Archives 2006 Part I

ATDHEU" Gazete e Partise Levizja e Legalitetit
 versioni 'on line' i gazetes "Atdheu"

Kryeredaktor : Astrit Kola
Webmaster : Ibrahim Koka &Neritan Kolgjini
levizja_legalitetit@yahoo.com

___________________________

26 Mars 2006
___________________________

PLL pėrshėndet qeverinė Berisha pėr ligjin e dėmshpėrblimit tė tė burgosurve politikė

PLL: Dėmshpėrblimi i tė burgosurve, akt pėrgjegjshmėrie

Legalistėt besojnė se dėmshpėrblimi financiar ėshtė veprimi mė i pakėt qė mund tė bėjė njė qeveri shqiptare pėr njė shtresė tė martizuar si ish-tė burgosurit politikė. Askush nuk mund t'ua heqė vuajtjet e dhimbjet, por tė paktėn njė pushtet i vetėdijshėm pėr qytetarėt qė qeveris, e kupton se akte tė tilla janė nė dobi tė zhvillimit tė tė gjithė shoqėrisė shqiptare.



Editorial

Opozitarizmi i munguar...

Nga Murat Basha

Lindur dhe edukuar nė njė familje antikomuniste tė kultivuar, ku nokoqirllėku, pėrveēse si traditė e trashėguar, ishte edhe mjeti kryesor i mbijetesės nėn shtypjen dhe mjerimin socialist, qė nė rini e kam pėrcjellė rėnien graduale e tė shumėpritur tė diktaturės, nėpėrmjet krahasimit tė buxheteve qė ajo publikonte e propagandonte si instrumente tė marshimit triumfal drejt komunizmit. Dhe teksa shikoja dėshtimin ekonomik tė kėtij sistemi tė urryer, ēka reflektohej nė buxhetet fantazmagorike, e kuptoja se "Pllanet 5-vjeēare tė sociallizmit fitimtar...", nuk ishin gjė tjetėr veēse dėshmi e rrėnimit tonė tė parapėrgatitur, qė neve do tė na gjente, siē edhe na gjeti, nėn gėrmadhat e "Murit tė Berlinit" allashqiptar.
Mbrujtur me kėtė filozofi, tė konsiderimit tė buxheteve si paradigmė e dėshtimit, stanjacionit, apo suksesit, gjithmonė i kam kushtuar vėmendje maksimale politikave buxhetore dhe miratimit tė buxhetit nė Kuvend dhe "parlamentin" e bashkisė sė Tiranės. Sepse kam qenė dhe jam i bindur se buxheti reflekton cilėsinė e projekteve pėr ardhmėrinė, vizionin pėr zhvillimin, apo tė kundėrtin, si dhe frymėn programore tė buxhet-hartuesit-qeverisės, bazuar nė prioritete dhe skema me kahje tė njėjta, tė ndryshme, apo tė kundėrta me interesat e qytetarėve.
Pikėrisht pėr kėtė arsye, e prita me emocion mbledhjen e fundit tė kėshillit bashkiak tė Tiranės pėr miratimin e projekt-buxhetit tė kėtij viti ushtrimor e kalendarik, ndonėse isha i bindur se kėtė buxhet e ka marrė lumi, pėrderisa hartuesit e tij janė vonuar mbi tre muaj nė sipėrmarrjen e tyre, tė dėshtuar qė nė nisje, pėr shkak tė paaftėsisė dhe qėllimeve tė mbrapshta.
Me pėrvojėn dy vjeēare tė dėshtimit socialist nė kokė, (aqsa edhe mbaj mandatin e kėshilltarit opozitar), edhe kėsaj here hyra nė mbledhje me votėn "kundėr" nė dorė, votė-kartonin e kuq tė sė cilės e vendosa publikisht mbi suprinė.
Por mė kot, sepse buxheti as qė u shqyrtua, ngaqė mbledhja dėshtoi. Dėshtoi sepse pikėrisht kur nuk duhej, ndoca kėshilltarė tė opozitės sė djathtė, (plot 8 tė tillė), tė cilėt as vetė nuk e kuptojnė pėrse e kanė dashur mandatin e kėshilltarit pėrderisa nuk vijnė as nė mbledhjet mė tė rėndėsishme, munguan pa shkaqe tė arsyeshme, duke pamundėsuar kuorumin pėr shqyrtimin dhe miratimin e buxhetit bashkiak tė Tiranės pėr vitin 2006.
Dhe kur mendon se kėta myteberė-mungues kanė shqyer mėngėt dhe timpanin e tė mėdhenjve tė partive tė tyre, me duart e gjata dhe turfullimat pėr "respekt kontributesh e vlerash", e kupton sesa poshtė ka rėnė niveli i tyre i "opozitarizmit" dhe pėrgjegjėsisė qytetare e asaj para votuesve qė u dhanė votėn e u besuan shpirt-idealin, teksa nuk denjojnė tė vijnė nė mbledhje, njė herė nė muaj.
E ku kishte rast mė tė mirė pėr ta coptuar draft-buxhetin e pushtetarėve aktualė tė dėshtimit recedivist, sesa ai qė kėshilltarėve tė opozitės sė kryeqytetit, iu krijua atė ditė fatlume, ku unė jam i bindur se buxheti do tė dėshtonte tė miratohej, pasi votat "pro" ishin tė pamjaftueshme? Por jo, nuk menduan dhe nuk mendojnė kėshtu ata qė munguan, dhe kushediseku e dreqiedisepse kanė menduar ta marrin e ta pėrdorin votėn dhe shpirtin e tyre, si dhe mandatin e militantėve tė pangrėnė e qėndrestarė! Dhe pas kėsaj qė ata bėnė e nuk bėnė, pra ata qė gjithė jetėn, jam i bindur, se e kanė kaluar duke kėrkuar e duke mos dhėnė, "duke bėrė shatin dhe asnjėherė lopatėn", e kuptova se opozitarizmi i tyre vlen vetėm pėr "t'u aksidentuar me kujdes nė karambolet me pozitėn socialiste" e pėr tė munguar, me qėllim qė "edhe mishi socialist tė piqet, edhe helli i tyre qė ia kanė ngulur mbėshtetėsve, tė mos digjet". Pra edhe ata tė lajnė duart, edhe socialistėt ta kalojnė lumin, pa i larė mėkatet pėr shkatėrrimin e kryeqytetit. E pėrse duhen votuar njerėz tė tillė, tė cilėt jam i bindur se sėrish do tė grisin mėngė dhe do tė ulėrasin se pėrse "nuk i fusin nė formacion", teksa ditėn e ndeshjes "humbasin PIN-in e telefonit" dhe nuk dihet se nė cilin kotec kanė pėrfunduar, teksa lus Zotin t'i ruajė nga... e socialistėve pushtetarė vendorė?!
Ndoshta duhen votuar se nuk ka kuptim loja politike pa ndeshje dhe shpirtėra tė shitura, ndoshta edhe pėr tė kataloguar tradhtinė dhe thikat pas shpine, e pėr tė mos harruar kur tė vijė dita e formacionit dhe ndeshjes sė radhės..., ndoshta kjo ėshtė politika...
Por unė jam i bindur se kjo ėshtė veēse politika e dėshtimit pėrballė atyre qė duhet tė shporren nga qeverisja e Tiranės, pėr tė cilėn jo vetėm duhet dėshmuar pėrkushtim dhe pėrgjegjshmėri, por edhe keqardhje pėr gjendjen ku e kanė katandisur, e pėr tė cilėn nuk janė mė pak tė pėrgjegjshėm edhe ata qė mungojnė "aksidentalisht" dhe fashojnė kėmbė e duar, sa tė mbarohen punėt dhe tė davariten dyshimet pėr "rastėsitė" e pėrsėritura kaq shpesh, e qė po na i lėnė socialistėt mbi shpinė. Nė kėtė botė, secili bėn tė tijėn..., por kur vjen puna pėr "tonėn", gjithkush ka tė drejtė tė flasė e tė ulėrasė kundėr atyre qė mbushin xhepat me mandate qė i kėmbejnė me para turpi... Sepse ndryshe, opozitarizimi do tė diskretitohej dhe qėndrestarėt do tė nėpėrkėmbeshin nė mėnyrėn mė poshtėruese, ēka do ta bėnte tė pavlerė e tė dyshimtė edhe politikėn mė tė ndershme, e jo mė atė tė ndeshjeve tė shitura e rezultateve tė paracaktuara. 


KRYESORE

PLL pėrshėndet qeverinė Berisha pėr ligjin e dėmshpėrblimit tė tė burgosurve politikė

PLL: Dėmshpėrblimi i tė burgosurve, akt pėrgjegjshmėrie

Legalistėt besojnė se dėmshpėrblimi financiar ėshtė veprimi mė i pakėt qė mund tė bėjė njė qeveri shqiptare pėr njė shtresė tė martizuar si ish-tė burgosurit politikė. Askush nuk mund t'ua heqė vuajtjet e dhimbjet, por tė paktėn njė pushtet i vetėdijshėm pėr qytetarėt qė qeveris, e kupton se akte tė tilla janė nė dobi tė zhvillimit tė tė gjithė shoqėrisė shqiptare.

DEKLARATA

Partia Lėvizja e Legalitetit
Departamenti Informacionit

Deklaratė pėr mediat
Partia Lėvizja e Legalitetit pėrshėndet sinqerisht nismėn e qeverisė sė Kryeministrit Berisha pėr hartimin e kuadrit tė plotė ligjor pėr rregullimin e problemit tė dėmshpėrblimit e rehabilitimit tė ish tė burgosurve politikė e tė pėrndjekurve nga regjimi komunist.
PLL ka besim se ky vullnet i shprehur i kryeministrit Berisha do tė sendėrtohet nė akte konkrete ligjore dhe vendime tė zbatueshme pėr rregullimin njėherė e pėrgjithmonė tė kėsaj plage ende tė rėndė tė shoqėrisė shqiptare, siē ėshtė dėmshpėrblimi i tė burgosurve politikė antikomunistė.
PLL gjen rastin tė shprehet se ndaj kėsaj shtrese, qeveritė e mėparshme nuk kanė bėrė gjė tjetėr veēse kanė ndėrmarrė masa gjysmake pėr ta mbajtur kėtė shtresė nė zgrip tė ekzistencės. Asnjėherė nuk ėshtė vepruar me ligje efektive qė do ta mbyllnin pėrfundimisht kėtė problem.
PLL u rikujton forcave politike dhe opinionit publik se kjo shtresė tė burgosurish ka derdhur nė buxhetin e shtetit, pėrmes punės skllavėruese e tė papaguar, miliarda e miliarda dollarė, nė miniera, kėneta, ndėrtime uzinash, pallatesh, rrugėsh, aeroportesh e mjaft veprash tė tjera publike, tė cilat janė ende para syve tė tė gjithėve.
Ne si legalistė besojmė se dėmshpėrblimi financiar ėshtė veprimi mė i pakėt qė mund tė bėjė njė qeveri shqiptare pėr njė shtresė tė martizuar si ish-tė burgosurit e tė pėrndjekurit politikė. Sot askush nuk mund t'ua heqė vuajtjet e dhimbjet, por tė paktėn njė pushtet i vetėdijshėm pėr qytetarėt qė qeveris, e kupton se akte tė tilla ligjore e pėrmbaruese, janė nė dobi tė zhvillimit tė tė gjithė shoqėrisė shqiptare.
PLL kujton kėtu se gjatė sundimit tė PS-sė nga 97-ta e deri mė 2005, kjo shtresė ėshtė injoruar pothuajse totalisht, me pėrjashtim tė disa sahanlėpirsėve qė u kanė shėrbyer tė gjitha pushteteve.
Tiranė mė 25 mars 2006



Njoftim pėr shtyp i kryeministrisė 

Berisha, porosi Rusmalit pėr ligjin e dėmshpėrblimit

Kryeministri Sali Berisha, kėrkoi tė martėn, gjatė mbledhjes sė Kėshillit tė Ministrave, qė tė paraqitet sa mė shpejt nė qeveri projektligji pėr dėmshpėrblimin e tė pėrndjekurve politike, duke vlerėsuar se dėmshpėrblimi i kėsaj shtrese ėshtė njė kusht themelor pėr paqen e vertetė sociale nė vend. 
Ai vlerėsoi punėn e bėrė nga zv/kryeministri Ilir Rusmali pėr kėtė ēėshtje, ndėrsa theksoi se edhe shoqatat e tė pėrndjekurve kanė bėrė propozimet e tyre. Kryeministri vuri nė dukje se nė fakt ligji ekziston, por kjo shtresė shoqėrore ėshtė diskriminuar. "Kodi penal i Shqipėrisė pėrcakton qartė dėmshpėrblimin e tė dėmtuarve nga shteti, mirėpo ky nuk ėshtė zbatuar dhe ky kod duhet tė zbatohet teresisht, ndaj dhe duhet paraqitja sa mė shpejt e kėtij ligji", vijoi z. Berisha. 
Ai tha se qeveria krijoi fondin nė buxhet pėr dėmshpėrblimin e tyre. Ky fond ka njė shumė modeste, por ai do tė rritet. Duke vlerėsuar edhe konsultat me shoqatat dhe tė pėrndjekurit, z. Berisha tha se ata kanė dėshmuar njė arsyetim tė shėndoshė nė kėrkesat e tyre, kanė pranuar shtrirjen e kėtij procesi, gjė qė eshtė e domosdoshme. "Njė gjė duhet ta kemi tė qartė se pa dėmshpėrblimin e shekujve e shekujve vite burgjesh, rini tė tretura nė kampe pėrqėndrimi, jetėsh tė rėna pėr vlera universale tė njeriut, shoqėria shqiptare nuk bėhet e drejtė", u shpreh kryeministri Berisha. 
Tiranė mė 21 mars 2006



Ja si do tė dėmshpėrblehen ish tė pėrndjekurit politikė

Kryeministri Sali Berisha i kėrkoi zėvendėsit tė tij, Ilir Rusmali tė pėrfundojė hartimin e ligjit pėr dėmshpėrblimin e ish tė pėrndjekurve dhe tė dėnuarve politikė. Shefi i ekzekutivit, duke folur nė mbledhjen e rradhės sė qeverisė u shpreh se kodi penal parashikon nė njė nga nenet e tij dėmshpėrblimin pėr tė pėrndjekurit dhe tė dėnuarit politikė, teksa shtoi se fondi i parashikuar nė buxhet pėr dėmshpėrblimin e kėsaj kategorie do tė rritet. Qeveria vendosi nė fund tė vitit tė kaluar tė caktojė tre milion dollarė fondin pėr dėmshpėrblimin e ish tė pėrndjekurve dhe tė dėnuarve politikė. "Desha tė sjell nė vėmendje tė zv kryeministrit Rusmali ēėshtjen e ligjit pėr dėmshpėrblimin e tė pėrndjekurve politikė, tė tė pėrndjekurve tė diktaturės. Ky ligj duhet tė paraqitet nė qeveri sa mė parė. Shoqatat kanė bėrė propozimet e tyre. Natyrisht kėtu nė fakt ligji ekziston, por ata u diskriminuan. Kodi penal i Shqipėrisė pėrcakton qartė dėmshpėrblimin e tė dėmtuarve nga shteti. Mirė po ky nuk ėshtė zbatuar dhe ky kod duhet tė zbatohet tėrėsisht. Ndaj dhe paraqitja sa mė shpejt e kėtij ligji, ne krijuam fondin nė buxhet pėr dėmshpėrblimin e tyre. Fondi ka njė shumė modeste por fondi do tė rritet", u shpreh kryeministri Berisha. 
Nė 20 dhjetor tė vitit tė kaluar Gjykata Kushtetuese vendosi tė shfuqizojė nenin 1 tė ligjit 92 60 tė dt. 15/ 7/ 2004 ku caktohet shuma e dėmshpėrblimit tė ish tė pėrndjekurve tė tė dėnuarve politikė. Sipas nenit 1 tė ligjit 92 60 tė firmosur njė vit mė parė nga ish-kryeministri Fatos Nano, personat qė kishin vuajtur dėnimin nė kohėn e diktaturės nga njė deri nė pesė vjet do tė merrnin 1500 lek tė reja nė muaj, personat e dėnuar nga pesė deri nė dhjetė vjet do tė pėrfitonin 2 mijė lek tė reja nė muaj, personat nga 10 deri nė 15 vjet do tė pėrfitonin 2500 lek tė reja nė muaj, personat nga 15 deri nė 20 vjet pėrfitonin 3 mijė lek tė reja nė muaj, nga 20 deri nė 30 vjet 3500 lek tė reja nė muaj dhe ata qė kanė persona tė pushkatuar gjatė regjimit komunist do tė shpėrbleheheshin me 5 mijė lek tė reja. 
Nė fund kryeministri Berisha vlerėsoi arsyetimin e shoqatave tė ish pėrndjekurve dhe tė dėnuarve politikė, duke shtuar se: "Mund tė them se shoqatat dhe tė pėrndjekurit kanė dėshmuar njė arsyetim nė kėrkesat e tyre, i kanė tė arsyetuara, kanė pranuar shtrirjen e kėtij procesi gjė qė ėshtė e domosdoshme, por qė ta kemi tė qartė se pa dėmshpėrblimin e shekujve, vite burgjesh, rini tė tretura nė kampe pėrqėndrimi, jetėsh tė rėna pėr vlerat universale tė njeriut, shoqėria shqiptare e drejtė nuk bėhet. Ndaj dhe ne i rikthehemi njė procesi qė ėshtė kusht themelor pėr paqen e vėrtetė sociale. Rusmali ka punuar, por shpresoj ta finalizojė dhe t'ia dorėzojmė parlamentit nė pėrputhje me programin qė ne kemi patur" tha Berisha. 
Korres. "Atdheu"

AKTIVITETE

Durrės, takim i drejtuesve mė tė lartė tė PLL, me krerėt lokalė tė degės

Spahiu, Basha dhe Tujani nė Durrės: Sė shpejti Legaliteti do tė rifitojė vendin e mohuar nė politikėn shqiptare

Durrės - Ditėn e djeshme mė datė 25 mars 2005, kryetari i PLL Spahiu, nenkryetari Basha dhe sekretari i pėrgjithshėm Tujani, morėn pjesė nė mbledhjen e Komitetit drejtues tė degės sė PLL Durrės.
Nė rendin e ditės tė mbledhjes e cila u zhvillua nė zyrėn e PLL dhe nė praninė e tė gjithė anėtarėve tė Komitetit drejtues, ishin parashikuar ēėshtje tė tilla si, caktimi i personave pėrgjegjės pėr secilin nga pesė rajonet qė ka qyteti i Durrėsit, ndėrgjegjėsimi i anėtarėve tė Komitetit drejtues pėr detyrat qė ka gjithsecili pėr zgjedhjet e ardhshme vendore, caktimi i objektivave elektoralė pėr ato zgjedhje, etj..
Gjatė zhvillimit tė mbledhjes ra nė sy pėrbėrja intelektuale dhe qytetare e njė klasi tė lartė e atij komiteti qė u shpreh me diskutime me pėrmbajtje tė thellė, racionale, realiste, por njėkohėshisht mobilizuese dhe optimiste, larg retorikave boshe dhe debateve pa bukė.
Legalistėt veteranė si Zihni Dervishi dhe Kadri Dajko por edhe tė tjerė, ashtu si edhe nė tė kaluarėn, vazhdojnė tė mbeten jo vetėm simbole frymėzuese idelistėsh tė vendosur, por edhe pjesėmarrės dhe kontribues tė drejtpėrdrejtė duke marrė pėrsipėr angazhime dhe detyra konkrete.
Vlen tė pėrmendet puna e mirė pėrgatitore qė ishte bėrė nga drejtuesit e degės Riza Dajko, Islam Aliko, Gjergji Thanasi, etj, ēka solli ndikim tė drejtpėrdrejtė nė ato ēfarė u diskutuan dhe u miratuan.
Ne fjalėn e tij kryetari i PLL Spahiu, pasi foli pėr situatėn politike nė Shqipėri e vuri theksin nė njė proces ringritjeje tė PLL, i cili pas dėshtimit tė pamerituar tė 3 korrikut, ėshtė i prekshėm, i pakthyeshėm dhe i sigurt. Ai foli pėr turin e takimeve qė PLL ka nisur nė bazė dhe u transmetoi tė pranishmėve entuziazmin dhe vendosmėrinė e legalistėve qė ekziston kudo, tė cilėt pavarėsisht zhgėnjimit tė pėsuar, e ndjejnė veten po aq tė motivuar sa dikur, pėr tė arritur rezultate tė mira nė zgjedhjet e ardhshme vendore.
Z.Spahiu shfrytėzoi rastin pėr tė falenderuar legalistėt durrsakė, por edhe ata tė gjithė Shqipėrisė, pėr kontributet e vazhdueshme nė dobi tė Legalitetit, pjekurinė e tyre politike dhe qėndrueshmėrinė e tyre ndaj idealit zogist dhe atij kombėtar.
Kryetari Spahiu foli pėr zėrin e PLL qė i mungon parlamentit shqiptar duke e quajtur kėtė tė pazėvendesueshėm, sepse partia Lėvizja e Legalitetit ėshtė partia e vetme qė i ka tė materializuar qartasi nė program ēėshtjet madhore si ajo kombėtare, forma e regjimit, qėndrimi ndaj pronės dhe shtresės sė persekutuar. Zoti Spahiu e konsideroi kėtė gjendje tė pėrkoshme dhe u shpreh i sigurtė se shumė shpejt Legaliteti do tė fitojė vendin e merituar nė politikėn shqiptare.
Ai u ndal edhe nė disa porosi konkretė pėr degėn e Durrėsit, ku ra nė sy nevoja pėr tė punuar mė shumė nė komuna, pamvarėsia mė e madhe qė do tė kenė degėt e PLL nė zgjedhjet lokale, nevoja pėr tė qenė elastikė nė veprime si dhe mė tė pranishėm nė media.

Basha nė Durrės: PLL, e vetmja parti monarkiste

Nėnkryetari Basha nė fjalėn e tij e quajti LZHK-nė njė kapitull tė mbyllur dhe u ndal mė shumė nė atė qė i pėrket legalitetit si e vetmja parti qė e ka tė shprehur nė program se synon pėr formėn monarkiste tė regjimit dhe vazhdimin e Dinastisė Zogu.
Ai pėrshėndeti prurjet e reja intelektuale nė degėn e Durrėsit dhe u shpreh i sigurt pėr integrimin e tyre nė jetėn partiake, ēka ėshtė njė siguri mė shumė pėr rezultate tė larta.
Pikat e rendit tė ditės kaluan pėrmes njė diskutimi tė natyrshėm dhe mirėkuptim tė plotė ku u vendos qė kryetarė pėr rajonet 1-5 tė qytetit tė Durresit tė jenė pėrkatėsisht zotėrinjtė Dervish Shehu, Shkėlqim Kokomani, Kadri Tarelli, Rudolf Koka dhe Mahmud Demiri, indivitė qė manifestojmė vlera tė larta intelektuale, qytetare, besueshmėri dhe siguri pėr detyrat qė morėn pėrsipėr.
Gjithashtu me inisiativėn e z.Thanasi u diskutua qė tė materializoheshin me sukses veprimtaritė me rastin e pėrkujtimit tė rezistencės antifashiste.
Mbledhja e radhės e komitetit drejtues u caktua pėr nė datėn 27 maj.
Korresp. "Atdheu"




Kreu legalist Spahiu, takim nė degėn e PLL Mirditė
Spahiu nė Mirditė: Pėrvoja dhe puna juaj, garanci pėr dyfishimin e rezultatit zgjedhor

Rrėshen - Kryesia e partisė "Lėvizja e Legalitetit" e degės Mirditė, nė mbledhjen e saj tė datės 15 mars, kishte vendosur mbledhjen e Komitetit drejtues nė datėn 22 tė po kėtij muaji.
Nė kėtė mbledhje, qė u zhvillua nė njė nga sallat e bashkisė sė qytetit tė Rrėshenit, morėn pjesė tė gjithė anėtarėt e Komitetit drejtues, pavarėsisht distancave tė larta dhe kushteve tė vėshtira atmosferike pėr disa prej tyre.
Pėr tė ndjekur punimet e kėsaj mbledhjeje dhe pėr tė dhėnė disa porosi tė drejtpėrdrejta, morėn pjesė edhe kryetari i PLL z.Ekrem Spahiu si dhe anėtari i Komitetit drejtues tė PLL qė mbulon prefekturėn e Lezhės z.Vasil Muēa.
Kryetari i degės sė PLL z.Petrit Jushi informoi te pranishmit dhe kryetarin Spahiu rreth aktivitetit tė kėsaj dege, duke u treguar edhe kritik nė disa raste pėr punė tė mefshtė dhe josistematike.
Sekretari i degės z.Mark Ndoi, pėrveē vlerėsimeve qė nė pėrgjithėsi drejtoheshin ndaj qėndrimeve tė kryesisė sė PLL qendėr, shprehu kritika tė drejtpėrdrejta pėr disa anėtarė tė Komitetit drejtues, tė cilėt, sipas tij, nuk kishin qenė efektiv aq sa duhej nė punėn e tyre, e kjo e shfaqur sidomos gjatė fushatės pėr zgjedhjet e pėrgjithshme.
Nėnkryetari i degės, idealisti Anton Ēupi, i cili ėshtė njėkohėsisht edhe anėtar i kėshillit bashkiak tė Rubikut dhe anėtar i kėshillit tė qarkut Lezhė, me njė shkallė tė lartė urtėsie, kėrkoi mirėkuptim dhe bashkėpunim tė sinqertė midis tė gjithė anėtarėve tė Komitetit drejtues, pėr tė hedhur kėshtu vėshtrimin dhe pėr tu pėrqėndruar nė zgjedhjet e ardhshme vendore.
Anėtarėt e Komitetit drejtues Nikolin Gjaci dhe Gjon Arapi, ndėrmjet tė tjerave folėn edhe pėr punėn e kėshilltarėve tė PLL nė komunat Fan dhe Selitė, ku Legaliteti pėrfaqėsohet me nga dy kėshilltarė nė secilėn komunė. Njėkohėsisht ata shprehėn sigurinė e tyre se nė zgjedhjet e ardhshme vendore, pėrveēse do tė shtojnė votat pėr PLL, do tė synojnė qė tė marrin njė nga funksionet kryesore drejtuese nė ato komuna.
Me ndjenjė tė lartė pėrgjegjėsie dhe nota optimiste folėn edhe anėtarėt e tjerė tė Komitetit drejtues Pashk Pėrloshi, Lekė Gjoni, Tom Biba, Lek Pali, Ndrec Tuci dhe Leon Molla.
Z.Vasil Muēa, shprehu kėnaqėsinė e tij marrjen pjesė nė atė mbledhje dhe tha se ndjehej i befasuar pėr nivelin e lartė tė diskutimeve dhe tė debatit qė po gjente atje, si dhe solli pėrvojėn e tij nga dega e PLL Lezhė, ku ai ėshtė i zgjedhur si kryetar.
Pas njė debati konstruktiv qė kishte synim tė vetėm pėrmirėsimin e punės pėr tė ardhmen, e mori fjalėn kryetari Spahiu.
Z.Spahiu i falenderoi tė pranishmit pėratė qė ai e konsideroi "punė tė tyre sistematike" dhe tha se "Dega juaj renditet ndėr degėt mė tė mira tė PLL, e cila sigurisht qė me rezultatet e deritanishme, me pėrvojėn e fituar, me angazhimin e gjithė anėtarėve tė Komitetit drejtuesve dhe kėshilltarėve legalistė nė njesitė vendore tė rrethit Mirditė, me marrjen prej tyre tė pėrgjegjėsive nė mėnyrė tė detajuar, nė zgjedhjet e ardhshme vendore do tė ketė rezultate mė tė dukshme".
Sė fundmi, u ndanė detyra tė detajuara pėr tė gjithė anėtarėt e Komitetit drejtues duke realizuar mbulimin e tė gjithė hapėsirės gjeografike tė rrethit Mirditė.
Korresp "Atdheu"

 

KOMENT

Legalistėt e kanė tė shenjtė ēėshtjen Ēame

Nga Ekrem SPAHIU

Njė ndėr kolonat mė tė fuqishme tė programit tė PLL, ėshtė ēėshtja kombėtare, tė cilėn e kemi fiksuar si detyrim programor, nė pėrmbushje tė detyrimit moral, kontributeve atdhetare dhe idealeve tė bashkimit kombėtar, tė cilat na i pėrcollėn ndėr breza dhe na i mbrujtėn baballarėt tanė, qė janė njėkohėsisht edhe baballarė tė shqiptarizmės. Nga kėto pozita, ne legalistėt jo vetėm qė nuk jemi tėrhequr, por do tė vazhdojmė t'i mbrojmė ato pavarėsisht nga ēmimi, edhepse shpesh na kanw kushtuar shtrenjt gjatė kohėrave, madje edhe tani. 
Ne legalistėt mendojmė se shqiptarėve nė trojet e tyre etnike, u takon e drejta e mohuar e vetėvendosjes pėr ardhmėrinė, nė respektim tė konventave ndėrkombėtare. 
Megjithė ndėrkombėtarizimin e tė drejtave legjitime tė shqiptarėve tė Ēamėrisė, PLL do tė jetė konsekuente deri nė zgjidhjen pėrfundimtare, dhe sėrish do tė insistojmė qė Kuvendi i Shqipėrisė tė rifusė pėr shqyrtim dhe tė miratojė projekt-rezolutėn pėr Ēamėrinė, refuzuar nė legjislaturėn e kaluar.
Skandali i presidentit Papulias qė u pasua me ndėrprerjen e vizitės sė fundit me pretekstin e protestave demokratike tė qytetarėve ēamė, nėnshtetas tė ligjshėm tė Greqisė; vendimi arbitrar i Gjykatės sė Lartė tė Greqisė pėr pėrfundimin e afateve tė zbatimit tė sekuestros konservative mbi pronat e ēamėve dhe dhėnia e sė drejtės organeve shtetėrore greke pėr shitjen e tyre; rasti skandaloz i humbjes sė gjyqeve nė tė tre shkallėt e gjyqėsorit grek tė procesit tė hapur pėr kthimin e 1800 hektarė tokė nė Paramithi, pronė e trashėguar e qytetarit ēam Mihal Mehmet Dalipi; sabotimi i apelimit dhe shqyrtimi i penguar i procesit gjyqėsor nga segmentet greke, nėpėrmjet referentit grek nė Gjykatėn e Strasburgut, nė kundėrshtim me tė gjitha konventat ndėrkombėtare, si dhe angazhimi ynė i vazhdueshėm nė mbėshtetje tė aktiviteteve dhe kėrkesave tė ligjshme tė qytetarėve ēamė nėpėrmjet Shoqatės Ēamėria, janė dhe do tė mbeten shqetėsime tė vazhdueshme tė PLL dhe shtysa pėr vazhdimėsinė e qėndrimeve tona nė favor tė ēėshtjes Ēame, si pjesė e pazgjidhshme e ēėshtjes sonė kombėtare.
Ne legalistėt kemi qenė, jemi dhe do tė insistojmė qė Shteti shqiptar t'i kėrkojė institucioneve dhe shtetit grek: Pranimin e tė vėrtetės dhe ndjesės pėr genocidin gjakatar ndaj ēamėve; Abrogimin e Ligjit anakronik tė Luftės me Shqipėrinė, mbartur qė nga viti 1940; Njohjen dhe respektimin e tė drejtave qytetare tė ēamėve; Njohjen dhe respektimin e tė drejtave pronėsore tė tyre; Rikthimin nė trojet stėrgjyshore; Dėmshpėrblimin pasuror pėr shfrytėzimin prej dekadash tė pronave tė ēamėve dhe shqiptarėve tė tjerė. 
Kemi besim se institucionet shtetėrore dhe partitė politike shqiptare, do tė angazhohen nė kėtė proēes tė vėshtirė por jo tė pamundur, nė pėrgjigje tė detyrimit atdhetar, moral dhe kushtetues.
Traktati i Miqėsisė dhe Bashkėpunimit Shqipėri-Greqi, i marsit tė vitit 1996, nuk mund tė pėrdoret pafundėsisht si argument i marrėdhėnieve tė pėrmirėsuara ndėrshtetėrore, nėse nuk ngrihen sa mė parė grupet dypalėshe tė punės pėr zgjidhjen e problemeve pronėsore tė mbetura pezull midis dy vendeve. Dhe kėtu ne legalistėt kemi parasysh problemet e pronave tė shtetit shqiptar tė sekuestruara nga shteti grek me pretekstin e vazhdimėsisė sė mbetjes nė fuqi tė ligjit tė luftės sė vitit 1940 midis dy vendeve, viktimė e tė cilit ka mbetur edhe ndėrtesa madhėshtore e ish ambasadės sė Mbretėrisė Shqiptare nė mes tė Athinės. Kemi parasysh edhe problemin e pazgjidhur tė pronave tė shtetasve shqiptarė nė Greqi, si dhe pronat e nėnshtetasve grekė me origjinė etnike shqiptare (ēamėt), ndėrkohė qė shteti shqiptar, me ligjin 7501 u ka dhėnė padrejtėsisht minoritarėve grekė pronat e pronarėve shqiptarė, pėrveē rikthimit paraprak tė pronave tė tyre tė ligjshme.
Kėto qėndrime tė kundėrta tė Greqisė dhe Shqipėrisė nė dhėnien dhe respektimin e tė drejtave tė pronwsisw pėr shtetasit etnikė respektivė, janė njėkohėsisht edhe kontraste tė forta midis mendėsive qė ekzistojnė nė klasat politike respektive, si dhe nė raport me tė drejtat legjitime tė afirmuara edhe nė kartat dhe konventat ndėrkombėtare qė janė firmosur nga tė dy shtetet. Fatkeqėsisht, Greqia, ndonėse ėshtė shtet anėtar i BE, akoma reflekton mendėsitė anakronike antishqiptare nė trajtimin e tė drejtave tė shqiptarėve etnikė, por vazhdon edhe tė insistojė nė plotėsimin e kėrkesave absurde nė favor tė minoritetit grek dhe pėrhapjes sė shkollave e gjuhės greke.
PLL do tė vazhdojė t'i pėrmbahet detyrimeve programore, morale e atdhetare pėr zgjidhjen e ēėshtjes sonė kombėtare si edhe atyre tė ēamėve, si pjesė e rėndėsishme dhe e pashkėputur e saj. 

ANALIZA

Mercenarizmi dhe disponimi kombėtar

Nga Arbėr XHAFERRI

Nė politikė, ose punon sipas bindjeve tė tua, ose i pranon ato tė huajat, thonė ata qė kanė pėrvojė tė madhe nė kėtė fushė. Do tė doja qė kėtė konstatim tė urtė, ta zgjeroja nė dimensione tė tjera. Pra, popujt e ndryshėm, ose punojnė pėr vete, ose u shėrbejnė tė tjerėve. 
Shpesh herė, popujt qė kanė qėllime tė qarta dhe kapacitete tė mėdha ekonomike, financiare, teknologjike dhe ushtarake arrijnė qė projektet e tyre t'ua imponojnė tė tjerėve, duke i shndėrruar ata nė kontingjent tė interesave tė tyre. Forma mė banale e shėrbimit ndaj tė tjerėve ėshtė mercenarizmi, tė qėnit ushtar me pagė. Ekziston njė pandehmė, qė vėshtirė se mund tė verifikohet, sipas sė cilės pohohet se shqiptarėt, nė mungesė tė njė elite projektuese tė kauzės kombėtare, mė shumė kanė luftuar si mercenarė pėr tė tjerėt, sesa pėr veten. Po ashtu thuhet se kanė qenė, sa tė shkėlqyeshėm, po aq tė tmerrshėm nė kėtė punė. 
Nga ana e tyre, moralistėt thonė se nė kėto ekspedita, mercenarėt shqiptarėt paskan bėrė shumė mėkate, tė cilat sot e kėsaj dite i paguajnė.
Si mercenarė, shqiptarėt kanė ndikuar qė tė mbrohen perandoritė, feudalėt e ndryshėm, kanė dhėnė kontribut tė madh nė ēlirimin e popujve tė tjerė nga zgjedha e huaj, tė flijohen pėr interesat e tė tjerėve qė sot bėjnė ēmos qė ta ngulfatin ēėshtjen shqiptare, si grekėt dhe serbėt, bie fjala.
Tė gjithė dinė pėr rolin frymėzues tė arvanitasve pėr ēlirimin dhe themelimin e shtetit grek, por pak dihet pėr rolin e shqiptarėve nė kryengritjet serbe pėr ēlirim, pėr prejardhjen shqiptare tė prijėsit tė tyre legjendar, Karagjorgjeviqit, apo pėr faktin se sulmin dhe pushtimin e kazermės sė fortifikuar turke nė Beograd, Kalamegdanit, i ka udhėhequr njė ēam, Kondo Bimbasha, me njėsitin e tij shqiptar.
Shumė popuj, ideologė tė ndryshėm politikė dhe fetarė, lindorė a perėndimorė, pėr shkak tė konfuzionit lidhur me interesin kombėtar shqiptar, nė vazhdimėsi e trajtojnė atė si kontingjent tė interesave tė tyre. Kėtė dukuri, tė tė qėnit kontingjent pėr interesa tė huaja, nė mėnyrė gjeniale e ka portretizuar shkrimtari ynė i madh, Ismail Kadare, nė tregimin "Lamtumira e sė keqes". Kadare rrėfimin e vendos nė periudhėn e ngrysjes sė Perandorisė Osmane: "Beqir Aliu, qeveritari N, e dalloi karrocėn qysh se u shfaq nė rrugėn madhe, nė krye njė brumbull i vogėl e pastaj njė arkė e zezė, qė avitej me ngut", kėshtu e nis rrėfimin anticipues shkrimtari ynė i madh.
Nė kėtė rrėfim, Beqir Aliu, pushtetar i Portės sė Lartė, diku nė skajet e territoreve shqiptare, e pret me drojė ardhjen e njė zyrtari tė lartė, tė dėrguar nga Dollma Bahēeja. Frika e tij ėshtė instiktive. Ai pandeh se dinjitari i oborrit tė sulltanit ka ardhur t`ia marrė kokėn. Pas shumė hetimeve, vuajtjeve, Beqir Aliu i llahtarisur kupton se nė ēfarė misioni paskėsh ardhur i dėrguari i sulltanit, i cili tregon me brengė se Porta e Lartė ėshtė e detyruar t`i lėshojė kėto troje dhe tė tėrhiqet nė Azi, por hulumtojnė mundėsinė se si ta bėjnė Shqipėrinė dhe shqiptarėt tė varur, vullnetarisht dhe pėrjetėsisht nga Perandoria Otomane. 
Nė vazhdim ai shkoqit idenė e mbjelljes sė frymės otomane qė duhet ta pushtojė mendjen dhe shpirtin e shqiptarit, qė ata, edhe pas tėrhiqjes sė administratės osmane, tė jenė shpirtėrisht tė varur prej saj. Pra, Porta e Lartė duke e trajtuar popullin shqiptar si kontingjent tė vlefshėm nė kuadėr tė strategjisė sė tyre, harton njė projekt pėr t'i vartėsuar shqiptarėt pėrjetėsisht prej tyre, pa represion, pa ndihma, pa shpenzuar asnjė metelik, por thjeshtė me vullnetin e tyre. Shpesh herė shqiptarėt, edhe pa projekte tė tilla, tė hartuara kushedi se kur, e kanė vėnė veten nė pozicion tė kontingjentit pėr interesa tė huaja ideologjike, qytetėruese apo shpirtėrore. Kur Republika Popullore e Kinės ende nuk kishte prodhuar raketa interkontinentale, vendosi marrėdhėnie tė ngushta me Shqipėrinė pėr shkak tė interesave tė saj gjeostrategjike. Nga Shqipėria ajo rrezikonte ēdo qytet tė Evropės Perėndimore, si dhe njė pjesė tė madhe tė qyteteve tė rėndėsishme tė Bashkimit Sovjetik me Moskėn nė krye. Pra, theksi i analizės bie te pėrcaktimi i lehtė i shqiptarėve qė tė punojnė pėr interesa tė huaja, tė pranojnė misione tė rrezikshme pėr mbijetesėn kombėtare. Imagjinoni ēdo tė ndodhte me shqiptarėt dhe Shqipėrinė e shndėrruar nė kontingjent tė tė tjerėve, nė rast tė njė lufte botėrore. 
Nė kėtė periudhė, pas Luftės sė Dytė Botėrore, Shqipėria po ashtu trajtohej si kontingjent, si material harxhues nga jugosllavėt dhe sovjetikėt. Kohėt e fundit shfaqen sėrish projekte ideologjike, qė synojnė sėrish qė popullin shqiptar ta trajtojnė si kontingjent tė interesave dhe botėkuptimeve tė huaja. Njė kohė tė gjatė ideologėt e integralizmit islamik, i trajtojnė myslimanėt e Evropės si instrument, kontingjent tė tyre nė Evropė dhe nė botė, nė pėrgjithėsi. Kjo u pa qartė gjatė periudhės sė krizės qė u inicua me botimin e karikaturave degutante tė figurės sė Profetit Muhamed, tė porositur nga njė gazetė daneze. 
Pjesa dėrrmuese e personaliteteve botėrore, pa marrė parasysh pėrkatėsinė fetare dhe Ideologjike, u distancua dhe e cilėsuan kėtė provokim si blasfemi. Ata, po ashtu u distancuan nga reagimet vandaliste tė protestuesve qė shkaktuan vdekjen e dhjetėra njerėzve tė pafajshėm. Me kėtė rast, ėshtė me rėndėsi tė analizohen reagimet e ideologėve dhe islamistėve tė ndryshėm, qė popujt i trajtojnė si kontingjente pėr realizim tė botėkuptimeve tė tyre.
Njėri ndėr prijėsit dhe dijetarėt mė autoritativė islamikė, Yusuf el-Qaradavvi nė Hutben, fjalimin e jashtėzakonshėm tė mbajtur nė njėrėn nga xhamitė mė tė mėdha tė Katarit sugjeron masa konkrete, pragmatike, si pėrgjigje ndaj pėrbuzjes sė myslimanėve tė tė gjithė botės me botimin e karikaturave fyese, tė botuara nė disa gazeta evropiane. 
Ky ideolog i projektit pėr krijim tė njė uniteti mbi baza tė parimeve islame, fjalimin e vet e nis me njė konstatim tė shpifur se, dikur, nuk saktėson se kur, myslimanėt kanė qenė unikė, kanė qenė tė bashkuar, Ummet, me plot kuptimin e fjalės, tė mbrojtur nga pėrbuzjet e tė tjerėve. Kėtė e dėshmuan me njė tė dhėnė nga e kaluara ideale, qė vėshtirė mund tė haset nė realitet. 
"Kur Omer Abdul - Azizi ka kuptuar se njė i burgosur mysliman paska qenė i pėrbuzur nga bizantinėt, i ėshtė drejtuar mbretit bizantin me kėto fjalė: Kuptova se njė mysliman qenka i pėrbuzur prej jush, kėshtu qė kur ta merrni kėtė letėr, lirojeni atė ngaqė kundėr jush do tė nis njė ushtri aq tė madhe, saqė balli i saj do tė jetė tek ju, ndėrkaq ushtari i fundit tek unė". Pas kėsaj, teologu i nderuar pohon se mbreti bizantin s'ka pasur ēajre pa e liruar tė burgosurin mysliman.
Ideologu Yusuf el-Qaradavvi sajon njė tė kaluar ideale, kur paska ekzistuar njė Ummet absolutisht solidar dhe unik, kur myslimani ka qenė i lumtur dhe i mbrojtur. Kėtė pohim vėshtirė se mund ta mbėshtesin faktet historike, qė janė tė pamėshirshme. 
Qė nė fillim tė vendosjes sė shtetit islam, tre nga katėr kalifėt e parė, kanė qenė tė vrarė nė mėnyrė mizore, me atentate, pėr qėllime politike, nga vetė myslimanėt. Kėto ditė, tetė ambasadorė nga shtetet myslimane tė vendosura nė Beograd, e vizituan liderin e partisė
radikale serbe, Tomislav Nikoliq, duke kėrkuar nga ai qė tė ndikojė qė Serbia tė distancohet nga karikaturat famėkeqe. Kėta ambasadorė nuk merrnin parasysh njė fakt elementar qė ka tė bėjė me rolin e pamohueshėm tė kėsaj partie ekstreme, klerofashiste, pėr gjenocidin e myslimanėve tė Bosnjes dhe Kosovės. Kėrkuan ndihmė nga njerėz, qė jo vetėm i pėrbuzin myslimanėt, por kanė qenė edhe hartues tė planeve pėr gjenocid.
Duke u nisur nga njė fakt inekzistent, tė unitetit ideal nė njė tė kaluar tė pacaktuar, i nderuari Yusuf el-Qaradavvi sugjeron masa konkrete se si duhet tė reagojnė tė gjithė myslimanėt e botės:
- tė gjithė myslimanėt e botės ta manifestojnė mllefin e tyre;
- tė bojkotohet ai qė pėrbuz vlerat e shenjta myslimane;
- tė kėrkohet nga myslimanėt qė tė ushtrojnė presion ndaj shteteve tė tyre, pra edhe ndaj Shqipėrisė, qė t`i tėrheqin ambasadorėt e tyre nga ato shtete qė kanė lejuar botimin e karikaturave tė tilla pėrbuzėse, dhe
- tė kėrkohet nga Kombet e Bashkuara tė nxirret vendimi ose ligji pėr ndalim tė pėrbuzjes sė profetėve tė Zotit dhe vlerave tė tjera tė shenjta.
Nė kėtė kohė kur myslimanėt nė mėnyrė mizore, tė pandalshme dhe irracionale e vrasin njėri tjetrin, nė kohėn kur myslimanėt nuk arrijnė tė gjejnė gjuhė tė pėrbashkėt, qė pėr pasojė ka zvetėnimin dhe pėrkeqėsimin, gjithnjė e mė brengosės tė sistemit tė vlerave islame, nė kohėn kur shumė myslimanė jetojnė nė shtetet tė udhėhequra nga oligarkitė feudale, qė nuk kontestohen nga ideologėt islamistė, nė kohėn kur nė shtetet perėndimore botohen libra qė mohojnė dogmėn e krishterė, si bie fjala "Kodi i Da Vinēit", kėrkohet nga tė gjithė myslimanėt, pra edhe nga shqiptarėt, tė krijojnė njė unitet tė paarritshėm vlerėsimi dhe veprimi, njė Ummet pėrrallor, ku popuj tė ndryshėm trajtohen si kontingjente pėr projekte aventureske, joreale dhe tė rrezikshme pėr mbijetesėn e vetė myslimanėve.
Nuk kėrkohet mbėshtetja pėr humanizim dhe demokratizim tė shoqėrive myslimane, nuk kėrkohet qė tė ndėrpritet pėrbuzja e myslimanėve brenda shteteve islame, nuk shfaqet brengosja pėr shkelje tė vazhdueshme tė sunnetit tė profetit Muhamed a.s. nga vetė myslimanėt, por kėrkohet uniteti kundėr sistemit tė vlerave perėndimore. 
Me kėtė rast e shoh tė udhės tė pėrmend porosinė nga njė hadith interesant: "Kur Pejgamberi a.s. hyri nė Mekkė dhe filloi t'i rrėnojė pėrmendoret brenda Kaabes, pat thėnė: tani pėrfunduam me xhihadin e vogėl, para nesh e kemi xhihadin e madh.
Ashabėt e pyesin, vallė ēlirimi i Kaabes nuk qenka xhihad i madh?! Jo, u pėrgjigj, xhihadi i madh ėshtė lufta jonė me vetveten, me shpirtin tonė...". Kjo porosi sokratiane, e urtė e profetit, ėshtė e pėrjetshme dhe universale, qė ndriēon mendjen dhe shpirtin e njeriut duke e fisnikėruar atė. Shpesh herė njerėzit qė nuk e analizojnė vetveten, nuk janė tė vetėdijshėm pėr sjelljet dhe deklaratat e tyre pėrbuzėse dhe cinike, qė popullin e vet apo tė tjerėt, pėr shkak tė interesave personale, politike, fetare, e trajtojnė si kontingjent. 
Nė antologjinė e cinizmave tė kėtilla, do tė hyjnė gjithsesi edhe deklarata e njė komandanti tė UĒK-sė sė Maqedonisė, tani politikan, i cili gjatė fushatės elektorale iu drejtua masės: "Mė parė ju kėrkuam djemtė, tani kemi ardhur t'ua kėrkojmė votat". Ēdo koment ėshtė i tepėrt.

Vetėvendosja, e drejta e pakundėrshtueshme e shqiptarėve

Ministri i Jashtėm, Besnik Mustafaj, mė se fundi bėri atė qė, gjatė afro 60 vjetėve tė fundit, nuk ka guxuar ta bėjė asnjė ministėr i Jashtėm i Shqipėrisė. Ai, ndryshe nga tė gjithė ministrat e Jashtėm paraardhės, demokratė a socialistė, pati guximin dhe kurajon atdhetare tė deklarojė se, nėse Kosova ndahet, Shqipėria nuk jep garanci pėr mosndryshim kufijsh, jo vetėm me Kosovėn, por edhe me pjesėn shqiptare tė Maqedonisė.
Rajoni i Ballkanit po jeton nė njė kohė tensionesh dhe zhvillimesh tė papara ndonjėherė, qysh pas pėrfundimit tė luftrave ballkanike, tė cilat e dogjėn dhe e shkatėrruan Shqipėrinė, duke e lėnė nė pikė tė hallit, nė mėshirė tė fqinjve aspak dashamirės dhe tė fuqive qė nuk kishin asnjė interes pėr ekzistencėn e njė shteti tė shqiptarėve. 
Historinė tashmė e njohin i madh e i vogėl, dhe nuk ka vlerė tė futemi gjatė nė tė. Porse, njė e vėrtetė e madhe ėshtė se, qysh me lindjen e shtetit tė parė zyrtar shqiptar, asnjėherė nuk kanė rreshtur sė linduri brenda trungut shqiptar, njerėz qė, qysh me hapjen e syve, e kanė parė Shqipėrinė dhe fatet e saj, si tregun mė tė mirė pėr pėrfitime, politike apo ekonomike qofshin. 
Qysh nė themelim kanė ekzistuar mostra tė tilla qė jo vetėm nuk kanė kėrkuar kurrė bėrjen e njė shteti tė vėrtetė, panshqiptar, por, pėrkundrazi, me njė fjalomani, qė vetėm njė burri shqiptar nuk mund t'i shkojė pėr shtat, e kanė kundėrshtuar vazhdimisht njė gjė tė tillė, medemek, pėr hir tė "fqinjėsisė sė mirė", apo pėr tė kėnaqur orekset e ndonjė fuqie europiane, qė tek Shqipėria dhe shqiptarėt nuk kanė parė asnjėherė miqtė e tyre.
Ndaj dhe kundėrshtia nė kor, qė iu bė deklaratės mėse tė drejtė dhe tė arsyeshme tė ministrit aktual tė Jashtėm, Besnik Mustafajt, prej njė spektri tė gjerė politikanėsh, tė cilėt tė ardhmen nė politikė nuk besoj se e shohin duke mbrojtur interesat e Shqipėrisė, por thjesht, duke i bėrė elozhe politikave tė fqinjve qė kėrkojnė tkurrjen e vazhdueshme tė
shqiptarėve dhe tė shqiptarizmės, nuk ishte e papritur. Veēse tė vjen vėrtetė keq kur dėgjon nga goja e politikanėve tė rinj si Blushi, Majko, apo ndonjė tjetėr, se ata na qenkėshin kundėr projektit tė njė "Shqipėrie tė Madhe". Dhe deklaratat e tyre kundėr, do tė thonė se janė pro projekteve tė fqinjėve pėr njė Shqipėri tjetėr, ku kufiri jugor tė vijė deri nė Shkumbin, dhe ai verior tė vijė deri nė Mat!!! 
Nė kėtė rast funksionon vėrtetė aksioma e famshme "O me ne, o kundėr nesh!".
Nė vitin 2006, bota ka hyrė nė njė tjetėr fazė zhvillimi. Rendi i ri global, i cili i ka themelet nė kartėrat ndėrkombėtare pėr liritė dhe tė drejtat e njeriut e tė popujve, nuk mund tė tolerojė mė zgjidhje qė cėnojnė interesat e popujve. Ndaj dhe shqiptarėt, ashtu si dhe serbėt, malazezėt, grekėt, maqedonasit, etj., kanė tė drejtėn e tyre pėr tė zgjedhur alternativėn qė dėshirojnė. Dhe tė zgjedhėsh alternativėn "Tė gjithė shqiptarėt nė njė shtet!", nuk do tė thotė tė krijosh "Shqipėrinė e Madhe", siē komenton Blushi, apo ndonjė politikan tjetėr. Ajo do tė thotė thjesht SHQIPĖRIA REALE.
Parė nė kėtė kėndvėshtrim, kuptohet qartazi se nė bazė tė kartave ndėrkombėtare, edhe shqiptarėt nė trojet e tyre qė i ka falur Zoti, kanė tė drejtėn e patjetėrsueshme pėr tė vendosur si ta gjykojnė mė sė miri pėr tė ardhmen e tyre. Qoftė kjo PAVARĖSI, apo edhe BASHKIM me Shqipėrinė. 
Dhe zėri i ministrit Mustafaj, gjykoj unė, ishte zėri i vėrtetė qė i bėhet pengesė pretendimeve serbe nė territoret shqiptare tė Kosovės. Ēdo interpretim tjetėr i shprehjes "nėse Kosova ndahet, Shqipėria nuk jep garanci pėr mosndryshim kufijsh, jo vetėm me Kosovėn, por edhe me pjesėn shqiptare tė Maqedonisė", ėshtė njė dashakeqėsi kundrejt tė drejtės sė shqiptarėve pėr tė pasur mundėsinė e vetėvendosjes.

DOSSIER

Jemi vonė pėr hapjen e dosjes sė 97-ės

Astrit Kola

Kur gazeta "Atdheu" rihapi dosjen e rebelimit tė pėrgjakshėm, menduam se do tė jemi tė vetmit qė u rikthehemi tragjedive rrėnqethėse, si pėr tė risjellė ngjarje tė pėrzishme, e pėr t'u prishur humorin tė lumturve qė pandehin se po pėrjetojnė mrekullinė nė "El Doradon" tonė hallemadhe. 
Pėrveē atyre qė na etiketuan si grindavecė qė kėrkojmė sherre, dhe qė prandaj rihapim historitė tragjike tė sherrnajave shqiptare me armė dhe gjakderdhje, pati edhe nga ata qė na kėrkuam qė t'i lėmė rehat e tė mos ua rikujtojmė gjakun dhe tragjedinė e 97'ės, qė ua sillte "zorrėt nė gojė" dhe u prishte limontinė prej pacifistėsh naivė. Por ndryshe nga prelatėt e historiografisė enveriste, qė shpreheshin me zulmė se historinė e shqiptarėve do ta bėnin duke projektuar tė sotmen (komuniste - shėn. i A.K) mbi tė kaluarėn, ne atdhetarėt jemi tė bindur se e kaluara nuk mund tė mos projektohet mbi aktualitetin dhe ardhmėrinė e shqiptarėve, dhe se historia nuk harron e kurrsesi nuk mund tė harrohet. Amnezia individuale apo harresa kolektive, nuk mund tė jenė alibi pėr qėndrimet ndaj historisė, e cila ėshtė e mbrapshtė dhe sapo harron, tė rikthehet, shpesh me pėrdhunė, dhe pikėrisht kur s'e pandeh. 
Shqipėria ėshtė pėrgėnjeshtrimi mė ekselent i maksimės se "Historia... pėrsėritet si farsė", sepse historia jonė gjithnjė ėshtė pėrsėritur si tragjedi, madje gjithnjė e mė e rėndė se precedentėt.
E si mund ta harronim ne, pra josocial-komunistėt, vitin 1997, pėrderisa atė na e rikujtuan socat dhe enveristėt tanė gjatė fushatės zgjedhore tė 3 korrikut, kur me '97-ėn deshėn tė trembin shqiptarėt?!
Pra, ne thjesht po vazhdojmė lojėn qė ata hapėn, pėr t'u rikujtuar shqiptarėve varret dhe varrmihėsit, teksa shpresa pėr tė bėrė drejtėsi po bjerret gjithnjė e mė shumė, ndonėse ne do tė ngulim kėmbė edhe pėr kėtė. Do tė ngulim kėmbė sepse shumė nga emrat e gjakėsorėve, (tė cilėt do t'i botojmė me shumicė nė numrat e ardhshėm), sot vazhdojnė tė mbushin borderotė e shtetit tė cilin para 9 vjetėsh e dogjėn dhe shkatėrruan. Do tė kėmbėngulim, sepse nuk mund tė pajtohemi me faktin se tė ashtuquajturit "studentė vlonjatė tė grevės sė urisė", qė kaluan nė orgazmė kur ua coptuan para syve, me sėpatė, trupin akoma tė gjallė tė oficerit tė shtetit, kanė mbushur zyrat tona. Nuk do tė heqim dorė sepse nuk mund ta suportojmė faktin se "grevistėt e urisė", qė dolėn nga majmėria dhe e festuan me shampanjė fitoren mbi shtetin e rrėnuar tė shqiptarėve, pasi lyen me gjak duart, si Luiza Hoxha, sot vazhdojnė tė bėjnė "drejtėsi" tė tipit "Gaba" nė institucionet tona tė Drejtėsisė, tė cilat i kanė uzurpuar thuajse plotėsisht. E si mund tė harrohet studentesha vlonjate qė pėrmendi "gjak..., thika" nė sheshin e flamurit, ku u ngrit simboli i shqiptarėve tė rėnė pėr atdhe dhe i atyre qė jetuan pėr kombin?
Por tashmė dosja e rebelimit u hap, ndonėse duan ta shtrembėrojnė e retushojnė me fytyrėn e Sudes dhe prononcimet idioteske tė gazetarėve qė dikur shpėrndanin lajmet e valėve tė rebelimnit nėpėr mediat e huaja. Duan ta falsifikojnė pėr tė krijuar barazpeshėm midis shembėsve tė shtetit dhe tė tė shemburve me gjak.
Dhe kjo ėshtė tė vėsh shenjėn e barazimit midis Zani Ēaushit dhe Lekė Ēokut, apo Skėnder Gjinushit dhe Azem Hajdarit, pėr kokėn e tė cilit i pari bėri nėntė orė rrugė drejt Tropojės tre ditė para vrasjes, e nė gjurmėt e tė cilit (Gjinushit), erdhi nė Tirabė dhe kreu ekzekutimin njė komisariat i tėrė i rebelimit, pėr "hasmėri". Sepse pėr "hasmėri" u vranė edhe Lekė Ēoku dhe Besnik Hidri!!!
Por rrėfimi i tė penduarit tė dossierit tė sotėm, zbardh gjėmėn qė pėrfshiu Vlorėn dhe mė pas gjithė Shqipėrinė.
Ne do tė paraqesim faktet tona, kurse tė tjerėt tė paraqesin versionin e tyre pėr ngjarjet, nga tė cilat pėrfitoi Gjinushi me shokė, nėse do tė pėrdorim si provė logjike tė fajėsisė identifikimin e "autorit", sipas teoremės sė stėrnjohur gjinushiane. 


Rrėfimi vullnetar i komitarit tė zhgėnjyer, protagonist dhe dėshmitar okular i ngjarjeve tragjike nė Vlorė, 1997 

Ja si e masakruam dhe e dogjėm Vlorėn

Unė kam qenė anėtar i Komitetit tė Shpėtimit Publik pėr Vlorėn dhe po rrėfehem pėr tė larė shpirtin, ngaqė nuk arrita ta shpėtoj popullin e Vlorės, bashkė me tė tjerėt, por ai u mbyt nė det gjaku, nga Zani me shokė dhe politikanėt qė na prinin. Aty s'kishte Berishė dhe PD, kishte vetėm vlonjatė dhe socialistė. Kur plasi gjaku, Vlora kishte javė tė tėra qė provokohej dhe ndėrsehej ndaj njė armiku imagjinar, i cili nuk kish ekzistuar kurrė. Provokimet kishin filluar njė vit mė parė, para zgjedhjeve tė 26 majit tė vitit 1996, qė nė pranverė, kur ne socialistėve militantė, anėtarė dhe simpatizantė, na kėrkohej doemos qė tė ngrinim Vlorėn nė kėmbė dhe t'i fitonim zgjedhjet pavarėsisht nga ēmimi. Ata qė u pėrzgjodhėn si deputetė, bėnin si tė shkalluar, donin mandate me ēdo kusht, edhe sikur tė derdhej gjak. "Duam pushtetin qė na e ka marrė Berisha dhe ballistėt", thonin... Dhe ne bėmė tė pamundurėn pėr tė fituar, por populli ua dha votėn demokratėve. Ndaj kur e pamė se humbėm, na erdhi urdhėri nga Tirana pėr t'u larguar nga qendrat e votimit, dhe e bėmė, nė ora 2.00 tė drekės sė datės 26 maj. Kur pyetėm se nga kush erdhi urdhėri, se kryetarin Nano e kishim nė burg, askush nuk jepte pėrgjigje, por vetėm ngrinin supet... Madje edhe sot nuk e dimė se nga erdhi urdhėri pėr tė braktisur qendrat e votimit...
Asnjė vėrejtje nuk patėm pėr organizimin e zgjedhjeve, pėr listat, apo pėr manipulime, sa kohė ishim nėpėr komisione. Mė pas mėsuam se nė vende tė tjera tė Shqipėrisė, pasi kishim ikur neve nga komisionet, disa tė ēmėndur nga tė PD-sė, qė ishin po aq tė babėzitur sa tanėt pėr t'u bėrė deputetė, kishin futur fletė votimi me tepricė dhe shumė kuti votimi kishin dalė me mė shumė vota se sa zgjedhės.
Po tė jetė pėr para firmash, e them me ndershmėri se gjatė fushatės, firmat na kanė ndihmuar neve socialistėve shumė mė tepėr se sa ata tė PD-sė, sepse krerėt e firmave ishin tanėt, ishin socialistė nga bindjet, por atyre tė PD u jepnin pėr servilizmė. Ama nuk qahem, as tė tjerėt jo, sepse neve militantėve tė Partisė Socialiste, Eduardi na dha para, nuk na la pa gjė..., megjithėse mė shumė na jepnin premtime. Por megjithatė ne jetonim gjene mirė, sepse kishte bollėk dhe ēmimet ishin tė lira. Pa punė ishim, po e shtynim paq dhe njerėzia ishin tė kėnaqur, prandaj votuan pėr PD-nė, sepse nuk harronin qė para disa vitesh kishim vuajtur edhe nga uria, pasi u shemb qeveria Nano dhe filloi operacioni "Pelikan". Kurse tani, jo vetėm qė ushqeheshim mė mirė, por edhe pėr tė blerė pajisje elektroshtėpiake na dilte hesapi. Prandaj unė mendoj se ne socialistėt, humbėm nė zgjedhjet e 26 majit, se nuk na votoi populli, qė s'kish qėnė ndonjėherė mė mirė.
Tė gjithė donim punė. Kush nuk do tė punojė dhe tė dėrgojė rrogė nė shtėpi, por ama ata qė na drejtonin, nuk ishin mėsuar tė rrinin pa punė, ndaj ishin bėrė si tė ēmėndur, pėr poste e ofiqe. Njė gjė e them me bindje, se nė administratė kishte mė shumė socialistė se sa demokratė. Kjo ėshtė e vėrteta, dhe ajo qė thonė duke gėnjyer, se gjoja i hoqėn tė gjithė socialistėt nga puna. Tė paktėn kėtu nė Vlorė.
Lidhur me ngjarjet pas zgjedhjeve, gjėrat dihen se si vajtėn dhe askush nuk mund tė thotė se njerėzia e mbajti mėndjen atje, se nuk kishte ēfarė tė mbaje mend edhe po tė doje. Aq mė tepėr kur deputetėt socialistė nuk shkonin nė parlament dhe ne militantėt, nė vėnd qė tė dėgjonim luftėn politike tė deputetėve tanė atje, dėgjonim lloqet e tyre nėpėr popull, ku ata mungonin vetėm ditėt e rrogave, pasi suleshin nė Tiranė pėr tė marrė paratė e deputetllėkut. Mė falni se harrova. Tė vinte pėr tė qeshur se flisnin pėr papunėsi e varfėri pikėrisht ata drejtues, tanėt, qė pas zgjedhjeve, si tė varfėr qė ishin, u fshehėn nėpėr plazhe tė huaja dhe nė vjeshtė erdhėn tė na bėnin pėrsėri propagandė kundėr regjimit tė Berishės, por ama tė nxirė e tė thekur. Askush prej vlonjatėve nuk i pa ata dhe familjet e tyre nė plazhin tonė tė Vlorės, apo tė bregut, sepse ata kishin shkuar nė plazhet e huaja, kryesisht tė Greqisė. Madje kur flisnin nėpėr kafenera, ndėrsa ne militantėt e thjeshtė dėgjonim, mė shumė flisnin pėr Athinėn se sa pėr Tiranėn, mė shumė pėr Greqinė se sa pėr Shqipėrinė. Madje lėvdoheshin se kush tė tregonte mė tepėr historira takimesh, premtimesh pėr pushtet, mbėshtetje politike e miqėsirash, me politikanė e afaristė grekė. Dhe kur kėto gjėra ia thosha kunatit tim, qė ėshtė ballist i thekur dhe i dėrrmuar nė atė kohė nga biografia, njė herė mė tha se "kėshtu e keni patur tabjat ju komunistėt, gjithmonė pėr Beogradin, Moskėn dhe Pekinin, pėr Jugosllavinė, Rusinė dhe Kinėn keni llafosur, atje e keni mendjen dhe shpirtin, atje i keni edhe shpresat dhe miqėsirat...". Unė u nxeha, u zura me tė dhe i ika nga shtėpia ku i kisha vajtur pėr vizitė. Dhe mė vjen keq qė u zura me tė, sepse ai mė pas u largua me gjithė familje nė Tiranė, pasi shpėrtheu lufta nė Vlorė, dhe unė nuk e kam takuar mė qė prej asaj dite. Mė thanė se e kishin kėrcėnuar me vdekje ata tė bandės sė Zanit, qė nuk pyesnin pėr asnjė, pėrveēse pėr Brokajt, Eduard Alushin, Arben Malajn, Skėnder Gjinushin e Neritan Cekėn. Edhe ne socialistėt e gjorė dridheshim prej tyre. Madje po tė jetė pėr dėme dhe krime, prej tyre mė shumė e kemi pėsuar neve, se sa demokratėt. Sepse, pasi ata tė takėmit tė Zanit u tėrbuan, ata pėdėistėt ikėn nga Vlora, dhe nuk ishin pak, por afro 20 mijė frymė, dhe kėtė e dinė tė gjithė. Kėshtu qė pėrballė ujqėrve mbetėm ne tė tjerėt, qė nuk dinim ku tė shkonim, sepse pandehėm se shpėtuam nga SHIK-u, qė na e kishin bėrė gogol, dhe ramė nė dorė tė Zanit dhe Gėrdhuqėve. Tani zotėr tė Vlorės ishin bėrė ata tė Ēoles, qė gjithmonė kanė qėnė fundėrria dhe evgjitėria e qytetit. Unė edhe sot e kėsaj dite nuk kam arritur tė njoh asnjė nga ata tė SHIK-ut tė Berishės, dhe prandaj nuk mund ta kuptoja se nga vinte kjo urrejtje pėr ta dhe ēfarė na kishin bėrė! Madje kur i pyesja shokėt se cilėt ishin ata, qė tė ruhesha prej tyre, kur na thoshin se ata i kemi hasėm, asnjė pėr be nuk dinte tė mė thoshte qoftė edhe njė emėr. Dhe kur unė shprehja habinė se si ka mundėsi qė janė kaq tė liq dhe nuk i njohkėrka askush nė Vlorė, as pėr fytyrė..., mė thoshin se nuk njihen ngaqė janė malokė qė i ka sjellė Berisha pėr tė na spiunuar neve! Po kur unė i pyeta i habitur se si do tė na spiunonin neve pa na njohur, ata nė fillim mblodhėn supet, pastaj u nxehėn dhe mė pas mė thanė se prandaj i urrejmė aq shumė, se na qėnkėrshin djaj, qė nuk njihen dhe qė tė vihen pas e tė bėjnė gjėmėn dhe se prandaj duhej shporrur pushteti i Berishės, qė t'i pėrzinim edhe ata! Mė vonė pėr ta dhe tė tjerėt thanė se janė serbė dhe se gjoja para se tė plasė lufta, kur studentėt kishin hyrė nė grevė, ata u paskėshin thėnė shokėve tanė "Stoj", qė domethėnė "ndal", dhe se ishin tė maskuar. Mirėpo unė qė kam bėrė rusisht, e di qė "Stoj" ėshtė fjalė ruse dhe jo serbe..., sepse kėtu nė Vlorė gjithnjė janė kapur stacionet jugosllave, ku asnjėherė nuk e kam dėgjuar fjalėn "Stoj". Unė edhe tani nuk e di se si i thonė serbėt fjalės "ndal", por ama e di mirė qė nuk i thonė "Stoj", dhe se kjo ishte dhe mbeti njė gėnjeshtėr me bisht e tanėve, qė tė na armiqėsonin ne shqiptarėve me njėri-tjetrin, sepse tė gjithė ne shqiptarėt e ndershėm dhe patriotė, e urrejmė serbin pėr atė qė ka bėrė mbi vėllezėrit tanė.
Por tani tė gjithė e dimė se pėrse u bė gjithė kjo kasaphanė, kjo mėnxyrė, kėto varre dhe pse u derdh gjithė ky gjak. Pėr pushtetin e Eduard Alushit e tė Arben Malajt u bė, pėr pushtetin e Nanos dhe tė Fahrudin Arapit, qė na premtuan paratė, sepse as paratė na u kthyen dhe as Berisha me tė tijėt, qė na i kishin "vjedhur", nuk u dėnuan. Dhe mė e keqja ishte se kur filloi parlamenti i zgjedhjeve tė 29 korrikut, Berisha dhe tė tijėt bubullonin me akuza kundėr tanėve pėr punėn e parave tė fajdeve dhe pėr djegiet e qyteteve e fshatrave, ndėrsa tanėt dredhonin dhe gjithnjė pėrmėndnin 26 majin si pėrgjigje. Unė edhe sot e kėsaj dite nuk e di se ku shkuan gjithė ato para qė u grabitėn, por njė gjė e di mirė, se ishin tanėt ata qė u vunė flakėn gjithė zyrave tė shtetit nė Vlorė, se ishin tanėt ata qė grabisnin, vrisnin e prisnin, se demokratėt nuk shiheshin gjėkundi...
Vlonjatėt e dinė mirė se kush i vrau dhe dogji, dhe unė nuk ia fal vetes qė nuk arrita tė bėj asgjė pėr ta shpėtuar Vlorėn tonė me tė famshmin Komitet tė Shpėtimit, ku me llafe tė mėdha pandehje se do tė shpėtonim Vlorėn dhe gjithė Shqipėrinė nga Berisha dhe tė tijėt, por kur erdhi puna nuk shpėtuam dot as jetėt tona dhe as pasuritė, prandaj po rrėfehem, sepse zemrėn e kam tė coptuar...
Albert Shyti ka ardhur shumė vonė nė radhėt e protestės popullore vlonjate, i dėrguar nga njė person i padukshėm, tė cili populli i Vlorės e mori vesh mė pas, dhe qė patjetėr i shėrbenin qė tė dy agjenturės greke, vetėm pėr tė pėrmbysur regjimin.
Lidhur me identitetin e kėtij personi nuk ka nevojė pėr koment. Ai lidhej vetėm me gazetarėt grekė. Veprimtaria dhe puna e Albert Shytit ishte e tillė qė e denigroi protestėn popullore demokratike, e cila kishte vetėm njė qėllim, kėrkesėn dhe protestėn pėr kthimin e parave.
Albert Shyti, si njeri qė mori detyra dhe urdhėra nga grekėt, edhe nė Himarė ngriti flamurin grek, Shyti, veprimtarinė e vazhdon edhe sot.
Ju mė pyesni se kush e propozoi pėr kryetar tė Komitetit Albert Shytin?
Albert Shytin pėr kryetar e propozuan Luftar Petoshati, Luiza Hoxha dhe disa persona tė tjerė qė u vinin mbrapa dhe qė kishin marrė udhėzime nga pėr ta denigruar lėvizjen popullore dhe pėr t'ia prishur drejtimin asaj: nga kėrkesa pėr kthimin e parave, nė kėrkesė pėr tė sjellė nė pushtet Fatos Nanon.
Syrja Sherifi, ish anėtar i Partisė Demokratike dhe i pėrjashtuar nga kjo parti si person i padėshirueshėm, u fut nė rradhėt e lėvizjes popullore pėr qėllime tė caktuara. Sherifi, akuzohet edhe pėr spiunazh. Si spiun ka kryer njė sėrė veprimesh tė ndyra. Atė e ka pėrdorur edhe Sigurimi, edhe SHIK-u. Sherifi ėshtė bėrė vegla e pushtetarėve komunistė dhe ka harruar vdekjen e tė vėllait nė burgun e komunizmit. Ky mallkim do ta zėrė.
Dilaver Aliaj, ky anėtar i Komitetit ka punuar me mish e me shpirt nė Komitetin e Shpėtimit pėr interesat e tij personale. Thanas Laluci, ėshtė nipi i Paskal Milos, ka zaptuar Drejtorinė e bankės dhe ėshtė bėrė drejtor i saj. Nė Komitetin e Shpėtimit, Thanas Laluci ka luajtur rolin e financierit, sepse Komiteti i Shpėtimit ėshtė financuar nga disa afaristė vlonjatė, emrat e tė cilėve, Thanasi, Albert Shyti dhe Luiza Hoxha i mbajtėn gjithnjė sekret dhe nuk i deklaruan kurrė.
Njė gjė nuk u muarr vesh: Pse u financua Komiteti i Shpėtimit; pse e drejtoi Thanas Laluci financėn e tij dhe cilat ishin shumat?; Ku vajtėn kėto shuma dhe kush i pėrvetėsoi? Lidhur me kėto shuma, ėshtė diskutuar shumė herė nė Komitetin e Shpėtimit se ka pėrvetėsuar para Luiza Hoxha, Albert Shyti. Edhe Thanas Laluci ėshtė akuzuar nga shokėt e Komitetit tė Shpėtimit si pėrvetėsues i kėtyre parave. Gjithsesi punoi dhe luftoi pėr pėrmbysjen e pushtetit me dhunė dhe pėr emėrimin e tij Drejtor i bankės.
Luiza Hoxha. Nė figurėn dhe portretin e Luiza Hoxhės, sheh tė bijėn e Enver Hoxhės, sheh njė njeri qė e ka destabilizuar situatėn nė Vlorė dhe e ka pėrēarė atė.
Luiza si deputete, ka parė vetėm interesat e saj, duke ēuar vėllain e saj, Luan Hoxhėn, drejtor tė Doganės. Kunatin e saj, Luiza e ka emėruar Shefin e Kufirit, qė mbulon kufirin nė Vlorė dhe e ka ēuar nė kėtė post, pėr arsye pėrfitimi, sepse ky mbulon portin e Vlorės dhe kjo ka lidhje direkte me kontrabandėn, sepse kėtu bėhet e gjithė kontrabanda. Shefi i kufirit ėshtė i lidhur me Drejtorinė e Doganės. Dhe nipi i Luizės bėn pjesė nė policinė financiare. Njėkohėsisht Luiza ka zaptuar politikėn dhe ekonominė e Vlorės.
Nė kėto momente, ne nuk jemi asgjėkundi me ato qė kishin premtuar si anėtarė tė Komitetit tė Shpėtimit Publik, kur neve tė Komitetit na doli kallaji bashkė me partinė qė na udhėhoqi. Kėshtu, ndonjėri qė ka marrė pjesė nė pushkatime politike, nė vrasje ordinere, nė djegie, nė thirrje antikombėtare, ndonjėri qė ishte krenuar me miqtė e tij grekė dhe tė gjitha kėto, deri para disa muajve i servirte si grada, nė bazė tė tė cilave duhet tė shpėrblehej, tani bėn tė kundėrtėn; pėrpiqet tė thotė se "Nuk ka qenė...". Nė fakt, dėshmitarėt mė tė rrezikshėm janė tė heshturit e ditės sė revoltės nė Vlorė, bile edhe tė tremburit.
Aktualisht po ndodhin shumė fenomene, brenda gjirit tė ish anėtarėve tė Komitetit tė Shpėtimit. Unė kam tė dhėna se jo mė pak se tre vetė prej tyre, nga mė tė egrit kanė dorėzuar nė partinė Demokratike, dega e Vlorės, dėshmi pėr tė tjerėt. Nuk kanė mohuar pėrgjegjėsinė e tyre, por thonė se janė tė penduar.
Unė nuk dua tė mbetem gjithė jetėn kėshtu, i vrarė shpirtėrisht pėr ato qė kam bėrė keq dhe ato qė nuk arrita t'i bėj dot pėr tė mirėn e Vlorės dhe sė shpejti do ta marrin vesh tė gjithė se ēfarė do tė bėj. Edhe fėmijėt e mi, i kam sqaruar, edhe gruan edhe tė afėrmit dhe do tė sqaroj gjithė popullin.

