kėtij paragrafi nė statut
bėhej me qėllim qė kur tė shtrohej nevoja e rishikimit
tė pėrgjithshėm tė statutit, tė dy dhomat,
konsideroheshin automatikisht tė shpėrndara dhe
menjėherė dekretoheshin zgjedhjet pėr Asamblenė
Konstituente.
Dekretimi i zgjedhjeve tė reja mė 17 gusht 1928
Nė po atė mbledhje tė datės 6 qershor, tė dy dhomat
morėn vendimin unanim pėr shpėrndarjen e tyre, duke i
hapur rrugė Asamblesė Konstituente qė tė hartonte e tė
votonte njė statut tė ri. Nė mbėshtetje tė kėtij
paragrafi tė shtuar nė statut dhe vendimit tė marrė
prej asamblesė legjislative pėr shkrirjen e dy
dhomave, u dekretuan zgjedhjet pėr tu mbajtur mė
datėn 17 gusht 1928. Kėto zgjedhje u zhvilluan nė
afatin e ditėn e caktuar dhe me njė rregull e qetėsi
perfekte pėr tu admiruar, gjė e cila nuk kishte
ndodhur kurrė mė parė nė zgjedhjet e zhvilluara qė nga
hapja Parlamentit tė parė shqiptar nė 21 prillin e
vitit 1921. Ato zgjedhje u zhvilluan me proporcionin:
njė asamblist pėr 15.000 banorė dhe pėr cdo fraksion
qė kalonte numrin e 7.500 banorėve, me votim indirekt,
duke bėrė kėshtu zgjedhje korrekte nė tė gjitha
prefekturat e Shqipėrisė, si: Shkodra, Kosova, Dibra,
Durrėsi, Elbasani, Berati, Korca dhe Vlora. Njė javė
mė vonė, mė 25 gusht 1928 u hap Asambleja me mesazhin
e Kryesisė sė Shtetit, i cili u lexua nga ministri i
Drejtėsisė, Hiqmet Delvina, i pari qė ishte nė radhėn
e ministrave. Nė fjalėn e tij, nė mes tė tjerash
ministri Delvina u shpreh: "Kryesija e Shtetit
Shqiptar nė kėtė moment historik ndjen gėzimin ma tė
madh tju pėrshėndesi, Ju Etėn tė kėtij Kombi Sovran,
dhe tju thotė mirseardhėt dhe dalshi faqebardhė nė
misionin e naltė qė iu ka ngarkuar kombi". Nė mbyllje
tė fjalės sė tij, ministri Delvina u shpreh: "Kryesija
e Shtetit dhe gjithė organet e sajė duke pasur
respektin ma tė madh kundrejt sovranitetit tė pacenuem
tė popullit shqiptar, cfaq edhe njėherė nė mėnyrėn ma
formale se ju pėrfaqėsuesit do tė bisedoni mbi fatet e
kėtij kombi qė ju pėrfaqėsoni, si ta gjykoni e ta
dėshironi, si ma tė arsyeshme pėr lumturinė e
Shqipnis. Vullneti i popullit asht vendimi i Zotnisė
Juej, i cili ka me qenė njė udhėn i pandryshueshėm dhe
do tė caktojė drejtimin e jetės shtetnore duke
pėrdorur sypranin e vullnetin e Kombit".
Mbledhja e dytė e Asamblesė
Pas mbledhjes sė dytė tė Asmablesė u mbajt edhe njė
mbledhje tjetėr mė datėn 27 gusht, ku si nė mbledhjen
e parė (atė tė datės 25 gusht), u bė legalizimi i
kredencialeve dhe betimi i tė zgjedhurve. Po kėshtu u
zgjodh edhe kryesia e Asamblesė me kryetar z. Pandeli
Evangjeli. Nė mbledhjen e tretė tė Asamblesė u lexua
njė numėr shumė i madh telegramesh qė kishin ardhur
nga tė gjitha krahinat dhe prefekturat e Shqipėrisė,
ku shprehej solidariteti pėr krijimin e Monarkisė dhe
proklamimi i Ahmet Zogut si Mbret i Shqiptarėve. Pas
leximit tė telegrameve tė ardhura nga populli, filloi
shqyrtimi i pikės sė parė tė rendit tė ditės, e cila
kishte tė bėnte me rishikimin e pėrgjithshėm tė
statutit. Me propozimin e deputetit tė Dibrės,
Abdurrahman Dibra, u pranua me votim qė: dispozitat e
konsideruara si tepėr tė ngutėshme pėr tu ndryshuar,
tė hynin nė fuqi qė nė momentin e votimit tė tyre. Nė
diskutimet e filluara pėr kėtė gjė, fjala iu dha
fillimisht deputetit Abdurrahman Dibra, i cili
ndėrmjet tė tjerash u shpreh: "Mund tė pretendohet se
monarshistėt janė demode, ose se ju ka kaluar koha,
dhe se kėta cdukin sovranitetin e popullit, jo zoti
Kryetar. Mbi format e shteteve dy teori janė:
Demokracija e plutokracia. Nga kėto, Demokracija
ndahet nė dy lloje: nė demokraci republikane dhe
demokraci monarkike. Sot vetėm kėto dy forma
ekzistojnė dhe kėto dy forma burimin e kanė tek
populli. Kryetarėt e shteteve janė tė lejuar qė ti
zbatojnė ato. Mundet tė thotė dikush sot se forma
republikane asht ajo forma ma e mbaruenme, unė ju them
jo, se po tė marrim parasysh disa vende republikane,
atje janė formue oligarqina, nga ana tjetėr nuk mund
tė thuhet se popujt Belg, Hollande dhe Skandinave,
janė ma pak sovranė sė Brazilja. Jo, sa asht njeni
sovran, asht dhe tjetri. Gjithashtu nuk ka ndonjė
ndryshim ndėrmjet statutit tė Francės e tė Anglisė,
prandaj nuk na mbetet gjė tjetėr vecse tė caktojmė atė
formė qeverisje qė i pėrshtatet popullit". Pas fjalės
sė mbajtur nga deputeti Abdurrahman Dibra, diskutuan
me radhė deputetėt e tjerė, si: Fejzi Alizoti i
Prefekturės sė Gjirokastrės, Spiro Papa i Beratit,
Mihal Kaso i Gjirokastrės (bashkė me Javer Hurshitin),
Sulejma Starova dhe Xhefar Ypi tė Korcės, duke
vazhduar mė pas me diskutimet e tyre: F. Rusi, H.
Myftiu, K, Kosturi, N. Kici, Dr. S. Pojani, Dr.
Simonidhi, H. Papadhopulli, K. Mjeda, Z. Poga, H.
Vrioni, A. Becėa, M. Kapidani, R. Matja, M. Bushati,
Th. Papapano, Z. Begolli, duke i mbyllur diskutimet
deputeti i Skraparit, Ferid Vokopola. Nė tė gjitha
diskutimet e deputetėve, shprehej nevoja e vendosjes
sė Monarkisė dhe Kurora Mbretnore e Skėnderbeut ti
dorzohej Ahmet Zogut, qė cilėsohej prej tyre si:
"Shpėtimtar i Kombit".
Fjala e deputetit Kol Mjeda nė mbledhjen e asamblesė
Mė datėn 1 shtator tė vitit 1928 (qė ishte ditė e
shtunė), nė ora 9 paradite, u hap mbledhja e katėrt e
Asamblesė nga Kryetari Pandeli Evangjeli, qė ia dha
fjalėn pėr diskutim deputetit tė Dibrės, Kol Mjeda, i
cili tepėr i impresionuar iu drejtua asamblistėve me
kėto fjalė: "Zotnij, nė kėtė stinė pesė shekuj ma
parė, miset e popullit (pėrfaqėsuesit e popullit ishin
mbledhur nė Lesh, nė vėndin teorik pėr ti dhuruar tė
madhit Skėnderbe, Kunorėn e Shqipnis, edhe sot
Asambleja Konstituente asht mbledhur me i dhurue
shpėtimtarit tė kombit Kunorėn e Mbretnis tė madhit
Skėnderbe (salla shpėrthen nė duartrokitje). Conju ju
o burra, conju ju o Lekė, coju o Pirro, coju u
Shqiptarė, afroju kėtu o i madhi Skėnderbe, shif e
gėzou se shqiptarėt e cuen dėshirėn tėnde nė vėnd, qė
ti pesė shekuj ma parė deshe me e ba. O Skėnderbe, nė
kėtė minut, stėrnipi yt, Zogu, po xen vendin tand, qė,
me gjoks tė vet e me shpat tė vet e fitoi. A je kund
Naim, po ti Vaso ku je? Eja kėtu e nxirri dy vjersha
prej zemrės sate e rrėfej botės se populli shqiptar
ėshtė mbledhur pranė fronit tė madhit Skėnderbe dhe
sot po krenohet se po kryhet ėndrra jote e vjetėr".
Mbas fjalės sė deputetit Kol Mjeda qė u ndėrpre disa
herė nga duartrokitjet, diskutuan edhe deputetė tė
tjerė tė cilėt i mbaronin fjalimet e tyre solemne me
shprehjet: "Rroftė Zogu, Mbret i Shqiptarėve, Rroftė
Mbretnia Shqiptare".
Ngritja e komisionit pėr statutin qė do shpallte
Monarkinė
Pas fjalimeve u zgjodh njė komision i posacėm i
pėrbėrė nga: Pandeli Evangjeli, Hiqmet Delvina, Kostaq
Kota, Milto Tutulani, Abdurrahman Dibra, Ferit
Vokopola, Javer Hurshiti, Fejzi Alizoti, Fiqri Rusi,
Hafiz Xhemali, Mihal Kaso, Ndrek Kici, Engjėll
Serreqi, Ibrahim Xhindi, Seit Toptani, Ahmet
Hastopalli, Rexhep Matja, Halit Rroji, Anton Beca,
Pjetėr Poga, Xheferr Ypi, Sulejman Starova, Spiro Papa
dhe Dr. Simonidhi. Ky komision u ngarkua nga Asambleja
pėr tė pėrgatitur nenet e statutit pėr shpalljen e
Monarkisė dhe proklamimin e Ahmet Zogut si Mbret i
Shqiptarėve. Pasi komisioni i ngritur pėr kėtė qėllim
hartoi statutin, Kryetari i Asamblesė, Pandeli
Evangjeli, iu drejtua tė pranishmėve me kėto fjalė:
"Shqipnis ky regjim kurdoherė i ėshtė dukur i
arsyeshėm pėr mirėqeverimin e saj dhe sa mė shumė
imponohet sot, kur pėr ti dhėnė fuqinė mbretnore,
kemi Nalt Madhėninė e tij, Ahmet Zogun, Shpėtimtarin e
Kombit, tė provuem me vepra madhėshtore patriotike nė
tė gjithė kohėn e vetsundimit tonė. Njė Mbret nė krye
tė Shqipnis, i jep kėsaj nga njė anė plot fuqi morale,
dhe nga ana tjetėr njė qeveri tė qetė dhe plot forcė
pėr mirėrritjen e Kombit nė tė gjitha cfaqjet e tij.
Prandaj komisioni i statutit, Kunorėn e Naltė tė
fronit historik Shqiptar, ia paraqet Shpėtimtarit tė
Kombit, Ahmet Zogut, nė temėn: Zogu i Parė, Mbret i
Shqiptarėve. Komisjoni me kėtė rast propozon qė tė
bahet tri ditė festė dhe 1 shtatori tė shpallet si
festė zyrtare". Pas fjalės sė kryetarit tė Asamblesė,
filloi votimi i tė gjithė neneve tė statutit tė
paraqitur nga komisioni pėrkatės dhe u vendos qė po
atė ditė tė 1 shtatorit nė ora 5 pasdreke tė vinte nė
Parlament pėr tė bėrė betimin pėrpara Asamblesė, vetė
Mbreti i porsashpallur Zogu i Parė. Sipas vendimit tė
Asamblesė, Ahmet Zogu u paraqit nė Parlament nė orėn e
caktuar duke bėrė betimin solemn qė sanksionohej nga
statuti, betim i cili u prit me duartrokitje tė gjata
nga tė pranishmit nė sallė.
Fjala e Zogut nė Parlament pas shpalljes Mbret i
Shqiptarėve
Pas bėrjes sė betimit, Mbreti Zog mbajti njė fjalė
pėrshėndetėse pėrpara tė pranishmeve qė ishin nė
sallė. Nė fjalėn e tij ai tha: "Zotėrinj. Nė mesazhin
qė iu dėrgova para disa ditėve ju pėrshėndetshe tuj ju
urue suksese Ju Etėnve tė Kombit. Sot, po ju drejtohem
si shok, si bashkėpunėtor tė idealit tė pėrbashkėt.
Nasht se nė fjalimin tem nuk do tė gjeni fjalėt e
nalta tė krenve tė ndershėm tė stolisun me kunorė, tė
mos cuditeni. Se unė shof nė kryesinė e Shtetit
Shqiptar, nė tė cilėn titull qoftė shėmbėlltyrėn
besnike tė popullit dhe shėrbyesin e palodhur tė
popullit. Sot nė minutėn kur ngarkohem me detyrėn e
randė dhe tė naltė tė shtetit prej vullnetit dhe
dėshirės sė popullit tė cfaqun me vendimet e
ndėrgjegjies suaj, do tė veproj tuj marrė parasysh
resposabilitetin moral tė cilin herėt ose vonė, dinė
ta cmoj populli shqiptar pėr naltėsimin e vendit.
Bota e ka marrė lajmin se dhe ne bijt e shqipes mund
tė krijojnė njė shtet. Mbas sodit detyrėn e kemi ma tė
randė se duhet ti tregojmė botės se edhe shqiptari si
cdo popull i qytetnuem mund tė marri kulturėn e cila
asht pasunija e tė gjithėve dhe ideali i botės mbarė.
Vetėm nė kėtė mėnyrė tuj i sigurue vendit tonė njė tė
ardhme tė mirė mund ta paguejm njė detyrė historike.
Nė regjimin e ri Shqipnia ka me qenė njė faktor paqeje
nė Ballkan. Relasjonet qė ekzistojnė sot me shtetet
fqinje e dashamire do ti forcojmė akoma dhe ma tepėr.
Zogu me shokėt e vet jo vetėm do tė respektoj tė
drejtat kombėtare, por edhe kur tė jetė nevoja, me
dorė tė naltė tė atij ideali qė na ka falė natyra edhe
na i ka shėnue historija, tue plotėsue edhe vendin nė
sheshin e qytetnimit. Si tė mbaroni detyrėn e shenjtė,
tė ktheheni nė vendet e juaja dhe ti thoni popullit
sovran se Prisi i tij, e shef botėn si cdo shqiptar
edhe se me sa shpejtėsi e entuziazėm e keni vu nė
fronin e Kastriotit, aq me shpejtėsi e kėnaqėsi keni
me e gjet gjithmonė gati, pėr me i sakrifikue tė
gjitha, mė asht nevoja dhe jetėn, mbas dėshirit tė tij
dhe pėr tė mirėn e vendit. Zotnij, dalshi faqebardhė
pėrpara historisė". Pas fjalimit tė tij, Ahmet Zogu i
porsakurorėzuar si Mbret i Shqiptarėve, nėn
duartrokitjet e tė pranishmeve qė kishin mbushur
sallėn, ku mes tyre shquhej trupi diplomatik i
akredituar nė vėndin tonė dhe personalitetet e larta
shtetnore tė ftuara nė kėtė eveniment tė rrallė qė po
pėrjetonte Shqipėria,u largua nga salla e Parlamentit
i rrethuar nga deputetėt. Jashtė selisė sė
Parlamentit, Mbretin Zog e priste njė numėr i madh
njerėzish jo vetėm nga kryeqyteti, por edhe tė ardhur
nga vise tė ndryshme tė vendit, kryesisht nga zonat e
Matit, Mirditės dhe Dibrės, tė cilat njiheshin pėr
besnikėrinė dhe pėrkrahjen qė i kishin dhėnė Zogut
deri nė atė kohė.
Pėrshėndetja e parė nga ambasadori italian, Ugo Sola
Sapo mbaroi ceremonia e betimit nga tė gjithė
pėrfaqėsuesit diplomatikė qė ndoqėn aktin e
kurorėzimit tė Mbretit tė Shqiptarėve, ministri
fuqiplotė i Italisė nė Shqipėri, Ugo Sola, ishte i
pari qė i dėrgoi mesazhin e urimit Mbretit Zog, ku
ndėrmjet tė tjerash shprehej: "Nalt-Madhėrisė sė tij
Mbret i Shqiptarėve. I paraqes Nalt-Madhėrisė suaj
pėrshėndetjen e parė tė Kombit aliat. Qeverija e N. T.
Mbretit tė Italisė, mė dėrgoi urdhrin, tė cilin me
kėnaqėsi dhe gėzim e ushtronj, qė tė hynj menjėherė nė
relacione zyrtare me Qeverinė e Nalt-Madhėrisė sė Tij,
Mbretit tė Shqiptarėve. Qeveria ime pa sė afėrmi, me
kėnaqėsi ndėrrimin e regjimit, i cili priti
Nalt-Madhėrin tuaj nė fronin, tė cilin aliat besnik i
Italisė, Gjergj Kastrioti Skėnderbeg, kishte lėnė
vakant prej pesė shekujsh. Unė jam i sigurtė se
Nalt-Madhėria e juej do tė frymėzoheni nga traditat e
kėtij tė pėrparshmi tė madh, pėr tė mbajtun dhe pėr tė
forcumun ma tepėr njė aleancė, sė cilės vleftėn,
fuqinė e ngjatjen e bajnė tė ngutshme traditat
historike dhe arsyet gjeografike. Vepra qė
Nalt-Madhėria e juej e cila ka fillue pėr dobi tė
popullit shqiptar, ja qysh sot asht ndjekun me urime
tė nxehta prej popullit dhe prej qeverisė sė N. T.
Sovranit ti, August". Sola.
Zogu i kthen mesazhin dhe falėnderon qeverinė italiane
Kėtij telegrami qė ministri italian nė Shqipėri, Ugo
Sola, i dėrgonte Mbretit Zog, me anė tė cilit Italia
njihte zyrtarisht regjimin Monarkik tė Shqipėrisė,
Ahmet Zogu iu pėrgjigj po me njė telegram, ku nė mes
tė tjerash i shkruante: "Shkėlqesisė sė Tij, Ministrit
tė Italisė. Durrės. Jam thellėsisht i mallėngjyer nga
fjalėt dhe urimet qė Shkėlqesia Juaj me shfaqni. Kini
mirėsinė tė parashtroni falenderimet e mija ma tė
nxehta N. M. Sovranit August tė Italisė dhe Duces,
ashtu dhe popullit tė madh Italian, pėr pėrkrahjen qė,
me kreshnikėri i kanė bamun popullit shqiptar ashtu
dhe personit tim. Dua me sigurue Qeverinė aliate se
relacionet miqėsore dhe tė sinqerta qė ekzistiojnė, nė
kohėn e arthme, nuku munt, vecse me u bamun gjithherė
ma tė pėrzemėrta. Traktati i aleancės i lidhun
ndėrmjet dy qeverive do tė vazhdojė shumė larg
periudhės sė caktueme; ka me vazhdue gjithmonė.
Personalisht, unė falenmderoj Shkėlqesinė e juaj, qė
kini ndihmu kaq pėr tė mbajtur relacione tė mira nė
mes dy shteteve dhe me veprėn e juaj tė palodhur i
prijtė gjithmonė fatbardhė. Detyrohem me ju lut, nė
mėnyrė tė posacme. Me sigurue rishtazi Ducen pėr
mirėnjohjen time dhe pėr miqėsinė time tė
pandryshueshme". Zogu i Parė. Pas telegramit tė
ministrit fuqiplotė (ambasadorit) tė Italisė nė
Shqipėri, Ugo Sola, ku qeveria italiane e njihte
Monarkinė Shqiptare dhe Mbretin Zog, nė adresė tė tij
erdhėn edhe shumė telegrame tė tjera nga shtete tė
ndryshme tė botės si: Hunmgaria, Greqia, Jugosllavia,
Uruguaj, Bullgaria, SHBA-ja, Franca, Hollanda,
Belgjika, Zvicra, Spanja, Polonia, Lituania, Letonia,
Suedia, Finlanda, San Marino, Ekuadori, Egjipti etj.
Mustafa Qemal Ataturku, nuk e njohu Zogun Mbret
Ndėrsa Monarkia Shqiptare dhe Mbreti Zog u njoh
zyrtarisht nga njė numėr i madh shtetesh tė botės, tė
cilat sic thamė mė lart i dėrguan edhe telegramet e
urimit, ajo gjė nuk ndodhi me Turqinė, ku kryetari i
atij shteti tė madh me lidhje tė vjetra historike me
Shqipėrinė, Mustafa Qenmal Ataturku, jo vetėm qė nuk e
njohu, por i acaroi marrdhėniet e tij me Zogun. Madje
ajo cėshtje shkoi deri nė mbylljen dhe tėrheqjen e
ambasadave pėrkatėse tė dy vėndeve pėr njė periudhė
prej tre vjetėsh. Kjo gjė bėri qė tė drejtat e
popullsisė shqiptare qė jetonte e punonte nė Turqi, e
cila pėrbėnte njė numėr shumė tė madh, do tė
mbroheshin nėpėrmjet konsullatės italiane tė
akredituar nė shtetin e madh aziatik, si aleatja dhe
fqinja mė e afėrt e Shqipėrisė.
Deklarata e Zogut nė gazetėn londineze "The Ily
Express"
Shpallja e Ahmet Zogut si Mbret i Shqiptarėve, u
festua me ceremoni tė ndryshme zyrtare nė tė gjitha
qytetet dhe krahinat e Shqipėrisė nė mbarė vėndin, ku
mori pjesė pothuaj i gjithė populli. Po kėshtu ajo
ngjarje zgjoi interesin edhe tė shtypit botėror, ku
mjaft gazetarė tė njohur tė gazetave prestigjioze
vrapuan pėr nė Shqipėri pėr tė marrė ndonjė intervistė
nga Mbreti Zog. Kėshtu, nė njė intervistė tė gjatė
prej dy orėsh qė Mbreti Zog dha nė Tiranė
ekskluzivisht pėr gazetėn londineze "The Ily Express",
ndėrmjet tė tjerash deklaroi: "I vetmi ndryshim pėr
mua tani ėshtė se mė duhet tė punoj 18 orė nė ditė dhe
kam mbi supe pėrgjegjėsitė e tėrė shtetit. Unė jam
vetėm njė punėtor dhe bėj detyrėn time. Kėtė kuptim ka
pėr mua dinjiteti mbretnuer". Kurorėn Mbretėrore tė
Shqipėrisė, qė Ahmet Zogu vuri mbi krye zyrtarisht mė
1 shtator tė vitit 1928, do ta mbante deri nė 7
prillin e vitit 1939, kur ish-aleati i tij mė i
ngushtė, Benitio Musolini, kreu agresionin ushtarak
ndaj Shqipėrisė dhe e detyroi Mbretin Zog qė tė
largohej pėrfundimisht nga vendi i tij, ku ai kishte
qeverisur pėr gati 15 vjet me radhė.
Si u shit Shėn Naumi!
Ēėshtja e Shėn Naumit, historia e kalimit tė tij nėn
sovranitetin e ish-Jugosllavisė sė parė nė vitin 1925, ėshtė pjesė
e historisė sė ndėrlikuar tė caktimit tė kufijve tė Shqipėrisė,
proces qė nis qysh me Kongresin e Berlinit.
Shėn Naumi dhe pylli i Velipojės nė Vermosh pėrbėjnė tė vetmet
shmangie vullnetare, me njė vendim tė njėanshėm tė institucioneve
ligjvėnėse tė Shqipėrisė, prej kufirit ndėrshtetėror tė caktuar
nga Komisioni Ndėrkombėtar i Kufijve.
Nė historiografinė vendėse kjo ēėshtje nuk ėshtė trajtuar nė mėnyrė
tė posaēme. Nė tekstet e historisė sė Shqipėrisė ėshtė pėrmendur
e pėrmendet kalimthi dhurimi i Shėn Naumit dhe i Vermoshit si njė akt i
lartė tradhtie i ish-mbretit Zog pas kthimit nga emigrimi politik nė
Beograd (dhjetor 1924). Ndėrsa roli i institucioneve tė tjera, i
Asamblesė Parlamentare, i Kėshillit tė Shtetit, i diplomacisė dhe i
organizatave ndėrkombėtare (Komisioni Ndėrkombėtar i Kufijve, Gjykata
Ndėrkombėtare e Hagės, Lidhja e Kombeve, Konferenca e Ambasadorėve,
shtetet fqinje) nuk ėshtė studiuar gjerėsisht.
Nė traditėn e studimeve pėr historinė e ēėshtjes sė Shėn Naumit
vendin e parė e zėnė studimet e historiografisė italiane, me pėrfaqėsues
tė tillė si P. Pastorelli, E. di Nolfo etj. Studime me karakter
informues janė kryer edhe nga autorė serbė, prej tė cilėve veēohen
ato tė Zhivko Avramovskit.
Disa qėndrime tė shtypit grek nė vitet 1925-1926 (gazetat "Ethnos",
"Eliniki") lėnė tė kuptohet shqetėsimi i fqinjit jugor pėrtej
asaj qė ndodhi me korrigjimin e kufirit nė Shėn Naum dhe qė reflekton
nė tėrėsi marrėveshjet komprometuese tė A. Zogut me N. Pashiqin gjatė
qėndrimit tė tij nė ish-Jugosllavi. Studimet albanologjike tė
shkollave tė tjera sllave (ruse-sovjetike, bullgare: Smirnova, Bobev) pėrmendin
dhurimin e Shėn Naumit si njė shpėrblim apo mirėnjohje ndaj Beogradit
pėr mundėsimin e kthimit tė armatosur tė A. Zogut nė pushtet.
Nė studimet shqiptare ka njė mungesė tė dukshme informacioni dhe gjithēka
ėshtė pėrqendruar te pėrgjegjėsitė e ish-mbetit Zog. Nė disa
studime ėshtė parė edhe nė kuadėr tė raporteve diplomatike e
politike shqiptaro-jugosllave. Mungon, nė tė vėrtetė, njė histori e
caktimit tė kufijve tė Shqipėrisė. Edhe njė studim monografik, me
karakter pėrshkrues dhe kronografik, pėrgatitur mė 1925 nga Th. Ippen,
mbetet ende nė gjendje dorėshkrimi, nė pritje tė pėrkthimit prej
origjinalit gjermanisht. Po ashtu mungon njė botim tematik dokumentesh tė
akteve mė tė rėndėsishme tė brendshme dhe tė jashtme qė kanė
luajtur rol pėrcaktues nė konfigurimin e kufijve qė trashėgon shteti
shqiptar. Njė lehtėsi e madhe do tė kishte qenė gjithashtu njė
koleksion hartash gjeopolitike rajonale mbi evolucionin historik dhe
politik tė problemeve dhe trajtave tė kufirit politik ndėrkombėtar tė
Shqipėrisė.
Gjendja e studimeve tė deritashme paraqitet thuajse rastėsore, si nė
pikėpamje tė burimeve, tė cilat pėr njė pjesė janė tė besueshme
dhe pėr njė pjesė tjetėr tė dyshimta; deri te vėshtrimet
historike-shkencore.
Duhet thėnė se studimet historiografike tė autorėve tė huaj janė mbėshtetur
kryesisht nė marrėveshjen e A. Zogut me N. Pashiqin nė gusht tė vitit
1924, nė bazė tė sė cilės, ndėrmjet shumė premtimesh dhe
koncesionesh, ish-mbreti i ardhshėm i njihte Beogradit tė drejtėn e
sovranitetit mbi Shėn Naumin dhe Vermoshin (njė sipėrfaqe pyjore). Sa u
takon burimeve shqiptare, qė ruhen nė AQSH dhe nė arkivin e MPJ, ato
nuk janė kėshilluar prej tyre. Dhe kjo bėn qė shpesh vėshtrimet tė
kenė kufizime.
Disa paqartėsi dhe kundėrthėnie tė tjera vijnė nga fakti se ēėshtja
e Shėn Naumit ėshtė parė kryesisht si pjesė e kompromiseve politike tė
A. Zogut me ish-Jugosllavinė e parė, pastaj me Italinė dhe me Britaninė;
si ilustrim i politikės sė vasalitetit dhe tė lėshimeve kombėtare tė
periudhės mbretėrore, jo si njė ēėshtje specifike mė vete. Nė njė
varg studimesh kjo ēėshtje ėshtė marrė kalimthi si objekt, pėr tė
konkretizuar dinakėrinė dhe lojėrat diplomatike tė A. Zogut nė marrėdhėniet
me fqinjėt, sidomos me ish-Jugosllavinė dhe Italinė, por edhe me Fuqitė
e Mėdha.
Nė tė vėrtetė, ēėshtjet ndėrkufitare tė Shqipėrisė kanė edhe njė
pėrmasė ndėrkombėtare, qė lidhet me vendimet e Fuqive tė Mėdha pėr
mėnyrėn si u njoh pavarėsia e Shqipėrisė, duke pėrfshirė paketėn e
privilegjeve qė Konferenca e Ambasadorėve i njohu Italisė mbi Shqipėrinė.
Kjo paketė njihej edhe nga qeverisėsit e Shqipėrisė pas vitit 1920,
duke pėrfshirė A. Zogun. Pėrpjekjet e tij pėr tė neutralizuar
kufizimin e sovranitetit tė vendit prej Italisė, duke bėrė kompromise
dhe duke dhuruar shumė koncesione ndaj ish-Jugosllavisė sė parė dėshtuan
plotėsisht me Traktatin e Paqes dhe tė Sigurimit (1926) dhe me traktatin
e dytė tė Tiranės, qė ia njohėn legjitimitetin Romės tė
kontrollonte jo vetėm pushtetet, por edhe territoret shqiptare. Por ndėrkaq,
Shėn Naumi ishte dhuruar.
Gjatė dy vjetėve tė fundit, nė njė proces tė gjatė bashkėpunimi me
prof. dr. V. Dukėn, historiane, arrita tė kryej njė studim
pasuniversitar pėr kėtė ēėshtje krejtėsisht tė heshtur, nė tė cilėn
ėshtė paraqitur gjendja e studimeve dhe tė burimeve brenda dhe jashtė
vendit, duke konkluduar me njė bibliografi dhe burimologji mundėsisht
shterruese; janė bėrė evidente pikėpamjet qė studiuesit kanė
parashtruar, sė bashku me pajtimet dhe mospajtimet e tyre; janė
konfirmuar arritjet dhe janė shpjeguar kufizimet e kėtyre studimeve; janė
pasuruar faktet dhe burimet pėr temėn e zgjedhur; dhe janė ftuar
dijetarėt e fushave nė njė diskutim tė ri.
Njė qėllim themelor i njė sprove tė tillė do tė ishte ta pavarėsojė
ēėshtjen e Shėn Naumit prej problemeve tė tjera tė historiografisė
shqiptare tė kėsaj periudhe, ta bėjė atė objekt mė vete, qė meriton
vėmendjen e dijes, jo si pjesė e problemeve tė historisė sė caktimit
tė kufijve tė Shqipėrisė, as si nėnēėshtje e raporteve diplomatike
dhe gjeopolitike tė mbretėrisė shqiptare me fqinjėt.
Mbėshtetur nė arritjet e shkencės historike shqiptare, nuk ėshtė e vėshtirė
pėr tė ndėrtuar njė kalendar ngjarjesh ndėrkombėtare e kombėtare, qė
kanė pasur rol pėrcaktues nė trajtimin e ēėshtjeve ndėrkufitare tė
Shqipėrisė me fqinjėt. Njė vend tė privilegjuar zėnė ngjarjet dhe
zhvillimet qė lidhen drejtpėrdrejt nė procesin e korrigjimit tė
kufirit shqiptar nė Shėn Naum e Vermosh nė favour tė ish-Jugosllavisė.
Ky kalendar ėshtė i domosdoshėm pėr ta vendosur ngjarjen nė kohė dhe
nė hapėsirė, nė njė kuadėr tė mjaftueshėm arsyetimi, qė lehtėson
mbrojtjen prej gabimeve. Duke e shoqėruar me shėnime paralele, qė
paraqesin pikėpamjen zyrtare "tė historiografisė sė tjetrit",
me pėrparėsi si paraqiten kėto ngjarje e zhvillime nė vėshtrimin e
historiografisė greke, vetė shitja e Shėn Naumit, si pjesė e pazareve
politike tė kohės, del mė e kuptueshme. Ēėshtjet ndėrkufitare me
karakter gjeopolitik asnjėherė nuk mund tė jenė tė qarta e tė
kuptueshme pa vėshtrimin e tjetrit. Edhe ēėshtja e Shėn Naumit
pasqyrohet drejtpėrsėdrejti nė interesat politikė tė fqinjėve tė afėrt,
sidomos tė Italisė dhe Greqisė. Shpesh, pėr tė kuptuar thelbin e njė
ngjarjeje, reflektimi nė ndėrgjegjen historike tė tjetrit ėshtė kusht
i domosdoshėm njohjeje.
Shumė ėshtė folur pėr "Marrėveshjen A. Zogu - N. Pashiq",
teksti i plotė i sė cilės tanimė mund tė bėhet publik. Nė lidhje me
kėtė marrėveshje ka pasur shumė diskutime. Ekzistojnė dy variante tė
saj: njėri ruhet nė AQSH dhe nuk ėshtė botuar ndonjėherė i plotė.