Ju mė pyesni pėr anėtarėt e Komitetit tė Shpėtimit Publik, se kush janė dhe ēfarė kanė bėrė. Po ua them unė, qė ta hiqni merakun. 
Edmond Tahiraj nė Komitet ka qenė pjesėmarrės i Komisionit tė protestės, bashkė me shokėt qė ai kryesonte udhėhoqi protestat popullore pėr kthimin e parave tė humbura dhe pėrkraheshin nga grupe tė armatosura. Ai ishte njė nga njerėzit mė tė egėr dhe ėshtė nė gen enverist e komunist primitiv. Ka luajtur njė rol tė madh dhe voluminoz nė veprimtarinė e Komitetit. Tani ka dhėnė ca intervista lart e poshtė dhe e bėn prapė me porosi tė Sigurimit.
Eqerem Osmani, ka shėrbyer nė Komitetin e Shpėtimit si shef i Shtabit tė Luftės. Osmani ka qėnė oficer, shef Shtabi nė Brigadėn e 11-tė dhe nė Komitetin e Shpėtimit ai mori kėtė detyrė dhe organizoi shumė oficerė tė armatosur pėr tė asgjėsuar tė gjitha institucionet shtetėrore tė shtetit tė asaj kohe.
Ēlirim Hoxha u fut nė Komitetin e Shpėtimit pėr interesat e tij personale.
Luftar Petoshati ėshtė ideatori dhe inisiatori i Komitetit tė Shpėtimit, i cili udhėhiqej dhe ka marrė urdhra nga krerėt e Partisė Socialiste.
Pa qenė anėtar i partisė Socialiste ai u bė njeriu mė i afėrt i PS-sė pėr pėrmbysjen e pushtetit demokratik.
Luftar Petoshati ka qėnė i afėrt i PD-sė sė Vlorės, nė fillim. Gjithė kohės qė ka punuar si oficer ka qėnė komunist, po nė ato konjuktura tė komunizmit qė donte t'i bėnte tė gjitha rolet, tė ishte nė tė gjithė postet, nė tė gjitha klanet. Sot ėshtė kthyer nė vegėl tė pushtetarėve dhe do tė mbrojė pronat e tij si Luftar.
Ku i ka pronat?
Pronat i ka nė Ujė tė Ftohtė, vilat qė i kanė ndėrtuar nė kohėn e demokracisė dhe sot duan qė t'i ruajnė.
Luftar Petoshati nė Komitetin e Shpėtimit bėri disa kohė detyrėn e nėnkryetarit.
Kush e hodhi i pari idenė e krijimit tė Komitetit?
Idenė e krijimit tė Komitetit e ka hedhur Luftar Petoshati, Luiza Hoxha dhe Nedin Xhelili, tė iniciuar nga politikanė tė Partisė Socialiste.
Kėtė Luftar qė sot nuk bėn asnjė lloj pėrēapje pėr kthimin e pareve tė popullit, e shohim nė ekranin e Televizionit kur ka pritje prefekti, kur vjen Arben Malaj dhe kur vijnė pushtetarė tė tjerė tė lartė nga Tirana. Edhe nė mitingun pėr mbrojtjen e tė drejtave tė shqiptarėve nė Kosovė, e shikoje Luftar Petoshatin nė tribunė.
E do Kosovėn Luftar Petoshati? Kush ėshtė qėllimi i Luftar Petoshatit qė del nė tribunė?
Po mos u ēuditni qė mund tė ketė filluar tė shesė edhe dokumentat e Komitetit.
Azem Lamaj ka qenė oficer aviacioni nė Kuēovė, i transferuar kohėt e fundit nė Vlorė. U mor me protestat dhe gjithsesi e drejtonte gjithnjė Luftari.
Thoma Vasili, Thoma Kaēani, Sefer Jonuzi, Bashkim Ēaushi, ishin anėtarė tė Komitetit tė Shpėtimit dhe luftuan pėr interesat e tyre.
Neshat Tozaj ka qenė nėnkryetar i Partisė Balli Kombėtar, sepse nė Komitetin e Shpėtimit u futėn edhe partitė. Nga Partia Demokratike ishte Ēaush Banushi, i cili u pėrjashtua nga Komiteti i Shpėtimit, sepse anėtarėt e tij nuk donin qė tė merrej vesh ēorba qė gatuhej aty.
Avdul Canaj, si anėtar i Komitetit tė Shpėtimit, e mori shpėrblimin nga Partia Socialiste, qė e bėri Sekretar tė kėsaj Partie nė Vlorė. Canaj ka ndihmuar grupet terroriste qė ngriti Partia Socialiste pėr pėrmbysjen e pushtetit me dhunė.
Dashamir Beja, si pjellė e Partisė Demokratike, kur babai i tij sot disponon shumė lokale nė Vlorė, ka qenė dhe ėshtė edhe sot anėtar e Partisė Demokratike. I biri i tij u vu nė rradhėt e para tė kryengritjes vlonjate pėr interesat e tij dhe sot punon me Interpolin nė Tiranė. Partia Socialiste e shpėrbleu kėshtu kėtė ushtar tė sajin besnik.
Edmond Shėnedjela, me shkollė tė mesme, ėshtė emėruar oficer dhe punon nė doganė nė port. Nė Komitetin e Shpėtimit Edmondi mbulonte seksionin ekonomik dhe ėshtė anėtar i Partisė Aleanca Demokratike.
Bashkim Murati, anėtar i Komitetit tė Shpėtimit, vuri nė dispozicion makinėn e tij, sepse Komiteti i Shpėtimit kėtė makinė kishte dhe tė gjitha lėvizjet bėheshin me kėtė makinė. Sot ka mbetur pa punė.
Shpėtim Bani, ish-anėtar i Komitetit tė Shpėtimit. 
Muhamet Gapaj, emėruar nė Tiranė nė njė detyrė tė lartė nė INSIG.
Dallėndyshe Gapaj, pritet tė zėrė njė detyrė nė Partinė Socialiste, si shpėrblim pėr punėn e bėrė.
Vjollca Seriani, ish anėtare e Komitetit.
Burbuqe Gjoleka, si sekretare e Komitetit tė Shpėtimit disponon gjithė dokumentacionin ku pėrfshihet gjithė historiku i Komitetit tė Shpėtimit. Njė kopje tė kėtij dokumentacioni e ka edhe Partia Socialiste. Mirėpo me kėtė rast, pėrsėris qė ka filluar shitja e dokumentave tė Komitetit, bile njėri nga ish anėtarėt e Komitetit, meqė ka rėnė vlera e lekut, ka filluar t'i shesė me valutė. Pazari i fundit ėshtė bėrė tek Kapelja.
Albert Gjahtari, kushėri i Skėnder Gjinushit.
Gjergji Muēo, ish anėtar i Komitetit.

Nedin Xhelili, siē dihet ėshtė Kryetar Kėshillit tė Rrethit. Eshtė kupola e Komitetit tė Shpėtimit dhe shėrbėtori mė besnik i Partisė Socialiste.
Pelivan Duka, Qemal Duka, Dhimua dhe Petraqi, janė ish-anėtarė tė Komitetit tė Shpėtimit.
A ėshtė e vėrtetė qė tre anėtarė tė Komitetit tė Shpėtimit kanė shkuar tek Sali Berisha dhe kanė kėrkuar ndjesė, madje me kėrkesėn e tyre ky takim ėshtė filmuar, qė tė pėrdoret nė njė kohė tjetėr. A keni qenė ju njėri nga kėta tė tre?
E kam dėgjuar dhe unė kėtė gjė, bile qė i ka filmuar njė Televizion privat. Pėr vete nuk kam qenė, sepse unė aktualisht nuk dua tė shoh me sy kėta qeveritarėt qė na mashtruan dhe nuk kam ardhur nė pikėn qė ta dua Sali Berishėn. Po njė gjė mund ta them: Kėshtu si po vjen puna, ajo treshja do tė bėhet trembėdhjetė.
A ekziston Komiteti i Shpėtimit tani? Ky Komitet polli dy shoqata. Njėra ėshtė Komiteti i Mbrojtjes sė interesave tė popullit dhe kryesohet nga Albert Shyti. Rreth tij janė vetėm Luftar Petoshati dhe Azem Lamaj dhe qė nuk kėrkojnė asnjė gjė. I thonė qeverisė "Amin", jemi me ty, neve na ke prapė.
Do t'i themi gjithmonė popullit qė do t'u kthehen paratė. Gėnje e mashtro, dhe nga ana tjetėr tė dy venė nė qeveri pėr tė pėrfituar, pėr tė rregulluar njerėzit e tyre: si Luftar Petoshati, ashtu edhe Albert Shyti qė merr njė shpėrblim jo tė vogėl me nxjerrjen e vizave greke.
Shoqata tjetėr ėshtė "Bashkim-vėllazėrimi" dhe udhėhiqet nga Syrja Sherifi. Dhe Sherifi, rreth vetes thuajse nuk ka asnjė shok tė Komitetit. E krijoi shoqatėn me kokėn e tij.
Se cilat janė qėllimet e kėtyre njerėzve, nuk po merret vesh. Po njė gjė ėshtė kryesore dhe pėr t'u nėnvizuar. Paratė e popullit nuk po kthehen dhe nuk po i kėrkon kush. Edhe populli i Vlorės ka filluar tė protestojė nė mėnyrėn e tij kundėr anėtarėve tė Komitetit tė Shpėtimit, duke i akuzuar ata, duke i fyer nėpėr rrugė dhe duke u thėnė: Pse nuk e ēoni deri nė fund verdiktin tonė?, madje Albert Shytin edhe e rrahėn te "Kapelja".
Duke hedhur njė vėshtrim mbi kėto shoqata, vetiu lindin disa pyetje:
Ju mė pyesni pėrse janė krijuar kėto shoqata, cili ėshtė qėllimi dhe pėrse nuk kėrkohen paratė e popullit?
Populli i Vlorės dhe mė gjerė, duhet tė bindet njėherė e mirė se para nga partia Socialiste nuk ka. Gjithė lufta e pranverės sė vitit qė shkoi, ishte pėr rrėzimin e pushtetit dhe pėr ardhjen nė pushtet tė Fatos Nanos.
Si e manipulojnė akoma opinionin?
Opinionin e manipulojnė duke mashtruar. Luiza Hoxha kur vjen nė Vlorė, u thotė vlonjatėve se i kėrkon Fatos Nanos transparencė, i kėrkon kėtė apo atė gjė, nė njė kohė qė Luiza Hoxha nė zyrėn e Fatos Nanos nuk shkel fare. Nuk shkon nė zyrėn e Fatos Nanos, vetėm bėn politikėn e rrugės pėr tė rregulluar njerėzit e vet. Vjen nė Vlorė, premton, thotė shumė gjėra, vetėm pėr tė rregulluar gjithė njerėzit e saj. Gjithė Vlora e di dhe e shikon njė gjė tė tillė.
A mund tė vijė aktualisht Fatos Nano nė Vlorė?
Fatos Nano nuk mund tė vijė nė Vlorė, sepse opinioni i Vlorės Fatos Nanon nuk e do, as si Kryetar partie, as si kryeministėr, madje, opinioni i Vlorės ėshtė pėrgatitur pėr njė revoltė mbarėpopullore. Ėshtė pėrgatitur sepse nė Shqipėri ndodhi ēudia. Mbi gėrmadhat e luftės u ngritėn vampirėt e rinj, tė cilėt me gjakun e Vlorės po fitojnė, po vjedhin dhe nuk ka mė asnjė lloj shprese, nė njė kohė qė humbi Gjallica dhe u pėrmbys njė shtet. Fatos Nano gllabėroi pesė firma, mbi tė gjitha gllabėroi VEFA-n, Vehbi Alimuēėn, i cili i kishte paratė. Nano ia mori paratė e VEFA-s dhe populli nuk po ndihet. Nuk po ndihet se nuk di gjė, sepse nuk e di tė vėrtetėn.
Ai ishte i armatosur Komiteti i Shpėtimit?
As qė nuk bėhet fjalė fare qė tė mos ishin tė armatosur. Nė atė kohė ishte gjithė populli i armatosur, detyrimisht edhe anėtarėt e Komitetit tė Shpėtimit ishin tė armatosur.
Si lidhej Komiteti i Shpėtimit me shtypin, me televizionin?
Ē'ėshtė Teleblu-ja?
Financimi i Teleblu-sė sot bėhet nga pushtetarėt. Dje financohej nga disa tregtarė tė mėdhenj qė ishin shėrbėtorė besnikė tė Partisė Socialiste. Teleblu-ja qė i thoshte dje popullit qė paratė janė, por janė vjedhur, sot jep lajme duke thėnė qė paratė do tė kthehen, pra gėnjejnė pėrsėri. Telebluja thuhet se financohet nga burime greke.
Po Zani a kishte lidhje me Komitetin e Shpėtimit?
Po, me Komitetin e Shpėtimit kishte shumė lidhje. Lidhjet mė tė ngushta i mbante me Albert Shytin, i cili bėnte mė pas, siē i thoshte Zani, Komiteti i Shpėtimit, gjithēka.
A kishte bashkėpunim tė anėtarėve tė Komitetit me bandat?
Po kishte, Luftar Petoshati p.sh, kishte me bandėn e Gaxhait, tė Ēentales.
Pėrse i pati kėto lidhje kaq tė ngushta me bandat Petoshati?
Tė them tė drejtėn nuk di si do pėrfundojė ky Petoshati. Karakterin ia njoh unė dhe gjithė Vlora, po fijet i ka si kėmbėt e gjarpėrit. Si nuk i pėlcet koka nga e keqja qė ka bėrė. Ca gjėra dihen mirė.
A kanė marrė pjesė nė mbledhjet e Komitetit tė Shpėtimit, pushtetarėt e sotėm?
Po kanė ardhur. Eduart Alushi ishte gjithnjė i pranishėm nė mbledhjet e Komitetit dhe kanė ardhur edhe politikanė thuajse tė gjithė politikanėt e Partisė Socialiste si dhe politikanė tė koalicionit.
Por ajo qė mė dhėmb mė shumė dhe mė lė pa gjumė, pra qė ma ka humbur qetėsinė dhe ma ka coptuar zemrėn, ėshtė nata e goditjes sė SHIK-ut, e cila ishte nata mė tragjike nė historinė e Vlorės, dhe ngjarjet i di shumė mirė Albert Shyti. Pothuajse tė gjithė anėtarėt e tjerė tė Komitetit tė Shpėtimit, atė natė ishin shpėrndarė nėpėr shtėpi dhe ngjarjet rrodhėn shumė shpejt. Por rreth orės 20.00-20.30, Albert Shyti ishte nė takim me disa persona tė paidentifikuar, tė cilėt i shėrbenin njė shteti fqinj dhe politikanėve tė sotėm qė janė nė pushtet, dhe nuk mund tė hiqet sikur nuk di asgjė rreth pėrgatitjeve pėr tė sulmuar SHIK-un.
Arben Malaj ishte njė tjetėr personazh me lidhje tė fuqishme me Komitetin. Ai ishte inicuesi i tė gjitha gjėrave dhe zhvillimeve nė Komitetin e Shpėtimit, ndėr anėtarėt e tė cilit Arben Malaj mė i afėrt ishte me Luiza Hoxhėn. Pėr gjithēka qė shtrohej dhe vendosej nė Komitetin e Shpėtimit, iniciatori dhe programatori i lėvizjeve politike ka qėnė Luiza Hoxha, e cila sillte nė Komitetin e Shpėtimit, skemat e gatshme tė Arben Malajt dhe Sabit Brokajt.
Njerėzit mė aktivė rreth Komitetit tė Shpėtimit, ishin tė besuarit e Sabit Brokajt, Eduard Alushit, Arben Malajt dhe Pandeli Majkos. Mė kryesorėt shėrbėtorė tė tė parėve, nė Komitet ishin dhe bėnin ligjin: Luiza Hoxha, Avdyl Canaj dhe Luftar Petoshati. Tė gjithė pyesin se kush e hapi dhe e grabiti Bankėn e Vlorės? Bankėn e Vlorės, ka njerėz qė e dinė kush e hapi, por me emra nuk mund tė flasim dot. Ato para dihet qė janė grabitur dhe shteti e di se ku janė sot, por nuk do qė t'i zbulojė. Numri i serive tė kėtyre parave, me sa di unė, ėshtė siguruar nga njerėzit e shtetit dhe ata e ndjekin edhe tani kėtė ēėshtje. Bile, njėri nga kėta persona ka ardhur nė datėn 3 mars dhe ka bėrė disa takime me personat qė u janė gjendur kėto para. Kjo ėshtė bėrė nė rrugė miqėsore, pėrmes njė krushqie qė kanė kėtu nė Vlorė. Kjo puna e parave, mė kujton gjithnjė Arben Malajn, meqė ėshtė Ministėr i Financave.
Ju mė pyesni pėrse u shndėrruam nė ushtarė politikė dhe pse nuk i kėrkojmė paratė ne anėtarėt e Komitetit tė Shpėtimit? Por ju mė parė duhet ta dini se Arben Malaj, si deputet i Partisė Socialiste, jo vetėm qė nuk ka pėrfaqėsuar asnjėherė interesat e popullit, por ka pėrfaqėsuar gjithmonė interesat e partisė qė e zgjodhi.
Arben Malaj ėshtė akuzuar se ka dorė tek nisja e anijes sė Otrantos, dhe ėshtė akuzuar sepse ishte dhe mbeti deri nė fund bashkėpunėtori mė i ngushtė i Zanit dhe sa herė qė vinte nga Tirana nė Vlorė, shkonte dhe paraqitej tek shtėpitė e Ēaushėve, nė Ēole.
Luiza Hoxha u bė deputete nė sajė tė Komitetit tė Shpėtimit, sepse u vu nė krye tė protestave popullore dhe tė Komitetit tė Shpėtimit tė Vlorės. Po tė mos ishte krijuar Komiteti i Shpėtimit, po tė mos kishin shpėrthyer protestat popullore, Luiza Hoxhėn nuk e bėnte Fatos Nano deputete. 
Tek anija "San Giorgio", ku u zhvillua takimi me Forestin, nga Komiteti i Shpėtimit kanė qenė Luiza Hoxha, Luftar Petoshati, Edmond Tahiraj, Shpėtim Bani, Thoma Vasili, Gjergji Muēo. Kėta pėrfaqėsues i zgjodhi Komiteti i Shpėtimit dhe Albert Shyti nuk shkoi nė atė takim pėr arsyet e tij personale.
Nė takimin qė u zhvillua, njė pjesė e anėtarėve tė Komitetit i kėrkuan Forestit pėrmbysjen e pushtetit dhe dorėheqjen e Berishės. Nuk i kėrkuan Forestit kthimin e parave tė popullit.
Foresti nuk ishte dakord me kėrkesat e anėtarėve tė Komitetit tė Shpėtimit dhe u pėrgjigj se "do ta ndihmojmė Vlorėn pėr infrastrukturėn, me medikamente tė ndryshme", etj..
Arsyeja themelore qė nxitej urrejtja kundėr Berishės, ishte se kėta deputetė qė janė sot nė parlament, nuk kishin fituar mė 26 maj dhe donin medoemos qė tė bėheshin deputetė dhe tė merrnin pushtetin. Kjo ishte arsyeja e vetme. Vetėm tė merrnin pushtetin, tė bėheshin deputetė dhe tė bėhej Fatos Nano kryeministėr. Sepse po tė kishte arsye tė tjera, kėta qė sot kanė marrė pushtetin, do tė godisnin gjithė kriminelėt dhe gjithė hajdutėt qė vodhėn paratė e popullit dhe tė gjithė ata qė shkaktuan tragjedinė. 
Koha dėshmoi fajėsinė totale dhe rolin negativ qė kanė luajtur politikanėt e PS-sė, ndėr tė cilėt jo mė pak pėrgjegjės janė njerėzit qė u bėnė deputetė. 
Nga Komiteti i Shpėtimit racionin mė tė madh e pati Luiza Hoxha, tė cilėn Nano e bėri deputete, duke thėnė: "Ja ku ėshtė pėrfaqėsuesja e Komitetit tė Shpėtimit tė Vlorės". Dhe Luiza ėshtė pėrfaqėsuar si deputete e Komitetit tė Shpėtimit tė Vlorės, nė Tiranė.
Pasi u vranė oficerėt e SHIK-ut, Komiteti i Shpėtimit e mori nė analizė kėtė ngjarje.
Mbi vrasjen e oficerėve tė SHIK-ut, u kėrkua tė diskutohej nga disa persona, qė tė dihej diēka rreth vrasjes sė tyre, por nė pėrgjithėsi asnjeri nuk prononcohej. Nuk prononcoheshin, sepse eprori i tyre u thoshte: mos fol.
Pėr Brokallarėt, p.sh. pėr Petrit Brokėn, qė sot ka marrė frenat e Vlorės dhe thuhet se bėn trafik me skaf, mund tė them se shėrbeu si komisar nė periudhėn e luftės.
Ju mė pyesni pėr Eduart Alushin? Eduart Alushi, si kryetar partie, e braktisi selinė e Partisė Socialiste, sė bashku me gjithė krerėt e kėsaj partie, dhe ia dha atė dikujt qė edhe sot vazhdon tė jetojė nė selinė e dikurshme tė Partisė Socialiste Vlorė. Eduart Alushi nuk e la PS-nė e Vlorės pa seli, sepse e shndėrroi shtėpinė e tij nė seli tė Partisė Socialiste. Aty gatuhej ēorba, deri nė orėt e vona tė natės. Eduart Alushi, kur njerėzit vriteshin dhe vdisnin, merrej me kalimin e klandestinėve pėr nė Greqi e vende tė tjera, pėr fitime personale, dhe me kėto para ka blerė njė shtėpi tė madhe dhe luksoze nė Tiranė, nė njė kohė qė para luftės ankohej se ishte pa punė.
Braktisja e Vlorės prej tij, tregon se Eduard Alushi ėshtė njė komunist tipik, njė njeri i inkriminuar, qė kurrė nuk i ka dalė tė vėrtetės nė sy. Por nuk e shpėton dhe nuk mund ta shpėtojė Tirana Eduard Alushin, qė gjithmonė ėshtė pėrpjekur dhe kėrkonte qė tė gjithė militantėt e Partisė Socialiste dhe tė gjithė njerėzit qė derdhėn gjak dhe djersė, t'i shmangte pėr tė mos i patur nė kurriz. Mė nė fund ai bėri edhe lojėn mė tė madhe: dha dorėheqjen nga posti i kryetarit tė Partisė Socialiste dhe nė vend tė tij u vu kryetari tjetėr, gjinekologu Niko Veizi, i cili tani thotė "... unė nuk di gjė fare se ēfarė ka ndodhur, unė drejtoj punėt e partisė dhe shkoni flisni me Eduardin, t'ua zgjidhė problemet ai".
Eduard Alushi sot nuk gėzon reputacionin e Vlorės, nuk gėzon besimin e elektoratit socialist dhe e ka braktisur atė, ka braktisur njerėzit e ndershėm.
Ju mė pyesni si aktivizoheshin sigurimsat? Operativėt e Sigurimit, bashkė me instruktorėt e Komitetit tė partisė sė kohės sė Enver Hoxhės, ishin njerėzit me aktivė. Midis tyre janė Platon Arapi, sot Prefekt i Vlorės, Mejtim Meēe, ish-nėndrejtor i Drejtorisė, etj..

NDERIM

Dhimbje dhe lot pėr martirin e zogizmit Sherif Allamani

U nda nga jeta antikomunisti Sherif Allamani


Para disa ditėsh u nda prej nesh njė ndėr heronjtė e qėndresės antikomuniste, burri i mėnēur, i pėrndershmi, martiri i gjallė, qėndrestari dhe i pamposhturi i diktaturės komuniste, Sherif Allamani.
Sherifi lindi nė njė familje atdhetare, qė dha shumė pėr Shqipėrinė dhe kombin. Ai u rrit dhe eci i sigurtė nė gjurmėt heroike tė baballarėve, qė gjithė jetėn dhe pasurinė e shkrinė pėr atdheun. Lindi dhe u rrit nė familjen qė dha aq shumw pushkė pėr liri, pėr atdhetari, pėr Mbret e kundėr komunizmit. Kjo ishte edhe arsyeja se pėrse, qė para ardhjes pėrfundimtare nė pushtet tė komunizmit, qė nė korrik e gusht 1944, kur Brigada V komuniste dhe Divizioni V kaluan nė Veri pėr ta "ēliruar" Shqipėrinė dhe Veriun nga shqiptarėt nacionalistė, hordhitė e kuqe u vėrsulėn si bisha mbi Kurdarinė, nė krye tė sė cilės ndodheshin fisi luftėtar i Allamanajve tė pamposhtur, me nė krye tė famshmit Dylejman bej Allmani dhe oficerin akademist Isuf Allamani. Ishte pikėrisht urrejtja pėr kėta heronj, tė cilėve u shkonte mbrapa e gjithė Kurdaria antikomuniste, ajo qė dha shtysėn pėr masakrėn e famshme tė Kurdarisė, kryer nga komunistėt mbi njerėz tė pafajshėm, e nė tė cilėn humbėn jetėn 24 martirė, ndėrmjet tė cilėve edhe gra shtazėna dhe fėmijė.
Komunistėt nuk mund ta toleronin faktin qė Dyle Bej Allmanin e nderonin thellė dhe e vlerėsonin edhe oficerėt britanikė pranė Shtabit tė rezistencės zogiste me nė krye Heroin Abaz Kupi dhe major Murat Bashėn, ndaj edhe u hakmorrėn egėrsisht ndaj fisit Allamanaj.
Sherifi u rrit mes vuajtjesh dhe mjerimi tė paparė, mes shtypjes dhe krimeve tė luftės sė klasave, por ai e mbante mend shumė mirė se cilėt ishin gjakatarėt komunistė qė e pėrgjakėn familjen dhe Kurdarinė e tij, sepse nė atė kohė ai ishte afro 16 vjeēar dhe vetėm rastėsia e shpėtoi nga masakra.
Por nuk ishte e thėnė qė diktatura ta linte tė qetė njeriun e halleve tė mėdha, qė punonte nė kushte ēnjerėzore pėr tė mbajtur me bukė familjen, por gjithmonw me kokėn lart e tė papėrkulur ndaj atyre qė donin t'i shihnin pinjollėt e Allamanajve, tė zvarriteshin para xhelatėve. Por nuk mposhteshin Sherifi, Petriti, Asllani, Mani, Shefkiu dhe djemtė e tjerė tė kėtij fisi martirėsh, megjithėse komunistėt pushkatuan prijėsit e shquar tė antikomunizmit matjan, Dylejmanin dhe Isufin.
Nuk u pėrkulėn Allamanajt edhe kur komunistėt fabrikuan akt-akuzėn mė absurde ndaj Sherifit dhe Petritit, nė tė famshmin gjyq-farsėn greteske tė vitit 1968, zhvilluar nė qytetin e Burrelit, kur i akuzuan ata se kishin dashur tė vrisnin Enver Hoxhėn gjatė rrugės Burrel-Peshkopi, kur gjoja kryekomunisti do tė shkonte pėr tė vizituar familjet dibrane tė dėmtuara rėndė nga tėrmeti. Edhe vetė hartuesit e kėsaj akuze, e dinin mirė se kjo nuk ishte aspak e vėrtetė. Dhe jo sepse Sherifi dhe Petriti nuk e urrenin komunizmin dhe kryexhelatin e shqiptarėve, por sepse nuk kishin armė pėr ta luftuar.
Tė gjithė matjanėt e mbajnė mend mirė dėnimin e vėllezėrve Sherif dhe Petrit Allamani, sikurse mbajnė mend edhe qėndrimin e pamposhtur tė Sherifit, i cili qėndroi si burrat dhe i bėri leckė akuzatorėt xhelatė, bashkė me akt-akuzėn e sajuar. Nė atė gjyq, Sherif Allamani e pranoi se e urrente komunizmin dhe se ishte antikomunist i bindur, por nuk pranoi se ishte vrasės, si komunistėt. Pranoi se urrente Enver Hoxhėn, sikurse pranoi se do tė luftonte me armė kundėr kėtij regjimi kriminelėsh, qė kishin pėrgjakur familjen e tij, Kurdarinė, Matin zogist dhe mbarė Shqipėrinė. Ndaj edhe e dėnuan Sherifin, bashkė me vėllanė Petritin, dėnim pėr tė cilin ata, nė fjalėn e fundit, nuk pranuan tė kėrkonin mėshirė. Ata iu nėnshtruan kushteve nga mė ēnjerėzoret tė burgut komunist, sikundėr edhe Mani, Shefkiu dhe Asllani, ndonėse lanė vatrat pa zotėr shtėpie dhe fėmijėt e mitur e pa pėrkrahje. Ata mbajtėn njė qėndrim tė shkėlqyer gjatė viteve pambarim tė burgut, duke lėnė mbresat mė tė thella pėr burrėrinė dhe trimėrinė e pashoqe, tek tė gjithė bashkėvuajtėsit, pėr tė cilėt ata ishin dhe mbetėn karta morale e pėrndjekjes dhe e martirizimit pėr idealet zogiste e antikomuniste. Pikėrisht pėr kėtė qėndrim dinjitoz, diktatura e keqtrajtoi Sherifin nė burgjet skėterrė, por ai nuk u thye, pėrveēse u pėrlot dhe vuajti nga malli pėr familjen dhe tė afėrmit.
Sherif Allamani, djali shtatlartė dhe bukurosh, sykaltėr e shpatullgjėrė, qė e humbi pothuajse gjysmėn e jetės nėpwr burgjet e diktaturws, ishte dhe mbeti njė ikonė e qėndresės pėrballė xhelatėve. Tė tillė e njohu atė edhe demokracia, gjatė sė cilės ai ishte ndėr antikomunistėt e parė qė kontribuoi nė radhėt e PLL qė nė vitin 1992.
Sherifi ishte dhe mbeti shembull frymėzimi pėr brezat, pėr zogistėt dhe demokratėt matjanė. Ai ishte dhe mbeti ndėr personazhet mė tė dashur tė bisedave tė bashkėvuajtėsve, pėr stoicizmin e pashoq, pėr burrėrinė, pėr trimėrinė, pėr vlerat njerėzore dhe gjithshka tjetėr pėr tė cilėn u shquan dhe bėnė emėr burrat e kėsaj dere atdhetare, famėn e sė cilės e mbajti lart deri nė ēastet e fundit tė jetės edhe martiri i gjalllė i qėndresės antikomuniste Sherif Allmani.
Me vdekjen e tij qė hidhėroi tė gjithė qėndrestarėt e burgjeve tė komunizmit dhe diktaturės, tė gjithė tė afėrmit, miqtė dhe dashamirėt, PLL humbi njė ndėr anėtarėt mė tė shkėlqyer tė saj, qė e nderoi gjithmonė emrin e saj dhe zogizmin, qė nderoi Kurdarinė Matin, Shqipėrinė dhe kombin shqiptar.
I lehtė i qoftė dheu i tokės amė.
I pėrjetshėm qoftė kujtimi i tij.

Akil Basha
Ramiz Mena
Seit Preni
Qemal Selmani
Hamit Kurti 

PORTRETE

Tė nderojmė figurat e nacionalizmit tė trevės sė Matit

Osman Cenaj, kryebashkiaku poliglot i Burrelit

Tani qė zgjedhjet pėr pushtetin vendor po afrojnė, shumė emra kujtohen si drejtues tė njėsive vendore. Njė ndėr ata ėshtė edhe Osman Mehmet Cenaj, kryetar i bashkisė Burrel nė kohėn e Mbretėrisė Shqiptare. 
Osmani lindi nė vitin 1895 nė fshatin Shėlli tė rrethit tė Matit, nė njė familje me tradita patriotike. Shkollėn fillore e mbaroi nė fshatin Lis dhe pastaj mbaroi edhe shkollėn e mesme nė fshatin Lis dhe pastaj mbaroi edhe shkollėn e mesme nė Tiranė, me rezultate shumė tė mira. Nė kohėn e Zogut, dėrgohet nė Austri, ku mbaroi Fakultetin Juridik. Pastaj dėrgohet pėr kurse specializimi nė Francė dhe Itali. Zotėronte gjuhėt frengjisht, italisht dhe turqisht. Nė vitin 1933, deri nė vitin 1936, zgjidhet kryetar i bashkisė Burrel. Pas kėsaj, emėrohet sekretar i prefekturės nė Dibėr dhe nė vitin 1937 zgjidhet kryetar komune nė Shėnavlash tė Durrėsit, detyrė tė cilėn e vazhdoi deri nė pushtimin e vendit nga Italia fashiste. Gjatė kohės si kryetar i kėsaj komune, ka qendruar familjarisht nė shtėpinė e Riza Troplinit. Edhe sot, nga trashėgimtarėt dhe tė afėrm tė kėsaj familjeje, pėr Osmanin, ruhen kujtime shumė tė mira. 
Nė kohėn e pushtimit fashist, pushohet nga puna si shumė tė tjerė, por asnjėherė nuk pranoi tė bashkėpunojė me fashizmin. Pėrkundrazi, mori pjesė nė disa aksione kundėr pushtuesit, siē qe aksioni i ēetės sė Matit mė 9 shtator 1942, nė fshatin Vig. Pėr kėtė arsye arrestohet bashkė me disa fshatarė tė tjerė dhe mbahet 4-5 muaj nė burgun e Burrelit. Edhe mbas mbarimit tė burgut, asnjėherė nuk do t'i nėnshtrohej fashizmit, por si shumė nacionalistė tė tjerė, punoi e luftoi pėr ēlirimin e vendit. Kudo ku mblidheshin kuvende dhe merreshin detyra, Osmani do ta thoshte fjalėn e tij. Ai mori pjesė nė Kuvendin e Bruēit, tė Burgajetit dhe nė organizimin e luftės pėr ēlirimin e Burrelit. Mbas ēlirimit tė vendit, nuk pajtohet me idetė dhe regjimin komunist, por gjithmonjė qendroi nė krahun e nacionalistėve. Por kjo i kushtoi shumė, mbasi mė 13 gusht 1946, arrestohet me disa tė tjerė nga Sigurimi i Shtetit dhe dėnohet nga gjykata ushtarake e Elbasanit me 10 vjet burg, me akuzėn sabotator i pushtetit popullor. Dėnimin nuk arriti ta mbaronte, mbasi mė datė 9 nėntor 1949, vdiq nė burgun e Elbasanit nė moshėn 54-vjeēare. 
Pėr vdekjen nuk njoftohet familja, ndėrsa lajmi merret vesh vetėm 4-5 muaj, nga njė person qė lirohet nga burgu. Ndėrsa, pėr gjetjen e eshtrave, as qė bėhej fjalė tė varroseshin nga familjarėt, pasi rregjimi nuk lejonte njė gjė tė tillė. Megjithė pėrpjekjet qė u bėnė pas vitit 1991, kjo nuk u arrit. Pra, si shumė tė tjerė, Osman Mehmeti ėshtė pa varr, por emri i tij kujtohet jo vetėm nga tė afėrmit, por kudo ku punoi dhe luftoi. Ai kujtohet edhe nga veteranėt, statusin e tė cilėve e mori vetėm pas vitit 1992. 
Hamit Kurti

Portret/ Mėsuesi qė nuk pranon t'i thonė "Pensionist"

Islam Alikaj, njė jetė kushtuar pedagogjisė

Njė jetė tė tėrė punė, mundim, sakrifica, studim, krijim, mėsim dhe pėrkushtim ndaj nxėnėsve, shkollės, edukimit tė brezave tė rinj. Islam Alikaj edhe sot pas 44 vjet pune si mėsues, nuk i ndahet profesionit tė nderuar tė mėsuesisė. Kėnaqet dhe ndien njė lloj krenarie tė heshtur kur qytetarėt e Durrėsit, jo vetėm ish nxėnėsit e tij, e thėrrasin profesor. Njė emėr qė shpreh fisnikėri, shumė i nderuar, por edhe shumė i lakmuar. Titullin qė tė japin organizmat shtetėrore apo shoqėrore, natyrisht ka vlerėn e tij, por kur tė "pagėzon" shoqėria, ėshtė si tė thuash, nderim i shumėfishtė: si profesionist, mėsimdhėnės, studiues, botues, si njeri me vlere qytetarie. 
Po kush ėshtė Islam Alikaj, profesori ynė i nderuar?
Biografitė, zakonisht shkruhen e flenė sirtareve tė zyrave tė zyrtarėve. Vetėm njerėzit e vegjėl, ata qė rrahin gjoksin dhe mburren, nuk rrinė pa pėrmendur vend-pavend e kohė-pakohė "veprat e tyre" tė ndritura. Ndryshe ndodh me njerėzit e thjeshtė, ata qė dinė tė vlerėsojnė punėn e tė shqetėsohen pėr tė, qė kanė nė shpirt idealizėm, se mundimi i tyre i vlen dhe i shėrben shoqėrisė, e lėnė kohėn qė t'i vlerėsojė. Qytetarėt e Durrėsit, apo mė mirė durrsakėt e kanė parė Islamin tė rritet bashkė me qytetin duke lėnė gjurmėt e tij si mėsues dhe krijues nė fushėn e matematikės dhe astronomisė. Megjithatė duhet thėnė diēka mė tepėr pėr tė: lindi nė qytetin e Kuēovės mė 1939, por pak vite jetoi atje, pasi fill pas "ēlirimit" shtėpia i shtetėzohet dhe familja e tij dėbohet nga qyteti pėr t'u vendosur nė Durrės. Cili ishte shkaku? Pėr ata qė e kanė jetuar atė kohė apo kanė pak njohuri mbi historinė e atyre viteve, nuk pėrbėn aspak ēudi. I jati, Nasipi, si njohės i mirė i gjermanishtes ka qenė pėrkthyes i komandės ushtarake austriake nė Shijak gjatė Luftės sė Parė Botėrore, dhe pėrkthyesi i komandės ushtarake gjermane nė Kuēovė gjatė Luftės sė Dytė Botėrore. Ndėrsa xhaxhai i tij, emrin e tė cilit e mban Islami, ka rėnė nė krye tė detyrės nė vitin 1922 si oficer xhandarmėrie i qeverisė sė parė tė dalė nga Kongresi i Lushnjes. Kėto mjaftonin qė familja e Islamit tė futej nė "rrethin e kuq", si "e padėshiruar". 
Ishin me fat qė u vendosėn nė Durrės, pasi, pavarėsisht nga vėshtirėsitė, kėtu kishte punė dhe durrsakėt, tė shquar pėr qytetari, me "indiferentizmin" e tyre i ofruan qetėsi. Islami mbaroi 7-vjeēaren dhe tė mesmen me rezultate shumė tė mira dhe UT nė vitin 1962 nė degėn e Matematikės. Pėrsėri fati e desh qė tė emėrohet nė Durrės pėr tė dhėnė mėsim nė shkollat e mesme nė Durrės "N. Frashėri" dhe "Gj. Kastrioti" dhe mė vonė si pedagog nė "Filial" ku shquhet pėr punė serioze dhe plot pasion nė lėndėn e matematikės dhe sidomos tė astronomisė. E dashuroi profesionin e mėsuesit dhe i kushtoi jetėn edukimit dhe arsimimit tė brezave tė tė rinjve pėr t'u bėrė atdhetarė dhe qytetarė tė mirė. Njeri korrekt, metodist dhe i palodhur nė mėsimdhėnie, studiues i zellshėm, kėmbėngulės dhe autodidakt, zotėrues i disa gjuhėvė si frengjisht, gjermanisht, rusisht e italisht. Fillon tė botojė nė organe tė ndryshme tė shtypit, artikuj tė shumtė shkencorė, punime tė veta dhe pėrkthime pėr matematikėn dhe astronominė. Tė shumtė janė librat e botuar. Nė listėn e gjatė (plot 40) mund tė pėrmendim disa tituj: "Pajisje tip tė laboratorit tė fizikės pėr shkollat e mesme" pėrkthyer nga gjermanishtja pėr Ministrinė e Arsimit nė vitin 1973. Me radhė libra tė tjerė: "Probleme tė vėshtira tė gjeometrisė nė tekstet e shkollave tė mesme", "Hėna nė ndihmė tė peshkimit dhe tė bujqėsisė", "Jėtėshkrimi i yjeve" dhe romani "Simiasina" (pėrkthim nga frengjishtja). "Matematika, teori dhe ushtrime" nė ndihmė tė shkollave tė mesme etj. . Nė bisedė me tė nuk ka dėshirė tė pėrmendė ato momente tė vėshtira qė i krijonin pushtetarėt e asaj kohe. Ne mėsuesit e vjetėr, qė e kemi pėrjetuar atė sistem, nuk habitemi kur dėgjojmė histori apo ndodhi tė shėmtuara ndėrsa tė rinjtė e sotėm e kanė shumė tė vėshtirė tė kuptojnė dhe tė besojnė se ēka ndodhur. Thjesht pėr motive politike nė biografinė e tij. E lejojnė tė botojė. I pranojnė dhe i vlerėsojnė mendimet dhe vėrejtjet. Ja si shprehet Luan Omari, sekretar shkencor i Akademisė sė Shkencave nė njė letėr qė i dėrgon z. Islam nė vitin 1981: "Vėrejtjet tuaja qė na duken tė drejta ia dėrguam pėr kompetencė Ministrisė sė Arsimit. . . " dhe interesant se pas kėtyre vlerėsimeve, nuk e lejuan tė mbrojė disertacionin nė fushėn e matematikės. Disa libra nuk u botuan me emrin e autorit, e plot "ēudira" tė tilla, qė sot shkaktojnė humor, por humor tė hidhur. Profesor Islami sot ėshtė nė pension, por nuk ia pranon vetes e aq mė pak nuk ia ka ėnda t'ia pėrmendin e tė tjerė ta quajnė "pensionist". 
Janė plot 44 vjet qė nuk i ndahet mėsimdhėnies sė matematikės. Sot si konsulent pėr matematikėn shumė tė rinj gjimnazistė dhe universitarė vijnė e marrin mėsime plotėsuese nga "profesori" i cili me durim dhe kėnaqėsi u jep atyre dije, por edhe njė pjesė tė shpirtit dhe idealizmit tė tij. Ndoshta, jo vetėm ndoshta, kjo ėshtė mėnyra mė e mirė pėr t'i shėrbyer qytetit qė e do aq shumė dhe shoqėrisė, pėr tė lėnė gjurmė dhe njė emėr tė nderuar qė brezat ta kujtojnė. Dikush mund tė pyesė se ē'pasuri ka bėrė nė kėto 44 vjet pune tė mundimshme? Eh, dihet. Profesioni i mėsuesit nuk bėn kurrė pasuri, ai ēdo ditė dhuron pasuri. Tė rinjve u jep dije, kulturė, pėrkushtim e dashuri pėr kombin, atdheun, fisnikėri e qytetari. Ai bėn qė mijėra njerėz (tė thjeshtė dhe tė shquar) ta takojnė e ta pėrshėndesin me respekt e adhurim, ta kujtojnė e ta nderojnė "profesorin" e tyre. 
I urojmė shėndet, fuqi dhe jetė, pėr ta vazhduar sa mė gjatė punėn e tij fisnike tė mėsuesit. 
Kadri Tarelli
Marrė nga gazeta "Durrės Bulevard"

 

___________________________

19 Mars 2006
___________________________

Pas pėrleshjeve tė fundit nė Kuvendin e Shqipėrisė, prononcohen drejtuesit legalistė

Obstruksionizmi i PS nė Kuvend, rrugaēėri politike

Basha: "Kjo "risi" e parlamentarizmit qė po na tregojnė socialistėt pėrmes bilbilave, gėrnetave, megafonėve e pėrleshjeve me oficerėt e Gardės, nuk mund tė funksionojė mė tej. Nėse socialistėt e kanė pasur seriozisht kėtė lloj opozicioni, tashmė ka ardhur koha qė tė kuptojnė se kėto nuk janė veprime politike, por lojėra rrugaēėrie"



EDITORIAL

Kush shqetėsohet nga deklaratat e Mustafajt

Nga Murat Basha

Mjaftoi njė deklaratė e ministrit Mustafaj se Shqipėria mund tė bėnte sakrifica pėr integritetin e Kosovės, qė taborri i majtistėve nga "zona e parė operative" tė ngriheshin si me komandė pėr ta portretizuar ministrin shqiptar si inkarnacion tė "perėndisė Ares", qė kėrkon tė shkrumbojė "Ballkanin". Nė fakt, deklarata e z.Mustafaj ishte nė kushtore, kur shprehej pakashumė se "Nėse do tė kishte ndarje tė Kosovės, nė kėto kushte, ne nuk mund tė garantojmė paprekshmėrinė e kufijve shtetėrorė." Por kjo deklaratė nė kushtore, e thėnė nė njė kontekst tė caktuar, u keqpėrdor duke e nxjerrė nga rrjedha logjike e saj. Kėsisoj u ngrit njė furtunė nė njė gotė uji, duke e pikturuar ministrin e jashtėm tė Shqipėrisė si njė diplomat luftėnxitės. Ky ėshtė kulmi, sidomos kur kemi parasysh natyrėn e tij mjaft romantike e shpirtin prej poeti. Megjithė pėrgėnjeshtrimet dhe ankesat e kėsaj ministrie, fjala mori dhenė se me demek ministri Mustafaj ka kėrcėnuar shtetet fqinje me luftė. Kjo propagandė qesharake, e potencuar nga partitė e majta ish komuniste, apeloi nė kujtesėn e shqiptarėve pikėrisht atė refren qė e njohim mirė, qė ėshtė bastardimi i ēdo akti sakrifikues pėr Kosovėn. Pinjollėt e komunistėve nuk mund ta pranojnė as nė parim qė shteti shqiptar tė marrė edhe angazhime diplomatike tė kėsaj natyre ndaj Kosovės. Prandaj trashgimtarėt e partisė sė Miladinit e tė Enverit, nuk mund tė mbanin qendrim tjetėr nga ai tradicional ndaj tezave tė deklaruara nga kreu i diplomacisė shqiptare. Dihet se prej kur mori portofolin e ministrit, z.Mustafaj kishte deklaruar nė agjendėn e tij, pėrpjekjet maksimale pėr realizimin e pavarėsisė sė Kosovės. Kėsaj teze tė qartė dhe pa ekuivoke, taborri majtist nuk mund t'i kundėrvihej ballazi, prandaj shfrytėzoi njė deklaratė tė thėnė nė njė televizion, e cila kishte kuptim vetėm nė atė kontekst, pėr tė nxitur deklarata antishqiptare nga diplomacitė e shteteve fqinje, tė cilat janė pėr ruajtjen e kėsaj statuskuoje qė ėshtė nė dėm tė shqiptarėve. Gjithsesi, tashmė ēėshtja e Kosovės ėshtė nė fazėn e saj finale pėr zgjidhjen e statusit, i cili, brenda tė gjitha gjasave, do tė jetė pavarėsia dhe integrimi i afėrt nė BE. Ky ka qenė njė ndėr qėllimet e angazhimit tė demokracive perėndimore me nė krye atė amerikane, dhe nė kėto kushte nuk mund tė ketė "shkja" ndaē ballkanik, ndaē shqipfolės qė mund ta pengojė. Ajo qė tė pezmaton nė gjithė kėtė histori, ėshtė fakti se nė ambjentin shqiptar dhe sidomos nė atė tė rangjeve tė larta politike, ka ende qendra tė fuqishme qė janė vendosmėrisht kundėr bashkimit tė shqiptarėve nė njė shtet, ose sė paku, kundėr ēlirimit tė tyre nga vargonjtė e robėrisė sė shteteve fqinje. Ne si PLL kemi njė ndėr dy kollonat kryesore tė programit tonė, realizimin e Shqipėrisė etnike. Mbreti Leka I ka deklaruar pa ndėrprerė se "pėr Shqipėrinė etnike ėshtė gati tė ngrihet edhe nga varri!" Nė kėtė optikė, deklarata e ministrit Mustafaj, ėshtė mjaft afėr asaj qė ne aspirojmė pėr tė ardhmen e shqiptarėve dhe prandaj ajo meriton tė gjithė mbėshtetjen tonė e pėrgėzimet maksimale. Eshtė mjaft pozitiv fakti qė politika e diplomacia shqiptare po lėviz fort nė kėtė drejtim dhe nuk ėshtė rastėsi qė deklaratėn e z.Mustafaj e pėrshėndeti edhe mendimtari vizionar Arbėn Xhaferri. Pėr ta kuptuar se sa shqiptare ėshtė ajo deklaratė, ndoshta edhe e paparashikuar, do tė mjaftonte tė shihje se cilėt janė ata qė e kanė kundėrshtuar. Tė njėjtėt njerėz e tė njėjtat qendra tė politikės antishqiptare prej shekujsh. Paskal Milo, Ben Blushi, Arta Dade, Edi Rama etj., brenda Shqipėrisė londineze, si dhe diplomacitė serbe, greke e maqedonase. Normalisht ishte pėr tė ardhur keq kur shihje se deputetė e partiakė tė majtė sulmonin ministrin shqiptar, pėr shkak se shprehu njė angazhim hipotetik pro kauzės kombėtare. Por ne e dimė se cilėt janė ata njerėz dhe ēfarė pėrfaqėsojnė nė politikėn shqiptare, prandaj edhe nuk konsiderojmė se mund tė pėrfillen nė ndonjė mėnyrė pėr atė qė shprehin. "Shqetėsimi" i tyre flet vetė se ku e kanė hallin...


KRYESORE

Pas pėrleshjeve tė fundit nė Kuvendin e Shqipėrisė, prononcohen drejtuesit legalistė

Obstruksionizmi i PS nė Kuvend, rrugaēėri politike

Basha: "Kjo "risi" e parlamentarizmit qė po na tregojnė socialistėt pėrmes bilbilave, gėrnetave, megafonėve e pėrleshjeve me oficerėt e Gardės, nuk mund tė funksionojė mė tej. Nėse socialistėt e kanė pasur seriozisht kėtė lloj opozicioni, tashmė ka ardhur koha qė tė kuptojnė se kėto nuk janė veprime politike, por lojėra rrugaēėrie"

Skema e PS-sė pėr tė lėvizur politikėn shqiptare ėshtė e bazuar kryekėput nė obstruksionizėm. Shprehja mė e dukshme e kėsaj strategjie ėshtė zhurmnaja nė kuvendin e Shqipėrisė ku nuk kanė lėnė vegėl frymore pa pėrdorur nė funksion tė nxitjes sė tensionit politik. Nė lidhje me kėtė pozicion tė PS-sė, nėnkryetari i PLL z.Murat Basha u shpreh se kjo ėshtė njė politikė nė kundėrshtim me rregullat e pranuara tė saj dhe se nė kėtė mėnyrė nuk mund tė vazhdohet gjatė. Parlamenti shqiptar nuk mund tė rrijė peng i disa njerėzve qė rastėsisht kanė pėrfituar mandatin e deputetit dhe janė tė pajisur me imunitet parlamentar. Skenat qė shohim sa herė ka seancė parlamentare, janė me vite drite larg parlamentarizmit, - u shpreh z.Basha pėr gazetėn "Atdheu". Ai theksoi se kjo "risi" e parlamentarizmit qė po na tregojnė socialistėt pėrmes bilbilave, gėrnetave, megafonėve e pėrleshjeve me oficerėt e Gardės, nuk mund tė funksionojė mė tej. Nėse socialistėt e kanė pasur seriozisht kėtė lloj opozicioni, tashmė ka ardhur koha qė tė kuptojnė se kėto nuk janė veprime politike, por lojėra rrugaēėrie, - tha ai. Po qe se socialistėt mendojnė tė protestojnė pėr tė drejtat kinse tė mohuara, tha nėnkryetari Basha, ata nuk mund ta bėjnė kėtė gjė pambarimisht nė sallėn e Kuvendit, sepse nė kėtė rast nuk do tė kishte dallim parlamentarizmi nga rrugaēėria e mirėfilltė. Rrugėt pėr tė protestuar janė tė shumta dhe jo me domosdo duhen shkelur nė kėtė mėnyrė institucionet mė tė larta tė njė demokracie, nėnvizoi z.Basha.
"Atdheu"




INTERVISTA

Intervistė me z.Gjergj Thanasi drejtor i Marrėdhėnieve Publike nė PLL

Gjergj Thanasi: Qeveritarė, respektoni mandatin e 3 Korrikut

Ē'mund tė na thoni pėr pėrleshjet nė parlament?
Brutalitetit dhe egėrsisė sė polico-gardistėve tė Olldashit, socialistėt dhe aleatėt e tyre po u kundėrvėnė menēurinė dhe dinakėrinė tradicionale. Kėshtu, bllokadės sė vendosur pėr hyrjen e mjeteve muzikoro-zhurmuese nė parlament, vetė z.Ruēi iu pėrgjigj me njė propozim interesant: "Deputetėt dhe deputetet e devotshme socialiste, t'i fshihnin kėto mjete nė vende intime, ku malokėt e Gardės nuk do tė guxonin t'i kontrollonin.
Anėtarja e Kryesisė sė PS zonja Dade, menjėherė mori angazhimin tė fshihte, jo mė pak sesa 10 bilbilė. Ish prefektja e Fierit zonja Stefa, duke i gjykuar drejt mundėsitė e saj tė kufizuara, premtoi tė fshihte vetėm njė megafon. 
Fatkeqėsisht, Erion Braēja i shkretė, u gjet nė pozitė tė vėshtirė, sepse, sado tė pėrpiqej, zor se mund tė fuste mė shumė se 5 bilbilė kontrabandė nė parlament.
Qeveritarė, ju lutem respektoni mandatin e 3 korrikut. Qeverisni Shqipėrinė, riktheni besimin e shqiptarėve tek shteti, nxirrni lekun nga burgu ku e futėn socialistėt dhe mos u merrni me ata pėrfaqėsues tė popullit tė majtė, qė karnavalet i transferojnė nga sokakėt e Korēės nė sallėn e parlamentit.
Socialistėt duhet tė merren seriozisht vetėm nė atė moment kur do tė dalin nga salla e parlamentit me urėt e zjarrit nė dorė, pėr tė djegur Shqipėrinė me qėllim qė tė fitojnė nė rrugė, atė qė humbėn nė kutinė e votimit.

Ēfarė keni parasysh me "burgosje tė lekut"?
Nė Kinė, Komiteti i Partisė pėrcakton se cili do bėhet milioner, e cili do tė hajė njė tas orizi nė ditė. Pėr 8 vjet, Komiteti i Partisė nė Shqipėri, e burgosi lekun me metoda jashtė ekonomisė sė tregut, krijoi miliarderė, monopolistė, tė cilėt thuajse asgjėsuan shtresėn e mesme si njė "borgjezi e ndyrė kompradore", plaēkitėn xhepat e konsumatorėve shqiptarė dhe u majmėn edhe me valutėn e siguruar nga krahėt dhe shalėt e punės sė eksportuar, veēanėrisht nėpėrmjet skafeve tė vdekjes, si zakonisht, tė menaxhuara nga kupola rozė. 
Thyerja e monopoleve, hapja e tregut, sekuestrimi dhe shitja nė ankand e pasurisė sė patundshme dhe mjeteve motorrike tė banditėrisė sė kuqe, jep impakt pėr tre milionė shqiptarė dhe jo thjesht pėr 3 mijė njerėz qė kanė pėrfituar nga ndryshimi i 3 korrikut.
Kjo zhburgosje e lekut rrėzon njė nga dy shtyllat ku mbėshtetet pushteti okult i sė Majtės. Shtylla tjetėr, pushka e grupeve kriminale, neutralizohet me pranga e me larje hesapesh, nė shkėmbime zjarri me policinė. Pėrndryshe, paret e zeza dhe pushkėt e kuqe, do ta rrėzojnė rezultatin e 3 korrikut dhe z.Fevziu, pas 9 vjetėsh, do tė bėjė njė cikėl tjetėr opinionesh.

A janė tė realizueshme kėto objektiva nga kabineti "Berisha 1"
Kryeministrin Berisha mos ta gėnjejė mendja se ėshtė herkuli i Bjeshkėve tė Namuna dhe se do ta mundė "Anteun" qimekuq, pa e shkėputur nga "toka mėmė" e pareve tė pista dhe kallashėve tė gjatė.
Edhe me shkopinjtė nė rrota, futur sollakshe, instrumentat e ministrisė sė Punėve tė Brendshme, tė asaj tė Financave dhe asaj tė Drejtėsisė, janė tė mjaftueshme pėr t'ia shkulur dhėmbėt sė Majtės, duke e shndėrruar, nė mėnyrė figurative, dinosaurin e tmerrshėm, nė zhapik tė pėshtirė.

Prokurori Sollaku, a nuk ėshtė "mision i pamundur" nė luftėn kundėr krimit?
Nė drejtėsinė anglo-saksone, funksionon sistemi i precedentit. Kėshtu, edhe prokurori i Pėrgjithshėm e ka parasysh precedentin "Rakipi". 
Pararendėsi i Sollakut, i ngatėrruar me kokainėn e Pėrballės, i shquar si prokuror politik anti-opozitė, i specializuar nė mbylljen e skandaleve kriminalo-seksuale tė Vipave tė koalicionit tė xhepistave tė shtetit, sot gėzon paratė e fituara me djersėn e ballit, jep leksione drejtėsie brenda dhe jashtė atdheut tonė socialist, pra jeta vazhdon.
Z.Sollaku ėshtė njeri praktik, me bonsens, kėshtuqė nuk ka pėrse tė mos mbyllė, pėr "mungesė faktesh e provash", ēfarėdolloj skandali financiar tė zbuluar nė dokumentat qė na ka lėnė trashėgim administrata rozė.
Nuk ka pėrse, ai dhe vartėsit e tij, tė mos i vėnė kapak ēdo krimi kundėr personit, nė ato raste kur personazhe janė Vipat e sė Majtės... Pak rėndėsi ka nėse bėhet fjalė pėr zbrazje armėsh nė plazhin "Miami" tė Sarandės; pėr vetėvrasje gruaje me 3 plumba nė superstradėn Kakavijė-Gjirokastėr, apo pėr shtypje pensionisti skraparli nė Shkallnur tė Durrėsit. 
Normalisht, prokurori dhe vartėsit e tij, nuk kanė nge tė zhbirilojnė vetėvrasjen e badigardit nė paradhomėn e zv/kryeministrit pėr do marka tė fallsifikuara, ardhur nga Bullgaria, apo vrasjen enigmatike tė burrit tė femrės simbol tė Partisė Socialiste. Normalisht, kryeprokurori i Republikės ėshtė nė tė drejtėn e tij qė t'i pėrshėndesė socialistėt me vargjet e kėngės popullore: "Hani, pini dhe kėndoni / sa tė jetė gjallė lala Gjoni...". Dhe thonė pastaj se pushteti ka ndėrruar mė 3 korrik.


"Mjaft"-i mbushi tre vjet nga lindja! Cili ėshtė urimi juaj pėr kėtė pėrvjetor, dhe mė pas...?
Eshtė pėr tė tė ardhur keq qė mbas tre vjetėsh kemi njė fėmijė rakitik, me njė anoreksi tė theksuar. Qeveri tė shteteve partnere e dashamirėse tė Shqipėrisė, kanė investuar miliona nė dollarė, jo lekė, pėr njė fėmijė rakitik...
Tė mendosh qė udhėheqėsit e "Majft"-it, nėn shembullin e komunistėve shqiptarė tė viteve '40-tė, qė thuajse adoleshentė, u kanė dhėnė mend kryeministrave afrikanė, sot, megjithė financimet super-bujare, nuk arrijnė tė prodhojnė veēse kopje tė shpėlara e anemike ēeguevarash, me tė vėrtetė ndjehesh ligsht. 
Mbas tre vjetėsh, nė mendjet e shqiptarėve kanė ngelur shumė-shumė pak nga "Mjaft"-i. Pėrjashtim bėn kėtu stigmatizimi i Madalenės sė Penduar, qė dikur u shndėrrua nė Zonjė tė Parė, si dhe sherret pėr ndarje fonde-llokmash.
Tė rinj intelektualė, qė pretendojnė tė ndryshojnė Shqipėrinė dhe konkurrojnė me shoqatėn e Naser-jordanezit pėr fonde, pėr mbledhje fondesh pėr fusha jashtėzakonisht specifike... Ky ėshtė rezultati i tre vjet lufte dhe pėrpjekjesh, nė salla sheshe e krevate...
Donatorė euro-atlantikė: thuajini "Mjaft"-it, mjaft... Harxhojini mė mirė paratė, pėr tė sėmurėt me Sida, qė dergjen spitaleve tė Zambias. 
Mė mirė Sida e Zambias sesa Sida e "Mjaft"-it... Jo pėr ndonjė gjė..., por ne shqiptarėt gjithnjė jemi karakterizuar nga njė shpirt bamirėsie.
Intervistoi: Zamir GJURGJI

 

AKTIVITETE

Spahiu dhe Ndregjoni, takime nė Rrėshen

Spahiu nė Mirditė: Pavarėsisht vonesės nė reformėn zgjedhore, PLL po vazhdon pėrgatitjet e saj.

Rrėshen - Nė vazhdėn e turit nėpėr rrethe, kryetari i PLL z.Ekrem Spahiu, i shoqėruar nga drejtori i departamentit tė Organizimit z.Nevruz Ndregjoni, ditėn e mėrkurė, mė datė 15 mars, ishte nė Rrėshen, ku zhvilloi njė takim me kryesinė e PLL tė degės Mirditė.
Drejtuesit e degės, Petrit Jushi, Mark Deda, Anton Ēupi, etj., e informuan kryetarin Spahiu mbi aktivitetin e PLL, qė megjithėse i cunguar pėr shkak tė kushteve tė vėshtira atmosferike, mund tė konsiderohet pozitiv.
Z.Spahiu nė fjalėn e tij, ndėrmjet tė tjerave e vuri theksin tek masat organizative qė duhen detajuar nė tė gjtha nivelat e strukturave lokale, pėr tė filluar pėrgatitjet pėr zgjedhjet e ardhshme vendore. 
"Ėshtė e kuptueshme qė, vonesa nė reformėn zgjedhore, ndikon negativisht nė kėtė proces tė rėndėsishėm, por ne do tė bėjmė mė tė mirėn e mundshme, qė varet drejtpėrdrejt nga ne si struktura drejtuese tė PLL", - tha Spahiu.
Nė kėtė takim u caktuan detyra konkrete dhe u vendos qė, mė datėn 22 mars 2006, ora 10.00, tė zhvillohet mbledhja e komitetit drejtues tė degės.
Korresp. i "Atdheu"

Drejtuesit e PLL Tiranė, Ndregjoni dhe Kurti, takime intensive me nėndegėt

Dega e PLLTiranė, takime nėpėr seksione 

Tiranė - Gjatė javės qė u mbyll, drejtuesit e degės sė PLL Tiranė, Ndregjoni, Kurti e Kola e Kolgjini, kanė vazhduar kontaktet me nėndegėt e seksionet e kėsaj dege, pėr forcimin e strukturave pėr zgjedhjet lokale qė pritet tė mbahen nė vjeshtėn e kėtij viti. Nė kėto takime, krerėt legalistė tė degės kanė theksuar se zgjedhjet e ardhshme lokale ofrojnė njė mundėsi qė duhet shfrytėzuar sa mė shumė pėr ringritjen e PLL nė lartėsitė politike qė ajo meriton.
Kryetari Ndregjoni u ka kėrkuar strukturave lokale qė tė angazhohen totalisht nė kėto zgjedhje, qoftė pėr arsye tė detyrimit qė kanė legalistėt pėr tė ngritur mė lart imazhin e PLL, ashtu edhe pėr interesa direkte tė bazės, meqenėse kėto zgjedhje janė pėr pushtetin lokal dhe anėtarėt e degėve e nėndegėve mund tė fitojnė direkt, duke u bėrė kėshilltarė, ose edhe drejtues njėsish vendore. 
Ndregjoni ėshtė shprehur optimist pėr punėn e bėrė deri mė sot, dhe ka deklaruar se kjo punė e bėrė, nuk mund tė na nxjerrė tė zhgėnjyer. 
Nė takimet e bėra nė nėndegėt e Tiranės, veterani Hamit Kurti ka shprehur nevojėn pėr njė aktivizim mė tė dukshėm tė pinjollėve tė familjeve zogiste. Ai tha se ne kemi qenė tė shtypur egėrsisht nga regjimi komunist, por tani kemi rastin tė tregojmė se jemi bij tė denjė tė atyre burrave qė e kanė ndėrtuar kėtė vend. 
Legalistėt janė shumė optimistė se kėto zgjedhje do tė tregojnė realisht forcėn e padiskutueshme qė ka kjo parti nė bazė me elektoratin e vet natyral. Drejtuesit e degės sė Tiranės nė mbledhjen e fundit tė KD ka marrė angazhime e detyra konkrete pėr punėn organizative e strukturuese pėr periudhėn mars-prill.
Korresp. i "Atdheu"

 

KOMENTE

Xhindi i PS-sė, xhindet e Erionit dhe dilema "Vranicki"

Nga Zamir GJURGJI

Pėr afro njė muaj, parlamenti shqiptar mbetet i ngėrthyer nga disa lloj provokimesh, qė vėshtirė t'i kapėrdinte edhe njė popull flegmatik si ai nordik, e jo mė njė popull sanguino-kolerik si shqiptarėt, ndėrsa me ridaljen nė skenė tė njė prej figurave kyē tė rebelimit tė tregishtorėve socialistė, kokė-rruajturit tė Fierit Petro Koēi, skenari i socialistėve pėr tė pėrsėritur ngjarjet tragjike tė marsit tė vitit 1997 po konturohet plotėsisht.
Nėse nė mars tė vitit 1997, ishin turmat lushnjaro-vlonjate qė pėrdorėn preshin, nė mars 2006 turmat e deputetėve socialistė u kapėn me presh nė dorė, kur u pėrleshėn fizikisht me gardistėt e parlamentit, e ku ishte e vėshtirė tė dalloheshin forcat e pėrgatitura fizikisht, nga forcat e pėrgatitura politikisht?!
(Si pėr ironi tė fatit, 9 vjet mė parė doktori-pacient Tritan Shehu "u bė me zemėr" nė dhomat e zhveshjes sė stadiumit tė Lushnjes, ndėrsa 9 vjet mė pas iu kthye zanatit fillestar, "pėr t'i dhėnė zemėr" z.Memushi, ish-homologut tė kryetarit tė partisė sė tij).
Sakaq, tregishtorėt e djeshėm rikthyen edhe njė mizanskenė tė skenarit tė tyre tė vjetėr, duke u konfrontuar dialektalisht edhe me tropojanin gardist, ashtu si dikur nė Vlorė, ku grushtat dhe shkelmat e lebėrve sulmonin mizorisht tė gjithė ata individė qė flisnin me dialekt tropojan, si Berisha e Mulosmani.
Ndėrkohė, gardistėt e parlamentit u shfaqėn si njerėz jo tė aftė pėr tė pėrballuar grushtat dhe shkelmat e Xhindit, Ballės, Harasanit e Toles (deri edhe pėllėmbat e deputetes Arta Dade, qė duket se mezi kishte pritur rastin qė tė prekte-dhunonte fizikisht ndonjė prej gardistėve muskulozė), ashtu si dikur, ku forcat e ndėrhyrjes sė shpejtė tė mars 1997-ės nė Vlorė, u pėrballėn me njė sulm frontal e tė dhunshėm nga tė xhindosurit e horr-dhive tregishtore socialiste.
E megjithatė, ajo qė tė bėn mė shumė pėrshtypje nė kėtė kėtė furi-zallamahi socialiste tė pėrfshirė krejtėsisht nga xhinde djallėzore, ishin fyerjet me njė fjalor vulgar dhe dhuna fizike qė ushtroi deputeti Erion Braēe ndaj njė kameramani tė njė prej mediave vizive mė tė hershme nė vend. 
Personalisht, nuk do ta kisha dėshiruar qoftė edhe pėr njė moment tė vetėm tė isha vėnė nė pozitėn e kameramanit tė Shijak-TV, kur u pėrball me njė deputet pseudo-gazetar, qė mendon se mund tė tolerohet nė gjithēka qė bėn e flet, vetėm e vetėm se ka imunitet rozė. Tė mos reagosh ndaj kėtij akti ėshtė njė flegmatizėm i tejskajshėm, qė rrallė gjendet nė genin e shqiptarit autentik. Nė ēdolloj rrethane, reagimi ndaj brutalitetit tė histerikut Braēe, qė tregon arrogancė dhe brutalitet ndaj qėnies njerėzore me imunitet gazetaresk, do tė ishte mėse i natyrshėm dhe i drejtė. Shtaza nuk ka asgjė tė pėrbashkėt me njeriun, pėrveēse nė njė pikė, si frymorė. Por, me shtazėn nuk ka kuptim pėrdorimi i gjuhės njerėzore, pasi ēdo lloj beteje me "mjete demokratike" rezulton betejė e humbur.
Nėse pėr njė "frymor" si Braēe nuk ėshtė pėr gjė tė jesh edhe xhepist-politikan, e njėherazi nuk ėshtė pėr gjė, qė konceptualisht, tė kesh bėrė "ua"-nė e parė me urdhėr verbal dhe dhunė fizike tė sekretarit tė partisė sė ndėrmarrjes a fermės bujqėsore, vetėm e vetėm se baba-oficer ishte nė krie tė detyrės, kjo nuk ėshtė e kapėrdishme nga tė gjithė ata shqiptarė nė mazhorancė, qė kanė parė gjithė jetėn vetėm xhepat e tyre, e pėr mė tepėr, pėr ata shqiptarė, qė nėnat dhe baballarėt i kanė gjenetikisht tė sė njėjtės stampė.
Tė jesh sot njeri me dinjitet dhe shqiptar nė identitet qėnkėrka fort e vėshtirė, pasi nė rastin mė tė mirė, do tė dhunohesh akustikisht (perifrazoj Olldashin) nga edvinizmi (perifrazoj Berishėn), e nė rastin mė tė keq do tė dhunohesh e pėrdhunohesh saksonisht nga kromosomet e pėrēudnuara tė Erion Braēes dhe Arta Dades, apo do tė pėrballesh me grushtat e shkelmat e Ballės, Toles, Xhindit, etj., kėtyre pasardhės-bastardėve tė orgjive tė Dushanit e Miladinit, nė Zonėn e Parė Operative.
(Vlen tė sillet nė kujtesė historia e lebėrve me lalucėt, ku lebėrit nė betejat e para, edhe pse shtinin pushkė ndaj lalucėve, nuk merrnin asnjė lloj reagimi, ndėrsa disa dhjetra vite mė pas, kur laluci i pėrgjigjej me tė njėjtėn batare labit, ky i fundit shprehej: "u rritėn bijtė tanė". Ēdo lloj analogjie nuk ėshtė e parastėsishme).
Po shqiptarėt e vėrtetė, kuvendarė apo jo tė tillė, ēfarė duhet tė bėjnė? Apo duhet tė rrijnė, presin e vėshtrojnė, vetėm e vetėm qė tė vijė edhe njėherė nga Vjena Franc Vranicki, qė pas 9 vjetėsh, ta ketė zgjidhur mė nė fund atė dilemėn e tij kuazi-hamletiane, se nė cilėn anė janė xhindet ngatėrrestarė, e nė cilin krah janė engjėjt qėndrestarė?! E mė pas, njėzėri tė brohorasim: Eureka, e fituam betejėn mė tė rėndėsishme qė e kishim shpallur nė fushatėn elektorale, e gjetėm farmakun (ilaēin) e integrimit nė BE dhe NATO. 
Mjafton qė NE, nuk jemi "xhindet", pėr tė tjerat nuk ka edhe aq rėndėsi, se janė efekte anėsore...!!!