Tjetri ruhet nė arkivat shtetėrore tė Italisė dhe ėshtė botuar
integralisht nga historiani P. Pastorelli. Studiuesit shqiptarė e kanė pėrmendur
ekzistencėn e kėsaj marrėveshjeje, por nė kuadėr tė studimit tė
marrėdhėnieve shqiptaro-jugosllave. Nė arkivat italiane, marrėveshja
ėshtė nė dy kopje, tė dyja identike me njėra-tjetrėn, megjithėse njėra
me burim Beogradin dhe tjetra me burim Tiranėn, tė dyja tė pėrcjella nė
rrugė diplomatike. Kohėt e fundme marrėveshja ėshtė botuar e plotė nė
njė tė pėrmuajshme tė Prishtinės, sė bashku me relacionin e
diplomatit italian. Vėrehet se teksti i marrėveshjes sė relatuar nga
Beogradi dhe ai i relatuar nga Tirana (ky i fundit "prej njė burimi
krejt tė mirėbesuar"), megjithėse janė pėrcjellė nė kohė tė
ndryshme dhe prej personash tė ndryshėm, pėrputhen. Gjithashtu, pėrputhen
tė dyja tekstet me versionin e ruajtur nė Tiranė. Teksti i marrėveshjes
nė tė tre rastet ruhet nė italisht, pėrkthim pėr efekt informimi
diplomatik-shtetėror. Nuk ėshtė botuar ndonjėherė teksti i
origjinalit dhe nuk ka tė dhėna nėse origjinali ėshtė serbisht, shqip
apo nė tė dyja gjuhėt (apo nė ndonjė gjuhė tė tretė, p.sh. frėngjisht,
qė nė atė kohė ishte gjuhė zyrtare e diplomacisė). Shkolla serbe e
historiografisė e ka pėrgėnjeshtruar ekzistencėn e njė marrėveshjeje
me shkrim dhe pretendon se ekziston vetėm njė "gentilman
agreement". Nė studimet vendėse janė bėrė krahasime tė tre dhe
katėrfishta: teksti i dėrguar nė Romė nga Beogradi, teksti i dėrguar
nė Romė nga Tirana, teksti qė ruhet nė AQSH dhe teksti qė pėrmban
marrėveshja e Esad Pashės me N. Pashiqin nė vitet 1914-1915. Nė tė
gjitha rastet duhet pranuar se ekziston njė metatekst i marrėveshjes, njė
variant i interpretuar i saj, qė pėrmban edhe ndikimin e vėshtrimit
italian, si palė e cenuar prej saj, pėr shkak tė privilegjeve qė i
ishin njohur Romės ndėrkombėtarisht si kujdestare e sigurisė sė
jashtme tė Shqipėrisė, duke pėrfshirė edhe mbrojtjen e kufijve tė
caktuar nė vitin 1913. Teksti i marrėveshjes, megjithėse pėrmban vetėm
njė pikė pėr ēėshtjen e Shėn Naumit, botohet qė nė fillim pėr tė
lehtėsuar kuptimin e gjithė tezės, si dhe pėr tė dėshmuar se deri nė
ēshkallė rezulton njohja e saj. Prej saj dalin mjaft probleme tė
njohjes. Por teksti i marrėveshjes, i paraqitur i plotė, lehtėson
relativizimin e pėrfundimeve qė arrijnė studiuesit pa njohjen e drejtpėrdrejtė
tė saj ose mė saktė me njė njohje tė ndėrmjetme dhe tė pjesshme tė
saj. Mbetet e hapur ēėshtja e kėrkimit tė origjinalit tė kėsaj marrėveshjeje
nė arkivat e Beogradit. Fakti qė pėrmbajtja e saj ėshtė cituar saktėsisht
nė studimet e historianėve serbė lejon tė kuptohet se origjinali duhet
tė ruhet dhe nuk ka ndonjė dallim tė madh me variantin e shėrbyer nga
shkenca historiografike italiane. Nė thelb, Pastorelli dhe Avramovski
pajtohen pėr premtimet e marrėveshjes, vetėm se njėri i referohet njė
teksti (metateksti), kurse tjetri komenteve dhe burimeve dytėsore. Po
ashtu, mbetet e hapur ēėshtja qė aktet ndėrkombėtare dhe ato dypalėshe
qė kanė tė bėjnė me mėnyrėn si u caktua kufiri i Shqipėrisė tė
botohen nė njė vėllim mė vete.
Gjithnjė, sidomos nga protagonistėt e veprimit (M. Frashėri, pėr
shembull), shitja e Shėn Naumit ėshtė pėrligjur me "ndjenjat e
forta fetare tė sllavėve". Por si qėndron e vėrteta. Ka njė mori
faktesh qė provojnė praninė e krishterimit tė hershėm dhe ruajtjen e
dėshmive historike-gjuhėsore dhe kulturore nga kjo periudhė nė
faltoret mė tė hershme tė krishterimit qė rrethojnė brigjet e liqenit
tė Ohrit. Janė disa tezat themelore mbi burimin e ndikimit tė qendrave
kishtare nė themelimin e kishės pravosllave dhe tė shkrimit starosllav.
Me kujdes duhen sjellė nė vėmendje tė studiuesve pikėpamjet e disa
dijetarėve tė huaj (K. Trandafilov), studiues tė historisė sė
krishterimit, tė cilėt mendojnė se, ashtu sikurse ungjillėzimi i
bullgarėve dhe i mbretit tė tyre, Boris Mihail, u bė nė Gllavinicė,
ashtu dhe lulėzimi i shkollės kishtare dhe shkrimore tė Ohrit nuk ėshtė
pa lidhje dhe ndikim prej "Beligradit shqiptar", sikurse njihej
pėr shumė kohė Berati, qendėr kishtare mesjetare me rėndėsi ndėrkombėtare.
Ky ndikim jo vetėm nuk pėrjashton, pėr parakupton gjithashtu ndikimin e
kishės bizantine nė pėrgjithėsi dhe tė kishės greke veēmas.
Gjithashtu, janė tė shumta faktet qė bėjnė tė ditur se njė lulėzim
i dytė i kishės nė Ohėr nė fundin e shekullit tė 17-tė e kėndej
lidhet me praninė evidente tė klerit shqiptar. Pėrkundėr njė
argumenti tė pėrdorur shpesh nė studime dhe diskutime, qė lėnia e
sovranitetit mbi Shėn Naumin nga qeveria e Shqipėrisė lidhet me
respektimin e sentimenteve fetare tė sllavėve, ėshtė pėr tu
theksuar karakteri universal i kishės dhe besimit nga njėra anė, si dhe
pamja prej palimpsesti e ndikimeve kishtare tė kryqėzuara nė shkollėn
kishtare tė Ohrit. Nė njė studim mė tė thelluar do tė meritonte vėmendje
figura e Theofilaktit tė Ohrit dhe sidomos lidhja e simpatisė tė Papa
Klementit, tė mbiquajtur Albani, me figurėn e Shėn Klementit.
Duke u rikthyer te vetė ēėshtja e shitjes sė Shėn Naumit, duhet thėnė
se nuk ka tė dhėna qė tė jetė bėrė mė parė ndonjė paraqitje e
sistemuar e bibliografisė sė studimeve vendėse dhe tė huaja, sidomos tė
huaja, duke pėrfshirė ato italiane, serbe-jugosllave, greke, bullgare,
ruse, austriake, amerikane, britanike rreth ēėshtjes sė ndryshimit tė
sovranitetit shtetėror mbi Shėn Naumin dhe Vermoshin. Kėto fakte na
lejojnė pėr tė karakterizuar profilet e kėtyre shkollave dhe studimeve,
ngjashmėritė dhe dallimet e tezave tė tyre, karakteri i burimeve qė
kanė pėrdorur, deri ku shkon njohja me bazėn e tė dhėnave, qėndrimi
qė mbahet nė lidhje me marrėveshjen Zogu - Pashiq, sa e kanė njohur
dhe sa nuk e kanė njohur atė, ose e kanė shpallur tė paqenė pėr
shkak tė interesave joshkencorė. Janė pėr tu pėrmendur kontributet
dhe kontribuuesit mė tė rėndėsishėm tė historiografisė sė huaj si:
P. Pastorelli, Zh. Avramovski, R. Austin, J. Sėire, N. Smirnova dhe tė
tjerė me peshė mė tė kufizuar. Ėshtė pėr tu theksuar rėndėsia
e dėshmive tė shkruara qė kanė mbetur prej protagonistėve tė kohės,
sidomos prej misionarėve tė huaj, duke veēuar veprėn nė dorėshkrim tė
diplomatit austriak Th. Ippen "Si u caktuan kufijtė e Shqipėrisė",
por dhe veprėn tjetėr tė tij "Shqipėria e vjetėr", tashmė
e botuar. Mbetet njė detyrė e shkencės shqiptare qė veprėn nė dorėshkrim
tė Ippen-it ta integrojė nė shqip nė bibliografinė e vet. Prej
diplomatėve tė huaj burime tė drejtpėrdrejta dhe tė tėrthorta qė
hedhin dritė mbi ēėshtjet kufitare tė Shqipėrisė trashėgohen edhe
nga J. Godart, C. DEsturnelle dhe tė tjerė. Njė karakterizim pėr
shkallėn e besueshmėrisė dhe tė thellėsisė sė informacionit i duhet
bėrė kolanės sė kujtimeve tė protagonistėve shqiptarė botuar pas
vitit 1990, sidomos tė M. Frashėrit dhe E. Bej Vlorės. Nga kjo analizė
del qartė se studimet shqiptare nuk e kanė veēuar si temė mė vete
ēėshtjen e Shėn Naumit, pėrveē rastit tė monografisė sė V.
Samsurit, ende e pabotuar. Kjo temė ėshtė vėshtruar kryesisht si pjesė
e pėrgjegjėsive politike tė regjimit tė A. Zogut pas kthimit tė tij
nga ish-Jugosllavia ose si ilustrim i politikės sė vasalitetit tė
ndjekur prej tij. Nė disa raste,kjo ēėshtje ėshtė studiuar vetėm nė
pėrbėrje tė njė problematike mė tė gjerė, si historia e relacioneve
diplomatike shqiptaro-jugosllave ose tė vlerėsimit tė kėtyre raporteve
me vėshtrimin e fqinjėve, italianė dhe grekė, interesat dhe lakmitė e
tė cilėve u cenuan rėndė me marrėveshjen A. Zogu - N. Pashiq. Nuk
ekziston njė histori e caktimit tė kufijve tė Shqipėrisė nė pėrgjithėsi
dhe njė vėshtrim kontekstual-historik i ēėshtjes sė Shėn Naumit nė
kuadėr tė saj. Gjendja e studimeve paraqitet mjaft fragmentare,
jokoherente, me teza e burime tė dyshimta dhe kundėrthėnėse. Njė
gjendje e tillė lejon, megjithatė, spikatjen e arritjeve kryesore,
dallimin e studimeve agjitative prej atyre shkencore, paraqitjen
paradigmatike tė shqetėsimeve kryesore dhe ndėrtimin e njė strukture tė
shėndoshė tė rinjohjes sė ēėshtjes nė kushtet e njė shoqėrie tė
hapur, kur burimet dhe studimet janė nė komunikim tė lirė.
Karakteri dhe rėndėsia e ēėshtjes sė Shėn Naumit lejojnė disa kėndvėshtrime:
si ēėshtje kombėtare, kufitare, ndėrkufitare, ndėrshtetėrore,
politike, gjeopolitike, rajonale, ndėrkombėtare, e hapur dhe e fshehtė.
Kėtu vjen natyrshėm diskutimi nė pikėpamje tė sė drejtės ndėrkombėtare,
duke iu referuar koncepteve bazė: "jus cogens" dhe "jus
separens". Nė njė tė ardhme kjo ēėshtje do tė duhet tė
thellohet duke iu referuar evoluimit tė konceptit historik mbi
sovranitetin, tėrėsinė territoriale, precedentėt dhe standardet
juridike pėr shkėmbimin e territoreve dhe tė popullatave, pėr tramtet
ndėrkufitare dhe ndryshimin e kufijve me marrėveshje. Faktet themelore qė
kanė tė bėjnė me aspektin ndėrkombėtar tė ēėshtjes dhe me
"by pass-et" qė iu bėnė kėtij aspekti pėrmes marrėveshjes
A. Zogu - N. Pashiq, qoftė si dokument i shkruar (metatekst), qoftė si
marrėveshje xhentėlmenėsh (gentilmans agreement), marrin rėndėsi tjetėr
nė kėtė ndėrthurje vėshtrimesh. Nė thelb pėrmes kėtij vėshtrimi
ėshtė synuar tė vihet theksi nė njė precedent qė dėshmon se jo
rrallėherė interesat e Shqipėrisė, duke pėrfshirė interesat e saj
kufitarė, janė cenuar jo prej vendimeve dhe marrėveshjeve ndėrkombėtare,
por prej politikave koncesionare dhe pėrgjithėsisht prej vėnies sė
interesave tė pushtetit e tė qeverisjes mbi ato tė shtetit dhe tė
shtetėsisė.
Duke iu referuar disa kategorive tė dėshmive dhe burimeve: arkivore,
memoartistike, historiografike, diplomatike; si dhe rezultateve tė njė
ankete shkencore tė realizuar nga ana ime me studiues shqiptarė tė
periudhės bashkėkohore nė funksion tė paradigmės problematike qė tė
zgjedhur, mund tė provohet se nė pikėpamje tė efekteve politike dhe
gjeopolitike ēėshtja e Shėn Naumit ėshtė e pakthyeshme, edhe pse e
realizuar nė kushtet e njė nėnēmimi tė interesave kombėtare dhe kundėr
vullnetit tė Fuqive tė Mėdha tė shprehur mė 1913-ėn dhe tė
rikonfirmuar me vendimin e Gjykatės Ndėrkombėtare tė Hagės mė 1924-ėn.
Por ajo mbetet njė ēėshtje e hapur pėr njohje dhe pėr identifikim tė
pėrgjegjėsive historike. Mė tej janė ballafaquar mendime diverse, tė
atyre qė e njohin mirė dhe tė atyre qė e njohin pėrciptas
parahistorinė, historinė dhe rrjedhimet e ēėshtjes sė Shėn Naumit.
Janė dhėnė gjithashtu shpjegime pėr heshtjen e gjatė tė
historiografisė shqiptare rreth kėsaj teme, si dhe pėr karakterin
aktual tė diskutimeve politike dhe gjeopolitike tė problemeve tė
kufirit.
Rreth fshehtėsisė sė marrjes sė vendimit pėr dhurimin e Shėn Naumit
pothuajse nuk ėshtė folur fare. Prandaj burimet e pashfrytėzuara qė
ruan AQSH pėr kėtė ēėshtje janė sistemuar nė procesin kėrkimor e
sipėr pothuajse nė mėnyrė shterruese dhe kronologjike. Kėto burime
njoftojnė se, ndonėse pėrgjegjėsia e ish-mbretit Zog mbetet
historikisht nominale dhe e lidhur me marrėveshjen e tij tė fshehtė nėnshkruar
nė Beograd mė gusht 1925, janė edhe njė varg institucionesh shtetėrore,
duke pėrfshirė asamblenė parlamentare, kėshillin e shtetit, senatin,
diplomacinė, qė e kanė implikuar veten me legjitimimin e dhurimit tė
Shėn Naumit. Me kėtė rast meritojnė me simpati ata ligjvėnės dhe ato
personalitete shqiptare qė e kanė kundėrshtuar vendimin. Vendimet e
fshehta pėrgjithėsisht pėrmbajnė dyshime thelbėsore pėr shkallėn e
vlerėsimit tė interesave kombėtare.
MEHDI BEJ FRASHĖRI
Pėrfaqėsues i shtetit shqiptar nė Komisioni Ndėrkombėtar tė Kufijve
Nė caktimin e kufijve tė kėsaj zone na dilnin dy ēėshtje me gjemba
dhe me rėndėsi politike. Njėra nga kėto tė dyja ishte caktimi i 16
katundeve dhe zbrazja e tyre nga ushtria greke dhe e dyta ishte ēėshtja
e Shėn Naumit.
Njė vit mė parė, kur ishte caktuar kufiri shqiptaro-jugosllav, zona e
Shėn Naumit nė Jug kish mbetur e papėrcaktuar sė bashku me zonėn e
Vermoshit, sepse qeveria e Beligradit i ishte drejtuar Konferencės sė
Parisit duke i thėnė se Shėn Naumi nė Jug dhe Vermoshi nė Veri i pėrkisnin
Jugosllavisė. Pėr kėtė arsye, caktimi i kufijve ishte shtyrė pėr nė
vitin 1924. Konferenca e Londrės mė 1913-ėn, ashtu dhe Konferenca e
Parisit mė 1921-in, nė vendimin e tyre kishin thėnė se kufiri shqiptar
nė breg tė liqenit tė Ohrit shkon deri nė Shėn Naum, por nuk thuhej
ekskluziv apo inkluziv: d. m. th. nėse Shėn Naumi ėshtė i pėrfshirė
apo i pėrjashtuar. Komisioni i kufijve vendosi qė ti mbetet Shqipėrisė,
por, meqenėse Jugosllavia insistonte se i takonte asaj, Konferenca e
Parisit ēėshtjen ia referoi Lidhjes sė Kombeve. Lidhja e Kombeve ia
delegoi Gjykatores sė Hagės. E deri sa tė dilte vendimi i Hagės, ne
pezulluam caktimin e kufijve.