 

Dossier

Ju rrėfej tė vėrtetėn e llahtarshme tė rebelimit 1997 (3)

1997, plani pėr formimin e Zonės sė Parė Operative

Nga Kostandin KOLIQI

(Vijon nga numri i kaluar)

Kujtesė pėr minoritarė-politikanėt e opozitės

Tashmė Kutia e Pandorės u rihap dhe Blendi Fevziu, qė dikur, nė emisionin "Opinion" tė TVSH nuk pranoi tė vinte nė video kasetat e Azemit, qė shqiptarėt tė shihnin fytyrat e gjakatarėve tė rebelimit, tė enjten qė shkoi na paraqiti nė ekrane fytyrėn e "Kushėrirės Bet"-Sude Kadėnės sė '97-ės, duke na dhėnė kėsisoj shpresė tė shohim mė pas edhe fytyrėn e "Kushėririt Pons"-Gjin(Ca)ushit. Shpresojmė tė na nxjerrė mallin edhe me fytyrė-shpretkat e kuqe tė Zabitit dhe Nero(ta)nit tė rebelimit; me fytyrat e murrėtyera tė gram-Gramozit, Xhep majdanozit, Kacangjelit dhe Namik goran-xisė; me fytyrat prej idiotėsh tė Ben lla-lla-lla Katundit dhe Pandelejmon-bishtukut tė demokracisė, si dhe tė tė gjithė kopukėve tė djeshėm qė, sot, po duan tė masakrojnė policėt e gardistėt, jo mė nėpėr rrugėt e Vlorės dhe Cėrrikut, por bash nė dyert e parlamentit.
Tashmė, minoritarė-politikanėt e opozitės, besoj se janė frymėzuar dhe karikuar edhe nga vargjet e asaj minoritares zeshkano-"egjiptiane", qė Fevziu na e dha duke i recituar me pėrlotje vargjet lapidare tė rebelimit bash nė Sheshin e Flamurit: "Ty avni-artur Rustem nuk do tė tė harrojmė... / ndaj me gjak, lot e thika / qeverinė do ta rrėzojmė...".
Ata janė tė karikuar edhe pėr faktin se kanė pėr protektor bash kasapin e dikurshėm tė qelive tė Sigurimit tė Shkodrės, Zoi Themel-Theodhoraq-sallaksin, tė cilin askush nuk po merr guximin ta flakė qė nga karrigia, teksa u kėrkon revizorėve tė KLSH tė ofrojnė si prova flagrance se nė cilin xhep i futėn miliardat e vjedhura mega-hajdutėt, qė nuk e dogjėn Shqipėrinė vetėm pėr t'u ngrohur nė ato ditė dimri dhe pranvere tė ftohtė, por edhe pėr ta plaēkitur e grabitur.
Mirė e bėjnė..., teksa e kanė marrė peng vendin: fillimisht me moslėshimin pėr dy muaj tė pushtetit, derisa pastruan shumicėn e defterėve; pastaj me krizėn energjitike qė ua lanė nė derė atyre qė erdhėn; pastaj me sherret pėr Rrapi Minon e Demokraturės; pastaj me mocionin anti-Topalli; pastaj me "kutitė e votės sė fshehtė", tamburet, sazet, buritė, bilbilat, megafonėt dhe, sėfundmi, me grushtat dhe shkelmat mbi ata qė janė gati tė ēajnė ferrėn, si nė vitin 1997, e qė e dinė mirė se kėta nuk bėjnė shaka, pasi e kanė dėshmuar me prova se dinė ta djegin Shqipėrinė sa herė tė duan dhe t'ua kėrkojnė padronėt... Por edhe pėr faktin se ata qė ua marrin lėkurėn e jevgut dhe ua bėjnė daulle, si dikur, nė fillim-shekullin e kaluar, sot numėrohen me gishta dhe fatkeqėsisht nuk ndodhen nė pushtet...
Si pėr ironi dhe harresė tė pushtetit aktual, nėnkolonel Mete Shyti, ish punonjės rezultativ i Sigurimit tė Shtetit, qė me firmėn e Xhep majdanozit zėvendėsoi nė 1997-ėn Kostandin Koliqin, sot vazhdon me pėrkushtim punėn nė dikasterin qė ka mė shumė zyra sesa ushtarė. Ndėrsa autori i kėtij dossieri, kolonel Kostandin Koliqi, vazhdon tė jetė i papunė, ngaqė nuk mori pjesė nė rebelim, ndonėse pushteti u ndėrrua mė 3 korrik dhe zabiti nuk ėshtė mė ministėr.
Tashmė, nė dikasterin grandoman qė imiton Pentagonin, mungon vetėm Sheme-shembėsi i Kosovė-Shqipėrisė (Sheme Kosova), sepse 99 zabit-ėt e rebelimit qė zėvendėsuan 1500 ish oficerėt e pėrgatitur nga NATO para vitit 1997, janė qė tė gjithė nė punė. Edhe ata qė janė pensionuar, i gėzofshin dhe i paēin hallall pensionet e stėrmėdha, nė shpėrblim tė djegies sė atdheut 
Ky dossier do tė vazhdojė derisa pushtetarėt aktualė tė rikujtohen pėr mėnxyrat e atyre qė kanė pėrballė dhe tė kuptojnė se viti 1997 nuk ishte rastėsi, dhe se historia pėrsėritet nėse e harrojmė...
Gjėmat e tyre s'ka kalem qė i shterr..., por atyre do t'u vėmė si paralele kohėt dhe ngjarjet kur, po tė njejtėn gjė baballarėt e gjyshėrit e tyre e bėnė edhe nė fillim-shekullin e kaluar, por pa sukses...
Astrit Kola 


(Vijon nga numri i kaluar)
Efektivi ishte armatosur vetėm pėr tė mbrojtur zyrat e tyre tė punės. Ata nuk mund tė vritnin gra dhe fėmijė. Por edhe si organ informativ, ne asnjėherė nuk kishim detyrė pėr tė hapur zjarr, aq mė tepėr kundėr turmave.
Orėt mė tė tmerrshme tė jetės sime... Televizionet kishin filluar tė jepnin lajmin e sulmit tė turmave tė armatosura kundėr SHIK-ut. Lajmet ishin nga mė tė ndryshmet dhe mė tė tmerrshmet. Mjet komunikimi ishte vetėm telefoni..., tė paktėn nė ato momente. Me familjen bisedova pėr herė tė fundit rreth orės 22.00 tė datės 28 shkurt, pastaj rreth fatit tim, familja dinte vetėm nga ato qė thoshte televizori. 
Tirana kėrkonte informacione tė hollėsishme. Me ata qė vriteshin dhe piqeshin tė gjallė nė godinė, duhej tė komunikoja nė ēdo sekondė, ndonėse isha tepėr i pafuqishėm t'i ndihmoja. Nga komunikimi telefonik me Tiranėn, nė njė moment vėrej habinė e Presidentit pėr faktin qė godina e SHIK-ut u sulmua!!! Pėrse kjo habi?! A mos vallė Presidenti nuk e kishte marrė informacionin gjatė gjithė muajit?
Qė Presidenti nuk ishte vėnė nė dijeni pėr zhvillimet e situatės nė Vlorė, u binda nga biseda me eprorin tim tė drejtpėrdrejtė, rreth orės 2.00 tė mėngjesit tė datės 1 Mars.
Bindja nuk ėshtė fakt, ndaj lus Zotin qė ta kem gabim. Dėgjoja urdhrat e Presidentit, tė cilat ishin pėr tė mbrojtur objektet, por pa vrarė askėnd. Ai urdhėronte prerė qė kundėr turmave tė mos qėllohej nė asnjė mėnyrė dhe kėto urdhra qenė tė tilla, qė nga fillimi e deri nė fund tė detyrės sė tij.
Ishte ora 12.30, kur SHIK-u goditet me granata-hedhės. Gati i gjithė kati i dytė i ndėrtesės u shemb. Nė kėtė ēast ndėrpritet komunikimi me telefon. Mbetėn tė vrarė 6 punonjės tė SHIK-ut, ndėrsa 10 tė tjerėt e mbetur shqyen njė nga dritaret e siguruara me hekura dhe dolėn duke u kacavjerrė pėrgjatė kodrės. Atje u dolėn para disa nga banorėt vlonjatė tė lagjes pranė SHIK-ut, tė cilėt i strehuan punonjėsit nė shtėpi. Evakuimi i tyre drejt Tiranės, njė nga njė, do tė fillonte vetėm pas dhjetė ditėsh. Nuk kaluan shumė minuta dhe mė vjen njė tjetėr telefonatė nga jashtė, nga ku mėsova se Besnik Hidri ishte hedhur nga kati i dytė dhe ndodhej tek oborri i shkollės sė Marinės, e cila ėshtė ngjitur me ndėrtesėn e SHIK-ut. Nė tė vėrtetė Besnikun e kishte nxjerrė atje presioni i goditjes nga granata dhe njė kolegu ynė e kishte gjetur tė shtrirė nė bar. Mora nė telefon komandantin e Marinės, njė pusht djalė. Ai mė pėrgjigjet se nuk mund ta ndihmonte, pasi kishte hall se mos e vrisnin.
Kolegu im mori Besnikun nė makinė pėr ta ēuar atje ku i thashė unė, nė spital, por rruga ishte plotėsisht e bllokuar. Atėherė e urdhėrova ta dėrgonte nė Pashaliman, ku mė pas do tė ēoja njė infermier.
Pas ndėrtesės sė SHIK-ut u erdhi radha depove dhe reparteve afėr ndėrtesės. U godit komanda e Marinės dhe shkolla e Marinės. Pėr 2 orė shkatėrrohet gjithēka.
Ora 2.00 e mėngjesit! Rrethohem nė Kuz Baba. Nuk sulmohem, pasi ndėrhyjnė disa oficerė vlonjatė.
Numėroj 4 herė tentativė pėr sulm kundėr zyrave qė kishim nė Kuz Baba. Mė nė fund, me makinėn e njė oficeri vlonjat, largohem fshehurazi nė drejtim tė fabrikės sė Ēimentos dhe nė Pallatin e Sportit, dhe mbėrrij tek "Kulaēi", nė Skelė.
Sapo arrij atje, mė ndalon njė grup i madh i armatosur, rreth 2000 vetė. Kishin ngritur njė barrikadė nė rrugė dhe kishin lėnė vetėm njė shteg tė vogėl si kalim.
Njė burrė me njė hu tė madh nė dorė, mė urdhėroi tė zbres nga makina. Shikoj 4 trupa tė shtrirė. Ishin tė shokėve tanė.
Njė grua i binte njėrės prej kufomave me sopatė, duke e coptuar. Njė tjetėr, shumė e shėmtuar nė fytyrė, ngjyente duart nė trupin e Lekė Qokut. Ai po jepte shpirt. Gruaja e shkurtėr ngjyente duart nė gjakun e Lekės dhe ia tregonte turmės, duke u ngėrdheshur me histerizėm. Gjaku kullonte duke i pėrlyer edhe krahėt.
Shtanga.
Tė pasnesėrmen mė vjen lajmi se ajo grua ishte Luiza Hoxha.
Ai qė kishte hurin, ndoshta nė njė moment dobėsie mė thotė: "Ikni frikacakė", dhe na la tė lirė.
Hyj nė Pashaliman dhe gjej 14 oficerė dhe kapterė. Takoj aty oficerin qė kishte sjellė Besnik Hidrin. Trupi i tij ishte fryrė krejtėsisht, gjysmėn e krahut dhe syrin e djathtė e kishte tė shpartalluar. E pyeta: "Besniku je?", dhe ai mė pėrgjigjet vetėm me njė lėvizje qepallash. U lutem oficerėve tė nxjerrin anijet, ndėrsa ata mė pėrgjigjen: "Ik qė kėtej, se po tė gjetėn kėtu, do tė na vrasin edhe ne!".
Lajmėroj pėr ardhjen e njė helikopteri. Ai mbėrriti nė orėn 4 e 15 minuta, por pėr Besnikun ishte shumė vonė, sepse vdes gjatė rrugės!
Kuadrot qė ishin atė natė, ose mė mirė nė ato orė tė para tė mėngjesit tė datės 1 Mars 1997 nė Pashaliman, u kishte hyrė tmerri nga bandat dhe nga kreu i tyre qė e njihte mirė bazėn, pasi kishte punuar dikur aty, si ndihmėsmjek me gradėn e Kapterit, por qė tani e thėrritnin "Gjeneral...". Por mė shumė se kjo, mė befasoi Komandanti i Divizionit tė Fierit, Gjeneral Syrja Isufi, i cili mė kėrkon tė largohem se "... po erdhi Sabiti, pastaj mjerė neve!". Ky gjeneral ishte me banim nė Vlorė.
Nė darkėn e 28 shkurtit Syrjai mori djalin e tij, doli nga shtėpia dhe pėr t'u mbrojtur, (siē mė tha ai vetė), erdhi tek zyra ku unė punoja dhe pastaj erdhi pas meje derisa unė u largova nė drejtim tė Sarandės. U largua nga shtėpia me njė fėmijė, pėr t'u ruajtur. Se pėrse, nuk e kuptoja! Nga kush dhe pėrse trembesh, ende nuk e kam tė qartė.
Ē'mund tė prisnin repartet nga kėta farė gjeneralėsh!!!
Arrij nė Sarandė rreth orės 9 e 30 minuta dhe takova z.Alfred Duka, tė cilin e vura nė dijeni pėr ēfarė ndodhi nė Vlorė si dhe pėr planin qė kishin shtabet e kryengritjes pėr formimin e Zonės sė Parė Operative. Vendin kryesor nė planet shkatėrruese e zinin Bregu i Himarės me repartet ushtarake dhe institucionet e tjera, si dhe Saranda e Delvina me repartet ushtarake tė tyre. Mendova se nuk mė besoi, pasi u mor mė tepėr me qetėsimin tim. Mesa duket, pamja ime e jashtme e detyroi tė merrej mė tepėr me mua sesa tė dėgjonte ato qė po tregoja.
Arrita tė lidhem nė telefon me familjen e t'u tregoj se isha gjallė, e se do tė mundohesha tė kthehesha sa mė shpejt nė shtėpi. Fola nė telefon me z.Safet Zhulali, i cili u habit qė isha gjallė.
Tė paktėn kėshtu m'u duk. Pasi shkėmbyen disa fjalė tė tensionuara, mė kėrkon tė shkoj nė zyrėn e tij sapo tė mbėrrij nė Tiranė.
Rreth orės 11.00 arrita nė Gjirokastėr, ku mėsova se rruga pėr Tepelenė e Pėrmet ishte e bllokuar. Atėherė nga Tirana u dėrgua njė helikopter, e kėshtu arritėm nė Tiranė rreth orės 17.30 tė datės 1 Mars 1997.
Nė orėn 20.00 i shkova nė zyrė z.Zhulali dhe sekretari i tij z.Albert Ligorama mė dha njė mesazh nė emėr tė Ministrit, duke mė bėrė tė ditur se "Nuk tė pret Ministri, ty!".
U habita, por jo shumė, kisha kuptuar diēka. Kthehem nė shtėpi. Tė nesėrmen, mė datė 2 Mars shkova nė zyrė, ku mora vesh se qeveria kishte dhėnė dorėheqjen, se Shefi i Shtabit tė Pėrgjithshėm ishte liruar dhe ishte zėvendėsuar nga Adem Ēopani.
Me shkarkimin e Sheme Kosovės treguan se ishin shumė tė vonuar, sepse ishte oficeri mė i paaftė i grupit tė vet. Pėr mėnyrėn sesi Sheme Kosova u katapultua nė atė detyrė, shumė njerėz shprehėn habi, por pak-kush i dha pėrgjigje kėtij emėrimi nė postin mė tė lartė ushtarak...
Nė momentet mė kritike qė kaloi ushtria dhe kur kėrkohej ndėrhyrja dhe vendimet e kryeshefit tė saj, ai u prezantua tepėr i mangėt, si nė dijenitė ushtarake por edhe nė ato njerėzore. Me datė 2 Mars 1997 Sheme Kosova figuronte i shkarkuar, nuk merrte mė detyra dhe nuk jepte urdhra...
Emėrimi i Gjeneral Adem Ēopanit nė drejtimin kryesor tė Ushtrisė, pėr dijet e tij si oficer, ishte gjetja mė e mirė, por duke patur parasysh qė kjo detyrė ėshtė sa ushtarake aq edhe politike, mendoj se gjetja ishte e gabuar, pasi Adem Ēopani ishte shumė i mirėpritur nė ambjentet e PS dhe nga drejtuesit e lartė tė saj, miku mė i mirė i tij ishte Rexhep Meidani. Dhe kėtu kam parasysh se krerėt e PS e drejtuan kryengritjen kundėr demokracisė.
Gjatė ditėve qė ai drejtoi ushtrinė, ditė pikante pėr tė, u konstatua se situatat qė krijoheshin, gjeneral Ēopani i komentonte mjaft saktė, por nuk mori asnjė vendim tė drejtė pėr t'i zgjidhur. Nė emėrimin e tij mund tė ketė ndikuar edhe miqėsia qė ai kishte me Gjeneralin nė rezervė, amerikanin Ēarls Mosko, me origjinė shqiptar...
Ushtria nė zonat e Jugut, nė Zonėn e Parė Operative sulmohesh nga grupe rebelėsh qė e shkatėrruan plotėsisht dhe gjithēka vidhej pa as mė tė voglėn rezistencė. Nė Porto Palermo, Himarė, nė kuotėn 113 ishte njė pikė sinjalo-vrojtuese, ku komandonte z.Fatmir Kokaj. Fatmiri vendosi qė tė mbronte repartin e vet dhe pėr gati 2 ditė dhe njė natė, e mbrojti derisa kishte municion. Kur iu mbarua municioni, u kap nga rebelėt, tė cilėt i krrenė sytė dhe i prenė kokėn... si pėr ironi, ata qė drejtuan kryengritjen, hartuan, zbatuan planet e sulmit dhe qė ngritėn flamurin grek nė tokėn shqiptare, e shpallėn Fatmirin "Hero..." dhe i dhanė familjes sė tij dekoratėn e lartė...
Nė datat 1 dhe 2 Mars, u shkatėrrua dhe u vodh baza e riparimit tė anijeve nė Porto Palermo, e futur e gjitha nė tunel...
Mė vjen informacioni se po shkatėrrohej dhe vidhej baza e anijeve nė Sarandė. Dėrgova atje njerėz, tė cilėt mė prunė informacione se po mbyteshin anije, pothuajse tė reja dhe kėto po bėheshin pėrkundrejt dhrahmive qė i jepnin gazetarėt dhe fotoreporterėt grekė, tė cilėt, sipas regjizurave tė parapėrgatitura, urdhėronin rebelėt qė tė hidhnin granata luftarake mbi anijet, pėr tė filmuar shpėrthimet qė shkaktonin mbytjen e tyre.
Sipas informacioneve, kėtė tmerr pėr institucionet, repartet ushtarake dhe ushtarakėt e qytetarėt qė nuk preferoheshin nga rebelėt, e drejtonte Gramoz Ruēi, i cili kuartierin e tij e kishte ngritur tek hoteli i piluriotit, pak metra para bazės detare tė Limjanit, si dhe ndihmėsat e tij si Arbėr Qilimi, qė dorėzoi repartin qė komandonte dhe e bashkoi me kryengritjen, apo Xhevat Koēia, ish oficer i lartė, i pėrzėnė nga ushtria pėr shkaqe ordinere.
Informohem se nė bazėn e Sarandės kishin mbetur pa u shkatėrruar akoma edhe 2-3 anije. Nė Shtabin e Pėrgjithshėm u mor vendimi qė kėto anije tė tėrhiqeshin nga Saranda dhe tė ankoroheshin nė Durrės. U bėnė planet pėrkatėse, tė cilat do tė zbatoheshin nga katėr anije tė bazės sė Durrėsit, mė datat 7 dhe 8 Mars.
Mė datė 6 Mars informohem se Komandanti i grupit tė anijeve dhe njė grup oficerėsh, jo vetėm qė nuk do tė zbatonin planin por do tė largoheshin, me gjithė anijet luftarake, nė drejtim tė Italisė.
Nė fillim nuk e besova dhe s'kishte sesi ta besoja. Shkova vetė nė Durrės, nė vendbazimin e anijeve, dhe nė takimin qė pata me Komandantin e grupit, ai, pa iu dridhur qerpiku ma pohoi: "Nuk do vemi nė Sarandė, por do tė ikim nė Itali..., le tė na quajnė tradhtarė...".
Nuk dija ēfare tė thoja. Eshtė e vėshtirė tė bisedosh me oficerėt qė janė shumė trima nė tradhti dhe frikacakė nė zbatimin e detyrave.
Planin e anulluam dhe anijet patėn fatin e tė tjerave. Gjatė kėtyre ditėve mblodhėm anijet nė Durrės, pėr t'i ruajtur nga ndonjė sulm me qėllim eksodi, por nuk dinim se nga kush tė kishim frikė! Kush do tė na i rrėmbente, populli apo oficerėt qė i drejtonim?! Informatat flisnin qė "shtėpinė", mė tepėr duhet ta ruanim nga i zoti i saj, dhe kjo u vėrtetua. 
Pak rrėmujė u bė nė Durrės nė datat 13 dhe 14 Mars, dhe tė parėt qė u larguan nė drejtim tė Italisė, qenė anijet luftarake, pothuajse vetėm me kuadrot dhe ekuipazhet e tyre. Anijet u strehuan nė bazėn e Brindizit.
Njė gjė mė habit! Ata oficerė qė u larguan nga detyra mė 28 Shkurt, si p.sh. nga vend-komanda e bazės sė Vlorės si Fitim Halili, Roland Nasto, Mitat Islami, etj., drejtojnė sot Flotėn tonė detare, sikurse edhe oficerėt qė rrėmbyen anijet e tyre luftarake dhe i dėrguan nė Itali, qė gjithashtu u ngritėn nė pėrgjegjėsira!!! 
Mė datė 14 Mars informohem se nga Muzeu Arkeologjik i Durrėsit ishin vjedhur objektet arkeologjike vetėm tė periudhės ilire, ndėrsa ato tė periudhės romake dhe helene, ishin tė paprekura. Kėto objekte ruheshin nė vende tepėr tė sigurta, me kode sekret, dhe kėto i dinin dhe mund tė hynin atje vetėm pesė vetė nė tė gjithė Shqipėrinė, duke filluar nga kryeministri... Informacioni u vėrtetua..., objektet ishin vjedhur dhe tė dhėnat mė ēonin tek njė kryetar partie i njohur pėr arkeolog...
Unė akoma nuk dua ta besoj qė ishin shqiptarėt ata qė e bėnė kėtė vjedhje tė tmerrshme tė kėtij thesari tė pazėvendėsueshėm, sepse me kėtė na ėshtė vjedhur edhe identiteti si komb. Ky veprim makabėr u bė nė favor tė Shėrbimit Sekret grek...
Nė tė gjithė atė katrahurė, kam mendimin se kjo vjedhje ėshtė mė e rėnda nė historinė e kombit tonė.
Mė datė 25 Mars informohem se nė Vlorė ėshtė bėrė plani pėr tė marrė njė anije nga Saranda, dhe se me tė do tė niseshin klandestinė pėr nė Itali. Nė Vlorė nuk kishte asnjė anije. E vetmja anije qė kishte mbetur e qė mund tė lundronte, ishte Kater i Radės, i vogėl, i vjetėr dhe me shėrbim tė kufizuar portual.
Mė datė 26 Mars anija vjen nė Vlorė dhe vihet nėn sundimin e "Sulltanit tė Vlorės", siē kishte qejf tė quhej Zani Caushi. 
Menjėherė u hap lajmi se do tė nisej pėr nė Itali njė anije luftarake, kundrejt pagesės prej 1 milion liretash pėr person. Turma njerėzish afroheshin, por kur merrnin vesh se pronari ishte Zani Caushi, largoheshin..., pėr vetė namin prej krimineli qė ai kishte nė tėrė vendin dhe jo vetėm nė Vlorė. Atėherė nė Vlorė shkoi Arben Malaj, (nė atė kohė Ministėr i Financave nė Qeverinė e Pajtimit Kombėtar), i cili futet nė port dhe i afrohet anijes nė shoqėrinė e Zanit dhe shokėve tė tij. Kjo ngjau nė mėngjesin e datės 27 Mars. Menjėherė u hap lajmi se anija ishte e Arben Malaj-t, dhe se Zani ishte vetėm arkėtari. Kėshtu u rrit besimi tek njerėzit, tė cilėt ishin aty rreth e rrotull dhe qė e mbushėn menjėherė anijen, nė tė cilėn hipėn 153 veta, qė u nisėn drejt Italisė. Tashmė historia e anijes dihet, por unė dua t'u them atyre qė e mbytėn dhe atyre qė kėrkojnė trupat e tė afėrmve, qė tė kėrkojnė jo 80 vetė, por 119 njerėz tė mbytur.
Vazhdova nė detyrė deri kur ministėr i Mbrojtjes u bė Sabit Brokaj, puna me tė cilin ishte e pamundur, pasi tashmė kisha pėr epror atė qė drejtonte rebelėt, madje pjesėn mė kriminale tė atyre qė, po tė mė kishin kapur, do tė mė ripnin tė gjallė. 
U largova nga detyra me motivacionin "nuk ke shkollėn e Sigurimit tė Shtetit". U them atyre qė mė komunikuan urdhrin: "Nderoj tim atė qė nuk mė dėrgoi nė atė shkollė...".
Mendova qė t'i bėj publike ngjarjet kryesore tė atyre dy muajve tė ēmendurisė sė rebelimit, duke menduar se ka ardhur koha qė tė vėrtetėn ta mėsojnė ata qė e duan kėtė tė vėrtetė.
Fund

 

ANALIZA

Dritėhijet e jetė-vdekjes sė Millosheviēit

Nga Astrit KOLA

Mėngjesin e datės 8 mars 2006, Sllobodan Millosheviē u gjend i vdekur nė qelinė e tij tė burgut. Shtėpiza e fundme e diktatorit serb, sipas gazetarėve dhe gardianėve, nė tė vėrtetė i ngjante njė dhome tejet luksoze tė njė hoteli, e mobiluar nė mėnyrė tė pakuptimtė pėr njė klient 65 vjeēar, mbi tė cilin rėndonin 66 akuzat mė tė rėnda pėr krime lufte dhe krime genocidale kundėr njerėzimit, zbatuar gjatė masakrave tė planifikuara nė Kroaci, Bosnje e Kosovė. Ėndrrat dhe planet e tij tė fandaksura, teksa rrekej pėr tė realizuar Serbinė e Madhe tė Naēertanies mbi rrėnojat e ish Jugosllavisė komuniste nė shpėrbėrje, u jetėsuan nė njė kasaphanė qė mori jetėn e 300 mijė frymėve dhe shkatėrroi tė ardhmen e miliona tė tjerėve, gjatė njė konfikti tė shkaktuar personalisht prej tij e qė zgjati njė dekadė. 
Millosheviēi ishte i pari kryetar shteti qė arriti tė kryqėzohej para Tribunalit Ndėrkombėtar tė Kombeve tė Bashkuara, pėr krimet e pėrbindshme, por qė nuk arriti tė dėnohej pėr shkak tė vdekjes nė prag tė mbylljes sė procesit gjyqėsor nė ngarkim tė tij.
Ai i kaloi 53 muajt e fundit tė jetės nė njė ambient qė i ngjante njė fjetoreje tė pėrkryer kolegji, nė tė cilėn dėgjonte CD-tė me hitet e Frenk Sinatrės, duke parė televizor dhe duke lexuar librat e porositur qė ia sillnin menjėherė, pothuajse i shkujdesur pėr 66 akuzat tė cilat i hidhte poshtė duke bėrė demagogji dhe duke shpalosur arrogancėn karakteristike tė njė narcisisti megalloman e tė papenduar...
Qelia e tij pėr nga mobilimi, nuk binte aspak mė poshtė se vilat mė tė shtrenjta tė resorteve turistike tė bregdetit pėrrallor hollandez, tė rrethuara me mure tė lartė dhe duna rėre, nė brigjet e Detit tė Veriut, nė Schveningen, nė periferi tė Hagės.
Kėtė trajtim kuazimbretėror ndaj kėsaj monstre tė pashembullt dhe ndaj kriminelėve tė tjerė tė parajsės sė Schveningen-it, e pranoi edhe vetė njė ndėr prokurorėt kryesorė tė Tribunalit tė Hagės, Richard Goldstone, nė prononcimin pėr "BBC"-nė, teksa rreshtoi ushqimin e shkėlqyer, fushat e volejbollit, tenisit, palestrat, impiantet dixhitale, televizorėt nė ēdo dhomė, sallat ku mund tė luaje bilardo, shah, bixhoz, minifutboll, dyqanet minimarket ku nuk mungon asgjė, telefonėt pa kufizim kohe, interierat ku mund tė sodisje veprat e artit hollandez tė pikturės, skulpturės, qeramikės, etj..
Nė mes tė 78 gardianėve, pėrkthyesve, mėsuesve, psikologėve dhe stafit mjekėsor, ai ishte "Mbreti" midis 47 "oborrtarėve" serbė, kroatė dhe myslimanė, tė akuzuar pėr krime lufte gjatė konfliktit tė pėrgjakshėm qė ky "Stefan Dushan" i kasaphanave ideoi, inicioi dhe zbatoi gjatė sundimit 15 vjeēar.
Millosheviēi ishte "Mbret i krimit" edhe pėr arsyen se ranklista e akuzave nė ngarkim tė tij kishte mbushur dosjen mė tė madhe tė hartuar ndonjėherė nga drejtėsia, dhe qė mbėshtetej nė shumicėn e neneve pėr krime lufte dhe krime genocidale kundėr njerėzimit. Ishte "Mbret" edhe pėr faktin se pjesėn mė tė madhe tė kostos sė buxhetit vjetor prej 7 milionė eurosh tė kėtij "Burgu"-resort, e zinin shpenzimet pėr mbarėshtrimin dhe komfortin nė shėrbim tė tij.
Por jeta e tij plot luks dhe gjak, u ndėrpre afro njė javė pas vdekjes nė rrethana po aq tė dyshimta (u deklarua vetėvrasje), tė liderit tė serbėve tė Krajinės sė Kroacisė, mikut dhe dishepullit 45 vjeēar, Milan Babiēit.
Vdekjet e kėtyre bashkėluftėtarėve tė kauzės sė Serbisė sė Madhe, nuk ishin tė parat nė kėtė kamp izolimi, teksa dy "bashkėvuajtės" tė tjerė serbė kanė vdekur aty para 8 vjetėsh, nė vitin 1988, njėri nga tė cilėt thuhet se "i dha fund jetės me dėshirė!!!".
Kėto versione tė deklaruara zyrtarisht, tingėllojnė shumė tė dyshimta pėr vėrtetėsinė, nėse konsiderohet fakti i mospranimit tė krimeve prej tyre, i mospendimit pėr asgjė dhe i pėrjetimit nė solidaritet vėllazėror tė parajsės sė Schveningen-it, tė cilėn as qė e kishin ėndėrruar mė parė?
Pėrkujdesja ndaj shėndetit tė Millosheviēit ka qenė maksimale, qė prej ēastit tė dėrgimit nė Hagė. Me sebepin e shėndetit, procesi gjyqėsor nė ngarkim tė Sllobos u shty pėr afro 5 muaj dhe filloi nė nėntor 2002, ndonėse ai ishte transferuar nė Hagė qė nė korrik 2001. Tribunali i Hagės urdhėroi vizitat psikiatrike dhe ato tė ekzaminimit tė pėrgjithshėm, pėr tė konsideruar mundėsinė e fillimit tė procesit gjyqėsor anti-Millosheviē. Muajin e fundit, Tribunali hodhi poshtė kėrkesėn e Sllobos pėr tė udhėtuar dhe pėr t'u trajtuar klinikisht nė Rusi, duke iu pėrgjigjur atij se i lejonte pėr kėtė qėllim shfrytėzimin e Hollandės, ngaqė i trembej njė mundėsie apo plani arratisjeje dhe fshehjeje nė njė vend ndaj tė cilit ky Tribunal nuk mund tė ushtronte asnjė trysni apo ndikim pėr njė dorėzim tė mundshėm, ndėrkohė qė edhe bashkėshortja Mirjana Markoviē, djali Marko dhe vėllai Borisllav, jetojnė nė Rusi, ku madje janė pajisur edhe me statusin e refugjatit politik. Por frika mė e madhe e Tribunalit bazohej nė faktin e njimendtė se Rusia, deri nė fund tė pushtetit tė Sllobos, por edhe mė parė e mė pas, ka qenė dhe mbetet, ishte dhe u shfaq hapur si aleat i diktatorit tė Beogradit, nė vazhdėn e marrėdhėnieve tradicionalisht tė shkėlqyera midis "vėllait tė madh tė sllavėve" (Rusisė), dhe "vėllait tė vogėl ballkanik" (Serbisė).
Kur Millosheviēin e dėrguan, sefte, para Tribunalit tė Hagės dhe kur prokurori e akuzoi pėr planifikim e urdhėrim tė spastrimeve etnike, duke u skėrmitur dhe hungėruar, me kokėn lart dhe tonin arrogant, u pėrgjigj: "Kėto akuza janė problemi juaj..., duhet t'i vėrtetoni ato...", dhe u zgėrdhi plot tallje...
Mbi Millosheviēin, qė asokohe ndodhej nė Hagė (nga nėntori 1992), krerėt e rinj tė pushtetit nė Beograd, ish liderėt opozitarė tė "Otpor", Xhinxhiē e Drashkoviē, kishin ngritur padi pėr vrasjen e dy politikanėve (njė ndėr tė cilėt ishte ish miku dhe tutori i fillim-karrierės sė tij, njėkohėsisht ish kryetar i Ligės Komuniste tė Serbisė Ivan Stamboliē), si dhe tentativa pėr tė vrarė me atentate shumicėn e kundėrshtarėve politikė, ndėr tė cilėt Vuk-u provoi mbi shpinė katėr atentate.
Pėrkrahėsit e Sllobos, nė Serbi e kudo, nė pėrfundim tė procesit afro 3 vjeēar, ishin tė bindur se idhulli i tyre do tė lirohej si "i pafajshėm dhe pėr mungesė provash" nga Gjykata e Hagės, madje partia-pronė e tij (Partia Socialiste e Serbisė) pėrgatiti riciklimin e Millosheviēit nė politikėn serbe.
Por kryeprokurorja Del Ponte, pas vdekjes sė papritur, deklaroi se ajo shpresonte qė procesi kundėr Millosheviēit tė pėrfundonte nė fund tė pranverės sė kėtij viti dhe se kishin mbetur "vetėm 50 orė nga paraqitja e pretendimeve tė mbrojtjes sė palės sė akuzuar...", duke lėnė tė kuptohet se Tribunali ishte dhe mbetet plotėsisht i bindur nė fajėsinė e tij dhe se mund tė japė madje edhe njė dėnim formal, pas vdekjes.
Millosheviēi kurrė nuk e ka njohur legjitimitetin dhe tė drejtėn e Tribunalit tė Hagės pėr ta gjykuar, megjithėse e ka bėrė indirekt kėtė, teksa ka ngulur kėmbė tė vetėmbrohej ndaj akuzave, tė cilat i ka hedhur poshtė sipas mėnyrės sė tij, pa prova, (ndonėse iu krijua vazhdimisht kjo mundėsi), por vetėm me demagogji dhe tautologji bolshevike...
Nė seancėn e hapjes sė procesit kundėr tij nga Tribunali i Hagės mė 31 gusht 2004, Millosheviē i etiketoi akuzat si "shpifje dhe mashtrime tė paskrupullta". Gjatė gjithė procesit ai mbrojti politikat e tij terroriste e subversive dhe akuzoi NATO-n pėr "ideim, planifikim tė detajuar, organizim dhe realizim tė krimeve tė luftės dhe atyre genocidale ndaj popullit serb...".
Avokati mbrojtės i Millosheviēit, Zdenko Tomanoviē u tha reporterėve se klienti i tij 64 vjeēar gjithmonė i kish shprehur frikėn e helmimit tė organizuar, frikė e cila iu shtua mė shumė kur Tribunali refuzoi kėrkesėn pėr trajtim dhe kurim nė Rusi. Avokati shtoi se "ai mesa duket kish filluar tė kuptonte se diēka e ngjashme me helmimin po i ndodhte, dhe pėr kėtė arsye shpresoi jo vetėm mjekimin nė Rusi, por edhe mbrojtjen e saj pėr jetėn e tij tė rrezikuar nga armiqtė e shumtė, ndaj tė cilėve e kish shumė tė vėshtirė tė mbrohej nė qelitė e Hagės!!!". Sipas Tomanoviēit, "ėshtė shumė i dyshimtė dhe kuptimplotė, edhe refuzimi i menjėhershėm nga Tribunali i Hagės i kėrkesės sė tij konform statusit tė avokatit, pėr ta lejuar dėrgimin e trupit tė Millosheviēit nė Moskė, pas vdekjes, pėr tė bėrė autopsinė dhe vendosur, postmortum, tė diagnozės qė shkaktoi vdekjen...".
Serbėt e kanė pritur vdekjen e Millosheviēit si ogur i zi qė parathotė gjėmė pėr kauzėn e tyre, qoftė edhe pėr shkak tė indoktrinimit tė skajshėm me dogmat ortodokse. Tė frustruar nga zhvillimet e fundit, ata e kanė konsideruar vdekjen e "Heroit tė Serbisė", si njė paralajmėrim tė apokalipsit tė kauzės serbe, teksa janė pėrgatitur pėr tė duruar e pranuar edhe shkėputjen dhe pavarėsimin e Malit tė Zi pas referendumit tė majit tė kėtij viti, dhe kėtė paranojė ata e lidhin edhe me faktin se Sllobo ishte me origjinė malazeze dhe qė pėrpiqej tė realizonte Serbinė e Madhe, duke aneksuar e asimiluar edhe atdheun e babait, nėn shembullin e Karagjorgjėve.
Nė njė shoqėri ku kompleksi i viktimizimit nga Perėndimi ėshtė shndėrruar nė paranojė kolektive, vdekja e tij e papritur bash kur njė komb i tėrė ėshtė pėrgatitur pėr humbjen e Kosovės-"Djep i Serbisė sė Vjetėr", pas pavarėsimit tė saj nė fund tė kėtij viti, ka ngjallur dyshime pėr shkaqet e vdekjes sė njeriut qė dikur u shndėrrua nė protektorin e serbėve. Ndaj serbėt i japin pėrmasa dhe simbolikė kohore faktit qė mbrojtėsi i tyre vdiq pikėrisht nė vigjilje tė 20 vjetorit, "kur u shfaq si Mesia..." duke u deklaruar atyre nė "Kosovo Polje" (Fushė Kosovė), nė nėntor 1986, se "askush nuk do tė guxojė t'ju godasė mė ju...".
Por ajo qė i fundos nė dilema shekspiriane dyshimet e serbėve pėr shkaqet e vdekjes, ėshtė tollovia drejt "fatalitetit tė parashkruar", teksa kujtojnė me trandje faktin e vetėvrasjeve tė babait tė Sllobos, Svetozar Millosheviē, nėnės Stanislava dhe dajės (vėllait tė nėnės), gjeneralit Milislav Koljenshiē.
Ndaj ata ngrenė pyetjen: si vdiq Millosheviēi, i vrarė, natyrshėm apo me vetėvrasje, bash nėn hundėt e mjekėve dhe gardianėve?! Po miku i tij Milan Babiē, i cili si dėshmitar nė procesin ndaj Sllobos, e shfajėsoi shefin dhe e vlerėsoi me superlativa, si vdiq..., kur ishte si div...?!
"Ju mund tė zgjidhni midis vdekjes normale natyrale, dhe vetėvrasjes", - u tha Karla Del Ponte gazetarėve, gjatė konferencės pėr mediat e shkruara e vizive, ditėn e vdekjes...
Por krerėt e Partisė Radikale serbe tė Sheshelit dhe ata tė Partisė Socialiste tė Sllobos, nė retorikėn e tyre tė ashpėr nė reagim tė vdekjes sė Millosheviēit, nuk i kursyen akuzat e drejtpėrdrejta pėr "helmimin e tij nga gardianėt...".
"Tribunali i Hagės e vrau qėllimisht Slobodan Millosheviēin, pėrderisa nuk i lejoi trajtimin mjekėsor nė Moskė, megjithėse e dinte se ai kishte probleme serioze shėndetėsore", deklaroi lideri i Partisė Radikale serbe, Aleksandėr Vuēiē, i cili pėr vdekjen e kėtij "heroi serb" fajėsoi Tribunalin dhe "puthadorėt serbė tė Perėndimit, qė rrėmbyen Milloseviēin dhe e dėrguan nė duart e armiqve tė serbėve nė Hagė, dhe qė bashkėrisht u hakmorrėn sėbashku kundėr atij qė e mbrojti Serbinė nga shkatėrrimi qė ata sėbashku i bėnė asaj...", - shtoi Vuēiē.
Edhe Borisllavi, vėllai mė i madh i Sllobos, me profesion diplomat dhe ish ambasador i Unionit Serbi-Mali i Zi nė Moskė gjatė regjimit tė Millosheviēit, fajėsoi Tribunalin e Hagės dhe kundėrshtarėt politikė tė Sllobos nė pushtet, pėr vdekjen qė ai e cilėsoi "tė dyshimtė". 
"Mė 4 nėntor tė vitit tė kaluar, njė grup mjekėsh tė pavarur nga Rusia, Franca dhe Serbia, pasi ekzaminuan bashkėrisht Sllobodanin, konkluduan se gjendja e tij shėndetėsore ishte kritike dhe se pėr kėtė i nevojitej njė trajtim mjekėsor i specializuar dhe i menjėhershėm. Kohėt kaluan dhe askush nė Tribunalin e Hagės nuk lėvizi as gishtin pėr ta ndihmuar atė dhe pėr t'i siguruar mjekimin e nevojshėm..., pėr ēka i referohem edhe mendimit tė mjekut tė tij rus, z.Leo Bokeria, i cili tė njėjtin pohim dhe mendim, sikurse edhe unė, ia ka bėrė mediave ruse, ndaj them me bindje se Tribunali e vrau vėllanė tim. Sllobodani ėshtė njė bir i vėrtetė i popullit serb dhe njė personalitet historik. Ata dėshmuan se e gjetėn mė tė volitshme ta gjenin atė tė vdekur sesa tė gjallė e tė aftė pėr t'u vetėmbrojtur, tashmė qė kėtij procesi absurd po i vinte fundi bashkė me shkatėrrimin e akuzave tė pathemelta kundėr tij. Por nėse ata vranė Millosheviēin, janė tė paaftė tė vrasin Serbinė dhe kurrrė nuk do t'ia dalin mbanė kėsaj...", - deklaroi Borisllavi gjatė njė interviste ekskluzive pėr agjensinė Rojter.
Ndoshta Sllobon e vranė pėr ta bėrė hero..., ndoshta pėr t'i marrė hakun pėr vrasjen e Xhinxhiēit bash disa ditė para pėrkujtimores sė 3 vjetorit tė vdekjes..., ndoshta u hakmorrėn Vuk (Ujk) Drashkoviēi me shokė pėr vrasjet..., apo atentatet e dėshtura ndaj tyre, nė vazhdėn e traditės historike serbe tė vrasjeve politike, nga tė cilat kanė humbur jetėn shumica e prijėsve gjakatarė tė kėtij kombi qė mbijetoi nė lumenj gjaku... 
Sllobo vdiq..., ndoshta pėr t'u heroizuar nga mitologjia serbe, ndoshta pėr t'u martirizuar nė altarin e serbizmės, tė hakmarrjes, tė larjeve sė hesapeve dhe luftrave pėr pushtet, por gjithsesi ai pati njė fund tė palavdishėm..., ashtu si tė gjithė xhelatėt dhe gjakatarėt e urryer. 


PIKEPAMJE

Vdekja qė shmangu dėnimin e Millosheviēit

Nga Sazan PIPA 

Vdekja e kasapit serb tė Ballkanit nė qelinė e tij tė burgut tė Shveningenit, i dha fund ankthit tė dėnimit tė paravendosur, pas fakteve dhe akuzave tė shumta qė Tribunali i Hagės demonstroi gjatė njė procesi maratonė qė zgjati 40 muaj, qė nga nėntori i vitit 2002. Kėtė ankth e vuante Millosheviēi vetė, i cili shpresonte tė dilte i palagur pėr krimet monstruoze; e vuante partia e tij, qė shpresonte rikthimin nė krye dhe riciklimin nė politikė tė liderit tė saj historik; e vuante nacionalizmi serbomadh, qė synonte rrėzimin e akuzave dhe mosdėnimin publik tė ultranacionalistit radikal qė pėrgjaku Ish Jugosllavinė nė zbatim tė projektit tė Serbisė sė Madhe; e vuante familja: bashkėshortja Mira Markoviē, kryekėshilltarja e mbiquajtur me nofkėn "Ledi Makbeth e Serbisė" dhe i biri Marko, tė strehuar politikisht nė Moskėn aleate tė Serbisė; e bija Maria, e strehuar politikisht nė Republika Srpska, tek miqtė dhe bashkėluftėtarėt nė pushtet tė tė atit; e vuante vėllai i madh i Sllobos, Borisllavi, i cili gjithashtu gėzon statusin e azilantit politik nė Rusi. Por mbi tė gjithė e vuanin serbėt qė e pėrkrahėn nė shumicė dhe fuqimisht, e qė i trembeshin dėnimit konkret tė krimeve kolektive tė luftės, tė kryera nėn urdhėrat dhe nėn frymėzimin e drejpėrdrejtė tė Millosheviēit. Ankthi i madh i tyre i paraprinte shpresės sė shpėtimit tė vetėvetes dhe Serbisė nga njė verdikt i pashmangshėm i Tribunalit, qė do tė rėndonte pėrjetėsisht mbi ndėrgjegjen e pėrgjakur tė njė kombi tė indoktrinuar me nacionalizėm luftėnxitės.
Tė bindur pėr verdiktin e merituar tė Tribunalit, serbėt u munduan t'i minimizojnė efektet diskretituese politike dhe publike tė dėnimit tė kriminelėve-heronj tė tyre, nėpėrmjet fshehjes dhe strehimit tė sigurt tė miqve tė Sllobos, Ratko Malladiē e Radovan Karaxhiē, pėr tė cilėt kryeprokurorja e Tribunalit Karla del Ponte deklaroi se "Eshtė mėkat i madh pėr drejtėsinė, fakti qė procesi gjyqėsor nė ngarkim tė Millosheviēit nuk arriti tė pėrfundojė - duke shtuar se - tashmė ėshtė bėrė shumė urgjent arrestimi nga autoritetet serbe tė tė shumėkėrkuarve Karaxhiē dhe Mlladiē..., vdekja e tij e bėn gjithnjė e mė urgjente kėtė, pėr tė bėrė drejtėsi...".
Edhe hedhja e menjėhershme, nė tregun mediatik, e dyshimeve pėr shkaqet e vdekjes sė Millosheviēit, ishte dhe mbetet pjesė e skemės sė Serbisė pėr shmangien e dėnimit tė tij pas vdekjes, si dėnim i merituar, bash nė prag tė vėrtetimit tė akt-akuzės ndaj tij, qė tashmė do tė shndėrrohej nė pretencė dhe dėnim me burg nė prag tė pėrfundimit tė procesit nė maj tė kėtij viti, kur kishin mbetur edhe 50 orė seanca gjyqėsore. Vdekja e papritur e Millosheviēit pikėrisht 4 ditė para pėrkujtimit tė pėrvjetorit tė tretė tė vrasjes sė kundėrshtarit tė tij politik Zoran Xhinxhiē, shtoi me tė drejtė dyshimet rreth shkaqeve, e bashkė me to edhe tė njė "emri tė ri nė listėn e heronjve dhe martirėve tė kauzės serbe dhe serbėve", sikundėr u shpreh vėllai i Sllobos, Borisllavi.
Pikėrisht pėr kėtė arsye, serbėt dėrguan urgjentisht nė Hagė, ministrin e Unionit Serbi-Mali i Zi pėr tė Drejtat e Njeriut dhe Pakicat Etnike, Rasim Ljajiē, i cili arriti atje bashkė me dy pathologė serbė, pėr tė asistuar nė ekzaminimin patologjik gjatė autopsisė mbi kufomėn e Millosheviēit... Dhe kjo sepse ekipi mjeko-ligjor hollandez, ēuditėrisht, pranoi "paaftėsinė pėr tė pėrcaktuar shkakun e vdekjes sė Sllobos nė qelinė e tij, ndaj pėr kėtė arsye, nė seancėn e pėrcaktimit tė diagnozės postmortale u ftuan dhe asistuan edhe dy pathologė serbė ndėr mė tė shquarit"!!!
Pėr serbėt dhe kauzėn e tyre, tė cilėn protektori Millosheviē e mbrojti dhe pėrfaqėsoi maksimalisht, fakti qė ai e zhyti Serbinė nė luftėrat gjatė njė dekade, e qė pėrfunduan me disfatė, humbje territoresh, diskretitim tė plotė ndėrkombėtar dhe defaktorizim tė ndjeshėm, edhe vetė shkatėrrimi i ekonomisė dhe dėshtimi politik, janė tė justifikueshme!!! Imazhi i tij si mbrojtės i interesave tė serbėve, determinoi mbajtjen dhe konsolidimin e pushtetit nė njė kohė tė vėshtirė pėr Serbinė dhe Ish Jugosllavinė e pėrfshirė nga flakėt e luftrave ndėretnike.
Por kundėrshtarėt e Millosheviēit tė "Otpor"-opozitės, qė pėrveē ambicies pėr pushtet i vunė vetes si mision shpėtimin e Serbisė sė mbetur dhe serbizmės, e shfrytėzuan mjaft mirė situatėn e rėndė nė prag tė rotacionit tė pushtetit, qė mė shumė i ngjau njė ndėrrimi me kompromis tė "kuajve tė karrocės sė pushtetit", sesa margjinalizimit karakteristik tė luftės pėr pushtet, konform traditės sė pėrgjakshme serbe.
Nė kohėn e rėnies sė tij nga pushteti, GDP e Unionit Serbi-Mali i Zi, kishte rėnė nė afro 35 %; rezerva valutore e bankės qėndrore ishte reduktuar nė shifrėn qesharake prej 300 milionė $; sistemi bankar pothuajse nuk ekzistonte; industria kish arritur kuotat mė tė ulta tė prodhimit dhe ndodhej nė prag tė asfiksisė sė plotė pėr shkak tė Murit tė Jashtėm dhe atij tė Brendshėm tė Sanksioneve ndėrkombėtare, kryesisht atyre amerikane; krimi i organizuar dhe korrupsioni me koperturė shtetėrore kishin arritur kulmin; rrugėt, uzinat, sistemi i prodhimit dhe shpėrndarjes sė energjisė pothuajse ishin shkatėrruar nga bombardimet e NATO-s; krenaria dhe njėkohėsisht gjigandi i industrisė serbe, Kombinati "Zastava", ishte shndėrruar nė gėrmadhė, etj..
Millosheviē u mbajt fort pas pushtetit, edhe pas humbjes nė zgjedhjet presidenciale tė vitit 2000, nė garėn me pėrfaqėsuesin e partive tė opozitės, Vojisllav Koshtunicėn.
Madje nė zgjedhjet e dhjetorit tė vitit 1993, partia e Sllobos arriti rezultat befasues, teksa kryesoi pas tyre listėn e renditjes sė partive politike serbe. Dhe kjo bėri tė qartė se serbėt jo vetėm qė nuk kishin nxjerrė asnjė mėsim nga ēka kish ngjarė gjatė kohės sė regjimit 15 vjeēar tė diktatorit, gjatė tė cilit ky popull i inkriminuar e kish mbėshtetur atė plotėsisht, por ishte gjithashtu edhe dėshmi e faktit se Millosheviēi ish rrėnjosur fort nė zemrat dhe mendjet e tyre.
Krerėt e Partisė Radikale serbe tė Sheshelit dhe ata tė partisė sė Sllobos, janė zotuar se, pas kthimit tė trupit tė tij nė atdhe, do tė organizojnė njė ceremoni funebre madhėshtore, qė sipas tyre do tė sfidojė dhe sfumojė plotėsisht ceremoninė pėrkujtimore tė 3 vjetorit tė vdekjes sė armikut tė tij Xhinxhiē, vrarė nga njerėz tė cilėt kishin lidhje tė forta shpirtėrore dhe interesash me regjimin e Millosheviēit.
Eksperti i sondazheve publike S. Bogosavljeviē, deklaroi se 50 % e serbėve e kundėrshtojnė ashpėr bashkėpunimin e Beogradit zyrtar me Tribunalin e Hagės, si "poshtėrim i Serbisė, i gjakut tė serbėve, i heronjve e martirėve tė serbizmės...", dhe se "partitė politike tė opozitės ish komuniste e ultranacionaliste, do ta shfrytėzojnė politikisht kėtė situatė, tė cilėn vdekja e Millosheviēit e ka shndėrruar nė njė dhimbje mbarėkombėtare me shijen e njė humbjeje tė madhe". 
Analistėt parashikojnė se skifterėt e vijės sė ashpėr dhe pragmatistėt nė opozitė, do ta shfrytėzojnė vdekjen e Sllobos dhe kėtė situatė traumatizimi total psiqik tė serbėve, pėr tė nxjerrė pėrfitime politike me pasojė destabilizimin e mundshėm dhe lėkundjen e pozitave tė dobėta tė pushtetit aktual, qė ka nė krye qeverinė e njė koalicioni tė brishtė tė partive centriste, liberale dhe konservatore, me kryeministėr Koshtunicėn. 
Ata janė tė bindur se vdekja e Millosheviēit do tė ndikojė fuqishėm nė bursėn politike tė Beogradit, sidomos gjatė zgjedhjeve tė ardhshme, ku hamendėsohet se humbja e kundėrshtarėve tė tij aktualė nė pushtet, ėshtė e sigurt.
Ivica Daēiē, lideri ekzekutiv i partisė sė Millosheviēit, deklaroi: "Unė besoj se Sllobodan Millosheviē do tė varroset nė panteonin e Heronjve tė Serbisė. Funerali i tij do tė dėshmojė mbėshtetjen popullore pėr politikat qė ai ideoi dhe zbatoi pėr tė mirėn e popullit serb!!!".
Dhe kur mendon se kjo gjė bėhet pikėrisht kur BE kėrkon me ēdo kusht dorėzimin e Mlladiēit dhe Karaxhiēit nė Hagė, e pėr tė cilat vringėllin edhe sanksionet e kėrcėnimet pėr ndėrprerjen e negociatave pėr Asociim-stabilizimin, frika nga impakti i madh i vdekjes sė Millosheviēit, ėshtė shndėrruar nė njė panik tė vėrtetė tė Beogradit zyrtar.
Mė kot Solana, nė emėr tė BE, mė 27 shkurt tė kėtij viti, i deklaroi Serbisė pėrfundimin nė fund tė marsit, tė afatit pėr vendosjen e vijės sė demarkacionit midis saj dhe BE, nėse nuk bėhej progres nė arrestimin e Mlladiēit dhe Karaxhiēit, si dy mė tė kėrkuarit ndėr 6 tė dyshuarit pėr krime lufte nė Ish Jugosllavi, qė nga vitit 1990.
Deklarata e Karla del Pontes: "Unė ndjej keqardhje tė thellė pėr vdekjen e Sllobodan Millosheviēit, sepse ajo i privon viktimat dhe tė afėrmit e tyre nga drejtėsia, tė cilėn ata e meritonin dhe pėr tė cilėn kishin nevojė", ngjalli urrejtje midis serbėve, nė Serbi e mbarė Kosovėn, nė tė cilėn ata organizuan e kryen ngushėllime, pėrshpirtje dhe ritualet ortodokse tė rastit.
Ithtarėt e Sllobos janė irituar nga deklarata e ish z/v sekretarit amerikan tė Shtetit gjatė presidencės sė Klintonit, z.Richard Holbrooke, i cili theksoi se "Millosheviēi ishte njė njeri i tmerrshėm, njė kriminel lufte, qė filloi dhe shkaktoi 4 luftėra". Po me tė njejtėn mėnyrė e kanė pėrcjellė ata edhe qendrimin e U.S. State Department, qė me anė tė njė mesazhi elektronik u deklaroi reporterėve se "Millosheviēi ishte njė person shumė i pėrgjegjshėm pėr shpėrbėrjen e dhunshme tė Jugosllavisė pas vitit 1990-tė. Atij i janė provuar katėrcipėrisht lidhjet me masakrat e kryera gjatė konflikteve nė Ish Jugosllavi dhe ai ka qenė deri nė fyt me krime lufte, krime genocidale kundėr njerėzimit, dhunime tė ligjeve dhe rregullave tė luftės, si dhe thyerje tė rėnda tė Konventave tė Gjenevės".
Tashmė pėrbindėshi qė pėr pak shkaktoi kasaphanėn e Tretė mbarėbotėrore, e para e tė cilave shpėrtheu pas atentatit tė idhujve tė tij serbė tė "Cėrna Ruka" (Dora e Zezė), i shpėtoi dėnimit tė merituar, pas tė cilit do tė vinte deheroizimi i natyrshėm dhe fashitja e valės sė ultranacionalizmit nė njė Serbi aspak tė demilitarizuar e ku ka ndryshuar vetėm fasada, pėrderisa nuk ėshtė kryer denazifikimi dhe dėnimi i tė gjithė kriminelėve qė e mbėshtetėn dhe ndoqėn deri nė fund Kasapin e Ballkanit.
Fatkeqėsisht, Millosheviēi vdiq nė duart e hollandezėve, qė janė shquar gjithmonė pėr butėsi nė qendrimet e ashpra ndaj serbėve, ēka tė bėn tė dyshosh pėr shkaqet dhe rrethanat e vdekjes sė atij qė pritej tė dėnohej me burgim tė pėrjetshėm.
Analistė skeptikė tashmė kanė filluar tė bėjnė lidhjen midis: kushteve dhe trajtimit tė tė shkėlqyer tė Sllobos nė burgun e Shveningenit; mundėsive tė kontrollit tė plotė shėndetėsor tė diktatorit serb, sidomos pas ankesave dhe kėrkesave tė pėrsėritura tė tij pėr trajtim mjekėsor tė specializuar nė Rusi; numrit tė mjaftueshėm dhe aftėsive tė padiskutueshme tė stafit mjekėsor tė burgut; dyshimeve pėr helmim tė mundshėm, tė hedhura nga avokati Tomanoviē, familja dhe vetė Sllobo; nevojave politike tė segmenteve ultranacionaliste nė Serbi, aleate tė Millosheviēit, pėr ta pėrdorur "heroikėn dhe martirizimin e pasvdekjes..." pėr qėllime politike tė pushtet-marrjes nė prag tė zgjedhjes; nevojave politike pėr tė neutralizuar dhe balancuar epėrsinė e padiskutueshme tė kundėrshtarit tė Sllobos, mitit tė shqiptarėve Rugova, pas vdekjes; mundėsisė sė hakmarrjes nga kundėrshtarėt politikė nė pushtet, ndaj tė cilėve ai pėrdori atentate kriminale; simpative proserbe tė hollandezėve, tė cilat janė manifestuar vazhdimisht gjatė konfliktit nė ish Jugosllavi, kur gjithmonė ushtarakėt hollandezė "gjendeshin tė lidhur" nga banditėt e Mlladiēit, madje deri edhe gjatė masakrave tė Srebrenicės, Zhepės e Gorazhdės, pas marrjes sė tyre nė dorėzim nga SFOR-i dhe kėmbėnguljes sė reparteve hollandeze pėr t'u instaluar pikėrisht pranė njėsive paramilitare tė serbėve tė Bosnjės dhe ushtarėve tė Mlladiēit, etj..
Gjithsesi, kėto dyshime nuk shėrbejnė pėr tė vėrtetuar asgjė, pėrderisa ēdo gjė u mbulua nga diagnoza post-mortum e mjekėve dhe do tė varroset pėrfundimisht nga balta e tokės serbe dhe mermeri i Panteonit tė korifejve tė Serbizmės. Dhe kjo sepse fati nuk deshi tė bėhej me viktimat, as me kryegjakatarin, por ndoshta me pasuesit e tij qė e pėrdorėn dhe u pėrdorėn prej dhe ultranacionalizmit tė pandėshkuar serb.

 

KOSOVA

Grupi Negociator shqiptar nė Vjenė, kundėrshton ndarjen e pushtetit nė Kosovė

Shala: Nuk do tė ketė ndarje pushtetesh nė tri nivele 

"Nuk do tė ketė rrafsh tė tretė tė ndarjes sė pushtetit ndėrmjet atij qėndror dhe lokal", u shprehėn anėtarėt e Grupit Negociator shqiptar pas takimit tė Vjenės. Tė gjithė anėtarėt e Grupit Negociator kanė mohuar mundėsinė qė, nė kuadėr tė reformimit tė pushtetit lokal, tė mund ketė strukturim tė atillė qė komunitetit serb do t'i mundėsonte njė pushtet tė veēantė, mbi atė tė komunave.
Presidenti i Kosovės z.Fatmir Sejdiu, vlerėsoi se delegacioni i Kosovės ishte pėrgatitur shumė mirė. "Mund tė them se tė gjitha ēėshtjet qė janė temė e bisedimeve tė Vjenės, janė tė harmonizuara mirė dhe ekipi ynė, i udhėhequr nga z.Thaēi, ka konsensus tė plotė nė tė gjitha aspektet", tha Sejdiu, duke mohuar mundėsinė e presioneve tė bashkėsisė ndėrkombėtare pėr ēėshtje tė caktuara.
"Kosova, - sipas Veton Surroit, - nuk mund tė tolerojė krijimin e rrafshit tė tretė nė mes tė pushtetit qendror dhe pushtetit lokal. Nė Kosovė do tė ekzistojė pushteti qendror, pushteti komunal".
Anėtari tjetėr i delegacionit tė Kosovės, Ylber Hysa, tha se pala serbe ka parashtruar platformėn e saj tė decentralizimit, por zoti Hysaj shtoi se pala serbe ka theksuar se nuk ėshtė as pėr ndarje as pėr kantonizim tė Kosovės.
Delegacionet e Prishtinės dhe Beogradit nėn drejtimin e zėvendėsnegociatorit pėr statusin e Kosovės, Albert Rohan, zhvilluan nė Vjenė bisedimet rreth decentralizimit. 
Pala shqiptare ka kėmbėngulur tek plani i paraqitur prej saj pėr decentralizimin, duke u fokusuar tek ēėshtjet qė kanė tė bėjnė me integrimin e pakicave dhe veēanėrisht asaj serbe. 
Nė pėrfundim tė takimit zoti Albert Rohan tha se takimi i rradhės do jetė nė prill. 
Bashkėpunėtori i parė i Ahtisarit, Albert Rohan ka deklarauar pėr mediat berlineze se pavarėsia shtetėrore ėshtė e domosdoshme pėr zhvillimin ekonomik tė Kosovės. Ai ka theksuar se investitorėt e huaj do tė shkojnė atje vetėm pas pėrcaktimit tė statusit ndėrkombėtar. Njėherėsh, Rohan ka shprehur bindjen se Kosova ka kapacitete ekonomike pėr pavarėsi, sepse ka resurse tė pasura tė thėngjillit dhe mineraleve tė tjera.
Blerim Shala, anėtar i delegacionit shqiptar, deklaroi se kėsaj radhe ėshtė diskutuar nė mėnyrė mė tė detajuar pėr ēėshtjet qė ishin nė axhendė, pra financimi i pushtetit lokal, bashkėpunimi midis komunave dhe bashkėpunimi rajonal. Por nė dallim prej herės tjetėr, kėsaj radhe edhe pala serbe u pėrpoq tė jetė mė konkrete dhe nė kėtė konkretėsi, mund t'ju them qė ishte krejtėsisht transparente nė synimet e saj, qė pėrmes reformės sė pushtetit lokal, tė arrijė qėllimet e veta, pra tė krijojė entitetin e dytė nė Kosovė, gjė qė ėshtė krejtėsisht e papranueshme, pėr fat, jo vetėm pėr delegacionin e Kosovės, por edhe pėr grupin e kontaktit dhe kryenegociatorin ndėrkombėtar, zotin Ahtisaari.
Nuk mund tė them qė kemi pika qė ramė dakord, por ėshtė e vėrtetė qė ne respektojmė shqetėsimet legjitime tė Beogradit, pėrsa i pėrket ardhmėrisė sė komunitetit serb, pas zgjidhjes sė statusit. Por ashtu jemi tė vetėdijshėm qė komunat nė Kosovė, mund tė kenė njė bashkėpunim intensiv pėr ēėshtje qė janė nė interes tė pėrbashkėt e qė janė pjesė pėrbėrėse e kompetencave tė tyre. Por perceptimi i fenomenit ėshtė thellėsisht kontradiktor midis nesh dhe palės serbe: Pala serbe pėrpiqet qė pėrmes reformės sė pushtetit lokal, tė arrijė qė Beogradi tė jetė drejtpėrdrejt i lidhur me komunat me shumicė serbe dhe qė komunat serbe tė krijojnė njė lloj entiteti tė veēantė, qė nuk do tė ketė lidhje tė mirėfilltė me pushtetin qendror tė Kosovės. 
Ne pėrpiqemi qė pėrmes reformės sė pushtetit lokal, tė akomodojmė nevojat dhe shqetėsimet e komunitetit serb nė Kosovė, por po ashtu tė krijojmė edhe njė tėrėsi funksionale nė kuadėr tė pushtetit tė Kosovės pas zgjidhjes sė statusit. Edhe nė kėtė aspekt kemi pėrkrahjen e plotė tė bashkėsisė ndėrkombėtare, tė zyrės sė Ahtisarit, sepse vetė zoti Rohan ka pėrsėritur qė nuk dėshirojmė qė nė Kosovė tė krijojmė njė pėrbindėsh administrativ, nuk dėshirojmė tė pėrsėrisim gabimet e Bosnjės, por dėshirojmė tė kemi njė pushtet qė tė funksionojė nė tė gjitha nivelet.
Tema e takimit tė radhės, lidhet me vetė idenė e zotit Rohan dhe zyrės sė Ahtisaarit, qė tė pėrgatisė njė material nė bazė tė pėrvojės sė deritashme, nė tė cilėn do tė mundohen tė japin propozime konkrete pėr zgjidhjen e ēėshtjeve tė ngritura nė takimet e datės 20 shkurt dhe 17 mars. 

 

HORIZONT

Njė vėshtrim mbi organizimin e Bashkimit Europian

Nga Gent Ulqini 

Bashkimi Europian (BE) ėshtė njė familje e vendeve europiane demokratike qė janė angazhuar tė punojnė sė bashku pėr paqen dhe progresin. Nuk ėshtė njė Shtet qė paraqitet pėr tė zėvendėsuar Shtetet ekzistente, por ėshtė diēka mė tepėr nė krahasim me organizatat ndėrkombėtare. BE ėshtė nė tė vėrtetė diēka e njėsuar. Shtetet e tij anėtare kanė krijuar njė seri institucionesh tė pėrbashkėta tė cilave i delegojnė njė pjesė tė sovranitetit tė tyre, nė mėnyrė qė vendimet mbi ēėshtje specifike tė interesit tė pėrbashkėt tė mund tė merren demokratikisht nė nivel europian. Ky bashkim i sovraniteteve quhet edhe "integrim europian".
Historikisht, rrėnjėt e Bashkimit Europian zbresin nė luftėn e dytė botėrore. Ideja e integrimit europian ka lindur pėr tė prerė udhėn qė tė mos ndodhin mė asnjėherė masakra dhe shkatėrrime. I pari qė e propozoi, nė fjalimin e 9 majit 1950, ka qėnė ministri i punėve tė jashtme franceze, Robert Shuman. Kjo datė, qė mund tė konsiderohet "ditėlindja" e BE sė tanishme, festohet ēdo vit si Festa e Europės.

***** 
Institucionet e BE janė pesė dhe secili prej tyre zhvillon njė rol specifik:

-Parlamenti Europian (i zgjedhur nga qytetarėt e Shteteve anėtare);
-Kėshilli i Bashkimit Europian (qė pėrfaqėson qeveritė e Shteteve anėtare);
-Komisioni Europian (forcė lėvizėse dhe organ ekzekutiv);
-Gjykata e drejtėsisė (qė garanton pėrputhshmėrinė me tė drejtėn);
-Gjykata e llogarive (qė verifikon administrimin e shėndetshėm dhe tė drejtė tė bilancit tė Bashkimit Europian).
*****
Kėto institucione mbėshteten nga pesė organe tė tjera tė rėndėsishme:
-Komiteti ekonomik dhe social europian (qė ėshtė zėdhėnės i opinioneve tė shoqėrisė civile tė organizuar mbi ēėshtje ekonomike dhe sociale);
-Komiteti i rajoneve (qė ėshtė zėdhėnės i opinioneve tė enteve rajonale dhe lokale);
-Banka qendrore europiane (qė ėshtė pėrgjegjės i politikės monetare dhe i administrimit tė euros);
-Mediatori europian (qė trajton denoncimet e paraqitura nga qytetarė kundėr rasteve tė administrimit tė keq nė veprimin e njė institucioni apo tė njė organi tė Bashkimit Europian);
-Banka europiane pėr investimet (qė kontribuon nė arritjen e objektivave tė Bashkimit Europian me anė tė financimit tė projekteve tė investimeve).
Plotėsojnė sistemin njė varg agjensish dhe organesh tė tjera.
*****
Shteti i sė drejtės ėshtė njė koncept themelor pėr Bashkimin Europian. Tė gjitha vendimet dhe procedurat e BE bazohen mbi traktatet qė janė miratuar nga tė gjitha vendet e BE.
Fillimisht, BE ngrihej nė vetėm gjashtė vende: Belgjika, Gjermania, Franca, Italia, Luksemburgu, Vendet e Ulta. Danimarka, Irlanda dhe Mbretėria e Bashkuar kanė aderuar nė vitin 1973, Greqia nė vitin 1981, Spanja dhe Portugalia nė vitin 1986, Austria, Finlanda dhe Suedia nė vitin 1995. Nė vitin 2004 ka ndodhur zgjerimi mė i madh i realizuar ndonjėherė me pranimin e dhjetė vendeve tė reja.
Nė vitet e para, pjesa mė e madhe e bashkėpunimit mes vendeve tė BE i pėrkiste tregėtisė dhe ekonomisė, por tashmė BE merret me shumė ēėshtje tė tjera tė rėndėsisė parėsore pėr jetėn tonė tė pėrditshme si tė drejtat e qytetarėve, lirive, sigurisė dhe drejtėsisė; krijimi i vendeve tė punės; zhvillimi rajonal; mbrojtja e mjedisit; njė globalizim nė shėrbim tė tė gjithėve.
Bashkimi Europian ka siguruar gjysėm shekulli stabilitet, paqe dhe pėrparim. Ka kontribuar pėr tė pėrmirėsuar nivelin e jetesės, pėr tė ndėrtuar njė treg tė pėrbashkėt europian, ka futur njė monedhė tė pėrbashkėt europiane, euro, dhe ka konsoliduar zėrin e Europės nė botė.
Njėsia nė diversitet: Europa ėshtė njė kontinent me shumė tradita dhe gjuhė tė ndryshme, por bashkėndan edhe njė trashėgimi vlerash tė pėrbashkėta pėr tu ruajtur. Ajo i jep shtysė bashkėpunimit mes popujve tė Europės, duke promovuar njėsinė nė krahasim me diversitetin dhe duke garantuar qė vendimet tė merren sa mė shumė tė jetė e mundur nė kontakt me qytetarėt.
Nė botėn e shekullit XXI, tė karakterizuar nga njė ndėrvarėsi mė e madhe, do tė bėhet pėrherė e mė e domosdoshme qė secili qytetar europian tė kooperojė me popujt e vendeve tė tjerė nė njė frymė kureshtie, tolerance dhe solidariteti.

___________________________

10 Mars 2006
___________________________

Legalistėt pėrshėndesin formimin e qeverisė sė re tė kryeministrit Agim Ēeku

Kabineti Ēeku, me kredenciale tė forta perėndimore

Kryeministri Agim Ēeku pėrfaqėson denjėsisht e maksimalisht interesat e shqiptarėve dhe do tė justifikojė kredencialet e shkėlqyera, tė cilat i konfirmuan ditėt e fundit, edhe personalitete politike nga mė tė spikaturat e kancelerive perėndimore.



Editorial

Fushėbetejat e braktisura tė pushtetit vendor

Nga Murat BASHA

Pavarėsisht kanalizimit tė luftės politike drejt strategjive zgjedhore, nė kuadėr tė shndėrrimit tė partive konkurrente nė formacione elektorale, kurrė nuk kam menduar se arritja e kėtij qėllimi mund tė anashkalojė e injorojė interesat e qytetarėve tė pėrfaqėsuar nga kėshilltarėt vendorė. Dhe kjo bindje mė pėrforcohet akoma mė shumė, nė prag tė zgjedhjeve tė reja pėr pushtetin vendor.
Ndaj dhe kam menduar se partitė politike pėrzgjedhin si kėshilltarė drejtuesit e tyre mė tė aftė e tė pėrkushtuar, pėr t'i shndėrruar kėshillat e njėsive vendore nė parlamente tė mirėfillta, duke iu larguar kėsisoj filozofisė sė dikurshme tė "pushtetit tė sovjetėve tė popullit", tė cilėn e trashėguam nga koha e qoftėlargut. Por fatkeqėsisht gabova, teksa pandeha se parrulla "gjithēka nė funksion tė pushtetit tė sovjetėve", ishte fiksuar dhe ka mbetur si moto e majtistėve nė kėshillin bashkiak tė kryeqytetit, filozofi e cila as denjohet tė kundėrshtohet nga kėshilltarėt e djathtė, qoftė edhe verbalisht.
Mendova se tė djathtėt do tė dėrgonin nė kėshillat bashkiakė tė kryeqytetit, bash skifterėt e luftės politike dhe pėrfaqėsuesit politikė qė nuk mundėn tė bėhen deputetė, por qė do tė dėshmonin stoicizėm dhe pėrkushtim gjatė luftės nė kėtė front ku mpleksen kaq fuqishėm interesat e zgjedhėsve dhe filozofitė e qeverisjes, pėr tė bėrė diferencėn dhe justifikuar besimin e elektoratit. 
Kjo ishte edhe arsyeja qė mė shtyu tė besoj se tė djathtėt kanė pėrzgjedhur si kėshilltarė figurat ndėr mė tė fuqishme politike dhe me vizionin mė tė spikatur, ēka shpesh mė shtyu tė kėrkoj ndėrthurjen e skemave dhe qėndrimeve politike, ēka fatkeqėsisht kurrė nuk u arrit, pasi asnjėherė nuk pashė qartėsi dhe vendosmėri pėr tė pėrballur aventurizmin e Edvin Ramės, ndonėse ky kundrohej si objektivi kryesor i diskretitimit tė sė Majtės nė pushtet, qė edhe pushtetin vendor e shndėrroi nė pushtet sovjetėsh e sovjetikėsh, bash nė kapėrcyell tė shekullit XXI.
Papėrgjegjshmėria e Edvin Ramės dhe poshtėrimi prej tij i interesave tė bashkėqytetarėve, ka qenė ku e ku mė barbare dhe rrėnuese se drejtimi i babaxhanit naiv Xhemal Tafaj, i cili bėhej copė pėr Tiranėn, pėr tė cilėn nėse do tė kishte afro 700 milionė eurot qė ka shpenzuar Edvin Rama gjatė 6 vjetėve tė pushtetit tė tij, do tė bėnte mrekullira dhe do tė ndėrtonte njė Tiranė tė tėrė.
Po ēfarė bėnė kėshilltarėt e djathtė pėr t'i thėnė ndal marroqit qė kėrcen nė pupitėr dhe para kamerave, apo qė zihet me kameramanėt kur mban fjalime me bejte e gjepura? Fatkeqėsisht, asgjė nuk bėnė... Sepse kurrė nuk ndėrtuan njė platformė pune tė pėrbashkėt tė prioriteteve tė kryeqytetit dhe fondeve qė do tė duheshin pėr realizimin e tyre.
Sepse kurrė nuk menduan t'i kundėrvėnė rrumpallės ramisto-ramiziste, pa masterplane urbanistike dhe logjikė ekonomike e zhvillimi, plane tė detajuara, qė do tė dėshmonin supremacinė e qeverisjes tė tė djathtėve, nė funksion tė rikthimit nė pushtet dhe efikasitetit tė menaxhimit tė lumit tė parave tė vjela nga taksapaguesit kryeqytetas. Sepse kurrė nuk menduan t'i thonė ndal asgjėsimit tė sipėrfaqeve tė gjelbėrta nga kryeshkatėrruesi i qytetit dhe grabitja e pronave tė qytetarėve nė funksion tė Mafia-s multimiliardare tė ndėrtimit, sekseri i tė cilės ishte Blendi Gonxhe, qė kėtė rol e ka luajtur edhe nė ideimin e "Planit francez" pėr qendrėn e Tiranės.
Dhe kjo luftė politike nė kėshillin bashkiak, para kamerave, duhej tė ishte ku e ku mė e ashpėr sesa lufta e sabotuar nga kartonat e maxhorancės socialiste nė Kuvend, pėr tė dėshmuar faktin se socialistėt janė banditėt qė e shkatėrruan kryeqytetin dhe qė na shesin pėr mrekullira investimet qė dikur i mbulonte njė ndėrmarrje rrugėsh me punėtorė tė bronjuar (gjysėm-invalidė) dhe Xhemali i pėrndershėm, qė nuk kish nė dispozicion as 10 % tė fondeve aktuale tė Edvin Ramės.
Askush nuk denjoi tė pyeste ekspertin Arben Meēe tė opozitės pėr mendime e konsulencė konkrete lidhur me shpenzimet marramendėse tė Edvin Ramės pėr, fjala vjen, shtesėn e Bashkisė, apo rrugė aspak prioritare, tė cilat janė bėrė me disafishin e kostos reale tė ndėrtimit. Askush nuk e ngriti zėrin pėr grabitjen e sipėrfaqes sė gjelbėr publike nė mes tė Parkut Rinia, (ku projekti u shkel me tė dyja kėmbėt dhe grabitja u legalizua me njė shifėr qesharake pėr njėsi tė sipėrfaqes sė uzurpuar, shifėr qė nuk ta pranojnė as pronarėt e Momlit dhe Farkės. Pėrkundrazi, sipas formulės sė "unitetit tė ēelniktė nė veprim", kėshilltarėt e tė dyja palėve nxituan tė firmosin "faktin e kryer", teksa mafiozėt pėrfituan si nė mall tė babait.
Askush nuk foli, asnjėherė, pėr tejkalimin skandaloz tė afateve tė punimeve nėpėr rrugėt-ferr tė Tiranės, apo pėr mungesėn e projekteve tė mirėfillta tė investimeve, teksa, pėrshembull, "rrugėt e reja" janė prishur nga katėr herė, pėr gjoja hapjen e kanalizimeve pėr "vendosjen e kabllove...", apo "tubacioneve tė kolektorėve", gjė e cila duhej bėrė njėherė e mirė, nėse do tė kishte projekte tė mirėfillta.
Po ēfarė ka ndodhur me Tiranėn tonė? Ajo ėshtė bėrė plotėsisht e pabanueshme, e padurueshme pėr zhurmat, ndotjen, tejkalimin e normave tė popullimit, ngushtimin e trotuarėve dhe hapėsirave midis ndėrtimeve, deri edhe nė zėnie drite e dritaresh.
Po pėrse duhet t'i besojmė gjepurave tė Edvinit pėr gjoja normim dhe zbatim rigoroz tė koefiēientit prej 40 % tė sipėrfaqeve-troje tė ndėrtimit, teksa ai nė Tiranėn e Re ka miratuar ndėrtime me koefiēient gati 100 % tė shfrytėzimit tė sipėrfaqes, sikundėr nė rastin e 13 katėshit tė ngritur nė sheshin ku dikur ka qenė ambasada kroate, e pėr tė cilin, kur bllokoi punimet, thirri me pompozitet mediat e lakejve, me pretekstin se vendimi i tij bazohej nė faktin se firma "abuzuese" synon tė zėrė plotėsisht "dritėn e banesave tė pallatit fqinjė...".
Ku shkoi ngrefosja e Edvinit pėr gjoja rregullimin shembullor tė rrugės dhe trotuareve tė rrugės "Myslym Shyri", ku asfalti u shkatėrrua mbi 4 herė, ndėrsa pllakat e trotuareve janė shndėrruar nė ēarqe pėr ujqėr e dhelpra, teksa kalimtarėt thyejnė qafėn!
Po pėrse vallė, qeveria Berisha e ka penguar Edvinin t'i hedhė njė dorė asfalt segmenteve tė unazės nga rruga "Bardhyl" e deri tek stacioni i trenit, rrugė qė janė mė zi se rrugėt e Mosulit dhe Kabulit!
Jo! Edvini shin lėmėn se nuk ka opozitė nė Bashki dhe qeveri qė ta "zėrė lepurin me qerre", pėr t'ia kursyer ngrefosjet para kamerave si tė atyre marroqėve tė Piaca Venecias, apo shesheve tė Mynihut e Berlinit.
Unė nuk ia dėshiroj Bėnēėn dhe qethjen time, por do t'i uroja me gjithė shpirt largimin nga ekranet dhe jeta jonė politike, tė cilėn e ka bėrė tė padurueshme qoftė me dėrr-dėrret e gėr-mėrret, qoftė edhe me ndėrsimet e teneqexhinjve, daullexhinjve dhe borizanėve nė sallėn e parlamentit, ku ka angazhuar, nė opozitėn mė skandaloze, bash trashėgimtarėt e zanatēinjve, qė dikur na kallaisnin enėt, qė bėnin tellalin, apo burizanėt e ēetave partizane, qė mblidhnin "ejani kėtu, kėtu, bashkė me ne", teveqelėt qė lanė gėrrabat e barinjve, e qė mė pas u shndėrruan nė kriminelė qė dogjėn e vranė, ngaqė "tokėn e zezė kishin pėr shtrojė / qiellin e lartė kishin mbulojė...".
Por nė fund tė fundit, do tė dėshiroja njė efikasitet dhe impenjim maksimal tė kėshilltarėve tė djathtė tė bashkisė sė kryeqytetit deri nė zgjedhje, me qėllim qė ato tė fitohen nga e djathta, qė ka shansin tė riparojė efektet shkatėrrimtare mbi kryeqytetin dhe tė dėshmojė meritėn e qeverisjes vendore, qė pėrveē interesave korruptive, po pėrdoret politikisht pėr tė sabotuar projektet e qeverisė aktuale pėr njė zhvillimin harmonik urbanistik e arkitekturor tė qyteteve tona dhe qendrave tė banimit qė janė shfytyruar nga sharlatanizmi dhe makutėria. Prandaj nuk mund ta toleroj dhe nuk kam si ta shpjegoj mungesėn e kėshilltarėve tė djathtė (ēuditėrisht 100 %), nė mbledhjen e fundit tė kėshillit bashkiak pėr shqyrtimin e buxhetit tė kėtij viti, sepse e konsideroj atė si braktisje pa motiv dhe logjikė, tė fushėbetejės politike... 
I bindur se qytetėrimin bashkėkohor mbarėbotėror e ka ndėrtuar e Djathta, dhe jo e Majta, mė lind e drejta tė ėndėrroj dhe pretendoj pėr vazhdimin e kėtij misioni tė saj edhe pas fitores sė zgjedhjeve tė ardhshme vendore.

 

KRYESORE

PLL uron drejtuesit e rinj tė Kosovės

PARTIA LEVIZJA LEGALITETIT
DEPARTAMENTI INFORMACIONIT

Tiranė, mė 11 mars 2006
Njoftim pėr mediat
Kryetari i PLL z.Ekrem Spahiu, nė emėr tė legalistėve, pėrmes telegrameve tė veēanta uroi dje drejtuesit mė tė rinj tė Kosovės, pėrkatėsisht kryetarin e Kuvendit z.Kolė Berisha dhe kryeministrin z.Agim Ēeku.
Nė telegrame, krahas konsideratave mė tė larta dhe urimeve vėllazėrore, shprehet bindja dhe siguria se gjatė mandatit tė tyre, Kosova do tė shėnojė hapa tė rėndėsishėm pėrpara nė drejtim tė stabilitetit politik, pėrparimit demokratik dhe ekonomik dhe pėrmbushjes sė standardeve tė larta qė ajo i ka caktuar vetes, pėr tė kulmuar me pavarėsinė e saj, qė ėshtė njė proces i pakthyeshėm dhe ngjarje shumė e afėrt.
Z.Spahiu i siguroi dy drejtuesit e lartė pėr mbėshtetjen e plotė dhe solidaritetin vėllazėror, qė si deri mė sot, ai dhe Partia "Lėvizja e Legalitetit", do t'ia ofrojnė pa rezerva gjithė klasės politike shqiptare nė Kosovė.
Zėdhėnėsi i shtypit i PLL


Legalistėt pėrshėndesin formimin e qeverisė sė re tė kryeministrit Agim Ēeku

Kabineti Ēeku, me kredenciale tė forta perėndimore

Kryeministri Agim Ēeku pėrfaqėson denjėsisht e maksimalisht interesat e shqiptarėve dhe do tė justifikojė kredencialet e shkėlqyera, tė cilat i konfirmuan ditėt e fundit, edhe personalitete politike nga mė tė spikaturat e kancelerive perėndimore.

Nga Astrit KOLA

Mesazhet qė vijnė nga Prishtina

Angazhimi i mirėfilltė politik i gjeneral Agim Ēekut dhe ngarkimi i tij me detyrėn e krijimit tė qeverisė sė re tė Kosovės, ėshtė njė simbolikė pastėrtisht e qartė e Perėndimit pėr vlerėsimin e liderėve tė UĒK si partnerė tė denjė e luajalė politikė dhe qeverisės nė Kosovėn e planifikuar si shtet i pavarur brenda kėtij viti. 
Kjo simbolikė ėshtė rikonfirmim i sė njėjtės mendėsi perėndimore, qė inkurajoi angazhimin dhe silurimin politik tė ish kryeministrit Haradinaj, si njė ndėr herojtė dhe komandantėt mė tė shquar tė UĒK dhe luftės ēlirimtare tė shqiptarėve tė Kosovės shqiptare. 
Eshtė pikėrisht dora perėndimore ajo qė determinoi vendimin mė tė fundit tė Tribunalit tė Hagės pėr lejimin e shumėpritur tė z.Haradinaj pėr t'u rikthyer nė skenėn politike. Simbolikat e njėpasnjėshme tė ditėve tė fundit nė Prishtinė, janė afirmim indirekt i mesazhit perėndimor pėr Beogradin zyrtar, se tashmė, nėse serbėt do tė tentojnė njė ndėrhyrje ushtarake nė Kosovė, do tė marrin pėrgjigje adekuate nga qeveritarė ish-ushtarakė, me tė cilėt ata u pėrballėn ushtarakisht gjatė konfliktit tė pėrgjakshėm tė vitit 1999, e me tė cilėt NATO bashkėpunoi nė terren pėr zbatimin e planit tė bombardimeve dhe futjes sė trupave.
Ndėrsa mesazhi i brendshėm i emėrimit tė gjeneral Ēekut, nė adresė tė popullit tė Kosovės, ėshtė krijimi dhe konsolidimi i besimit se fatet e tyre tashmė janė nė duart e heronjve qė luftuan, e qė i firmosėn me gjak provat e besnikėrisė ndaj kauzės sė shqiptarizmės.
Marrėdhėniet e pėrmirėsuara dukshėm midis z.Rugova dhe gjeneral Ēekut, gjatė vitit tė fundit, kanė shėrbyer si kartė garancie pėr gjeneralin-kryeministėr, nė vazhdėn e precedentit Haradinaj, karriera e tė cilit u ndėrpre dhunshėm nga segmente proserbe tė bashkėsisė ndėrkombėtare, nė shenjė hakmarrjeje.
Duke u nisur nga persistenca dhe kokėfortėsia e kėtyre segment-faktorėve nė gjirin e perėndimorėve, nuk do tė habiteshim nėse, njė ditė tė bukur, teto Karla e njohur pėr alergjinė ndaj shqiptarėve, tė dėrgojė nė zyrėn kryeministrore tė z.Ēeku, tė njėjtėn akt-akuzė tė formuluar nė Beograd, qė dikur ia adresoi z.Hradinaj bash nė pikun e punės pėr pėrgatitjen e negociatave pėr pavarėsimin, nė vazhdėn e skemės antishqiptare tė njollosjes me damkėn e "kriminelit tė luftės...", tė heronjve tė UĒK-sė.
Rikthimi nė skenėn politike i z.Haradinaj dhe pranimi i njėzėshėm i z.Ēeku nė postin mė tė lartė ekzekutiv tė Kosovės, nga mbarė klasa politike kosovare dhe populli, dėshmon rrokjen e mesazheve tė miqve perėndimorė dhe besimin e merituar ndaj figurave qendrore qė u shndėrruan nė simbole tė ardhmėrisė politike.
Miratimi nga parlamenti i Kosovės, i kryeministrit Ēeku, ndėrkohė qė nė pėrbėrje tė tė cilit janė edhe 12 deputetėve serbė, dhe teksa Ratko Mlladiē kėrkohet me ngulm pėr t'u dorėzuar nė Hagė, flet pėr qendrimin kontrastues tė Perėndimit, qė kryeluftėtarin e kauzės shqiptare e pranon pėr partner politik, ndėrsa antipodin serb tė tij, e ka shpallur nė kėrkim pėr ta dėnuar pėr "krime lufte dhe krime genocidale kundėr njerėzimit".
Tashmė, me lėvizjet e fundit politike nė Prishtinė, segmentet proshqiptare tė Perėndimit euro-atlantik, po rrisin konvencion-elementėt e sigurisė, bash nė pikun e kristalizimit tė lėvizjeve dhe tezave tė modifikuara e tė reja politike, qė do tė rishtrohen, tashmė tė pasuruara e riformatuara, nė tryezat negociuese shqiptaro-serbe tė Vjenės.
Pikėrisht pėr kėtė arsye, lėvizjet e fundit politike nė Prishtinė, po rrisin besimin e mbarė shqiptarėve pėr rikonfigurime politike qė do ta konsolidojnė lidershipin politik shqiptar nė kushtet kur, mė shumė se kurrė, rezultatet bėhen produkt i ekipeve cilėsore politiko-qeverisėse, tė cilėt, pėrveē vlerave qė bartin, gėzojnė edhe mbėshtetjen e padiskutueshme tė aleatėve tanė strategjikė. Nga ky fakt buron edhe bindja se z.Ēeku do tė dijė tė pėrfaqėsojė denjėsisht e maksimalisht interesat e shqiptarėve dhe do tė justifikojė kredencialet e shkėlqyera, tė cilat i konfirmuan ditėt e fundit, edhe personalitete politike nga mė tė spikaturat e kancelerive perėndimore. 


Ngjarje dhe komente 

"Kolona e tė pestėve" nė mazhorancė tenton zgjerim

Nga Zamir Gjurgji


Pas rezultateve tė zgjedhjeve tė pėrgjithshme tė 3 korrikut, nė njė kohė kur kreu aktual i qeverisė z.Berisha tentoi ta shtrinte koalicionin e tij mė tej se "qendra e djathtė" me PAA-nė e Xhuvelit, politikani mė refraktar ndaj aderimit tė agraristėve nė Qeveri rezultoi kreu i PDK-sė, Nikollė Lesi. Pėr njė kohė tė stėrgjatė, ai pėrdori gjithė arsenalin e tij politik e mediatik anti-xhuvelist nė "K.J." e mė gjerė. 
Nėse do tė kishte kush tė drejtė tė kritikonte PD-nė pse ishte zgjeruar nga e majta, Lesi jo vetėm qė duhej tė ishte i fundit pėr tė ngritur zėrin, por i pari qė duhej tė ulte kokėn. PDK-Lesi, ishte e vetmja Parti qė kryetarin e saj, Nikollė Lesi dora vetė, e futi nė Parlament si aleat i socialistėve, duke dhunuar hapur mandatin e deputetit demokrat tė Lezhės, z.Llesh Kola (mos harrojmė se z.Lesi i dha dorėn dhe i uroi njėherė fitoren kundėrpartit tė vet nė fund tė raundit tė parė!).
Nga mėnyra si ėshtė kompozuar mazhoranca parlamentare (pa pėrfshirjen e 4 deputetėve tė Xhuvelit), numri prej 75 deputetėve i kėsaj mazhorance, ėshtė njė bombė me telekomandė, pasi 5 prej kėtyre deputetėve u pėrkasin dy prej partive qė kanė interesa tė drejtpėrdrejta nė dobi tė faktorėve dhe lobingjeve jashtė Shqipėrisė, e nė konflikt interesi me tė ardhmen e shqiptarėve.
Kėsisoj, formula e "70 deputetėve tė mazhorancės", e artikuluar nė fillim-korrik tė vitit tė shkuar nga Gramoz Ruci dhe e afishuar sėfundmi nė parlament prej Taulant Ballės, ishte njė "formulė" qė mund tė gjente zbatim nė ēdo kohė qė Shqipėria do orvatej tė hidhte njė hap para, nė dobi tė interesave tė saj kombėtare.
Mjaftoi kriza energjitike (ende e patejkaluar), qė Greqia tė pėrfitonte "mbylljen e Ēėshtjes Ēame dhe hapjen nė Himarė tė shkollės greke", ndėrsa nėnshkrimi i MSA-sė i rivuri nė funksion tė plotė levat lesisto-duliste, duke gjetur si sebep i mocionin anti-Topalli. (Kur parlamenti "digjej" nga histerizmat socialiste, Dule kėrkonte "tė krihej" pėr 14-vjetorin e tė qenit dhėndėr nė politikė, ndėrsa vetė Lesi kėrkonte qė nė kėto ēaste, Dules t'i ēohej "krehėri" nė sallėn e Hotelit).
Sakaq, nė kohėn e mocionit anti-Topalli, Kosova ishte nė prag tė riformatimit tė saj politik pas vdekjes sė Presidentit Rugova dhe nė prag tė pėrcaktimit tė statusit tė saj tė pavarėsisė.
E pikėrisht nė kėtė kohė, opozita tregishtore socialiste gjeti rastin "tė bėnte numra" me tė dhėnat e tabelės elektronike, pėr ta ēuar parlamentin shqiptar nė njė impas politik. Ajo bėri atė qė pritej, asgjė mė shumė se ē'ka bėrė nė 29 nėntor 1994 - festa e pėrbashkėt me serbėt; pėrgjatė viteve tė pushtetit anti-kombėtar enverist; mė 2 korrik 1990 - destabilizimi i vendit me hapjen e ambasadave, nė kohėn kur nė Prishtinė vulosej "Republika e Kosovės"; nė mars 1997 - destabilizoi tregishtorisht vendin, nė njė kohė kur Kosova ishte gati tė pėrballej me "makinėn ushtarake milloshevi[iane", etj..
Por, opozita nuk mund tė bėnte asgjė mė shumė se kaq, nėse nuk ishte nė aleancė tė pazgjidhshme me Lesin, Gjinin, Dulen, Peēin e Solisin. 
"Kolona e tė pestėve" do tė kishte funksionuar "si sahat", nėse xhuvelistėt nuk do t'ia kishin prishur pa dashur planin. Kjo kolonė duhet, tashmė, tė jetė e shtuar deri nė atė masė sa tė zhvleftėsohen xhuvelistėt. E pėr tė modifikuar disi skemėn e vjetėr, duhej tė futej nė lojė "njeriu i dosjeve tė zeza", z.Theodhori Sollaku. Nė kėtė mėnyrė, "peshku i parė" Nard Ndoka, ra nė rrjetė, ndėrsa peshqit e tjerė, edhe sikur tė lėvizin si ngjala, vėshtirė se mund tė mos bien nė rrjetėn e Sollakut. Pėr mė tepėr, kjo skemė bėhet mė e bindshme pėr t'u realizuar, kur sheh se me ē'guxim tė ēartur i drejtohet kreu i social-komunistėve Gramoz Ruci, njėrit prej maxhorancistėve centristė: "o illi, ulu illi, o illi ponja, ulu"... dhe personi nė fjalė ulet e s'bėzan, e pėr tė mos harruar se cilin preferonte nga maxhorancistėt Dule pėr kryeministėr, kur shpallte pėrkrahjen e tij pėr "duart e pastra"?! Mjafton edhe kaq, pėr tė mbėrritur te 70-ta e aq shumė dėshiruar nga antishqiptarėt e tė dyja krahėve tė politikės, nėpėrmjet "kutisė sė fshehtė", e cila pėr "aeroplanin" e qeverisė Berisha, do tė funksiononte si "kuti e zezė".
Kjo katrahurė e opozitarėve me (o)pozitarėt, nuk do tė kishte dhėnė tė tilla pasoja, nėse nė vend tė pesėshes sė parlamentarėve tė PBDNJ-PDK, do tė kishin zėnė vendin e tyre tė merituar "njė pesėshe legalisto-balliste", e cila edhepse ka njė rezultat mė shumė se 5% tė inflacionuar , tė njohur nga KQZ - respektivisht 3.5% dhe 1.7% - , rri e vėshron (edhe pse reagon fort jashtė parlamentit) se si tė klonuarit maxhorancistė lesistė e dulistė, i bėjnė amen Drashkoviēit dhe Karamanlisit, duke nėpėrkėmbur hapur interesat e maxhorancės kombėtare!!!

Ku po rrezikon kabineti Berisha

Nga Gjergj THANASI

Porti i Durrėsit
"ZP"-ja e 10 marsit 2006 ngrinte alarmin pėr Portin e Durrėsit si port droge, me pesė ditė vonesė krahasur me gazetėn "Atdheu". Pas pilafit, pra, pas ardhjes sė guvernatorit Ridge. Pas problemeve qė ai ngriti me Ekzekutivin shqiptar. Vėrtet ėshtė pėr tė ardhur keq qė, nė thelb, Porti i Durrėsit vazhdon tė mbetet problematik, nė tė njėjtėn shkallė sa ē'ishte kur nė tė sundonin klanet e "Zemunit", apo tė "Ēepanit". 
Do analizojmė rastet e fundit: Lumi i drogės nuk ėshtė prodhim i ministrit Olldashi. Ai buron nga ambiente socialiste, ndonėse mėnyra e organizimit, mjetet e pėrdorura pėr transport, ambalazhimi kualitativ, tregojnė se "reforma Olldashi" nuk e ka ridimensionuar sadopak krimin e organizuar me stampė-mafioze, tė finalizuar nė trafikun internacional tė substancave psikotrope. 
Kalimi tragjik i tre shqiptarėve tė mjerė nga FYROM-i, ėshtė alarmant jo sepse vdiqėn tre shqiptarė duke kaluar kufijtė. Vdekja e shqiptarėve nė kufij nuk pėrbėn mė lajm, ėshtė diēka rutinė. Por, nė botėn e pas 11 Shtatorit, kalimi klandestin i tre njerėzve me mjet motorrik me rrota, brenda mureve tė kėshtjellės Europė, ėshtė kambanė alarmi jo vetėm pėr pasigurinė e portit tė Durrėsit, por edhe pėr atė tė Barit. 
Nė kėtė botė globale, aleati i djathtė spanjoll i amerikanėve, Aznar, ra nga pushteti vetėm me disa bomba tė shpėrthyera nė kohėn dhe vendin e duhur, pikėrisht mė 11 Mars. Po aleati Berluskon, nėse bie, a do tė ēojė nė largimin e ushtarėve italianė nga Nasiria, ashtu si aleati Aznar?! 
Me sa dimė, nė Itali sė shpejti do tė ketė zgjedhje. Durrėsi i Shqipėrisė, pėr Romėn e Italisė, ėshtė si Ēekuta e Marokut pėr Madridin e Spanjės.
Kėshtu lexohet gjeopolitika e mungesės sė sigurisė sė njė Porti modest si ai i Durrėsit, qė kontribuoi fuqimisht pėr shkaqet e mėsipėrme, mė theqafjen e kryeministrit Nano.

AMBO-Gazprom
Njėherė e njė kohė, ishim fener ndriēues i socializmit dhe trajnonim terroristė pėr tė katėr anėt e botės. Nga Ekuadori, e deri tek palestinezėt e Xhorxh Abashit. Nga xhunglat e Katanagės, tek terroristėt anti-Huan Karlos. 
Sot jemi bėrė bishtuk-ndriēues i ekonomisė sė tregut dhe u japim mend shumėkombėsheve amerikane, se ku t'i kalojnė damarėt e energjisė sė ekonomisė globale!!! Zoti i ruajtė shqiptarėt si komb, nėqoftėse menēurinė e Rugovės e zėvendėsojnė me Mosadekė iranianė, mendjelehtė, qė maten me hijen e mėngjesit. 
Zoti na ruajtė! Kjo rrugė na e nxjerr profet edhe Majko-tunelin nėn Adriatik, hajdutin e skrapeve tė tankeve! Arbėr Xhaferri bėri paralajmėrimin mė tė qartė dhe kategorik tė mundshėm. Njėlloj si nė kohėn e Mosadekut, ku amerikanėt gjetėn njė gjeneral Zarif pėr ta korrigjuar katastrofėn energjitike. Edhe sot, ndonjė ndihmės atashe-tregtar, mund tė gjejė ndonjė gjeneral nga Malindi, pėr tė normalizuar gjendjen nga Mosadekėt e ekzaltuar. Agip-i nuk e shpėtoi tė ndjerin... 
Gazpromi i Rusisė tradicionale anti-shqiptare, nuk mund tė shėrbejė si salvaxhente nė vitin 2006. Edhe sikur Ambo-ja tė na e ndotė ndopak Vlorėn, ia vlen blerja e dashamirėsisė amerikane me kėtė ēmim. Fundi-fundit, Vlora e shokėve Hysni, Manush, Hito, Kadri (&company), pagoi ēmimin ekologjik tė PVC-sė me ndotje zhive, pėr "miqėsinė e pathyeshme shqiptaro-kineze". 
Qeveritarėt tanė, veēanėrisht njerėz tė menēur si z.Ruli, e dinė se Aspro Pyrgos-i, Motor-Oil s.a. e Korinthit dhe Gazpromi, nuk e fitojnė duelin me AMBO-n, Hullyburton-in dhe Brovvn&Roots-in, pas tė cilave ėshtė vetė superfuqia amerikane. Vėrtet socialistėt e qelbėn me pisllėqet, pėrfshirė edhe materialet strategjike, por a nuk ishin ish-komunistėt shqiptarė, qė u bėnė interlokutorė tė zonjushės Lino nė vitin 1996?
Zot ruaje Shqipėrinė nga njė pėrsėritje e '96-'97-ės, ku vėllezėrit tanė socialistė do ta ridjegin atdheun, pėr tė marrė pushtetin qė kanė njė gjashtė-mujor qė u mungon pjesėrisht.

Shkolla greke nė Himarė
M'u bė qejfi shumė qė po hapet njė shkollė e re nė Shqipėri. Zv.ministri grek, njėlloj si i ndjeri zv.ministri Kranidiotis, hyri e doli nė Shqipėri, inaguroi katėr mure tė rikonstruktuara, pa leje tė organeve kompetente shqiptare. Shkeli me tė dyja kėmbėt himnin, flamurin dhe simbolikėn kombėtare tė njė vendi fqinj e "mik" si Shqipėria, nė emėr tė "miqėsisė shqiptaro-greke", dhe tė "integrimit" shqiptar nė Europė.
Integrim tė cilin e theksoi me elokuencė edhe zv.ministri shqiptar Gajo, qė besoj se do tė qėndrojė gjatė nė politikėn shqiptare, fat qė nuk ma do mendja se do ta gėzojė zv.ministri Bojaxhiu. Sa mirė do tė ishte qė tė shtoheshin shkollat nė Himarė dhe nė tėrė fshatrat e Bregut (bregdetit jonian tė Shqipėrisė). Fjala vjen, zv.ministri Halit Shamata mund tė inaguronte njė kolegj tė tipit "Turgut Ozal" nė Pilur, ndėrsa Arenca Troshani tė inaguronte, nė kuadėr tė integrimit europian, ndonjė shkollė italiane tė tipit Vinēenc Prenushi, nė Himarėn qytet, bri pėr bri me shkollėn greke nė Himarė-katund. 
Pra tradita e shkollės greke, jo pėr mdonjė gjė, ėshtė mė pak e hershme sesa lidhja tradicionale e Himarės me Mbretėrinė e Napolit, pėrfshirė kėtu edhe regjimentin Real Macedonia, mbushur plot e pėrplot me himariotė. Njė veprim i tillė do t'i shėrbente integrimit nė BE, nė NATO, e kėshtu me radhė...


DOSSIER

Ju rrėfej tė vėrtetėn e llahtarshme tė rebelimit 1997 (2)

Komiteti i Vlorės, listė me 111 emra pėr t'u ekzekutuar

Nga Kostandin KOLIQI


(Vijon nga numri i kaluar)

Prapė kjo opozitė!

Agresiviteti i opozitės sė majtė nė parlament dhe media, po shtohet dita-ditės. Nė krye janė vėnė sėrish ata, mė "trimat e '97-ės", organizatorėt dhe udhėheqėsit e rebelimit nė Vlorė dhe Jug tė vendit, si Gramoz Ruēi, Skėnder Gjinushi, Sabit Brokaj, Stefan Ēipa, etj.. Pėr rastėsi, mungojnė Arben Malaj, Luiza Hoxha, Rexhep Meidani..., mungojnė edhe Gjolekė Malaj, Zani Gjinēaushi, Xhevat Koēia, Ridvan Peshkėpia, Qatip Alia, etj., por me zemėr janė aty, nė Vlorė... dhe nė parlament. 
Mbi tė gjithė shquhet i kudondodhuri Pandeli, i cili guxoi t'i kujtonte me arrogancė kryeministrit Berisha, 9 Marsin e '97-ės, por harroi t'u tregonte gazetarėve dhe shqiptarėve se ishte pikėrisht ish Presidenti Berisha, qė i kish kthyer taborret e enveristėve rebelė nga aeroporti i Rinasit, pėr tė negociuar pėr paqtim...
Tani, deputetė-kallashnikvsave, u kanė vjedhur jo "paratė" e fajdeve, por "kutinė e fshehtė dhe votėn e lirė nė parlamentin tempull tė demokracisė...". Pra kurdoherė gjendet sepebi, pėr ta pėrdorur pėr tė marrė pushtetin, sa kohė qė shtetin e kanė pothuajse plotėsisht nė dorė. 
Natyrisht qė tamburashėt shqiptarė dhe sazexhinjtė-pjestarė tė minoriteteve nė Kuvend, nėn shembullin e serb-fshatarėve tė Shumadisė dhe kryengritjes serbofile tė Vlorės, (dėshtuar nė vitin 1932, e triumfuese nė vitin 1997), jo vetėm qė kanė bėrė gati tregishtorin-konvencion, por edhe banditė-skafistėt e vlonjatė, tashmė me skafe tė lidhura nė breg dhe drogė tė mbetur stok. 
Ata po e pėrgatisin rebelimin, jo mė me pretekst paratė e fajdeve me kryeqendėr qytetin qė i polli dhe i pėrdori ato, por me sebep bash "fatet ekologjike tė kryeqytetit shqiptar tė Jugut...".
Gati pėr ndihmė kanė edhe niko-kolilė-himariotėt e Vasil Boleqėnit, vorio-epirotėt e Harallamb Karathanos, me bajrakė-flamujt grekė tė Aleks Andonit dhe hordhitė e Stefan Ēipės, tė cilit para 8 vjetėsh Himara shqiptare i ngriti kėngėn "Qani motra, nėna qani / na i shoi djemtė Stefani / Stefan Ēipė pilurioti / hakėn tė ta marrtė Zoti...". 
Po pėrse Zoti!!??
Astrit Kola

(Vijon nga numri i kaluar)

Nė rreshtin e parė shikoja disa gra tė veshura me tė zeza, nė krye tė tė cilave qėndronte Luiza Hoxha, (disa muaj mė vonė deputete e PS pėr Vlorėn), e shoqėruar nga gratė e familjes Brokaj, qė bėnin shenja tė turpshme duke mbledhur dorėn dhe duke lėnė tė lirė gishtin e mesit. Edhe kjo shenjė e huazuar nga jashtė vendit, e ngjashme me simbolin serb tė tre gishtave, qė pėr herė tė parė ia pashė Skėnder Gjinushit, pastaj tė tjerėve qė e shoqėronin, apo atyre qė erdhėn mė pas nė Vlorė, nė kryesim tė rebelimit.
U habita nga kjo shenjė-sharje, sepse ne shqiptarėt, shenjėn e sharjes e bėjmė ndryshe.
Kur erdhi koha qė turma tė lėvizte nga sheshi tė Prefektura, Skėnder Gjinushi dhe tė tjerė politikanė, dolėn nė krye tė turmės. Ata bėrtisnin "Duam paratė tona". Pjesa dėrmuese e turmės vetėm sa i shoqėronte.
Mė datė 13 shkurt filloi djegia e gomave tė makinave nėpėr rrugė dhe ngritja e barrikadave me makina tė prishura dhe mjete tė tjera. Qytetarėt vlonjatė filluan tė rralloheshin.
Mė datė 15 shkurt fillojnė kėrcėnimet me letra poshtė derės dhe vendosja e gjobave ndaj familjeve vlonjate, "sepse duhen pėr shpenzime tė Komitetit tė Shpėtimit Publik", u thoshin.
Hidhet parrulla e parė "Poshtė Qeveria", e mė pas ajo "Tė mbyllen dyqanet, vetėm furrat e bukės tė punojnė". Filluan shenjat e para tė urisė. Me t'u krijuar Komiteti i Shpėtimit Publik, punėn e parė qė bėri, urdhėroi mbylljen e Portit tė Vlorės. 
Pėrfaqėsues tė tij, disa fėmijė tė moshės 12-17 vjeē, por tė drejtuar nga disa burra pakashumė tė thyer nė moshė, me ato kasketat karakteristike nė kokė, dėrguan vendimin e Komitetit dhe kėrkonin zbatimin e tij urgjentisht, "se, pėrndryshe...".
Qėllimi ishte i qartė, qyteti tė kalonte, pakashumė nė njė grevė urie dhe izolim tė plotė.
Mė datė 17 shkurt, informohem se nė Jug ishte shpėrndarė njė hartė e Vorio-Epirit, ku nė tė pėrfshihej edhe Vlora. Po kėtė ditė mė vjen edhe harta me shpjegues nė gjuhėn greke.
Pikėrisht mė kėtė datė hidhet edhe ideja e rrėzimit tė Qeverisė, qoftė edhe me forcė.
Mė datė 18 shkurt, njė grup studentėsh takohen me z.Pjetėr Arbnori.
Mė datė 19 shkurt, po ky grup takon edhe Presidentin e Republikės z.Sali Berisha.
Skafet ishin nė pikun e punės sė tyre, duke siguruar fitime tė jashtėzakonshme. 
Tashmė, nė krye tė policisė kishin vėnė, me bekimin e Komitetit tė Shpėtimit Publik, Skėnder Gjinushit dhe Sabit Brokės, njė person tė quajtur Milto Kordha.
Po mė datė 19 shkurt, rreth orės 11.00, organizohet njė miting tek Prefektura.
Skėnder Gjinushi i drejtohet turmės: "Studentėt kanė vajtur tek Arbnori, tek ai mefsha. Po atė natė kanė vajtur edhe tek Maloku... Ne do ta rrėzojmė Malokun dhe qeverinė e tij, qoftė edhe me armė. Do ta marrim zvarrė...". Nė kėtė ēast, njė i ri nė moshė, i cili imiton Arbnorin dhe prezantohet si pjesėmarrės nė takim, qė na qėnkėsh larguar nga delegacioni "ngaqė nuk duronte dot mė", i deklaroi turmės se "Pjetėr Arbnori na tha - le ta bajnė vlonjatėt xhiron Vlorė-Skelė, se ashtu e kanė ba pėrherė, dhe u ban mirė...".
Britmat e grupimit tė parė tė turmės, u shoqėruan me parrullat "Poshtė Parlamenti, poshtė Presidenti...".
Hartat e Vorio-Epirit, ku pėrfshihej edhe Vlora, kishin irrituar njė pjesė tė popullit, megjithė pakėnaqėsinė e pėrgjithshme ndaj shtetit pėr firmat piramidale. Njėri nga turma thėrret "nuk i duam grekėrit, jemi me Italinė, poshtė Shqipėria, rroftė Italia, Vlora qytet italian!!!". Pothuajse ngeli njė zė i vetėm. Kėto parrulla u pėrshėndetėn me britma dhe duartrokitje vetėm nga Gjinushi, Ceka dhe grupi i tyre i shoqėrimit. 
Pėr tė qarė dhe qeshur njėherėsh. Pėr tė qeshur kur shikoje pėrplasjen e agjenturave tė huaja, ndaj tė cilave predominonte ajo greke. Kush fitoi? Mė duket se grekėt dolėn me tė fituar. Nė kėtė kohė, studentėt, nė mėnyrė ceremoniale, hynė nė sallėn e grevės sė urisė, furnizuar me shampanjė dhe mishra tė pjekur.
Lajmėrohemi se njė grup komitarėsh kishin vajtur nė zyrėn e Kapitenerisė pėr tė parė edhe njė herė zbatimin e urdhėrit pėr tė mbyllur Portin. Ata vunė nė zbatim tė imponuar, edhe njė orar pune tė reduktuar.
Nė kohėn e mitingjeve, puna duhej tė lihej me detyrim... 
I bėj shenjė oficerit tė Kapitenerisė qė tė mbyllė zyrėn, urdhėr tė cilin ai e zbaton. Kthehem nė Universitet dhe vėrej se rreth godinės ku ishin futur studentėt nė grevė, ishin vendosur roje tė armatosura deri nė dhėmbė, rreth 200 veta!? 
Tashmė ishin shfaqur fytyra tė reja nė rrugėt dhe mitingjet e vlonjatėve. Kėta vinin nga fshatrat e Vlorės, kryesisht nga zona e Lumit tė Vlorės dhe ishin tė armatosur. Organizimin dhe instruktimin e tyre, sipas informacioneve tepėr tė sakta qė mė vinin, e bėnin Sabit Brokaj dhe Arben Malaj. Shtabi i tyre ishte nė vilėn e Brokajve, nė afėrsi tė godinės sė SHIK-ut. Ata rrinin mė tepėr tė pangrėnė se tė ngrėnė, flinin nėpėr bunkerėt e shumtė. Kjo jetesė, me fjalimet dhe mitingjet, i egėrsonte pa masė dhe pėr kėtė gjendje fajėsonin Berishėn. Kėta ishin kryesisht tė moshave tė reja, tė pashkolluar dhe pėrpunoheshin lehtė...
Nė afėrsi tė godinės sė SHIK-ut, nė pozicion tė pjerrėt me tė, ndodhej vila e Brokajve, e rrethuar me mure tė larta. Nė oborrin e saj ishin tre skafe tė tipit oqeanik, tė cilėt pėr 24 orė rresht transportonin klandestinė dhe mallra tė tjerė pėr nė bregun italian. Nė atė kohė tek kjo vilė bėheshin mbledhjet e shtabit tė kryengritjes. Kėtu u bė edhe plani i kryengritjes, qė do tė pėrfshinte Zonėn e Parė Operative tė Luftės Partizane, Vlorė-Sarandė-Pėrmet-Tepelenė, ku pėrfshiheshin Gjirokastra, Delvina dhe Himara. Ky plan u pėrpilua mė datė 22 shkurt 1997 dhe nė pėrmbajtjen e tij parashikonte kryengritjen nė mbarė kėtė zonė, pėr t'u pėrhapur paskėtaj nė tė gjithė vendin, "nėse Qeveria dhe Presidenti nuk largoheshin...". 
Pjesa e parė e kėtij plani u realizua plotėsisht. 
Nė vilėn e Brokajve u instalua edhe njė radio-transmetuese..., nga ku merreshin detyrat dhe urdhrat tepėr sekretė, nga njė distancė disa qindra kilometra, nė vijė tė drejtė...
Mė datė 22 shkurt, nė qytet filloi tė ndihej uria, e cila kishte treguar shenjat e para qė mė datat 16 dhe 17 tė atij muaji. Ndaj lajmėrova Ministrin e Mbrojtjes, se duhej parandaluar uria dhe vetizolimi, dhe se pėr kėtė do tė hapja Portin e Vlorės pėr tė prurė disa tragete qė sillnin trajlerat e ushqimeve. Ministri Zhulali nė fillim mė thotė: "po", pastaj mė vinin urdhėra nga tė tjerė, nga njerėz qė flisnin nė emėr tė tij, sipas tė cilave trageti me ushqime duhej tė mos hynte nė Vlorė, por nė Durrės!!
Deti ishte 8-9 ballėsh dhe anija qė u nis pėr nė portin e Vlorės, e kishte ngarkesėn nė kiē (mbrapa), ndaj kthimi pėr nė Durrės do ta mbyste 100 % anijen. Vetė ministri Zhulali nuk mė doli mė nė telefon. Trageti u fut nė Vlorė dhe shkarkoi 14 trajlera me ushqime.
Turmat, njė pjesė e tė cilave ishin tė armatosur, mė kėrcėnonin se do tė digjnin tragetin. Kapiteni italian, qė e fliste mirė shqipen, shumė trim, rrinte me motorin ndezur dhe me cima tė lira. Tė dėrguarit e ministrit, oficerė, nė atė kohė ia mbathėn nga territori i Portit. Pata fat..., ngaqė turma nuk u urdhėrua tė sulmonte Portin.
Po atė ditė, Shefi i Shtabit tė Pėrgjithshėm, Sheme Kosova, hoqi gatishmėrinė e reparteve ushtarake!!?? Asnjė kapteri nuk do t'ia falja kėtė veprim, dhe jo mė Gjeneralit kryesor tė Ushtrisė. 
Pas kėsaj, habitesha sesi vazhdoi ai, nė detyrė, deri mė 1 Mars!? Tė gjitha repartet ku ushtarakėt ikėn, u vodhėn dhe u dogjėn. 
Mė datė 23 shkurt, nė mėngjes herėt, mė informojnė se nė Himarė ishte ngritur flamuri grek. Kjo ishte me tė vėrtetė e jashtėzakonshme, shumė mė e rėndė nė krahasim me ato qė kishin ngjarė deri mė atė kohė, dhe si tė tillė e vlerėsova e doja ta verifikoja vetė, prandaj u nisa pėr nė Himarė. 
Me tė vėrtetė, flamuri grek valėvitej nė qendėr tė Himarės. Hyra nė njė kjoskė-kafe prej llamarine, aty afėr. Zonjės qė mė solli kafenė, i thashė "Na e keni zbukuruar Himarėn". Ajo e kuptoi ironinė dhe mė tha: "Eh zotėri, tė ishte pėr mua, nuk e vija aty, por e digjnja. Po ēfarė t'u bėjmė atyre atje", dhe tregoi nga klubi pėrballė, ku pinin dhe bėrtisnin njė grup djemsh me pamje tė shpėrfytyruar. Nė mes tė tyre hargalisej e krekosej Aleks Andoni. 
I them zonjės: "Leksi ėshtė shqiptar moj zonjė!!! Si ka mundėsi qė tė bėjė njė gjė tė tillė?!". Zonja m'u pėrgjigj: "Ku merret vesh Leksi..., sapo ka ardhur nga Greqia...". 
Nga miqtė e mi qė kisha nė Himarė, mėsova se ēdo gjė ishte e vėrtetė. Aleksi kishte ardhur me detyra tė sakta nga Greqia. Po kėshtu, u informova se nė Greqi po pėrgatiteshin edhe gjeneralė tė tjerė, tė cilėt nė njė periudhė tė afėrt do tė merrnin komandėn e kryengritjes nė Jug tė vendit. Pararoja e kėtyre rebelėve gjeneralė, kishte mbėrritur nė Sarandė, ku kishte filluar aktivitetin kryengritės Gramoz Ruēi.
Kiēo Mustaqi hynte dhe dilte sa herė tė donte, apo kishte punė. Edhe Qatip Aliaj pėrgatitesh tė hynte nė Shqipėri dhe tė drejtonte segmente tė kryengritjes. 
Njė nga mė aktivėt ishte Xhevat Koēia, i pėrzėnė nga Ushtria pėr probleme tepėr ordinere... Po pėrgatitej me pompozitet tė madh nga Greqia, ardhja e krerėve politikė tė kryengritjes pėr zonat e Jugut, si Ritvan Peshkėpia, etj.. 
Problemi ishte se protestat nuk po pėrhapeshin aq sa duhej nė qytetet e tjera. Gjatė dhjetėditėshit tė dytė tė shkurtit bėhej thirrje pėr pėrhapjen e protestave nėpėr qytetet e tjera. Nė njė nga kėto ditė, grupe tė rinjsh nga Vlora, u nisėn nė qytete si Shkodra, Durrėsi dhe Fieri, si dhe nė qendrat e kėtyre qyteteve, ku lėshonin lepuj tė butė. Me kėtė u thoshin njerėzve se jeni frikacakė, si lepujt. 
Mendoj se ky veprim e vuri nė sedėr kryebashkiakun e Shkodrės z.Bari Boriēi, i cili u vu nė krye tė dy autobuseve tė mbushur me djem tė rinj, me tė cilėt edhe zbarkoi nė Vlorė, ku hodhi parrullėn "Poshtė Presidenti, poshtė Sali Berisha". Nė fillim u habitėn tė gjithė ata qė e dėgjuan, sepse ishte e para parrullė e tillė, dhe meqenėse u bė nga njė kryebashkiak, pati efekt shumė tė madh. Po kėtė darkė u hap lajmi se institucionet ruheshin nga ushtarė "serbė". 
Atė natė u ula me mikun tim Pajtim Ceci, i cili shėrbente nė repartet e Rendit. I veshur me uniformėn e shėrbimit, bashkė me Pajtimin po ndiqnim njė grup gazetarėsh tė huaj, tė drejtuar nga Zenepe Luka, tė cilėt po filmonin njė gomė makine qė digjej dhe njė grua qė imitonte rėnien e tė fiktit. Nė kėtė kohė na afrohet dikush nga mbrapa, qė godet Pajtimin me shkelm dhe e quan "serb i ndyrė". Pajtimi heq kokoren dhe i thotė: "Ē'po bėn, mua labin mė quan serb?". 
Megjithėse nga keto skena ndodhėn shumė, prap nėpėr kafene dėgjoje tė thonin se "Maloku ka prurė ushtarė serbė...!".
Mė datė 24 shkurt shkoj nė Fier se kisha 40 ditėt e vdekjes sė nėnės. Aty takohem edhe me gruan, qė vjen nga qyteti ku banoja. Lajmet qė shpėrndaheshin, ishin nga mė tė frikshmet. Pasdite kthehem nė Vlorė, ku mė japin, me shkrim, dėnimin tim "me vdekje...", tė vendosur nga Komiteti i Shpėtimit Publik tė Vlorės. Nė listėn-vendim, ishim 111 emra tė dėnuarish... Unė isha i 17-ti nė listė... 
Mė datė 25 shkurt mora informacionin se, mė datė 26 shkurt do tė goditej dhe asgjėsohej SHIK-u i Vlorės. 
Mė datė 26 shkurt ra njė shi shumė i madh, sa u duk se qyteti po bashkohej me detin, ēka bėri qė tė shtyhej plani i sulmit mbi SHIK-un.
Mė datė 27 shkurt vjen nė Vlorė gjeneral Bujar Rama. E vumė nė dijeni pėr planin qė shumė shpejt do tė zbatohej nga kryengritėsit, si dhe pėr vendimin e Komitetit tė Shpėtimit Publik lidhur me ekzekutimet e personave tė shėnuar nė listė, dhe me kėtė rast i sugjerova qė tė largoheshim nga Vlora me gjithēka kishim. Pak para mesnate, shoferi i Bujarit dhe shoqėruesi u kthyen tė rrahur dhe tė shqyer nga komshinjtė e tė afėrmve ku kishin shkuar pėr tė kaluar natėn. Agresorėt e mirinformuar pėr lėvizjet dhe detyrat e tyre, i kishin kapur tė gjorėt poshtė pallatit dhe do t'i kishin vrarė... Ata shpėtuan pėr pak gjė, thjesht pėr trill tė fatit, ngaqė u dolėn nė mbrojtje tė afėrmit, qė u lajmėruan rastėsisht. Megjithėkėtė incident tė rėndė, Bujari prap nuk vendosi t'i tėrhiqte vartėsit e tij nga Vlora!!!
Besnik Hidri, njė nga oficerėt mė tė mirė tė SHIK-ut, e shoqėroi eprorin e vet dhe e nxori nga Vlora, dhe mė pas ne lajmėruam policėt besnikė pėr ta shoqėruar gjeneral Ramėn, pasi nuk mund t'u besonim policėve tė emėruar nga Komiteti i Shpėtimit Publik, e qė nė krye kishin Milto Kordhėn.
Po mė datė 27 shkurt, nė Vlorė erdhi edhe Sekretari i Pėrgjithshėm i Partisė Socialiste, Rexhep Meidani. Ngarkova njerėz pėr ta shoqėruar nė distancė, derisa ai, i shoqėruar nga udhėheqėsit e revoltave, u fut nė vilėn e Brokajve...
Tė nesėrmen, mė datė 28 shkurt, paradite, Rexhep Meidani largohet nga Vlora. Mė pas informohem se, nė vilėn e Brokajve, u vendos tė asgjėsohej SHIK-u.
Mė datė 28 shkurt, ora 18.30, isha nė trotuarin e godinės sė grevės, pasi lulishten afėr godinės nuk mund ta shkelte askush qė nuk njihej nga rojet. Nė kėtė moment, nė rrugė, afėr godinės, ndalen njė furgon dhe njė veturė me targa tė Lushnjes.
Nga vetura zbresin 4 persona. Ata shkojnė drejt shkallėve tė Universitetit, atje ku ishte drita mė e fortė, dhe menjėherė fillojnė tė improvizojnė njė grindje. Nxirret njė thikė dhe bėhet sikur goditet njėri prej "sherrxhinjve". Tjetri qė u "godit" bie nė tokė. Tre tė tjerėt u hipin makinave dhe nisen nė drejtim tė SHIK-ut. Personi qė ra nė tokė, ngrihet dhe bėrtet me zė tė lartė "mė vranė shikasit...". E kuptova se po simulonte, sepse njė i plagosur me thikė, nuk mund tė thėrriste aq shumė e tė lėvizte me aq zhdėrvjelltėsi. 
Rreth tij filluan tė grumbulloheshin njerėz, dhe ai, meqenėse nuk kishte gjak asgjėkundi nė trup, u largua me tė shpejtė nė errėsirė, duke harruar edhe tė rėnkonte. 
Mė vonė u bė e qartė se askush nė Vlorė nuk vdiq i vrarė me thikė, as atė mbrėmje dhe as kurrė ndonjėherė gjatė rebelimit.
Unė menjėherė e kuptova se diēka e pėrbindshme ishte pėrgatitur pėr t'u realizuar atė ēast, ndaj shpejtova pėr nė zyrė, nė Kuc Baba. Lidhem me godinėn e SHIK-ut, ku ishin vendosur 16 punonjės. Lekė Qoku m'u prezantua si pėrgjegjės. I them se "turmat po vijnė drejt godinės, ndaj mė shpjego se ēfarė po bėjnė...". 
Leka mė thotė se turma po vendoste njė makinė riportabėl, me kazan tė ngritur, nė hyrje tė portės sė oborrit, siē duket pėr t'u mbrojtur nga kundėrgoditja qė mund tė merrnin nga godina. 
Raportoj qendrėn pėr situatėn e krijuar. Nga Leka mė vjen informacioni se bėhej fjalė pėr rreth 80 deri 100 persona tė armatosur. Kishin edhe granatahedhės.
Hapet zjarr kundėr godinės sė SHIK-ut. Nga vila e Brokajve qėllohet me mitraloz dhe bėhet zjarr i kryqėzuar. Qėllohej edhe nga njė godinė tjetėr, nė krahun tjetėr tė godinės sė SHIK-ut, ndėrkohė qė punonjėsit e SHIK-ut qėllonin nė ajėr. Ndaj pėr kėtė arsye, nga turma nuk u vra apo plagos askush nga civilėt sulmues, atė natė, ndėrkohė qė sulmuesit qėllonin kundėr godinės nga 20 metra distancė. 
Pyes Lekėn se ēfarė shihte dhe a i shihte ato qė hapnin zjarr, apo jo? Ai mė pėrgjigjet: "Nė dhomat e godinės shoh vetėm tym e flakė, ndėrsa jashtė shoh vetėm gra dhe fėmijė. Ata qė na qėllojnė janė fshehur pas grave dhe fėmijėve, dhe nuk mund t'i godasim dot. Shikojmė vetėm flakėt e armėve tė tyre". 
Lidhem, me vėshtirėsi, me pjesėn tjetėr tė grupit qė ndodhej nė vilat e "Ujit tė Ftohtė" dhe u kėrkoj qė tė kthehen se shokėt e tyre janė goditur, dhe tė shihnin nėse mund t'i ndihmonim dot. Ata mundėn tė afrohen deri tek porta e Akademisė Detare, sepse pjesa tjetėr e territorit ishte e mbushur me njerėz tė armatosur, prapavijė dhe rezervė e sulmonjėsve.
Nga porta e Akademisė e deri tek godina e SHIK-ut, distanca ėshtė afro 200 metra, ndaj nuk mundėm tė jepnim asnjė ndihmė. Gjithēka villte zjarr, ishte llahtarė. Njė qytet i armatosur me ē'tė mundej, kundėr pak ushtarakėve tė shtetit dhe nėpunėsve tė pafajshėm...
Leka mė thotė: "Kosta, jam plagosur...". Zėri i tij vinte duke u shuar.
Ai shton: "Kėtu ėshtė vetėm tym dhe flakė..., shoh afėr meje dy trupa tė shtrirė, tė shokėve..., nuk e di se cilėt janė... Mė ka hyrė njė plumb nė kraharor dhe mė ka dalė mbrapa, nė shpatull..., mezi mbushem me frymė dhe nuk kam fuqi tė flas...".
(Vijon numrin e ardhshėm)


KOSOVA

Straw - 'Pavarėsia e Kosovės pothuajse e pashmangshme'

11 mars 2006 /TN

Sekretari i jashtėm britanik thotė se tė gjithė e pranojnė se situata para vitit 1999 nė Kosovė ėshtė e papranueshme si bazė pėr njė tė ardhme dhe se rruga drejtė pavarėsisė bėhet pothuajse e pashmangshme.

E shtunė, 11 mars 2006 /BBC - Zoti Straw tha se deklarata e ministri te jashtėm serb nuk ėshtė asgjė e re dhe se ai ėshtė i vetėdijshėm pėr shqetesimet e qeverisė serbe sa i pėrket pavarėsisė sė Kosovės por ai tha ky ėshtė realiteti dhe se popullata serbe nė fund tė fundit do tė duhet ta pranojė se shumica e dėrmuese e popullit nė Kosovė duket se do tė mbėshtesin pavaresinė.
"Tė gjithė e pranojnė se situata para 1999 nė Kosovė ėshtė e paparanueshme si baze per nje te ardhme dhe nėqoftėse ky eshte realiteti atehere rruga drjete pavaresise bėhet pothuajse e pashmangshme " tha zoti Straw.
Zoti Straw tha se ndėrkohė Bashkimi Evropian ėshtė duke vėzhguar dhe dėgjuar me kujdes kėshillat qė misioni i zotit Ahtisari ofron, pėrfshire modalitetet dhe metodat e bashkepunimit me Sėrbinė.
Ai tha se me rėndėsi kritike ėshtė edhe kufirir kohor i zhvillimeve.
Zoti Straw ne vazhdim lidhur me disponimin politik nė Serbi tha: "Ekzistojnė vėshtirėsi tė shumta nė pjesė tė ndryshme tė shoqėrisė serbe sa i pėrket pranimit tė faktit se bota ka ndryshuar.
Kjo ėshtė dicka e vėshtirė edhe nė aspektin psikologjik pėr popullin serb e veēanėrisht edhe pėr liderėt e tyre.
Nė njėfarė mėnyre unė e kuptoj se pse ata ndodhen pėrballė problemeve tė tilla dhe mė vjen keq pėr kėtė. Por ajo qė ne po pėrpiqemi tė bėjmė nė Bashkimin Evropian qė tė nxjerrim Serbinė nga kjo periudhė e ftohtė.
Ne jemi duke punuar shumė nė kėtė aspekt por edhe ata duhet ta ndihmojnė vehten, e kėtu pėrfshihet edhe bashkėpunim i plotė me Gjykatėn e Hagės.
I pyetur rreth kryeministrit tė ri tė Kosovės, gjeneralit Agim Ēeku, dhe ankesave tė Beogradit rreth emėrimit tė tij si dhe akuzave kunder tij pėr pėfshirje nė krime tė luftės zoti Straw tha :
"Ekziston procesi i pėrshtatshėm nėqoftėse individėt duan tė akuzojnė individė tė tjerė pėr pėrfshirje nė krime lufte kėshtu qė kėto akuza duhet tė vendosen para prokurores dhe ata duhet ta bėjnė kėtė nėqoftėse nuk e kanė bėrė deri tani. Dhe kjo nuk mė takon mua qė tė vendos por zonjės kryeprokurore, Karla Del Ponte."




Biografia e Agim Ēekut

Prishtinė - Gjeneral Agim Ēeku ėshtė i lindur mė 29 tetor 1960 nė Qyshk tė Pejės. Pasi mbaron shkollėn fillore nė vendlindje, ai regjistrohet nė shkollėn e mesme ushtarake nė Beograd, ku diplomon nė vitin 1975. Ndėrkaq nė vitin 1984 mbaron me sukses tė shkėlqyeshėm Akademinė Ushtarake, pėrkatėsisht Akademinė e Artilerisė nė Zarė tė Kroacisė. Gjatė viteve 1984 1991, Ēeku ka shėrbyer nė ish Armatėn Jugosllave nė Shkollėn e Artilerisė nė Zarė, si komandant togu nė Shkollėn pėr Oficerė Rezervė dhe nė Akademinė Ushtarake.
Pas shpėrthimit tė luftės nė ish republikat e Jugosllavisė, nė Slloveni e Kroaci, mė 1991, mė 27 tetor, Agim Ēeku largohet nga Armata Jugosllave dhe i bashkohet Ushtrisė Kroate.
Nė shkurt tė vitit 1993, Agim Ēeku transferohet nė Brigadėn e 9 tė Gardiste nė Gospiq, ku ėshtė emėruar shef i artilerisė nė Brigadėn e 9 tė Gardiste, pastaj shef i Shtabit dhe zėvendėskomandant i Brigadės sė 9 tė Gardiste. 
Nė shtator tė vitit 1993, ai plagoset gjatė operacionit tė njohur si Megjaēki Xhep, ndėrsa mė 1994, merr gradėn e kolonelit nė ushtrinė kroate. Njė vit mė vonė Ēeku dekorohet me gradėn e brigadierit, ndėrsa nė vitin 1996 emėrohet shef i Shtabit tė Korpusit tė 5 tė tė Armatės Kroate. 
Ēeku gjithashtu ka marrė pjesė nė tė gjitha aksionet dhe luftimet nė Zonėn e Zarės dhe tė Likės si dhe nė shumė operacione tė rėndėsishme pėr ēlirimin e Kroacisė.
Pėr kontributin e dhėnė pėr ēlirimin e Kroacisė, si epror i ushtrisė kroate, Ēeku ėshtė dekoruar me gradėn gjeneralbrigade.
Nė Kosovė gjeneral Ēeku kthehet nga ushtria kroate mė 27 shkurt tė vitit 1999. Njė javė pasi nė Kosovė kishin filluar bombardimet kundėr forcave serbe, mė 2 prill 1999, si gjeneral brigade Agim Ēeku emėrohet Shef i Shtabit tė Pėrgjithshėm tė UĒK sė, post ky nga i cili e drejton UĒK nė gjatė fushatės sė bombardimeve tė NATO sė.
Me pėrfundimin e luftės nė Kosovė, Ēeku fillon njė beteje tjetėr, atė tė transformimit tė UĒK sė nė Trupat e Mbrojtjes tė Kosovės (TMK). Ai zyrtarisht ėshtė emėruar komandant i TMK sė mė 21 shtator 1999, duke qėndruar nė krye tė tyre deri mė sot. 
Agim Ēeku ėshtė i martuar dhe ka tre fėmijė: dy djem dhe njė vajzė.



U zgjodh qeveria e re me kryeministėr Agim Ēekun

Prishtinė, 10 mars - Qeveria e Kosovės u miratua me shumicė votash - 65 vota pro, 33 kundėr dhe njė abstenim, me kryeministėr Agim Ēekun. Votimit tė qeverisė, i cili u bė me votė tė hapur, i parapriu njė debat i ashpėr disa orėsh nga deputetėt e opozitės, kryesisht ata tė PDK-sė me akuza tė rėnda nė adresė tė qeverisė dhe tė mandatarit Agim Ēeku, tė cilin e akuzuan rėndė dhe e fyen personalitetin e tij. Ndėrsa, nė mbrojtje tė tij kanė folur disa deputet tė koalicionit.
Dy grupe parlamentare, ai i Ora-s dhe ai pėr Integrim, kishin kėrkuar qė qeveria tė zgjidhej me votim tė fshehtė. 
Menjėherė pas zgjedhjes kryeministėr Agim Ēeku, u betua para Kuvendit pėr besimin e dhėnė se do t'i kryejė me pėrpikėri detyrat e marra, ndėrsa qė prioritet do tė kenė parimet e programit qeveritar. Ai paralajmėroi se nuk do tė ketė dallime, pėrkatėsisht diskriminim nė qeverisje, dhe se shteti i ardhshėm i Kosovės nuk do tė jetė i lirė derisa tė mos jenė tė lirė tė gjithė qytetarėt e saj, veēanėrisht pakica serbe, sė cilės nė njė pjesė tė fjalimit i ėshtė drejtuar nė gjuhėn serbe, ndėrsa pėr pėrfaqėsuesit e huaj, gjithashtu njė pjesė tė fjalimit e ka mbajtur nė gjuhėn angleze.
Ai tha se fati i qytetarit tė Kosovės do tė jetė nė objektivin e qeverisė. Ai gjithashtu parlajmėroi kabinetin e tij ministror se nuk do tė ketė vend pėr tė papunėt, pėrkatėsisht pėr ata qė nuk do tė jenė shembuj tė politikanėve tė zot. 
Ēeku premtoi se qė nga dita e parė e punės sė qeverisė do tė punohet nė pėrmbushjen e standardeve. 
"Pėrmbushja e standardeve do tė jetė argumenti jonė mė i fortė nė bisedimet pėr statusin e Kosovės", tha Ēeku. Ai tha se duhet tė jemi unik dhe tė papėrēarė. 
"Papunėsia ėshtė shndėrruar nė njė sėmundje kronike tė shoqėrisė tonė, furnizimi me rrymė vazhdon tė jetė njė problem i madhė megjithė investimet e mėdha qė janė bėrė, infrastruktura e Kosovės ende vuan nga mungesa e cilėsisė, kurse arsimi dhe shėndetėsia janė nė njė gjendje qė kėrkon shqyrtim serioz nga tėgjithė ne. duhet ta ruajmė dinjitetin e pensionistėve, mėsimdhėnėsve, mjekėve, ushtarėve dhe policėve tanė", tha ai. 
Ēeku u zotua se kėto ēėshtje gjatė qeverisjes sė tij do tė kenė vėmendje mė tė madhe pėr zgjidhjen e tij.

PIKEPAMJE

ATDHEU - njė vlerė e gjithkohshme

Nga Gabriele Kaculini

Nė epokėn e globalizimit, tė shpėrbėrjes sė Shtetit dhe tė politikės, shfaqet pėrsėri tek njeriu dhe tek shoqėria prirja kundrejt ndjenjave tė pėrbashkėta, qė bashkohen nė tė parėn vlerė tė madhe civile qė ėshtė Atdheu. 

Pėrsėri Atdheu

Janė shembur ideologjitė e pėrgjakta, janė shembur muret qė i mbanin nė kėmbė ato duke ndarė njeriun nga njeriu, politika duket se ėshtė e racionalizuar, e zgjidhshme si njė ekuacion i thjeshtė nga mendja e ftohtė e njė inxhinjeri. Por kjo nuk pėrbėn njė arsye qė tė shterrojė nė shpirtin njerėzor etja pėr ideale e vlera qė orientojnė jetėn nė botė. Prandaj tek njeriu ndjehet nevoja pėr ndjenjė, arsyeja e thjeshtė e tregut nuk mjafton si rregull i vetėm pėr njė shoqėri tė hapur. Racionaliteti i llogaritjes monetare, qė rrafshon ēdo dukuri njerėzore nė njė varg sasish, nuk mund tė zbatohet nė politikė. Ekonomia paraqet pėrparėsi tė shumta: vlershmėri, liri, drejtėsi, hapje. Por e gjitha kjo me ēmimin e dhimbshėm, shpesh tė fshehur, tė njė impersonaliteti tė pėrgjithshėm, apo tė karakterit anonim tė veprimit ekonomik. Nė ekonomi kanė vlerė numrat, dhe kjo vlen edhe nė politikė, vetėm se ēfarė do tė ishte njė parti me 50 pėrqint tė votave, por pa ide, parime, shpresa? Ėshtė e pamundur tė pėrfytyrohet njė situatė e kėtij lloji, pasi ėshtė e pamundur qė politika tė mund tė bėjė pa simbole, pa vlera, pa besim nė diēka qė kapėrcen pėrtej pėrditshmėrisė, tė prekshmes, vlerės sasiore. 
Me fjalė tė thjeshta, duke shtrirė tregun nė politikė do tė thotė tė tėrheqėsh kaq fort njė mbulesė tė vogėl sa ta kthesh atė nė rreckė. Politika ka njė pėrmasė tė vetėn strukturore, ka njė logjikė themelsie, qė ndesh tek tregu mekanizmat, padyshim mė tė pėrshtatshėm deri mė tash, pėr tė zbatuar parimet e saj. Por politika nuk mund tė shtrembėrohet e gjymtohet, apo ti nėnshtrohet logjikės sė tregut. Nuk ėshtė njė akt aq befasues qė globalizimi gjen, pikėrisht nė shtrirjen e tregut, forcėn lėvizėse themelore tė tij. E ėshtė edhe mė pak befasues fakti qė globalizimi ėshtė duke pėrhapur njė tym tė ri ideologjik, atė tė multikulturalizimit, qė priret tė kėpusė ēdo lloj pėrkatėsie atdheshmėrie. 
Nevoja pėr Atdheun ėshtė pra fillimi i ri i njė politike tė rikthyer autonome, tė aftė pėr tė rigjetur nė vetvehte vlerat tipike dhe arsyet vetjake, tė aftė tė prodhojė jo njė por shumė domethėnie dhe tu ofrohen njerėzve tė lirė pėr tė zgjedhur. 

Ēfarė shoqėrie e hapur?

Qė tė mund tė jetė e tillė, njė shoqėri e hapur duhet tė jetė parasgjithash e hapur ndaj vetvehtes, duhet tė jetė e ndėrgjegjshme pėr identitetin e vet historik, domethėnė pa mohuar traditat e saj, dhe vlerat nė themel tė asaj tradite. Nė rast tė kundėrt, hapja e saj bėhet njė vetėshkatėrrim, pasi pėrbėn njė shfuqizim tė vetvehtes, tė papėrligjur dhe mjaft tė rrezikshme. Nė tridhjetė vitet e fundit, shoqėritė perėndimore janė leskėruar gradualisht, duke zgjedhur asimilimin, apo mė mirė, nėnshtrimin ndaj kundėrshtive tė tyre, nė vend se tė zgjidhjes sė tyre. Ngritja e menjėhershme dhe e beftė e standarteve tė jetesės, duke filluar nga vitet pesėdhjetė, ka goditur themelsinė e shoqėrive perėndimore, duke bėrė qė tė duken tė pavlera, apo deri dhe tė vjetėruara, disa mėnyrsjellje, disa vlera. Plasaritja e familjes bėrthamė, ka bėrė qė tė pėrqafohet liria seksuale, ka pėrjashtuar religjionin nga jeta e zakonshme, duke bėrė njė ikje mistike prej tij, duke zhvlerėsuar jo vetėm ēdo dukuri religjioze por edhe ēdo njeri religjioz. Ērrėnjėsimi i religjionit nga shoqėria, dukuri qė e shtyn me forcė nė mjedisin vetjak dhe intimist tė jetės, ka tėrhequr rrėshqanė mbas vetes edhe njė ligėshtim tė etikės publike. 
Kjo na lejon tė zbresim diskutimin nė fushėn politike. Atdheu nuk pėrfaqėson mė njė realitet tė bashkėndarė pėr tė gjithė aktorėt politikė, secili me pikėpamje tė ndryshme por tė ligjshme, projekte. Nė tė kundėrt, Atdheu ėshtė ēmishėruar nė thertoren e ideologjive kundėrvėnėse, duke e syrgjynosur nė njė ide abstrakte ose nė njė vlerė tė bashkėndarė vakėsisht nga njė grusht njerėzish qė luftohen ashpėrsisht nga tė shumtėt. Nė kėtė pikė, ka qenė e lehtė tė bėhet me politikėn njė treg, i pasur me mallra qė lėbyrin sytė, por i varfėr me ideale qė i flasin zemrės. Brezat e fundmė janė tė dehur prej hedonizmit dhe materializmit, kanė adhuruar viēin e artė tė parasė qė blen gjithēka, edhe identitetin e vet, mbi tė gjitha nėse vlen vėrtet pak. 
Nė tė njėjtėn mėnyrė, nė vend qė ti pėrgjigjen kėrcėnimeve nga jashtė, duke pohuar dhe mbrojtur identitetin e vet, kanė pranuar, apo mė mirė, i janė nėnshtruar kolonizimit social, kulturor dhe ekonomik nga ana e valėve tė parreshtura tė emigracionit. Poroziteti dhe depėrtueshmėria e shoqėrive italiane kanė shėrbyer si mbėshtetje pėr kolonizimin e ngadaltė, por tė rėndė, kulturor dhe demografik tė popujve lindorė. Politikat e emigracionit qė shqyejnė portat nė gjithēka, dhuratat bujare tė turpshme tė fondeve pėr tė rrėnjosur dhe pėrforcuar pranitė e tė huajve, janė faje tė njė tė shkuare tė vonė, vuajtjet e sė cilės kthehen nė tė tashmen tonė. Rrjedhojat? Pėrveē atyre tashmė trishtshėm tė njohura: devijimi rinor, delegjetimimi i institucioneve, kriza e politikės dhe e Shtetit - mė e keqja ėshtė toleranca e pėrgjithshme, qė fsheh njė epshmėri) skandaloze tė Italisė pėrballė krizave tė saj tė brendshme dhe kėrcėnimeve tė jashtme. 

Shoqėria civile jeton falė vlerave

Atdheu ėshtė e para prej vlerave "civile", qė janė nė themel tė jetesės sė pėrbashkėt, domethėnė shoqėrisė. Megjithė proklamimet e individualizmit, kulti i individit nuk i mjafton individit pėr ti dhėnė njė kuptim jetės sė vet. Por janė zhdukur pėrgjithmonė kohėt nė tė cilat, anasjelltas, ishte politika qė u diktonte tė gjithėve njė fat tė ngjashėm, qė ngrihej si gjykatės i jetės dhe i vdekjes pėr miliona njerėz. Po atėhere? Ēfarė mbetet sot? Mbesin rrėnojat e dy dėshtimeve tė mėdha. I pari ka qenė ai i shtetit totalitar, qė prangoste njeriun pas Shtetit dhe e bėnte skllav tė ideologjisė sė tij. I dyti, ende nė ditėt e sotme, ėshtė individualizmi i egėrsuar, primati i "unit" mbi ēfarėdo "ne", qė kryen gabimin e kundėrt me atė tė Shtetit totalitar, pasi ėshtė i paaftė ti japė njė kuptim jetės sė njeriut, pasi jeta ėshtė edhe bashkėjetesė shoqėrore nė rradhė tė parė, dhe jo vetėm individualitet. Njė shoqėri e hapur, liberale, ku ėshtė nė fuqi konkretisht liria e mendimit, ku individi ėshtė qendra e politikės, por qė ėshtė pa identitet, pa vlera nė tė cilat tė besojė dhe pėr tė cilat tė veprojė ēdo ditė, - atėhere ėshtė njė shoqėri nė tė shuar e sipėr, e privuar prej njė indi nervor qė transmeton impulse jetėsore dhe pėrkujdeset pėr mbijetesėn e saj. Njė shoqėri e ēarmatosur: ja ēfarė ėshtė shoqėria pa vlera e Perėndimit nė agun e mijėvjeēarit tė tretė. Ėshtė e ēarmatosur pasi ėshtė e pambrojtje kundrejt sulmeve tė egra qė vijnė nga jashtė; por ėshtė edhe e pambrojtje kundėr armiqve tė brendshėm, kundėr kujt punon pėr tė arritur pėrmbushjen e ēmontimit tė vlerave tona. Pėr ēfarė punojnė armiqtė e Atdheut? Flasin pėrēart pėr fshatra globalė, pėr vendin-botė, pėr qeveri botėrore, por ēfarė qėndron pas kėtyre etiketave? Asgjė tjetėr veē njė grumbulli botėror individėsh pa rrėnjė, pa origjinė, as gjeografike as kulturore. Pa pėrkatėsi ndjesore, pa tradita, pa dije prej ku vijnė dhe ku shkojnė, pa njė gjuhė tė pėrbashkėt, njė besim, njė botėkuptim politik tė pėrgjithshėm. Tė luftohen ideologjitė nuk do tė thotė tė rrafshohet me tokėn ēdo ndjenjė, tė shterret ēdo emocion, tė fiket ēdo simbol. Politika nuk ėshtė vetėm llogari monetare, nuk ėshtė vetėm njė shkėmbim i parreshtur. Politika ėshtė njė pasion i mbėshtetur nga njė kulturė e ngritur vlerash, normash, traditash, e njė identiteti qė kapėrcen pjesėt e veēuara, qė shkon pėrtej ndarjeve, pasi shpreh - ndjeshmėrisht - njė pėrkatėsi tė pėrbashkėt, ATDHEUN.

Pregatiti: Gent ULQINI

 

HORIZONT

Historia e shkollės sė parė shqipe

Behar GJOKA

Kremtimi i 7 marsit, si dita e parė e shkollės shqipe, mbart shenja tė dyfishta: Sė pari: Kjo ditė shėnon zanafillėn e shkollės laike shqipe. Sė dyti: A ėshtė mėsuar shqipja nė shkollė pėrpara kėsaj date?
Shkollimi laik, ndarja e shkencės nga feja, ndarja e shkollės nga kisha, shėnojnė njė moment thelbėsor, qė nė mjediset perėndimore ka ndodhur me kohė. Nė kėtė kuptim, 7 marsi, dita e parė e shkollimit laik nė gjuhėn shqipe shenjon njė etapė tė re dhe cilėsore nė rrugėn e nxėnies sė dijeve nė mjediset shkollore. Prej aty zė fill kurba qė pėson procesi i dijes nė shkollat laike. Por 7 marsi i vitit 1887 nuk duhet marrė si viti i parė pas vitit "zero", domethėnė si caku i parė i mėsimit tė shqipes.
Sipas ndonjė dėshmie paraprake tė lėnė nga Budi, kryesisht tė shprehur nėpėr parathėniet dhe pasthėniet autoriale, dijet e para, siē na njofton vetė, ai i nxuri tek prelatėt vendas. Nė letrėn drejtuar kardinal Gocadinos, Budi thotė: ". . . nė rininė time kam qėndruar, pothuaj vazhdimisht nė shėrbim tė disa ipeshkėvinjve tė vendit tonė, pranė tė cilėve jam marrė me studimin e kėtyne pak ditunive deri nė moshėn 21 vjeēare. . ." (1963: 297). 
Po ku e nxuri ai shkrimin e gjuhės shqipe? Kush qenė mėsuesit e ndritur qė mėkuan dashurinė e madhe pėr shqipen? Enigmat, qė do tė duhet tė shvėshtillen, siē shihen, sa vijnė e shtohen, por bashkė me to, krejt natyrshėm, rritet kureshtja pėr tė shkundur me ēdo kusht ndryshkun e grumbulluar nėpėr vite e shekuj. 
Nė dokumentacionin e Kolegjit tė Loretos, njė shkollė kjo nė gjuhėn latine, me drejtim teologjik, dėshmohet herė tėrthorazi, herė si e nėnkuptuar se dikush me emrin Budi a Buli, ka studiuar aty, pa harruar se nė atė kolegj kanė studiuar edhe Bardhi, Bogdani, etj. 
Sipas Selman Rizės, "... shėnimi i Ferlatit se autori ynė qenka edukuar nė kolegjin ilirik tė Loretit (Itali), nuk mund tė shpjegohet ndryshe veēse kėshtu: nė kėtė kolegj Budi do tė jetė regjistruar vetėm sa pėr tė dhėnė provimet e maturės, pa tė cilėn ai nuk mund tė dorėzohej (shugurohej - B. Gj. ) prift" (1996: 556), duke e sqaruar edhe pėrcaktimin e dyzuar, jo krejt tė ndėrliqshėm. Edhe kėto rrezatime, nėse vėshtrohen brenda qarkut veprues, gjithsesi, ndihmojnė pėr tė shqyrtuar ēėshtjen. 
Dokumentimi i hapjes sė tė parės shkollė shqipe, qėmtuar prej Dr. J. Rexhepagiēit, nė njė libėr tė gjatė studimor rreth kėsaj ēeshtjeje: "Shkollat janė hapur me iniciativėn e priftėrve, por shpesh edhe tė kėrkuara nga popullsia qytetare apo fshatare" (1968: 47), qė ėshtė me interes, veēan, pėr shkollimin nė gjuhėn shqipe. Cytėse ėshtė e dhėna qė sjell po ky autor mbi programin: "Pos disiplinave fetare tė cilat rėndom i jepnin priftėrit shqiptarė, nė kėto shkolla italisht, e nga gjysma e parė e shekullit tė XVII edhe shqip, mėsohej leximi, shkrimi, elementet e historisė dhe njohuri tė tjera tė dobishme" (1968: 48). 
Diku tjetėr ky autor nėnvizon se "Nė Shqipėri gjithashtu ka pasur disa shkolla fillore, qė pėrmenden qysh nė shekullin XVI. Janė tė njohura kėto shkolla:
1 - Shkolla fillore nė Kurbin afėr Krujės, e themeluar mė 1632... Kjo ėshtė e para shkollė nė territorin e vilajetit tė Shkodrės. Shkollėn e vijojnė njė numėr i vogėl nxėnėsish (10 nxėnės). Sipas raporteve tė Mark Skurės, tė datės 20.XII.1641 dhe 7.III.1650, qė i janė dėrguar Kongregatės, fėmijėt nė kėtė shkollė kanė mėsuar lexim e shkrim, kurse ata mė tė rriturit gramatikė, gjė qė i pėrgjigjej shkollės sė mesme. 
2 - Shkolla fillore nė Korēė, e themeluar nė vitin 1637. Ekziston mendimi se ėshtė shkolla mė e vjetėr. Nė tė paguhej taksa shkollore. 
3 - Nė vitin 1638 u hap shkolla fillore nė Pedhanė (rrethi i Shkodrės), ku mėsonin fėmijėt e atij fshati, "por edhe nga vise tė afėrta". Shkolla punoi deri nė vitin 1675. 
4 - Nė tė njėjtėn kohė, nė Pedhanė, u themelua njė shkollė e mesme... Shkollėn e vijonin ata qė kishin dėshirė tė bėhen anėtarė tė klerit. 
5 - Nė rrethinėn e Shkodrės ėshtė themeluar shkolla fillore nė Blinisht, mė 1639... Megjithėse ishte shkollė fetare, mėsimi nė tė ėshtė zhvilluar nė gjuhėn shqipe. 
6 - Me kėrkesė tė qytetarėve tė Blinishtit, po atė vit u hap dhe shkolla e mesme, e pagėzuar "gymnasium". Kjo ishte shkollė pėr tė rinjtė... 
7 - Ka ekzistuar edhe njė shkollė private nė Shkodėr, e hapur nė vitin 1698. Kėtė shkollė e vijonin fėmijėt e tregtarėve dhe pasunarėve tjerė. Pos tė tjerash mėsonin edhe gjuhėn shqipe... Shkollėn e themeloi P. Filipi, franēeskan i Shkodrės. 
8 - Shumė herėt hasim nė shkolla shqipe edhe nė viset e Himarės..." (1968: 50, 51). 
Pra duket qartė se kemi tė bėjmė me njė pasqyrė tėrėsore tė fakteve tė shkollimit nė gjuhėn shqipe nė mjedise tė njohura edhe nga dokumentet arkivore. Gjithashtu, interesante ėshtė edhe e dhėna qė sjell po ky autor: "Ėshtė normale, pra, - thotė ai - tė supozosh se qysh nė shekullin XVI nė kėto vise ka pasur shkolla katolike shqipe. Dihet me siguri se njė shkollė e kėtillė ka ekzistuar nė Janjevė... Kryepeshkopi i Shkupit Andrea Bogdani, i shkruan Romės (15.XI.1664) nga Janjeva, ku kishte rezidencėn e vet, duke i rekomanduar nė letėr Kongregatės pėr mėsues tė shkollės katolike nė kėtė vend shqiptarin Pjetėr Mazreku (prizrenasin), i cili mė 25 qershor 1666, njohton Kongregatėn se me plot entusiazėm punon nė shkollė dhe me ndėrgjegje kryen detyrėn qė i ėshtė besuar" (1968: 48). 
Po ashtu, me mjaft interes ėshtė edhe dėshmia qė sjell Petro Marko nė librin "Retė dhe gurėt", ku ndėr tė tjera thotė: "Nė shekullin XVII, mė 1630, nė Dhėrmi priftėrinjtė bazilianė qė i kishte dėrguar Papa nė Himarė, hapėn tė parėn shkollė shqipe - seminar pėr priftėrinj nė gjuhėn shqipe" (2000: 44), duke e zgjeruar gamėn shqyrtimore tė ēėshtjes sė historisė sė shkollimit nė gjuhėn shqipe. Pėr mė tepėr qė kjo e dhėnė pohohet edhe nga Rexhepagiēi, kur shprehet: "I gjejmė nė Dhėrmi, Vune, Palas. Edhe kėtu priftėrit u jepnin mėsim fėmijėve, si Neofit Rodino (1630-1642), pastaj Kostandin Onofria dhe tė tjerė" (1968: 51). 
Ndėrsa pohimi i Markos se "Katekizmi nė meshė kėndohej nė shqip". Papa Dhimitri nga Dhėrmiu, Gjileku, e pėrktheu 'Katekizmin' nė gjuhėn shqipe, po, sipas raporteve tė bazilianėve, nuk u botua, se ishte botuar ai i Budit" (2000: 46), hedh jo pak dritė mbi praninė e librave tė Budit edhe nė Jug, madje tek besimtarėt ortodoksė. 
Ekzistenca e shkollave tė tilla nė harkun e shtrirė tė shekullit XVII-tė dhe veēanėrisht hapja e tyre, pothuaj nė pjesėn dėrrmuese tė trojeve arbėnore, megjithėse janė tė karakterit fetar, e shpėrfaq si dukuri mbikrahinore, madje duke tentuar edhe programe tė pėrcaktuara, gjithnjė nė kuadrin e kishės katolike. 
Aq mė shumė qė shkollat fetare tė ritit latin dhe jo tė tillė, ku mėsohej edhe gjuha shqipe, gjenden nė treva tė njė hartografie mjaft tė shtrirė, por veprimtaria e tyre ėshtė tejet e prekshme nė ato zona ku edhe ushtruan veprimtarinė e tyre kuarteti i priftėrinjve katolikė, mes tė cilėve edhe Budi, ta pėrforcon mendimin se ekzistonin parakushte pėr hapjen e shkollave shqipe. 
Kėto gjurmė dhe mjaft tė tjera, qė ende presin qė tė shpluhurosen, i japin jo pak moshė gjuhėshkrimit tė shqipes ndėr shkollat shqiptare, edhe pse fetare, dhe ofrojnė dėshmi tė procesit shkollues, potencialisht aty nga fundi i shekullit XVI dhe tė dokumentuara fare shkoqur nė shekullin XVII. 
Nėse, gjithnjė jo vetėm si qerthullim hipotetik, nisur nga dėshmitė e gjurmimeve dhe sa mė larg dėshirave subjektiviste, por, kryekreje, vetėm si qėmtim dhe gjurmim dokumentash, si zanafillė tė datuar tė gjuhėshkollimit shqip do tė mund tė merrnim ēeljen e shkollės sė Dhėrmiut mė 1630, tė shkollės sė Kurbinit mė 1632, tė shkollės sė Korēės mė 1637, apo tė Janjevės mė 1666, tė cilat konfirmohen edhe nga Petrotta, dhe nė tė cilat, pėrveē tė tjerash, ka gjurmė dokumentare se janė pėrdorur si libra mėsimorė edhe librat e Budit, veēanėrisht Doktrina, katekizmi i pėrkthyer enkas nga ai pėr nevojat e shėrbesave fetare. 
Nė tė mirė tė ilustrimit tė idesė sė hedhur ėshtė edhe gjykimi i dhėnė prej Rexhepagiēit mbi Matrėngėn, kur shprehet: "Mendim pedagogjik hasim edhe nė "Katekizmin" e arbėreshit Lekė Matrėnga, i cili e pėrktheu kėtė vepėr... Ky formulim ka rėndėsi tė posaēme pedagogjike dhe ka kėtė pėrmbajtje: "Unė sa tė jamė gjallė nuk do tė mongoj... tė ndihmoj fėmijėt pėr hirė tė tyre tė bėhem edhe vetė fėmijė qė ata tė pėrfitojnė sa mė shumė". "Nė kėtė formulim Matrėnga shpreh gatishmėrinė pėr tė mėsuar fėmijėt e shqiptarėve" (1968: 54), nė parathėnien e librit "E mbasme e Kėrshtenė" botim i vitit 1592, shėnon fillimin e shkollimit nė gjuhėn shqipe. Vetė struktura e librit me poezinė e pėrshpirtshme me prozat diturake, fetare, dėshmon datimin e organizuar tė gjuhė-shkollimit. E gjitha kjo dėshmon, pothuajse drejtėpėrdrejt, se kemi tė bėjmė me njė rregull tė lejuar dhe tė fiksuar nga Vatikani, nė formėn e detyrimit pėr shėrbesat fetare, por, mesa duket, edhe pėr librat mėsimorė pėr nxėnėsit qė do tė pėrgatiteshin si priftėrinj. 
Kuptohet, shenjimi i 7 marsit tė vitit 1887 si fillesė e shkollimit nė gjuhėn shqipe, ėshtė bazuar, kryekėput, nė natyrėn laike tė saj pėr shkak tė pėrcaktimeve tė mangėta, tė leximit tė historisė sė arsimit shqip me syze ideologjike qė, dihet, nuk e qasnin fetarizmin. Nivelet e ngritura programore, si dhe tekstet e pėrdorura nė kėtė shkollė, por edhe nė tė tjera pas vitit 1887, ka kuptim tė vetėmjaftueshėm, madje merr vlerė tė veēantė, si njė pikė kulmore e mėsimit tė shqipes, tashtimė nė kohėt mė tė reja. 
Veēse hapja e kėsaj shkolle, kurrsesi nuk duhet parė e shkėputur prej periudhave tė mėparshme, tė dokumentuara, po aq moderne nė kontekstin e atyre rrethanave kur funksionuan, madje qė i paraprinė dhe pėrgatitėn parakushtet pėr tė mbėrritur deri tek niveli i shkollimit laik. 
Padyshim qė gjykimet, pohimet, argumentat, faktet, thėniet dhe kundėrthėniet, kundėrshtitė dhe dėshmitė qė do tė sjellin shkencėtarėt e gjuhėsisė, letėrsisė dhe historisė, do tė largojnė jo pak mjegullima mbi fillesat e shkollimit nė gjuhėn shqipe, megjithė karakterin e tij fetar pėrpara periudhės sė Rilindjes Kombėtare, ēka ėshtė po nė atė linjė logjike tė rrugėtimit tė arsimit dhe shkollės edhe nė botėn e qytetėruar. 
Zhvendosja e problemit nė rrafshe tė tjera, jashtėgjuhėsore dhe jashtėhistorike, pa kritere shkencore, pa faktura arkivore, pra pa dokumentime tė gjurmuara, do ta shndėrronte kėtė aspekt, gjysmė tė njohur, nė njė absurd tė radhės, zhurmues dhe vetėshkatėrrimtar. 
Pėrkundrazi, dėshmitė e gjurmuara, krejt natyrshėm tė ēojnė vetiu tek disa fakte konkrete historike, qė flasin jo pak pėr realizimin e aktit sublim tė arsimimit nė gjuhėn shqipe, diku-diku edhe nė trajta tė ngulitura pedagogjike. 
Pėrjetimi i kėtij momenti, gjithsesi tė ndėrliqshėm, le tė shėrbejė si ngacmim pėr tė thelluar mendimin shkencor, historik e gjuhėsor, pedagogjik dhe letrar, pėr tė synuar nxjerrjen nga pelenat foshnjarake tė gjuhės shqipe, tashmė si gjuhė e shkollimit, sidomos pėr t'i dhėnė asaj vendin qė i takon, deri aty ku pėrvijohen gjurmėt historike, nė fundit tė shek. XVI dhe nė pjesėn e parė tė shek. XVII, qė fakton shkolla, ku formimi fetar, doemos, tanimė pėrmbarohej pėrmjet shqipes e vetėm me anė tė saj, pse, e thamė njėherė, tekstet e kėsaj nxėnieje, prej kohėsh qenė mbėltuar nė truall tė shqipes. 
Kjo do tė thotė vlerė dhe rivlerėsim pėr gjuhėn shqipe, e cila ėshtė njė e vetme, si traditė mė e hershme, mataruar nė altarin e dijes, siē kundrohet shkolla. 

AKTIVITETE

Legalistėt krutanė mbledhin Komitetin Drejtues. Merr pjesė kryetari Spahiu

PLL Krujė, do tė dyfishojmė numrin e kėshilltarėve

Krujė - Kryetari i PLL z.Ekrem Spahiu ka marrė pjesė nė mbledhjen e Komitetit Drejtues tė PLL dega Krujė. Ky takim u zhvillua nė kuadėr tė pėrgatitjeve qė PLL po bėn pėr zgjedhjet e ardhshme lokale dhe nė tė u ndanė detyra konkrete dhe porozi tė ve[antė pėr secilin nga anėtarėt e KD tė degės. Nė kėtė mbledhje tė zhvilluar tė shtunėn e shkuar dt.11 mars, drejtuesit legalistė tė Krujės u shprehėn optimistė se nė kėto zgjedhje tė ardhshme, ata mund ta dyfishojnė numrin e kėshilltarave vendorė. Ata theksuan se bazė e mirė pėr tė zynuar kėtė objektiv ėshtė cilėsia e lartė e emrave qė do tė pėrzgjidhen si dhe eksperienca e bollshme qė kanė tashmė krerėt e degės sa u pėrket fushatave elektorale. Nė kėtė takim gjithashtu u ra dakord qė dega e Krujės tė organizojė njė takim tė zgjeruar me anėtarė e simpatizantė tė PLL, si dhe me pjesėmarrjen e figurave e personaliteteve lokale. Nė kėtė takim tė zgjeruar ėshtė parashikuar tė ftohen edhe drejtuesit mė tė lartė tė PLL nė qendėr.
Kjo mbledhje e KD tė degės PLL Krujė ėshtė nė serinė e takimeve qė krerėt e PLL po zhvillojnė nė bazė me qėllim rigjallėrimin e strukturave vendore si dhe pėr projektimin e fushatės sė ardhshme pėr zgjedhjet lokale. Takime tė tilla tė suksesshme janė zhvilluar nė disa qytete tė vendit.
Korresp. "Atdheu"

 

___________________________

5 Mars 2006
___________________________



Tentativa pėr hapjen e shkollės greke nė Himarė, cenon sovranitetin e shtetit

Shkollat greqisht nė Himarė, akt antikushtetues

Pavarėsisht Traktatit tė Miqėsisė Shqipėri - Greqi, dhe protokolleve dypalėshe pėr ngritjen e shkollave shqipe nė Greqi, qė fėmijėt e emigrantėve tė mėsojnė gjuhėn amtare, shteti grek nuk ka marrė asnjė masė pėr tė pėrmbushur kėtė kėrkesė tė ligjshme, qė buron nga fryma e Traktatit dhe tė gjitha kartat ndėrkombėtare tė pranuara e firmosura nga tė dy palėt, si Greqia, ashtu edhe Shqipėria



Editorial

Reforma qė nuk po kryhet

Nga Murat Basha


Njė ndėr arsyet pse qeverisja e maxhorancės demokrate nuk po duket shumė efikase, ėshtė fakti se ajo duket sikur me zor lėviz nė reformėn e aparatit administrativ. Pėrveē disa drejtuesve tė lartė, nė administratė duket sikur janė po ata qė kanė qenė gjatė gjithė sundimit socialist. Po pse merresh me reformėn e administratės sė PD-sė, mund tė pyesė ndokush me tė drejtė. E thjeshtė, ndėrtimi i administratės, puna e saj, efikasiteti i saj, ka lidhje tė pashqitshme me jetėn tonė tė pėrditshme, me jetėn e qytetarėve shqiptarė, me nivelin apo standardin e jetesės sonė. Qė duhet thėnė se ėshtė ndėr mė tė ulėtit nė Europė. E jo vetėm pėr kėtė shkak. Ka raste kur nė zyrat e shtetit gjen edhe fosile tė kohės sė komunizmit. Dhe pėr njė antikomunist, kjo ėshtė njė ēėshtje mjaft delikate, mjaft e ndjeshme. Prandaj kemi folur e do tė flasim pėr reformėn nė administratėn e shtetit. Prandaj na duket se ndryshimet e qeverisjes sė PD-sė janė mjaft tė vogla. Dhe pikėrisht kjo ngadalėsi ndryshimesh ka sjellė kėtė rėnie tė popullaritetit tė kėsaj qeverisjeje, e cila pėr hir tė sė vėrtetės, nė disa pika ka shėnuar suksese pėrtej asaj qė kishte premtuar nė fushatė. Reforma e administratės, nė njė farė mėnyre, ėshtė ēelėsi i artė qė mund tė hapė rrugėn pėr suksesin e reformave tė tjera nė tė gjitha rrafshet e qeverisjes. Ajo mund tė konsiderohet kryereforma. Por kjo nuk po ngjet dhe fajet pėr kėtė s'mund t'i kėtė kush tjetėr, por veē ata qė kanė tagėr ta kryejnė. Duke ia filluar nga shefat e personeleve nėpėr dikastere, duke vazhduar me ministrat e nė fund me vetė kryeministrin Berisha. Nė PD dikur ka ekzistuar njė departament i burimeve njerėzore. Edhe ministritė e kanė nga njė tė tillė. Nė kėto kushte, pyetja qė lind ėshtė se ēfarė kanė bėrė ose po bėjnė kėto struktura? Ku janė "burimet njerėzore", specialistėt, njerėzit e aftė e me ide, e sidomos njerėzit e ndershėm qė nuk e konsiderojnė karrigen e shtetit, "njė lopė qė duhet mjelė"!? Reformat, fillimi i ri, qeverisja me duar tė pastra, nisin pikėrisht me ndryshimin thelbėsor tė administratės "socialiste". Sepse, qė administrata e vjetėr "socialiste" duhet ndėrruar, kėtė nuk ka shqiptar qė tė mos e pranojė (pėrveē tė prekurve drejtpėrdrejt). Ajo administratė ka qenė personifikim i perversitetit administrativ. Shembulli mė i zi i njė administrate ku "po tė mos vidhje, ishe i papėrshtatshėm". Njė administratė qė theu tė gjitha rekordet pėr korrupsion nė zyrat e shtetit. Njė kancer i vėrtetė pėr shoqėrinė shqiptare. Njė makth tė cilin vetėm ata qė kanė pasur punė me tė, e kanė ndier se ē'do tė thotė. Vetė fakti qė mė 3 Korrik z.Berisha mori njė mandat plebishitar nga votuesit, flet vetė. Ai mandat ishte pikėrisht njė mandat antikorrupsion, dhe kėtė gjė, edhe drejtuesit e lartė tė PD-sė e dinė mirė. Prandaj, mospėrmbushja e kėtij detyrimi ndaj votuesit mund tė konsiderohet dy herė braktisje e detyrės dhe lėnie nė baltė e atyre qė tė kanė besuar. Nuk kemi shumė tė dhėna rreth arsyeve tė kėsaj ngadalėsie qė vėrehet. Ndoshta PD mendon se mund tė punojė edhe me njerėzit e administratės "rozė". Gjithsesi jemi skeptikė se kjo mund tė ecė gjatė. Disa episode tragjiko-komikė, siē ishte ai me fikjen e dritave gjatė fjalimit tė presidentit Barroso, strategjia pėr KESH-in e lexuar nga kryeministri, apo "neglizhenca" tė tjera tė kėsaj natyre, tė bėjnė me dije se me administratėn e vjetėr kjo qeveri nuk do ta ketė tė mundshme tė realizojė ato premtime qė ka bėrė. Ndoshta krerėt e PD-sė kanė arsyet e veta qė sillen kėsisoj, por nėse vazhdohet mė kėtė ritėm "breshke", nuk do tė jetė e largėt dita kur tė vajtojnė "kohėn e humbur". Njė shkas mund tė jetė edhe fakti qė njė pjesė e administratės ka lidhje tė dykahshme politike, siē e kanė bėrė zakon tashmė prej vitesh "mehmurėt" tanė, gjithsesi pasojat bien mbi ata qė kanė tagėr dhe detyrim pėr tė ndryshuar gjendjen nė kėtė vend. Para disa ditėsh mė rastisi tė dėgjoja ankesėn e njė funksionari tė njėrės prej ministrive mė tė rėndėsishme tė kabinetit Berisha, i cili habitej me kėrkesat e disa deputetėve tė PD-sė. Nė thelb, ankesa e tij vinte nga fakti qė njerėz me influencė tė PD-sė, nuk i kėrkonin qė tė fuste specialistė tė rinj nė administratė, por "tė mbanin x-in apo y-in" qė kishte qenė gjatė gjithė kohės nė zyrė tė shtetit. Ky proces i pėrkundėrt, pra mbrojtja e administratės sė vjetėr, prej njerėzve influentė tė PD-sė, mund tė jetė njė nga shkaqet qė reforma kundėr "administratės mė tė korruptuar nė Europė" tė jetė kaq e squllėt, kaq e pandjeshme, kaq kot. 