Mė 24 dhjetor mė ēon telegram Ahmet bej Zogu, i cili kish ardhur nė
Tiranė tashmė dhe mė 6 janar, kish marrė nė dorė qeverinė. Nė
vitin 1925 mė thoshte madje se duhej tė vazhdoja detyrėn. Dimrin e
1924-1925-ės e kaluam pjesėrisht nė Florence dhe pjesėrisht nė Paris,
sepse Jugosllavia, me gjithėvendimin e Gjykatores sė Hagės, Shėn
Naumin nuk donte tia dorėzonte Shqipėrisė dhe Komisioni i Kufijve kėshillonte
qė tė bėhej njė marrėveshje me Jugosllavinė pėr tė shkėmbyer
Manastirin e Shėn Naumit me njė vend tjetėr, sepse Shėn Naumi ėshtė
njė shenjt sllav dhe popullsia sllave i jepte njė rėndėsi morale kėtij
manastiri. Pozitėn e Shėn Naumit donin ta tregonin si pikė strategjike,
kurse nė realitet kjo pikė me shkėmbimet e pėrmendura, pėrmirėsohej
nė favorin e Shqipėrisė. Gjithė zhurma me njė fjalė bėhej prej disa
ortodoksėve korēarė kundrejt disa tokave buke nė veri tė vendit me
Manastirin qė ska asgjė. Kjo ka ndodhur nė historinė politike tė
shteteve, si Savoja dhe Nica, qė iu dha Francės apo dhe lėshimi i
Fiumes, Italisė nga Jugosllavia. Ky ėshtė njė shembull i qartė i shkėmbimeve
tė territoreve.
Po tė peshohet Shėn Naumi me tokat qė ne i morėm Jugosllavisė,
avantazhet janė shumė mė tė mėdha dhe ky solucion ishte ma i favorshėm
pėr Shqipninė. Me gjithė kėtė tarratisunit politikė shqiptarė
botonin tė kundėrtėn, duke thanė se Mbreti Zog Shėn Naumin dhe
Vermoshin ia la Serbisė, kjo ėshtė njė rrenė kolosale.
Shėn Naumi ishte njė i Shenjtė sllav, apostull i kristianizmit midis
popullit bullgar e serb, konsiderohej si shoku i Cirrillit, Metodit, qė
kishin kriju abetaren e bullgarėve. Nė konsideratė tė kėtyre mbėshtetjeve
kulturale dhe fetare, qė Shėn Naumi ishte njė Shenjtė sllav, kur i
evakuoj viset e tjera tė Shqipėrisė si i kishte libri, iu drejtua
Gjykatores Internationale tė Hagės. Kjo Gjykatore vendosi "qė me
qenė se Komisjoni i Kufive ishte kopetent pėr demarkacjonin, Shėn Naumi
duhej ti jepet Shqipėrisė. Mirpo Serbia si popull fanatik orthodoks
sllav, as me njė mėnyrė nuk donte tja linte. Komisjoni i Kufive,
Shqipėrisė i kėshilloj qė Shėn Naumin, Shqipėria ta shkėmbente me
njė vend tjetėr, pse serbėt me kėtė pretekst do tė krijonin vėshtirsina
tė mėdha. Nė bazė tė kėtyre konsideratave qeveria shqiptare mė
ngarkoi mua Mehdi Frashėrin me caktue mėnyrėn e shkėmbimit. Unė nuk
pashė posibilitete qė Shėn Naumi tė shkėmbehej me vende shqiptare ,
pse nga katundi Lin i Shqipėrisė vazhdojshin katunde sllavo-bullgare. Me
tė tilla katunde me popullsi eterogjene, Shqipnia jo vetėm nuk forcohej,
por pėrkundrazi dobsohej. Atėhere unė Mehdi Frashėri vendosa qė Shėn
Naumi ti mbesė, me njė periferi shumė tė ngushtė Serbisė, por
kufini nė vend qė tė vazhdonte qė nga kodra e Zagoriēanit gjer te
Qafa e Plloēit, ku ndodheshin dy versante: versanti i Maliqit dhe Liqeni
i Ohrit, vija e kufinit tė hidhej ke Mali i Thatė, e tė pėrfshinte
katundin shqiptaro-orthodoks Pėshkupat. Ky katund po ti mbetej Serbisė,
me kohė do tė sllavizohe, manė tjetėr gjithė Lugina e Cerovės, ku
katundet shqiptare kishin tokat e tyre i mbeteshin Shqipėrisė, pėrveē
kėtyre i mbeteshin, dhe njė pjesė e madhe e kullotave verore Shqipėrisė.
Po tė peshohet Shėn-Naumi me kėto avantaxhe qė thamė mė sipėr, ky
solucjon ishte mė i favorshėm pėr Shqipninė.
PROF. DR. PĖLLUMB XHUFI
Historian, diplomat
Ndodhitė e kohės e bėnė tė ndėrgjegjshme Lidhjen e Kombeve pėr
atentatet qė po i bėheshin shtetit tė ri shqiptar. E kėshtu iu dha
ultimatum Beogradit pėr tėrheqje. Procesi vazhdoi deri nė 1922, kur
Lidhja e Kombeve njohu kufijtė shqiptarė dhe pėrcaktoi ēėshtjet e
kontestuara, si Shėn Naumi dhe disa fshatra nė lindje tė Korēės. Mė
datė 26.12.1922 Konferenca e Ambasadorėve u deklarua qė Shėn Naumi i
takon Shqipėrisė. Natyrisht, ishte njė problem i madh, i ndjeshėm pėr
opinionin publik dhe kėshtu Zogu u mundua ta shtyjė, duke bėrė takime
e duke mbajtur fjalime tė ashpra, por realisht nė 1925-ėn duke shfrytėzuar
edhe njė ndėrhyrje tė Kryetarit tė Konferencės sė Ambasadorėve qe
ishte dhe Kryeministri i Francės, Zogu ulet nė tavolinė me palėn
jugosllave, pra e kthen ēėshtjen e Shqipėrisė nga ndėrkombėtare nė
dypalėshe. Si ēdo qeveritar me pikėpamje diktatoriale, Zogu ka lozur me
propagandėn antijugosllave, qė Beogradi nė fakt e kuptonte mirė.
Pastaj pati njė progres, kur u fuqizua. Momenti i dobėsisė, qė tė
huajt e kanė shfrytėzuar gjithmonė te qeveritarėt shqiptarė, tė cilėt
nuk janė dalluar pėr shumė skrupuj, por kanė ardhur me bajonetat e tė
huajve dhe qė kanė dashur tia shpėrblejnė protektorėve tė huaj,
mund tė jetė njė shpjegim.
PROF. DR. SHABAN SINANI
Studiues
Qė nė vitin 1923 ka nisur ky debat, por kulmi arriti nga mesi i vitit
1925. Nė dokumentet qė kam pasur rastin tė shfletoj fillimisht ēėshtja
e Shėn Naumit ėshtė shqiptuar si ēėshtje koncesionare. Dihet qė Shėn
Naumi pėrbėn rektifikimin e vetėm, shmangien e vetme tė kufirit shtetėror
tė Shqipėrisė nga ai qė kishte caktuar Komisioni i Caktimit tė
Kufijve, pas kthimit tė A. Zogut, nė Shqipėri. Ahmet Zogu kish dalė
nga Serbia, nga ana e Dibrės pėr tė hyrė nė Shqipėri me forcė. Ai e
shpėrbleu mbėshtetjen e huaj me dhurimin e Shėn Naumit, duke korrigjuar
kėshtu vijėn kufitare tė caktuar ndėrkombėtarisht, nė dėm tė Shqipėrisė.
Vendimi nuk qe i lehtė tė merrej. Pati edhe mbėshtetės tė Zogut qė e
kundėrshtuan kėtė vendim. Ruhen procesverbalet e bisedimeve. Njė pjesė
e tyre janė botuar nė "Fletoren e bisedimeve parlamentare", qė
ishte njė botim zyrtar i qeverisė, mė 1925. Me sa duket, kjo politikė,
politika e fshehjes sė thelbit dhe e ėmbėlsimit tė saj me eufemizma,
ka qenė njė zgjedhje e suksesshme nga ana e Zogut pėr tė marrė pėlqimin
e asamblesė, sepse ishte shumė mė lehtė tė jepej pėlqimi i asamblesė
nėse bėhej fjalė pėr njė koncesion, bie fjala pėr 100 vjet, sesa pėr
shmangien pėrfundimtare tė Shėn Naumit nga harta e Shqipėrisė.
LEKA ZOGU I
"Duhet me pa ēasht Shėn Naumi. Ėshtė njė manastir me njė
oborr tė vogėl. Kundėr kėsaj u mohuan 700 shtėpi. Kryetari i
komitetit qė bėri marrėveshjen ka qenė Mehdi bej Frashėri qė ka qenė
edhe Kryeministėr i vendit. Ai firmosi pėr Shėn Naumin, me plot
kompetencė, kurse Vermoshi nuk ka dalė nga kufijtė e Shqipėrisė qėkur
janė ndarė kufijtė. Drejt kuptoni se nuk kam qenė gjallė nė atė kohė
dhe smund tė arrijė tė kem njohuri tė drejtpėrdrejta. Kėtė qė e
kam, e kam nga baba dhe letra e Mehdi Frashėrit, por sidomos nga baba.
Por kjo ka qenė lidhja e Shėn Naumit. Pse i kanė lidhur nuk e kuptoj.
Leka Zogu pohon mė tej: "Sdi pse i kanė lidhė bashkė Vermosh e
Shėn Naum". Pėr tė krijuar dy ēėshtje, ai shton se "Vermoshin
e kemi, ndėrsa Shėn Naumi nuk ėshtė ndonjė gjė kush e di se ēfarė
, se i jep tė huajit njė gisht nė tokėn shqiptare. Diēka qė
zyrtarisht nuk mund ta kishte dhe besoj se nė fund tė fundit do tė dalė
nė shesh arsyeja dhe arsyetimi. E di se kanė qenė 4 komisionerė. Njė
ishte grek, njė anglez, njė ishte shqiptar dhe tjetri holandez. Kreu i kėtij
komisioni ka qenė Mehdi Frashėri.
PROF. DR. PASKAL MILO
Historian, politikan, diplomat
Zakonisht nuk ėshtė praktikė dhurimi i tokave tė njė shteti dhe ky
ishte njė veprim i gabuar dhe i dėnueshėm. Aq mė tepėr qė Konferenca
e Londrės e njohu Shėn Naumin si tokė shqiptare. Por, nė fakt, Ahmet
Zogu e paraqiti kėtė akt nė vitin 1925 si njė marrėveshje mes dy
vendeve. E vėrteta ėshtė qė Zogu i ktheu Serbisė nderin qė ata i bėnė
duke e sjellė nė pushtet.
Partia "Lėvizja e Legalitetit"
Bulevardi "Zog I", Tiranė.
legaliteti@gmail.com
Tel&Fax: +355 4 230076
Tiranė, mė 1 shtator 2007
Deklaratė pėr mediat
Si sot 79 vjet mė parė, mė 1 shtator 1928, pas votimit tė Asamblesė Kushtetuese e cila mbarte vullnetin pėrfaqėsues tė tė gjithė shqiptarėve, Shqipėria u shpall Monarki Kushtetuese me Mbretin Zog I nė krye tė saj. Kjo zgjidhje shėnoi njė hop tė rėndėsishėm nė procesin e konsolidimit dhe zhvillimit tė shtetit tė ri shqiptar, i cili ishte projektuar me kėtė formė organizimi qė nga shpallja e Pavarėsisė dhe konfirmuar mė vonė edhe nga Kongresi i Lushnjės. Fatkeqėsisht, vijueshmėria juridike e Mbretėrisė Shqiptare u ndėrpre nė mėnyrė tė dhunshme nga pushtimi fashist i Shqipėrisė, pėr tė vazhduar me shtetin e diktaturės sė proletariatit tė instaluar nga komunistėt.
Gjatė periudhės sė mėvonshme shqiptarėt i janė referuar vazhdimisht periudhės sė Monarkisė jo vetėm pėr nostalgjinė qė meriton ajo periudhė e ndritur, por nė radhė tė parė si njė nevojė tė brendshme pėr faktin se shumė probleme tė mprehta qė rėndojnė mbi shoqėrinė shqiptare mund tė gjejnė zgjidhjen mė tė pėrshtatshme duke ju referuar asaj periudhe.
Si pėrfaqėsuese e drejtpėrdrejtė e mbretėrorėve shqiptarė dhe aspiratave kombėtare pėr bashkim, zhvillim, ligjshmėri, dinjitet, integrim, etj., partia "Lėvizja e Legalitetit" ėshtė nė politikėn shqiptare pėr tė dėshmuar se Mbretėria Shqiptare nuk ėshtė njė kapitull i mbyllur. Parimet universale mbi bazėn e tė cilave u ngrit dhe funksionoi Mbretėria Shqiptare mbeten kurdoherė aktuale dhe sot mė tė dobishme se kurrė. Partia "Lėvizja e Legalitetit" punon pa ndėrprerė pėr materializimin e tyre.
Zėdhėnėsi i PLL
Lajme nga Dosier Mbretin Zog, e pashė pėr herė tė fundit duke ikur |
Autori i Lajmit: Red. |
Kryeredaktor Astrit Patozi |
|
http://www.gazeta-shqip.com/artikull.php?id=25931
Kur tė shkruajmė edhe njėherė historinė
Ben Andoni
Nuk i nxjerr mė tė ekspozuar nė diell znj. Jozefina
Topalli parlamentarėt e dikurshėm shqiptarė. Sė fundmi, ka vendosur me njė
marrėveshje zonjash sė bashku me shefen e arkivave, znj. Nika, qė
institucioni i drejtuar prej saj, Kuvendi i Shqipėrisė, tė ketė tė gjithė
aksesin e nevojshėm pėr tė marrė materiale dhe dokumente nga dosjet qė pėrbėjnė
arkivin e parlamentarizmit shqiptar?! Pak e ēuditshme qė dy institucione tė
tė njėjtit shtet tė kenė marrėveshje pėr njė Arkiv shtetėror!!! Arkivi
u shėrben studiuesve, publikut, tė gjithė njerėzve...por ne duhet ta kapim
mbrapsht veshin. Duhet njė marrėveshje, duhet njė memorandum... E tė
mendosh se deri mė tashmė, historianėt jo gjithmonė e kanė pasur lehtė qė
tė hulumtojnė nė Arkivin Qendror. Ky institucion, qė pėr njė kohė tė
gjatė ka qenė mbushur me pengesa artificiale dhe i liruar pak e nga pak,
duket se i ka shėrbyer jo shumė historisė shqiptare. Fakti ėshtė i
thjeshtė: mė tė shumtė kanė qenė tė interesuar qė historia tė qėndrojė
e fshehur dhe tė jetė monopol i pak njerėzve: tė privilegjuarve. Mė
kategorik ishte nė kohėn e socializmit dhe mė dinak nė kohėn e demokracisė.
Kjo ka bėrė, duke e respektuar vullnetin e mirė tė zonjave, qė nė librat
tanė njė sėrė kryeministrash dhe ministrash tė paraluftės as tė mos
njihen dhe tė jemi akoma rob tė njė historie panegjirike, qė mė shumė na
ka nxjerrė si groteskė. Retė janė davaritur disi me botimin e kujtimeve tė
disa personazheve, por vetėm kaq... Ndėrsa qeveritarėt, shpesh me futjet e
tyre tė pamenēme, e kanė konfuzuar mė shumė historinė dhe kanė treguar
se respekti pėr historinė kombėtare ėshtė njė hiē. Falė tyre shumica e
historisė sė personazheve parlamentare fle dhe mbi ujė kanė dalė shumė
personazhe, qė kanė qenė jo afėr ngjarjeve tė kohėrave. E pėr kėtė
meritė ka pasur dhe politika shqiptare, qė i ėshtė dashur tė pėrshtatet:
tė shpėtojė ish-kolaboracionistėt, ti bėjė make-up historisė sipas
nevojave, tė mbulojė...
Shumėkush e mban mend ardhjen e Kryeministrit turk dhe mungesėn e bustit tė
Skėnderbeut nė Kryeministrinė shqiptare. Ai u rishfaq mė vonė, pas ikjes
sė tyre nga zyrtarėt shqiptarė pėr "ti nderuar" miqtė dhe pėr
tu treguar se nuk i bezdisnim. Ashtu si nuk do tu thoshim gjė "miqve
sllavė" pas Luftės sė Dytė, ndėrsa ata ngarkonin si trofe pasuritė
e trashėgimisė shqiptare dhe i dėrgonin nė Federatė. Vetėm se do ti
nxirrnim sytė Arshi Pipės, qė do tė shkruante thjesht se: Migjeni kishte
origjinė sllave. Anatema dhe klithje. E sa bajatė do tė bėheshim, kur do pėrflisnim
numrin e martirėve tė Luftės sė Dytė apo do tė debatonim pėr ikjen e
ushtarit tė fundit gjerman, pėr tė caktuar Datėn ende tė pėrfolur tė Ēlirimit.
Ky kaos tė vjen ndėrmend, kur Shqipėria pėrpiqet me vullnetin e
Kryeministrit tė rishkruajė historinė e saj. Shqiptarėt, ashtu si mbeten
ende rob tė miteve dhe panegjirizmave, nga ana tjetėr duan tė kapin trenin
e shpejtė tė globalizmit. Njė mision i pamundur ngado qė ta shikosh. Do tė
mjaftonte studimi "Arbėria Venedikase" e Oliver Jens Shmidt qė
tu tregonte, nga ana tjetėr, handikapėt e pafundme tė historianėve
shqiptarė. Ai tregoi problemin kryesor, qė lidhet me kėtė ēėshtje dhe qė
ėshtė pėrgatitja e njė grupi historianėsh, qė do tė gjykonin si
profesionistė, por edhe qė duhet tu jepeshin mundėsi. Duke i dhėnė Ēezarit
atė qė ishte e tij, ashtu si Skėnderbeut atė qė i takonte. Pa pasur
turpin tė tregonim tė mirat dhe tė kėqijat e historisė sonė. Qė heroi
ynė kombėtar pėr interesat e tij nuk ia bėjnė tė gjatė askujt, ashtu si
shekuj mė vonė Ismail Qemali do tė gabonte naivisht nė zgjidhjet e tij. Nė
fakt, kėtu pleksen rrugėt. Qė nga Rilindja, historia e shqiptarėve i ngjan
postulatit tė Enver Hoxhės, qė "populli shqiptar e ka ēarė rrugėn e
historisė me shpatė nė dorė". Ka vetėm armiq, tradhtarė dhe heronj.