KRYESORE

Legalistėt nė konferencė shtypi kėrkojnė thellimin e reformave

PLL: Tė ndalet vrulli shkatėrrues i sė majtės

Ditėn e enjte, dt. 2 mars 2006, Drejtori i Departamentit tė Marrėdhėnive me Publikun nė PLL, z.Gjergj Thanasi, dha nė selinė e kėsaj partie njė deklaratė pėr mediat, duke u fokusuar nė problemin e kaosit qė ka pėrfshirė prej mėse njė jave parlamentin shqiptar, dhe duke iu drejtuar drejtpėrdrejt kreut tė qeverisė z.Berisha. Mė poshtė po japim tė plotė deklaratėn e tij nė emėr tė PLL.
"Z.kryeministėr, vepra, jo fjalė, Ju lutemi!
Ditėt e fundit, me shkaqe dhe me sebepe, e Majta shqiptare, e pamėsuar me tė qėnit nė opozitė; e pamėsuar tė jetojė pa vjedhur, grabitur e vrarė, ka ngritur dozėn e agresivitetit nė parlament!
Duke shfrytėzuar edhe ndonjė gabim nė procedurė, apo ndonjė mangėsi teknike tė sistemeve tė vjetėruara tė elektronikės, e Majta shqiptare pėrpiqet tė shkatėrrojė parlamentarizmin, sipas motos "Pushteti mund tė humbet me vota, por gjithsesi mund tė fitohet me dhunė e dajak...".
PLL i kėrkon Ekzekutivit shqiptar, tė vazhdojė qeverisjen e vendit, tė thellojė reformat, tė mbajė lart prestigjin e shtetit shqiptar, gjithashtu.
Me shpirtmadhėsinė karakteristike tė sė Djathtės, pushteti t'u sigurojė tė majtėve grindavecė dhe tė dhunshėm, ēdo hapėsirė demokracie, qė ua lejojnė ligji dhe rregulloret.
Ne besojmė se kapitalizmi ėshtė demokraci, dhe instalimi i demokracisė nė njė Shqipėri europiane, do t'i japė frutet e veta edhe pėr vėllezėrit tanė socialistė, tė cilėt, po nuk qenė nė pushtet, janė tė gatshėm ta djegin Shqipėrinė sa herė qė t'u duhet pėr t'u rikthyer nė pushtet.
Nė kėtė prag-krizė parlamentare, njėlloj si nė vitin 1997, inati nuk ėshtė pėr "mustaqet e Leka Meksit", as pėr "rimelin e zonjės Topalli", por pėr tė rifituar me dhunė atė qė u humb me vota mė 3 korrik!
Sulmi ndaj institucioneve tė shtetit, me tentativa pėr penalizim tė komandantit tė Gardės sė Republikės, nuk ėshtė fort larg nga djegia pėr sėgjalli e gardistėve nė Cėrrik.
PLL shpreson se partitė e koalicionit qeveritar do tė shtojnė pėrkrahjen pėr Kabinetin Berisha dhe nuk do tė lejojnė qė njė destabilizim i Shqipėrisė nga e Majta e dhunshme, tė vėshtirėsojė pozitėn negociuese tė delegacionit kosovar dhe tė asaj pjese tė faktorit euro-atlantik, qė ėshtė mė pranė idealit kombėtar tė shqiptarėve. 
Koalicioni qeverisės, duhet ta kuptojė se tė qeverisėsh, krahas privilegjeve tė ligjshme, ke edhe pėrgjegjėsira, sidomos kur ke pėrballė njė opozitė, e cila pėr t'u kthyer nė pushtet, ėshtė gati ta kalojė vendin nė kaos, jo vetėm institucional. 
I kėrkojmė qeverisė tė thellojė reformat, tė pėrmbushė detyrimet qė rrjedhin nga marrėveshja e porsanėnshkruar me Bashkimin Europian, duke i siguruar opozitės tė gjithė lirinė e nevojshme pėr tė bėrė opozitė, pa djegur Shqipėrinė.
Atdheu ynė i pėrbashkėt, Shqipėria, duhet tė na dhimbset mė shumė sesa pak dyzina hajdutėsh e kriminelėsh, tė cilėt mbasi pėr 8 vite kanė bėrė tė 99-at, nuk e kuptojnė se mė 3 korrik, u tha "Mjaft"," - perfundoi deklaraten z.Thanasi.
Kjo konferencė u ndoq me interes nga mediat elektronike e tė shkruara tė vendit.
"Atdheu"


Ne fokus

Tentativa pėr hapjen e shkollės greke nė Himarė, cenon sovranitetin e shtetit

Shkollat greqisht nė Himarė, akt antikushtetues

Nga Sazan PIPA

As pronari i vilės luksoze nė lagjen rezidenciale "Lamia" tė Athinės, filogreku Fatos Nano, nuk guxoi tė lejonte hapjen e shkollės greke nė Himarėn-kryeqendėr tė Labėrisė, teksa kėrkesės sė Greqisė dhe filogrekėve tė sojit "Niko Kolila", iu pėrgjigj se mund tė pranonte ndėrtimin e njė shkolle shumėgjuhėshe, dhe vetėm kaq. Por hapja e shkollės greke nė mes tė qytezės sė Himarės ngjau, bash kur askush nga "fotozhenikėt" e qeverisė qė rendin pas kamerave, nuk guxoi tė shoqėronte e pozonte pranė zv/shefit tė diplomacisė greke, Stilianidhis, para flamujve grekė dhe turmave histerike qė qanin dhe ulėrinin greqisht, teksa njė debil me emrin Albert Gajo, ngazėllente...
Edhe skipetari i kuluar Vasil Bollano-boleqėni, belbėzoi kur e pyetėn pėr lejen e ndėrtimit tė kėsaj shkolle, dhe si "argument" gjeti vetėm marrėzinė se "shkolla e ka lejen, pasi ėshtė ndėrtuar nė tokėn e Kishės!!!", ndėrkohė qė kryetari i Kėshillit bashkiak tė Himarės, pilurioti Ēipa, deklaroi se "asgjė nuk ka kaluar nėpėr duart tona, as leja pėr rikonstruksionin e shkollės dhe as fondet...". Dhe pėr ta shprehur mendimin e tij pėr kėtė akt poshtėrues, ai e cilėsoi atė si "antishqiptar".
"Eshtė njė ėndėrr e vjetėr, pėr realizimin e sė cilės ėshtė dashur tė derdhet edhe gjak...", shprehet njė nikokolilė tjetėr, qė mban postin e kryetarit tė grupit tė kėshilltarėve tė PD nė bashkinė e Himarės. Dhe ka tė drejtė, sepse ėshtė derdhur gjak qė nė kohėra qė s'mbahen mend pėr tė mbrojtur Himarėn shqiptare nga spiromilot, Protokolli i Korfuzit, nga Pakti Tittoni-Venizellos etj.. Madje gjaku u derdh dhe u bė pėrrua edhe mė '1997-ėn, gjatė rebelimit.
Sėrish nikokolilėt guxuan tė kėndojnė nė kor himnin grek dhe tė kėrkojnė bashkimin e Himarės me Greqinė, bash para syve tė Gajos, qė dha provėn mė tė shėmtuar para publikut dhe kamerave greke, teksa gazetarėt grekė kėrkonin gati me imponim prononcime pėr "vuajtjet dhe martirizimet pėr kauzėn e greqizmės dhe Vorio-Epirit..." nga pjesėmarrėsit greqishtfolės, ndonėse dėshtuan, sepse ata nuk guxuan tė gėnjejnė pėr njė pretendim tė tillė.
Dhe Gajo-zėvendėsministri ynė, duartrokiti me gaz pėr parullat antishqiptare, pėr flamujt grekė mbi tokėn tonė, ndonėse sytė (qė i plaēin), nuk i zunė asnjė flamur shqiptar, pėr be. Por ky idiot nuk ėshtė nė gjendje tė imagjinojė sesi do tė reagonte homologu i tij grek, nėse njė gjė e tillė do tė ndodhte nė mes tė Greqisė.
Ky hajvan qė han bukėn e Shqipėrisė dhe bėn duanė e Greqisė dhe greqizmės, harroi shumė shpejt sesi reagoi Papulias kur mėsoi se ēamėt e prisnin me flamuj shqiptarė dhe parulla miqėsie dhe kėrkesa tė drejta e tė ligjshme nė Sarandė...
Nė kontrast me qėndrimin antishqiptar tė Gajos, zv/ministri tjetėr Gjergji Bojaxhiu, refuzoi ta takonte Stilianidhis-in e Greqisė nė njė shkollė tė ndėrtuar nė mėnyrė tė paligjshme, dhe i vuri si kusht, takimin vetėm nė ambientet e bashkisė sė Himarės, ku natyrisht valėvitet vetėm flamuri kombėtar shqiptar.
Mė kot Vasil boleqėni guxoi ta qortojė z.Bojaxhiu pėr kėtė qėndrim, duke e cilėsuar atė si "qėndrim i papėrgjegjshėm", sepse para kėtij skandali tė pėrgatitur, nuk guxoi tė cedojė as Ministria e Arsimit, qė ėshtė dikasteri i linjės, qė duhet tė miratonte dhe liēenconte shkollėn ku fėmijėt shqiptarė do tė detyrohen tė mėsojnė greqisht.
Ndėrkohė, pavarėsisht Traktatit tė Miqėsisė dhe Bashkėpunimit Shqipėri Greqi tė Marsit 1996, dhe protokolleve dypalėshe tė nėnshkruara e firmosura nė zbatim tė tij pėr ngritjen e shkollave shqipe nė Greqi, qė fėmijėt e emigrantėve tė mėsojnė gjuhėn amtare, shteti grek nuk ka marrė asnjė masė pėr tė pėrmbushur kėtė kėrkesė tė ligjshme, qė buron nga fryma e Traktatit dhe tė gjitha kartat ndėrkombėtare tė pranuara e firmosura nga tė dy palėt, si Greqia, ashtu edhe Shqipėria. Hapja e shkollave shqipe nė Greqi, nuk ėshtė realizuar, ngaqė edhe shteti shqiptar ka bėrė tė vdekurin dhe memecin, ndoshta edhe nga frika e turpshme, kompleksi i inferioritetit dhe arroganca karakteristike e Greqisė, qė guxon tė na provokojė e injorojė, sistematikisht.
Himara, kėsisoj kulmoi sėrish si bastioni ku greqizma ka ngulur kthetrat dhe antishqiptarizma ėshtė shndėrruar nė njė aktivitet fitimprurės politiko-ekonomik, sa kohė qė nuk ndėshkohet si veprimtari e mirėfilltė subversive, antikushtetuese e antishqiptare, nė dėm tė sovranitetit dhe dinjitetit, qoftė edhe tė munguar, tė shtetit shqiptar. 

INTERVISTA

F2.
Intervistė me z.Gjergji Thanasi, Drejtor i Departamentit tė Marrėdhėnieve Publike nė PLL

Gjergj Thanasi: Pas kanabisit qendrojnė deputetėt socialistė 


Kreu i Prokurorisė Sollaku, po etiketohet si nyja gordiane e zhvillimeve politike dhe sidomos reformės institucionale. Cili ėshtė mendimi juaj?
Kur do tė shkarkohej pararendėsi i z.Sollaku, sektorė tė gjerė tė sė Majtės shqiptare e qanė me ligje, duke pretenduar se heqja e Rakip-kokainės ishtė njė gjėmė e padėgjuar pėr drejtėsinė shqiptare. Vetė Mandoi i Anti-mafias italiane, qė e mbrojti me vizita jashtė programit, deri nė minutėn e fundit e harroi brenda javės. Vdiq Rakipi, rroftė Sollaku! Mjafton qė tė na firmosė shkresat pėr ata keqbėrės shqiptarė, tė cilėt ne italianėt kemi vendosur t'i plasim brenda.
Largimi i Sollakut qė fle mbi dosje, gratis a me pagesė nga krimi, kėtė nuk e dimė, nuk ėshtė fundi i botės. Pėr mė tepėr, nuk kemi tė bėjmė as me ndonjė profesionist tė shquar, as me bashkėshort tė kujdesshėm (a nuk ia njollosėn fustanin Zeqinesė, me gjak, nė atentat?), as prind i dhembshur (a nuk ia bėnė kriminelėt e "Hakmarrjes", tė bijėn, me ankthe). Si profesionist lejoi, me apo pa dashje, yēkla legale, qė bėnė tė pamundur mbylljen nė Vaqarr tė kriminelėve qė bredhin nga Hershtali i Liezhit, deri nė kantonin Ticcino tė Zvicrės. Kryeprokurori nuk mund tė zbardhė tėrė krimet e "Hakmarrjes". Por, tė paktėn, mund tė gjejė si quhej shoferi qė parkoi "Tipo-n", makinė-kurth, pranė super-marketit tė VEFA-s, apo jo?!
Populli qė votoi anti-korrupsionin e Berishės mė 3 korrik, nuk mund tė besojė qė ky farė prokurori, tė bėhet "Di Pietro" shqiptar.

Si do ta komentonit rolin e kreut tė shtetit Mosiu, nė gjithė kėtė debat nė lidhje me institucionet?
Po ē'keni mė tė?! Pėrshesh me qumėsh po ha. Qameti - qameti, ndonjė krah Alba-Trosi qė, si firmė, del me shumė pak fitim nė tatime, e ndonjė pallat "tė rrumbullakėt tė xha Lipes", andej nga Shkėmbi i Kavjės. Dhe kaq. Pleqtė janė inatēinj. Jo mė kot, lozin domino dhe "Mos u nxeh". Se pastaj kur nxehen, nė emėr tė anti-korrupsionit, ia nxijnė jetėn nipit tė Josif Zegalit, mė keq seē e spiunonin nė tė ri, pėr punė hendek-lidhjesh e bunkerėsh, e gjithfarė problemesh xhenjere.
Gjithsesi, atdheu ynė i dashur rėnkon edhe nga Falstafė tė tillė, qė kėrkojnė tė plotėsojnė nė pleqėri, ēka u ka munguar nė rini. 

Si e komentoni zhurmėn rreth rikthimit tė Nanos dhe marrėdhėniet Nano-Rama?
Fatos Nano me tė padrejtė akuzoi operativin e tij dezhurn nė selinė e PS-sė, z.Rama, si njė "opozitė qė po fle gjumė" dhe futet nė hullitė e Berishės, qė "duhet lėnė tė punojė".
Pėr tė ardhurat taks-free 3-4 milionė euro nė muaj, me kusht qė tė funksionojė miniera e KKRRT-sė, Edi Rama jo vetėm punon, por edhe lufton, djeg Shqipėrinė, ia vė kufinė tek thana ēeēenėrisė. I biri i Thanasit duhet ta kuptojė qė, njėlloj si ariu kur provon shijen e mjaltit, Edi Rama nuk mund tė kthehet te kanaēja e supės sė bamirėsisė, nė rrugėt e Parisit, as te gaveta e Vaqarrit apo Rrogozhinės. Edi Rama, pavarėsisht nga deviacionet e ndryshme mendore, e di edhe nga pėrvoja personale e z.Nano, se kur Berisha vjen nė pushtet, njė pjesė tė hajdutėve mė tė spikatur i ēon nė burg. Edi Rama ėshtė burrė dhe nuk ėshtė grua si Luiza Hoxha, apo si ai djalka i Tatim-Telekomit, qė nuk i ka ngjarė fare babait tė vet, ministėr i lavdishėm i shokut Ramiz. Edi Rama, ndonėse jo prezent fizikisht nė Parlament, me ndihmėn e deputetėve tė zonave rurale, dy-prillsave apo ish-kryeministrave me bodigardė tė vrarė nė paradhomė, ėshtė aq trim sa t'i bėjė "dele" gardistėt e Olldashit. Nuk besoj se z.Rama mund t'ia lejojė vetes atė fėlligėshti momentale tė 14 shtatorit, kur ia dha vrapit nga Kryeministria pėr nė ROGNER.

Ka komente rreth njėfarė pėrēarjeje nė gjirin e mazhorancės qeverisėse. Sa bazė kanė ato nė kėtė koalicion, qė ėshtė pagėzuar "mazhoranca e zgjeruar"?
Populli thotė, mė mirė djepi bosh, se shejtani nė tė. Vėrtet, sipas Biblės, gruaja e futi shejtanin nė shishe, por zonja Jozefina nuk mė duket aq e zonja sa tė fusė nė shishe gjithfarė soj-shejtanėsh, si ato qė shiten pėr poste ministri, ashtu edhe ata qė varin turinjtė pėr "Touareg" tė munguar, apo pėr njė ēun teze tė mospunėsuar si kapter Kakavije.
Si i krishterė qė jam, sjell shembullin e shtetarit tė fqinjit tonė tė jugut, burrit tė fortė dhe ekstremist z.Micotaqis, tė cilit, kur e Majta, nė bashkėpunim me "aleatė" tė djathtė, i bėnte gili-vili, e ēoi Greqinė tri herė brenda vitit, nė zgjedhje tė parakohshme. Qeni i fabulės sė Ezopit, i pakėnaqur me kockėn e mandatit tė deputetit, kėrkoi thelėn-hije tė ministrit, dhe humbi edhe kockėn qė kish nė gojė. Politikanėt e koalicionit tė zgjeruar nuk humbin gjė, po t'i studiojnė me laps nė dorė fabulat e lashta, si p.sh. bretkocėn qė donte tė bėhej sa njė ka, apo atė tė akrepit mbi kurrizin e bretkocės, ndėrsa kryeministri Berisha bėn mirė tė kujtojė fabulėn e miut dhe luanit.

Sipas njė deklarate tė fundit tė qeverisė amerikane, nė Shqipėri, prirja pėr trafikun e drogės ėshtė rritur. Cili ėshtė komenti juaj? 
Prefekti Mori, 80 e kusur vjet mė parė, brenda gjashtė muajsh, i sistemoi mafiozėt e Cosa Nostra-s siciliane nė burg-varr, apo pėrtej oqeanit. Kryeministri i vendit, pėr gjashtė muaj, veē u ka ulur pakėz tempin e tė ardhurave mujore mafiozėve shqiptarė. Edhe ndonjė kokė-kriminale, qė pėrkohėsisht ėshtė brenda, po bėn kokrrėn e qejfit me celularė e femra. Kufijtė, sipas burimeve rreptėsisht tė besueshme amerikane, mbeten pėrsėri shoshė, me ndryshimin e vetėm se "padrino" i kazinosė nuk merr dividentin si mė parė, pėr ēdo gjė qė hyn e del nė kufijtė e shtetit shqiptar. 
Droga heroinė kalon tranzit, magazinohet, pėrpunohet, ambalazhohet nė territorin kombėtar dhe sasia e saj, qė arrin metropolet europiane nga Roma, nė Upsala tė Suedisė, po bėhet gjithnjė e mė problematike. Mbas 3 Korrikut kemi tė njėjtat pika hyrje-daljeje, tė njėjtat vende magazinimi dhe tė njėjtėt njerėz, me pėrjashtim tė ndonjė kolegu "miellaxhi", qė sot ėshtė deputet rozė nė parlament. Dhe pushteti ka ndėrruar mė 3 korrik.
Kanabisi po pakėsohet si prodhim vendas, por po koncentrohet nė duart e klaneve tė lidhura me gjak e interesa tė pėrbashkėta, me deputetėrinė socialiste. Nga Bolena, nė Cakran, nga Dumreja, pėrtej Koplikut, pas ēdo tonelate kanabis, qėndron njė deputet socialist. Ndėrsa, ministri Olldashi i shkel tė drejtat deputetėve socialistė me ēizme gardistėsh, mu nė mes tė parlamentit. Sa mirė do tė ishte qė ēizmet e tij, deputetėve socialistė t'u shkelnin kanabisin, heroinėn e kokainėn, jo tė drejtat opozitare. Vazhdimėsia e Shqipėrisė si magazinė e kokainės latino-amerikane pėr rieksport nė Europė, e ka ēuar nivelin e alarmit nė "tė verdhė" nė DEA-n amerikane. Dje, dividentėt e kokainės i merrnin bosėt e regjimit tė vjetėr. Po sot, kush i pėrfiton kėto para?
Po pasuritė e patundshme, plus llogaritė bankare tė rrjedhura nga kokaina, pa llogaritur drogat e tjera, kur do tė kalojnė nė favor tė shtetit shqiptar?
Organet pėrkatėse qė mbulojnė anti-drogėn nė tė dy ministritė, presin qė kryeministrit t'i bėhen veshėt llapushė nga tė ndukurat e homologėve tė tij kėndej e andej Adriatikut, qė tė reagojnė.
Pėr pastrimin e parave nuk ia vlen tė flitet, sepse akoma nuk janė pėrmbushur detyrimet si palė nėnshkruese e konventave anti-terror. E kam fjalėn pėr pasuritė e personit qė deri vonė e ka pasur aktivitetin tė zhvilluar nė Shqipėri, me numėr nipti J61814030R. Pra, kush ia ka ngenė tė merret me pastrimin e parave tė krimit tė organizuar. Hidrėn e 2KR-sė nuk po e fusin nė burg pėr hajdutllėk nafte pa akcizė, jo mė pėr pastrim parash kokaine me sera japoneze.
Nė vitin 1997, dashi qė theu portėn e kalasė sė "diktatorit" Berisha, kishte dy brirė. Briri i majtė ishte e Majta politike shqiptare, briri i djathtė ishin skafistėt, drogaxhinjtė, vrasėsit me shokė. Ka ardhur koha qė tė dy brirėt tė priten me sharrė, jo tė filmohen me kamera gjysėm-klandestinēe. Urgjentisht duhet tė prishen kanalet e krimit tė organizuar, qė nė to tė mos kalojnė mallra dhe persona, kalimi i tė cilėve e detyroi z.Nano tė bisedonte kokė mė kokė me z.Gros dhe z.El Baradei, e mė pas gjunjė-kėputur, jo nga Xhoana, por nga pesha e krimit, tė ulej nė stolin e rezervave.
Intervistoi: Zamir GJURGJI

AKTIVITETE

U zhvillua mbledhja e Komitetit Drejtues tė PLL, Tiranė

PLL Tiranė, mbledhje pėr organizimin

Anėtarėt e Komitetit Drejtues tė PLL, dega Tiranė, zhvilluan mbledhjen e radhės, me rend dite pėrgatitjet e strukturės dhe materialeve pėr zgjedhjet e ardhshme lokale. Nė kėtė mbledhje tė zhvilliuar tė shtunėn qė shkoi ( d.t. 4 mars 2006) kryetari Nevruz Ndregjoni u kėrkoi secilit prej anėtarėve tė Komitetit Drejtues tė kėsaj dege angazhime konkrete dhe detyra konkrete pėr secilėn nga nėndegėt. Ai u shpreh se ne duhet tė jemi tė gatshėm nė ēdo moment pėr tė zhvilluar njė fushatė dinjitoze dhe tė suksesshme nė zgjedhjet e ardhshme. Kėto zgjedhje, tha ai, janė njė rast shumė i mirė pėr tė kompensuar punėn dhe mundin e ėdo njėrit prej anėtarėve tė KD-sė ose legalistėve tė spikatur tė degės. Ēdo njeri prej nesh ka mundėsi qė tė marrė mandat kėshilltari lokal , nėpėr minibashkitė, komunat ose dhe nė Bashkinė e madhje, Tiranė. Megjithėse nuk e dimė formulėn se si do tė garojmė nė kėto zgjedhje, ne nuk duhet tė mendojmė pėr tė, por duhet tė tregojmė forcėn tonė, theksoi Ndregjoni. Mė pas diskutuan anėtarėt e KD-sė, Hysen Sinani, Hamit Kurti, Lejla Hysa, Flutura Pėrleka, Neritan Kolgjini, Hamit Bala, Nuredin Cenaj etj.
Nė fjalėn e tyre ata shprehėn vėshtirėsitė qė ndeshnin nė rifreskimin e strukturave dhe angazhimin serioz pėr seksionet. Gjithsesi, nė fjalėt e tyre lakonike, ata shprehėn optimizin se Legaliteti ka potenciale, pa shikuar majtas e djathtas, tė bėjė njė garė dinjitoze e korrekte.
Z.Sinani tha se ne si legalistė duhet tė jemi krenarė, se pėrfaqėsojmė njė ideal siē ėshtė Monarkia. Ne kemi besim, tha ai, se Monarkia ėshtė ajo formė qeverisėse, e cila mund ta kthejė pėrsėmbari jetėn e kombit shqiptar. 
Sa i pėrket organizimit, z.Sinani tha se pėr ne si legalistė tiranas, ky nuk ėshtė njė problem shumė i madh, pasi bazamenti legalist ėshtė mjaft i qenėsishėm nė kryeqytet. 
Nė fund, kryetari Ndregjoni, pasi dha porositė e rastit, u shpreh se mbledhja e ardhshme do tė zhvillohet shumė shpejt, ku do tė raportohet pėr gjendjen reale tė antarsisė dhe tė strukturave.
Korresp. "Atdheu"


Krujė, zhvillohet mbledhje e kryesisė sė degės me praninė e drejtuesve nga qendra

Spahiu: Reforma zgjedhore duhet tė shpejtohet

Krujė, 3 Mars - Pasditen e sotme, kryetari i PLL z.Ekrem Spahiu dhe sekretari i pėrgjithshėm z.Artan Tujani zhvilluan njė takim pune me kryesinė e degės sė PLL Krujė.
Takimi u organizua nė kuadrin e njė veprimtarie tė programuar tė Kryesisė sė PLL nė qendėr pėr tė kontaktuar nė terren me tė gjitha degėt e PLL, qė ka si qėllim jo vetėm njohjen e drejtpėrdrejtė tė realiteteve lokale, por edhe shkėmbimin e mendimeve nė lidhje me programimin dhe fillimin e punės intensive pėr zgjedhjet vendore.
Z.Spahiu, nė fillim tė bisedės, i njohu legalistėt krutanė me zhvillimet mė tė fundit politike nė vend dhe qėndrimet e PLL nė lidhje me to. Ai tha se partia jonė ka mbėshtetur veprimet e qeverisė pėr masat e marra nė drejtim tė luftės kundėr korrupsionit dhe krimit tė organizuar. Ai pėrshėndeti nėnshkrimin e marrėveshjes sė asocijim-stabilizimit dhe e konsideroi atė njė ogur tė mire dhe njėkohesisht shprehje tė njė perceptimi dhe qėndrimi tė ri tė BE ndaj vendit tonė. Ai dėnoi veprimin politik tė opozitės nė parlament dhe e konsideroi atė si qėllimkeq dhe destruktiv qė synon tė ruajė statuskuonė, tė bllokojė punėn e kuvendit dhe tė shkaktojė destabilizim.
Ai shprehu nevojėn qė pozita ka pėr tė vazhduar me vendosmėri dhe shpejtėsi realizimin e reformave tė premtuara dhe nuk ngurroi tė sigurojė mbėshtetjen e PLL karshi kėtyre reformave.
Ai foli pėr turin e takimeve qė PLL ka nisur tė zhvillojė nė bazė, tė cilat krahas qėllimeve tė tjera, duhet tė kenė synimin dhe tė realizojnė daljen e strukturave lokale nga letargjia e 3 korrikut dhe fillimin e punės intensive pėr zgjedhjet vendore.
Z.Spahiu foli pėr rėndėsinė e veēantė qė kanė pėr Legalitetin zgjedhjet e ardhshme vendore dhe afishoi nė detaje strategjinė pothuajse tė pėrfunduar tė PLL pėr kėto zgjedhje.
Disa nga pikat tė kėsaj strategjie janė mbulimi 100% i njesive zgjedhore me kandidatė, gjetja dhe aplikimi i mekanizmave nxitės dhe konkurrues, shfrytėzimi i veēorive lokale dhe zbatimi elastik sipas kushteve konkrete i strategjisė elektorale, pavarėsia mė e madhe relative qė degėt e PLL do tė kenė nė aspekte tė ndryshme, etj..
Me tej takimi mori formėn e njė bashkėbisedimi tė frytshėm.
Kryetari i degės sė PLL nė Krujė z.Ramazan Kupi tregoi pėr optimizmin e lartė qė ekziston nė radhėt e legalistėve krutanė, punėn e bėrė prej tyre dhe hapat e afėrta dhe tė mėvonshme qė ata do tė bėjnė pėr materializimin me sukses sė zgjedhjeve tė ardhshme vendore. Ai propozoi (dhe kėshtu u vendos) qė tė shtunėn e ardhshme tė zhvillohet mbledhja e radhės e komitetit drejtues, e cila do tė ketė nė rend tė ditės organizimin brenda muajit mars tė njė aktivi tė zgjeruar tė legalisteve krutanė nė sallėn e madhe tė qytetit.
Z.Enver Kaloshi foli pėr pėrvojėn e tij nė nėndegėn e Fushė-Krujės pėr pėrzgjedhjen e kandidatėve dhe pėlqimin e pėrbashkėt qė renditja pėrfundimtare nė listėn e kandidatėve pėr kėshilltarė tė bėhet sipas rezultatit tė marrė prej secilit prej tyre nga qendrat e votimit tė marra nėn kujdestari. Ai u tregua optimist pėr dyfishimin e rezultatit zgjedhor.
Legalisti veteran Qemal Mala shprehu kėnaqėsinė pėr harmoninė dhe kolegjalitetin qė ekziston nė degėn e PLL Krujė, optimizmin qė ekziston ndėr legalistėt krutanė dhe punėn qė po bėhet nė kėto struktura.
Sekretari i Pėrgjithshėm i PLL z.Artan Tujani u shpreh se PLL ėshtė e aftė dhe sovrane tė marrė nė kohėn e duhur vendimet e pėrshtatshme pėr tė cilat kishte besimin se do tė ishin efikase dhe me efekte tė dukshme pozitive pėr tė ardhmen e saj. Ai shprehu nevojėn qė tė mos kishte ngurtėsi nė pėrzgjedhjen e kandidaturave dhe t'i tregohej rėndėsia e duhur tė gjitha njesive vendore, pavarėsisht nga numri i votuesve. Ndėrsa pėr bashkinė e qytetit tė Krujės, -vijoi ai, ne duhet tė synojmė pėr kryetarin e saj.
Zotėrinjtė Shkėlqim Shani dhe Ahmet Duka, duke folur pėr pėrvojėn e fituar nga zgjedhjet e kaluara dhe hapėsirat e reja, u shprehėn se do tė dinin t'i shfrytėzonin mė sė miri kėto hapėsira.
Z.Arben Hajro tregoi pėr klimen e ngrohtė dhe miqėsore qė kishte ndier mes legalistėve (ai ėshtė i anėtarėsuari mė i ri nga radhėt e intelektualėve) dhe u shpreh se ndihej krenar per zgjedhjen qė kishte bėrė. Ai e vuri theksin tek dinamizmi, shpalosja e vlerave historike qė trashėgojmė, por edhe e alternativave te reja tė cilat nuk na mungojnė.
Mendime tė dobishme dhanė edhe zotėrinjtė Bajram Dollaku, Kastriot Goci dhe Bashkim Kaloshi.
Takimi u konsiderua mjaft i dobishėm dhe pjesėmarrėsit u ndanė me optimizėm pėr realizimin e detyrave qė caktuan.
Korresp. "Atdheu"

 

DOSSIER

Tė ndėrtojmė tė ardhmen, por pa harruar tmerret dhe kasaphanėn e vitit tė zi 1997 (1)

Ju rrėfej tė vėrtetėn e llahtarshme tė rebelimit 1997

Nga Kostandin KOLIQI


Koment hyrės

Kanė kaluar veēse 8 vjet nga tragjedia e pashembullt shqiptare dhe nuk janė aq shumė sa pėr tė harruar kaq lehtė, e pėr mė tepėr kur vetė protagonistėt e asaj kataklizmoje, na e kujtojnė sėrish nė pėrvjetorin e 8 tė tragjedisė, qė autori i kėtij dossieri e ka titulluar "Shėn Bartholomeu shqiptar...".
Nė shkurt tė vitit tė mallkuar 1997, njė takėm kriminelėsh tė politikės shfrytėzuan njė situatė politike aspak mė tė acaruar se kjo e tanishmja, pėr tė destabilizuar shtetin me anė tė rebelimit tė armatosur, qė pėrmbysi me gjak demokracinė dhe dogji e shkatėrroi Shqipėrinė. I vetmi dallim midis dy situatave, qėndron nė faktin se, nė vitin 1997, kėta gjakatarė nuk e nisėn sulmin nga parlamenti, ngaqė nuk ishin deputetė, por nga Vlora, dhe se atėherė si shkas u bė humbja e parave, ndėrmjet tė tjerash edhe nė fondacionin e njė monstre analfabete, e quajtur Maksude Kadėna, pėr tė cilėn disa tepelenas thonė se ka qenė kushėrira e Skėnder Gjinushit. 
Sudja, gjatė pushtetit tė Gjinushit u dėnua vetėm me 5 vjet burg, nga tė cilat "vuajti" vetėm 3 vjet, ndonėse kish grabitur rreth 350 milionė $ tė huadhėnėsve fatkeqė shqiptarė. Tashmė ajo ėshtė larguar nga vendi "nė drejtim tė paditur". Pėrflitet se ėshtė larguar me ndihmėn e pushtetit tė para 3 korrikut, e pajisur me pasaportė diplomatike, lėshuar nga "thyerėsi i kafkave", (i biri i ish Drejtorit tė Pėrgjithshėm tė burgjeve tė diktaturės komuniste, xhelatit tė birucave...).
Tashmė po pėrsėritet e njėjta situatė e tensionuar, qė ka filluar e po kulmon nė Kuvendin e Shqipėrisė, ku ish protagonistėt e kasaphanės sė '97-ės po tentojnė tė realizojnė obstruksionizmin dhe kolapsin e plotė parlamentar, si pararendės i krizės totale institucionale...
A do tė mundin ata tė pėrsėrisin vitin 1997 dhe ta zhysin sėrish vendin nė kaos?
Kjo mbetet pėr t'u parė gjatė ditėve tė ardhshme.
Ky dossier i njė dėshmitari tė rėndėsishėm tė atyre ngjarjeve tė llahtarshme, shėrben pėr tė kujtuar, por edhe pėr tė kuptuar se katrahura parlamentare qė po pėrjetojmė, nuk ėshtė e rastit..., sa kohė qė ka tė njėjtėt protagonistė, qė janė kriminelėt e demokracisė dhe njėkohėsisht bijtė e kriminelėve tė diktaturės...
Astrit Kola

 

Portret i dėshmitarit tė ngjarjeve tragjike

Quhet Kostandin Koliqi, oficer karriere. Vitet e fundit i specializuar nė shėrbimet sekrete ndėr mė tė mirat e ushtrive tė NATO-s (si ai amerikan, turk, gjerman, etj.) dhe deri mė datė 20 shtator 1997 ka shėrbyer nė krye tė shėrbimit sekret pėr Forcat e Mbrojtes Detare. Nuk ka qenė dhe nuk ėshtė anėtar i ndonjė partie, por e gjen veten tek programi i partive tė djathta. Eshtė, ndoshta, nga tė rrallėt oficerė qė, mė datė 13 dhjetor 1990, nė mbledhjen e zgjeruar tė PPSH, ku u kėrkohej oficerėve mendimi pėr pluralizmin politik, (kjo me porosi tė Ramiz Alisė), kėrkon heqjen e partisė nga ushtria, heqjen e yllit tė kuq nga flamuri kombėtar, si shenjė partiake, si dhe heqjen e tij nga emblemat ushtarake. Kjo bėri qė jo vetėm tė ofendohej nga shokėt komunistė, por edhe tė kėrcėnohej me burgim. Dhe si pėr ironi - thotė ai: "disa nga kėta kėrcėnues, tani sė fundi, hyjnė dhe dalin lirisht nėpėr zyrat e partive tė djathta!!!".


Prolog

Nė ngjarjet e Shkurt-Marsit tė vitit 1997, nga Komiteti i Shpėtimit Publik tė Vlorės, mbaja nr. 17 nė listėn-vendim, ndėr tė 111 emrat e tė dėnuarve me vdekje nga ky komitet i vetemėruar si "drejtues apo komandues i kryengritjes sė armatosur". Falė Zotit dhe njė oficeri vlonjat, dola i gjallė nga ajo katrahurė, tė cilėn edhe nata e Shėn Bartolomeut do ta kishte zili.
Unė nuk kam mbajtur ditar, por se ēfarė ndodhi atje, nė Vlorė, si filloi, kush e inspiroi dhe drejtoi, si vazhoi dhe si mbaroi, i kam dokumentuar dhe dorėzuar, por i kam futur edhe nė kujtesėn time, nė mendje dhe nė shpirt, dhe i kujtoj ato ngjarje nė detaje.
Rebelimin masiv nė Vlorė, e paraprinė disa ngjarje nė dukje tė vogla, por qė nuk ishin tė tilla dhe kam mendimin se duhet tė vlerėsoheshin duke marrė masat pėrkatėse nga instancat kompetente, tė cilat mund tė luanin rol nė zbutjen deri diku tė ngjarjeve katastrofike tė mėvonshme.
Mė 15 janar 1997, nėn/kolonel Balice, kuadėr i lartė i shėrbimit sekret ushtarak Italian, emėrohet pėrkohėsisht zv.komandant i bazės detare nė Bridizi. Zotėri Balice e njihte mirė Shqipėrinė, sidomos zonat bregdetare tė saj, sepse nė vitet 91-93 ishte nė detyrėn e komandantit tė "Grupit Naval 22", (anijet e rojes bregdetare italiane, me detyrė ruajtjen e bregdetit shqiptar me qendėr nė Durrės).
Nė kėtė periudhė "ngatėrrohet" nė veprime tė paligjshme kontrabande dhe pasi i plasi era, italianėt e tėrhoqėn nga ky shėrbim, por puna e tij si kundėrzbulues la gjurmė nė rajonin e portit, doganė etj..
Emėrimi i z.Balice nė bazėn detare tė Brindizit, tregonte pėr atė qė italianėt po merrnin masa pėr njė eksod tė mundshėm tė anijeve tona, gjė e cila u realizua me datat 13, 14 dhe 15 mars 1997. Pėr masat e pritjes sė anijeve tona, (masa qė po merreshin nė bregun tjetėr), z.Balice mė dha tė kuptoj gjatė njė takimi zyrtar nė Brindizi, nė Maj tė vitit 1997, por shumė gjėra i mėsova edhe nga njerėzit e mi qė zbarkuan atje me anijet e tyre, tė cilėt mė informuan edhe pėr disa oficerė shqiptarė, qė u vunė nė shėrbim tė Balices...
Nė 15-ditėshin e dytė tė Janarit '97 nė Vlorė shkarkohet nga detyra kryetari i SHIK-ut, njė zotėri qė e njihte nė mėnyrė tė shkėlqyer Vlorėn, mentalitetin e popullit tė saj, forcėn e ideve komuniste atje, punėn e ish oficerave tė Sigurimit, por qė njihte edhe detyrėn e tij nė mėnyrė tė shkėlqyer. U zėvendėsua nga i ndjeri Shkėlqim Agolli nga Korēa, i cili pėr 45 ditėt qė qėndroi nė detyrė, besoj se edhe rrugėt e Vlorės nuk arriti t'i mėsojė.
Mė vonė u vra nė Greqi.!?
Gjatė ditėve tė janarit 1997, nė Vlorė, Himarė, Sarandė, Gjirokastėr..., po ktheheshin shumė ish-oficera tė Sigurimit tė Ushtrisė, tė Policisė, tė liruar nga reforma dhe tė emigruar nė Itali, Greqi e Serbi, e qė mbushėn lokalet dhe mbanin ligjėrata tė gjata, ku goditej demokracia dhe mburrej koha e komunizmit enverian.
Nė kėto ditė zbarkuan edhe shumė tė huaj, kryesisht grekė dhe italianė, natyrisht nė formėn e gazetarit dhe fotorepoterit, tė cilėt shpejt u vunė nėn mbrojten e shumė tė rinjve vlonjatė, ditėn dhe natėn. Se nga kush ruheshin, vetėm ata e dinė!?
Mė datė 4 shkurt 1997, Tritan Shehu, nė cilėsinė e kryetarit tė PD, nė aktivin e partisė nė Vlorė, bėri njė deklaratė, sa tė ēuditshme aq edhe tė rrezikshme: "Gjallica falimentoi...", deklaratė e cila irritoi pjesėmarrėsit nė aktiv dhe pas 2-3 orėsh pothuajse gjithė qytetin e Vlorės. Kjo deklaratė ishte e rrezikshme, pasi ajo u bė jo nga pronarėt e Gjallicės, por nga kryetari i PD, qė ishte nė pushtet, dhe habia qe se opozita nuk kishte dalė hapur kundėr firmave huamarrėse. Kjo deklaratė e dha rezultatin e saj negativ qė tė nesėrmen, teksa rrugėt u mbushėn me njerėz tė shqetėsuar dhe tė revoltuar, sepse kėtu implikohej direkt shteti dhe ēfarė ėshtė mė e keqja, nuk u dhanė shpjegimet e nevojshme.
Po atė natė, mė 4 shkurt 1997, Fitim Gėrxhalliu deklaroi se firma e tij shkonte shumė mirė. Kjo u pėrforcua edhe nga pushtetarėt lokalė nė Televizion, duke deklaruar: "Paratė e Gjallicės janė si uji i detit. Kur tė mbarojė uji i detit, do tė mbarojė edhe Gjallica". 
Dy ditė mė vonė, Gėrxhalliu deklaroi falimentimin...
Pushtetarėt lokalė nuk u panė mė nė publik, por edhe Tritanit i iku goja fare!
Mė datė 7 shkurt 1997, njė turmė e madhe njerėzish, jo e organizuar, doli nė rrugė pėr tė protestuar, duke bėrtitur "Duam paratė tona", dhe kjo ishte kėrkesa e vetme e tyre. Pėr t'i shpėrndarė doli njė grup policėsh. Kundėrvėnia e turmės qe e ashpėr, policėt u kthyen tė shpartalluar nė Komisariat, dhe nė hyrje tė tij turma dogji 2 kamionė tė policisė. Turma pėrbėhej kryesisht nga djem tė rinj, ndėrmjet tė cilėve njihja shumė pronarė skafesh, tashmė tė bllokuar nė Gjirin e vogėl tė Radhimės. Kėta qėndronin pėrballė Komisariatit, shanin dhe kėrcėnonin shefin e Komisariatit tė Vlorės z.Sokol Mulosmani, i cili mė datė 8 shkurt u largua nga Vlora, nė njė detyrė tjetėr. Pėr drejtimin e policisė, nė Vlorė erdhi gjeneral Agim Shehu dhe z.Arben Prrenjasi.
Rreth gjirit tė Radhimės filluan tė afrohen pronarėt e skafeve, por akoma nuk guxonin t'i merrnin ato. 
Gjatė kėtyre 2-3 ditėve (7-8-9 shkurt), nė Vlorė mbėrritėn politikanėt e parė: Skėnder Gjinushi, Neritan Ceka, Anastas Angjeli, Namik Dokle, Arben Malaj etj., tė cilėt tentuan tė marrin drejtimin e protestave, por u pritėn me tė shara nga turmat. Nė njė moment, tek Sheshi i Flamurit, kur e mori fjalėn Neritan Ceka, dikush nga turma i thotė: "Neritan, po tė tė bėjmė ty President tė Republikės, a na i jep paratė?".
Neritani i thotė se ata kishin ardhur nė Vlorė pėr tė marrė drejtimin e protestave dhe ishin pėr zgjidhje politike. Atėherė personi qė e pyeti Cekėn, filloi tė bėrtasė me zhargonin vlonjat "O Neritan, tė qafsha...", por tashmė i shoqėruar edhe nga njė pjesė e turmės.
Nė mbrėmje vonė, mė datė 9 shkurt, na vijnė informacione se me datė 10 shkurt do tė bėhej njė protestė e madhe nė Vlorė.
Nė Vlorė, pėr t'u pėrballur me protestuesit, u prunė rreth 750 policė, nė ndihmė tė Komisariatit tė qytetit. Por edhe nė ndihmė tė SHIK-ut tė Vlorės erdhėn njė grup i vogėl, tė cilėt i drejtonte z.Xhahit Xhaferri.
Mė datė 10 shkurt, nė mėngjes, sėbashku me njė kolegun tim, morėm takim me zz.Agim Shehu dhe Arben Prrenjasi, tė cilėt i gjetėm shumė tė shqetėsuar pėr atė qė mund tė ndodhte. Kishim vendosur tė shpėrdanim forcat e policisė nė bulevardin kryesor, pėr tė mos lejuar njerėzit tė mblidheshin nė turma tė mėdha, por vumė re se akoma nuk kishim rregulluar valėt e radiove me pėrgjegjėsit e grupeve policore.
Mbaj mend se u thamė mendimin tonė, qė tė mos ndėrhynin nė protestėn qė do tė bėhej, por ata nuk e morėn parasysh. 
Po kėshtu, bėmė takim edhe me z.Xhahit Xhaferri, nė zyrat e SHIK-ut, ku atij i shprehėm mendimin tonė, por edhe ai nuk na pėrfilli fare. Kujtoj qė kolegut tim i thashė se Xhaferri nuk e ka emrin Xhahit, por Xhahil...
Po gdhihej data 10 shkurt, kur dola tė shikoj se ēfarė po bėhej nė qytet. Eca pėrgjatė rrugės Skelė-Vlorė nė drejtim tė Sheshit tė Flamurit, nė tė gjithė anėt, madje edhe nė akset e rrugėve lidhėse, shikoj grupe tė ndryshme me nga 5-6 policė. Banorėt mblidhnin nė heshtje, gurė... Armatosja me gurė dhe sende tė tjera tė forta, zgjati rreth 1 orė. Nė rrugėn nė drejtim tė Kuc-Baba-sė, u godit me gurė grupi i parė i policėve, tė cilėt ikėn nga sytė, kėmbėt. Afrohem me tė shpejtė nė qendėr, tek Xhamia. Kam qenė pikėrisht mbi trotuarin pėrballė Xhamise, kur filloi njė sulm me gurė kundėr grupeve tė policisė, sulm i cili si rrufe u pėrhap deri tek Kali i Trojės. Ky rrebesh gurėsh zgjati rreth 7-8 minuta. Policėt kishin shkopinj gome dhe mburoja plastike. Pashė se policėt e radhėve tė para u gjakosėn nė kokė, fytyrė dhe trup. Po ata djem qė i godisnin, i merrnin dhe u jepnin ndihmėn e parė! Disa i ndihmonin tė laheshin tek njė ēezmė aty pranė, ndėrsa ata tė plagosurit mė rėndė i ēonin nė Kishėn katolike, ngjitur.
Turma dukej qė nuk ishte aq armike... Shikoj policė tė shpėrndahen dhe tė vrapojnė drejt Komisariatit tė qytetit. Njė grumbull i madh njerėzish qėndronin pėrballė godinės sė Komisariatit. Nga hedhja e gurėve nė drejtim tė saj, plagoset njė fėmijė. Njerėzit kėrcėnonin dhe shanin Sokol Mulosmanin. Nuk e dinin se ai kishte ikur.
Mbas nja dy orėsh goditje me gurė, njė grup qytetarėsh hyjnė nė godinėn e policisė dhe mbasi nuk gjejnė atje asnjė nga titullarėt dhe tė burgosurit, dolėn duke sharė "kanė dalė qenėrit..., nuk kemi punė me godinėn, ajo ėshtė e jona...".
Nė darkė marr vesh se pranė Xhamisė, atje ku u bė pėrleshja mė e madhe me policėt, ishte vrarė njė qytetar i quajtur Artur Rustemi. U tha se vrasja ishte bėrė nė orėn 8.00.
Unė kam qenė aty deri sa atje mbetėn pronarėt e lokaleve dhe familjarėt e rrethinave aty rrotull. Nuk dėgjova krisėm dhe nuk pashė tė vrarė. Mė pas kjo vrasje u pėrdor nga politika dhe kryesisht nga ajo opozitare, si "therori e protestave, shkaktuar nga plumbat e policisė...". 
Pėr kėtė vrasje nuk ėshtė bėrė asnjė hetim!!!
Mė datė 10 shkurt, nė mbrėmje, tė gjitha skafet qė ruheshin nė Radhimė, u morėn nga pronaret e tyre dhe ato qė ishin nė gjendje pune, fillojnė nga puna me ēuarjen e klandestinėve nė brigjet italiane.
Kjo punė, nga data 10 e mė pas, bėhet e hapur, nė mes tė ditės, dhe kjo ndodh sepse qė mė datė 11 shkurt nuk ekzistonte shtet, apo "pushtet lokal".
Drejtuesit lokalė ishin larguar pa lėnė gjurmė. Po nė kėtė ditė digjet godina e PD-sė lokale. "Dogjėm zyrat e Byrosė Politike", - bėrtisnin disa djem tė rinj. Kjo nofkė nuk ishte e freskėt, e asaj dite, por shumė kohė mė parė, kryetarin e PD Vlorė, z.Adhurim Musaraj, e quanin "anėtar tė Byrosė Politike". Dhe me tė vėrtetė ai ishte shumė kapadai dhe i pakomunikueshėm. Tė krijonte pėrshtypjen se me vendosjen e tij si kryetar PD-je, fillonte edhe historia e Vlorės!!
Organizėm shtetėror qė funksiononte, ishte vetėm SHIK-u. Nė qytet filluan tė shfaqen njerėz me prirje kriminale. Ishin tė armatosur me armė tė markave "Zastava", "Tomson", ēifte dhe ndonjė kallashnikov. Po me datė 11 shkurt, vritet njė polic, pėr tė cilin u tha se u vra pėr hakmarrje!? Po kėtė datė shfaqet maska e parė. Ishte Zani Ēaushi, i ardhur nga Greqia, i nxjerrė nga burgu, ku vuante burgimin prej 101 vjet nė burgun e sigurisė sė lartė nė Larisa. I nxjerrė nga policia greke dhe i instruktuar nga shėrbimi sekret grek me detyra tė marra nga politikanėt grekė, pėr t'i zbatuar ato mė vonė nė Vlorė. 
Njėri nga shokėt e burgut tė Zanit dhe tė Gjolek Malaj-t, kur e pyetėm, na sqaroi: "Jam dėnuar pothuajse nė tė njėjtėn kohė me Zanin dhe Gjolekėn; Zani me 101 vjet burg, Gjoleka me 35 vjet, ndėrsa unė u dėnova me 14 vjet. Zani dhe Gjoleka ishin rekrutuar nga shėrbimi sekret grek dhe herė pas'here ata i largonin nga ne pėr ditė tė tėra, siē duket i instruktonin. Kur u arratisėm mė 1994 nga burgu i Larisės, vetėm kėta tė dy nuk erdhėn me ne. Siē duket u pėrdorėn nė kėtė periudhė, kundėr vendit tė tyre. Qė ata ishin agjentė birucash, nė favor tė Asfalisė, kėtė e dinte i gjithė burgu. Neve, herė pas'here organizonim edhe rrahjen kolektive tė tyre...".
Mė datė 12 shkurt doli maska e dytė, Albert Shyti, i ardhur po nga Greqia.
Po mė kėtė datė zbarkojnė politikanėt e parė tė opozitės. Nė orėn 8.00 tė mėngjesit, Skėnder Gjinushi del tek Sheshi i Flamurit. Ai i thotė turmės: "Do tė vazhdojnė protestat nė bazė tė njė plani, i cili do tė miratohet nė Komitetin e Shpėtimit Publik, qė do ta krijojmė tani".
Nė tribunė ishin edhe Neritan Ceka, Anastas Angjeli, Paskal Milo, Perikli Teta, etj.. Gjinushi tha: "Do vazhdojmė derisa tė rrėzojmė Berishėn dhe pushtetin e tij, se ai jua ka marrė paratė. Ne lebėrit davatet i fillojmė me kėngė dhe i mbarojmė me kėngė", dhe pas kėsaj ai filloi tė kėndonte "O djem rrėmbeni pushkėt, ja vdekje, ja liri...".
Kėtu Skėnder Gjinushi i drejtohet turmės duke ngritur lart dorėn me tre gishtat e parė tė saj, tė hapur. Pjesa e parė e turmės ia ktheu pėrshėndetjen me tre gishtat lart, duke e shoqėruar edhe me tė bėrtitura.
(Vijon nė numrin e ardhshėm)

Komente

Don Sollaku, kreu de facto i PS

Nga Zamir GJURGJI

Skalionet parlamentare tė socialistėve gjenden tashmė nė pikun e luftės sė tyre pėr tė bllokuar institucionin mė tė rėndėsishėm tė jetės politike, Kuvendin e Shqipėrisė.
E nisur si njė betejė kundėr kryeparlamentares Topalli, gjithēka ka degjeneruar nė njė situatė kaotike, ku zėri i opozitarizmit ėshtė shndėrruar nė zhurmuesin e saj. Pėr mė tepėr, ėshtė rishfaqur (DBSH-ja e djeshme) fenomeni i (o)pozitarizmit parlamentar (PDNJ-Ndoka-PDK).
Megjithatė, nėse do tė analizojmė me kujdes arsyet e histerisė socialiste ndaj Zonjės sė Parė tė Kuvendit, do tė kuptojmė se fobia anti-Topalli lindi kur kjo e fundit iu drejtua kreut tė Prokurorisė, qė tė jepte dorėheqjen. Kaq mjaftoi qė, tė gjithė socialistėt, nė kor, tė kundėrshtonin me ēdo mjet tentativat minimale pėr "karikaturim", qė i bėri mazhoranca politike njėrės prej figurave kult tė mbrojtjes sė dosjeve tė krim-korrupsionit, siē ėshtė "fortlumturia" e tij Theo-Sollaku.
Me kėtė lloj qėndrimi unitar ndaj Sollakut, socialistėt treguan se Prokuroria ėshtė "djepi i socialistėve", dhe, ashtu si millosheviēianėt me Kosovėn, nuk do ta lėshonin, edhe sikur Shqipėrisė t'i dilte ujėt e zi si ai i '97-ės.
Opozita e sotme nuk ka shfaqur asnjėherė njė reagim kaq tė ashpėr dhe intolerancė kaq tė skajshme ndaj figurave qėndrore tė jetės politike. Madje, nė tė shumtėn e rasteve, krerėt e lartė socialistė janė pėrfshirė vetė nė njė debat tė sertė, nė kufijtė e njė luftė tė ashpėr dhe nė mungesė tė etikės minimale, si p.sh. Meta (padrino-ndaj Nanos), Nano (lavatriēe-ndaj Ulqinit dhe thonj pa prerė-ndaj Ramės), Angjeli (i korruptuar-ndaj Nanos), etj..
Socialistėt kanė fėrshėllyer sa e sa herė fjalėn e njė socialisti kundėr njė tjetri tė sojit tė tyre. Ata kanė mbajtur shpesh ritmin e daulleve mbi tavolinat e stėrgjata tė Selisė sė PS-sė, kur kanė disaprovuar qėndrimin e njėrit ndaj tjetrit. Por, asnjėherė deri mė sot, nuk kanė bilbiluar dhe nuk i kanė rėnė tupanave pėr tė mbrojtur "tė pacėnuar" njė figurė de jure jo-socialiste.
Ky lloj qėndrimi i paprecedent, tė bėn me dije se ka diēka tjetėr, pėrtej mbrojtjes unitare dhe utilitare qė socialistėt i bėjnė "idealeve tė tyre tė shenjta", socializmės dhe progresizmės.
Nėse do t'u referohemi deklarimeve tė fundit qė vijnė nga Departamenti Amerikan i Shtetit, "Shqipėria ėshtė pikė tranziti pėr heroinėn aziatike, ku droga dhe krimi i organizuar lulėzojnė lirshėm, duke u bėrė shqetėsim thelbėsor pėr Europėn", kuptohet qartė se vendi ynė ka treguar dobėsi tė theksuara nė luftėn ndaj kėtyre fenomeneve kancerozė, e pėr mė tepėr, roli i institucioneve pėrgjegjės ka qėnė "nul". Nė kėtė kontekst, ēdo lloj tentativė e qeverisė pėr tė radikalizuar nė ēdo qelizė kėtė lloj lufte, ėshtė mėse e kuptueshme , e pranueshme dhe vlen pėr t'u inkurajuar.
Pėrshpejtimi i procesit tė integrimit tė Shqipėrisė nė Europė, nuk mund tė arrihet me kėtė shkallė tė lartė tė korrupsionit dhe krimit tė organizuar. Qeveria demokrate, vetėm luftėn ndaj kontrabandės mund ta kryejė "brenda kompetencave tė veta", ndėrsa dėnimin e kontrabandistėve, korrupsionistėve dhe mafiozėve , e ka "jashtė kompetencave"?!
Kėsisoj, mocioni anti-Topalli nxori nė pah tė vėrtetėn e hidhur se socialistėt kanė vetėm "njė objekt kulti ku falen", Prokurorinė. Dhe kėtė "objekt" do ta mbrojnė me tė gjitha armėt e tyre, qė fillojnė tek bilbilat e daullet, por mbarojnė tek kallashėt e '97-ės. 
Socialistėt do ta mbrojnė "Don"-in e tyre Theodhori Sollaku, siē mbrojnė bletėt mbretėreshėn e tyre, pasi, nėse mbretėresha bie, bletėt bien vetvetiu. Pėr rrjedhojė, nuk do ketė mė mjaltė nė kosheret e tyre, edhe pse ky i fundit nuk ėshtė edhe aq viskoz, dhe jo aq i verdhė.

 

Tė panjohurat e mesazheve dhe lėvizjeve politike

Nga Astrit KOLA

Politika shqiptare, sikurse njė nxėnės i papėrgatitur, tashmė ėshtė ngėrthyer keq para "ekuacioneve" tė vėshtira e me shumė tė panjohura, duke mos mundur tė rrokė as kuptimin e mesazheve, shpesh kundėrthėnėse, qė i vijnė nga ndėrkombėtarėt.
Ndėrkombėtarėt, nga njėra anė e pėrgėzojnė maxhorancėn aktuale pėr ecurinė e reformave dhe luftės kundėr korrupsionit, nga ana tjetėr e kėshillojnė pėr spastrime politike tė kundėrshtarėve nga administrata; nga njėra anė e pėrshėndesin pėr nismat ligjore nė thellim tė reformave nė pėrgjithėsi, nga ana tjetėr e qortojnė pėr shkeljen e tė drejtave tė pronarėve nėpėrmjet z.Priebe; nga njėra anė e stimulojnė pėr vendosmėrinė e avancimit tė proceseve integruese drejt BE, nga ana tjetėr fqinji jugor i fuqishėm i kujton se integrimi i Shqipėrisė pėr nė BE kalon nga Athina; nga njėra anė organizmat monitoruese stimulojnė dy partitė e mėdha pėr hartimin konsensual tė kuadrit ligjor zgjedhor, nga ana tjetėr, bash nė raportet e tyre paszgjedhore, kryqėzohen pikėrisht dy partitė e mėdha pėr anomalitė e rėnda tė zgjedhjeve; nga njėra anė ndėrkombėtarėt kėrcėnojnė me zero-tolerancė ndaj shkeljeve tė barazisė dhe manipulimeve nė zgjedhje, sipas formulave kineze tė kėrcėnimeve, nga ana tjetėr heshtin, miratojnė dhe vulosin "verdiktet" pėrfundimtare tė zgjedhjeve problematike; nga njėra anė, BB dhe FMN mbėshtesin qeverinė dhe vendosmėrinė e saj pėr ruajtjen e ekuilibreve makroekonomikė dhe luftėn kundėr evazionit fiskal, nga ana tjetėr i vėnė kushte asaj me anė tė afateve kohore; nga njėra anė e mbėshtesin qeverinė pėr platformat e zhvillimit ekonomik dhe e stimulojnė me financime programesh dhe grantesh pėr rritjen e prodhimit vendas dhe pėrmirėsimin e bilanceve import-eksport, nga ana tjetėr e detyrojnė tė firmosė parreshtur marrėveshje tė disfavorshme pėr "Tregtinė e lirė" me vendet e rajonit dhe nė kuadėr tė OBT; nga njėra anė FMN i kėrkon qeverisė shqiptare dhe komisionit parlamentar tė ekonomisė, refuzimin e marrėveshjes sė disfavorshme (me kosto tė lartė dhe kredi tregtare) me General Electric, nga ana tjetėr shqetėsohen thellėsisht pėr vendimin e saj, pėr tė mos e ratifikuar kėtė marrėveshje; nga njėra anė e qortojnė pėr tolerimin e krimit tė organizuar dhe trafiqeve, duke e klasifikuar nė toplistat e treguesve negativė, nga ana tjetėr ia lidhin duart kur bėhet fjalė pėr reformat nė institucionet pėrgjegjėse tė luftės joefikase kundėr kėtyre trafiqeve; nga njėra anė i kėrkojnė bashkėpunim me interpolin pėr kapjen e tė shumėkėrkuarve pėr krime tė rėnda, nga ana tjetėr u japin strehim politik bash atyre kundėr tė cilėve rėndojnė akuza pėr akte terroriste, pikėrisht nė kulmin e luftės kundėr terrorizmit..., e kėshtu, pafundėsisht...
Nė kėto kushte, mėnyra mė e mirė e orientimit nė detin e qėndrimeve kundėrthėnėse qė vijnė nga bashkėsia ndėrkombėtare, ėshtė pozicionimi i qartė nė favor tė interesave kombėtare, mbėshtetja e tė gjithė politikave qeverisėse dhe praktikės administrative mbi parimet themelore dhe kartat ndėrkombėtare tė firmosura nga shteti shqiptar, si palė.
Nisur nga koncepsioni se shpesh herė sugjerimet dhe qėndrimet e faktorėve ndėrkombėtarė kushtėzohen edhe nga interesa parciale dhe perceptime tė njėanshme nė funksion tė synimeve tė lobingjeve politiko-ekonomike, vendim-marrja e klasės politike dhe qeverisėse duhet tė fokusohet nė zgjidhjet mė tė volitshme, qė i ndihin zhvillimit tė vendit.
Vetėm principialiteti i vendimeve politike dhe qeverisjes, vetėm lufta pa kompromis dhe pa anėsi kundėr korrupsionit dhe faktorėve qė pengojnė zhvillimin, vetėm lufta e ndershme politike dhe vėnia nė qendėr tė politikave qeverisėse tė qytetarėve dhe vendit, janė argumentat mė tė mirė nė pėrballjen me faktorėt ndėrkombėtare dhe nė krijimin e marrėdhėnieve luajale e atyre tė mirėkuptimit e ndihmės sė pakushtėzuar tė tyre ndaj Shqipėrisė.
Tashmė ėshtė bėrė e qartė se faktorėt ndėrkombėtarė, pavarėsisht difekteve skandaloze tė qeverisjes dhe praktikave administrative e kuadrit tonė ligjor, kanė vendosur ta ndihmojnė dhe inkurajojnė Shqipėrinė nė hapat e saj drejt integrimit dhe pėrpjekjeve pėr zhvillim ekonomik, nėpėrmjet programit tė ndihmave ekonomike dhe kreditimit afatgjatė tė defiēitit buxhetor. Nė funksion tė kėsaj rezultanteje dashamirėsie dhe partneriteti tė sinqertė, duhen ndėrtuar edhe politikat e bashkėpunimit reciprok me faktorėt dhe aktorėt politikė ndėrkombėtarė. Kjo kėrkon ruajtjen e parimeve tė respektimit tė sovranitetit, tė seriozitetit nė marrėdhėniet dy e shumėpalėshe, dhe tė identifikimit e mė pas tė diferencimit tė interesave tė segmenteve tė caktuara tė Bashkėsisė Ndėrkombėtare, qė vijnė ndesh me interesat tona kombėtare, qofshin ato korente, afatshkurtėra apo strategjike. Shembulli mė i shkėlqyer i kėtij qėndrimi thellėsisht tė pėrgjegjshėm e kombėtar, ėshtė Kroacia dhe klasa e saj politike, tė cilat pavarėsisht agravimit dhe ndėrthurjes deri nė pėrplasje, tė interesave e qėndrimeve shtetėrore nė raport me segmente tė caktuara tė Bashkėsisė Ndėrkombėtare, ia ka dalė mbanė tė ruajė dhe promovojė interesat kombėtare, tė tejkalojė krizat nė marrėdhėniet ndėrshtetėrore e mė gjerė. Madje vitet e fundit, Kroacia ia ka dalė mbanė tė rikrijojė besimin reciprok e restaurojė marrėdhėniet e bashkėpunimit tė ndėrsjelltė dhe efikas me faktorėt mė tė fuqishėm dhe vendim-marrės ndėrkombėtarė, ēka ka mundėsuar afirmimin e saj si kandidati mė potencial nė rajon pėr integrimin nė NATO dhe BE.
Por, shteti shqiptar, nė arsenalin e pėrvojės sė tij tė marrėdhėnieve tė ndėrlikuara me ndėrkombėtarėt, zotėron shembullin e kohės sė Mbretėrisė Shqiptare, i cili pėrfaqėson sumumin e vlerave tė bashkėpunimit dhe kulmimit tė efekteve pozitive tė diplomacisė si instrument i politikės sė jashtme, nė marrėdhėniet me Bashkėsinė Ndėrkombėtare. Parė nė kėtė kėndvėshtrim, edhe qeveria e z.Berisha, sė fundmi po korr frytet e politikave tė qarta diplomatike, suksesi i tė cilave u pa qartė gjatė nėnshkrimeve tė fundit tė Marrėveshjeve tė Asociim-stabilizimit me BE, por veēanėrisht gjatė takimeve tė suksesshme tė kryekuvendares Topalli gjatė vizitės nė SHBA-tė. 

 


Llogaritė e sakta tė opozitės

Nga Astrit KOLA

Pas zgjedhjeve tė 3 korrikut, pavarėsisht vendimeve pėr dhėnie mandatesh tė KQZ, gjithnjė e mė tepėr nė favor tė opozitės fituese me nė krye PD-nė, Gramoz Ruēi, asokohe sekretar i Pėrgjithshėm i PS, nė konferencat e shtypit, me tė njėjtin ton tė prerė si edhe nė vitin 2001, kėmbėngulte pėr ngushtim tė rezultatit tė fitimtarėve, derisa nė njė moment, e fiksoi shifrėn e tyre tek 70 mandatet.
Asokohe, kjo tendencė e pėrsėritur e Ruēit, u pėrkthye nė gajret-dhėnie tė tė plotfuqishmit tė PS, pėr tė mbajtur lart moralin e socialistėve qė kishin luftuar heroikisht pėr pėrsėritjen e mandatit tė tretė, nėn shembullin e shumėtrumbetuar tė Toni Blerit. Por sot, pas rezultatit qė maxhoranca voli nė tė korrat e fundit tė mocionit pėr shkarkimin e kryekuvendares Topalli, dyshimi qė "Beria" i PS nuk fliste nė tym, ėshtė shndėrruar nė bindje jo pa baza.
Praktikat e diversionit brenda kundėrshtarėve politikė, tė aplikuara qė nė fillesat e pluralizmit, fillimisht nga PPSH-PS e mė pas nga PD, nė faltoren e sė cilės faleshin ēdo natė disa liderė tė PS, ndėrkohė qė kryetari i tyre Nano i ngryste dhe i gdhinte netėt nė Bėnēė, tashmė janė bėrė komponenti kryesor i lojės sė nėndheshme politike.
Pikėrisht, pėr kėtė takėm "guralecėsh tė qypit" tė PS, bėnte fjalė kryesocialisti nė mocionin e famshėm tė vitit 1996, drejtuar kongresit tė partisė sė tij nga Bėnēa, ēka i dha shtysė edhe pėrzgjedhjes, po prej tij, tė Gramoz Ruēit bash nė postin dhe detyrėn speciale tė zbulimit dhe neutralizimit tė "guralecėve brenda PS", si dhe infiltrimit tė menjėhershėm tė guralecėve brenda maxhorancės sė dehur nga pushteti absolut i viteve 1992-1997.
Paskėtaj, pas njė nėnvleftėsimi tė pėrkohshėm, loja e "heronjve tė heshtur", fitoi tė drejtėn e qytetarisė dhe u bė instrumenti kryesor i diversionit politik ndaj kundėrshtarit, duke promovuar kėsisoj shit-blerjet e ndeshjeve dhe kampionateve tė politikės shqiptare.
Pikėrisht kėtė rrezik nuhati edhe shefi i maxhorancės z.Berisha, i cili ishte i pari qė refuzoi haptas votimin me kuti tė fshehtė tė mocionit anti-Topalli, shoqėruar kjo edhe me kundėrmasat e rreshtimit tė ri taktik, tė markimit dhe dublimit tė ashpėr tė tė dyshuarve si furrik-deputetė, me besnikė tė sprovuar, por pa sukses. Sepse rezultati i votimit fiksoi shifrat e frikshme tė Gramoz Ruēit, tė cilat nė mėnyrė sinjifikative u valėvitėn si tabulat fitoreje nga duart e Taulant Dedjės, pak ēaste pas pėrfundimit tė votimit elektronik, shkruar mbi njė letėr format me pėrmasa tė habitshme, po aq tė habitshme edhe pėr nga mundėsia e gjendjes sė saj nė ato ēaste, brenda sallės sė Kuvendit!!!
Jo rastėsisht, pikėrisht pas shantazh-deklaratės sė Papulias se "rruga pėr integrimin e Shqipėrisė nė BE kalon nga Athina" dhe shantazh-pėrplasjes midis Tavos dhe Ēipė-kryepolicit (qė di shumė e qė dikur u emėrua nga Ruēi), me Dulen dhe pasuesit e tij, kryetarit tė PBDNJ-sė dhe deputetėve tė tjerė minoritarė "u humbi nga kujtesa PIN-i i celularėve" bash ditėn kur nė Kuvend votohej mocioni anti-Topalli. Ky dyshim ka gjasė tė dalė plotėsisht i vėrtetė, po tė konsiderojmė faktin se "PIN-i" zėvendėsoi furrikėt qė tashmė janė shndėrruar nė tmerr, pas shfaqjes sė virusit vdekjeprurės tė pulave.
Tashmė tė dy kampet janė vėnė nė alarm, pasi Lufta e Ftohtė me "heronj tė heshtur" dhe kundėrmasat reciproke, vėnė nė dyshim hesapet e palėve pėr rezultatet e mundshme tė votimit pėr shkarkimet e krerėve tė piketuar tė institucioneve qė, akoma, mbeten karakolle tė sigurta tė tė majtėve nė opozitė, tė ndėrtuara prej tyre ndėr vite, qė nga themelet e deri nė ēati.
Tashmė "heronjtė...", nga njėra anė ndjehen tė rrezikuar nga dekonspirimi, nga ana tjetėr ndjehen tė terrorizuar nga pėrdorimi i dhunshėm prej kripto-padronėve, pėr nevojat kritike tė luftės politike.
Nė dallim me periudhėn 1992-1997, kur "heronjtė..." u blenė me "medalje" bishtukėsh dhe sponsorizim politik para ndėrkombėtarėve, si "prekursorė tė rinovimit tė detyrueshėm tė PS", "heronjtė" e sotėm brenda opozitės, ėshtė shumė vėshtirė tė rekrutohen me para, pasi janė tė mbushur dėng me tė tilla dhe, sepse qė tani kanė filluar tė shpresojnė pėr rotacion tė pushtetit, qė do t'u siguronte shumė mė tepėr fitime nė krahasim me ofertat aktuale tė merkatos informale tė nėnrrogozit politik.
Ndėrkohė, aksionet e "heronjve..." tė maxhorancės kanė arritur qiejt nė "join-venture"- bizneset e ngritura prej vitesh, ēka pritet ta intrigojė sė tepėrmi lojėn politike.
Jo rastėsisht Gramoz Ruēi ėshtė kthyer sėrish, e me kompetenca tė plota, nė aktivitetin intensiv tė pėrzgjedhjes sė kryetarėve tė bazės sė PS, dhe jo krejt rastėsisht kulmuan zėrat pėr "dobėsitė", deri edhe tek kėrkesat pėr shkarkim tė zėvendėsuesit tė tij nė postin e sekretarit tė Pėrgjithshėm, Pandeli Majkos, i etiketuar dikur si njė nga "guralecėt e qypit", pėr shkak edhe tė dekorimit "Pishtar i Demokracisė" me dekret tė Berishės.
Tashmė, tė frustruarit kanė filluar tė shohim me dyshim edhe rishfaqjen e Nanos, i cili me prononcimet e tij, mė sė shumti shantazhoi shefin e maxhorancės, si hakmarrje pėr deklaratėn e tij "Nano, President i Shqipėrisė, harrojeni...", pa harruar tė shantazhojė edhe "bukėshkalėt" e PS, qė i kthyen krahėt menjėherė pas dorėheqjes, ēka me gjasė mendohet se ka lidhje edhe me goditjet e nanoistėve. Ka lidhje edhe me zėrin e mekur tė Edi Ramės kur pyetet pėr tė ardhmen politike tė Nanos, por ka lidhje edhe me nxitimin e Ilir Metės pėr tė flirtuar me PS, pa u tharė akoma boja e pėrgjigjeve tė ashpra kundėr saj dhe "filozofisė nanoiste...".
Jo rastėsisht, Paskal Milo harroi Hamit Kostėn, sfidėn e PS dhe pėrplasjet mediatike me Blushin, sikundėr jo edhe aq rastėsisht u rigjallėrua edhe Neritan Ceka, qė pat deklaruar se do tė votonte pro maxhorancės, nėse reformat e saj do t'i dukeshin bindėse...
Edhe kėrcėnimet e paradokohshme tė Lesit pėr "dorėheqje..." nė prag tė "rishikimit pėrfundimtar tė pozicionit tė PDK nė raport me PD dhe maxhorancėn", (ēka u pasua me tėrheqjen e butė tė Lesit dhe Berishės, qė bashkėrisht pranuan shkrirjen e "ngrirjes nė mes tė gushtit 2005"), tashmė bėhen mė tė lexueshme se mė parė.
Bash nė kundėrpėrgjigje tė organizimit politik tė opozitės, kryeministri, i cili kurrė mė parė nuk ka patur kohė pėr tė humbur nė takimet me aleatėt e vegjėl, menjėherė e gjeti kohėn tė mblidhte e bashkėbisedonte kokė mė kokė, deri edhe me nivelet e dyta e tė treta tė lidershipit tė aleatėve, pėr tė formuluar bashkėrisht reagimin politik ndaj skemės sė re tė luftės politike tė opozitės! 
Gjithsesi, llogaritė e sakta tė Ruēit lundrojnė si re tė zeza mbi sfondin blu-bojėqielli-mavi tė maxhorancės, duke stimuluar panikun e "Tsunameve" nė brigjet ku asnjėherė nuk mundėn tė ankorohen paqėsisht anije-jahtet e grupimit nė pushtet.
Tashmė "kantjeri detar" i maxhorancės ėshtė vėnė nė gadishmėri maksimale pėr tė taposur e mballosur me shpejtėsi vrimat dhe tė ēarat qė fusin ujė, por askush nuk jep garanci pėr siluret dhe torpedot e Ruēit, qė me syrin nė periskop, ndjek lėvizjet nė panik dhe komandat konfuze tė "kapitenėve", tė cilėve dikur "Kapiteneria e Portit" nuk denjonte t'u caktonte pėr ankorim as molot rrangallė, e jo mė limanin e sigurt tė pushtetit.
Askush me mend nė kokė nuk e vė mė nė dyshim faktin se, tash e tutje, deputetėt e maxhorancės jo vetėm qė do t'i pajisin me "celularė tė rinj dhe PIN-e tė sigurt", por edhe "radio speciale policie", pėr tė verifikuar vendndodhjen dhe gjendjen shėndetėsore, madje po tė jetė nevoja, do t'i pajisin edhe me eskorta speciale truprojesh apo ruajtėsish nė distancė.
Jo rastėsisht skeptikėt i gjykojnė pseudosherret dhe lėvizjet prej karateistėsh nė parlament, si manovra taktiko-mashtruese tė "heronjve...", qė po duan tė demonstrojnė besnikėri dhe pėrkushtim nė pėrballjen e ashpėr qė ka filluar, e ku si provė garancie mund tė kėrkohet edhe ndonjė frakturė apo simulim dėmtimi fizik, nė vartėsi tė detyrave operative nė situatat e veēanta tė pėrplasjeve tė ardhshme, qė padyshim pritet tė jenė tė ashpra, nė mbrojtje tė pozicioneve aktuale dhe synimeve pėr pozicione tė reja nė dėm tė kundėrshtarit! 