Kėta tė fundit janė vetė ata shqiptarėt e kulluar. Ky model i tėhuajtur
me sukses pėr zgjimin kombėtar nga Rilindja u rezistoi kohėve dhe ai i bėri
edhe shqiptarėt e vonėt, qė jetojnė nė kohėt e Hi-Tech, tė besojnė se
historia e tyre ishte mė e kulluara, mė e lavdishmja. Ėndrra pėrfundoi
shpejt, kur shqiptarėt hapėn kufijtė dhe u pėrballėn me njė histori
institucionale, mbėshtetur nė argumente dhe metodika, qė e mbajti larg
ngrefosjen e shqiptarėve. Tė mėsuar me bėmat lokaliste, ata ngelėn para
historisė sė vėrtetė. Gjithsesi, vazhdojnė ende pak sharlatanė qė i dėrgojnė
sėrish pranė mitit historinė e shqiptarėve, duke lėnė mėnjanė metodika
dhe vijimėsi, qė janė ballafaquar me mendimet mė tė avancuara historike.
Nė njė farė mėnyre kėtu kemi njė pėrjashtim dhe mė tepėr njė kokėvrasje
pėr historianėt shqiptarė tė sotėm... Mungesa e mundėsisė pėr tė
hulumtuar nė arkiva serioze, metodikat e vjetra standarde, fshehja e shumė tė
vėrtetave e kanė lėnė historinė tonė panegjirike, ku qė nė tė gjallė
Zogu, Enveri dhe sė fundi edhe Berisha e kanė parė veten nė tekstet
shkollore. Dhe, zonja e arkivit dhe ata qė do tė vinė pas saj, duhet tė
mendojnė sesi ky arkiv tė jetė sa mė i prekshėm dhe mė i lehtė pėr
tu prekur nga studiuesit. Sidomos, ata qė kanė formime cilėsore dhe mund
tė pėrdorin varėsisht metodikave bashkėkohore.
Mė shumė akoma, kjo histori i ka lėnė zbuluar vetė shqiptarėt e sotėm
para Botės. Ata janė tė pabesueshėm nė ato qė kanė besuar. Duket se kėtu
ka qenė dhe ēelėsi i qeverisė sė sotme shqiptare, qė nėn emrin e bukur
tė krijimit tė njė Qendre Albanologjike, ka shmangur atė qė sot vuan
shkenca historike shqiptare: njė angazhim profesional dhe mė tepėr kalimin
e hallkave sipas rregullave tė historisė dhe jo sipas qejfit tė njėrit apo
tė tjetrit. Ajo ka tė bėjė me ēeljen e fondeve pėr studime, pėr
hulumtime, pėrgatitjen e studentėve nė katedra prestigjioze dhe pėrvetėsimin
e metodologjive bashkėkohore. Ndoshta, atėherė mund tė shpresosh nė fjalėt
e Kryeministrit shqiptar, qė, nga ana e tij, nė dy vitet e tij tė pushtetit
ka treguar qė ėshtė larg iniciativave qė shpall dhe vazhdimisht njė Kalorės
i Dėshtimeve. Tek e fundit nuk do tė kemi turp kur tė vijė nė Shqipėri
Kryeministri turk dhe tė vrapojmė tė heqim bustin e Skėnderbeut, sepse
"Historia na tregon, se njerėzit nuk mėsojnė asgjė nga
historia". Ky postulat i Hegelit duket se i shkon mė shumė se kurrė pėrpjekjes
sė re tė qeveritarėve pėr tė ribėrė historinė tonė. Por, mė shumė
dhe veprave tė tilla, sikur tashmė do tė zbulohet gjithēka. Mbase mė mirė
mund tė ishte sesi tė shfrytėzonim burimet tona historike dhe tė ndihmojmė,
qė historia jonė tė rishkruhet, ose tė paktėn tė sjellė dhe tė lehtėsojė
dokumentacionin e duhur pėr historianėt shqiptarė...e jo show patetikė...
si tė zonjave shumė tė nderuara.
RADIO FREE EUROPE/RADIO LIBERTY, PRAGUE, CZECH REPUBLIC
___________________________________________________________
RFE/RL NEWSLINE Vol. 11, No. 158, Part II, 27 August 2007
ALBANIA CREATES NEW INSTITUTION TO COORDINATE NATO BID. Albania's
prime minister, Sali Berisha, announced on August 23 the creation of the a new
institution to oversee the country's efforts to join NATO and integrate its
military forces with the alliance, local media reported. Berisha said he will
personally supervises its work. Albania hopes NATO will in April 2008 invite
it to join the alliance. Croatia and Macedonia are expected to become members
of NATO at the same time as Albania. AG
PRINCE BECOMES ADVISER TO ALBANIAN GOVERNMENT. Albania's Prince Leka
began work on August 21 as an adviser to the Foreign Ministry. The ministry
has not made it clear what specific role the 25-year-old prince will play, but
in comments made to Albanian television on August 21, the prince indicated
that he sees the post principally as an opportunity "to gain as much
information as possible in a specific direction in a state institution."
"The fact that I am the minister's adviser will enable me to gain as much
information as possible about the existing situation in and outside Albania,"
he said, adding that "I believe that this will allow me to do even more
in this area in the future." Leka, whose education includes a stint at
Britain's Royal Military Academy Sandhurst, told reporters on his first day in
the job that "I will use the friendships of my family in the interest of
the Albanian nation." Leka made his last high-profile public statement in
March, when he backed independence for neighboring Kosova, which is
predominantly populated by ethnic Albanians (see "RFE/RL Newsline,"
March 28, 2007). He indicated on August 21 that Kosova will continue to be a
major interest, saying, according to Albanian television, that "as
adviser and heir of the royal family, I will always be close to Kosova. I will
work, within my possibilities, for the good of Kosova. I believe that the
Kosova issue is presently at a historic stage and I hope that I will be in a
position to do more about it." The prince's father, King Leka Zog, once
worked as an adviser to the Saudi government, and "Gazeta Shqiptare"
suggested on August 18 that the prince's appointment came at the king's
instigation. The Albanian royal family was removed from power by Italian
forces in 1939 and subsequently settled in South Africa, where Leka was
brought up. Leka Zog reentered Albanian politics in the 1990s, but was charged
with sedition after questioning the results of a 1997 referendum that rejected
a motion to reinstate the monarchy. He withdrew from party politics in
February 2007 (see "RFE/RL Newsline," February 7, 2007). AG
Gazeta Shqip
27/08/2007 Princi Leka: Kujdes me historinė
"Attention avec les fondements de l'histoire. Les politiciens ne peuvent faire l'histoire...."
Princi Leka: Kujdes me historinė
Rrėfehet pinjolli i familjes mbretėrore: Detyra e re, Kosova dhe rishikimi i historisė. "Politikanėt smund tė bėhen historianė"
Njė javė pas emėrimit tė tij si kėshilltar nė
Ministrinė e Jashtme, princ Leka II rrėfen nė njė intervistė ekskluzive pėr
gazetėn "Shqip" motivin pse ka zgjedhur ti bashkohet administratės
dhe ambiciet drejt skenės politike. Monarku qė u bė pjesė e administratės
publike shqiptare ka lėnė pas dore veset e bashkėmoshatarėve tė tij pėr
tiu pėrkushtuar tėrėsisht ambicieve nė fushėn e diplomacisė dhe
politikės. Princ Leka pohon se pasi tė ketė marrė njohuritė e nevojshme nė
administratė dhe pėrmbushur me sukses detyrat e tij si kėshilltar i
Ministrisė sė Jashtme, kalimi drejt politikės ėshtė njė rrugė nė
vazhdimėsi. Si trashėgimtar i Oborrit Mbretėror, ēėshtjen e rishkrimit tė
historisė e shikon si njė hap qė duhet shikuar nga historianėt dhe jo nga
politikanėt. Sipas princit, politikanėt bėjnė politikėn, ndėrsa
historianėt shkruajnė historinė.
Lartėsia juaj, princ Leka, cili ishte motivi qė ju shtyu qė tė bėheshit
pjesė e administratės shtetėrore shqiptare?
Unė e konsideroj se ky ėshtė njė angazhim tjetėr i familjes mbretėrore pėr
Shqipėrinė nė drejtimin e ndihmės pėr tė mirėn e kombit shqiptar. Njė
mėnyrė tjetėr pėr tė ndihmuar nė ngritjen e imazhit tė saj, sidomos nė
momentet qė po kalojmė, tė cilat pėr familjen mbretėrore dhe mbarė
kombin janė historike. Pėr mua personalisht ėshtė njė eksperiencė e shkėlqyer,
sepse do tė mė ndihmojė nė formimin tim, tė njihem mė nga afėr me
administratėn shtetėrore dhe tė ndihmoj vendin tim, tė jap maksimumin tim
nė shėrbimin e tij. Si javė tė parė e konsideroj qė kam pasur mjaft
ngrohtėsi dhe mundėsi pėr tė marrė njė formim sa mė tė mirė pėr
situatėn aktuale qė ekziston brenda pėr brenda politikės sė jashtme tė
shtetit shqiptar.
Java qė kaloj ka qenė java juaj e parė si nėpunės i administratės. Si
kanė qenė ditėt e para tė punės suaj si kėshilltar?
Ditėt e para tė punės kanė qenė shumė tė mira, duke marrė njohuri dhe
duke plotėsuar ditėt kryesisht nė takimet me administratėn dhe duke marrė
njė informacion tė situatės edhe njė njohje mė tepėr brenda pėr brenda
administratės.
Ēfarė ėshtė pėr ju diplomacia dhe politika. E shihni detyrėn tuaj tė re
si kėshilltar nė Ministrinė e Jashtme si njė rrugė pėr tė hyrė drejt
politikės nė tė nesėrmen?
Pėr mua ėshtė njė shans qė unė tė jap kontributin tim dhe tė vė nė
dispozicion tė gjithė bagazhin tim pėr Shqipėrinė. Ėshtė e rėndėsishme
pėr mua qė unė ti shėrbej Shqipėrisė pėr tė pėrmbushur detyrat e
mia si shqiptar dhe si njė princ. Si trashėgimtar i familjes mbretėrore,
jeta ime ėshtė pėrfshirė edhe nė ēėshtje tė politikės sė vazhdueshme.
Unė mendoj se kjo ėshtė njė rrugė tjetėr pėr vazhdimėsi. Dhe tė jap
kontributin pėr njė shans tjetėr, pėr tė dhėnė sa mė shumė ndihmė
nga ana e familjes mbretėrore nė tė mirėn e kombit shqiptar.
Pra synoni qė karriera juaj nė tė ardhmen tė jetė e fokusuar mė tepėr nė
njė rang ambasadorėsh apo tė kontribuoni mė shumė nė politikėn e
brendshme shqiptare?
Unė do tė vazhdoj rrugėn time, sepse unė jam me emrin tim. E kam kėtė
shans tė jem edhe jam princi trashėgimtar i tė gjithė popullit shqiptar.
Jam princ edhe nė Kosovė, siē jam edhe kėtu. Dhe besoj nė rolin tim, pasi
princi nuk ndryshohet dhe nė kėtė drejtim kam marrė njė mbėshtetje tė
jashtėzakonshme edhe nga administrata shtetėrore. Unė e konsideroj detyrėn
si kėshilltar i ministrit si njė detyrė shtesė, qė duhet ta shfrytėzoj
me tė gjithė fuqinė qė kam.
Diplomacia shqiptare gjatė kohės sė Mbretit Zog njihet si diplomacia mė
brilante e Shqipėrisė me vendet e botės. Ēfarė do tė trashėgoni ju nga
ajo kohė dhe ēfarė kontributesh do tė jepni pėr Ministrinė e Jashtme?
Personalisht mund tė them se keni shumė tė drejtė. Koha e Mbretit Zog,
edhe nė mėnyrėn e zbatimit tė drejtimit nga ana e politikės, sidomos nga
ana e politikės sė jashtme, ka qenė e spikatur nga tė gjitha drejtimet. Unė
besoj se sot pėr sot ajo kohė ka ndryshuar. Politika duhet tė bazohet mbi
ēėshtjet sociale, ekonomike dhe elementet e politikės, d.m.th duhet ta
shikojmė situatėn me njė sy tjetėr. Ne nuk mund tė harrojmė historinė
dhe duhet tė vazhdojmė pėrpara. Duhet tė kujtojmė dhe tė mėsojmė mėsimet
mė tė rėndėsishme tė kohės sė Mbretit Zog. Ajo kohė mbetet njė nga
kohėt e arta tė diplomacisė shqiptare. Ėshtė koha e njė vetėdijeje tė
lartė kombėtare dhe dėshirė pėr shtetformimin, por shumėēka ka
ndryshuar dhe ne kemi kaluar kohė tė vėshtira, sot duhet tu pėrshtatemi
kushteve tė reja social-ekonomike dhe tu pėrgjigjemi nevojave tė bashkėkombėsve
tanė. Koha e Mbretit Zog na ka dhėnė njė shembull se si duhet ndėrtuar njė
shtet dhe sakrificat qė duhet tė bėjmė pėr vendin tonė. Sot ne e kemi
dhe duhet tė punojmė pėr tė, ti mbrojmė pavarėsinė si atė
administrative, politike, ashtu edhe ekonomike. Unė kam jetuar njė pjesė tė
jetės sime jashtė Shqipėrisė dhe pėrvoja e akumuluar jashtė si edhe
edukata e marrė nė familjen time do tė mė shėrbejė.
Keni deklaruar se do tė angazhoheni fuqishėm nė ēėshtjen e Kosovės.
Konkretisht, ēfarė mendoni se ėshtė mė e mirė pėr Kosovėn nė kėto
momente dhe ēfarė qėndrimi duhet tė mbajė diplomacia shqiptare ndaj
pengesave qė Serbia nxjerr pėr ēėshtjen e Kosovės?
Unė besoj se tashmė ėshtė e ditur qė Shqipėria ėshtė duke mbėshtetur
me tė gjithė fuqinė e saj pavarėsinė e Kosovės dhe planin e Ahtisarit.
Nuk ka asnjė dyshim qė Shqipėria do tė jetė gjithmonė pranė Kosovės.
Unė do tė vazhdoj tė jem si trashėgimtar i familjes mbretėrore, tė jem
njė zė i fuqishėm pro pavarėsisė sė Kosovės nė tė gjithė drejtimet e
saj. Edhe nė kėtė element, besoj se shteti shqiptar ėshtė duke dhėnė
maksimalen e vet pėr kėtė ēėshtje. Qėndrimet tona janė tashmė tė
njohura, pavarėsia e Kosovės ėshtė e vetmja alternativė, ēdo zgjidhje
tjetėr ėshtė e papranueshme. Diplomacia shqiptare ėshtė shprehur nė mbėshtetje
tė pakos sė Ahtisarit pėr pavarėsinė e Kosovės dhe kundėr ndarjes sė
saj, ky duhet tė jetė qėndrimi tė cilin duhet tė mbajė dhe sė cilės
duhet ti pėrkushtohet. E rėndėsishme pėr ne ėshtė bashkėrendimi i
punės me partnerėt tanė strategjikė si SHBA-tė, Mbretėria e Bashkuar dhe
BE-ja.
Si trashėgimtar i fronit mbretėror, cilat janė marrėdhėniet tuaja me
vendet e tjera tė botės. Sa do tė ndikojė kjo nė punėn e Ministrisė sė
Jashtme?
Shumė tė mira. Mund tė them se me vendet e tjera tė botės jemi shumė miq.
Kuptohet, ne do tė vazhdojmė dhe unė kam fatin jo vetėm si kėshilltar i
Ministrisė sė Jashtme, por kam edhe mbėshtetjen e plotė tė Oborrit Mbretėror,
qė kam mundėsi tė jap njė kontribut pėr tė mirėn e kombit shqiptar. Kam
filluar nė disa drejtime, sidomos nė element tė diasporės edhe vendeve tė
tjera, duke hapur rrugėt dhe shtrirjen e influencės sė shtetit shqiptar,
dhe unė besoj se kėtė drejtim unė do tė vazhdoj tė ndihmoj sidomos me
miqtė qė kemi. Kemi edhe miq nė Lindjen e Mesme dhe vende tė tjera.
Kėshilli i Ministrave ka vendosur pesė ditė mė parė qė historia e Shqipėrisė
tė shkruhet nga e para. Kjo ēėshtje ka ngjallur debate, jo vetėm mes
akademikėve, por edhe mes politikanėve. Mendoni se ėshtė e drejtė qė tė
rishikohet historia, kryesisht periudha e Mbretit Zog?