 

RECENCA

Gazetari Mentor Hoxha nxjerr nė qarkullim librin e tij tė katėrt 

"Sekretet e VIP-ave", zbulon jetėn e 90 personazheve publikė

Nga Prof. Emeritus Astrit KOLA


Librave tė rinj qė kanė hyrė nė libraritė shqiptare, kėto ditė u ėshtė shtuar edhe libri "Sekretet e VIP-ave", shkruar nga poeti dhe gazetari i mirėnjohur Mentor Hoxha. 
Ky libėr ėshtė njė lloj i veēantė dhe mjaft interesant nga tė gjitha librat e publikuar deri mė sot, sepse ka njė pėrmbajtje, njė konceptim dhe njė ndėrtim krejt tė ndryshėm nga librat e tjerė. I ideuar nė formė intervistash, profilesh dhe portretesh, libri monografik "Sekretet e VIP-ave" na jep nė imtėsi jetėn private dhe profesionale tė 90 personazheve VIP, qė kanė dominuar skenėn politike, artistike, kulturore e sportive gjatė 15 viteve tė fundit. Libri pėrmbledh gjithashtu edhe portretet e tė dhėnat biografike tė secilit personazh VIP. Pėrmes kėtij libri, autori Mentor Hoxha nuk ka dashur tė zbulojė nė publik vetėm anėn sentimentale tė kėtyre personazheve, por edhe tė japė tė plotė portretin e tyre, nė mėnyrė qė lexuesi shqiptar dhe ai i huaj, tė njihet me gjithēka qė fshihet brenda botės sė tyre shpirtėrore; tė njihet me vendlindjen dhe dėshirat, me pasionet dhe jetėn e tyre fėminore, rinore, bashkėshortore e profesionale. 
Nė kėtė libėr janė pėrfshirė kryeministra, ministra, deputetė, diplomatė, shkrimtarė, prezantues, kėngėtarė, aktorė, humoristė, regjisorė, gazetarė dhe sportistė, duke filluar nga Kryeministri Sali Berisha, Presidenti Alfred Moisiu, kryeparlamentarja Jozefina Topalli, dhe shumė figura tė tjera tė spikatura si Dritėro Agolli, Bamir Topi, Rubena Moisiu, Majlinda Bregu, Besnik Mustafaj, Paskal Milo, Sabri Godo, Fatmir Mediu, Teodor Laēo, Arjan Starova, Arta Dade, Valentina Leskaj, Mimi Kodheli, Petraq Kolevica, Rudina Magjistari, Inis Gjoni, Miss Globe 2004, Artemisa Ozaj, Leonard Bombaj, Anjeza Maja, Uejda El Sayed, Lili Cingu, Rexhep Ēeliku, Enada Hoxha, Ilir Shaqiri, Anita Take, Bujar Qamili, Manjola Nallbani, Albėrie Hadėrgjonaj, Rovena Dilo, Kastriot Tusha, Eli Fara, Irini Qirjako, Mariza Ikonomi, Evis Mula, Ingrid Gjoni, Edona Llalloshi, Sinan Hoxha, Rovena Stefa, Artiola Toska, Anxhela Peristeri, Behar Mera, Rita Lati, Cekja, Met Bega, Muharrem Hoxha, Timo Flloko, Serafin Fanku, Gėzim Kame, Vasjan Lami, Alban Skėnderaj, Ela Tase, Zhani Ciko, Genta Ismaili, Adelina Ismaili, etj.. 
Pra, siē shihet, lista e figurave tė pėrfshira nė kėtė libėr ėshtė shumė e gjatė dhe autorit i ėshtė dashur njė punė e madhe pėr ta konkretizuar me sukses njė nismė tė tillė kaq tė bukur, por tepėr e vėshtirė pėr t'u realizuar edhe pėr vetė faktin se njė libėr i tillė kushton jo pak pėr ta botuar. 
Ky libėr spikat jo vetėm pėr larminė e figurave dhe mėnyrėn mjeshtėrore tė ndėrtimit tė intervistave, por edhe pėr parametrat shumė cilėsorė me tė cilat ėshtė botuar. 
Libri ka njė paraqitje grafike shumė tė mirė, faqosje tepėr cilėsore dhe format optimal, tė cilat e bėjnė mjaft intrigues dhe tėrheqės pėr lexuesit. 
Pėr mundėsimin e kėtij botimi tė veēantė, nė radhė tė parė falėnderimet i takojnė sponsorit Ekrem Avdia, i cili nė bashkėpunim me gazetarin e mirėnjohur Hoxha, realizuan njė libėr kaq cilėsor nė tė gjithė parametrat dhe komponentėt, duke i dhėnė kėsisoj lexuesit shqiptar, njė vepėr shumė tė bukur dhe tė veēantė pėr nga konstrukti, gjuha e pasur dhe informacioni. 
Redaktorė tė kėtij libri janė zz. Haki Manuka dhe Shaqir Skarra, ndėrkohė qė njė ndihmė tė madhe ka dhėnė edhe gazetari i mirėnjohur z.Sajmir Gega.
Libri monografik "Sekretet e VIP-ave", nuk ėshtė libri i parė i kėtij lloji i publikuar nga Mentor Hoxha. Serinė e librave monografikė me personalitete, ai e ka nisur nė vitin 1997, kur publikoi librin monografik "Sekretet e Miss-eve", i cili shėnon edhe librin e parė pėr femrat mė tė bukura shqiptare tė pas viteve '90-tė, pėr ēka njohu edhe njė sukses tė madh e tė merituar nė treg dhe nė trajtesat e kritikės. 
Nisur nga suksesi i librit monografik mbi bukuroshet e Shqipėrisė dhe mbi 90-tė personazhe VIP, autori Hoxha nuk ėshtė vetėkėnaqur, por po punon pėr t'i dhėnė lexuesit libra akoma mė tė bukur nė kėtė gjini. Ai shpreson ta vazhdojė kėtė rrugė, ndaj ėshtė duke pėgatitur librin e tretė tė serisė "Sekretet e VIP-ave", nė tė cilin do t'i jepen lexuesit tė tjera personazhe publike, tė cilėt ne i shohim ēdo ditė nė tribuna dhe nė ekrane, por tashmė edhe si pjesė e bibiliotekave tona. 
Mentor Hoxha ėshtė njė autor shumė prodhimtar dhe njė zė mjaft i spikatur i kėsaj gjinie letrare, sepse pėr afro dhjetė vite radhazi ka kontribuar dukshėm dhe me sukses si gazetar profesionist, nė disa gazeta dhe revista kryesore shqiptare, sikundėr "Koha Jonė", "Mėrgimtari Shqiptar", "SOT", revista "Blic", "Personazhe VIP" dhe "Vajza e Ditės". Hoxha ka tė botuara deri mė tash afro 730 intervista me figura publike, si dhe 830 artikuj politikė, analitikė dhe informativė, duke i shtuar kolanės sė botimeve tė tij tė suksesshme edhe dy libra me poezi. 
Bazuar nė pėrvojėn dhe talentin e fuqishėm profesional, letrar dhe publicistik, ai ka ditur se ēfarė tė marrė dhe ēfarė t'i japė publikut nė lidhje me personazhet VIP, qė kanė rėnė nė rrjetėn e tij investigative, duke mbetur kėsisoj pėrsonazhe tė intervistave dhe librave tė tij, njėkohėsisht edhe tė kujtesės sė lexuesve tė shumtė tė zhanreve qė ai ka lėvruar. 

___________________________

26 Shkurt 2006
___________________________

Legalistėt e konsiderojnė puē institucional, tentativėn pėr rrėzimin e kryeparlamentares Topalli

PLL: Stop rebelimit socialist nė Kuvend

Nė kohėn kur ėshtė emergjente reforma pėr largimin e enveristėve nga drejtimi i institucioneve kushtetuese qė shkatėrruan edhe imazhin ndėrkombėtar tė shtetit shqiptar, socialistėt, klanet e Mafia-s dhe majtistėt e Kuvendit, tentuan rrėzimin me puē antikushtetues tė kryetares sė Kuvendit Jozefina Topalli, qė tė frustrojnė maxhorancėn me obstruksionizmin, kolapsin e mė pas krizėn e pakthyeshme parlamentare e qeverisėse


Editorial

Kur parlamentarizmi kthehet nė parodi

Nga Murat Basha


Imagjinoni pėr njė ēast sikur njė deputet tė ngrihet nga poltrona e vet, tė dalė para foltores sė parlamentit dhe, nė vend qė tė flasė, t'i drejtohet sistemit elektronik tė aulės e ta shkatėrrojė atė. Nėse kėtė akt do t'ua tregoje njerėzve qė e dinė se ē'ėshtė parlamenti, askush nuk do ta besonte. Sepse ėshtė pėrtej logjikės sė gjėrave qė mund tė besohen. Por nė fakt kjo ka ngjarė. Jo ndokund nė ndonjė vend afrikan ku kanė ende probleme me perceptimin e shoqėrisė sė organizuar nė shtet, as nė ndonjė prej ish-republikave sovjetike ku bėhet luftė prej vėrteti, por bash nė vendorigjinėn e kuvendeve tė burrave, - Shqipėri. Jo shumė kohė pėrpara, por vetėm para ca ditėsh, pikėrisht nė njė votim sui generis, "mocion mosbesimi", pėr drejtuesen e Kuvendit, njė zonjė tepėr tė nderuar. Dhe ai qė e bėri kėtė akt tė padėgjuar, ėshtė hiē mė pak sesa ish-ministri socialist i Kulturės, Blendi Klosi. 
Pėr vėzhguesit e vėmendshėm tė politikės, ky emėr tė thotė gjithēka. Njihet si "trendy boy" i sė majtės politike. Rastėsisht ka qenė pjesė e grupit qeveritar gjithė kėto kohė, dhe jo pėr shkak tė meritave (ose meritokracisė), as prej "kulturės" sė tij inekzistente, por veē pėr shkak tė origjinės si pjesė e klaneve tė kuqove; si pinjoll i atyre qė dogjėn kėtė vend. Prandaj kjo krijesė imutante, megjithė kushtet e ndryshme sociale-politike, s'kishte si tė mos i shfaqte tiparet destruktive tė tribusė sė vet. "Kulturisti" Klosi (jo nė kuptimin fizkulturist), megjithėse gėzon mandat deputeti, megjithėse ka qenė ministėr i Kulturės, megjithėse ėshtė funksionar i lartė i partisė kryesore tė opozitės, - nuk ndejti dot pa bėrė njė vandalizėm tė padėgjuar brenda sallės sė Kuvendit, duke rrėnuar si tė ishte ilegal i 42-shit, sistemin elektronik tė Parlamentit. Ndoshta, sė fundi, mund tė ketė parė shumė filma tė Kinostudios me aksione "partizane" ku priteshin telat, dhe si debatikas nė moshė madhore, s'mundi tė gjejė gjė mė me kuptim sesa tė shkulte disa fisha e tela korenti... Ēfarė mjerimi!... Tel pére, tel fils, - thonė francezėt. Nė shqip mund tė vinte mė lehtė, "bėmė baba, tė tė ngjaj!" Megjithė dimensionin komik tė kėtij akti prej "deputeti", s'mund tė rrimė pa thėnė se kjo s'ėshtė gjė tjetėr, veēse tallje kulmore me thelbin e njė sistemi demokratik. Pėrtej infantilitetit dhe papėrgjegjshmėrisė personale, ky akt shėnon njėherazi kthimin e parlamentarizmit nė parodi. Sepse kur "baballarėt e kombit" sillen si rrugeēė, ēfarė mund tė pritet nga rrugeēėt gjenuinė qė vėrdallosen trotuareve tė "metropolit". 
Ku mund tė gjendet tashmė filli dallues mes sė mirės dhe sė keqes, kur nė vendin ku duhet tė bėhen ligje, zėnė vend delinkuentė tė kalibrit tė Blendi Klosit, apo guerrilas e fansė tė Che-Guevarės!? Mandati i deputetit dhe imuniteti parlamentar nuk mund dhe nuk duhet tė shėrbejnė si koracė apo si armė pėr tė dhunuar ligjin kėsisoji. Sepse kur deputetėt bėjnė akte banditeske, atėherė s'ekziston mė sistemi i vlerave qė mbajnė nė kėmbė njė shoqėri tė organizuar nė shtet. Falė Zotit, nė atė Kuvend nuk ka shumė si Blendi Klosi, sepse nga njė skenė parodish, siē po bėhet aktualisht, ky parlament do tė shndėrrohej nė njė teatėr tragjik. Kokat e nxehta dhe mendje-koburet gjenden "me shumicė" edhe nė parlament. Historia e kėtij parlamenti tė tregon se kur fillon "nxemja", atėherė nuk dihet se si mund tė dalė bilanci final. Dhe kjo nuk do t'u shėrbente as autorėve e nxitėsve tė kėtyre akteve, e afėrmendsh as target-it tė tyre, maxhorancės qė duhet tė mbrohet. Nga ana tjetėr, natyrisht qė mund tė kishte pasoja shumė tė rėnda pėr tė ardhmen e shoqėrisė shqiptare. 
'97-ta mund tė pėrsėritej nė njė formė tjetėr, ku konsekuencat nuk do t'i paguanin mė njerėzit e pafajshėm, por pikėrisht ata njerėz tė pafrenueshėm tė serisė "Klosi". Nėse nė '97-ėn u bėnė sebep skemat piramidale financiare, tashmė kjo piramidė parlamentare mund tė rrėnonte themelin e kėtij sistemi, duke zėnė brenda vetė pilastrat e kollonat e tij. Ndonjė malicioz mund tė thoshte "urra", sa mirė, sikur tė shporreshin tė gjithė, sepse na e kanė sjellė nė majė tė hundės! Por unė ruaj bindjen se kjo do tė ishte shumė tragjike pėr tė ardhmen e kėtij vendi, qė shyqyr mė nė fund, po realizon njė proces mjaft tė suksesshėm nė afrimin e njėmendtė drejt familjes sė madhe europiane. Kjo ėshtė njė arsye e fortė qė duhet ta frenonte opozitėn majtiste. Megjithėse dyshojmė se ata mund tė ndalen para kauzės sė pushtetit, pasi pėr tė (pushtetin), ata zbatojnė parimin leninist qė "lejohet gjithēka". Por ky vend nuk mund tė durojė mė eksperimente majtiste qė t'u kthejė "parajsėn e humbur", atyre qė e shndėrruan nė ferr pėr 50 vite rresht.

 

KRYESORE

Kėshilli bashkiak i Tiranės, deformoi thelbin e propozimit tė kėshilltarit legalist, z.Murat Basha

Basha: Bizneset me emra tė huaj, tė tatohen dyfish


Pasditėn e sė premtes sė datės 24 shkurt 2006, nė sallėn e mbledhjeve tė Bashkisė sė kryeqytetit, u zhvillua mbledhja e radhės e Kėshillit Bashkiak, nė rendin e ditės tė sė cilit u konsiderua edhe propozimi i kėshilltarit legalist, njėkohėsisht nėnkryetar i PLL z.Murat Basha, sipas tė cilit, bizneset me emra tė huaj tė tatohen dyfish me taksa vendore, nė favor tė Bashkisė sė Tiranės. Por fatkeqėsisht, tė ndikuar nga arsye absurde, (mendohet tė kompleksit tė inferioritetit ndaj bizneseve joshqiptare nė kryeqytet dhe nga snobizma qesharakė e groteskė), grupet e tjera tė kėshilltarėve e modifikuan propozimin e z.Basha, duke e reduktuar atė vetėm me miratimin e vendosjes sė tatimeve nė vlerė tė dyfishuar pėr subjektet qė, pavarėsisht emrave tė huaj tė bizneseve tė tyre, nuk ishin tė shkruar nė shkronja latine. Pra, sipas kėtij modifikimi i bie qė tė tatohen dyfish vetėm biznese tė tilla me emra tė huaj dhe alfabet arab, cirilik, (sllav, grek apo hieroglife kineze), qė janė shumė tė pakėt nė Tiranė. Thėnė shkurt, subjektet qė i nėnshtrohen kėtij tatimi tė dyfishtė janė pothuajse minimale nė numėr dhe kėsisoj efektet financiare tė kėtij tatimi janė pothuajse tė pakonsiderueshme.
Pas kėtij propozimi tė shumicės sė kėshilltarėve tė tė gjithė krahėve politikė, qė ēuditėrisht ishin nė sinkron, z.Basha reagoi me forcė duke sjellė jo vetėm pėrvojėn e pushtetit vendor tė kohės sė lavdishme tė Mbretėrisė Shqiptare tė Mbretit Zog i Parė, por edhe pėrvojėn perėndimore, sidomos atė franceze, por pa rezultat, sepse maxhoranca e demokomunistėve, pas disa argumenteve idioteskė, pėrdori dhunėn e kartonave.
Mė pas Kėshilli bashkiak shqyrtoi propozimin e enveristit veteran Adnan Qatipi, qė veteranėt komunisto-enveristė tė luftės vėllavrasėse, tė lehtėsoheshin me ēmime mė tė ulta gjatė udhėtimit nėpėr urbane dhe udhėtim me mjete tė transportit publik. Edhe gjatė shqyrtimit tė kėtij propozimi, z.Basha propozoi qė nė vendim tė pėrfshiheshin edhe veteranėt nacionalistė antikomunistė e antifashistė, si dhe ish tė Pėrndjekurit dhe tė Persekutuarit e diktaturės sė shokut Adnan Qatipi, por demokomunistėt sėrish nuk e miratuan propozimin e nėnkryetarit legalist, ēka e detyroi kėtė tė fundit tė shkėmbejė replika tė ashpra, tė cilat sėrish nuk u morėn nė konsideratė nga kėshilltarėt, nė shumicė bij enveristėsh.
Kėsisoj, mes debatesh tė ashpra, Kėshilli demokomunist-pluralist bashkiak, miratoi vetėm pseudotatimin e dyfishtė ndaj bizneseve inekzistente, pėr tė qenė brenda me shokėt e huaj dhe aspak me interesat kombėtare tė shqiptarėve, qė terrorizohen ēdo ditė nga emėrtime kopukėsh, qė vetėm emrat e bukur shqip nuk duan t'i vendosin pėr emėrtimin e bizneseve tė tyre.
Korresp. i "Atdheu" 



Spahiu takohet me Ambasadorin britanik 

Ditėn e enjte, mė datė 23 shkurt 2006, kryetari i Partisė "Lėvizja e Legalitetit" z.Ekrem Spahiu zhvilloi njė takim tė rėndėsishėm me ambasadorin e Mbretėrisė sė Bashkuar nė Tiranė, z.Richard Jones. 
Tema tė bisedimit ishin zhvillimet politike nė vend, Kosovė e rajon.
Z.Spahiu, pasi e falenderoi ambasadorin e qeverisė sė Madhėrisė sė Saj pėr kontributin e vazhdueshėm qė ai dhe shteti i tij kanė dhėnė dhe vazhdojnė tė japin pėr Shqipėrinė e kombin shqiptar, shprehu pikėpamjet dhe qėndrimet e PLL pėr ēėshtjet nė diskutim.
Njė pikė e veēantė e kėtij takimi ishte edhe diskutimi pėr reformėn e pritshme zgjedhore nė Shqipėri.
Bashkėbiseduesit shprehėn domosdoshmėrinė qė kjo reformė tė kryhet sa mė shpejt dhe, nė pėrputhje me rekomandimet e OSBE/ODHIR, tė bėhen ndryshimet e nevojshme tė ligjit pėrkatės, nė mėnyrė qė tė mėnjanohen tė gjitha mangėsitė e konstatuara gjatė procesit tė kaluar zgjedhor.
Z.Spahiu shprehu vullnetin politik tė PLL pėr tė kontribuar nė kėtė proces, i cili duhet tė ketė nė thelb tė tij detyrimin pėr respektimin e vullnetit tė zgjedhėsve, tė shprehur pėrmes votės sė tyre tė lirė.
Takimi u zhvillua nė frymė mirėkuptimi pėr tė gjitha temat e diskutuara.
a.k.

 

Spahiu nė Shkodėr: Gjithēka nė funksion tė zgjedhjeve vendore

Legalistėt shkodranė: Do tė dyfishojmė rezultatin

Ditėn e shtunė, mė datė 25.02.2006, ora 10.00, nė sallėn e Prefekturės (Kėshillit tė Qarkut Shkodėr), Partia "Lėvizja e Legalitetit" Dega Shkodėr, zhvilloi aktivin e saj me temė "Pėrgatitja pėr zgjedhjet pėr pushtetin lokal tė vitit 2006". Nė kėtė takim pune, nga kryesia e partisė mori pjesė kryetari i PLL z.Ekrem Spahiu. Mbas ekzekutimit tė Hymnit tė Flamurit, drejtuesi i kėtij aktiviteti, aktori i mirėnjohur shkodran z.Ramiz Rama, i cili recitoi disa vargjeve prekėse, kushtuar mbretit Leka. Mė pas z.Rama i ftoi anėtarėt e PLL qė tė mbanin njė minutė heshtjeje, nė nderim tė kujtimit tė paharruar tė dy figurave tė shquara legaliste shkodrane, Prof. Zyhdi Zekja dhe Ēezar Mjeda, tė cilėt u ndanė para pak kohėsh nga jeta.
Pas aktorit Ramiz Rama, e mori fjalėn kryetari i Degės sė PLL Shkodėr z.Ilir Kuka, i cili nė fjalėn e tij vuri nė dukje punėn qė ėshtė bėrė pėr riorganizimin e kėsaj Dege. Nė fjalėn e tij ndėr tė tjera, kryelegalisti shkodran theksoi se "nė mbėshtetje tė udhėzimeve tė dhėna nga Kryesia e PLL Tiranė, ėshtė bėrė riorganizimi sipas parimit "njė qendėr votimi njė seksion", dhe tani duhet tė kalohet nė zgjerimin e kėtij organizimi. Nga ana tjetėr ėshtė arritur tė bėhet organizimi i seksioneve tė PLL nė tė gjitha komunat e Qarkut Shkodėr dhe tė zgjidhen drejtues tė rinj. Ka mbetur vetėm formalizimi i Forumit tė Gruas dhe forumit Rinor Legalist. E gjithė kjo veprimtari ka si synim krijimin e infrastrukturės sė nevojshme pėr zgjedhjet lokale 2006, me qėllim qė PLL tė arrijė njė rezultat sa mė pozitiv. Nė funksion tė kėtyre zgjedhjeve PLL Dega Shkodėr, ka filluar botimin e njė gazete lokale tė titulluar Legaliteti" 
Nė vazhdim tė fjalės sė tij z.Kuka, duke folur edhe pėr gjendjen nė tė cilėn ndodhet PLL pas zgjedhjeve parlamentare tė 3 korrikut 2005, ndėrmjet tė tjerave theksoi se "PLL ka dalė e dėmtuar nga kėto zgjedhje parlamentare, pasi ajo nuk ndodhet mė e pėrfaqėsuar nė parlament, pra nuk ėshtė parti parlamentare. Por ēdokush e dallon se tashmė parlamentit shqiptar i mungon njė zė i fuqishėm, i cili fliste nė mbrojtje tė tė drejtave tė ish tė pėrndjekurve politikė, nė mbrojtje tė tė drejtave tė ish pronarėve, nė mbrojtje tė ēėshtjes kombėtare shqiptare, ēėshtjes sė Pavarėsisė sė Kosovės dhe zgjidhjes sė saj nė favor tė kombit shqiptar, nė mbrojtje tė tė drejtave tė mohuara tė shqiptarėve tė Ēamėrisė. Tashmė ky zė i fuqishėm mungon nė parlamentin shqiptar. Detyrė e tė gjithė legalistėve, anėtarėve dhe simpatizantėve tė PLL, ėshtė ringritja e saj, pasi kjo ėshtė edhe domosdoshmėri pėr tė djathtėn shqiptare. Nga ana tjetėr mbas 15 viteve pluralizėm, ish tė Pėrndjekurit Politikė, ish pronarėt, tė gjithė nacionalistėt dhe patriotėt shqiptarė, duhet tė kuptojnė se vetėm PLL mund tė realizojė shpresat dhe idealet e tyre. Prandaj ato e kanė pėr detyrė ta mbėshtesin PLL, pasi ajo ėshtė ndėrtesa e pėrbashkėt e tė gjithėve. Dhe kjo duhet tė bėhet sa mė shpejt", e mbylli fjalėn e tij z.Kuka
Mė pas fjalėn e mori Prof. B Xhafa, i cili nė fjalėn e tij vuri nė dukje rolin qė ka luajtur PLL nė historinė shqiptare, por edhe nė politikėn e kėtyre viteve. "Ky rol i PLL ėshtė i pazėvendėsueshėm, prandaj duhet tė bėjmė pėrpjekje maksimale pėr ringritjen e saj nė nivelin qė e kėrkon koha", tha z.Xhafa, i cili me kėtė rast prezantoi edhe botimin e librit tė tij historik, ku objekt studimi ka bėrė periudhėn e viteve 1913-1939.
Mes njė interesimi tė madh tė tė pranishmėve, e mori fjalėn kryetari i PLL, z Ekrem Spahiu, i cili nė fjalėn e tij fillimisht falenderoi drejtuesit e Degės sė PLL Shkodėr pėr organizimin e kėtij takimi, ēka shėnon edhe fillimin e mbarė tė pėrgatitjeve pėr zgjedhjet e ardhshme vendore. 
Ndėr tė tjera, nė fjalėn e tij, kryelegalisti Spahiu theksoi: "Duke u nisur nga pjesėmarrja e gjerė nė sallė, nga vargjet e mrekullueshme tė z.Ramiz Rama, nga fjala e Prof. Bajram Xhafės, nga raporti konēiz dhe konkret i kryetarit Ilir Kuka, pėrforcohet mendimi ynė i pėrbashkėt se PLL, pavarėsisht nga rezultati dėshpėrues dhe i pamerituar nė zgjedhjet e 3 korrikut 2005, vazhdon tė jetė e vendosur nė rrugėn e saj pėr t'i shėrbyer atdheut". 
Kureshtjes sė tė gjithė tė pranishmėve lidhur me qėndrimin e mėtejshėm tė legalistėve ndaj qeverisjes sė demokratėve, kryelegalisti Spahiu iu pėrgjigj duke thėnė se "Shkodra tani i ka mundėsitė mė shumė se ēdo rreth tjetėr, qė tė pėsojė ndryshimet e duhura, pasi pushteti vendor dhe pushteti qėndror, drejtohet nga aleatja jonė Partia Demokratike, pėr tė cilėn kanė votuar shumica e zgjedhėsve tė Shkodrės".
Duke i bėrė njė pėrshkrim tė shkurtėr politikės qeverisėse, z.Spahiu theksoi se "Tashmė qė mazhoranca ka mbushur 6 muajt e qeverisjes sė saj, PLL-ja mund tė artikulojė qėndrimin e saj politik, se Qeveria "Berisha" ka demonstruar vullnet pozitiv, pėr tė bėrė ndryshime nė mirėqeverisjen e vendit. Hapat e hedhura nė luftėn kundėr korrupsionit, kontrabandės, trafiqeve dhe goditjen ndaj elementit kriminal, janė pėr t'u pėrshėndetur dhe inkurajuar. 
Sigurisht qė kėto sipėrmarrje tė vėshtira tė qeverisė, nuk janė pritur mirė nga ish qeveritarėt socialistė, sepse ata kanė qenė tė lidhur drejtpėrdrejt me kėto fenomene, tė cilat e damkosėn Shqipėrinė si njė vend i korruptuar i trafiqeve tė zeza dhe krimit tė organizuar. Ju po i shihni edhe punimet e fundit nė Kuvend, ku socialistėt, tė verbuar nga humbja e pushtetit, kanė vendosur bllokimin e parlamentit, jo vetėm sepse duan tė heqin nga drejtimi i parlamentit njė pinjolle tė shtresės sonė, siē ėshtė zonja e nderuar Jozefina Topalli, por synimin e kanė qė, me ēdo lloj ēmimi, tė mbrojnė titullarėt socialistė tė tė ashtuquajturave instiutucione tė pavaruara, pėr tė penguar reformat e thella dhe pėr t'iu shmangur ndėshkimit ligjor.
Z.Spahiu gjeti rastin pėr tė rivlerėsuar para legalistėve shkodranė MSA-nė mes BE dhe Shqipėrisė. "Ajo ēka ėshtė pėr t'u vlerėsuar mė shumė, ėshtė siglimi i plotė para njė jave i Marrėveshjes sė Stabilizim Asocimit tė Shqipėrisė me BE-nė, qė ėshtė njė arritje e madhe dhe historike pėr tė gjithė shqiptarėt. Sigurisht qė kjo marrėveshje do tė ishte nėnshkruar mė parė, por shkak pėr kėtė vonesė gati 10-vjeēare, kanė qenė zgjedhjet parlamentare tė vitit 1996, ngjarjet tragjike tė vitit 1997, qėnia nė pushtet e socialistėve pėr 8 vjet dhe keq-qeverisja e PS. Tė shpresojmė se kohėn e humbur do ta fitojmė me qeverisjen e PD-sė", - tha z.Spahiu.
Duke u rikthyer nė ēėshtjet qė kanė tė bėjnė me PLL-nė, z.Spahiu u shpreh se "PLL-ja, aktualisht ėshtė jashtė parlamentit dhe qeverisė, jo se nuk kemi mbėshtetje elektorale, por pėr arsye qė tashmė dihen. Edhe me votat e lėna pėr ne nė zgjedhjet e 3 korrikut, na takonte tė kishim 5 deputetė nė Kuvendin e Shqipėrisė. Vetėm nė rrethin e Shkodrės kemi marrė 4782 vota, ndėrkohė qė nė Parlament janė disa deputetė qė variojnė nga 4025, deri nė 5000 vota".
Mė tej kreu i PLL-sė u ndal edhe nė pozicionin aktual politik tė PLL-sė, duke u shprehur se "sigurisht, qėnia jonė nė parlament do tė ndikonte pozitivisht pėr ēėshtjen kombėtare, sidomos pėr zgjidhjen e drejtė tė Ēėshtjes Ēame, pėr kthimin e pronave, pėr dėmshpėrblimin e ish tė burgosurve dhe tė pėrndjekurve politikė, pėr reformėn zgjedhore, si dhe do tė insistonim pėr shpejtimin e reformės nė administratėn shtetėrore. Por, fatkeqėsisht, ky ėshtė realiteti politik shqiptar, dhe kjo nuk ėshtė nė dorėn tonė, edhe pse PLL-ja do ta dėshironte ndryshe. 
Ne do tė japim kontributin tonė maksimal pėr ecjen pėrpara tė demokracisė, politikės dhe shoqėrisė shqiptare. Ne kemi plotėsisht nė dorė vetėm Partinė tonė, ngase PLL-ja ėshtė njė vlerė kombėtare dhe si e tillė ka mbėshtetje elektorale jo vetėm nė Shkodėr, por nė tė gjithė Shqipėrinė. Detyra jonė ėshtė jo vetėm qė ta mbajmė kėtė elektorat, por ta shtojmė. Nė vjeshtėn e kėtij viti mbahen zgjedhjet vendore. PLL-ja, nga qendra nė bazė, do tė fokusojė gjithshka nė funksion tė kėtyre zgjedhjeve. Aktualisht, nė Shkodėr kemi kėshilltarė nė njėsi tė ndryshme vendore, tė cilėt kanė luajtur njė rol majft aktiv nė dobi tė komuniteteve pėrkatėse", - shtoi z.Spahiu. 
Nė mbyllje tė fjalės sė tij, kryetari Spahiu tha: "Synimi ynė ėshtė qė tė dyfishojmė numrin e kėshilltarėve, duke i rikthyer Legalitetit vendin qė i takon nė spektrin politik tė sė djathtės shqiptare", e mbylli fjalėn e tij z.Spahiu.
Mė pas tė pranishmit i drejtuan z.Spahiu pyetje tė shumta, tė cilave ai u dha pėrgjigje tė detajuara, duke e shndėrruar kėtė takim pune nė bashkėbisedim tė ngrohtė me tė pranishmit, prej nga ku morėn pėrgjigje shumė nga problemet qė interesonin pjesėmarrėsit e shumtė.
Ky lloj argumentimi politik, i mbėshtetur nė fakte tė dokumentuara, e bėri mė tė motivuar elektoratin legalist shkodran tė besonte se zgjedhjet lokale do tė ishin njė mundėsi reale pėr rezultate shumė mė tė larta se ato tė 3 korrikut dhe njėherazi shtoi frymė e optimizmit mes legalistėve pėr t'ia dalė mbanė nė betejat e ardhshme elektorale.
Korresp. i "Atdheu"




KOMENTE

Dobėsitė e maxhorancės sė zgjeruar

Nga Astrit KOLA

Rezultati spektakolar i votimit tė mocionit pėr shkarkimin e kryeparlamentares Topalli, shokoi naivėt dhe iluzionistėt e pandreqshėm, por jo ata qė e njohin mirė efikasitetin skandaloz tė mentalitetit, skemės dhe mėnyrės sė pėrzgjedhjes sė kandidaturave pėr deputetė nga PD, qė prej themelimit tė saj.
Personalisht, kurrė nuk kam ushqyer as iluzionin mė tė vogėl pėr faktin qė kupola e PS, ėshtė dhe mbetet banda e vjetėr enveriste, e rinovuar me rekrutė tė rinj, pavarėsisht ndonjė soci, qė mund tė mos jetė patjetėr aq gjakatar sa Koēi, Kadriu apo Gramozi, por qė, nė thelb, ėshtė pjellė e tė njėjtit zhgan kriminelėsh, qė, konform skemės bolshevike, "braktisėn" diktaturėn pėr tė instaluar e shfytėzuar demokraturėn.
Sepse ata janė e njėjta specie, qė votohet nga po tė njėjtėt kontigjente qė, dikur, pėrfaqėsonin dhe shėrbenin si tulla tė ngrehinės sė diktaturės, por qė tashmė, nė kushte tė reja, janė modifikuar gjenetikisht, ndonėse kanė tė njėjtėn genomė, tė pandryshuar.
Gjithmonė kam menduar se pėrballė tyre, kurrsesi nuk mund tė pėrzgjidheshin takėme qė dikur kishin fshirė kėpucėt dhe thundrat e pėrgjakura tė enverizmit, qė kishin lėpirė si qenėr, duart e sadistėve. Gjithmonė kam menduar se antikomunistėt-demokratė tė sotėm, nuk mund tė pėrzgjidheshin mes puthadorėve tė komunizmit, e qė kurrė nuk i kishin urryer gjėmat dhe bėmat e kėtij sistemi gjakatar. Ata kurrė nuk duheshin pėrzgjedhur nga takėme qė gjithė jetėn ishin "enthusiazmuar me enthusiazmė revolucionar nga idetė dhe mendimet" gjenitale tė shokut Enver, nga niveli i lartė ideopolitik i shoqes Lenka, nga dimensioni intelektual e poliedrik i shokut Mehmet, apo qė mallėngjeheshin nga timbri prej gjysmagjeli dhe inteligjenca e shokut Ramiz.
Por shumė shpejt u bė e qartė se liderėve tė rinj tė "demokracisė", u duheshin puthadorė dhe veshėgjatė, njerėz pa ngjyrė e dinjitet, qė dikur pėrfaqėsonin "elitėn e inteligencies socialiste", qė pluralizmin e kuptuan si reformimi i "Federatės sė politikės" dhe legalizimi i njė kampionati tė ri futbolli, ku pėrveē PPSH sė shokut Ramiz, Frontit Demokratik tė shoqes Nexhmije, Bashkimeve Profesionale tė shokut Sotir Koēollari dhe BRPSH sė shokut Fatmir Xhafa, tashmė mund tė federoheshin e tė luanin edhe arrivistėt qė bėnin pjesė nė parti-ekipet e krijuara nga KQ i PPSH.
Sipas kėtyre udhėheqėsve tė rinj, arketipin dhe mentalitetin e tė cilėve Milovan Gjilasi e ka cilėsuar si "klasa e re", hesapet me enverizmin dhe enveristėt u likujduan pėrfundimisht kur u tėrhoq zvarrė bronxi i monumentit tė qoftėlargut dhe se nė demokraci jemi tė gjithė njėsoj; se nuk na duhen ngatėrrestarė nėpėr kėmbė, se na duhen aferimė, tė cilėt, pasi i gjetėm nėpėr semaforėt e komunizmit dhe i futėm nė shtrat e nė gji, tani mund edhe t'u kėrkojmė llogari se pėrse kthehen tek huqi i vjetėr sa bota dhe pėrse futen sėrish tek shtrati i tutorit qė dikur i zhvirgjėroi e i shfrytėzoi!!!
Kurrė nuk kam menduar se nga hak-marrja dhe dhuna mund tė pėrftohet demokraci dhe mund tė zgjidhen problemet e kėtij vendi qė, pėr fatin tonė tė dreqosur, nuk arriti tė shkėputet nga kthetrat e mentalitetit enverist dhe majtizmi. 
Kam menduar se vetėm hak-dhėnia mund tė shėrbejė pėr tė bėrė sadopak drejtėsi shoqėrore, dhe haku u duhej dhėnė kriminelėve tė kėtij vendi, e jo mbarė konformistėve qė u pajtuan me diktaturėn nėn shtysėn e instiktit tė mbijetesės!
Kam menduar se na duhet njė armėpushim, nė emėr e pėr hir tė Shqipėrisė, pas masakrave tė komunizmit, nė kushtet e reja pėrballė armiqve serbė e grekė, i ngjashėm me atė tė grekėve pas shtypjes sė EAM-it dhe luftės civile, apo si ajo e serbėve dhe kroatėve pas luftės midis komunistėve titistė dhe ustashėve tė Paveliēit e ēetnikėve tė Mihajlloviēit. Kam menduar pėr armėpushim dhe kam qenė, jam e do tė mbetem kundėr ēdo lloj "Pajtimi kombėtar", sepse nuk mund tė paqėtohet xhelati me viktimėn. Kam menduar se ky proces duhet t'i mbetet kohės dhe brezave tė ardhshėm, sipas parimit konfucian: Dielli do t'i zbusė gjėrat.
Kam qenė, jam dhe do tė mbetem pėr njė Nuremberg shqiptar kundėr gjakatarėve.
Kam menduar se mėnyra mė e mirė pėr dekomunistifikimin e vendit, ka qenė dhe mbetet veprimi i organizuar politik e administrativ i shtetit demokratik, nė kahje tė kundėrt me efektet shkatėrrimtare tė diktaturės komuniste: pra, nėse komunizmi rrėnoi dhe grabiti pronėn private pėr tė ndėrtuar bazėn e tij ekonomike dhe pėr tė mbajtur nė kėmbė sistemin e tij tė urryer, prona do tė duhej t'u kthehej pronarėve legjitimė; nėse komunizmi shpalli "likujdimin e kulakėve dhe armiqve tė popullit si klasa...", demokracia duhej tė ringrinte e integronte totalisht kėtė shtresė tė margjinalizuar, e mbi tė cilėn u kryen eksperimentet mė shtazarake leninisto-staliniste; nėse komunizmi shkatėrroi iniciativėn e lirė dhe borgjezinė e mesme, demokracia duhej tė krijonte kushtet optimale pėr ringritjen e kėsaj shtrese nėpėrmjet privatizimeve masive dhe skemave tė rigjallėrimit ekonomik; nėse komunizmi krijoi Njeriun e Ri internacionalist, demokracia duhet tė rikrijonte qytetarin e denjė, me moral e formim atdhetar, pėr tė cilin kombi, atdheu, shqiptarėt dhe interesat e tyre, duhet tė ishin ylli polar dhe synimi kryesor, ashtu sikundėr kanė vepruar amerikanėt qė promovuan "amerikanizmin" duke krijuar kombin e tyre tė ri nga afro 200 kombėsi, apo sikundėr vepruan e veprojnė francezėt, gjermanėt, anglezėt etj.; nė vend tė shtetit ideologjik qė krijoi komunizmi, demokracia duhej tė ngrinte e konsolidonte shtetin me filozofi e frymėzim kombėtar, si paravajtės i ringjizjes sė kombit tė coptuar dhe si garant i lirive dhe shanseve tė barabarta pėr tė gjithė qytetarėt; dhe, nė fundore, duke marrė shkas nga deklarata bombė e njė politikani gjermano-perėndimor nė Televizonin shqiptar nė ditėt e para tė ligjėrimit tė pluralizmit politik, i cili i tmerruar nga Shqipėria e asaj kohe deklaroi se "Shqipėria mund tė ringrihet vetėm nėse shqiptarėt u heqin pėrfundimisht tė drejtėn, pėr ta drejtuar e pėr t'u marrė me politikė, pikėrisht atyre qė, me paramendim, e kanė shpėnė kėtė vend nė kėtė gjendje llahtarisht tė mjerueshme...", kam pandehur se demokracia do t'u mbyllė shtigjet kėtyre kriminelėve, sa kohė qė publicisti Mero Baze akoma deklaron se ngjethet pėr tė ardhmen e tij e tė familjes, teksa sheh pėrballė, nė ēdo hap dhe kudo, qė prej 25 vjetėsh, "tė njėjtin persekutor" tė tij e tė familjes Baze, "Gramoz Ruēin".
Por dekomunistifikimi i vėrtetė i vendit, mbeti njė iluzion dhe gjėrat dihen sesi shkuan!
PD, qė prej 31 marsit tė vitit 1991, ka federuar nė ekipin politik afro 450 deputetė, nga tė cilėt, besueshmėrisė dhe bangoprovave politike nuk u rezistuan as 30 vetė gjithsej, duke dėshmuar kėsisoj njė skarcitet tė llahtarshėm, dėshmi kjo e dėshtimit politik tė njė lidershipi me vizion tė kufizuar. Ndėrsa nė administratėn shtetėrore gjatė qeverisjes sė saj, shifra e skarciteteve ėshtė e frikshme dhe flet pėr njė mjerim tė vėrtetė tė koncepsionit politik dhe aftėsive shtetformuese.
Pikėrisht prej kėtij takėmi krundesh politike, dolėn edhe 8 bukėshkalėt qė votuan kundėr zonjės Topalli nė parlament... Unė jam i bindur se ata janė shumė mė tepėr, por tė tjerėt u rezervuan pėr shkak tė frikės dhe markimit tė fortė qė u bėnė besnikėt e Berishės gjatė votimit.
Madje vetė shefi i maxhorancės, qė e di mirė se ēfarė precipitatesh politike ka seleksionuar pėr tė formuar ekipin e tij parlamentar, u tmerrua kur mori nė dorė kėrkesėn e socialistėve pėr votim tė fshehtė me kuti votimi, qė ishte dhe mbetet votimi mė moral dhe mė i ndershėm, duke qenė njėkohėsisht edhe ligjor, konform rregullores sė Kuvendit.
Socat, qė e dinė mirė se sa ėshtė nė tė vėrtetė numri i veglave tė tyre brenda trupės sė maxhorancės aktuale, jo mė kot kėrkuan votimin me kuti tė fshehtė. Duke u nisur edhe nga trimėrimi i tyre dhe riorganizimi pėr tė kėrkuar me ēdo kusht pėrsėritjen e votimit, mė rezulton se numri i krahėthyerve-vegla tė kom-socave brenda maxhorancės, ėshtė goxha i madh dhe plotėsisht i mjaftueshėm pėr ta rrėzuar nė ēast kėtė maxhorancė tė brishtė.
Tashmė, pas kėsaj qė ngjau, mund tė imagjinohet lehtėsisht se ēfarė monstrash kanė marrė mandatet e tė djathtėve dhe demokratėve tė masakruar e tė margjinalizuar gjatė restaurimit tė pushtimit soc-komunist tė vitit 1997. 
Aq tė molepsur mund tė jenė kėto vegla, saqė nėn presionin e padronėve-pushtetarė tė djeshėm, u detyruan tė dekonspirohen, qė nė partencė tė pėrplasjes politike, si minorancė anti-PD brenda saj, tė frustruar nga shantazhi i padronėve.
Unė jam i bindur se ky takėm qelbėsirash, pėrveē formimit prej zvarraniku, janė ortakė nė biznese me padronėt tė cilėt i kanė futur me kohė nė furriqet e dukėve e baronėve tė krimit, dhe sot u kėrkojnė shpagėn...
E pėrse tė mos merrte zemėr ky takėm tradhtarėsh, qė e kanė shitur lojėn pa filluar ende, kur vetė zonja Topalli, nė Kryesinė e Kuvendit rrethohet nga Fėshqeti flokėbardhė, tė cilin edhe nė seanca e mban nė krah, nga Pashk xhahili, nga Mehmet punisti, nga oficer-rojet dhe nėpunėsit komunistė qė ia ka lėnė peshqesh nė derė Sovjetik Pėllumb-marksisti, ndėrkohė qė nuk ka bėrė kurrfarė reforme pėr ta pastruar kėtė institucion nga enveristėt???
Ēfarė tjetėr pret kjo zonjė e nderuar, qė ishte e vetmja qė votoi kundėr Prokurorit tė Pėrgjithshėm-konsensual para disa vitesh dhe qė tashmė kėrkon dhe ka vendosur tė shkatėrrojė Mafia-n e drogės e tė korrupsionit??!
Ēfarė pret mė shumė kjo zonjė, qė ėshtė e vetmja e shtresės sė saj nė partinė ku mban poste tė larta? Ēfarė pret mė shumė kjo zonjė nga komunistėt qė i kėrkuan dorėheqjen, nė shenjė hakmarrjeje, jo aq pėr veprimtarinė sesa pėr origjinėn qė u zė sytė, ndėrkohė qė pėr shtresėn e saj nuk ka bėrė asgjė, asnjė ligj pėr tė qenė, pėr integrimin dhe kompensimin e tyre? Ēfarė pret mė shumė kjo zonjė, qė pėr pronarėt, pjesė e tė cilėve ėshtė, nuk bėri asgjė pėr kthimin e pronave dhe kompensimin, por fshehurazi, me procedura tė pėrshpejtuara, miratoi ligjin e legalizimeve, duke u hequr edhe shpresėn e fundit pėr pronat e trashėguara e nė shumicė tė hipotekuara?
Ēfarė pret kjo zonjė pas gjunjėzimit tė turpshėm pėrballė zyhdinjve tė '97-ės, tė cilėve u ngriti pensionet pėr meritat nė shkatėrrimin dhe djegien e atdheut gjatė rebelimit, e mė pas?
Kom-socat kurrė nuk bėjnė shaka, dhe zonja Topalli gabohet rėndė kur mendon se vetėm dy soc-deputetė janė iniciatorė tė mocionit pėr rrėzimin e saj.
Ajo duhet ta dijė mirė se vendimet e kom-socave merren nė kupolė, pastaj ata kthehen nė verdikte tė pakthyeshme nga ushtarėt e Mafia-s, qė nė tė vėrtetė, pavarėsisht perceptimit tė gabuar tė kryekuvendares, janė graduatė tė lartė tė krimit tė organizuar... Sepse ndryshe nga partia e saj, qė rekruton politikanė nėpėr pazar, e qė nė shumicė nuk i njeh pėr demokratė as baza e partisė, soc-enveristėt tanė, nė parlament dėrgojnė shefat e Mafias, krimit tė organizuar dhe korrupsionit politik. Tek soc-deputetėt nuk ka ushtarė, por vetėm gjeneralė tė krimit, ustallarė tė kualifikuar pėr tė shkatėrruar ēdo shtet, pushtet dhe demokraci, ndaj gabohen rėndė ata qė ushqejnė iluzione pėr kėto tė vėrteta.
Tashmė, patavrat dhe hartosat e kalbura tė ēatisė sė pushtetit (sepse shtetin aktual e kanė nė dorė enveristėt), rrezikojnė tė thyhen enkas dhe tė na zėnė brenda tė gjithėve, ndaj retorikat dhe pallavrat nuk kanė asnjė vlerė, sa kohė qė rrezikohemi tė biem nė lakun qė na kanė ngritur. 
Askush nuk e mendonte se soc-specialistėt do tė ishin kaq tė egėr e tė pashpirt, akoma pa u konsumuar as 200 ditėshi i pushtetit aktual.
Por sipari u ngrit dhe loja filloi... Nuk ka rėndėsi nėse sakrifikohet, apo jo, zonja Topalli... Masat emergjente duhet tė synojnė tė neutralizohet banda e bukėshkalėve brenda maxhorancės, pėr tė mos lejuar sakrifikimin e demokracisė dhe restaurimin e pushtet-pushtimit socialist, qė do tė hidhte pėrgjithmonė nė erė ardhmėrinė e kėtij vendi dhe tė shqiptarėve, qė fatkeqėsisht kanė qenė dhe mbeten dash kurbani, jo nė altarin e kombit, por nė thertoren e pėrgjakur tė politikave antishqiptare. 

KOMENT

Topalli, loja "pa top" e PS dhe loja me Top e PD

Nga Zamir GJURGJI

Seanca kuvendare pėr mocionin e opozitės mbi shkarkimin e kryetares sė parlamentit, znj. Jozefina Topalli, riktheu edhe njėherė nė politikėn shqiptare konfliktet e ashpra mes mazhorancės dhe minorancės, por njėkohėsisht solli edhe njė risi. Nė tė vetmin rast, nė parlament u bashkuan votat e "opozitės konstruktive" tė Milo-Metės dhe "opozitės destruktive", tė drejtuar ad interim nga Edi Rama.
Edhe pse nė dukje kjo konsiderohej si njė beteje e opozitės nė luftė me mullinjtė e erės, opozita ia arriti tė shprishė ekuilibret e brishta parlamentare mes pozitės dhe opozitės, duke na bėrė me dije se mazhoranca parlamentare ėshtė njė ekuacion me disa tė panjohura.
Mazhoranca parlamentare tregoi edhe njėherė se ėshtė e aftė tė kapitalizojė, e njėherazi tė inflacionojė figura tė rėndėsishme tė jetės politike. Rasti Topalli ėshtė mė tipiku. Eshtė po kjo figurė politike qė mbėrriti lehtėsisht kuotėn presidenciale "84", e nė njė kohė rekord humbi rrufeshėm 14-pikė nga kuotimi i saj.
Po ēfarė po ndodh realisht me figurat e lart-kuotuara politikisht nė gjirin e mazhorancės parlamentare?
Nė kėto 6-muaj tė ekzistencės sė parlamentit shqiptar, minoranca ka shfaqur dobėsi tė theksuara unifikimi nė qėndrime, divergjenca nė mendimin politik, kaos nė hierarkinė partike, defiēiencė platformash politike, deri nė atė shkallė sa tė bėnte me dije se minoranca nuk ishte mė njė "skuadėr" nė fushėn e lojės, por njė turmė "fansash-ultras", tė cilėt gjithė inatin dhe fjalorin vulgar ia drejtonin "arbitrit" (OSBE) dhe "skuadrės kundėrshtare". Kjo e fundit, pėr shkak tė mungesės sė kundėrshtarit real nė fushėn e lojės, ishte e detyruar ta vazhdonte lojėn "mes veti", duke u ndarė nė pjesėn "me kanotiere mbi bluzė "(G-25 e partive tė vogla pozitare) dhe nė ekipin "pa kanatiere mbi bluzė" (PD).
Kėshtu, mocioni anti-Topalli i ngjan atyre shisheve, gurėve apo sendeve tė forta qė hidhen mbi lojtarin mė tė afėrt, me qėllim qė tė ndėrpritet loja. 
Nė kėtė kontekst, PS-ja ia arriti tė ndėrpresė lojėn "pa nerv", si pėr tė treguar se trajneri-lojtar i ekipit (Edi Rama), ishte i vetmi fajtor i lojės "pa top" tė PS-sė, qė e kishte ēuar deri nė kėtė klasifikim. Si edhe pėr tė na treguar se nuk ėshtė vetėm Rama, trajner-lojtari qė duhej tė dilte "jashtė loje", por edhe se ekipi socialist tė vlerėsonte se "Presidenti" i ekipit duhej tė merrte nė dorė frenat e situatės (e president mė tė aftė se Nano, socialistėt zor se gjenin).
Gjithsesi, edhe loja e demokratėve me njė ekip tė ndarė nė dy formacione, nuk po bėhej mė e kėnaqshme dhe intriguese pėr publikun, ku diversiteti mes "apative" tė Topit, "simpative" tė Berishės dhe "skemave tė fantazistit" Ngjela, rezultuan joefikase pėr ta ēuar auto-lojėn deri nė "minutėn '90-tė".
"Reklamimi" qė iu bė lojtares-kyē Topalli, ishte sebepi qė kjo lojė tė fillonte nga e para, pasi kėshtu nuk mund tė quhej mė lojė e mirėfilltė: me qėllim qė nė fushėn e lojės tė dilnin pėr t'u ndeshur ekipet e klasifikuar si finaliste, PD dhe PS. Natyrisht, ku secili ekip finalist, tė bėnte modifikimet e rastit.
Ekipi "PD" nuk do luante mė vetėm me njė sulmues (Topallin), pėr tė bėrė gol nė rrjetėn e Sollakut, por me njė treshe sulmuese "Topalli-Ngjela-Topi".
Ndėrsa ekipit tė PS-sė i duhej tė zėvendėsonte lojtarin-trajner Rama, me njė treshe sulmuese si Majko-Dade-Koēi, me kapiten Blushin, por edhe mė njė "President tė FSHF-sė" Fatos Nanon. (Me kėto rregulla tė reja loje, Ilir Metės i mbetet tė bėjė vetėm nxemje, pasi ekipi i tij gjashtė-lojtarėsh, nuk ėshtė i aftė tė nxjerrė nė fushė njė njėmbėdhjetėshe konkurrente, e pėr tė luajtur si ekip i kompletuar).
Nė njė rast tė tillė, aktori i mirėnjohur Ndrekė Luca do tė shprehej: "po, kjo ishte loja"....



Vjena, vija ndarėse serbo-shqiptare

Nga Dardan MITROVICA

Bisedimet serbo-shqiptare tė Vjenės, dėshmuan katėrcipėrisht diferencėn nė opcione midis delegacionit shqiptar dhe atij serb. Ndonėse plani i negociatave pėr Kosovėn parashikonte trajtimin e temave tė posaēme, sikundėr: decentralizimi, ruajtja e objekteve fetare serbe nė Kosovė, tė drejtat e minoriteteve, ēėshtja e pronave, etj., serbėt u munduan t'i kanalizonin bisedimet nė hullinė e interesave tė tyre, pėr ēka morėn edhe pėrgjigjen adekuate tė negociatorėve shqiptarė, gjė qė shkaktoi edhe ndėrprerjen e natyrshme pas pėrplasjes sė opcioneve. Megjithatė, nė bilancin paraprak, vėzhguesit ndėrkombėtarė konkluduan se "janė arritur edhe disa marrėveshje parimore midis palėve", prandaj edhe u vendos ndėrprerja e pėrkohshme dhe mė pas vazhdimi i bisedimeve mė 17 mars.
Ndėrkaq, nė lidhje me marrėveshjen pėrfundimtare, vėzhguesit ndėrkombėtarė dhe kryesisht diplomati austriak Rohan, u detyruan tė deklarojnė se "palėt kanė prezantuar dy koncepte diametralisht tė kundėrta. Njėri koncept ēon drejt Pavarėsisė sė Kosovės, ndėrsa tjetri synon ndarjen e saj nė vija etnike, e ndoshta edhe ndarjen e Kosovės". 
Duke folur pėr qėndrimin pėrfundimtar tė bashkėsisė ndėrkombėtare pėr Statusin e ardhshėm tė Kosovės, z.Rohan deklaroi se "synohet arritja e njė marrėveshjeje tė pranueshme nga ndėrkombėtarėt dhe mes palėve nė negociata. Nė tė kundėrtėn, bashkėsia ndėrkombėtare duhet tė marrė njė vendim pėr ardhmėrinė e Kosovės...".
Sipas tij, nė Kėshillin e Sigurimit, anėtarėt nuk kanė qėndrime tė njėjta pėrsa i pėrket ardhmėrisė sė Kosovės, ndėrkohė qė Grupi i Kontaktit ėshtė shumė homogjen". 
Ndėrkaq, lidhur me ardhmėrinė e Kosovės z.Rohan shpreson tė jetė "shumė, shumė e mirė dhe e kėndshme, dhe gjendja ekonomike do tė jetė shumė e stabilizuar. Ne ishim nė Bankėn Botėrore dhe kemi parė se vetėm rezervat e qymyrit nė Kosovė, janė aq tė mėdha sa qė mbulojnė 50 pėrqind tė buxhetit tė vendit pėr 70 vitet e ardhshme. Pra unė jam i bindur pėr tė ardhmen e mirė tė Kosovės", deklaroi diplomati austrik Albert Rohan, zėvendės i kryenegociatorit Marti Ahtisaari.
Gjithsesi, bilancin paraprak tė bisedimeve, delegacioni shqiptar e konsideron shumė tė kėnaqshėm, ndaj, me tė mbėrritur nė aeroportin e Prishtinės, delegacioni doli para gazetarėve pėr t'u kumtuar atyre, dhe nėpėrmjet tyre edhe opinionit tė gjerė tė Kosovės e mė gjerė, veēoritė dhe rezultatet e turit tė parė tė takimit negociator tė Vjenės. Delegacioni shprehu entusiazmin, si veēori tė aspektit psiko-emocional, por pa dhėnė ndonjė detaj konkret lidhur me aspektet pėrmbajtėsore tė bisedimeve nė Vjenė.
Ndėrsa pėr "Zėrin e Amerikės", kryetari i delegacionit shqiptar, ministri Lutfi Haziri, deklaroi se kėrkesa e palės shqiptare ka qenė qė tė diskutohej axhenda e paravendosur nga organizatorėt, por serbėt kishin pėrgatitur njė platformė tė tyre, platformė e cila ishte e bazuar nė ndarjen e komuniteteve nė Kosovės, bazuar nė dizintegrim dhe nė segregacion, pėrkundėr angazhimit tė palės shqiptare qė procesi i reformave nė pushtetin lokal, me mundėsi konkrete integrimi, dhe me mundėsi tė eliminimit tė strukturave paralele tė serbėve nė Kosovė, tė mos lejohej tė institucionalizohej. Dallimi midis palėve ėshtė konceptual, dhe se pala shqiptare synon tė argumentojė e tė sqarojė me qėllim qė tė bindin faktorėt ndėrkombėtarė se dokumenti i Prishtinės, pra dukumenti i institucioneve tė Kosovės ėshtė dokumenti qė siguron funksionalitet, efikasitet dhe vendim-marrje nė pushtetin vendor.
Nėse pala shqiptare ėshtė treguar unike nė qėndrime dhe ka paraqitur njėzėri dhe integralisht dokumentin e vetėm dhe tė argumentuar, tek pala serbe ka patur dallime mes anėtarėve tė delegacionit dhe konfuzion nė kėrkesa.
Sipas Hazirit, "delegacioni i Kosovės ka patur njė qėndrim konstruktiv, njė qėndrim pozitiv dhe njė angazhim maksimal pėr tė kontribuar nė pėrshpejtimin e procesit pėr statusin... Nuk mund tė ketė marrėveshje tė njėanshme vetėm pėr decentralizim, apo pėr probleme tė tjera qė diskutohen kėtu nė Vienė, por nė kuadėr tė marrėveshjes pėr Statusin pėrfundimtar, do tė hyjnė nė paketė tė gjitha marrėveshjet e tjera pėrcjellėse, qė do tė jenė pjesė e angazhimeve tona nė gjendjen e pas Statusit".
Delegacioni shqiptar shkoi nė Vjenė me disa prerogativa tė gatshme e qė shėnonin njė sukses dhe avantazh paraprak, pėrcaktuar kėto edhe nga parimet themelore tė Grupit tė Kontaktit, me tė cilat ėshtė detyruar tė pajtohet edhe Rusia, e sipas tė cilave: nuk ka kthim nė gjendjen para vitit 1999; nuk ka ndarje tė Kosovės, dhe nuk ka bashkim tė Kosovės me ndonjė shtet apo union tjetėr. Dhe kjo ka lėnė tė nėnkuptuara edhe kornizat brenda tė cilave do tė mund tė zgjidhet Statusi pėrfundimtar i Kosovės.
Pavarėsia, si zgjidhja e vetme pėr Kosovėn, ka kohė qė ėshtė theksuar nga Bashkėsia Ndėrkombėtare, qoftė si pavarėsi, qoftė si pavarėsi e kushtėzuar, qoftė si pavarėsi kreative, qoftė si pavarėsi e shoqėruar, qoftė si pavarėsi e mbikėqyrur, qoftė edhe si vullnet i shumicės sė qytetarėve tė Kosovės. Madje si opcion real, dhe si respektim i vullnetit tė shumicės sė qytetarėve, ajo u artikulua edhe nė Kėshillin e Sigurimit tė OKB-sė, dhe jo pa arsye Dr. Ibrahim Rugova thoshte se Kosova "de facto" ėshtė e pavarur, dhe se duhej tė bėhej njohja formale e kėsaj pavarėsie nga ana e SHBA-ve dhe e Bashkimit Evropian. Edhe nė programin e LDK-sė, kėtė qėndrim tė Dr. Rugovės pėr njohje formale tė Pavarėsisė sė Kosovės, e gjen tė pėrcaktuar qartė dhe se, nė njė farė mėnyre, kjo ėshtė rezultat i krijimit tė njė lloj konsensusi nė bashkėsinė ndėrkombėtare pėr Pavarėsinė e Kosovės.
Dhe si pėr t'i hedhur ujė tė ftohtė entusiazmit tė natyrshėm tė shqiptarėve lidhur me decentralizimin e Kosovės, qė ėshtė edhe kolona mė e fortė e platformave tė tė dy palėve, disa analistė perėndimorė, pas bisedimeve tė Vjenės konsiderojnė se koncepti i decentralizimit qė ka bashkėsia ndėrkombėtare, ėshtė mė afėr konceptit serb, sesa atij tė shqiptarėve tė Kosovės, ashtu sikundėr ėshtė pėrcaktuar edhe nė Konventėn Evropiane pėr autonominė e pushtetit vendor, ēka po merr gjithnjė e mė tepėr konotacione politike tė njė lloj autonomie politiko-territoriale me baza etnike.
Delegacioni i shqiptarėve tė Kosovės, nė daljen e tij para mediave, nuk sqaroi se ēka ofroi konkretisht nė tryezė pėr tė shtatė sektorėt pėr tė cilėt ėshtė biseduar nė Vjenė dhe nėse kanė premtuar shqiptarėt apo jo, krijimin e komunave serbe dhe kompetenca shtesė pėr to; a ka ndonjė rrezik qė kėto komuna tė krijojnė njė lidhje horizontale-territoriale me synim pikėtakimin me Serbinė, e nėpėrmjet tė cilave mund tė injorohej lidhja vertikale-institucionale me qeverisjen qėndrore tė Prishtinės?
Megjithatė ėshtė herėt pėr tė konkluduar, ngaqė konsulenca perėndimore dhe pėrgatitja paraprake e negociatorėve shqiptarė pėr takimin e 17 marsit, padyshim do tė synojė bllokimin dhe neutralizmin e opcioneve serbe, nė vazhdėn e luftės sė argumentave, gjithmonė konform standardeve dhe referencave tė njohura ndėrkombėtarisht lidhur me trajtimin e minoriteteve konform kartės sė Kopenhagenit.
Pėrplasja e tezave sapo ka filluar, dhe beteja do tė jetė e gjatė dhe e vėshtirė, ndonėse fundi dihet, sikundėr dihet edhe laku serb mbi varrin ku u groposėn shpresat pėr pėrjetėsimin e pushtimit kolonialist tė Kosovės.

IN MEMORIAM

Duke kujtuar veprėn e Rugovės

Nga Hakik Mena
Kryetar i degės PLL SHBA

Tė nderuar anėtarė tė kryesisė sė LDK tė NY, NJ, CT! 
I nderuar kryetar i LDK z.Agim Rexha!
Tė nderuar perfaqesues te organizatave dhe partive te ndryshme politike!
Te nderuar pjesėmarres te komunitetit shqiptar!

Ne radhe te pare deshiroj te falenderoj kryesine e LDK-se te treshtetėshit me ne krye kryetarin z. A.Rexha per kujdesjen e mbajtjes se kesaj akademie perkujtimore shume kuptimplote dhe historike e cila i dedikohet ne shenje rrespekti figures se paharrueshme dhe te pazevendesueshme te liderit shpirteror dhe historik te popullit shqiptar te Kosoves Dr. Ibrahim Rugoves.
Do te thoja bindshem qe te flasesh rreth figures se Dr. I.Rugoves eshte kenaqesi dhe privilegj i madh por ne te njejten kohe eshte edhe barre e rende duke pase parasysh figuren madheshtore dhe punen kolosale te tij e cila fillon qe me studimet akademike ne letersi duke perfaqesuar eliten intelektuale.te shqiptareve te Kosovese ne vitet 70-80 e duke vazhduar me tej hedhjen e tij ne politike duke u shnderruar ne nje lider shpirteror i cili hodhi themelet e shtetit te ri te Kosoves.
Veprimtarine e Dr. i Rugoves do ta ndaja ne dy periudha; ne ate LETRARE dhe POLITIKE.
Periudha letrare fillon qe me shfaqjet e para te prirjes dhe dashurise se tij kundrejt gjuhes shqipe e ne veēanti ne kerkimet shkencore albanologjike. Qe ne moshe te re ai do te shquhet me kontributin e tije letrar duke punuar si redaktor ne gazeten studentore "Bota e Re" e me vone dota shohim perseri si redaktor te gazetes shkencore "Dituria" e duke vijuar me pas me drejtimin e revistes "Gjurmime Albanologjike". Kerkimet e tija shkencore ne albanistike, shkrimet e tija kritike dhe krijimet e tij artistike letrare do ndikojne ne afirmimin e Dr. Rugoves e nje intelektuali te rralle rreth viteve 70 -80 arsye kjo qe do t'i imponohet edhe elites intelektuale te shqiptareve te Kosoves te cilet me kenaqėsi dhe unanimisht do ta zgjedhin kryetar te LSHK-se. LSHK e drejtuar nga intelektuali vizionare Dr. I.Rugova do te sherbente me vone si berthame e levizjes se shqiptareve kunder shovinizmit serbomadh. Gjate kesaj kohe Dr. I.Rugova tregon nje kurajo te forte civile duke dhene intervista me thekse patriotike mediave te ndryshme perendimore dhe shpesh here perballet me intelektuale serbe per ti dale zot popullit te tij. Nuk do te zgjase shume dhe ne vitin 1989 kryekasapi i Ballkanit do t'i heqė autonominė Kosoves - dmth., populli shqiptar eshte totalisht ne zgjedhen serbe Ne kete sitate shume te veshtire dhe kruciale te Kosoves nje pjese e intelektualve te kosoves krijojne LDK -ne dhe tashme jo rastesisht shohim ne krye te saj liderin e tyre te ardhshem Dr. I.Rugoven. Nga ky moment fillon periudha politike e Dr.Rugoves. Pikerisht ketu shohim shndėrrimin e intelektualit, kritikut, shkrimtarit ne politikanin, udheheqesin, dhe liderin me largpames te Kosoves. Ne saje te lidershipit te tij fillojne te hidhen themelet e para te shtetit te Kosoves duke krijuar kushtetuten e Kaēanikut, kemi deklaraten per shpalljen e pavarėsise sė Kosoves, mbajtjen e referendumit. Per t'i treguar botes se shqiptaret jane te zote te krijojne shtetin e tyre ai me urtesi e intelegjence intensifikon punen per forcimin e institucioneve te Kosoves dhe krijon sistemin paralel me ate te Beogradit hap shkollat ne shtepitė e shqiptareve, krijon sistemin e taksave dhe me vone organizon edhe zgjedhjet parlamentare te 1992 e 98. Ne tė njejten kohe ai qe ne fillim zgjodhi rrugen paqesore per fitimin e lirise e te pavarėsise dhe nuk u lekund kurre edhe kur u perballua me trysni te brendshme te jashtme. Ishte pikerisht kjo rruge paqesore e cila fitoi simpatinė e shteteve perendimore, te cileve iu imponua dhe arriti te fitoje respektin e tyre. Si rrjedhim shume analiste dhe politikan te huaj filluan ta quajnė Ghandi i Ballkanit, epitet i cili beri te mundur nderkombtarizimin e ēeshtjes se Kosoves, dhe krijoi aleancat me te shumta me fuqite e medha ne historine shqiptare. 
Une do te thoja se "thembra e Akilit" te strategjisė sė tij ishte se edhe pse ai ishte i percaktuar per rruge paqesore dhe shpeshhere kritikohej per ndjekjen e kesaj rruge, ai kurre nuk hoqi dore nga fjala PAVARESI. Pra ishte politika e urte dhe inteligjente 10 vjeēare e Dr. Rugoves e cila bindi forcat perendimore te debojne forcat barbare serbe nga Kosova dhe populli shqiptar te fitonte lirine e shume pritur. Vazhdimisht edhe mbas fitimit te lirise do te dale ne pah lidershipi i tij si nje vizionar i madh i cili do t'i kaloje permasat rajonale duke u shndėrruar ne mit per popullin e Kosoves, i cili do ta zgjedhe si president te pare te lirise. Gjithashtu vlen te theksohet evitimi i luftes civil fale largpamėsisė dhe pjekurise se lartė politike qe ai demonstroi mbas hyrjes se forcave te Natos ne Kosove. Por fati u tregu kokeforte me punen kolosale te Dr. Rugoves, ai ndėrron jete dhe nuk eshte prezent ne momentet me decizive kur pritej fillimi i bisedimeve per vendosjen e statutit te Kosoves dhe vdekja e parakohshme e tij nuk i dha privilegjin e shume merituar te kurorezimit dhe firmosjes se pavarėsisė sė Kosoves. Influenca dhe trashgimia politike e tij dha menjeherė frytet e saj te para kur klasa politike ne Kosoven e bashkuar zgjodhen presidentin e ri z.F.Sejdiu dhe jane duke shkuar drejt endrres se tyre shekullore FITIMIN E PAVARESISE. Familja e tij humbi njeriun me te dashur e shume te ēmueshem, ndersa Kosova dhe raca shqiptare humben nje intelektual, kritik, shkrimtar, udheheqes te urte e te menēur, njė politikan te klasit te larte njė lider teper vizionar.
I pa harruar qofte kujtimi i tij!

*Fjala e mbajtur me rastin e pėrkujtimores sė LDK pėr nder tė Presidentit Rugova 

ANALIZA

Kumbull-rrushat e parave tė shqiptarėve

Nga Sazan PIPA

Edhe nė kohėn e komunizmit, shteti monist, pėr tė parandaluar shpėrdorimin e vlerave monetare nė format e shpėrblimeve, dietave, honorareve etj., nė pėrputhje me Ligjin pėr Administrimin e Vlerave Materiale e Monetare, gjithmonė kontrollet e programuara, apo tė rastit, nga revizorėt e institucioneve tė kontroll-revizionit, apo atyre tė kontrollit tė brendshėm nė pėrbėrje tė degėve tė financave tė ndėrmarrjeve, institucioneve e kooperativave bujqėsore, i fillonte me verifikimin e fondit tė pagave dhe atij rezervė, apo fondeve tė planifikuar e akorduar posaēėrisht pėr shpėrblime, dieta e honorare, dhe bėnte shumė mirė. Kjo praktikė administrative, aspak unikale shqiptare, por e huazuar nga jashtė, akoma edhe sot ndeshet e zbatohet shpesh, dhe ėshtė njė nga treguesit e impenjimit tė shtetit pėr parandalimin e korrupsionit dhe normave tė ligjėruara, qė mund tė shėrbejnė si koperturė pėr pėrvetėsime tė paligjshme tė mjeteve monetare.
Raporti i fundit i KLSH, i publikuar nga ky institucion, dėshmoi sesa larg jemi nė hartimin dhe zbatimin e ligjeve dhe akteve nėnligjore qė disiplinojnė shpenzimet buxhetore nė kėtė lėmė, bash nga ata qė, mė shumė se kushdo, duhet tė jenė e bėhen shembull i njė administrimi tė ndershėm e korrekt tė financave publike.
Shembullin mė tė keq dhe guximin mė tė skajshėm pėr tė injoruar haptazi stilemėn "qeveri nė dietė", para do kohėsh e dha Ministria e Integrimit, e cila shpėrbleu punonjėsit e saj nė shuma tė mėdha pėr gjoja realizimin me sukses tė objektivave tė integrimit, pėr ēka punonjėsit nė fjalė edhe paguhen nga shteti.
Pėr fat tė keq, ishte vetė kryeministri qė e mori nėn mbrojtje kėtė akt tė shėmtuar administrativ. 
Askush nuk do tė kundėrshtonte nėse punonjėsit nė fjalė do tė shpėrbleheshin me pagėn mujore tė 13-tė nė prag tė Vitit tė Ri 2006, sikurse edhe ėshtė bėrė praktikė administrative e ligjėruar kohėt e fundit, aq mė tepėr qė niveli i pagave nė administratėn tonė ėshtė akoma shumė i ulėt dhe punonjėsit duhen stimuluar e shpėrblyer financiarisht. Por fatkeqėsisht, raporti i fundit i KLSH dėshmoi se edhe administrata e re e "qeverisė nė dietė", nuk ėshtė imunizuar nga praktika tė tillė qė, ndonėse nuk janė korrupsion i drejtpėrdrejtė, janė tė afėrta me tė pėrsa i pėrket efekteve financiare dhe frymės qė stimulojnė e pėrhapin pėr vetėshpėrblim nga funksionarė tė lartė shtetėrorė, qė i japin tė drejtė vetes tė shpėrblehen mbi pagėn, pėr njė punė qė ėshtė thjesht zbatim i detyrave funksionale, pėr pėrmbushjen e tė cilave edhe janė emėruar e kanė pranuar me dėshirėn mė tė zjarrtė, madje duke bėrė edhe pėrpjekje heroike pėr arritjen e kėtij qėllimi!
Kėsisoj, bordet, komitetet, komisionet dhe lloj lloj shpikjesh tė urryera, tashmė po pėrdoren pėr tė nxjerrė dhjamė edhe nga pleshti-shtet, vetėm e vetėm pėr tė majmur xhepat dhe zhavatur fondet publike, ndėrkohė qė nuk realizohet as detyra funksionale pėr tė cilėn kėta derbederė paguhen, e jo mė tė stimulohen vetėm e vetėm se na kanė lėnė nė vend tė fundit nė tė gjitha klasifikimet botėrore, nė "qeverisjen" e njė populli tė mjeruar, ndėr mė tė varfėrit e planetit, ndonėse jeton nė mes tė Europės sė begatė.
E ēfarė merite ka Ministria e Integrimit?! A mos quan ajo "meritė" gjendjen aktuale tė proceseve integruese, tė cilat nuk e kapėrcejnė atė tė vitit 1966, pra tė 10 vjetėve mė parė, e qė u ndėrpre dhunshėm pėr shkak tė revolucionit bolshevik tė vitit 1997!
Pėr shumė specialistė kompetentė, ky dikaster qė nuk duhej tė ekzistonte, e jo mė tė trumbetohej si mė efikasi i kabinetit qeveritar, me veprimtarinė e tij ndėr vite, nuk i ka sjellė kurrfarė dobie vendit. Pėrkundrazi, e ka dėmtuar rėndė atė me nėnshkrimet e turpshme tė marrėveshjeve me leverdi tė njėanshme, nė favor tė vendeve tė huaja e nė disfavor tė Shqipėrisė, pa negociuar aspak pėr interesat e shqiptarėve. Kėtė tė vėrtetė e dėshmojnėe marrėveshjet e disfavorshme tė "Tregtisė sė lirė me vendet e rajonit" dhe atyre "nė kuadėr tė OBT", nė dėm tė prodhuesve shqiptarė, tė cilėt me tė drejtė kanė kėrkuar rishikimin dhe negociimin e tyre nė tė ardhmen.
Ēfarė meritash nė pėrafrimin e legjislacionit dhe praktikave administrative tė pėrparuara, sipas pėrvojės sė vendeve perėndimore, ka ky dikaster, ndėrkohė qė kuadri ynė ligjor, ka dhe trashėgon difekte skandaloze, qė janė shndėrruar nė tė ēarat qė favorizojnė korrupsionin legal, informalitetin nė ekonomi, situatėn monopol, difekte fatale nė "reformat" e deformuara e pėr tė cilat ēirremi tė gjithė nga mėngjezi deri nė darkė???
Nėse flasim pėr "reforma", kėtu kemi parasysh reformimin e kuadrit ligjor, qė ėshtė bėrė pengesa kryesore e dėshtimeve, e pastaj vijnė reformat strukturore e tė karakterit administrativ. Dhe nė kėtė kėndvėshtrim, ēfarė meritash ka dikasteri i Integrimit?
Po Ministria e Bujqėsisė, ēfarė meritash ka pėr tė ligjėruar vetėshpėrblimin e funksionarėve tė saj, ndėrkohė qė prodhimi bujqėsor dhe tregu shqiptar i kėsaj sfere, ndodhet nė gjendjen mė tė mjerueshme?!. Ēfarė bordesh duhen shpėrblyer tek ky dikaster, sa kohė qė Shqipėria pėrmbytet periodikisht, ndėrkohė qė rrjeti drenazhues e kullues, megjithė fondet kolosale pėr mirėmbajtjen e tij ndėr vite, tashmė ėshtė shkatėrruar pėrfundimisht? 
Po kėshtu edhe pėr pyjet qė nuk ekzistojnė mė, apo ekosistemet qė kanė mbetur thjesht si nocion teorik!
Po Ministria e Punės dhe Ēėshtjeve Sociale, ēfarė meritash ka? Apo mos duhet t'i njohim si merita papunėsinė masive dhe paratė qė ka dhėnė pėr gjoja punėsime nėpėr firmat e ndėrtimit tė ish pushtetarėve?
Po Ministria e Drejtėsisė, qė ėshtė kanceri i korrupsionit e qė drejtohej nga banditėt mė tė kualifikuar, qė shkatėrruan drejtėsinė shqiptare, ēfarė meritash ka, nė njė kohė qė Shqipėria vuan kuadrin ligjor mė tė papėrshtatshėm dhe ka koefiēientėt mė tė ulėt nė zbatueshmėrinė e ligjeve ekzistuese, kontrollin pėr zbatimin e tė cilėve ajo ka si detyrė funksionale, ēfarė meritash ka, qė i njeh tė drejtėn vetes pėr tė shpėrblyer drejtuesit e saj?!
Po INSTAT-i ēfarė meritash ka? Apo mos duhet t'i njohim si meritė faktin qė ka spekulluar e manipuluar nė mėnyrė sistematike me shifrat zyrtare, pėr tė nxjerrė nė pah "sukseset e qeverisjeve" tė dėshtuara!
Ajo qė ėshtė mė e turpshmja nė gjithė kėtė histori, ėshtė fakti qė shumė funksionarė tė lartė shpėrblehen njėkohėsisht nė disa borde, tė cilat s'i kanė parė as me sy e jo mė tė kenė kontribuar nė veprimtarinė e tyre, por KLSH e politizuar, ka frikė tė pėrmendė emra.
Ja ēfarė thotė raporti i KLSH: "Kėshtu, nė Ministrinė e Punės dhe Ēėshtjeve Sociale funksionojnė 6 komisione (qė shpėrblehen me paga shtesė-shėnim i A.K); nė Ministrinė e Bujqėsisė dhe Ushqimit funksionojnė 9 komisione dhe 12 borde kullimi pranė prefekturave... Tė ardhurat e pėrfituara nga 44 zyrtarė tė lartė, arrijnė shumėn prej 51 milionėsh ose 25% tė shumės totale, pavarėsisht se numri i tyre pėrbėn 3 % tė numrit total tė personave tė shpėrblyer. Rreth 660 zyrtarė tė lartė shtetėrorė, i kanė caktuar vetes sė tyre njė shpėrblim tė pėrhershėm mujor prej 20 mijė lekėsh tė reja mbi pagėn qė pėrfitojnė, pėr detyrėn funksionale. Duke marrė pjesė nė komisione, komitete, borde ose struktura tė tjera shtetėrore, ata kanė pėrfituar njė shpėrblim tė pėrhershėm... Rasti mė i rėndė ėshtė ai i Komisionit tė Referencave Ligjore nė Ministrinė e Drejtėsisė, i cili pėrbėhet nga 42 anėtarė, qė kanė pėrfituar 8.3 milionė lekė (pra 2 milionė lekė pėr kokė-shėn. i A.K). E njėjta situatė ėshtė vėnė re nė komisionin pranė Shkollės sė Magjistraturės, i cili pėrbėhet nga 34 anėtarė qė kanė pėrfituar 2.9 milionė lekė. Edhe nė Komisionin e nomenklaturės nė INSTAT, ėshtė i njėjti numėr anėtarėsh, tė cilėt kanė pėrfituar 3 milionė lekė. Sipas raportit tė KLSH-sė, nė disa institucione funksionojnė njė numėr i madh komisionesh, tė cilat rėndojnė ndjeshėm buxhetin e tyre".
Ja morali qė buron nga kėta farė udhėheqėsish, qė nuk arrijnė dot as tek morali i Xhemal Tafaj-t tė kohės sė Dullės.
Mirė bėjnė kėta rrusha, qė "bėjnė rrush e kumbulla" paratė e shqiptarėve.


Box

STATISTIKA

660 zyrtarė janė kallėzuar nė prokurori pėr evazion
14.6 milionė lekė ėshtė dėmi i shkaktuar nga shpėrblimet
1435 punonjės tė administratės janė shpėrblyer gjatė 2005-2006
208 milionė lekė janė harxhuar nga buxheti i shtetit pėr shpėrblimet
Komisioni i referencave nė Ministri tė Drejtėsisė, 42 anėtarė me 8.3 milionė lekė
Komisioni pranė Shkollės sė Magjistraturės 34 anėtarė me 2.9 milionė lekė
Komisioni i nomenklaturės sė INSTAT me 34 anėtarė, pėrfitoi 3 milionė lekė

OPINION

A mos po duan ta falimentojnė KESH-in


Pas gjėmave tė Andis Hara-Sanit mbi KESH-in, e pėr tė cilat kėtij bishtuku tė Demokracisė as qė i hyri gjemb nė kėmbė, tani i ka ardhur radha Andis Hara-Belit tė na kumtojė gjėma tė reja nga KESH-i.
Ndėrkohė qė pėr reformė nė KESH po trumbetohet thjesht zėvendėsimi i disa faturistėve kuqalashė me tė tjerė aspak tė tillė, drejtuesit kryesorė qė shkatėrruan KESH-in gjatė 8 vjetėve tė pushtimit socialist, vazhdojnė jo vetėm tė qėndrojnė aty ku ishin, po tashmė marrin guximin tė pėrmbysin sėrish qytetet tona, e deri tė fikin dritat e parlamentit, pėr t'i dėshmuar Barrosos se "sa i zoti ėshtė Berisha pėr tė qeverisur, teksa e shndėrron parlamentin nė bodrum tė errėt, tė denjė pėr tė fshehur Sadamin".
Mė kot pėrpiqen tė gjejnė se cili ushtar i Gramoz Ruēit e bėri mrekullinė qė e detyroi Barroson tė ecė si sonambul nėpėr korridoret e parlamentit, duke i dėshmuar se ku ka marrė guximin tė shkojė pėr vizitė, nė njė kohė qė as Bagdati e as Beogradi nuk zhyteshin nė terr gjatė bombardimeve tė amerikanėve, e jo mė parlamenti i Shqipėrisė nė mes tė Tiranės!!
Gjene mirė, sepse Barroso ėshtė kaq i mėnēur sa tė kuptojė se ēfarė mrekullie socialiste trashėgoi Berisha dhe se ēfarė duhet tė bėjė ai pėr pastrimin e administratės nga autorėt e kėsaj mrekullie.
Por aspekti mė i dhimbshėm i keqmenaxhimit tė KESH gjatė kėsaj periudhe, ku harasanėt e harabelat bėjnė ligjin, ėshtė shpėrdorimi kriminal i rezervave ujore me derdhje tė tyre nėpėrmjet portave tė shkarkimit tė digave tė kaskadės sė Drinit, ndėrkohė qė shteti dhe kjo korporatė vazhdojnė tė blejnė sasi kolosale energjie dhe qytetet tona, tė pabombarduara, vazhdojnė tė mbeten nė terr.
Dhe pa droje, na kumtohet nga ekranet se akoma KESH-i nuk paskėrka vėnė nė punė agregatin e katėrt nė Fierzė, qė ėshtė prishur qė nė kohėn e qepės.
Po pėr ēfarė paguhen kėta myteberė, qė recitojnė fraza pa kuptim, me pamje prej idioti, tė cilat nuk arriti t'i imagjinonin as mendjet gjeniale tė Dostojevskit dhe Joneskut?
Deri kur do ta durojmė kėtė bandė horrash, qė po do tė na e nxjerrė me humbje KESH-in, tė cilin harasanėt, ndonėse nuk arkėtonin asgjė nga bizneset e stėrmėdha tė socialistėve dhe grabitnin me thasė nė krahė, e nxirrnin me fitim mbi 60 milionė euro nė vit?
Si nuk kanė turp kėta delenxhilerė, kur pohojnė se kosto e prodhimit tė njė kilovatori ėshtė 80 lekė tė vjetra, me ēka po duan tė justifikojnė ngritjen e re prej 10 % tė ēmimit tė energjisė elektrike!
Pėrse nuk guxojnė ta publikojnė kėtė tė vėrtetė, pra faktin qė shpenzimet vjetore tė KESH janė 400 milionė $??? Por kėtė nuk mund ta bėjnė dot, se u dalin vjedhjet dhe abuzimet.
Ku ėshtė transparenca e trumbetuar, ku janė konferencat kombėtare qė duhen bėrė pėr tė publikuar kėto tė vėrteta dhe pėr t'i dhėnė fund menaxhimit kriminal tė KESH?!
Apo mos duan ta falimentojnė atė dhe mė pas ta privatizojnė pėr 5 aspra, qė tė grabisin pakėtaj, pa para, energjinė kinetike tė ujėrave qė Zoti i Madh u dha si dhuratė shqiptarėve, bashkė me H/C-et qė ata i ndėrtuan me gjakun e tyre me njė vlerė prej afro 1 miliardė euro?
Nga harabelat dhe fluturakėt e kėtij vendi, ēdo gjė ėshtė e mundur, prandaj jemi katandisur kėtu ku jemi. 
A.K

 

ANALIZA

Nė shkallė vendi, 23% e fėmijėve kanė braktisur shkollėn dhe janė punėsuar 

Shqipėria, 17 mijė tė punėsuar tė mitur 

Nė 12 vjet: 8 institucione, 66 zyra pune, 133 OJF dhe 35 sindikata, kanė konstatuar vetėm 10 fėmijė tė punėsuar!

Nga Pėrparim Halili

Zhvillimet social-ekonomike tė 15 viteve tė fundit nė Shqipėri, krahas treguesve tė tjerė, kanė krijuar edhe njė treg pune abuziv e antiligjor. Gjatė kėsaj periudhe, afro 45 % e forcės aktive direkte nė prodhim e ish-tė punėsuarve, ka rezultuar forcė e tepėrt nga shkatėrrimi, falimentimi dhe ristrukrukturimi i ish-ekonomisė e shėrbimeve publike kombėtare, nė raport me veprimin e ekonomisė sė lirė tė tregut, kryesisht tė jashtėm (importit), qė vėrshoi me llojshmėrinė, funksionalitetin dhe cilėsinė e mallrave tė konsumit tė gjerė. Bashkė me to, lindi punėsimi i tė miturve. Prej punėdhenėsve tė mesėm e tė vegjėl, u krijua tregu fitimprurės i punės sė fėmijėve, tė cilin vazhdojmė ta kemi prezent nė mėnyrė shqetėsuese, bėrė prezent pėr Shqipėrinė dhe nga Kongresi i Parė Botėror i Punės sė Fėmijėve, mbajtur nė Firence, nė maj 2004, ku u rendit i dyti ndėr 4 vendet mė problematike tė vendeve nė tranzicion. Por qė deri tani, pėr problemin nuk ka patur asnjė reagim nė programet qeverisėse shqiptare. 

Statistikė

Nė 32% tė tregut aktual tė punės nė prodhim e shėrbime publike, janė punėsuar tė mitur
42% e fėmijėve shfrytėzohen nė punė tė rėnda, madje dhe nė orėt e pasdites e tė natės
133 OJF me program mbrojtjen e fėmijėve dhe 35 sindikata shqiptare, vazhdojnė tė bėjnė raporte formale kundėr fenomenit
Sipas studimeve, 1 USD i investuar pėr eleminimin e punės sė fėmijėve, siguron 7 herė mė tepėr fitim, brenda njė periudhe 15-20 vjeēare
Kongresi Parė Botėror i Punės sė Fėmijėve (Maj 2004): Shqipėria e dyta nė listėn e 4 vendeve mė problematike pėr punėn e tė miturve


Realiteti i punės sė tė miturve

Nė Shqipėri, sipas njė evidentimi tė bėrė nga Instituti i Punės, janė mbi 17 mijė fėmijė tė punėsuar. Kjo nuk ėshtė shifėr e pakėt pėr njė vend si Shqipėria, ekonomia e tė cilit, nė 14 vite ka humbur 67 % tė vendeve tė punės nė prodhim e shėrbime, dhe tregu aktual i punės, mbulohet nė masėn 32 % nga puna e fėmijėve. Llojet e punės qė bėjnė fėmijėt janė, nė shumė raste, tė rėnda e tė rrezikshme pėr shėndetin dhe jetėn. Ata punojnė nga 10-12 orė nėpėr lavazho, qepje kėpucėsh, grumbullim hekurishtesh e shishesh, pastrues plehėrash, hamej nė treg, nė magazina, ngarkim-shkarkim makinash, fatorino nė autobuzė e furgona, ndėrtim, bujqėsi, blegtori e shėrbime spontane publike tė rrugės. 
Plagėt social-ekonomike qė pėrjetojnė shumė familje shqiptare, janė object/shkak pėr kėtė punėsim abuziv, por edhe mundėsi e plotė veprimi prej punėdhėnėsve abuzivė, tė cilėt shfrytėzojnė lehtėsisht punėn e fėmijėve. Shumė firma tė huaja tekstilesh, kėpucėsh, apo prodhimesh ushqimore, qė veprojnė nė Shqipėri, kanė aktivizuar mijėra punonjės tė mitur, qė punojnė me volum pune nėpėr familjet e tyre. Kjo ka cėnuar jo vetėm shėndetin e fėmijėve, por edhe ka dėmtuar e ka bllokuar tregun e punės pėr moshat ligjore, duke krijuar konfliktin mes punėsimit legal e atij informal. 
Ekzistenca e lirshme e tregut abuziv tė punės sė fėmijėve, u ka mundėsuar punėdhėnėsve qė kanė firma, apo biznese tė mesme e tė vogla, por edhe atyre me biznese tė mėdha, tė punėsojnė e shfrytėzojnė tė miturit nė shumicėn e vendeve tė punės, kryesisht nė ato qė nuk kėrkojnė shkallė tė lartė, ose tė mesme kualifikimi, pra punėt e rėndomta, pse jo dhe tė rrezikshme. Kjo ndodh, sepse punėdhėnėsit, nė emėr tė shtimit tė paligjshėm e tė padeklaruar tė fitimeve, pėr tė mos paguar punonjės tė rritur qė kėrkojnė paga tė larta, tėrheqin nė kėto procese pune ditore, javore, mujore e vjetore, fėmijė nėn moshėn 18 vjeē. 
Nė shkallė vendi, sipas deklarimeve tė bėra nė fund tė vitit mėsimor 2005, afro 23 % e fėmijėve nuk shkojnė nė shkollė, sepse janė tė detyruar tė punojnė pėr tė siguruar bukėn e gojės. 

Punėt qė bėjnė fėmijėt

Shitėsa ambulantė 
Lypėsa
Hamej
Shėrbime tė ndryshme
Rrobaqepėsi 
Prodhim kėpucėsh
Ndėrtim
Lavazhe
Tregėti
Bujqėsi e blegtori
Artizanat
Punė shtėpiake

Konstatimi / Shkaqet e punės sė tė miturve

Gjendja e varfėr e familjeve, tė cilat angazhojnė fėmijėt nė punė.
Pozicioni i tyre shoqėror si jetimė.
Pamundėsia e sigurimit tė tė ardhurave prej prindėrve.
Braktisja prindėrore, familjare e shoqėrore 
Mungesa e mbrojtjes ligjore prej shtetit dhe pėrpjekja pėr tė mbijetuar
Shfrytėzimi i tė miturve nė aktivitete tė pista droge, lypjeje, vjedhjesh, burim tė ardhurash pėr tutorėt e tyre
Nevoja pėr tė ardhura financiare, nė ndihmė tė prindėrve tė sėmurė e tė pamundur pėr punėsim aktiv 
Mungesa e institucioneve kujdestare pėr trajtimin e jetimėve dhe fėmijėve tė braktisur

 

Evidentim / Punėsimi sipas prefekturave

Tiranė 3500
Durrės 2130
Elbasan 1450
Shkodė 1030
Vlorė 1200
Korēė 860
Kukės 450
Gjirokastėr 930
Dibėr 670
Lezhė 1320
Berat 1340
Lushnjė 1450
Fier 1180

Shteti, qėndrim pajtues me fenomenin

Nė Ministrinė e Punės, prej 10 vitesh ekziston njė sektor special, qė trajton punėn e tė miturve. Ka edhe njė inspektoriat Kombėtar Pune me struktura nė tė gjithė vendin. Ka zyra pune, bashki, shėrbim tė sigurimeve shoqėrore, tatimeve, prokurorisė, gjykatave, etj.. Por nė veprimtarinė e tyre, nuk konstatohet asnjė rast i vetėm psh., qė njė punėdhėnės tė jetė ndėshkuar pėr punėsim e shfrytėzim abuziv tė miturish. Ja njė fakt pėr ilustrim: 55 % e firmave tė huaja qė operojnė nė vendin tonė, 40 % tė prodhimit tė tyre e pėrballojnė me krahėt e tė miturve shqiptarė, tė cilėt i pėrdorin pėr tė qepur pantofla e kėpucė. Ndėrkohė, afro 75 % e punėdhėnėsve tė vegjėl qė veprojnė nė shėrbimet publike si lavazhe, transporte, pastrime, tregti ambulante etj., afro 80 % tė volumit tė punės e pėrballojnė me krahėt e fėmijėve. 
E ndėrsa 133 OJF shqiptare qė kanė tematikė mbrojtjen e fėmijėve nga shfrytėzimi antiligjor nėpėrmjet punėsimit, prej vitesh po mbushin dosje me projekte e japin sinjale sensibilizuese!!! Ndėrsa 35 sindikatat vazhdojnė tė mos e kenė nė program luftėn kundėr kėtij fenomeni. Pėrballė tyre, janė institucionet qėndrore e lokale zyrtare, tė cilėt vazhdojnė tė mbajnė qėndrim pajtues me punėn e tė miturve. 

Masat administrative

Eshtė ngritur Inspektoriati i Lartė i Punės
Ministria e Punės ėshtė pėrfshirė nė programin ndėrkombėtar pėr eliminimin e punės sė fėmijėve (IPEK) 
Qė nga nėntori 2001 ėshtė ngritur Komiteti Drejtues pėr Punėn e Fėmijėve
Eshtė hartuar lista e punėve tė rrezikshme pėr fėmijėt
Me vendim qeverie ėshtė pėrpiluar lista e punėve tė lejuara
Janė dhėnė udhėzime pėr zyrat pėrkatėse lokale 
Janė caktuar punonjės socialė pėr kėshillime

Ēfarė ėshtė bėrė

Janė thithur 678 mijė dollarė fonde tė akorduara pėr 31 OJF, tė cilat kanė menazhuar projekte pėr elemiminim e punės sė fėmijėv 
Nė 12 vjet, janė konstuar vetėm 10 fėmijė tė punėsuar nė firma private 
Janė vendosur 11 gjoba nė 12 vjet
Eshtė pėrgatitur vetėm 1 denoncim, por i pa depozituar nė prokurori 
Nė 12 vjet, janė bėrė 1378 sensibilizime mediatike, me postera, fletpalosje, seminare dhe janė paraqitur 2450 projekte nga 133 OJF-tė e kėsaj linje 
Sindikatat kanė folur vetėm 1 herė nė vitin 1995, nė njė takim me qeverinė 


Ligji "mbron" fėmijėt, por nuk ndėshkon abuzuesit

Nė kėtė vėzhgim, qė ėshtė sė pari, problem kushtėzues pėr pranimin e Shqipėrisė nė BE, po trajtojmė planet e krijimit dhe lejimit tė kėsaj plage tė madhe sociale, po bėjmė prezent qėndrimet qė mbahen nė Shqipėri. Aktualisht nė vendin tonė, ka njė bazė ligjore tė pėrmbledhur, ku pėrcaktohet koha dhe forma e punės sė fėmijėve. Por, megjithė ekzistencėn e ligjit, puna e paligjshme e fėmijėve vazhdon tė jetė prezente, madje shqetėsuese. Kėtė "liri" e krijon edhe pėrmbajtja e ligjit, i cili synon tė rregullojė dhe kontrollojė problemin, por nuk ėshtė i shoqėruar me akte konkrete nėnligjore. 
Kodi i Punės i Republikės sė Shqipėrisė, pėrcakton nė mėnyrė taksative ndalimin dhe rastet e lejimit tė punės sė fėmijėve. Por ky ligj, nuk parashikon masėn e sanksionit kundėr punėdhėnėsve qė shfrytėzojnė punėn e fėmijėve, madje as sanksionin ligjor kundėr prindėrve qė e detyrojnė kėtė punė. Sepse ligji ekzistues shqiptar, pėrcakton qė punėsimi i fėmijėve parashikohet dhe lejohet nė moshėn 16-18 vjeē. Veēse nuk parashikon formėn dhe llojin e punės qė ata duhet tė bėjnė, e kėshtu ndodh shfrytėzimi me ligj i punės sė fėmijėve. Njė shifėr: Afro 42 % e punonjėsve tė ligjshėm fėmijė, shfrytėzohen nga punėdhėnėsit nė punė tė rėnda dhe nė orėt e pasdites, madje edhe tė natės.
Faktet tregojnė se puna e fėmijėve pėrbėn njė treg pune tė pakontrolluar, tė pacėnuar nga ligji ekzistues. Ka njė veprim tė hapur nė shfrytėzimin e tė miturve nė lloj-lloj punėsh. Kėtė e konfirmon fakti se, kėta fėmijė-punėtorė, janė tė grumbulluar nė pika ilegale punėsimi, tė cilat ndodhen e veprojnė jashtė kontrollit ligjor. Tė miturit punėsohen e shfrytėzohen publikisht, nė prani dhe para hundėve tė institucioneve ligjore e administrative, si zyrat dhe inspektoriatet e punės, institucionet e kontrollit tatimor, tė sigurimeve shoqėrore e shėndetėsore, tė pushtetit vendor etj..


Ligji / Kodi i Punės pėr punėsimin e paligjshėm tė tė miturve


Neni 98: 
Ndalohet marrja nė punė e tė miturve, nėn moshėn 16 vjeē.

Neni 99:
Tė miturit deri nė moshėn 18 vjeē, mund tė punėsohen nė punė tė lehta, qė nuk dėmtojnė shėndetin dhe formimin e tyre, vetėm gjatė kohės sė pushimeve shkollore. Kėshilli i Ministrave, pėrcakton punėt e lehta dhe vendos rregulla tė veēanta, pėr kohėzgjatjen maksimale dhe kushtet e kryerjes sė punės.

Neni 100:
Kėshilli i Ministrave vendos rregulla tė veēanta pėr kohėzgjatjen dhe kushtet e kryerjes sė punėve tė vėshtira, pėr tė miturit mbi 16 vjeē.

Neni 101:
Ndalohet tė punojnė nė punėn e mbasdites e tė natės, punėmarrėsit nėn moshėn 18 vjeē. 


Propozime / Disa nga zgjidhjet 

Zbutja e varfėrisė, si shkaku kryesor i punėsimit tė detyruar tė fėmijėve. 
Ndėshkimi ekstrem i punėdhėnėsve qė punėsojnė tė mitur nė mėnyrė abuzive.
Politika fleksibile pėr punėsimin e pjesėtarėve tė familjeve tė kėtyre fėmijėve. 
Firmosja dhe zbatimi i Konventave 138 e 182 tė ILO-s, pėr mbrojtjen e fėmijėve. 
Plotėsimi dhe zbatimi i legjislacionit kombėtar
Investime sociale pėr eleminim e punės sė fėmijėve. 
Ngritja e institucioneve trajtuese pėr fėmijėt e mbetur pa mbėshtetje.


SPECIALE

Njė vėshtrim mbi dramėn e Haqif Mulliqit, "Njė varr pėr majorin e Mbretit"

Haqif Mulliqi: "Njė varr pėr majorin e Mbretit"

Nga Neritan Kolgjini

Dramaturgu i njohur kosovar (ndoshta mė i miri), ka botuar dhe vėnė nė skenė nė vitin 2004, njė dramė tė titulluar "Njė varr pėr majorin e Mbretit". Kėtė krijim ai ka dashur ta promovojė edhe nė teatrin e Tiranės, por kėtu, pėr arsye tė "mosarsyes", ai nuk ia ka dalė mbanė. Sipas njoftimeve qė kemi, njė prej justifikimeve ka qenė fakti se drama "ishte me shumė personazhe", pra kėrkonte shumė aktorė, pra shumė shpenzime, e sė fundi, shumė para. Nė tė vėrtetė, njė arsye qė kemi tė drejtė ta themi, ėshtė fakti qė kjo dramė merr shtysė nga njė ngjarje reale e ndodhur nė Shqipėri nė fillim tė ardhjes nė pushtet tė komunistėve me nė krye "shokun" Enver, mė 1944. Zbėrthimi artistik qė u bėn krimeve tė komunistėve kjo dramė, besojmė se ėshtė shkaku i vėrtetė i mosvėnies sė saj nė skenė, dhe pėr mė tepėr, edhe i heshtjes shurdhuese tė mbajtur rreth saj. 
Vetė autori Haqif Mulliqi, shkruan nė faqe tė parė tė saj se "motivet e kėsaj drame janė tė ndėrtuara mbi njė ngjarje autentike. Disa personazhe dhe dialogėt e tyre janė tė sajuar nga autori." Natyrisht, ėshtė krijim artistik. S'ka se si tė jetė ndryshe. Por fakti qė Mulliqi thekson nė krye se ėshtė "ngjarje autentike...", nėnkupton edhe dialogje autentike, e tė duket se ėshtė dramatizuar njė copė Shqipėrie. Nė fakt ėshtė dramatizuar njė ngjarje fare tragjike. Tejet madje. Dėnimi me vdekje i njė majori tė Xhandarmėrisė Shqiptare tė kohės sė Mbretit Zog. Pa asnjė faj, pa kryer asnjė krim. Madje duke u dorėzuar vetė, si ushtarak, nė organet e hetimit. Njė krim absurd...
Por nėse ndokush do tė kėrkojė njė linjė klasike tė ngjarjes, do tė zhgėnjehej. Nė dramė, autori Mulliqi, mė shumė se me vetė majorin, gjyqin e tij farsė dhe dėnimin, - pra vdekjen - merret me pasvdekjen. Jo jetėn e tij nė parajsė. (Ku e kanė vendin ata qė japin jetėn pėr atdheun). Jo... Ai merret me historinė e varrit tė Majorit, mė saktė me historinė e zhvendosjes sė eshtrave tė Majorit, sa nė njė varr nė njė tjetėr. E ēuditshme qė njeriu tė mos gjejė prehje as nė varr, por Shqipėria komuniste ka qenė vend i tillė. Pėrtej natyrės njerėzore. Skena e fundit mbyllet me njė zė qė flet nė sfond: "Kjo ishte vetėm njė histori e trishtuar, por Shqipėria ėshtė njė vend i mbushur me aq shumė tregime tė kėtilla zhvarrimi dhe transferimi eshtrash, saqė tė gjitha emocionet dhe pėrshtypjet e thella qė shkaktoheshin nė fillim prej tyre, sikur janė harxhuar tashmė. Genti (i biri i majorit - shėn.im, N.K.) e di kėtė. Sė fundi nė kėtė moshė tė thyer, ai vendosi t'i lėrė mėnjanė tė gjitha ceremonitė dhe t'i ngrehė mė nė fund njė varr tė atit. Njė varr pėr Majorin e Mbretit." Kjo mbyllje skenike flet vetė. Edhe sikur ta linim pa asnjė koment, pėr tė shkruar rreth njė drame, do tė mjaftonte edhe kaq. Por nuk mundemi tė rrimė kėtu. Dhe shkaku ėshtė se ne e dimė kush ėshtė Majori i Mbretit, njohim personalisht edhe tė birin, Gentin nė dramė, madje-madje njohim gjithė rrethin e tij shoqėror e miqėsor. Njohim tė nipin e tij (majorit), rrimė pėrditė me tė. E prandaj, nuk mund tė ndalemi pa shkruar pakėz mė gjatė rreth kėtij krijimi artistik, dramatik, tragjik, me personazhe qė i njohim nė jetėn tonė tė pėrditshme. Sepse e kemi detyrim pėr shpirtin tonė, e kemi detyrim pėr ata legalistė qė dhanė jetėn duke thėnė fjalėt e fundit "Rroftė Shqipėria etnike, Rroftė Mbreti!" E kemi detyrim tė shkruajmė pėr njė vepėr artistike ku zbėrthehen makabritetet e kohės sė komunizmit nė Shqipėri. 
Ja ēfarė thotė Majori nė dramė, nė njė dialog me njė toger tė bashkėdėnuar si ai: 
Togeri: A thua si do tė na ekzekutojnė: do tė na varin apo do tė na pushkatojnė...
Majori: Thėnė tė drejtėn, unė do tė kisha dėshirė tė mė pushkatojnė...
Togeri: Pėrse?
Majori: E para se jam oficer dhe e dyta, po tė na varin, meqė jam i katėrti nė listė nga tė trembėdhjetėt, mbase mund tė shkėputet litari dhe do tė mbetem tė jetoj nė kėtė m... komunizme, nė kėtė fatkeqėsi pėr Shqipėrinė dhe shqiptarėt..." (Mbyllet skena).
Pra, me kėtė dialog mes ushtarakėsh tė dėnuar me vdekje, mbyllet edhe historia jetėsore e Majorit. Por vijon ajo e pasvdekjes. Historia e eshtrave. Me tė cilėn edhe nis drama. Edhe mbyllet. Dialogjet e mprehta me hetuesinė komuniste, apo ato nė shtabin e OKLL, janė thjesht ilustrime. Autori nuk ėshtė marrė shumė me kėto. Tė duket sikur kemi njė pėrsėritje tė motiveve tė vjetra tė baladave shqiptare tė murimit, tė besės sė dhėnė etj.. Autori pėrdor shpesh zhvendosjen nė kohė. Sa nė 44-45-ėn, sa nė post-90-ėn, sa nė zyra tė shtetit post-komunist, sa nė hetuesinė komuniste e nė burgjet e tij. I shmanget vetėm jetės sė pėrtejme dhe jo pėr shkak tė pamundėsisė sė njerėzve pėr ta njohur atė e pėr ta perceptuar, por pėr shkak se jeta tokėsore (nė Shqipėrinė komuniste) ėshtė shumė herė mė e zorshme pėr t'u rrėfyer artistikisht sesa e pėrtejvarrit.
Me dy fjalė, le ta pėrmbledhim kėtė histori tragjike, qė edhe lexuesi ynė ta ketė mė tė qartė. Drama nis me dialogjet mes disa varrmihėsve, tė cilėt gjatė bisedės me Gentin, tė birin e Majorit, shpalosin njė pjesė tė historisė sė tij. Mė pas linja e rrėfimit vijon me hetuesinė e Majorit. Mė tej me odisenė e viktimave tė komunizmit nėpėr zyrat e shtetit, ku nuk i kuptonte kush dhe nuk u besonte kush kur thonin se u ishin vrarė bijtė, vėllezėrit, prindėrit apo tė tjerė tė afėrm. Disa skena nga shtabi i Legalistėve, pak skena familjare, ku e shoqja e majorit merr vesh gjėmėn e ekzekutimit tė tij. Dhe mė tej, historia vazhdon me eshtrat, tė cilat i biri, Genti, i zhvarros e zhvarros disa herė. Kjo ėshtė pjesa mė thelbėsore e dramės. Ka skena mjaft tė forta, ku pėrzihen heroikja me tragjiken, dhimbja me humorin e zi. Dialogjet vijonė rrjedhshėm mes varrmihėsve deri nė skenėn e parafundit ku Genti u thotė varrmihėsve pėrse nuk kishte pranuar dekoratėn "martir i demokracisė": "Nuk doja qė im atė tė pėrdorej. Pastaj, ca tė njohur mė patėn kėrkuar qė eshtrat e babait t'i ēoja nė njė muze tė ish tė pėrndjekurve, por nuk pranova. Im atė ishte thjesht njė monarkist. E tashti e kam kuptuar se vetėm kur tė ktheheshin eshtrat e Ahmet Zogut, do t'ua jap edhe unė kėto tė babait tim. Pėr kėtė madje dakordoi edhe Mbreti Lekė nė njė bisedė qė kisha me Tė, edhepse as Ai nuk e di se kush dhe kur do t'i lejojė qė t'i kthejė eshtrat e Mbretit nė Shqipėri... Eshtė e ēuditshme ēėshtja e shqiptarėve dhe eshtrave qė i sorollasim sa andej-kėndej dhe s'mund t'u bėjmė vend nė kėtė tokė tė shkretė..." Kėtu mbyllet skena. Pastaj vjen mbyllja e dramės me fjalėt "Prehu i qetė nėse mundesh, Ti o Majori i Mbretit tė Shqipėrisė! - nga Genti". 
Nėse ndokush do tė thoshte, epo, kėshtu janė dramat, do tė gabonte. Pse? Sepse kjo ėshtė njė ngjarje reale. Si krijim artistik, ka vetėm pak shtesa dhe vetėm emrat e ndryshėm nga ata realė. Dhe nė kėtė pikė, po u themi lexuesve tanė, qė personazhet jetėsorė tė kėtij krijimi artistik janė: Major Murat Basha, (Majori); dhe i biri i tij Akil Basha (Genti i dramės). Nipi i tyre Murat Basha (i sotmi) ėshtė Nėnkryetar i Partisė Lėvizja e Legalitetit. Dhe pasi njihesh me kėtė dramė dhe me mjaft fakte jetėsore rreth fatit tė zi tė legalistėve, nuk mund tė mos thuash njė "ah" qė nuk po mundemi tė bėjmė pak mė shumė pėr t'i thėnė ato vuajtje reale qė kanė duruar shqiptarėt gjatė 50 viteve komunizėm. Tė vjen tė plasėsh nga marazi kur sheh se gazetat e mediat e pėrditshme mbushen me lloj-lloj historish tė shpikura e tė shpifura tė hierarkėve tė komunizmit e tė Sigurimit, e nuk thuhen disa tė vėrteta tė thjeshta qė kanė vėrtet interes pėr njerėzit e pėr historinė e kėtij vendi. Me sa duket komunizmi nė Shqipėri vetėm ka pėsuar njė mutacion fizionomik, por persiston nė forma tė tjera tė kamufluara. Ndėrsa vepra tė tilla si kjo e dramaturgut dhe artistit Mulliqi, janė vetėm disa kambana qė tė gjithė i dėgjojnė, megjithatė shumica i shmangen thirrjes sė tyre. E pas leximit tė kėsaj drame, (nuk kemi pasur fatin ta shohim nė skenė), njeriu ka mundėsi tė kuptojė mė lehtė se ēfarė tragjedish mban tė groposura nė barkun e vet kjo tokė.

 

___________________________

19 Shkurt 2006
___________________________

MSA/ Legalistėt komentojnė zhvillimet nė procesin e integrimit drejt BE

PLL: Nėnshkrimi i MSA, hap madhor drejt integrimit nė BE

"18 shkurti ėshtė njė datė qė do tė hyjė nė historinė e kėtij vendi dhe nėnshkrimi i MSA-sė ėshtė njė tregues i padiskutueshėm i ecurisė sė mbarė tė Shqipėrisė nė rrugėn e integrimit tė plotė nė BE. Tashmė ky ėshtė njė proces i pandalshėm e i pakthyeshėm, qė i gėzon tė gjithė shqiptarėt, pavarėsisht krahėve politikė"



Editorial

Vjena, prelud i pavarėsimit tė Kosovės

Nga Murat BASHA

Nesėr nė Vjenė, nėn drejtimin e Marti Ahtisaarit, hapen negociatat zyrtare midis delegacioneve zyrtare tė serbėve dhe Kosovės shqiptare, lidhur me tė ardhmen e padyshimtė tė saj, pavarėsimin.
Vėmendja e mbarė nacionalistėve ėshtė drejtuar totalisht nga Vjena, jo vetėm se aty do tė nisė rruga e zyrtarizimit tė Pavarėsisė sė Kosovės, por sepse pėrballė janė vėnė dy kombe, dy palė qė do tė ballafaqojnė opcionet e tyre pa armė, me anė tė diplomacisė, si vazhdim i luftės me mjete paqėsore.
Si rrallėherė, shqiptarėt paraqiten nė kėto negociata pa komplekse. Dhe kjo pėr shkak tė pėrfaqėsimit nga personalitete ndėr mė tė shquarat e tė njė kalibri tė lartė intelektual e politik, pėrballė armiqve shekullorė, tė cilėt, nė planin diplomatik janė kundėrshtarė tė denjė dhe tė rrezikshėm.
Por negociatorėt shqiptarė vijnė nga njė pėrvojė e pasur dhe njė shkollė e cila e njeh mirė shkollėn politike serbe, psikologjinė serbe, stilemat, tezat dhe skemat e stėrholluara tė diplomacisė sė saj, qė ata arritėn t'i mundin teksa ndėrkombėtarizuan me sukses kauzėn shqiptare tė Kosovės, duke bindur Bashkėsinė Ndėrkombėtare pėr drejtėsinė dhe shenjtėrinė e saj, pėrballė njė shteti dhe njė diplomacie tė kalēifikuar nga mitet e rrejshme e qesharake.
Nesėr nė Vjenė, shqiptarėt do tė parashtrojnė tezat e tyre bazuar mbi tė drejtėn pėr vetvendosje konform vullnetit politik tė njė populli tė tėrė, tė cilit Perėndimi demokratik ia ka njohur si njė e drejtė e patjetėrsueshme, pas luftės heroike dhe mbrojtjes po kaq heroike tė njė kauze qytetėruese perėndimore, pėrballė barbarisė serbe, mentaliteteve dhe praktikave shtetėrore tė njė neokolonializmi tė perėnduar.
Shqiptarėt do tė demonstrojnė nė Vjenė, vizionin e shkėlqyer politik dhe aftėsitė shtetformuse e vetqeverisėse, tė dėshmuara kėto edhe nėn pushtimin barbar tė Millosheviēit, teksa ndėrtuan shtetin paralel nėn drejtimin e z.Rugova, shtet qė siguroi vazhdimėsinė e jetės sė njė populli me ekzistencė tė rrezikuar, si dhe veprimtarinė efikase tė institucioneve qė i shėrbyen me pėrkushtim popullit, duke mrekulluar Perėndimin dhe mbarė botėn demokratike.
Ndėrkohė, Serbia millosheviēiane pėrballė tyre, jo vetėm dėshmoi vizion barbar dhe antiqytetėrues, por me krimet e pėrbindshme i kujtoi Perėndimit se sa tė pathemelta tingėllojnė mitet dhe historiografia e fallsifikuar pėr gjoja qytetėrime superiore dhe supershtete konfederative tė sajuara, qė shiten si faktorė madhorė tė zhvillimit, paqes e stabilitetit nė Ballkan e mė gjerė.
Tė bindur se nuk ka e nuk mund tė lejohet mė kthim mbrapa, dhe se Rezoluta 1244 tashmė ėshtė shndėrruar nė njė leckė pa vlerė, qė nuk mund tė pėrdoret as pėr mballomė nė shėrbim tė ultrashovinizmit serb, pėrfaqėsuesit zyrtarė tė Serbisė administrative dhe serbėve tė Kosovės, do tė orvaten qė nė fillim tė bisedimeve, tė parashtrojnė nė tryezė, e mė pas amplifikojnė e trumbetojnė tezėn e "Autonomisė sė zgjeruar pėr Krahinėn e Kosovės". Mė pas, ata do ta ulin gradualisht piacėn, deri nė parashtrimin e skemave qė kėrkojnė ruajtjen e statukuosė, pra tė gjendjes as mish as peshk, pėr tė mos e lėshuar lehtė sovranitetin nė planin territorial (sepse nė planin politik, sovraniteti territorial i Beogradit mbi Kosovėn ka marrė fund qė me vendosjen e protektoratit tė OKB), duke trumbetuar e keqpėrdorur parimin e "mosndryshimit tė kufijve...".
Ata dhe protektorėt e tyre, pėr t'i shtyrė pafundėsisht negociatat dhe pėr t'i vėshtirėsuar ato, do tė pėrdorin deri nė fund kartėn mė tė fuqishme, atė tė "decentralizimit tė pushtetit" pėr ta pėrdorur pėr krijimin e enklavave serbe, si rajone tė pastra etnikisht e me autonomi substanciale, kryesisht rreth manastireve qė dikur ishin shqiptare, ku luteshin shqiptarėt, e qė mė vonė u mbushėn me ikona tė Shėn Savės, Cirilit e Metodit. Ndėrsa nė Veri tė Kosovės, ata do tė kėrkojnė krijimin e zonave 100 % tė pastra etnikisht e me zgjatime territoriale qė do tė mundėsonin krijimin e korridoreve direkte me Serbinė, nėpėrmjet kthimit tė paramilitarėve gjakatarė dhe skalioneve qė do tė krijonin shumica etnike, pėr tė shkaktuar turbullira e destabilizim, ēka shpresojnė t'u mundėsojnė deri edhe shkėputjen dhe bashkimin me Serbinė, sikundėr kanė ideuar tė bėjnė nė Mitrovicėn Veriore.
Shqiptarėt janė tė bindur se kėto negociata do tė jenė tė vėshtira, e se nė zbatim tė skemės sė njohur tė lojės sė nervave, serbėt do tė pėrdorin truke e dredhi tė panumėrta, shifra spekullative, psudofakte e skema tė parafabrikuara, pėr tė vėshtirėsuar pėrparimin dhe zgjidhjet e pranueshme pėr probleme dhe pika tė veēanta.
Mbi tė gjitha, ne legalistėt jemi tė bindur se, nė fundore, serbėt kurrė nuk do tė pranojnė tė firmosin dokumentin pėrfundimtar tė njė zgjidhjeje paqėsore, ndaj sė cilės ata janė po aq refraktarė sa edhe Millosheviēi, por mė kot.
Edhe protektorėt e tyre, mė kot pėrpiqen ta vėshtirėsojnė pranimin e zgjidhjes pėrfundimtare tė Statusit tė Kosovės, me zhurmėn pėr "sensibilitet tė shtuar tė Perėndimit ndaj rastit tė Kosovės, duke e trajtuar atė si rast unikal...".
Gjithaq absurde tingėllojnė edhe pretendimet e protektorėve tė Serbisė, se gjoja njohja e Pavarėsisė sė Kosovės, do tė shoqėrohet me krijimin e precedentėve destabilizues nė vijim, duke pėrqasur shembujt e Tibetit e Ēeēenisė, apo tė krijimit tė precedentėve-skema pėr "zgjidhjen e pranuar ndėrkombėtarisht tė rasteve tė pavarėsisė nga Gjeorgjia, tė Abkhazisė dhe Osetisė Jugore", apo tė njohjes sė pavarėsisė edhe pėr rajone tė llojit tė Karelisė e Tatarstanit, e deri tek pėrqasja absurde e shembullit tė njohjes nga Turqia tė Republikės sė Qipros Veriore!!!
Por serbėt dhe aleatėt e tyre strategjikė, pavarėsisht se SHBA-tė dhe Britania ua kanė bėrė tė qartė se Statusi i ardhshėm i Kosovės do tė jetė produkt i vullnetit politik tė popullit tė Kosovės, dhe se duhet ta pėrgatisin popullin e tyre pėr kėtė alternativė tė panegociueshme, mė kot do tė pėrpiqen t'i venė shkopinj nė rrota negociatave dhe zgjidhjes pėrfundimtare.
Ne jemi tė bindur se, edhe pėr shkak tė motiveve tė brendshme politike tė luftės pėr pushtet dhe presionit tė opinionit publik serb, qė ėshtė unanim nė qėndrimin ndaj ēėshtjes sė Kosovės, pėrfaqėsuesit serbė nuk do ta firmosin tekstin pėrfundimtar tė marrėveshjes sė negociuar, sikundėr vepruan edhe nė Rambuje, 7 vjet mė parė.
Por gjithsesi, ata sėrish do tė dalin tė humbur, sepse firmat e hedhura nė Vjenė kanė vlerė thjesht simbolike. Sepse kėto negociata synojnė thjesht krijimin e modeleve tė zgjidhjeve politike tė pranuara reciprokisht nė tryeza paqeje. Synojnė faktorizimin e proceseve paqėsore dhe zgjidhjeve tė tilla, tė projektuara nė shėrbim tė sė ardhmes, sa kohė qė bota dhe Perėndimi demokratik po njohin dhe stimulojnėe krijimin e shteteve tė reja tė pavarura, bazuar nė vullnetin e popujve dhe nė tė drejtėn pėr vetėqeverisje e vetėvendosje.
Firmėn pėrfundimtare tė pavarėsimit tė Kosovės, tė njohjes dhe garantimit ndėrkombėtarisht tė saj, do ta hedhin aleatėt strategjikė perėndimorė tė shqiptarėve nė OKB, pas firmosjes me gjak tė kartės sė lirisė nga vetė shqiptarėt, qė e ndėrkombėtarizuan ēėshtjen e Kosovės dhe rrokėn armėt pėr ta ēliruar atė bashkė me NATO-n, nė pėrpjekjet titanike tė afirmimit tė lirisė sė kombeve dhe efikasitetit tė strukturave tė Sigurisė mbarėbotėrore tė lirisė, jetės sė popujve dhe demokracisė, kundėr tiranisė kolonialiste

Kryesore

MSA/ Legalistėt komentojnė zhvillimet nė procesin e integrimit drejt BE

PLL: Nėnshkrimi i MSA, hap madhor drejt integrimit nė BE

"18 shkurti ėshtė njė datė qė do tė hyjė nė historinė e kėtij vendi dhe nėnshkrimi i MSA-sė ėshtė njė tregues i padiskutueshėm i ecurisė sė mbarė tė Shqipėrisė nė rrugėn e integrimit tė plotė nė BE. Tashmė ky ėshtė njė proces i pandalshėm e i pakthyeshėm, qė i gėzon tė gjithė shqiptarėt, pavarėsisht krahėve politikė"

Pas pėrfundimit tė ceremonisė sė nėnshkrimit tė Marrėveshjes sė Asocim Stabilizimit, mes Shqipėrisė dhe BE-sė, nė ish-Pallatin Mbretėror, kryetari i PLL Spahiu ka komentuar kėtė hap madhor tė shtetit shqiptar nė procesin e integrimit drejt BE-sė. Ai tha se 18 shkurti ėshtė njė datė qė do tė hyjė nė historinė e kėtij vendi, dhe nėnshkrimi i MSA-sė mes ministrit tė Jashtėm shqiptar Besnik Mustafaj dhe komisionerit Olli Rehn, nė prani nė krerėve mė tė lartė tė shtetit shqiptar dhe kryekomisionerit Jose Manuel Barroso, ėshtė njė tregues i padiskutueshėm i ecurisė sė mbarė tė Shqipėrisė nė rrugėn e integrimit tė plotė nė BE. Spahiu ka deklaruar se ky ėshtė njė proces qė i gėzon tė gjithė shqiptarėt pavarėsisht krahėve politikė dhe shprehu bindjen e tij se ky proces tashmė ėshtė i pandalshėm dhe i pakthyeshėm. Kreu legalist shprehu konsideratat e tij pozitive nė drejtim tė punės sė bėrė nga kabineti Berisha, sidomos nė luftėn kundėr korrupsionit, e cila, sipas tij, ishte njė ndėr arsyet kryesore qė BE pranoi ta nėnshkruante kėtė marrėveshje. Ai tha se nėn qeveritė socialiste, nėnshkrimi i MSA do tė shtyhej pafundėsisht si pėlhura e Penelopės. Nė cilėsinė e tij si ish-anėtar i komisionit tė Jashtėm tė Kuvendit tė Shqipėrisė, Spahiu u shpreh se ky proces i nėnshkrimit ėshtė mjaft i vonuar dhe fajtorėt dihen, nėnvizoi ai. Janė ata qė mė 18 shkurt 1991 mbronin ende bustin e shqiptarvrasėsit Enver Hoxha, - tha Spahiu, - ndėrkohė qė nė anėn tjetėr, ishin ata qė kėrkonin tė integronin Shqipėrinė nė Europė. Spahiu nė prononcimin e tij nuk i kurseu kritikat nė drejtim tė ish-qeverive tė majta, tė cilat e kanė mbajtur larg BE-sė gjatė gjithė kėsaj kohe Shqipėrinė, me trafiqet, korrupsionin e tyre dhe madje edhe me mungesėn e dukshme tė dėshirės qė Shqipėria tė bėjė pjesė nė kėtė komunitet tė natyrshėm.
Siē dihet, procesi i integrimit tė Shqipėrisė nė komunitetin europian ka nisur qė nė fillim tė proceseve demokratike nė fillim tė viteve '90, kur qeveria demokratike hyri nė Kėshillin e Europės, njė organizėm ku bėjnė pjesė tė gjitha shtetet e Europės. Mė pas gjatė qeverisjes sė PD-sė, ky proces avancoi fuqishėm dhe ishte nė prag tė nėnshkrimit tė Marrėveshjes sė Asocim Stabilizimit nė vitin 1996. Por rebelimi i social-komunistėve dhe kolapsi financiar qė shkaktuan firmat piramidale, shtynė pėr njė dekadė nėnshkrimin e kėsaj marrėveshjeje. Shtete si Maqedonia apo Rumania e Bullgaria, qė sot flitet se do tė bėjnė pjesė me tė drejta tė plotė nė BE, ishin mjaft prapa Shqipėrisė nė atė kohė. Gjithsesi, ky nėnshkrim, edhepse i vonuar nė kohė, ėshtė njė ogur i mbarė pėr tė ardhmen e shqiptarėve. Nė prononcimin e tij z.Spahiu tha se procesi i afrimit tė Shqipėrisė me BE-nė ėshtė i rėndėsishėm edhe pėr shkak se ai afron njėherazi shqiptarėt e ndarė nė 5 shtete nė Ballkan. Ai tha se tashmė edhe Kosova ka nisur njė proces tė ngjashėm me definimin e statusit, i cili pashmangshmėrisht do tė jetė pavarėsia e saj e plotė nga Serbia dhe integrimi nė BE. Tashmė shqiptarėt e Kosovės kanė disa elementė tė kėtij integrimi, siē ėshtė monedha Euro, - u shpreh kryetari Spahiu. Nė fund tė prononcimit pėr mediat, ai tha se viti 2006 ėshtė vėrtet njė vit vėrtet i shėnuar pėr shqiptarėt dhe njėkohėsisht shprehu optimizmin e tij tė njohur se ky proces tashmė do tė finalizohet shumė shpejt nė dobi absolute tė shqiptarėve.
"Atdheu"



Deklaratė pėr mediat e PLL, pas disa akteve tė rėnda kriminale

PLL vlerėson punėn e policisė sė shtetit

PLL vlerėson punėn e qeverisė dhe nė veēanti pėrkushtimin e Policisė sė Shtetit, nė luftėn e tyre pa kompromis me elementė apo banda kriminale, ndonėse edhe me humbje jetėsh nga radhėt e saj.
Por ky vullnet i qeverisė dhe strukturave tė rendit, do tė jenė tė destinuara tė dėshtojnė, nėse nuk realizohet reformimi i shpejtė dhe i thellė nė tė gjitha hallkat e sistemit tė Drejtėsisė, totalisht i paralizuar, pėr shkak tė korrupsionit, deri edhe tė lidhjeve tė drejtpėrdrejta me krimin e organizuar dhe kriminelėt ordinerė.
PLL do tė insistojė vazhdimisht nė kėrkesat e saj, qė qeveria dhe Kuvendi i Shqipėrisė, tė shprehen pėr rivendosjen e dėnimit me vdekje pėr disa vepra penale, dhe pėr njė kohė tė kufizuar.
Nė kushtet e rėndimit tė situatės sė rendit pėr shkak tė krimeve tė rėnda ndaj jetės, deri edhe nė vrasjet makabre, rivendosja e dėnimit me vdekje tashmė ėshtė bėrė dosmosdoshmėri pėr tė shtypur krimin, stabilizuar rendin dhe kthyer besimin tek institucionet.
PLL vlerėson vendimin e qeverisė Berisha pėr dhėnien e njė ndihme financiare pėr familjet e policit tė vrarė dhe atij tė plagosur. Por nisur nga rrethanat e vrasjes sė viktimės sė pafajshme Mefail Ismet Spahiu, i cili e humbi jetėn gjatė tentativės pėr tė mbrojtur jetėn e njė tė moshuare nga pengjet e shumtė, i kėrkojmė qeverisė dhe organeve tė pushtetit vendor tė Kukėsit, qė, konform ligjeve nė fuqi, t'i akordojnė njė ndihmė financiare edhe familjarėve tė tė ndjerit Mefail, duke marrė parasysh gjendjen e vėshtirė ekonomike dhe shpirtėrore tė familjes dhe 3 jetimėve tashmė tė mbetur pa baba.
Tiranė, mė 13 shkurt 2006



Dėnimi i kriminelėve me vdekje, domosdoshmėri

Partia Lėvizja e Legalitetit ka pėrcjellė me shqetėsim tė thellė dhe dhimbje tė madhe ngjarjen e pengmarrjes ku gjetėn vdekjen 2 vetė, dhe u plagosėn disa tė tjerė.
Partia Lėvizja e Legalitetit ngushėllon familjet e viktimave qė humbėn njerėzit e tyre mė tė dashur nė kėtė ngjarje tragjike, sikurse urojmė shėrim sa mė tė shpejtė pėr tė plagosurit nė kėtė ngjarje. Zėri i Partisė Lėvizja e Legalitetit ka qenė dhe ėshtė i prerė, i qartė dhe i fortė qė tė rikthehet dėnimi me vdekje pėr disa vepra penale shumė tė rėnda. Duke marrė shkas edhe nga kjo ngjarje tragjike, i kėrkojmė qeverisė dhe Kuvendit tė Shqipėrisė qė, nė bashkėpunim dhe mirėkuptim me Kėshillin e Europės, tė amendojnė Kodin Penal duke rikthyer dėnimin me vdekje pėr disa vepra penale pėr njė kohė tė kufizuar.
Tiranė, mė 09.02.2006

 

Politika

Njė vėshtrim mbi hapat e fundit tė procesit tė statusit tė Kosovės. Deklarata Petersen

Opcioni i padiskutueshėm i pavarėsisė sė Kosovės

Nga Sazan Pipa

Vala e euforisė serbe pėr vdekjen e kundėrshtarit mė tė rrezikshėm, z.Rugova, u fashit shpejt pas efektit tė kundėrt tė "rrymės" sė akullt tė "Labradorit" nga pėrtej-Atlantiku dhe nga mbarė Europa, qė nė mesazhet e tyre, indirekt, vlerėsuan jo vetėm veprėn madhore tė
prijėsit tė shqiptarėve tė Kosvės, por edhe kauzėn sė cilės ai i kushtoi jetėn - Pavarėsinė... Dhe kėto qėndrime, nė Prishtinė e kudo gjetkė, u pėrkthyen qartė si mbėshtetje politike e kėsaj kauze, nė respekt tė amanetit tė Rugovės, artikuluar si lajtmotiv i popullit tė tij nė tė gjitha takimet e niveleve mė tė larta.
Aktualisht, nė Perėndim dhe nė skenėn politike mbarėbotėrore, po ravijėzohen dy qėndrime, tė dallueshme nė nuanca, lidhur me ardhmėrinė e Kosovės, por mė fort ato janė konstatuar nė debatet brenda Grupit tė Kontaktit, ku, linja me pėrkrahjen mė tė
fortė, po triumfon: Njėri qėndrim pėrfaqėsohet nga vendet kryesore tė Perėndimit demokratik, qė njėzėri kėrkojnė Pavarėsi (e kushtėzuar, ose jo...), dhe tjetri, i pėrfaqėsuar me zė tė butė nga Rusia dhe Kina, (si dhe njė aleat recesiv), qė propozojnė njė transferim tė pėrkohshėm tė sovranitetit tė Kosovės nga Beogradi nė Prishtinė, nėn garancinė e OKB.
Pista e parė, ajo e pavarėsimit (i kushtėzuar apo jo), jo vetėm qė e transferon sovranitetin pėrfundimisht nga Beogradi nė Prishtinė, por mundėson edhe ndryshimin pėrfundimtar tė kufijve politikė e administrativė tė Federatės Serbi-Mali i Zi, tė cilėt mbahen dhe njihen
juridikisht dhe formalisht, nga thelbi i Rezolutės 1244.
Ndėrsa pista e dytė, e hartuar padyshim edhe nė bashkėpunim me Beogradin, i ka mundėsuar serbėve edhe pėrgatitjen e opcioneve qė ata do tė hedhin nė tryezėn e negociatave nė Vjenė, e ku padyshim qė kryesori ėshtė bash ai qė presidenti serb Tadiē deklaroi nė mbledhjen e fundit tė K.S. tė OKB, se "pėr zgjidhjen e ēėshtjes sė Kosovės, Beogradi ofron si kompromis politik mosndryshimin e njėanshėm tė kufijve, nė zbatim tė njė plani pėr autonomi tė gjėrė pėr Kosovėn", dhe se "ēdo vendim rreth statusit tė Kosovės tė shtyhet pėr 20 vjet", duke synuar bllokimin e kalimit totalisht tė sovranitetit dhe kompetencave qeverisėse, nga Guvernatorati-administrator i OKB nė duart e ekzekutivit shqiptar, produkt i zgjedhjeve dhe mbėshtetjes sė klasės politike tė Kosovės.
Nė fjalėn e tij para K.S., ambasadori austriak Helfrid Karl, vendi i tė cilit ėshtė organizator i samitit tė negociatave dhe kryesues i radhės i BE, deklaroi se "BE-ja e mbėshtet deklaratėn e Grupit tė Kontaktit tė 31 janarit, pėr tė arritur njė zgjidhje pėrfundimtare, tė negociuar gjatė kėtij viti...". Kurse ambasadori amerikan Xhon Bolton, nė fjalėn e tij deklaroi hapur se "Pavarėsia e Kosovės ėshtė opsion real... Duhet tė jemi realistė pėr kėtė rezultat, pra qė Pavarėsia ėshtė njė rezultat i mundshėm. Ēdo zgjidhje pėr Statusin, duhet tė jetė e pranueshme pėr popullin e Kosovės".
Edhe diskutimet e shumicės sė anėtarėve tė K.S., e zhvleftėsuan totalisht opcionin e Tadiēit, duke bėrė tė qartė se definimi i Statusit tė Kosovės do tė bėhet me ēdo kusht deri nė fund tė kėtij viti kalendarik, konform vullnetit politik tė popullit tė Kosovės.
Madje kėtė qėndrim ua shprehu qartė Beogradit dhe pėrfaqėsuesve politikė tė Kosovės, qoftė i dėrguari i posaēėm i SHBA-ve pėr Kosovėn, ambasadori Frank Uisner, ashtu edhe Drejtori Politik i Ministrisė sė Jashtme britanike, z.Xhon Sevėrs.
Ky qėndrim i pėrfaqėsuesve mė tė lartė tė SHBA-ve dhe Britanisė, bėn tė qartė se, edhe nė rast refuzimi tė serbėve pėr tė nėnshkruar nė Vjenė, verdikti pėrfundimtar i Bashkėsisė Ndėrkombėtare do tė jetė Pavarėsia e Kosovės.
Madje analistė largpamės kanė artikuluar idenė se, brenda kėtij viti, Kosova-shtet sovran do tė pranohet si anėtar me tė drejta tė plota nė OKB dhe se BE do tė iniciojė planifikimin e negociatave pėr integrimin e Kosovės nė BE, konform procedurave tė njohura, ēka do tė thotė pranim i saj nė familjen europiane pas afro 2 dekadash.
Njė nga versionet qė pala serbe ka bėrė gati pėr nė tryezėn e Vjenės, sipas analistėve, nė rast tė refuzimit tė "Autonomisė krahinore tė zgjeruar...", mendohet se ėshtė edhe kėrkesa pėr imponimin nė Kosovė tė njė autonomie vendore tė zgjeruar nė favor tė pakicave serbe, deri nė vetėqeverisje tė rajoneve-enklava, sikundėr nė Mitrovicėn veriore, apo rreth manastireve serbe tė Pejės, Deēanit, Arhangelskut, etj. (natyrisht pas kthimit tė imponuar tė serbėve tė larguar nga Kosova pas qershorit tė vitit 1999, atje).
Kjo skemė serbe synon krijimin e rajoneve serbe tė pastra etnikisht, tė lokaliteteve e qyteteve, qė kurrė nuk kanė ekzistuar mė parė, madje deri edhe tė korridoreve etnike pėr tė komunikuar lirisht me Serbinė, duke konturuar kėshtu larat e "leopardit" nė hartėn administrativo-politike tė njėsive vendore dhe duke pėrgatitur vatrat e ardhshme tė destabilizimit tė Kosovės, me pretekstin e "dhunimit tė pakicės serbe".
Kėsaj skeme, pala shqiptare nė Vjenė, mendohet t'i kundėrvėrė si argument politik, jo vetėm realitetet etniko-demografike tė dikurshme, por edhe draftin e autonomisė vendore dhe decentralizimit, nė qendėr tė tė cilit janė qytetarėt e Kosovės, pa dallim etnik.
Pikėrisht kėtė skemė tė hartimit dhe garantimit ligjor tė standardeve demokratike dhe barazisė para ligjit tė tė gjithė qytetarėve tė Kosovės, konform Kartės sė Kopenhagenit pėr minoritetet, pa diskriminime pozitive sikundėr aktualisht, pėrfaqėsuesve tė vendeve anėtare tė K.S dhe personalisht z.Kofi Annan, ia bėri tė qartė kryeministri Kosumi gjatė takimeve zyrtare nė Selinė e OKB.
Kosumi dhe Petersen, njėzėri, garantuan vendet anėtare tė KS se klasa politike, qeveria, institucionet e Kosovės dhe UNMIK, aktualisht janė pėrfshirė nė punėn intensive pėr ngritjen e shtetit ligjor nė Kosovė. Ky pėrkushtim politik, deklaruan ata, e ka shndėrruar
Kosovėn, brenda 6 vjetėsh, nga njė vend i shndėrruar nė ferr tė masakrave dhe luftės, nė njė vend ku sundon ligji, dhe rendi publik, ēka e bėn Kosovėn njė shtet tė njimendtė, tė aftė pėr tė pranuar e pėrmbushur tė gjitha pėrgjegjėsitė kushtetuese dhe ndėrkombėtare.
Nė mbėshtetje tė opcionit iluzor tė "Sovranitetit tė transferuar pėrkohėsisht dhe nėn monitorim ndėrkombėtar", ditėt e fundit shėrbyen edhe kėrcėnimet qesharake tė segmenteve mė radikale tė ultranacionalizmit serb. Tė tilla ishin ato pasuesit tė Sheshelit, z.Nikoliē, zėdhėnsit tė qeverisė serbe, z.Gjuriē, tė vetė kryeministrit Koshtunica, tė serbėve qė u tubuan pėr tė protestuar para ambasadės britanike nė Beograd kundėr deklaratave pro Paravėsisė sė Kosovės, tė Drejtorit Politik tė Ministrisė sė Jashtme britanike Xhon Sevėrs, e deri ato tė primatit tė Kishės Ortodokse serbe, peshkopit Artemije, qė tashmė ka braktisur rrugėn e Perėndisė dhe po merret me politikė, mobilizim ushtarak tė grigjės dhe deklarata luftėnxitėse.
Gjithsesi, paniku i dukshėm qė ka pėrfshirė Beogradin, pėrveē zhurmės dhe ndėshkimit ndėrkombėtar, nuk ofron asnjė shans pėr gjendjen e pashpresė tė Serbisė, objektivi i vetėm i sė cilės ėshtė ruajtja e statukuosė nė Kosovė, me shpresėn e zvargur tė ndonjė mrekullie tė Shėn Savės pėr pėrmbysjen e situatės.

Kreu i UNMIK, Petersen, deklarata pėr avancimin e statusit tė Kosovės

Petersen: Rezolutė e re pėr Statusin e Kosovės

Petersen - serbėve: "Pikėpamja e shumicės ėshtė absolutisht e rėndėsishme pėr statusin pėrfundimtar tė Kosovės"


Shefi i UNMIK-ut Soren Jesen Petersen, u ka deklaruar serbėve tė pjesės veriore tė Mitrovicės, se procesi i pėrcaktimit tė statusit tė Kosovės mbėshtetet nė dialog, se Rezoluta 1244 e KS do tė jetė kornizė e vetme pėr negociata, por vendimi mbi statusin do tė merret nė bazė tė rezolutės sė re tė hartuar nga KS i OKB-sė.
"Procesi i pėrcaktimit tė statusit tė ardhshem tė Kosovės ėshtė duke rrjedhur natyrshėm, prandaj disa deklarata qė po i dėgjojmė kėto ditė, po shkaktojnė shqetėsim veēmas nė zonat ku jetojnė bashkėsitė minoritare", deklaroi Jesen Petersen nė njė konferencė pėr gazetarėt, pas takimit me pėrfaqėsuesit e serbėve tė Kosovės.
Jesen Petersen u tha serbėve se ekipi negociator i Kosovės ėshtė shumė serioz nė pėrpjekjet pėr tė pėrmirėsuar pozitėn e pakicave nė Kosovė, pėrfshirė edhe pakicėn serbe.
"Pikėpamja e shumicės ėshtė absolutisht e rėndėsishme pėr statusin pėrfundimtar tė Kosovės", ėshtė shprehur Jesen Petersen, duke mos dashur tė komentojė se cili do tė jetė rezultati pėrfundimtar i bisedave pėr statusin e Kosovės.
Me Petersenin kanė biseduar anėtari i Ekipit negociator tė Beogradit mbi statusin e Kosovės, Marko Jakshiq.
Pėrfaqėsuesit e serbėve kanė theksuar se, pėr ta, ėshtė e papranueshme ēfarėdo forme e pavarėsisė sė Kosovės.



Personalitete shqiptare dhe amerikane vlerėsojnė pasuesin e Rugovės

SHBA, lobi shqiptar, entuziast pėr zgjedhjen e Sejdiut

Beqir Sina


New York - Zgjedhja e Dr. Fatmir Sejdiut, si President i Kosovės, nė Komunitetin shqiptaro amerikan dhe ndėr miqtė amerikanė, u mirėprit me optimizėm tė skajshėm. Tė gjitha organizatat dhe shoqatat e kėtushme e mirėpritėn dhe filluan tė dėrgojnė telegrame urimi institucioneve tė Kosovės dhe Kryetarit tė sapozgjedhur Dr. Fatmir Sejdiut.
Miku shumėvjeēar i Presidentit Rugova, senatori Bob Doll dhe Pėrfaqėsuesi i Presidentit Rugova pėr SHBA-tė z.Elmi Berisha, thanė se janė shumė tė kėnaqur me zgjedhjen e Dr. Fatmir Sejdiut si Kryetar i Kosovės. "Zgjedhjen e Dr. Sejdiut Kryetar tė Kosovės, e vlerėsojmė lart dhe e cilėsojmė si mė tė mirėn e mundshme, ngaqė si bashkėpuntor i ngushtė i Presidentit Rugova, z.Sejdiu shquhet pėr njė karakter, dinjitet dhe intelekt tė fortė dhe ai totalisht i ėshtė dedikuar ndaj kauzės kombėtare, si dhe ka vizion tė njėjtė me vizionin e Presidentit Rugova. S'do mend se Dr. Sejdiu do tė vazhdojė kursin e njėjtė me atė tė Gandit tė Kosovės, Martin Luter Kingut tė Kosovės, tė Abraham Linkolnit tė Kosovės, Presidentit tė ndjerė z.Ibrahim Rugova".
"Mė gėzon fakti qė Parlamenti i Kosovės e zgjodhi Presidentin e Ri tė Kosovės", thotė nė prononcimin e tij miku i madh i shqiptarėve, kongresmeni Eliot Engel dhe vazhdon: "Presidentin e sapozgjedhur z.Fatmir Sejdiu, e njoh pėr shumė vite dhe jam i bindur se do tė kemi njė bashkėpunim tė mirė nė realizimin dhe promovimin e Pavarėsisė sė Kosovės. Presidentit tė ri Dr. Fatmir Sejdiut, i uroj fat dhe punė tė mbarė dhe me kėtė rast i kėshilloj tė gjithė kosovarėt qė ta pėrkrahin dhe tė rreshtohen krahas Tij dhe vizionit qė ai ka, sepse ky ėshtė edhe vizioni i Presidentit Rugova pėr njė Kosovė Sovrane, tė Pavarur, Demokratike dhe tė lirė pėr tė gjithė popujt e saj pėr njė Kosovė multietnike", u shpreh z.Bob Doll.
Edhe Kongresistja republikane nga Nju Jorku, pėrkrahėsja e madhe e Lirisė, Demokracisė dhe Pavarėsisė sė Kosovės dhe mike e Presidentit Rugova, zonja Sju Kelli, qė njėherėsh kryeson sė bashku me kogresistin demokrat nga Nju Jorku, z.Eliot Engėll, Komitetin pėr Shqiptarėt pranė Kongresit tė SHBA-ve, pėrgėzon Kosovėn dhe Institucionet e Kosovės pėr kėtė hap shumė tė rėndėsishėm, hapin e zgjedhjes sė Presidentit tė ri tė Kosovės, i cili medoemos do tė vazhdojė rrugėn e Presidentit tė ndjerė, z.Ibrahim Rugova, i cili ishte njė shembull impozant i dinjitetit pėr kolegėt e tij duke pasqyruar njė besnikėri dhe luajalitet shembullor ndaj popullit tė vet dhe kauzės sė drejtė tė Kosovės sė Pavarur dhe Sovrane, pėr tė cilėn Dr. Rugova luftoi dhe punoi tėrė jetėn e Tij.
Unė shpresoj dhe jam e bindur se Presidenti i Ri i Kosovės si dhe bashkėkombasit dhe admiruesit e shumtė tė Presidentit Rugova, rreth e rreth botės do tė vazhdojnė vizionin e Presidentit Rugova dhe do ta finalizojnė njohjen e Kosovės sė Pavarur dhe Sovrane".
Ambasadori Uilliam Uollker deklaroi: "Lajmi pėr zgjedhjen e Dr. Fatmir Sejdiut, nė postin e Kryetarit tė Kosovės, mė gėzoi shumė dhe ėshtė shumė i mirėpritur pėr mua. Dr. Sejdiu po e merr kėtė detyrė nė njė kohė shumė tė rėndėsishme pėr Kosovėn dhe rajonin", u shpreh z.Uollker.




Avancimi i njimendtė faktografik nė studimin e lėvizjeve tė djathta shqiptare

Qasja kritiko-racionale ndaj nacionalizimit shqiptar

Nga Rexhep KASTRATI


Angazhimi i Institutit tė Historisė sė Kosovės dhe i Diasporės shqiptare, nė vazhdėn e pėrpjekjeve pėr zbardhjen e ngjarjve, veprimtarisė dhe fatit tė personaliteteve nacionaliste tė sė djathtės shqiptare, tė anatemuara e tė lėna nė harresė nga regjimi enverist nė Tiranė dhe ai titist nė Prishtinė, ėshtė jo vetėm pėr t'u pėrshėndetur, por edhe pėr t'u admiruar. Eshtė kėshtu pėr faktin se i tėrė ky angazhim bėhet falė dėshirės sė madhe pėr tė bėrė diēka nė rishkrimin diskursiv tė historisė.
Pjesa e parė e librit, e titulluar "Kumtesa dhe shpalime historike", pėrfshin 12 kumtesa qė merren me disa nga momentet kryesore tė ngjarjeve tė ndodhura gjatė Luftės Dytė Botėrore, e deri nė vitet '50 tė shekullit XX, tė cilat janė: Marrėveshja e Mukjes, formimi i LNDSH-sė si dhe veprimtaria e saj, raportet e nacionalistėve shqiptarė me aleatėt e huaj etj., ashtu siē ka edhe kumtesa qė trajtojnė nė mėnyrė tė pėrgjithshme natyrėn e nacionalizmit shqiptar, vlerat dhe dobėsitė..., pastaj nė njė rrafsh pėrgjithėsues, por edhe konkret, qė trajtojnė edhe luftėn antikomuniste nė Maqedoninė perėndimore, nė Drenicė etj..
Nė kėtė grup kumtesash bėjnė pjesė edhe kumtesa qė merren me metodologjinė historike, me aspekte programore tė ndonjė organizimi politik shqiptar tė pas Luftės Dytė Botėrore.
Me fjalė tė tjera, ėshtė e pranishme njė laryshi problematikash, qė lexuesin dhe kurreshtarin e kėtyre ngjarjeve e bėjnė qė tė ketė njė informacion mė tė plotė.
Kumtesa e Prof. Dr. Beqir Metės, qė e trajton nacionalizmin shqiptar gjatė Luftės Dytė Botėrore me tė gjitha tė mirat dhe tė metat e tij; ajo e Prof. Dr. Muhamet Shatrit, qė hedh dritė me argumente shkencore mbi Lėvizjen Nacionaliste tė sė Djathtės Shqiptare (L.N.D.SH) dhe platformėn e saj; ajo e Prof. Dr. Muharrem Dezhgiut, qė vė nė spikamė pozicionin politiko-ushtarak tė nacionalistėve shqiptarė tė Shqipėrisė Veri-lindore gjatė Luftės Dytė Botėrore; ajo e Prof. Dr. Ramiz Abdylit pėr shqiptarizmėn nė Maqedoni; ajo e Dr. Riza Sadikut pėr luftėn antikomuniste nė Maqedoninė perėndimore, si dhe ndonjė tjetėr si kėto, janė tė ndėrtuara me njė metodologji tė mirėfilltė shkencore, me njė stil ligjėrimor shkencor dhe me njė terminologji tė saktė shkencore.
Natyrisht, nė kėtė botim spikat kontributi i Prof. Dr. Zekeria Canės, qė ka tė bėjė me kėndvėshtrimin metodologjik nė kuadėr tė temės mbi forcat nacionaliste shqiptare gjatė Luftės Dytė Botėrore e deri nė vitin 1947, ēka ėshtė njė kontribut i veēantė, sepse zbardh konceptet teorike dhe metodologjike tė kohės pėr tė cilėn flet, e qė e bėn mė tė plotė kuadrin tematik tė kumtesave tė pėrfshira nė kėtė pjesė.
Pjesa e dytė e grupit tė kumtesave, numerikisht ėshtė me madhe. Ajo pėrfshin rreth 23 kumtesa, ka tė bėjė me personalitete dhe ngjarje tė caktuara tė kohės, u dominua nga tendenca pėr rehabilitimin e personaliteteve tė ndryshme tė nacionalizmės shqiptare gjatė Luftės Dytė Botėrore e mė pas.
Kjo tendencė ka tė bėjė me dėshirėn pėr tė kontribuar qė tė vendoset drejtėsi pas gjithė asaj balte dhe padrejtėsie ndaj gjithė atyre nacionalistėve qė kanė sakrifikuar edhe jetėn pėr kombin, ndėrkohė qė njė pjese prej tė cilėve nuk u dihet as varri. Ata tani duhet tė kenė vendin e vet nė historiografinė shqiptare, nė ndėrgjegjen dhe kujtesėn tonė.
Nė pėrpjekje pėr rehabilitimin e personaliteteve tė tillė si Xhaferr Deva, kapidan Dr. Mark Gjon Marku, Ernest Koliqi, Ndue Pėrlleshi, Marie Shllaku, Gjon Serreqi, Rexhep Mitrovica, e shumė tė tjerė si kėta, autorėt e kumtesave tė ndryshme, pėrveē pėrdorimit tė lirė tė faktografisė sė mundshme, ndonjė kujtimi tė ndonjė bashkėkohėsi, kanė pėrdorur edhe stilin ligjėrimor letrar, pėr tė shprehur dashurinė, simpatinė dhe shpesh edhe mllefin pėr fatin tragjik tė kėtyre personaliteteve.
Me kėtė rast meritojnė tė veēohen qasjet e Prof. Dr. Romeo Gurakuqit pėr Ernest Koliqin, ato tė Prof. Dr. Fehmi Rexhepit pėr Esat Berishėn, tė Dr. Lush Culajt pėr Zef Gjidodėn, e ndonjė tjetri, tė cilat pėrveēse japin njė material tė caktuar njohės, ofrojnė edhe qasje kritiko-racionale tė lakmueshme.
Njė aspekt pėrbėn grupi i kumtesave-dėshmi, e qė vijnė nga ata qė personalisht janė njohur me personalitetet pėr tė cilėt kumtojnė, sikundėr janė ato tė akademik Mark Krasniqit, Shefqet Kelmendit etj., qė nė kumtuesat e tyre vazhduan dėshminė pėr personalitete tė tillė si Marie Shllaku, Ndue Pėrlleshi, Gjon Serreqi, Bernardin Llupi e ndonjė tjetėr.
Kėtė bindje e forcon edhe vėllimi i dytė i librit "E djathta shqiptare nė mbrojtje tė Shqipėrisė etnike" qė Sh. Bot "Lumbardhi" e z.Nue Oroshi, e ka botuar para do kohe...
Strukturimi i kumtesave nė dy pjesė: "Kumtesa dhe shpalime historike" dhe "Portrete, dėshmi dhe ngjarje historike", mėton tė pėrqasė nė mėnyrėn mė tė mirė tėrėsitė tematike qė i pėrfshijnė brenda tyre, e qė pėrcjellin rritjen profesionale dhe metodologjike nė tėrėsi tė kumtesave tė pėrmbledhura nė kėtė botim.


Komente 

Ēfarė mund tė ndodhė me politikanėt shqiptarė, nėse u pėrgjohen celularėt

"Pavarėsia e kushtėzuar", si varėsi celularėsh

Nga Zamir Gjurgji

Skandali i fundit qė ka pėrfshirė qeverinė greke, ai i pėrgjimit tė njė pjese tė konsiderueshme tė politikanėve tė saj nga kompania celulare "Vodafone", ka shkaktuar njė furtunė nė kabinetin "Karamanlis", ndėrsa efektet "klimatike" nuk mund tė konsiderohen si tė pandikueshme edhe nė vendin tonė. Kėsisoj, "H5N1" nuk ėshtė e vetmja epidemi shkatėrrimtare, qė mund tė na vijė nga vendi fqinj.
Kompania celulare "Vodafone", ėshtė aktualisht njė nga kompanitė mė tė pėrhapura nė shėrbimin e saj edhe nė Shqipėri, ku bashkė me siamezen e saj "AMC", pėrbėjnė dy gjigantėt e vetėm tė telefonisė celulare nė vend.
Mbėshtetur mbi kėto fakte tė pakundėrshtueshme, si dhe duke u nisur nga politikat jo-miqėsore qė i lidhin historikisht Shqipėrinė me Greqinė, ėshtė e paimagjinueshme tė mendohet se "veprimet pirate" tė Vodafon-it, nuk kryhen edhe nė kabinetet e qeverive shqiptare, nė dobi tė interesave gjeopolitike dhe gjeostrategjike tė vendit qė i pėrkasin genetikisht.
Deri mė tash shtypi vendas i ka kushtur njė vėmendje tė madhe fakteve se kompanitė e telefonisė celulare, aplikojnė njė vendin tonė tarifa qė shkojnė deri nė pesė fish mė tė larta se ato qė kryhen nė vendin fqinj, Greqinė, dhe ky ėshtė njė dėm i madh ekonomik pėr njė vend si Shqipėria, i cili ėshtė njė nga vendet mė tė varfra tė Europės. Por, thuajse askush nuk e ka ndalur analizėn e tij, se cili do tė ishte dėmi qė do t'i shkaktonte vetė politikės dhe diplomacisė shqiptare "pėrgjimi" i VIP-ave tė politikės, i institucioneve tė njė shteti qė sekretin e ka nė bazė tė veprimtarisė politike dhe diplomatike.
Pėr mė tepėr, politikanėt tanė vuajnė edhe nga njė lloj ndjesie e tė pėrdorurit tė celularit si njė mjet snobizmi, duke nxjerrė mė nė pah edhe provincializmin e subkoshiencės sė tyre, njėlloj sikur "tė kishin shitur gomerėt, pėr tė blerė biēikleta".
Tashmė bėhet edhe mė e qartė politika dashakeqe e vendit fqinj, Greqisė, e cila ka sabotuar me tė gjitha format dhe mjetet, mundėsinė e daljes nė tregun shqiptar tė njė kompanie tė tretė, jo greke, e cila tė konkurronte mirėfilli nė fushėn e telefonisė celulare.
Kjo politikė (greke dhe grekofile), ia ka dalė mbanė qė ta mbajė peng politikėn shqiptare, duke e pėrgjuar dhe e spiunuar nė ato anale, tė cilat janė tejet delikate nė politikat kombėtare dhe ndėrkombėtare, e aq mė tepėr nė njė periudhė shumė tė rėndėsishme pėr vendin tonė, kur ėshtė koha e pėrcaktimit tė statusit pėr Kosovėn, e njėherazi, kur ka ardhur koha qė tė ndahet shapi nga sheqeri pėr pronat e ēamėve nė trojet e tyre etnike.
Me kėtė lloj "pėrgjimi grek", Shqipėria nuk ka imunitet ndaj dobėsive qė mund tė ndihen nė politikat e saj qeveritare. Nėpėrmjet celularėve, vendi ynė "mik" i njeh mirė pikat e dobėta si nė politikat energjitike (prandaj luan si macja me miun, pėr ta detyruar vendin tonė t'i shtrijė dorėn edhe Jushēenkos), nė politikat financiare (tregun financiar shqiptar e dominojnė bankat greke), e pėr rrjedhojė, tė bie tė dėgjosh nga diplomacia shqiptare edhe pėr "pavarėsi tė kushtėzuar" pėr Kosovėn, tė bie rasti tė dėgjosh nga politikanėt e lartė shqiptarė se ēėshtja ēame do tė zgjidhet sipas Traktatit tė Miqėsisė (nė njė kohė kur vetė grekėt e grisin dhe e shqyejnė kėtė traktat, duke u treguar tėrėsisht tė njėanshėm nė sipėrmarrjen e tyre politike).
Nėse pėrgjimet vodafonike do tė lihen mė gjatė tė marrin frymė, atėherė nuk do tė jetė vetėm Tavo, qė do tė ankohet pėr keqtrajtim minoritarėsh grekofonė, nuk do tė jetė vetėm Dule, qė do tė ketė shkuar "tek dentisti", kur qeverisė i duhen vota nė parlament pėr tė miratuar ligje qė ajo i konsideron tė rėndėsishme, por mund tė jetė edhe vetė Janullatosi qė mund dhe do tė dalė nė publik, pėr t'u shprehur me tone tė ashpra se minoriteti grek nuk gėzon tė drejtat e tij tė shprehjes sė lirė tė nacionalitetit dhe besimit, e pėr pasojė firma e Barozos, do tė vlejė si "tė shkruash nė akull".
Mė parė se integrimi i Shqipėrisė "tė shkruhet nė akull", qeveria shqiptare duhet tė mendojė njė orė e mė parė pėr tė liberalizuar tregun e telefonisė sė lėvizshme, duke u ofruar mundėsi reale partnerėve tanė strategjikė tė "Korridorit 8-tė", qoftė nga Italia e Turqia. Nė tė kundėrt "pavarėsia e kushtėzuar" nuk do tė artikulohet vetėm pėr Kosovėn, por do t'i shkojė pėr shtat edhe vetė vendit qė e artikulon.
Pėr rrjedhojė, "Hasta la vista Europė"....