Kėtu do tė ketė edhe njė reagim. Unė personalisht nuk mund tė reagoj si
kėshilltar i ministrit tė Jashtėm, por nga ana e Oborrit Mbretėror do tė
ketė njė reagim pėr kėtė ēėshtje. Patjetėr qė historia nė Shqipėri
ka pasur shumė ndikime politike dhe duhet shikuar me njė sy tė pavarur. Jo
nga elemente tė vjetra tė politikės shqiptare. Unė do tė them me tė
gjithė fuqinė time, se nė qoftė se jeni i pėrfshirė nė politikė, nuk
duhet tė jeni edhe historianė.
Jeta nė Oborr
Siguria nė Oborrin Mbretėror, mė e lartė se nė Presidencė, Kryeministri
dhe aeroporte
"Princi nė punė deri nė tre tė mėngjesit"
Djali i trashėgimtarit tė fronit mbretėror, princi Leka II tregon pėr
"Shqip" se ka pak kohė tė lirė dhe se puna nė Oborrin Mbretėror
dhe si kėshilltar nė Ministrinė e Jashtme i harxhon shumė kohė. "Si
kėshilltar mund tė qėndroj nė punė edhe nė tre tė mėngjesit pa asnjė
problem", thotė Princi Leka II, i cili tregon se i ka me pasion punėt qė
bėn. Tė hysh nė Oborrin Mbretėror, aty ku kalon pjesėn e mbetur tė kohės
princi Leka, duhet tė kalosh njė kontroll tė rreptė, ēka tė lejon mė
pas tė shėtisėsh i lirė nė gjithė vilėn mbretėrore, muret e sė cilės
janė tė rrethuar nga fotografi tė bėra nga periudha e Mbretit Zog.
Fotografitė e familjes dhe miqve tė tij kanė mbushur zyrėn e princit Leka
II, e cila ndodhet nė katin e parė, nė hyrje tė ndėrtesės. Librat e huaj
me temė diplomatike dhe historike nuk mungojnė nė bibliotekėn e nipit tė
Mbretit Ahmet Zogu, por gjithashtu edhe flamujt shqiptarė tė pranishėm nė
ēdo dhomė dhe zyrė tė kėtij Oborri. Siguria brenda territorit tė vilės
ua kalon masave tė sigurisė sė Presidencės, Kryeministrisė, madje edhe
kontrolleve nėpėr aeroporte. Tė rrallė janė miqtė dhe personat qė futen
lirshėm nė Rezidencėn Mbretėrore, ku pėrveē stafit pjesa tjetėr duhet tė
harxhojė 15 minuta pėr tė hyrė nė vilėn mbretėrore pėr shkak tė
kontrolleve. Aredimi i godinės tė lė njė pėrshtypje tė mirė. Shpatat
dhe armėt e vjetra tė ndodhura gjithandej nė shtėpinė e princit, tregojnė
mė sė miri se familja mbretėrore e adhuron kulturėn popullore shqiptare
dhe se ėshtė njė njohėse e mirė e saj.
Miqtė
"Tani qė kam dy detyra tė ndryshme, nė ministri dhe nė Oborrin Mbretėror
kam shumė pak kohė tė lirė se mė pėrpara. Por si djalė i ri, i di si
ti shfrytėzoj deri nė maksimum", shprehet princ Leka II. 25-vjeēari
shprehet se ka pasur fatin tė krijojė njė shoqėri shumė tė mirė. "Dua
tė kem njė jetė aktive, duke takuar njerėzit pėrditė dhe besoj se kjo mė
ka ndihmuar me detyrėn tė mos jem i mbyllur dhe tė njoh situatėn. Unė jam
tipi qė kam qejf tė lėviz, tė njoh situatėn jashtė konceptit filozofik tė
Tiranės. Duke marrė parasysh se Shqipėria nuk ėshtė vetėm nė Tiranė
dhe Durrės, ajo ėshtė qė tė shkosh dhe tė vizitosh ēdo fshat dhe kėshtu
do tė vazhdoj edhe nė tė ardhmen", shprehet ai. Princi pranon se shoqėrohet
me miqtė VIP-a, por preferon tė mos publikojė emra, duke ruajtur me fanatizėm
identitetin e miqve tė tij. "Unė nuk frekuentoj njė shoqėri tė pėrcaktuar,
por shoqėrohem me njerėz tė tė gjitha fushave", thotė princi Leka II.
CV
Kėshilltari mė i ri i administratės
25-vjeēari, princi Leka ka pranuar ftesėn pėr tė mbajtur postin e kėshilltarit
tė ministrit tė Punėve tė Jashtme, Lulzim Basha, duke qenė nė kėtė mėnyrė
kėshilltari mė i ri i administratės publike. Shtatė ditė mė parė,
ministri Basha ka prezantuar para mediave bashkėpunėtorin e tij mė tė ri,
Leka Zogun II. Mė parė Basha ua ka prezantuar princin Leka II, zyrtarėve mė
tė lartė tė Ministrisė sė Punėve tė Jashtme dhe ekipit tė tij mė tė
ngushtė, anėtarin e ri tė kabinetit tė tij. Princi Leka II ka njė formim
akademik solid. Ai ka studiuar nė disa kolegje tė njohura nė vende tė
ndryshme, pėrfshirė ST. Peter College dhe mė pas ka vazhduar nė
"Royal Military Academy of Sandhurst", njė ndėr institucionet
edukative mė prestigjioze nė Mbretėrinė e Bashkuar. Princi Leka II ka
kryer gjithashtu njė kurs tremujor nė Akademinė Ushtarake "Skėnderbej",
nė Tiranė dhe njė kurs 3-mujor nė Itali. Sipas Ministrisė sė Jashtme, emėrimi
i princit Leka II nė kabinetin e tij ėshtė pjesė e filozofisė sė qeverisė
shqiptare si dhe e vendosmėrisė sė tij pėr tė pranuar nė administratėn
shtetėrore kapacitetet mė tė mira tė vendit, persona me aftėsi tė
spikatura nė pajtim me nevojat e shėrbimit tė vendit.
Kėshilltar pėr Kosovėn
Princi Leka II nė foto me Presidentin e Kosovės, Fatmir Sejdiu. Pėrveēse
ėshtė emėruar si kėshilltar i ministrit tė Jashtėm, Lulzim Basha, Princi
Leka II do tė ketė edhe funksionin si kėshilltar pėr ēėshtjen e Kosovės,
pėr tė cilėn deklaron se do tė angazhohet fuqishėm pėr pavarėsinė e
saj
Uniforma mbretėrore
I pari qė krijoi traditėn e uniformave ushtarake nė Shqipėri ishte Mbreti
Zog. Ato u dizajnuan nga italianėt, ishin "high-tech" pėr kohėn
dhe kishin njė vulė kombėtare. Nė vitin 1939, italianėt ngritėn njė
batalion tė Gardės Kombėtare dhe krijuan dy uniforma tė kushtueshme, njė
me tirqe dhe njė me fustanellė. Duke futur kėshtu elementė tė traditės
kombėtare nga jugu dhe veriu
Kronologjia
Uljet dhe ngritjet e familjes mbretėrore
Nė vitin 2002, familja mbretėrore mbėrrin pėrfundimisht nė Tiranė, duke
i dhėnė fund njė mėrgimi 63-vjeēar. Njė avion "boing 727"
transportoi nga aeroporti Lanceria tė Johanesburgut trashėgimtarin e fronit,
Leka Zogu I sė bashku me familjen e tij. Duke iu rikthyer mbrapa historisė,
nė prill tė vitit 1997, teksa Shqipėria gjendej e zhytur nė kaos pėr
shkak tė shembjes sė firmave piramidale, Mbreti Leka I mbėrriti nė Tiranė.
Ai mori pjesė nė fushatėn elektorale pėr zgjedhjen e formės sė regjimit
nė Partinė e Legalitetit, duke shkuar pothuajse nė tė gjitha rrethet e
Shqipėrisė. Nė kėto zgjedhje, monarkia fitoi 36% tė votave sipas
Komisionit Qendror tė Zgjedhjeve. Ky rezultat u shpall i falsifikuar nga
Mbreti Leka I. Nisur nga kjo, tri ditė pas zgjedhjeve, Partia e Legalitetit
organizoi njė miting proteste, ku simpatizantėt e saj bashkė me babain e
Leka Zogut II marshuan drejt qendrės sė Komisionit Qendror tė Zgjedhjeve,
ku pati edhe konfrontime me policinė. Pak ditė mė pas u hap njė proces
hetimor ndaj Leka Zogut, duke e akuzuar atė pėr sulm tė armatosur ndaj
institucioneve tė shtetit. Zogu u dėnua nė mungesė dhe pastaj pėrfitoi njė
amnisti. Heqja e kėsaj pengese bėri qė Leka Zogu, trashėgimtari i ligjshėm
i fronit mbretėror tė Shqipėrisė tė kthehej nė vend. Nė bazė tė njė
marrėveshjeje midis PD-sė dhe PLL-sė dhe trashėgimtarit tė fronit mbretėror,
25- vjeēari, princi Leka II ėshtė punėsuar si kėshilltar i ministrit tė
Jashtėm dhe do tė fokusohet kryesisht nė ēėshtjen e statusit tė Kosovės.
http://balkans.courriers.info/article8691.html
100.000 Bosniaques vivaient au Kosovo avant 1999, plus de 60.000 ont fui le territoire depuis linstauration du protectorat international. Les Bosniaques du Kosovo ont été victimes de nombreux actes de violence et dénoncent une volonté dassimilation de la part des Albanais. Le principal problčme est celui de léducation : ą lUniversité de Pristina, tous les cours sont donnés en albanais, une langue que ne maītrisent pas les Bosniaques du Kosovo. Dans certaines régions, comme en Gora, Belgrade essaie aussi dassimiler les Bosniaques.
Par léquipe du BIRN ą Prizren
Il est 2h15 du matin et Elvir Mislimi empoche les 60 centimes deuro dun petit garēon de 10 ans, qui veut passer deux heures sur un ordinateur. La scčne se déroule au Kosovo, dans le village montagneux de Donje Ljubinje, le long de la frontičre de la Macédoine.
Elvir Mislimi travaille de temps ą autre dans ce café internet pour une centaine deuros par mois, mais seulement pour remplacer le patron quand celui-ci voyage. Il ne peut se trouver un meilleur emploi, malgré son diplōme de la Faculté de douane et taxation de lÉcole supérieure de Commerce de Belgrade. Le chōmage est élevé au Kosovo : entre 40 ą 70% de la population est sans emploi.
En plus de devoir faire face ą ce taux de chōmage démesuré qui accable toute la population du Kosovo, Elvir souffre dun désavantage supplémentaire : il ne parle pas lalbanais. Si la population du protectorat international est ą 90% albanophone, la région doł vient Mislimi est composée ą 95% de Bosniaques. Et les nouveaux propriétaires des entreprises privatisées, oł les Albanais prédominent largement, embauchent leurs amis ou leurs parents lorsquil y a des postes disponibles.
« Jai cherché partout un travail, mais en vain », raconte-t-il. « Je vais attendre un peu encore, mais si rien ne se présente bientōt, je vais quitter le Kosovo. Je ne peux rien faire dautre ». Beaucoup de Bosniaques du Kosovo pensent de la mźme maničre. Tandis que la majorité albanaise du Kosovo est de plus en plus confiante et pense que le territoire disputé deviendra bientōt un État indépendant, les minorités se demandent ce que lavenir leur réserve.
Le dernier recensement de 1991 dénombrait approximativement 100 000 Bosniaques au Kosovo, dont 68.000 concentrés dans les municipalités de Prizren et de Dragas. On trouve également des membres de cette communauté dans les municipalités de Pec, Istok, Mitrovica et Leposavic. Plusieurs milliers de Bosniaques habitaient en outre dans la capitale du Kosovo, Pristina, avant la guerre de 1999, quand les Albanais du Kosovo ont affronté les Serbes. Seuls quelques centaines de Bosniaques vivent encore aujourdhui ą Pristina.
Jusquą ladoption par la Yougoslavie dune nouvelle constitution en 1974, qui fournissait des définitions précises des divers groupes ethniques de lancienne Fédération, les Bosniaques se considéraient eux-mźmes plutōt comme des « Musulmans » que des « Bosniaques ». Mźme de nos jours, beaucoup ont conservé la dénomination de « Turcs » ou « Albanais » sur leurs papiers militaires. Enfin, plusieurs remettent en cause leur identité bosniaque, préférant sappeler Musulmans, Nasinci, Torbesi ou Gorani.
Cependant, depuis que les Nations Unies ont établi une administration internationale au Kosovo en juin 1999, le nombre de Musulmans se désigant eux-mźmes par le terme de « Bosniaques » a augmenté, ainsi que ceux qui appellent leur langue le « bosnien », ą limage de leurs cousins de la Bosnie-Herzégovine voisine.
Behxhet Shala, directeur exécutif du Conseil pour la Défense des droits humains et des libertés (CDHRF), croit que la marginalisation de la communauté bosniaque est surtout le fruit de la négligence, plutōt que dune politique délibérée, ainsi que la conséquence de lattention internationale portée au destin de la minorité serbe.
« La proposition de lONU sur le statut final du Kosovo, élaborée par Martti Ahtisaari, traite également des droits des minorités », rappelle-t-il. « Toutefois, cette proposition octroie des privilčges supplémentaires ą la communauté serbe, ce qui a pour effet de laisser les autres groupes ethniques en marge ». Il poursuit : « La majorité albanaise du Kosovo ne dispose daucun pouvoir réel et nest pas en mesure détablir des mécanismes qui protégeraient les droits de la personne en général. Les questions relatives aux minorités relčvent exclusivement de la compétence des instances internationales. La capacité dintervention des Albanais est minime sur ce point ».
Les enjeux linguistiques sont progressivement devenus une source de conflit au Kosovo depuis 1999. En raison de la similitude du bosnien avec le serbe, les albanophones du Kosovo peuvent aisément reconnaītre ses locuteurs.
100 assassinats depuis 1999
Voilą pourquoi Zulfikar Beljulji, un ingénieur électricien originaire du village de Orcuse, ą Dragas, a été agressé il y a trois ans dans la petite ville du centre du Kosovo oł il vivait, alors quil a demandé du pain en bosnien. Dautres Bosniaques ont eu moins de chance et ont été assassinés, dans des crimes ą caractčre raciste ou linguistique.
Les corps de deux Bosniaques, victimes de meurtre, Sefer Bajrami, du village de Musnikovo, et Fadilj Azari, de Planjani, ont été identifiés, respectivement lan dernier et cette année. Dans les deux cas, les meurtriers nont jamais été identifiés. Pas plus quil ny a eu darrestation suite au meurtre de quatre membres de la famille Skenderi, ą Prizren. Cette famille a été assassinée dans sa maison du quartier de Tusus ą Prizren, au début de lannée 2000. Au total, 97 Bosniaques ont été tués ou ont disparu depuis la guerre de 1999, selon le magazine bosniaque Alem. La majorité était originaire de la région de Peja/Pec.
Le Docteur Numan Balic, de Dragas, prčs de Prizren, député au Parlement de Pristina et ancien ministre de la Santé du Kosovo, est mécontent de la situation de ses compatriotes bosniaques. « Nous sommes des citoyens de seconde ou de troisičme zone au Kosovo », lance-t-il. « Le grand nombre dassassinats et lusurpation denviron 160 boutiques et bureaux ne représentent que quelques unes des raisons pour lesquelles plus de 60% des Bosniaques, dont une cinquantaine de professeurs dUniversité, ont fui le Kosovo depuis larrivée de ladministration internationale ».
Sadik Idrizi voit les choses différemment. Lactuel ministre de la Santé du Kosovo est également un des dirigeants de la coalition bosniaque Vakat, lun des six groupes politiques bosniaques du Kosovo. « Les Bosniaques sont représentés dans presque toutes les institutions du Kosovo », affirme le ministre.
« Je suis membre du gouvernement et jai participé aux négociations [sur le statut final] ą Vienne. Nous avons quatre autres représentants au Parlement, ainsi que des élus dans les conseils locaux des municipalités et des maire-adjoints ą Dragas, Pec et Istok. Certes, ce nest pas suffisant, mais ce nest pas si mal pour un début ».
Éducation : la barričre de la langue
La barričre de la langue pousse un nombre croissant de parents, parmi ceux qui prévoient de rester au Kosovo, ą envoyer leurs enfants dans les écoles albanophones ou turcophones. Le gouvernement turc offre en effet aux Bosniaques, tout comme ą des centaines de Turcs du Kosovo et dailleurs ą des Albanophones, des études universitaires gratuites.
Puisque la Bosnie-Herzégovine ne fait rien de semblable pour ses cousins du Kosovo, les divers programmes déducation offerts ą létranger contribuent eux aussi ą lassimilation des Bosniaques ą dautres cultures et ą dautres langues. Seulement quelques douzaines de Bosniaques de la région de Prizren se sont diplōmés dans les universités en langue bosnienne de Sarajevo et de Novi Pazar, ou dans celles de Belgrade, en langue serbe.
Beaucoup plus nombreux sont ceux qui terminent leurs études universitaires dans la partie nord de Mitrovica, contrōlée par les Serbes. Par contre, aucun Bosniaque nest inscrit ą lUniversité de Pristina, oł léducation se déroule exclusivement en albanais.
La majorité des 6.500 élčves bosniaques au Kosovo font leurs études primaires et secondaires dans des écoles de Prizren et de Peja/Pec, lesquelles utilisent des manuels en bosnien venus de Bosnie. Mais environ 2.000 élčves bosniaques de Prizren poursuivent leur éducation en albanais ou en turc.
Un rapport du Fonds pour le droit humanitaire basé ą Belgrade, un groupe de surveillance des droits des minorités qui étudie lapplication de la loi sur la langue déducation du Kosovo, indique que des « Bosniaques reēoivent leur éducation en albanais, qui nest pas une langue maternelle pour eux, contre lavis de leurs parents, en raison de nombreuses pressions » et contre leur gré. Ce rapport précise que ce serait le cas dans les villages de Skorobiste, Ljubizda, Musnikovo, Drajcic et Gornje Selo dans la municipalité de Prizren, ainsi que dans le village de Donje Retimlje, dans la comune dOrahovac.
Les Serbes ne sont pas en reste et ont aussi leur petite part dans ce processus dassimilation. Des Bosniaques de certaines écoles de Dragas, de mźme que dans la partie nord de Mitrovica, reēoivent leur cours dans des classes de langue serbe et selon le programme scolaire en vigueur en Serbie. Daprčs le député-maire de Dragas, Savedin Djufta, « le gouvernement serbe paie un double salaire aux professeurs de la Gora, dans un effort pour assimiler ces populations [...] au sein de lentité serbe. »
http://balkans.courriers.info/article8679.html
Les Slaves musulmans de la Gora, au sud du Kosovo, sont en train de disparaītre. Cette petite région, coincée dans les Montagnes du Shar, se vide de sa population. Les Gorani, qui refusent de perdre leur identité spécifique, fuient le Kosovo. Les Albanais les considčrent comme des « collaborateurs » de lancien régime serbe. Pour essayer de survivre, certains Gorani se disent désormais « bosniaques ». Politiquement divisée, la communauté subit aussi de plen fouet la crise économique.
Par Olivera Stojanovic
« Nous avons absorbé différentes religions, langues et cultures plusieurs fois au cours de notre histoire, afin de nous rendre la vie plus facile et ne pas disparaītre », constate Aslan Hamza, un membre de la minorité ethnique des Gorani du Kosovo.
Pourtant, huit ans aprčs la fin du conflit armé entre les Albanais du Kosovo et le gouvernement serbe, Hamza et tous les Gorani craignent que la perte définitive de leur identité ne soit prochainement programmée. « Cette tendance arrange les autorités actuelles [contrōlées par les Albanais] », soutient-t-il. « Car peu importe la taille minuscule de notre communauté, nous restons des Gorani et nous ne pouvons źtre autre chose ».
En effet, les Gorani vivent dans les montagnes du sud du Kosovo depuis des sičcles. Si les origines de leur communauté se perdent dans un passé lointain, il est communément admis quil sagit de Slaves ayant embrassé lIslam sous lEmpire ottoman, tout en continuant de parler le serbe malgré leur conversion ą la foi musulmane. Ils ne furent jamais trčs nombreux. Lors du recensement de 1991, la région de Gora oł ils habitent, un triangle coincé entre la Serbie, lAlbanie et la Macédoine, comptait environ 20 000 Gorani. Aujourdhui, ce nombre est bien moindre, et la plupart des experts estiment que gučre plus de 6 000 Gorani demeurent dans leur région dorigine - ą peine assez pour assurer la survie de la communauté.
Piégés entre les forces antagonistes des nationalismes serbe et albanais, ils ont opté de plus en plus pour lexil, oł ils subissent une lente assimilation. Sils restent chez eux, ils doivent composer avec la pauvreté et le chōmage. Pendant ce temps, leur communauté a connu de profonds déchirements, résultat de la loyauté dont ils ont fait preuve ą légard des autorités serbes jusquen 1999. Une loyauté qui leur est retombée dessus.
« Les petites minorités doivent toujours choisir leur camp lors des conflits, et nous payons aujourdhui le prix fort parce que beaucoup de Gorani ont, de leur plein gré ou bien de force, rejoint lun des belligérants durant la guerre du Kosovo », admet un résident de lendroit sous couvert de lanonymat. « Nous navons jamais eu le choix de rester neutres », a-t-il précisé.
Ainsi, ą cause de leur loyauté vis-ą-vis de la Serbie, les Gorani ont souffert ces derničres années de lhostilité des Albanais du Kosovo. Bien que leur situation sécuritaire semble sźtre améliorée récemment, la peur et la méfiance demeurent palpables.
« Linsécurité sest insinuée dans chaque pore de la vie quotidienne, alors que la pauvreté et les chamailleries politiques ont remplacé la crainte des mauvais traitement physiques », explique Abdi Alija, coordinateur du gouvernement serbe pour la Gora et membre de lInitiative civique de Gora. « Nous traversons des temps particuličrement difficiles, parce quil ny a aucune aide ą lhorizon et que nous subissons des pressions continuelles en vue de nous faire accepter lassimilation », explique Abdi Alija. « Nos problčmes sont trop sérieux pour une minorité ethnique aussi modeste », affirme-t-il.
Les Gorani doivent-ils rejoindre les Bosniaques ?
Les habitants de la region sont représentés par deux partis politiques, qui défendent des positions diamétralement opposées. LInitiative civique est perēue dans la Gora comme favorable au maintien de liens étroits avec la Serbie, tandis que le Parti démocratique Vatan, dirigé par le ministre de la Santé du Kosovo Sadik Idrizi, est plus proche des partis bosniaques kosovars.
Sadik Idrizi croit que les Gorani pourront mieux se préserver de lassimilation en se joignant ą la communauté bosniaque, numériquement plus importante. LInitiative civique soppose vivement ą cette vision des choses, arguant que cela entamerait lintégrité de lidentité et de lhéritage des Gorani. « Le fait que je me dise Bosniaque ne signifie pas que je ne suis pas, aussi, un Goran », lance Idrizi. « Personne ne peut prétendre źtre un Goran plus dévoué ą notre cause que moi, mais je pense que prendre une identité bosniaque constitue le meilleur rempart contre lassimilation ».
Il pense quempźcher lalignement de sa communauté sur celle des Bosniaques est contre-productif et fait surtout le jeu de ceux qui « figurent sur la liste de paie de Belgrade ». « Un nombre croissant de personnes comprend que se doter de lidentité bosniaque représente la clé de notre survie », ajoute-t-il. « De plus en plus de gens comprennent que nous ne sommes pas contre le « goranisme » ą léchelle locale ; ils ont accepté lidée que le qualificatif de groupe ethnique pour les Gorani napporte aucune garantie réelle quant ą la préservation de notre identité ».
Cependant, ses adversaires soutiennent que lappui de la Serbie, quoiquinsuffisant, permettra ą la communauté de survivre par elle-mźme. « Environ 350 personnes reēoivent une aide mensuelle de 135 euros », dit Abdi Alija. « Ēa ne résoudra pas le problčme, mais cest déją ēa, et ēa donne aux habitants de Gora lespoir de se sentir plus en sécurité ».
Les divisions politiques dans la population déchirent les familles elles-mźmes. Un pčre jure ne jamais adopter une autre identité aprčs avoir été un Goran durant 50 ans. Mais son fils assure que le niveau de vie est bien plus important que lidentité ethnique. « Je ne me soucie plus dźtre Goran, Bosniaque ou autre chose », déclare le fils. « Je nai pas envie de vivre comme un retraité du troisičme āge quand jai seulement 38 ans ! »
On pourrait croire en effet que le temps sest arrźté ą Gora, qui rappelle le monde dil y a 50 ans. La routine journaličre est lente et, dans la plupart des zones habitées, les gens nont pas lair spécialement pressés darriver quelque part.
« Nous vivions auparavant de lélevage de troupeaux, mais maintenant il ny a plus quune cinquantaine de vaches dans toute la région », déplore Alija Vurani. « Beaucoup de gens se sont retrouvés sans travail aprčs que la seule usine de la région, qui avait nourri tant de familles, a fermé ses portes suite ą la privatisation ». Alija Vurani subvient aux besoins de sa famille de cinq personnes avec sa maigre pension. Sa femme, Safija, contribue aux revenus de la famille en tricotant des produits artisanaux quelle vend ą des acheteurs occasionnels. « Les acheteurs arrivent lété, lorsque les exilés qui vivent et travaillent ą létranger viennent ici pour leurs vacances », raconte-t-elle. « Les traditions sont trčs vivaces, en particulier quand les couples se marient, et mes tricots font de beaux cadeaux de mariage ».
La région de Gora revient ainsi ą la vie pendant la haute saison estivale, mais glisse dans une torpeur dépressive pendant les neuf autres mois de lannée. Alija Vurani explique que des gens continuent de partir, mais que bien peu reviennent. Les jeunes et les plus qualifiés sen vont ą la premičre occasion, laissant derričre eux les plus vieux et ceux qui sont vulnérables. « Il y a beaucoup de personnes éduquées ici, de médecins en particulier, mais il ny a pas dhōpitaux ou de cliniques dans nos villages, alors nos enfants partent parce quils ne trouvent pas demploi », raconte-t-il.
Le statut encore indéterminé du Kosovo et lincertitude qui assombrit lavenir pčsent également sur le sort des Gorani. On compte ą peu prčs 1200 élčves dans les cinq écoles primaires et lunique lycée de Gora. La plus grande partie du cursus se fait en serbe, car la majorité des enfants ne parle pas lalbanais et va poursuivre son éducation en Serbie. Seule une poignée de villages a des classes oł le programme réformé du Kosovo est enseigné - en langue bosniaque.
Toutefois, puisque la Serbie ne reconnaīt pas ce programme, ces élčves doivent alors poursuivre leur scolarité dans des lycées en Bosnie, en Macédoine ou ailleurs. « Les parents naiment pas le programme réformé du Kosovo, car ils doivent ensuite faire instruire leurs enfants ą létranger, et pour cela il faut de largent », explique Abdi Alija. Ą lexception dune section de lUniversité de Pristina, relocalisée dans la partie nord de Kosovska Mitrovica contrōlée par les Serbes, le Kosovo ne propose aucune formation de niveau supérieur en serbe.
Avec aussi peu de perspectives davenir, beaucoup de jeunes Gorani traīnent dans des buvettes délabrées. Nedzmedin, agé de 26 ans, est assis tout seul dans lune dentre elles : une pičce sans fenźtre remplie de fumée, avec pour toute décoration un immense poster de la vedette de musique folk serbe Lepa Brena. « Je prends un café le matin, puis je me promčne dans le village », dit-il. « Aprčs ēa, jemmčne le troupeau au pāturage, et mes journées passent comme ēa. Je me demande ce que je ferais de moi-mźme sil ny avait pas les tranquilisants... »
La demande est forte pour ce genre de médicament ą Gora. « Comme ēa, les journées passent toutes seules, et les pilules étouffent ma colčre, qui vient du fait que je suis incapable de changer quoi que ce soit ą ma vie, ou mźme de faire un peu dargent », confie Nedzmedin.
Le jeune homme croit quil quittera un jour Gora, dans la foulée de son frčre aīné. Sa déception na fait que grandir, dit-il, avec les promesses variées que le gouvernement serbe ou les institutions internationales « nont pas tenues ».
Abdi Alija est daccord avec lui. « Maintenant, la question est de savoir quand ceux qui peuvent quitter la région le feront, plutōt que de savoir qui va le faire », conclut-il.
http://balkans.courriers.info/article8697.html
Les Albanais du Kosovo font bloc contre lhypothčse dune partition, de plus en plus souvent évoquée dans les milieux diplomatiques... Les responsables de léquipe de négociations de Pristina souligne quun telle option serait labandon dun des trois principes fixés par le Groupe de contact : linviolabilité des frontičres du Kosovo. Dans ce cas, les autres principes nauraient plus de raison dźtre, le Kosovo pourrait envisager son rattachement ą lAlbanie, et un redécoupage général des frontičres des Balkans serait ą lordre du jour. Le commentaire de Koha Ditore.
Par Fatmir Aliu
Les Kosovars ont une nouvelle fois attiré lattention de la communauté internationale en déclarant que si les menaces de partage du Kosovo se répčtent trop souvent, Prishtina allait aussi adopter une position plus ferme, avec des revendications sur les territoires voisins. Mźme si personne ne nomme encore ces « territoires voisins » qui seraient affectés par un tel échange, les menaces sont explicites. Certains pays des Balkans ne seraient pas épargnés si de nouvelles frontičres du Kosovo étaient tracées ą la suite dun « compromis imposé ». Jeudi, ą Vienne, ou elle devra rencontrer la « troļka » diplomatique internationale (USA, UE, Russie), la délégation kosovare va porter le message de la non violation de son intégrité territoriale. Les négociateurs kosovars déclaraient ces derniers jours quils allaient rappeler aux ambassadeurs Frank Wisner (EU), Wolfgang Ischinger (UE) et Alexandre Botsan-Kharchenko (Russie) quil ne pouvait y avoir de partage du Kosovo sans partage des autres pays de la région.
« Il ny a pas et il ne peut y avoir de partage du Kosovo. Si de telles tentatives étaient faites, ce serait une aventure trčs dangereuse, parce que de nombreuses cartes des Balkans devraient źtre redessinées », a déclaré lundi le porte-parole du groupe unitaire de négociations, Skender Hyseni. Le délégué de lUE Wolfgang Ishinger avait déclaré lors de la visite de la troļka ą Prishtina, le 12 aoūt dernier, que si Prishtina et Belgrade étaient daccord sur un partage du Kosovo, la communauté internationale donnerait son approbation. Mais Prishtina, dans sa réplique ą la déclaration de lambassadeur européen, avait été ferme en déclarant quelle quitterait les négociations si, dici le 10 décembre, les internationaux amenaient une telle idée sur la table. Le groupe de négociation a confirmé quil se rendrait au grand complet ą Vienne pour la reprise des négociations, et quil ne parlerait quavec la troļka diplomatique et non pas avec la délégation serbe. Selon le porte-parole du Groupe unitaire, les Kosovars nespčrent pas beaucoup de ces rencontres, mźme si les négociateurs ont lintention de faire comprendre aux négociateurs internationaux quil ne pouvait plus y avoir de négociations autour de la question de lindépendance du Kosovo.
Mźme si la perspective du partage du Kosovo, seulement mentionnée publiquement jusquą présent par le diplomate allemand, reste encore une question hypothétique, Prishtina a déclaré que si le Groupe de Contact violait un des principes qui avait guidé tout le processus diplomatique pendant les derniers mois, sous la direction de Maarti Ahtisaari, alors les autres principes ne tiendraient pas non plus. Les trois principes fixés par le Groupe de contact étaient que les frontičres du Kosovo ne pouvaient pas źtre modifiées, que le Kosovo ne pouvait pas se rattacher ą lAlbanie et quil ne pouvait pas revenir ą la situation prévalant avant 1999.
« Cest trčs hypothétique mais si cela se produit, si ce processus est enclenché, il ne se limitera pas au Kosovo. Si le Kosovo perd une partie de son territoire, on ne pourra plus lempźcher de se rattache ą un autre pays (lAlbanie) », a déclaré le porte-parole du groupe de négociations, Skender Hyseni.
http://balkans.courriers.info/article8690.html
Les reports consécutifs de la résolution de la question kosovare déstabiliseront-ils la Macédoine ? Le quotidien Utrinski Vesnik relčve plusieurs coļncidences inquiétantes. Derničre en date : un ex-commandant de lUCK veut demander par référendum le rattachement au Kosovo du village macédonien de Tanusevci. Les dirigeants macédoniens se disent sereins, mais redoutent surtout une hypothčse : celle de la partition du Kosovo, qui pourrait ouvrir la voie ą une série de redécoupages territoriaux.
Par Dimitar Culev
Beaucoup de « hasards » tendent ą confirmer la thčse selon laquelle plus on tardera ą résoudre le statut du Kosovo, plus cela créera des frustrations chez les Albanais de ce territoire sous protectorat. Cette idée est souvent avancée, afin de laisser entendre que le pire serait de refuser lindépendance du Kosovo.
Hasard : sept prisonniers dangereux, criminels et anciens combattants de formations paramilitaires se sont évadés de la prison kosovare de Dubrava. A leur tźte, Lirim Jakupi, lun des leaders de lex-UĒPMB (Armée de Libération de Presevo, Medvedja et Bujanovac)...
Hasard : 90 kg dexplosif ont été découvert dans lOuest du Kosovo.
Hasard : des individus armés se promčnent du coté kosovar de la frontičre ą proximité de la ville serbe de Bujanovac. Raison pour laquelle la Serbie a renforcé le contrōle de sa frontičre administrative avec le Kosovo.
Hasard, ou partie dun envisageable scénario bien préparé : le 24 aoūt, alors que le Conseil macédonien de la Sécurité se réunissait ą Skopje, la télévision Alsat a envoyé une équipe ą Tanusevci (prčs de la frontičre kosovare). Le soir mźme, elle a diffusé un sujet annonēant que le village entendait réaliser un référendum afin dźtre annexé au Kosovo. Cest en tout cas ce qua affirmé ą léquipe dAlsat lex-député Xhezair Shaqiri, plus connu sous le nom de « Commandant Hoxha », lorsquil luttait au sein de lUCK de Macédoine. Pour źtre bien entendu, il a diffusé le mźme message dans le quotidien albanophone Fakti.
Dernier hasard : lévasion de la prison macédonienne dIdrizovo dun autre ex-« commandant », Ismail Hyseni, condamné pour terrorisme.
Lattaque armée dune maison dans le village de Brnjarci, le premier village de la commune de Skopje quand on vient dAracinovo, ne mérite mźme pas dźtre mentionnée...
Dramatiser, relativiser ?
Personne, mźme parmi les plus grands pessimistes, nest naļf au point de croire que la stabilité de la région est réellement menacée par ces événements, impliquant seulement quelques dizaines de hors-la-loi et des marginaux politiques. Mais il serait également naļf despérer minimiser les effets médiatiques de ces événements. On retrouve une fois de plus parmi les « breaking news » des agences mondiales le Kosovo et ses environs, considérés comme des victimes des dommages collatéraux potentiels du manque de décision sur le statut du protectorat. Les médias, qui soccupent trop cette année du sort du Kosovo, retrouvent la thématique de l« effet domino » du mécontentement albanais.
La position des Albanais du Kosovo a encore été répétée il y a quelques jours ą Wolfgang Ischinger, le représentant de lUnion européenne au sein de la « troļka » diplomatique en charge du dossier : Pristina ne sécartera pas de lidée de lindépendance.
Il est clair que les négociations actuelles sont vouées ą léchec : les deux parties affichent des positions antipodiques. Il ny a aucune chance que Belgrade et Pristina trouvent une solution qui leur convienne ą toutes deux. En tout cas, publiquement. Il est encore plus clair que les négociations, qui dureront jusquau mois de décembre, constituent un artifice visant ą gagner du temps pour trouver des idées fraīche, surtout dans le Groupe de Contact [1], qui naffiche pas de position commune quant ą lavenir du Kosovo. [...]
Par manque dinspiration, on fait émerger des idées telles quune possible partition du Kosovo - une hypothčse aussi vieille que le conflit entre les Albanais et les Serbes du protectorat.
Quant ą l« indépendance contrōlée », présentée comme la solution la moins douloureuse, elle est refusée par Belgrade et par Moscou, selon qui elle constituerait un fācheux précédent datteinte ą lintégrité territoriale dun État.
La position macédonienne
A lissue de la rencontre du Conseil macédonien de la Sécurité, le Président Branko Crvenkovski et le Chef de la Diplomatie Antonio Milososki se sont montrés sereins. Pourtant, la Macédoine a de quoi sinquiéter, surtout en regard de son expérience de 2001. Point positif : les dirigeants macédoniens sont daccord sur le fait que leur pays ne soutiendra ni partition du Kosovo, ni annexion, ni retour ą la situation davant 1999. Dans tous les cas, Skopje insistera sur une détermination rapide de sa frontičre avec le Kosovo [2].
Mais il faudrait avant tout que les autorités macédoniennes se montrent capables de restaurer leur autorité dans le village de Tanusevci, afin déliminer les idées de certaines structures présentes dans le pays, qui croient que la stratégie de prise dindépendance du Kosovo par rapport ą la Serbie pourrait źtre « élargie » au Sud de la Serbie et ą la Macédoine.
[1] Ses membres sont la France, lAllemagne, lItalie, la Russie, la Grande-Bretagne et les Etats-Unis.
[2] Lire ą ce propos Frontičres du Kosovo : la Macédoine doit-elle négocier avec Belgrade ou Pristina ? et La frontičre entre le Kosovo et la Macédoine se négocie sans Belgrade.
http://balkans.courriers.info/article8693.html
Les discussions sur lavenir du Kosovo reprennent aujourdhui ą Vienne. Le ministre des Affaires étrangčres de Serbie, Vuk Jeremic, rappelle les positions de Belgrade, en détaillant ce que serait le contenu de lautonomie accordée au Kosovo et ce que pourrait signifier le maintien de la souveraineté serbe... Une chose est en tout cas certaine : Belgrade se félicite de la reprise des négociations, quelle considčre comme un premier succčs diplomatique.
Propos recueillis par Aleksandar Roknic
Danas (D) : Cent jours au gouvernement... Quelles sont les plus grandes réussites du ministčre ? Quest-ce qui a été fait, qui na pas été fait ? Quelles sont vos priorités ?
Vuk Jeremic (VJ) : Lobjectif de trčs grande importance qui a été atteint est davoir imposé énergiquement la présence de la Serbie sur la scčne internationale, aprčs une longue période de vide consécutive aux élections législatives et aux négociations pour la formation du gouvernement. Je dirais aussi que le gouvernement a été trčs actif ą létranger. Jai visité plus de 20 pays, jai rencontré une trentaine de ministres des Affaires étrangčres et une centaine dautres hautes personnalités, tant dans le pays quą létranger. Je pense que la réussite de tout le gouvernement est due en grande partie au ministčre des Affaires étrangčres, grāce ą plusieurs victoires diplomatiques dimportance. Lune de ces victoires est dailleurs le lancement dun nouveau round de négociations sur le statut du Kosovo. Lorsque le gouvernement a été formé, il semblait que cette reprise des négociations naurait pas lieu. Une bonne partie des acteurs internationaux pensaient fermement que les négociations étaient terminées avec le rapport de Martti Ahtisaari présenté au Conseil de sécurité des Nations Unies. Naturellement, ce nétait pas notre avis. La position de notre gouvernement était que les négociations navaient pas été menées efficacement, car elles nont pas abouti ą un compromis alors quil était indispensable de trouver une solution acceptable pour les deux parties. Le résultat de nos efforts diplomatiques, non seulement celui du ministčre des Affaires étrangčres mais de tous les autres organes de lEtat, a été que, finalement, la communauté internationale a reconnu la nécessité douvrir de nouvelles négociations.
D : Quelles seront les mesures que prendra la Serbie si le Kosovo proclame son indépendance ?
V J : Dun point de vue juridique, cet acte naurait aucun sens pour nous. Jespčre quun tel acte ne recevra pas le soutien de lUnion européenne, et surtout que Pristina ne prendra pas une telle décision.
D : Et quen sera-t-il des pays qui reconnaitraient lindépendance du Kosovo ? Est-ce que la Serbie cessera toutes relations diplomatiques avec eux ?
VJ : Je le répčte, jespčre quun tel acte naura pas lieu. Néanmoins, dans le cas oł certains acteurs internationaux, des pays ou des organisations internationales, soutiendraient une décision illégale, la Serbie naurait pas dautre choix que de réexaminer les relations avec tous ceux qui mettraient de la sorte directement en danger notre souveraineté et notre intégrité territoriale, de la mźme maničre que le ferait tous les autres pays du monde sils se trouvaient dans une situation semblable.
D : Les experts en géopolitique estiment quun partage du Kosovo serait possible, avec des échanges de territoires. Jusquoł la Serbie est-elle prźte ą aller pour dégager une solution de compromis ?
VJ : Les médias ont parlé du partage, les experts en ont discuté, et mźme des personnalités de certains pays étrangers. Notre position est claire. La base de notre plate-forme de négociations est de sauvegarder la souveraineté et lintégrité territoriale de la Serbie.
D : Le gouvernement du Kosovo campe sur sa position : rien dautre que lindépendance...
VJ : Jespčre quą la fin de ce processus, nous arriverons ą une solution sur laquelle Pristina et Belgrade se mettront daccord. De toute faēon, nous naccepterons pas la demande dindépendance de Pristina. Dčs le tout début des négociations, nous avons ouvertement, clairement et sans ambiguļté indiqué que cétait inacceptable pour nous. Cest dailleurs pourquoi le plan Ahtisaari a été rejeté, car il ouvrait la voie ą lindépendance. Jespčre que cest la raison qui lemportera, aussi bien parmi les parties engagées dans les négociations que chez les acteurs internationaux, car seule une solution de compromis pourra maintenir durablement la paix et la stabilité dans la région. Cest le but primordial.
D : Que se passera-t-il si les négociations avec Pristina échouent, si le gouvernement kosovar proclame lindépendance, et si les États-Unis, lUE, et le Conseil de sécurité des Nations Unies reconnaissent lindépendance ?
VJ : Tout acte unilatéral dune partie ou dune autre aurait des conséquences catastrophiques pour la stabilité de lensemble de la région. Jespčre que lon fera peuve de maturité dans le processus de discussion, que lon comprendra quil faut coūte que coūte éviter de telles conséquences. Néanmoins, si des initiatives unilatérales étaient prises, je pense que lon ne peut pas sattendre ą ce que le Conseil de sécurité soutienne ce genre de comportement. Nous fondons cet avis sur les expériences actuelles et les connaissances que nous avons acquises par nos contacts avec les Etats membres des Nations Unies. Je ne crois pas, en conséquence, que le Conseil de sécurité puisse soutenir cette forme de solution. Dailleurs, ce ne serait pas une solution. La seule solution acceptable est celle qui contribuera ą la paix et ą la stabilité, et non pas celle qui nous en éloigne tous.
D : La Serbie nest plus présente au Kosovo depuis huit ans, depuis le retrait de larmée, de la police et lexode massif de 1999. Aucun symbole, aucune institution nationale, lEtat de Serbie na pratiquement plus aucune sorte de pouvoir au Kosovo. Comment en ira-t-il aprčs cette solution de compromis que vous espérez ?
VJ : Notre plate forme est extrźmement claire ą ce sujet. Nous proposons aux Albanais une autonomie fondamentale. Nous ne voulons pas diriger les Albanais du Kosovo depuis Belgrade. Cest lune des propositions les plus flexibles dautonomie fondamentale jamais faite, si lon compare aux différents régimes dautonomie territoriale qui existe dans le monde. En ce qui concerne la souveraineté de la Serbie, elle serait clairement définie, entre autres, par une représentation unique de toute la Serbie devant les Nations Unies et, en général, dans le domaine de la politique extérieure, qui est lune des plus importantes prérogatives de la souveraineté. Pour ce qui est de la sécurité, nous sommes prźts ą źtre flexibles et ą examiner diverses modalités afin de mettre en place une politique appropriée de sécurité et de défense de la Serbie sur le territoire du Kosovo et Metohija. De mźme, nous voulons faire preuve de flexibilité si le futur statut du Kosovo devait sous-entendre une autonomie dans les rapports avec les institutions financičres internationales.
D : De quelle maničre la Serbie est-elle actuellement présente au Kosovo ?
VJ : La maničre dont la Serbie est présente au Kosovo est réglementée par la Constitution de la Serbie, la Résolution 1244 du Conseil de Sécurité des Nations Unies et les Accords militaires de Kumanovo.
D : De nombreuses sociétés serbes, des biens nationaux, militaires et privés sont restés au Kosovo. Envisagez-vous des dédommagements pour les personnes qui ont perdu leurs biens ? Comment lEtat va-t-il restituer ces biens ?
VJ : Les négociations dans le cadre du processus Ahtisaari concernaient les rapports économiques et de propriété. Notre proposition pour résoudre cette question est contenue dans les amendements que la partie serbe a présentés au plan Ahtisaari.
http://balkans.courriers.info/article8678.html
Le 4 aoūt, une escarmouche a opposé la police serbe ą un groupe dhommes armés et encagoulés, aux abords du village de Konculj, dans la Vallée de Presevo, la petite région majoritairement albanaise du Sud de la Serbie. Alors que cette région a déją été le théātre daction dune guérilla albanaise en 2000-2001, la situation pourrait facilement dégénérer dans le contexte tendu des négociations sur le statut final du Kosovo. Nouvelle veillée darmes dans la Vallée de Presevo ?
Par Nikola Lazic
Alors que le discours officiel affirme que la situation est stable, de nombreux observateurs mettent en garde contre une possible évolution des tensions en un nouveau conflit armé dans une zone qui a déją été le théātre dune insurrection albanaise, il y a sept ans.
La localité de Konculj, un village serbe ą la frontičre du Kosovo, a récemment été le théātre dun affrontement entre la police et un groupe armé. Les autorités affirment quelles contrōlent pleinement la situation, mais des analystes voient dans ces affrontements un terreau fertile pour une escalade de la violence.
Lévénement sest produit le 4 aoūt dernier, quand une unité de la police qui patrouillait le long de la frontičre prčs de la ville de Bujanovac sest retrouvée nez ą nez avec un groupe dhommes armés et encagoulés, vźtus duniformes noirs. Selon la police, les hommes armés avaient attaqué des voitures sur la route qui mčne au Kosovo. Dans la fusillade, Enver Dalipi, un homme de 22 ans a été tué et le reste du groupe, des criminels selon la police, a pris la fuite.
Konculj est un village ą majorité albanaise et, pendant le conflit des années 2000-2001 dans le sud de la Serbie, ce village était la place forte de la rébellion albanaise. Aprčs des mois de guérilla, le conflit a pris fin avec un accord de paix conclu sous légide de lOTAN.
Tous les dirigeants albanais de la région ont condamné lincident de Konculj, y compris Jonuz Musliu, un ancien dirigeant de la rébellion, aujourdhui maire-adjoint de Bujanovac. Jonuz Musliu, qui vit ą Konculj, a lui-mźme été victime dune embuscade le jour de lincident. « Ils ont pointé leurs armes sur ma voiture. Jétais terrorisé car que je ne savais pas qui ils étaient, mais jai gardé mon sang-froid, jai appuyé sur laccélérateur et je suis parti ».
Jonuz Musliu avait demandé dans le passé que les troupes de sécurité serbes quittent la région, et il les accuse désormais dźtre responsables du dernier incident, car ces troupes sont incapables de maintenir lordre tout en ayant une présence trop visible. « Ces unités spéciales de la police et larmée font des patrouilles quotidiennes ; il est donc clair quils sont responsables des questions de sécurité ».
De lautre cōté de la frontičre, un Albanais de Gnjilane, la ville du Kosovo située juste aprčs la frontičre, a signalé que des gens avaient prévenu la police de la présence dun groupe armé. « En allant de Konculj ą Gnjilane, nous avons aussi été menacés par un groupe dhommes habillés en noir et nous avons dū nous enfuir. Un de mes cousins ma dit quil sétait immédiatement présenté ą la police », raconte cet homme sous le couvert de lanonymat.
Au cours dune récente visite dans la région, Rasim Ljajic, le président du Centre gouvernemental de coordination en Sud Serbie, a déclaré quaucune force de sécurité supplémentaire ne serait déployée ą la suite des incidents du 4 aoūt et que la situation était satisfaisante. « Les troupes resteront dans létat actuel, mais elles seront mises en alerte ».
Dusan Janjic, le responsable du Forum pour les relations ethniques, basé ą Belgrade, rejette catégoriquement cette vision positive de la situation. « Bien au contraire, les craintes augmentent. La sécurité dans la région nest pas garantie et lon ne peut pas écarter les risques dincidents armés ». Il ajoute que les pourparlers entre Belgrade, Pristina et la communauté internationale sur lavenir du Kosovo sont lun des facteurs qui contribue en ce moment ą linstabilité. « Cest pour cela que je crois que la ligne de partage entre la simple criminalité et le conflit armé est trčs mince », ajoute-t-il.
Le sud de la Serbie, en particulier les municipalités albanaises de Presevo et Bujanovac, est une des régions les plus pauvres du pays. Les efforts de Belgrade et de la communauté internationale pour attirer des investissements et des emplois na eu que de médiocres résultats. La méfiance qui rčgne entre les communautés serbe et albanaise font de la région un baril de poudre.
Dusan Janjic accuse le gouvernement de Belgrade dźtre responsable de cette situation, le jugeant incapable de définir une stratégie claire pour le développement de la région et lamélioration des relations interethniques.
Des armes partout
Aleksandar Radic, un analyste de Belgrade, note que les discussions sur le statut final du Kosovo avancent, mais que ni Belgrade, ni Pristina ne veulent revenir sur leurs positions de départ, ce qui complique la situation en Sud Serbie. « Tout est entre les mains des Albanais de Pristina et tout va dépendre maintenant de leur appréciation des discussions en cours ». Il ajoute que la passivité des hommes politiques et des forces de sécurité serbes est préoccupante, alors que, selon lui, « des mesures préventives contre les gangs criminels organisés albanais devraient źtre prises dans cette région ». Une chose est certaine, et tout le monde, hommes politiques et experts, saccorde sur ce point : le sud de la Serbie regorge darmes depuis les précédents conflits armés.
Branko Delibasic, un ancien officier des services de renseignements qui sičge maintenant au comité de coordination pour le Sud de la Serbie estime trčs alarmante la présence dhommes armés en uniformes impliqués dans les récents incidents. « Le jeune Albanais qui a été tué navait pas servi dans larmée et cependant il utilisait son arme comme un professionnel, comme les autres hommes du groupe. Nous devons savoir comment et oł ils ont appris ą manier ces armes avec une telle dextérité ».
Pour prévenir tout autre incident armé, larmée serbe a mis en place un cadre de coopération avec les forces de lOTAN et la police du Kosovo, dirigée par les Nations unies. Le Général Roland Kather, commandant en chef de la KFOR, sest récemment rendu en Serbie pour rencontrer son homologue, le général Zdravko Ponos.
Le vice-ministre de la défense de Serbie Dusan Spasojevic a déclaré quil ne croyait pas que la sécurité régionale avait été mise en danger par les incidents de Konculj. « Cet incident a été provoqué par un gang local, mais il peut y avoir des répercussions politiques étant donné la situation sensible de la région », reconnaīt-il cependant.