15 vite pas rėnies sė bustit, ēfarė ka ndodhur mė kastėn enveriste

20 Shkurti, rėnia e bustit, distancim nga enverizmi

Nga Zamir GJURGJI

Dhjetėditėshi i dytė i muajit shkurt tė kėtij viti, vjen fort i ngarkuar me ngjarje tė rėndėsishme politike, si siglimi i Marrėveshjes sė stabilizim-asociimit (MSA), mes Shqipėrisė dhe Bashkimit Europian. Ky ishte kryelajmi ogurbardhė i tė gjithė shqiptarėve, por kjo kryengjarje qė kulmon pikėrisht mė datė 18 shkurt 2006, lidhet organikisht me njė datė po aq tė shėnuar pėr tė gjithė shqiptarėt, 20 shkurtin e vitit 1990.
Ishte pikėrisht data 20 shkurt e vitit 1990, preludi i lirisė, dita kur tė gjithė shqiptarėt i dhanė grushtin dėrrmues simbolit tė diktaturės sė Enver Hoxhės. Nė kėtė eveniment, shtresa e antikomunistėve origjinarė, ka qenė shtylla kurrizore e ndryshimeve demokratike nė shoqėrinė politike shqiptare, e pikėrisht kjo shtresė i gėzohet mė shumė siglimit tė njė marrėveshjeje pėr tė cilėn ka lėnė jo vetėm kohėn, por edhe kokėn.
Gjatė kėtyre 16 vjetėve tranzicion tė vėshtirė nga diktatura nė demokraci, shqiptarėve u ėshtė dashur tė bėjnė njė luftė tė paepur pėr shembjen e tė gjithė idhujve okultė qė na la pas diktatura e, nė kėtė kontekst, partitė tradicionale antikomuniste - ndėr to edhe PLL-ja - qė janė ndeshur ashpėr me kėtė murtajė tė totalitarizmit qysh nė embrion, kanė luajtur njė rol tė rėndėsishėm, e aspak pėr t'u anashkaluar apo harruar.
Legalistėt nuk janė stepur aspak tė luftojnė me guxim politik qė, fitoren mbi simbolin e diktaturės, ta konvertojnė nė pėrfitim vlerash tė mirėfillta demokratike, kapitale tė cilat i shkojnė nė dobi shtetit demokratik e legal. Nė kėtė luftė parimore, shpeshherė antikomunistėt origjinarė janė parė edhe si "arkaikė", "folklorikė" e jashtė kohe, si pėr tė na bėrė me dije se komunistėt dhe vetėm komunistėt, janė ata qė mund tė gėzojnė edhe tė drejtėn e oksidentofilisė sė sotme, ashtu si edhe tė oksidentofobisė sė djeshme.
Por rezoluta e Asamblesė Parlamentare tė Kėshillit tė Europės (25 janar 2005), i shkundi fort neokomunistėt, bijtė e atyre qė totalitarizmin e ngritėn nė sistem.
Kjo rezolutė zhvleftėson tė gjitha tezat pseudo-demokrate tė "analistėve progresistė", tė cilat e quanin antikomunizmin e gjysmės sė shekullit tė shkuar, si njė kapitull i mbyllur pėr njerėz tė "vlerėsuar me letra".
Rezoluta ua mohon tė drejtėn "e pacenueshme" oksidentofilėve tė sotėm (oksidentofobėve tė djeshėm social-komunistė), kur shprehet se... "vetėdija publike pėr krimet e kryera nga regjimet totalitariste komuniste, ėshtė mjaft e dobėt"...
Kjo rezolutė (qė vjen nė kohėn e duhur, vetėm tri javė para siglimit tė MAS mes BE dhe Shqipėrisė) lanēohet po nga "kryeqyteti" i Europės sė Bashkuar dhe na bėn me dije se fajtorėt dhe vuajtėsit nuk mund tė jenė kurrė bashkė, pėr t'u integruar nė kontinent. (..."Debatet dhe dėnimet qė janė bėrė deri mė sot nė nivele shtetėrore (pėr makiato, ēaj apo kapuēino - shėnimi im) nė disa prej vendeve tė Kėshillit tė Europės, s'mund ta ēlirojnė komunitetin ndėrkombėtar nga marrja e njė pozicioni tė qartė ndaj krimeve tė kryera prej regjimeve totalitare komuniste").
Nė kėtė kontekst, ėshtė pėr t'u inkurajuar nisma e qeveritarėve tė sotėm pėr tė anashkaluar (edhe pse jo abroguar 29 nėntorin e totalitarizmit), pasi shembja e simbolit tė diktaturės (20 shkurti 1990) dhe hyrja nė binarėt e demokracisė (18 shkurt 2006), nuk mund tė kuptohen qartė, nėse treni i demokracisė shqiptare gjykon si tė pakalueshėm "Kryqėzimin Kasandra" tė (jo vetėm) 29 Nėntorit, edhe pse njė dyzinė zydi-kroistėsh, "do hanė edhe bar" qė "treni i tyre" tė jetė Orient -Ekspres.

 

Analiza

Si po funksionon politika millosheviēiane, me Sllobodanin nė Gjykatėn e Hagės

Histeria e pavlerė e Beogradit

Nga Dardan Mitrovica

Pas ndėrhyrjes sė NATO-s nė Kosovė, partitė politike serbe, tė cilat asnjėherė, pra edhe gjatė gjithė kohės sė regjimit tė Millosheviēit, kurrė nuk janė dalluar pėr diferencė qėndrimesh ndaj ēėshtjes sė Kosovės, pėrveēse pėr "unitet tė ēeliktė", vendosėn tė shpėtojė ē'tė mundnin, duke rėnė nė ujdi pėr tė organizuar njėfarė opozite me emrin "Otpor". Skema ishte e qartė: pavarėsisht nga humbja ushtarake, tė vazhdohej kursi i Millosheviēizmit pa Sllobon, pėr tė mashtruar komunitetin ndėrkombėtar me gjoja demokratizimin e Serbisė. Me kėtė skemė, pas disa ngurrimeve, ra dakord edhe vetė Sllobo, qė vendosi ta lėshojė pushtetin, pasi njė turmė e vogėl e armatosur me disa shishe
"molotov" dhe e prirė nga njė fadromė, e cila dreqi e di nga mbiu nė mes tė sheshit dhe qė ēuditėrisht nuk u pengua nga policia e Beogradit, "sulmuan" dhe thyen disa xhama tė ndėrtesės sė parlamentit, ēka shėnoi edhe "rrėzimin" e Millosheviēit.
"Opozitarėt" fitimtarė, Koshtunica, Xhinxhiē dhe Drashkoviē, nga mėngjezi e deri nė darkė, madje edhe nėpėr mediat perėndimore, para dhe pas kėsaj farse groteske tė rotacionit tė pushtetit, mallkonin Sllobon, herė pėr "qėndrime refraktare ndaj Perėndimit, qė e nervozuan atė", e herė pėr "lėshime tė paprincipta nė kėmbim tė ruajtjes sė lėkurės".
Mė i egri nė qėndrimet ndaj Perėndimit ishte dhe mbetet Koshtunica, i cili e akuzoi bashkėsinė ndėrkombėtare pėr njė kryqėzatė tė njimendtė kundėr Serbisė, deri edhe pėr komplote dhe konspiracione antiserbe me frymėzim nga qarqe ēifute, nė toplistėn e tė cilėve qėndronin SHBA-tė dhe Britania, dhe personalisht presidenti Klinton e kryeministri Bler.
Kėto qėndrime tė udhėheqjes sė re tė Beogradit, dėshmonin dhe dėshmojnė qartė se shovinistėt serbė nuk kishin mėsuar asgjė nga historia shekullore e kaluara e afėrt, sidomos gjatė dekadės sė fundit tė shek. XX, (qė u shoqėrua me kasaphanėn e ish Jugosllavisė), ndaj jo vetėm nuk shfaqėn shenja remorsi dhe nuk u kėrkuan falje publike boshnjakėve e shqiptarėve, por pėr gjithēka ngjau, nė stilin e njohur bolshevik, akuzuan "armiqtė e jashtėm...".
Edhe ditėt e fundit, nė prag tė hapjes sė negociatave tė Vjenės, pėr Statusin e Kosovės, e gjithė klasa politike, mediat, deri edhe Kisha Ortodokse serbe, kanė shpėrthyer njė fushatė antiperėndimore, duke e paragjykuar totalisht procesin e negociimit, ēka tė bėn tė dyshosh pėr dėshtim tė paralajmėruar tė procesit nė Vjenė, me tė njėjtin stil dhe kokėfortėsi me tė cilėn vepruan para 7 vitesh edhe nė Rambuje.
Mė i ashpri nė qėndrimet ndaj Perėndimit, Kosovės dhe shqiptarėve, kėto ditė tensioni politik nė Beograd, ka qenė nėnkryetari i Partisė Radikale Serbe tė ultranacionalistit Sheshel, Tomislav Nikoliēi, i cili ishte i pari qė hapi siparin e qėndrimeve refraktare tė Serbisė pėr mospranimin e opcionit tė Pavarėsisė sė Kosovės, teksa nė njė prononcim pėr mediat theksoi se "Kosovėn do ta mbrojmė me tė gjitha mjetet".
Menjėherė pas Nikoliēit, zėdhėnėsi i qeverisė serbe, Gjuriē, deklaroi pėr mediat se "Eshtė fatale dhe e dėmshme pėr interesat shtetėrore tė Serbisė, tė krijohet atmosfera se Kosova ėshtė humbur..., ēka ne do ta pagėzojmė me emrin grabitje tė pjesės sė territorit tė Serbisė". Sipas tij, "Qeveria e Serbisė, nė prag tė fillimit tė negociatave, u bėn tė ditur tė gjithėve se Kosova ėshtė, ka qenė dhe do tė jetė Serbi dhe pėr kėtė arsye, Serbia hedh poshtė ēdo mundėsi tė imponimit tė zgjidhjes pėr Kosovėn".
Duke pėrshkallėzuar sulmet antiperėndimore, pas zėdhėnėsit tė tij Gjuriē, stafetėn e mori kryeministri Koshtunica, i cili akuzoi Drejtorin Politik tė Ministrisė sė Jashtme britanike Xhon Sevėrs, pėr "qėndrim tė njėanshėm, proshqiptar, ende pa filluar bisedimet pėr Statusin e ardhshėm tė Kosovės", gjatė njė prononcimi pėr mediat pas takimit me diplomatin britanik nė Beograd.
Nė tė njėjtėn linjė, edhe udhėheqėsit e serbėve tė Kosovės, deklaruan se z.Sevėrs u kish thėnė atyre gjatė takimit zyrtar nė Beograd, se "zgjidhja pėrfundimtare duhet tė respektojė vullnetin e shumicės sė banorėve tė Kosovės".
Menjėherė pas kėsaj, ata nxitėn turma "serbėsh tė Kosovės", tė cilėt u tubuan dhe demonstruan para ambasadės britanike nė Beograd, nė shenjė proteste pėr deklaratėn e diplomatit tė lartė britanik, tė cilin e akuzuan se "la tė kuptohet qartė se Londra mbėshtet
pavarėsinė e Kosovės".
Edhe Peshkopi serb Artemije, pavarėsisht statusit tė tij aspak politik, bėri thirrje qė "pėrfaqėsuesit serbė nė negociata, tė mos e nėnshkruajnė dokumentin zyrtar tė pavarėsimit tė Kosovės, por ta kundėrshtojnė kėtė akt tradhtie dhe ta shpallin Kosovėn si pjesė tė okupuar tė territorit tonė...", ēka e shoqėroi me kėrcėnimin se "ēdo shtet ka tė drejtė tė luftojė pėr ēlirimin e territorit tė tij tė okupuar", duke lėnė tė kuptohet qartė se ėshtė ai dhe Kisha qė kryeson, janė pėr luftė tė serbėve kundėr shqiptarėve, NATO-s dhe
Perėndimit.
Reagimi simultan dhe i orkestruar i serbėve gjatė ditėve tė fundit, nė prag tė samitit negociator tė Vjenės midis palėve shqiptare e serbe, nėn drejtimin e Ahtisaarit, vjen si pėrgjigje domethėnėse e shprehjes sė vendosmėrisė sė faktorit ndėrkombėtar dhe klasės politike tė Kosovės pėr jetėsimin e pėrpjekjeve, idealit dhe amanetit tė z.Rugova pėr kurorėzimin e Pavarėsisė sė Kosovės shqiptare.
Vlerėsimet superlative tė udhėheqėsve tė demokracive botėrore pėr z.Rugova pas vdekjes, pa pėrjashtim kishin refren dhe emėrues tė pėrbashkėt mbėshtetjen e kauzės sė tij tė pavarėsimit, pėr ēka ai u bė njė mit i shqiptarėve dhe mik i denjė i burrėshtetasve mė tė mėdhenj tė planetit.
Kėto vlerėsime, sėrish dhe indirekt, emetuan mesazhin e mbėshtetjes zyrtare tė opcionit tė Pavarėsisė, si kurorėzim i procesit tė negociatave, detyrimisht deri nė fund tė kėtij viti.
Kėsisoj, vdekja e z.Rugova, e mirėpritur nė Beograd me shpresėn e shtyrjes sė negociatave, rėnies sė kredibilitetit, mbėshtetjes ndėrkombėtare dhe potencialit negociues tė faktorit shqiptar, avulluan shumė shpejt pas zhvillimeve tė fundit nė Prishtinė, teksa faktori politik shqiptar dėshmoi pėrgjegjshmėri dhe vizion maksimal politik, qoftė nė pėrzgjedhjen dhe votimin e pasardhėsit tė denjė tė Ibrahim Rugovės, presidentit tė ri tė Republikės sė Kosovės z.Fatmir Sejdiu, ashtu edhe nė unifikimin e qėndrimeve dhe pėrgatitjen cilėsore tė platformės sė negociatave tė Vjenės.
Por goditjen e fundit pėr iluzionet e pathemelta tė Beogradit lidhur me ardhmėrinė e Kosovės, e dha qėndrimi i prerė i shteteve anėtare tė Kėshillit tė Sigurimit tė OKB, qė kryesohet aktualisht nga SHBA-tė, pėr "mbėshtetjen e opsionit real tė Pavarėsisė..., konform vullnetit politik tė popullit tė Kosovės", ēka e bėri tė qartė edhe presidenti Sejdiu, pas mbledhjes sė fundit tė K.S. tė OKB.
Por edhe mediat ndėrkombėtare, vėmendja dhe sensibiliteti i tė cilave kulmoi dukshėm pas vdekjes sė ish presidentit Rugova, tashmė janė drejtuar nė shqyrtimin analitik tė tendencave tė qėndrimeve tė faktorėve ndėrkombėtarė, duke lexuar qartė nė to, gjendjen e mjeruar tė Beogradit dhe pozitėn superiore tė faktorit shqiptar, bash nė prag tė negociatave.
Jo rastėsisht, tė obseduar nga tradita historike dhe paranoja e sė kaluarės sė hidhur tė marrėdhėnieve serbo-austriake, pėrzgjedhjen e Vjenės si vend organizator tė samitit tė negociatave, pas Rambujesė dikur tė bekuar, e qė pasoi me bombardime mbi Serbi, disa analistė serbė e kanė konsideruar si "Vaterloja e Serbisė", si "ripėrsėritje e gjėmės sė Fushė-Kosovės sė vitit 1389...", e tė tjera stilema krahasuese, qė dėshmojnė qartė dėshpėrimin qė ka mbėrthyer mbarė Serbinė, nė tė cilėn nuk gjendet askush me mendje tė
kthjellėt, e qė tė bėjė dallim me tė tjerėt.
Nga tė gjitha qėndrimet e shtypit europian, pas reagimeve nervoze tė Beogradit, bie nė sy gazeta zvicerane "Noje cyrhrer cajtung", e cila nė njė artikull me titullin "Tė vėrtetat e pakėndshme pėr Serbinė", pasi trajton indinjatėn serbe ndaj deklaratės sė diplomatit britanik Sejėrs pėr Kosovėn, shkruan se "i dėrguari amerikan Frank Uizner, i ka kėrkuar Beogradit qė t`i thotė tė vėrtetėn popullit dhe ta bėjė tė qartė se, pėr shkak tė politikės sė Millosheviēit dhe tė radikalėve serbė tė Sheshelit, Serbia e ka humbur Kosovėn".
Tashmė serbėt nuk po dinė se ēfarė tė kėrkojnė nė Vjenė. Dhe marramendja e tyre kryesisht ka si shkak frikėn nga opinioni i brendshėm, para tė cilit e gjithė klasa politike e ndjen veten tė skualifikuar politikisht dhe tė flakur jashtė politikės qė u siguron privilegjet e pushtetit dhe mbėshtetjen e njė populli tė indoktrinuar e margjinalizuar me mite e mitologji tė rreme. Politikanėt "demokratė" tė Serbisė pas-millosheviēiane, tė cilėt shkurorėzimin e Sllobos para ndėrkombėtarėve e bėnė kauzė tė pushtet-marrjes, tashmė janė tė bindur se Sllobo, nė mendjet e serbėve do tė rikthehet si "hero" qė luftoi pėr "Kosovėn-djep i Serbisė...", ndėrkohė qė ata, tėrthorazi do tė ngjajnė dhe etiketohen si kapitullantė e frikacakė.
Pikėrisht pėr shkak tė kėsaj klime terrorizuese, gjasat maksimale janė qė delegacioni serb tė mos pranojė ta nėnshkruajė marrėveshjen pėrfundimtare tė negociatave tė Vjenės, sikundėr vepruan edhe nė Rambuje. Por kjo nuk ndryshon asgjė. Me, apo pa firmėn e tyre, e ardhmja e Kosovės tashmė ėshtė vendosur, dhe ky nuk ėshtė paragjykim i procesit, por verdikt i njė gjykimi tė bazuar nė logjikėn politike, historike dhe nė tė drejtėn ndėrkombėtarisht tė njohur, tė vetėvendosjes sė njė populli.
Prej kėtu buron edhe bindja se serbėt ushqejnė mė kot iluzione tė rrejshme, tė bjerruna.


Fokus

Prapaskenat e vendimit tė Gjykatės greke pėr shitjen e pronave tė ēamėve

Pasoja e sherrnajės greke

Nga Astrit KOLA

Vendimi i fundit i Gjykatės sė Lartė tė Greqisė, i parapriu dhe ligjėroi verdiktin arbitrar tė qeverisė dhe shtetit grek pėr pėrfundimin e sekuestros konservative ndaj pronave tė shtetit shqiptar, nėnshtetasve shqiptarė dhe "ēamėve armiq tė shtetit grek". Kėto akte administrative e anticivilizuese i hapėn rrugė shitjes sė kėtyre pronave nė favor tė shtetasve grekė, ēka qartėsoi pėrfundimisht skenarin e sherrit "Tavo" dhe kėrcėnimin poshtėrues tė presidentit Papulias, qė deklaroi se "rruga pėr integrimin e Shqipėrisė nė BE, kalon nga Athina".
Tashmė askush nuk e vė nė dyshim se anullimi i vizitės sė z.Papulias nė Sarandė, para dy muajve, ishte thjesht njė pretekst i sajuar keq dhe me nxitim. Dhe nuk mund tė ishte ndryshe, pėrderisa diplomati me pėrvojė Papulias, dėshmoi nervozizėm histerik, teksa konsideroi fyerje tė mjaftueshme pėr tė anulluar takimin me homologun shqiptar, protestėn paqėsore tė qytetarėve tė paktė ēamė, tubuar nė rrugėt e Sarandės.
Papulias e di mirė se vizitat dhe takimet e rėndėsishme zyrtare, nuk mund tė anullohen aq lehtė, qoftė edhe kur ekziston gjendje pasigurie apo tensionim i situatave nė marrėdhėniet ndėrshtetėrore, e jo mė pėr shkak protestash tė rėndomta paqėsore!
Papulias ka qenė funksionar i lartė i diplomacisė greke mė 20 korrik 1991, kur ish presidenti amerikan Bush-senjor, megjithė kėrcėnimet serioze tė organizatės terroriste greke "17 Nėntori", vrasjeve tė bujshme tė funksionarėve tė CIA-s, ushtarakėve, djegies sė bankave, selive tė kompanive dhe makinave tė diplomatėve amerikanė, jo vetėm qė nuk e anulloi vizitėn dyditore nė Athinė, por nuk u ankua as kur garda speciale e tij, neutralizoi 8 terroristė grekė, tė armatosur deri nė dhėmbė.
Presidenti Bush nuk reagoi as kur Partia Komuniste Greke e Maria Demanaqit, dhe organi i saj zyrtar, pasuar nga gazeta tė tjera ekstremiste, shpėrthyen nė histeri anti-amerikane pėr neutralizimin e terroristėve qė kishin pėrgatitur atentatin vrastar, dhe kėtė e bėri vetėm e vetėm nė respekt tė shtetit, popullit, institucioneve dhe "demokracisė antike greke, qė frymėzoi dhe parapriu demokracinė dhe qytetėrimin botėror".
I pyetur nga shtypi amerikan pėr tė komentuar alergjinė greke ndaj vendit qė i fali Greqisė sė Andrea Papandreut 10 miliardė $, dhjetėra avionė "F - 15", miliarda $ - qira pėr bazat amerikane dhe investime kolosale tė kompanive amerikane, Bush deklaroi se "populli grek e meriton ndihmėn e dhėnė...", dhe se "... bujaria amerikane nuk kėrkon kundėrvleftė greke".
Mediat amerikane e morėn mesazhin, dhe "demokracia antike greke" eklipsoi ēdo kundėr-reagim tė superfuqisė botėrore.
SHBA-tė toleruan edhe kur Andrea Papandreu bubullonte kundėr "Imperializmit janki" nga Bukureshti e Havana, teksa mbante fjalime antiamerikane nė krah tė Fidel Kastros dhe Nikolae Ēausheskut.
Ato sėrish toleruan, kur rrugėt e Greqisė mbusheshin me turma ekstremistėsh qė digjnin flamujt amerikanė dhe poshtėronin ēiftin presidencial nėpėrmjet akteve tė turpshme mbi fotografitė e tyre, gjatė sulmeve ajrore tė NATO-s mbi trupat serbe nė Kosovė, nė pranverėn e vitit 1999.
Papulias, nė stilin e njohur tė arrogancės greke, kėrcėnoi hapur shqiptarėt nė Gjirokastėr, teksa parakaloi nė revistė njė kompani trupash speciale greke, tė armatosura deri nė dhėmbė, bash nė kohėn qė presidenti Moisiu e priste nė Sarandė.
Jo rastėsisht Athina zyrtare pėrsėriti dhe potencoi me tone arrogante akuzat e Tavos pėr "keqtrajtim tė minoritetit grek nė Shqipėri", ēka, ēuditėrisht, u pasua me pėrgėnjeshtrimin e kėsaj akuze nga ambasadori grek nė Tiranė, z.Karkabaqis.
Guximi i mjekut Tavo pėr tė akuzuar Karkabaqis-in si "pėrēarės tė minoritetit grek nė Shqipėri", shpjegon qartė mandatin qė i kish dhėnė Athina pėr tė sajuar incidentin nė Nepravishtė, ku ai mobilizoi jo pak minoritarė pėr t'u pėrleshur me policinė dhe pėr tė filmuar ngjarjen, ku "i thyen brinjėt", qė iu ngjitėn brenda ditės!!!
Kėrcėnimet dhe akuzat e Tavos nė parlament, largimi demonstrativ i deputetėve socialistė nga salla, vizita e kryesocialistit Rama nė Athinė dhe deklaratat e tij pėr "ndihmėn dhe partneritetin krucial tė Greqisė", dhe "shpėrblimin me miqėsi e mos'hapje tė problemeve
tė vjetra, tė tejkaluara dhe aspak realiste", ishin boshti i skenarit pėr pėrgatitjen e sulmit tė fundėm mbi ēėshtjen ēame dhe injorimin e tė drejtės sė pronėsisė sė shtetit dhe shtetasve shqiptarė nė Greqinė administrative.
Reagimi i mekur i shtetit shqiptar ndaj mandatės greke, nulifikoi vlerėn e Traktatit dypalėsh tė Miqėsisė Shqipėri-Greqi, tė marsit 1996, si dhe detyrimet qė rrjedhin prej tij pėr zgjidhjen, konform sė drejtės ndėrkombėtare, tė njėrit nga problemet qė mban peng marrėdhėniet e njimendta miqėsore e me pėrfitim reciprok midis dy vendeve.
Akti i pashoq antishqiptar, ndėrmarrė sė fundmi nga Drejtėsia dhe shteti grek, i kundėrvihet nė mėnyrė flagrante detyrimit kushtetues tė institucioneve dhe shtetit shqiptar, pėr mbrojtjen dhe pėrfaqėsimin e interesave tė shtetit, shtetasve dhe bashkatdhetarėve ēamė nėnshtetas tė Greqisė, konform preambulės sė Kushtetutės sonė.
Ndaj bashkatdhetarėve ēamė tė deportuar me dhunė nga zervistėt prohitlerianė, shteti i atėhershėm grek kreu njė akt tė qashtėr spastrimi etnik, teksa akuzoi dhe deportoi si "kolaboracionistė tė pushtuesve gjermanė" mbi 40 mijė, pleq, gra e fėmijė, ndėrkohė qė mė vonė shpalli heronj tė Greqisė dhe u ngriti pėrmendore andartėve qė luftuan krahas Divizionit 23 tė Rajhut, tė bashkėkryesuar nga generali nazist Kaltz dhe Napolon Zerva.
Ēėshtja ēame nuk ėshtė vetėm njė problem i pazgjidhur pronėsie, por nė radhė tė parė ėshtė problem i rikthimit tė ēamėve nė trojet stėrgjyshore. Ajo mund tė konsiderohet e vėnė nė rrjedha normale dhe nė rrugėt e zgjidhjes sė merituar, vetėm atėherė kur, krahas ripranimit nga shteti grek, tė ligjėrohet edhe njohja e shtetėsisė greke pėr ta, bashkė me tė gjitha tė drejtat dhe pėrfitimet qė rrjedhin prej kėtij akti juridiko-administrativ, konform kushtetutės greke.
Probleme tė pazgjidhura pronėsie midis nėnshtetasve tė tė dy vendeve, konform edhe "Traktatit...", mund tė konsiderohen thjesht ato tė mbetura pezull midis shtetit grek nga njėra anė, dhe shtetit e nėnshtetasve shqiptarė jo ēamė nga ana tjetėr, nė territorin aktual
tė Greqisė londineze.
Nė kushtet e krijuara, vullneti personal i z.Berisha, artikuluar qartė nė deklaratėn para mediave, ėshtė i pamjaftueshėm nėse shteti shqiptar dhe institucionet e tij, nuk cedojnė me fillimin e menjėhershėm tė negociatave pėr zgjidhjen e kėtij handikapi tė ri, krijuar enkas nga shteti grek, nė pėrmbushje tė detyrimeve reciproke ndėrshtetėrore, tė pėrcaktuara nė pikėn 5 tė "Traktatit...".
Nuk ka rrugė tjetėr pėrveē reagimit me instrumenta adekuatė diplomatikė, dypalėsh dhe shumėpalėsh, pas sensibilizmit dhe angazhimit ndėrkombėtar, ndaj kėtij pėrshkallėzimi flagrant tė qėndrimeve antishqiptare tė Greqisė.
Ka ardhur koha tė deklarohet publikisht dėshtimi i bujarisė dhe marrėzisė sė pashpjegueshme tė shtetit shqiptar, i cili padrejtėsisht, nė vitin 1991, u dha nė pronėsi minoritarėve grekė dhe Vangjel Tavos, bash pronat stėrgjyshore tė pronarėve legjitimė shqiptarė, nė zbatim tė ligjit 7501.
Ndoshta e meritojmė kėtė racizėm dhe histeri antishqiptare, nė vazhdėn e qėndrimeve aspak reciproke tė Greqisė ndaj trajtimit tė problemit tė pronave tė shtetit e shtetasve shqiptarė, si dhe atyre tė bashkatdhetarėve ēamė, nėnshtetas tė Greqisė. Ndoshta ky ėshtė shpėrblimi i harresės pėr shenjtorėt e shqiptarizmės, masakruar nga andartėt pėr shkollat shqipe; harresės sė masakrave greke nė vitet 1914, 1922 dhe 1940, tė cilat populli i nguliti nė kujtesė me cilėsorėt "theroritė e grekut tė parė; grekut tė dytė; grekut tė tretė", pėr ēka zervistėt na e ndėshkuan sėrish kujtesėn e shkurtėr, teksa nėnave shtatzėna u shqyen kurmin me bajoneta, vajzat i pėrdhunuan e therėn si berra, ndėrsa foshnjat ēame i
kallėn nė zjarr, gjatė genocideve shtazarake tė qershorit 1944 dhe marsit 1945 mbi Ēamėrinė shqiptare.



Speciale

KE: Qeveritė shqiptare po injorojnė shenjtėrinė e pronės

Kthimi i pronės te i zoti, kusht pėr integrim

Komisioneri europian, Reinhard Priebe, nė njė letėr konfidenciale shkruan se shteti dhe qeveritė shqiptare tė paspluralizmit, po cedojnė gabimisht, me qėllim, nė kundėrshtim me udhėzimet e KE dhe kartat ndėrkombėtare pėr tė drejtat dhe liritė e Njeriut, gjatė hartimit tė pėrsėritur dhe zbatimit nė praktikė tė Ligjit pėr Kthimin dhe Kompensimin e pronave, duke shkelur afatet kohore pėr zbatimin e tij. Ndėrkombėtarėt do t'i kthejnė problemet e pronėsisė sė ligjshme nė Shqipėri, nė kryetemat tė diskutimeve dypalėshe gjatė vitit 2006, sidomos lidhur me moszbatimin e ligjit tė fundit pėr kthimin dhe kompensimin e pronave, tė miratuar nė vitin 2004. Komisioni Europian ka konstatuar njė sėrė shkeljesh nė procesin e kthimit dhe kompensimit tė pronave, ku mė tė rėndėsishmet janė mosrespektimi i afateve kohore tė ligjit pėr kthimin dhe kompensimin e pronave, mosregjistrimi fillestar i pasurive tė paluajtshme nė zonat urbane dhe ato bregdetare, si dhe vazhdimi i procesit tė privatizimit.
Drejtori pėr Ballkanin Perėndimor nė Komisionin Europian, Reinhard Priebe, nė njė letėr konfidenciale drejtuar Shoqatės "Pronėsi me Drejtėsi", thekson se Komisioni Europian po monitoron hapat qė do tė ndėrmarrė Shqipėria pėr zbatimin e procesit tė kthimit tė pronave nė favor tė pronarėve tė ligjshėm, duke e pėrfshirė kėtė ēėshtje edhe nė hartimin e ligjeve tė reja.
Komisioneri europian, duke ndjekur nga afėr ecurinė e njėrit nga proceset mė tė diskutuara nė Shqipėri, ka konstatuar shumė parregullsi nė procesin e kthimit dhe kompensimit tė pronave.
"Siē ju kam theksuar edhe nė letrėn time tė 17 majit dhe 25 qershorit 2005, Komisioni Europian ėshtė nė dijeni tė plotė tė lojės qė po bėn Shteti nė zbatim tė kėtij ligji, duke pasur parasysh se kjo ėshtė ekstremisht e rėndėsishme dhe po e ndjek atė nga afėr", thuhet nė letėr.
Sipas ligjit tė "Kthimit dhe Kompensimit tė Pronave", shteti shqiptar duhet tė vinte nė dispozicion tė Komitetit Shtetėror tė Kthimit dhe Kompensimit tė Pronave, hartėn e tokave tė lira, tė cilat do tė pėrdoreshin pėr kompensimin e pronarėve, por hartat pėrkatėse nuk janė pėrfunduar akoma, dhe pritej tė ishte muaji shkurt, ai gjatė tė cilit do tė ishte pėrfunduar kjo hartė, por fatkeqėsisht kjo hartė jo vetėm nuk u paraqit, por kryetari i Komisionit shtetėror pėr Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, Sokrat Sina, raportoi se pėr mospėrfundimin hartografik tė evidentimit tė pronave konform vendndodhjes dhe ēmimeve tė tyre, fajin e ka mungesa e fondeve.
Kėtė deklaratė qesharake, afro 18 muaj pas emėrimit tė tij nė kėtė post tė lartė, z.Sina e bėri gjatė seancės sė raportimit nė komisionet parlamentare tė Kuvendit, me ē'rast fajėsoi qeveritė e Nanos dhe Berishės pėr mosakordimin e fondeve tė nevojshme pėr kėtė proces. Por nė vend qė tė viheshin pikat mbi dobėsitė e punės sė kėtij Komisioni dhe deputetėt tė mėsonin tė vėrtetėn rreth aktivitetit tejet tė diskutueshėm tė kėtij enti tė rėndėsishėm, pėr ngritjen e tė cilit forcat politike ranė nė konsensus gjatė legjislaturės sė kaluar, qoftė pėr funksionet emergjente, ashtu edhe pėr pėrbėrjen ndėrpartiake, deri edhe tė pėrfaqėsuesve tė shoqatave tė pronarėve legjitimė.
Por nė vend qė problemi i mosfunksionimit tė kėtij Komiteti tė ishte preokupacioni kryesor i deputetėve, kryeaxhendė e tyre dhe kryelajm, u bė sherri midis Sinės dhe Kosovrastit, i cili e akuzoi kryetarin e Komitetit pėr mungesė predispozicioni nė pėrmbushjen e detyrės dhe ngritje pretekstesh pėr gjoja mungesė fondesh, me qėllim justifikimi tė moskryerjes sė detyrės brenda afateve ligjore, ndėrkohė qė Komisioneri Priebe nė letrėn e tij ka patur si shqetėsim kryesor shkeljen e afateve tė vendosura nga ligji pėr Kthimin dhe Kompensimin e pronave, tė miratuar nė vitin 2004.
Nė kėtė ligj janė pėrcaktuar disa afate kohore, tė cilėt duhet tė respektohen pėr tė arritur nė mbylljen e kėtij procesi brenda 10 vjetėsh, por meqenėse realisht kėto afate janė shkelur, edhe pėrfundimi i procesit tė kthimit dhe kompensimit tė pronave do tė vazhdojė shumė mė gjatė. Njė problem tjetėr i prekur nga ndėrkombėtarėt ėshtė edhe procesi i regjistrimit fillestar tė pasurive tė paluajtshme. Ky proces ėshtė tepėr i rėndėsishėm pėr tė pasur tė dhėna tė sakta mbi gjendjen e pronave nė Shqipėri.
Mė problematik paraqitet regjistrimi fillestar i pasurive tė paluajtshme, veēanėrisht nė zonat urbane dhe zonat bregdetare. Ndėrkohė nga ana tjetėr, KE-ja do tė vazhdojė tė shfrytėzojė ēdo mundėsi pėr tė detyruar autoritetet shqiptare qė tė shpejtojnė progresin nė drejtimin e duhur, pėr kėtė problem. Gjithashtu, kėtė vit, problemi i kthimit dhe kompensimit tė pronave, do tė mbetet njė nga pesė prioritetet kyēe e afatshkurtėra pėr plotėsimin e kuadrit ligjor tė reformave nė pėrgjithėsi.

Pronarėt, kėrkojnė verifikim nga KE dhe BE

Pronarėt shqiptarė vazhdojnė tė kėrkojnė dėrgimin e njė komisioni verifikues nga Komisioni Europian dhe BE, pėr tė qartėsuar situatėn nė tė cilėn ndodhet procesi i kthimit dhe i kompensimit tė pronave.
Shoqata "Pronesi me Drejtesi" i ka drejtuar njė letėr Drejtorit pėr Ballkanin Perėndimor nė Komisionin Europian, z.Reinhard Priebe, nė tė cilėn sqarohen tė gjitha problematikat qė kanė karakterizuar kėtė proces ndėr vite.
Nė kėtė letėr, ndėr tė tjera theksohet se "Ndarja e tokave tona nė favor tė tė tretėve po vazhdon, dhe nė kuadrin e premtimeve elektorale, po merren nisma ligjore, qė sigurisht do tė miratohen nga shumica parlamentare, nė kurriz tė interesave tė pronarėve, por edhe nė kundėrshtim me ligjin e vitit 2004. E thėnė mė thjesht, jo vetėm nuk do tė na kthehen pronat tona, por do shpronėsohemi edhe pėr ato pak toka qė na ishin dhėnė me ligjin e mėparshėm, nė favor tė pushtuesve tė paligjshėm tė tyre. Ne jemi tė bindur, se nė kuadrin e kėsaj fushate qė ka nisur, do ndėrmerren edhe nisma tė tjera ligjore, qė nė emėr tė shumicės parlametare, tė vazhdojnė tė shpėrndahen edhe ato pak prona shtetėrore qė kanė mbetur, pėr tė plotėsuar kėrkesat e klasės sė re politike nė pushtet", thuhet nė letėr.
Letra nė fjalė ėshtė dėrguar para se tė merrej vendimi pėr bllokimin e procesit tė privatizimeve tė ndėrmarrjeve shtetėrore, dhe kjo ēėshtje ka zėnė njė vend tė rėndėsishėm nė kėtė letėr.
"Praktika e deritanishme, tregon se ligji i vitit 2004, ashtu siē kemi theksuar ne, ėshtė i pazbatueshėm, ka njė kosto te papėrballueshme pėr shtetin shqiptar.
I gjithė procesi i zbatimit tė ligjit nuk ėshtė transparent, dhe pronarėt shikojnė se si prona e tyre po kalon nė favor tė klaneve mafioze qė kėrkojnė tė pastrojnė paratė e pista.
Asnjė shkelje e ligjit nuk po hetohet, dhe tė gjithė pronarėt kanė humbur totalisht besimin se problemi i tyre do tė gjejė zgjidhje", pėrfundon letra.

Pas letrės sė Priebe-s, bllokohen privatizimet

Pas letrės sė dėrguar nga komisioneri europian, z.Reinhard Priebe, lidhur me abuzimet qė po bėhen nė zbatim tė procesit tė kthimit dhe kompensimit tė pronave, menjėherė qeveria shqiptare ka marre masat e para. Njė nga ēėshtjet e prekura prej tij, ishte edhe vazhdimi i procesit tė privatizimit tė ndėrmarrjeve shtetėrore nė kundėrshtim me ligjin pėr Kthimin dhe Kompensimin e pronave.
Brenda njė kohe shumė tė shkurtėr, Ministri i Ekonomise, Tregtisė dhe Energjitikės, Genc Ruli, theksoi se ėshtė bllokuar procesi i privatizimit tė ndėrmarrjeve shtetėrore, si pasojė e mospėrputhjeve me ligjin pėr "Kthimin dhe Kompensimin e Pronave".
Sipas vetė ministrit, procesi i privatizimit ėshtė pezulluar, pasi legjislacioni ekzistues ka mospėrputhje, e nė disa raste bie ndesh me Ligjin Nr. 9235 "Pėr Kthimin dhe Kompensimin e ish-pronareve".
Pėrfshirja e pronarėve nė procesin e privatizimit tė ndėrmarrjeve shtetėrore, do tė ndikojė nė uljen e faturės financiare pėr kompensimin e kėsaj kategorie. Nga ana tjetėr, nė procesin e dhėnies me qira tė pasurisė sė ndėrmarrjeve shtetėrore, ka mungesė transparence nė drejtim tė treguesve tė nxitjes sė biznesit (koefiēientit tė nivelit tė investimeve dhe numrit tė tė punėsuarve), formalizėm nė formėn e konkurrimit etj..
Tashmė pronarėt shqiptarė po presin tė pėrfshihen nė skemėn e privatizimeve, megjithėse numri i ndėrmarrjeve tė mbetura ende nė pronėsi tė shtetit ėshtė shumė i vogėl.


Letra e komisionerit Priebe pėr pronarėt

Komisioni Europian (Drejtoria e Pėrgjithshme e Zgjerimit: Drejtori pėr Ballkanin Perėndimor

Ju falenderoj pėr letrėn tuaj... me tė cilėn pėrsėri paraqisni problemet qė kanė tė bėjnė me kthimin e pronės dhe kompensimin, dhe nė veēanti me zbatimin e ligjit tė vitit 2004 pėr Kthimin dhe Kompensimin e pronave, dhe pėr njė zhvillim tė ri legjislativ...
Siē ju kam theksuar dhe juve nė letrėn time tė 17 majit dhe 25 qershorit 2005, Komisioni Europian ėshtė nė dijeni tė plotė tė lojės qė po bėn Shteti nė zbatim tė kėtij ligji, duke pasur parasysh se kjo ėshtė ekstremisht e rėndėsishme dhe po e ndjek atė nga afėr.
Nė letrėn tuaj, ju kėrkoni qė ne tė ushtrojmė presion tė fuqishėm pėr kėtė problem nė Raportin tonė tė nėntorit pėr Shqipėrinė. Unė jam i lumtur t'ju konfirmoj, se ne e realizuam njė gjė tė tillė nė pjesėn politike tė Raportit, ku ne theksuam qė shumė nga afatet e vendosura nė ligjin e vitit 2004 janė shkelur, dhe se regjistrimi fillestar i pasurive tė paluajtshme nuk ka pėrparuar nė masėn e duhur, veēanėrisht nė zonat urbane dhe zonat bregdetare. Ne kemi raportuar gjithashtu, vazhdimin e privatizimeve tė paligjshme tė pronės, nė njė kohė kur procesi i kthimit dhe kompensimit nuk ėshtė zbatuar, njė aspekt qė ju e theksoni nė letrėn tuaj.
Ēdo vit Komisioni propozon njė bashkėpunim Europian pėr Shqipėrinė, pėr tė ndihmuar dhe drejtuar qeverinė nė vendosjen e prioriteteve tė reformės. Kėtė vit nė kemi theksuar nė mėnyrė tė veēantė, problemin e kthimit tė pronės, duke e pėrcaktuar atė si njė nga pesė prioritetet kyē afatshkurtėra.
Unė ju siguroj pėrsėri, se Komisioni Europian po monitoron hapat qė do tė marrė Shqipėria pėr tė zbatuar procesin e kthimit tė pronės, duke e pėrfshirė kėtė ēėshtje edhe nė hartimin e ligjeve tė reja, dhe ne do tė vazhdojmė tė shfrytėzojmė ēdo mundėsi pėr tė detyruar autoritetet shqiptare qė tė shpejtojnė progresin nė drejtimin e duhur pėr kėtė problem.
Juaji sinqerisht, Reinhard PRIEBE


Farsa tragjikomike me pronat dhe pronarėt

Fatkeqėsisht, megjithė disponimin e Komisionit Europian, kushtet e ashpra dhe kėshillat e z.Priebe, parlamenti, me njė procedurė tė pėrshpejtuar dhe aspak transparente, i dha goditjen pėrfundimtare pronarėve legjitimė, teksa privatizoi nė favor tė pushtuesve tė pronave jo vetėm pronat e zėna prej kohėsh e tė pakthyera nga komisionet e kthimit tė pronave nėpėr rrethe e qarqe, por edhe tė pronave tė zėna kohėt e fundit, e tė regjistruara nė hipotekat shqiptare, ēka thėnė ndryshe, nuk ėshtė asgjė tjetėr veēse heqje arbitrare e titujve pronėsorė, mbivendosje e pronave nė Hipoteka dhe kalimin e titujve pronėsorė nė favor tė zaptuesve tė pronave tė pronarėve legjitimė shqiptarė.
Ky akti i fundit i Legjislativit shqiptar, ka shkaktuar sėrish reagimin e z.Priebe, por mesa duket pa sukses, pasi qeveritė shqiptare mesa duket e kanė kuptuar se askush nė Europė nuk e ka seriozisht nė kėrcėnimet e tyre pėr kushtėzimin e proceseve integruese tė Shqipėrisė me Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, dhe se pronarėt janė tė braktisur nė dhimbjen dhe mashtrimin e tyre, pėrderisa ligjet dhe praktikat administrative kundėr tyre nuk rreshtin sė miratuari dhe vepruari.

 

___________________________

12 Shkurt 2006
___________________________

Legalistėt pėrshėndesin zgjedhjen e Presidentit tė ri tė Kosovės

PLL: Sejdiu, faktor uniteti nė Kosovė

Spahiu: "Ne kemi besimin e plotė se hapat dhe sukseset e arritura deri tani nėn drejtimin e tė paharruarit, Presidentit Rugova, do tė vazhdojnė mė tej dhe do tė jetėsohen gjatė mandatit Tuaj, drejt pavarėsimit tė Kosovės... Ruajmė bindjen se zgjedhja Juaj ėshtė njė tregues i qartė i pėrgjegjshmėrisė sė klasės politike tė Kosovės... dhe do tė shėrbejė si faktor i unitetit tė klasės politike dhe popullit tė Kosovės.



Editorial

Dritėhijet e ēėshtjes sonė kombėtare

Nga Murat BASHA

Zhvillimet e ditėve tė fundit, konturuan qartė dritėhijet e ēėshtjes sonė kombėtare: suksesin e radhės nė Kosovėn shqiptare, ku Kuvendi pėrzgjodhi Presidentin e Republikės sė pavarur tė Kosovės, dishepullin, pasuesin dhe mikun e z.Rugova nga njėra anė, dhe dėshtimin e radhės gjatė zvargies dėshpėruese tė ēėshtjes Ēame, nga ana tjetėr.
Kėsisoj, gėzimi qė na erdhi nga Kosova, u zymtua nga mėnxyra qė na erdhi nga Ēamėria shqiptare, pas vendimit shokues tė shtetit dhe institucioneve greke pėr shitjen nė favor tė qytetarėve grekė, tė pronave tė ēamėve-nėnshtetas grekė, tė spastruar e deportuar etnikisht, krahas grabitjes me "ligj" tė pronave tė nėnshtetasve shqiptarė dhe shtetit shqiptar nė Greqinė administrative.
Kjo tabllo ku dritėhija shtrihet nė tė gjithė gjatėsinė gjeografike tė trungut shqiptar, dėshmoi me stilin mė sinjifikativ, thėnien e politologut Arbėr Xhaferri, se "Aty ku shqiptarėt luftuan pėr trojet dhe lirinė e tyre, u shpėrblyen, dhe kjo pasi e bindėn botėn demokratike pėr drejtėsinė e kauzės sė tyre..., duke i siguruar kombit shqiptar aleatėt e natyrshėm, ēka do tė thotė se lirinė e merituam dhe e fituam, kryesisht, me gjakun dhe sakrificat tona".
Kjo sintezė politologjike, zbulon qartė faktin tronditės tė mungesės sė strategjisė dhe pėrpjekjeve tė organizuara tė shqiptarėve pėr rifitimin e tė drejtave kombėtare nė Ēamėrinė shqiptare.
Nė Kosovė, klasa politike ridėshmoi pėrkushtimin dhe vendosmėrinė pėr ta realizuar me ēdo kusht pavarėsimin, pas zgjedhjes spektakolare tė Presidentit tė Republikės, z.Fatmir Sejdiu, emri i tė cilit ndjell fatbardhėsinė me pėrmasa thuajse profetike, teksa pasoi z.Rugova, qė mbante emrin Ibrahim (babai i profetėve), e qė meritueshėm u shfaq si kryeprofeti i Kauzės shqiptare tė Kosovės.
Tashmė, udhėtimi i zotėrinjve Sejdiu, Kosumi e Petersen, pėr pjesėmarrje nė samitin e Kėshillit tė Sigurimit tė OKB, shėnoi fillimin e kurorėzimit me sukses tė aksionit tė gjithanshėm politik e diplomatik tė shqiptarėve pėr njohjen dhe jetėsimin e pavarėsimit tė sigurt tė Kosovės shqiptare. Dhe s'kishte si ndodhte ndryshe, pas atyre luftėrave, qėndresės sė pashembullt dhe pėrpjekjeve titanikė pėrballė njė armiku historik, gjatė njė shekulli tė tėrė.
Ndėrsa nė Jug, pas njė shkujdesjeje dhe limontie tė pashembullt, pėsuam goditjen mė tė rėndė, qė rrezikon humbjen pėrfundimtare tė ēėshtjes Ēame, tė cilėn, pothuajse me gjysmė zėri, pėr turpin e klasės sonė politike, pranuam ta reduktojmė thjesht nė njė ēeshtje tė rėndomtė pronash e pasurish.
Por, nė fundore, pas analizės sė thellė, ndoshta ia vlen tė pohohet se ne, zogistėt dhe legalistėt atdhetarė, kurrė nuk rreshtėm sė ngrituri zėrin pėr Kauzėn e Ēamėrisė, duke kėrkuar jo vetėm rikthimin e ēamėve tė dėbuar me dhunė nė trojet stėrgjyshore, por edhe rifitimin prej tyre tė sė drejtės sė shtetėsisė greke, si hap i parė i njohjes ndėrkombėtarisht tė tė drejtave tona kombėtare atje, e mė pas tė zgjidhjes sė saj hap pas hapi.
Kjo kėrkesė e ligjshme, bazuar nė tė gjitha kartat dhe tė drejtat ndėrkombėtare, nuk ndryshon aspak nga kėrkesa e Greqisė-aleate tė Serbisė, pėr kthimin e serbėve tė Kosovės nė ca fshatra, kėrkesė kjo e pėrsėritur dhe nė vazhdėn e qėndrimeve konstante tė Greqisė, edhe nė samitin e fundit, para dy javėsh tė ministrave tė Jashtėm tė vendeve ballkanike, nė tė cilin, habitshėm, Shqipėria u pėrfaqėua me nivel tė zbritur, vetėm nga sekretari i Pėrgjithshėm i ministrisė sė Jashtme, z.Roland Bimo.
Ne legalistėt ishim tė bindur se kėrcėnimi i fundit i presidentit tė Greqisė Karolos Papulias, pėr gjoja rrugėn e integrimit tė Shqipėrisė nė BE, qė kaluaka vetėm nga Athina, ishte thjesht preludi i njė mandate tė re nė raportet me Greqinė, dhe nuk u gabuam.
Por, pas kėsaj goditjeje tė pritshme, e sė cilės ia bėmė hyzmetin nė mėnyrėn mė tė keqe tė mundshme, ndonėse ėshtė marrėzi tė bėsh profetin, gjithsesi ndjehemi shumė mė tė lehtėsuar nė krahasim tė forcat e tjera politike qė, deri mė tash, e kanė injoruar ēėshtjen Ēame, duke gatuar dėshtimin e radhės.
Tashmė kur vendimi i fundėm i Greqisė grisi edhe Marrėveshjen e Miqėsisė dhe Bashkėpunimit Shqipėri-Greqi, nėnshkruar nė marsin e vitit 1996, ndoshta ka ardhur koha qė klasa politike shqiptare tė ndėrgjegjėsohet pėr tolerancėn e skajshme, frymėn e nėnshtrimit dhe mungesėn e reciprocitetit nė marrėdhėniet ndėrshtetėrore me fqinjin jugor.
Jo rastėsisht grekėt na goditėn pikėrisht nė prag tė fitores nė Kosovė, duke shfrytėzuar kėsisoj pamundėsinė pėr tė mbrojtur njėkohėsisht tė gjitha aspektet e ēėshtjes sonė kombėtare.
Tashmė e pėsuam kėtė goditje nokdauni, ndaj sė cilės duhet reaguar sa mė parė, me tė gjitha forcat, ndėrkombėtarisht, aq mė tepėr kur janė vetė grekėt ata qė, gjithmonė dhe me shpifje, janė ankuar "pėr shkelje tė tė drejtave tė minoritetit grek nė Shqipėri", ndėrkohė qė ndaj shqiptarėve zbatojnė ligjet e xhunglės.
Fitorja e pritshme dhe ende e pakremtuar kundėr Serbisė, duhet shndėrruar nė kauzė beteje pėr tė pėrgatitur pėrballjen e vėshtirė, por jo tė pamundur me Greqinė "demokratike", goditja e pabesė e sė cilės na kujton sesa mjerane janė pretendimet e pacifistėve tanė tė pėshtirė pėr "Dy popuj miq", pėr "marrėdhėnie miqėsore, partneriteti", e deri "strategjike", me shtetin i cili, qė prej 140 vjetėsh, pėrparon dhe zgjerohet nė kurriz tė trojeve etnike shqiptare, duke pėrgatitur edhe aneksimin e "Vorio-epirit".
Tabloja bardhezi e ēėshtjes sonė kombėtare, e nxirė nga dora e tejzgjatur e Greqisė, ėshtė imazhi qė ngriu buzėqeshjen tonė, pikėrisht nė kohėn kur pėrgatiteshim tė kremtonim pavarėsimin e Kosovės shqiptare, si pėr tė na kujtuar se lufta jonė ende nuk ka mbaruar, dhe se betejat qė na presin, do tė kėrkojnė mund e sakrifica, ndoshta edhe flijime... 

 

Kryesore

Legalistėt pėrshėndesin zgjedhjen e Presidentit tė ri tė Kosovės

PLL: Sejdiu, faktor uniteti nė Kosovė


Partia Lėvizja e Legalitetit
Mesazh Urimi

Prof. Dr. Fatmir Sejdiut
President i Kosovės

Kam nderin dhe kėnaqėsinė qė, nė emėr tė legalistėve shqiptarė, t'Ju uroj vėllazėrisht pėr zgjedhjen tuaj nė postin e rėndėsishėm tė Presidentit tė Kosovės. 
Ne kemi besimin e plotė se hapat dhe sukseset e arritura deri tani nėn drejtimin e tė paharruarit, Presidentit Rugova, do tė vazhdojnė mė tej dhe do tė jetėsohen gjatė mandatit Tuaj, drejt pavarėsimit tė Kosovės. 
Ne, Ju urojmė suksese nė detyrėn e re dhe ruajmė bindjen se zgjedhja Juaj ėshtė njė tregues i qartė i pėrgjegjshmėrisė sė klasės politike tė Kosovės. 
Ne kemi bindjen se zgjedhja Juaj do tė shėrbejė, gjithashtu, edhe si faktor i unitetit tė klasės politike dhe popullit tė Kosovės.
Vėllazėrisht
Ekrem Spahiu
Kryetar i Partisė Lėvizja e Legalitetit

 

PLL kundėrshton agresionin e shtetit grek ndaj shqiptarėve etnikė nė Greqi

Vendimi i gjykatės greke, tėrėsisht i padrejtė

Vendimi i fundit i Gjykatės sė Lartė tė Greqisė, i qeverisė sė Karamanlis-it dhe i gjithė shtetit grek pėr pėrfundimin e sekuestros konservative ndaj pronave tė "nėnshtetasve shqiptarė dhe ēamėve armiq tė shtetit grek dhe shitjen e tyre shtetasve grekė", ka ngjallur indinjatėn e thellė tė legalistėve dhe lidershipit tė PLL.
Ky akt administrativ anticivilizues, nė kundėrshtim flagrant me ēėshtjen kombėtare shqiptare dhe tė Drejtat e Liritė Themelore tė Njeriut, tashmė ka bėrė copė e ēikė Traktatin dypalėsh tė Miqėsisė Shqipėri-Greqi tė marsit 1996, si dhe detyrimet qė rrjedhin prej tij pėr zgjidhjen, konform tė sė drejtės ndėrkombėtare, tė njėrit nga problemet qė mban peng marrėdhėniet e njimendta miqėsore e me pėrfitim reciprok midis dy vendeve. PLL shpreh indinjatė tė thellė pėr heshtjen dhe indiferencėn e pashpjegueshme tė institucioneve tė shtetit shqiptar, pas kėtij akti tė pashoq antishqiptar tė Drejtėsisė dhe shtetit grek. PLL ka bindjen se ēėshtja Ēame ėshtė pjesė e rėndėsishme e ēėshtjes sonė kombėtare dhe pėr zgjidhjen e saj, institucionet e shtetit shqiptar, tė pėrmbushin detyrimin kushtetues konform preambulės sė Ligjit Themeltar tė Shtetit. PLL vlerėson se zgjidhja e ēėshtjes Ēame nuk ėshtė vetėm njė problem i pazgjidhur pronėsie, por nė radhė tė parė ėshtė problem i rikthimit tė ēamėve nė trojet stėrgjyshore, krahas njohjes sė shtetėsisė greke, bashkė me tė gjitha tė drejtat dhe pėrfitimet qė rrjedhin prej kėsaj. Probleme tė pazgjidhura pronėsie, PLL konsideron thjesht ato tė mbetura pezull midis shtetit grek nga njėra anė, dhe shtetit e nėnshtetasve shqiptarė jo ēamė nga ana tjetėr, nė territorin administrativ grek. PLL i kėrkon shtetit shqiptar dhe institucioneve tė tij, fillimin e menjėhershėm tė negociatave pėr zgjidhjen e kėtij handikapi tė ri, krijuar enkas nga shteti grek. PLL shpreh bindjen se vendimi i fundit i Greqisė, ėshtė pėrshkallėzim i qėndrimeve antishqiptare lidhur me deklaratat pėr gjoja shqetėsimet e saj pėr problemet e minoritetit grek nė Shqipėri, dhe shantazhit tė hapur tė presidentit tė Greqisė Papulias, se "integrimi Shqipėrisė nė BE, kalon nga Athina". PLL e konsideron fyerje antishqiptare, vazhdėn e qėndrimeve jo luajale dhe aspak reciproke tė Greqisė ndaj pronave tė shtetasve shqiptarė dhe bashkatdhetarėve ēamė, nėnshtetas tė Greqisė, ndėrkohė qė shteti shqiptar, padrejtėsisht, u ka dhėnė minoritarėve grekė prona tė pronarėve legjitimė shqiptarė, nė zbatim tė ligjit 7501. PLL do tė vazhdojė ta ngrejė zėrin nė mbėshtetje tė tė drejtave tė ligjshme tė bashkatdhetarėve ēamė, tė pėrfaqėsuar nga Shoqata Ēamėria, dhe do tė pėrshkallėzojė kėrkesat dhe presionin politik ndaj institucioneve tė shtetit shqiptar, deri nė zgjidhjen pėrfundimtare tė Ēėshtjes ēame, si pjesė e zgjidhjes sė ēėshtjes sonė kombėtare, duke kėrkuar kthimin e tyre nė trojet amtare.



Anėtarėt e kryesisė, takime nė bazė pėr ngritjen e infrastrukturės zgjedhore

Legalistėt vijojnė pėrgatitjet pėr zgjedhjet lokale

Tiranė - Gjatė javės qė u mbyll, anėtarėt e kryesisė sė PLL, Spahiu, Basha, Tujani etj., tė shoqėruar edhe nga drejtuesit e degės sė PLL Tiranė, Ndregjoni, Kurti e Kola, kanė vijuar takimet me nėndegėt e seksionet e kėsaj dege, me qėllim ngritjet e forcimin e strukturave pėr zgjedhjet e ardhshme lokale. Drejtuesit legalistė kanė theksuar nė kėto takime se zgjedhjet e ardhshme lokale janė njė shans qė duhet shfrytėzuar maksimalisht pėr ringritjen e PLL, pas humbjes qė pėsoi nė zgjedhjet e pėrgjithshme tė vitit 2005, nė kuadėr tė LZHK-sė. Spahiu u ka kėrkuar strukturave lokale qė tė angazhohen maksimalisht nė kėto zgjedhje, qoftė pėr shkak tė detyrimit qė kanė tė gjithė legalistėt pėr tė ngritur sa mė lart imazhin e PLL, qoftė edhe pėr interesa direkte tė bazės, pasi kėto zgjedhje janė pėr pushtetin lokal dhe anėtarėt e degėve e nėndegėve mund tė fitojnė direkt, duke u bėrė kėshilltarė, ose edhe drejtues njėsish vendore. Ndėrsa nėnkryetari Basha ka kėrkuar mė shumė gjallėri nė aktivitetin e nėndegėve tė Tiranės, pasi, sipas tij, Tirana ėshtė njė mundėsi e pakufizuar pėr secilin qė tė shfaqė aftėsinė e mundėsitė qė ka. Basha ka theksuar se duhet punuar mė me kujdes me elementin e ri dhe nuk ka kursyer vėrejtjet nė kėtė drejtim. Nė njė takim tė zhvilluar nė nėndegėn 4, sekretari Tujani ėshtė shprehur se duhet mė shumė vėmendje nė drejtim tė dokumentimit ekzakt tė anėtarėsisė, pasi kjo ėshtė e domosdoshme pėr tė sotmen dhe tė ardhmen e aktivitetit tė PLL. Ndėrsa kryetari i degės Ndregjoni, i cili ka shoqėruar nė tė gjitha kėto takime drejtuesit e lartė tė PLL, ėshtė shprehur optimist pėr punėn e bėrė deri mė sot, dhe ka deklaruar se kjo punė e bėrė, nuk mund tė na nxjerrė tė zhgėnjyer. Nė takimet e bėra nė nėndegėt e Kamzės dhe tė Kombinatit, veterani Hamit Kurti ka shprehur nevojėn pėr njė aktivizim mė tė dukshėm tė pinjollėve tė familjeve zogiste. Ai tha se ne kemi qenė tė shtypur egėrsisht nga regjimi komunist, por tani kemi rastin tė tregojmė se jemi bij tė denjė tė atyre burrave qė e kanė ndėrtuar kėtė vend. 
Kėto takime tė kryesisė sė PLL nė nėndegėt e seksionet e PLL, pasojnė ato tė zhvilluara nė qytetet Lushnje, Fier, Shkodėr, Kukės, Laē etj.. Nė zgjedhjet e vitit 2003 pėr pushtetin lokal, PLL ka pasur njė rezultat tė pėrgjithshėm rreth 2.4 %, i cili konsiderohet i mundėshėm tė kapėrcehet nė kėto zgjedhje tė ardhshme, qė mund tė mbahen nė fund tė vitit 2006. Ndėrsa nė shifra e pėrqindje si numėr kėshilltarėsh e drejtuesisht vendorė, ky rezultat i vitit 2003, ėshtė disa herė mė i lartė se ai i zgjedhjeve tė vitit 1996 e 2000. Legalistėt janė shumė optimistė se kėto zgjedhje do tė tregojnė realisht forcėn e padiskutueshme qė ka kjo parti nė bazė me elektoratin e vet natyral.
Korresp. i "Atdheu"

 

Komente

Karikaturat, profeti dhe profanėt

Nga Zamir GJURGJI

Botimi dhe ribotimi i njė dyzine "karikaturash" tė profetit Muhamed nga njė gazetė lokale daneze, e mė pas nė shtypin euro-perėndimor, ka ndezur njė debat tė thellė nė botėn mbarė, nėse ėshtė, apo jo, ky, njė veprim i drejtė nė emėr tė lirisė sė shprehjes?
Eshtė mėse e vėrtetė qė e drejta e shtypit pėr informim ėshtė njė nga arritjet e mėdha tė botės demokratike perėndimore, nė luftė tė parreshtur me regjimet totalitare, por, po ashtu, ėshtė e vėrtetė se shtypi vetė gjendet nė njė sfidė kardinale, mes informimit tė opinionit publik dhe deformimit tė tij. 
Shprehja lapidare "atje ku e vėrteta nuk ėshtė e lirė, liria nuk ėshtė e vėrtetė", na bėn tė analizojmė mė thellė "siamezėt" e vėrtetė - e lirė, pėr tė kuptuar mė pas se nuk mjafton qė vetėm "liria tė jetė e vėrtetė, por mbi tė gjitha qė edhe "e vėrteta tė jetė e lirė", larg prangave tė farsitetit e falsitetit.
Por, sa tė vėrtetė ka nė vetvete "karikatura e Profetit", pėr tė gėzuar natyrshėm statusin e pėrcaktorit "e lirė"?
A mund tė karikaturohet Muhamedi a.s. si person dhe si profet?
a- si person:
Pėr tė hedhur mė shumė dritė rreth kėsaj (pikė)pyetjeje, qė shtrohet tashmė nė opinionin publik ndėrkombėtar, duhet shtjelluar se ēfarė kuptohet me termin "karikaturė". Ky term ėshtė etimologjikisht i prejardhur nga gjuha latine nė gjuhėn italiane (pasardhėse e drejtpėrdrejtė e latinishtes), e pėr rrjedhojė ai, (termi), ėshtė mė i saktė pėr t'iu referuar, nėse e marrim "pranė burimit".
Konkretisht: karikaturė - vizatim a pikturė, nė tė cilėn ekzagjėrohen difektet (mangėsitė) apo tiparet (e fytyrės) sė personave, kur dėshiron t'i bėsh qesharakė. ( Il Novisssimo MELZI, Linguistico, faqe 190).
Pėr t'iu nėnshtruar procesit tė karikaturės, personi duhet, sėpari, tė ekzistojė vizualisht, e mė pas t'i nėnshtrohet procesit tė ekzagjėrimit (teprimit), apo mangėsive nė tipare (tė fytyrės).
Fakti qė Profeti Muhamed nuk ekziston si i tillė, askund nė botė - as si portret, as i vizatuar dhe as i pikturuar - na bėn me dije se, diēka qė nuk ekziston, nuk lė asnjė mundėsi teorike pėr ta ekzagjėruar a deformuar (pasi nuk ka pasur formė paraprake); nuk tė lė mundėsi teorike as edhe tė shformosh tiparet e fytyrės, pasi praktikisht nuk ėshtė i gjallė fizikisht, qė mė pas tė tė lindė mundėsia teorike tė kryesh kėtė proces. (Nėse nuk ekziston njė kapital, ėshtė absurd tė flitet mė pas pėr teprica kapitalesh, a mangėsi tė tij, e kjo logjikė ekonomike vlen shumė mirė edhe pėr fushėn e religjioneve).
b-si profet
Duke shkuar mė tej nė shtjellimin e karikaturės sė njė profeti - tashmė nė planin subjektiv, pasi njeriu nuk ėshtė vetėm objekt, por edhe subjekt - del nė pah absurditeti i "lirisė pa kufi tė shtypit", ku liria e shprehjes i lė vend lirisė sė shfrehjes.
Ashtu sikundėr laikėt gėzojnė tė drejtėn pėr ta konsideruar lirinė e shtypit si "tė shenjtė" - ēka ėshtė e sanksionuar ligjėrisht - ashtu edhe besimtarėt e tė gjitha feve, gėzojnė tė drejtėn e pasjes sė shenjtė lirinė e besimit, qė gjithashtu ėshtė e sanksionuar ligjėrisht. (Kushtetuta gjermane nė Nenin 4 tė saj, shprehet: "Liria e besimit, ndėrgjegjes dhe pėrkatėsisė fetare e botėkuptimore, janė tė shenjta, tė paprekshme. Praktikimi pa pengesa i fesė, ėshtė i garantuar").
Mbi kėtė trase tė shtruar tė drejtash e detyrimesh (ėshtė mėse e njohur aksioma juridike se ēdo e drejtė lind njė detyrim), lėviz lirshėm shoqėria njerėzore nė njė sistem demokratik perėndimor.
Nėse besimtarėve tė Zotit, kudo nė botė, u lind detyrimi tė respektojnė shenjtėrinė e shtypit, ashtu edhe shtypit i lind detyrimi tė respektojė shenjtėrinė e besimit. E kjo shenjtėri (e besimit), nuk mund tė konceptohet kur ndaj simboleve fetare ushtrohet "karikaturimi", pasi vetė ai nuk mund tė kuptohet nėse nuk i nėnshtrohet ridikulizimit, talljes a pėrqeshjes (shih formulimin gjuhėsor tė termit- shėnimi im). 
Liria e shtypit mund tė konvertohet nė progres, nėse i paraprin vėrtetėsisht ngjarjeve dhe fenomeneve qė shqetėsojnė mirėfilli njė shoqėri njerėzore, ndėrsa kur shtypi ėshtė i lirė t'i paraprijė "vendit tė shenjtė", atėherė meriton tė etiketohet me termin qė e mishėron, profan. (profan - latinisht. pro- pėrpara, fanum- vend i shenjtė, ai qė i paraprin vendit tė shenjtė).
Prandaj, mes koncepteve tė progresizmit dhe profanizmit, ka ndryshime hane Sham, hane Bagdat., ashtu siē ka ndryshime konceptuale mes ndjesisė sė shprehjes dhe shfrehjes.

P.S. Eshtė pėr t'u pėrshėndetur qėndrimi parimor i medias shqiptare nė pėrgjithėsi, e cila, diku me censurė e diku me autocensurė, ia arriti tė shmangė njė provokim shpirtėror tė njė pjese dėrrmuese tė kombit shqiptar, duke mos ribotuar karikaturat. Ashtu siē vlen shprehja "gjithshka qė shkėlqen, nuk ėshtė prej ari", ashtu vlen edhe shprehja qė, "jo gjithēka qė vjen nga perėndimi, nuk ėshtė e perėnduar". E kėtė gjė, media shqiptare ia arriti ta kuptojė nė kohė... 

 

OPINION

Njė piktor nė Ministrinė e Kulturės (5)

Trim-luanėr nėpėr ferra...

Nga Gjon ANALISTI

(Vijon nga numri i kaluar)
-Mė ke thėnė se ishin shokėt e Partisė ata qė ia futėn dhe e paditėn atė ballistin e qelbur, Skėnder Muēon, tek gjermanėt. Pa ma shkoqit njėherė kėtė punė, se dua ta di tamam se si ia futėn dhe si e futėn nė dhe qelbėsirėn? - e pyeti shefi, piktorin, plot kėrshėri! 
-Ta tregon vėllai ty shef, por aman mos e llafos me njeri, se na del pastaj ndonjė kėlysh ballisti, ndonjė Muēo qė mund tė ketė shpėtuar dhe pastaj na bėn gjėmėn, pėr tė marrė haknė.
-Mua do mė tregosh ti se si ruhet sekreti? Akoma nuk e paske kuptuar se unė jam me ty, domethėnė me ne, dhe jo me ata, domethėnė me ariun?! - tha shefi me ton qortues dhe seriozitet prej eprori.
-Po ja shoku shef... Ki Skėnder Muēoja, qė medemek mbahej pėr avokat i madh e me gjuhė perėndimi, kish vendosur tė bėnte politikė tė madhe mė tė gjitha krahėt: pra edhe me partinė tonė, domethėnė me komunistėt; edhe me Abaz Kupnė e zogistėve; edhe me Mehdi Frashnė e Rexhep Mitrovicnė e Regjencės; edhe me gjermanėt, edhe me aliatėt e mėdhenj, domethėnė me inglizėt dhe amerikanėt. Madje kishte zėra qė thonin se nuk e kishte pėr gjė tė takonej edhe me sovjetikėt e misionit aliat tė Ivanovit, por edhe me Miladinė, Dushanė, Vukmanoviēnė, Stoiniēnė e Dizdareviēnė e Titos.
Mirėpo me kėtė politikė tė madhe dhe me gojėn qė e kish brisk, ai po na hapte shumė punė nė Vlorė e nė tėrė Jugun, ngaqė thoshte se nė kėtė luftė tė ēmendur, duhet tė shpėtojmė sa mė shumė nga Shqipėria dhe shqiptarėt. Dhe sipas tij, duhet qė jo vetėm qė tė mos vritemi me njėri-tjatrin pėr hiēogjė, por edhe vatanė ta ruajmė e tė mos e djegim, se ėshtė toni, se kėta tė mėdhenjtė janė vetėm pėr tė na ngatėrruar e pėr tė na bėrė mish pėr top. Se ata e filluan kėtė luftė, por kur vjen puna, gjithmonė e gjejnė gjuhėnė me njėri-tjatrin, se medemek, gjithmonė kur zihen atllarėt, shqelmat i hanė gomerėt, domethėnė ne shqiptarėt. Dhe se ne nuk jemi aq budallenj sa tė na e hedhin e tė na bėjnė shesh lufte, e tė vritemi pėr punėt e tire, se medemek ata as vatanin nuk na e shtojnė, as tagjinė nuk na e shtojnė, por vetėm kriejnė punėt dhe pllanet e tire me duart tona...
Dhe qė thua ti shef, me kėtė politikė tė madhe ai po na hapte punė dhe po ngatėrronte dynjanė, ndaj u shqetėsua shumė Partia tonė nga punėt dhe llafet e tija tė hidhura. 
Babai dhe xhaxhai mė dėftenin se pėr kėtė punėn e tija, u mblodh partia dhe gjykoi se, me kėto parulla, Skėnder Muēoja po na prishte punė se po na largonte njerėzinė nga lufta ēlirimtare dhe se po bėnej faktor i madh politik dhe aleat me tė mėdhenjtė. Sepse duke qėnė edhe avokat i ēquar, edhe orator nga goja, po i nxirrte komunistėt budallenj e tė paditur, ngatėrrestarė dhe sherrxhinj qė luftonin pėr pushtet dhe jo pėr poppull e Shqipėri. Ndaj vendosnė t'ia kėndojnė kėngėn e ta degdisin nė atė dynja, por jo me dorė tė Partisė, sepse ai kish nam tė madh nė popull e prishte punė, por me dorė tė huaj, pra qė edhe mishi tė piqej, edhe helli tė mos digjej. Dhe qė thua ti shoku shef, ia bėnė pllanė dhe e ruajtėn tek u takua fshehurazi me inglizėt, ku dreqi e di ēfarė llafosi, por vetėm u muar vesh qė ata e respektonin shumė dhe u kėrkuan shokėve tanė qė ta gjenin gjuhėn e pėrbashkėt me Ballin dhe Skėnder Muēon, pėr tė luftuar sėbashku.
Po shokėtė kishin kohė qė ia kishin gatuar pllanė, dhe s'kishin nge tė dėgjonin gjepura inglizėsh. Se ata, borgjezė muti ishin, ndaj edhe mbanin anėn e Muēo borgjezit, qė ishte avokat i borgjezisė, qė donim ta pėrmbysnim. Ndaj u mblodh qarkori i Partisė dhe njerėzit tanė qė i kishim edhe fashistė edhe komunistė tė fshehtė, dhe qė punonin si nėpunės nė qeverinė e Regjencės, lajmėruan Gestapon, nėpėrmjet letrave anonime me tė cilat hiqnim qafe ata qė i kishim nė gji e qė nuk u pėlqenin shokėve, por edhe nga raportimet direkte, e qė tė tėra qėllonin nė njė pikė, nė atė qė Skėnder Muēoja kish rėnė nė ujdi me inglizėt dhe ishte aliat i fshehtė i tire. 
Qė thua ti, gjermanėt vendosėn ta gjurmojnė Muēon, derisa e pikasėn dhe i ranė hilesė qė ai punonte nė tė dija krahėt, domethėnė llafoste e bėnte ujdira edhe me gjermanėt, edhe me inglizėt. Dhe njėditėza, pasi e thirrnė gjoja pėr t'u llafosur, gjermanėt morėn dhe e vranė, duke na e hequr qafe. 
Ja kėshtu ia bėmė qėnit, e vramė me dorė tė huaj dhe e shpumė nė pėrrua, duke dalė me duar tė pastra nga kjo mesele.
Pastaja, babai me xhxhanė i nxorėn kėngėn pėr ta njollosur e poshtėruar nė tė tėrė krahinėn. Dhe qė thua ti, kėnga thoshte: "Skėnde Muēo avokati / ngrihu se ardhi sahati / tutje po tė pret xhelati / avokat, i gjori tija / tė vajti kot revanija / tė vajti kot kabunija / vanė kot mishi e tepsija / gropėn ta hapi Partija / kokėn ta hėngri tradhėtija / se deshe tė na mashtroje / pushtetin tė na zaptoje / Shqipėrinė ta trashėgoje / harrove kėngėn qė thotė / ja do bėnet Vlora e jona / ja do bėnet shkrumb e hi / ajo do tė mbetet tona / ndryshe s'ka as Shqipėri / Skėnder Muēo, gjarpėri / seē ta nxorrėm ujtė e zi / tė shpumė atje ku s'kthehesh / qėn bir qėni do tė mbetesh...".
Mirėpo pasi kėnga u pėrhap nė tėrė krahinėn dhe e mėsuan e kėnduan edhe ēiliminjtė, Partia dha urdhėr qė tė ndalonej sa mė parė, sepse kėshtu tradhėtonim veten dhe populli e kuptonte qė i kishim dashur e gatuar vdekjen Muēos, dhe pastaja fillonte e dyshonte se mos kishim bėrė ujdi me gjermanėt kundėr Ballit, se pastaja na binte poshtė edhe propaganda se po bėnim luftė me hasmin qė na kish pushtuar vatanė, dhe se nė vėnt qė ta luftonim, i dėrgonim nė pusi shqiptarėt.
U mėrzitnė babai me xhaxhanė, se u bėnė shumė kėngė tė tire qė u ndaluan nga Partia, po shoku Hisni i mori dhe i kandisi duke u thėnė se kėngė ata duhet t'u krrenin e t'u kėndonin vetėm trimėrive, dhe jo tė nxirrnin nė shesh marifetet qė bėnte Partia pėr tė vrarė ata qė donin tė na merrnin pushtetin, se pastaja populli na quante vrasės tė pabesė dhe na merrte inat, se nė fakt, asnjė luftė nuk po bėnim me hasmin, por vetėm po vriteshim me njėri-tjatrin...
-Po babai me xhaxhanė, si reaguan pas kėsaj qė u tha shoku Hysni? - pyeti shefi!
-I dhanė tė drejtė. Se nė fakt, qė thua ti shef, asnjė luftė me hasmin nuk kishin bėrė deri atėherė, veēse medemek kishin bėrė sikur po organizoheshin pėr tė luftuar. Po kėtė ta them vetėm ty, se tė kam mik, dhe tė ma ruash llafnė, se nuk na intereson, se na qesh dynjaja pastaja, se luftėn qė medemek bėmė, e shfrytėzuam pėr tė marrė pushtetin e pėr ta gėzuar, si dje, edhe sot, qė bėrtasim se kemi qėnė dhe jemi aliatė tė Amerikės dhe Inglizit, qė nga koha e luftės...
-Ē'thua more i paudhė, se po mė luan mėnē! Si more nuk paskemi luftuar?! Po luftėn nė Gjorm e Mesaplik, kush e bėri?
Po ē'luftė bėmė more shoku shef! Luftėn nė Gjorm e bėnė ballistėt e qėnit, qė u vranė e u prenė me hasmin. E bėnė ata tė ēmėndurit e Dukatit, Radhimės e tė Lumit...
-Po ēeta "Plakė", ajo e Kuēit dhe ajo e "Bregut", ku vanė e ēfarė bėnė, qė nuk paskėrkan luftuar? 
-Po ē'ke more shoku shef qė nxehesh! Ta tregon vėllai ty. Asnjė luftė nuk bėmė, as nė Mesaplik, ku vetėm shkrehėm ca pushkė, lamė pas ca tė gjorė, qė i mori plumbi, ndėrsa tė tjerėt u fshehėn, ikėn nga sytė kėmbėt, shkuan thellė nė male, medemek pėr tė ruajtur forcat, ngaqė nuk kishin fishekė. Atje ku vanė, pėr hir tė sė vėrtetės, populli i atire fshatrave i priti sa mė mirė s'bėnet: hėngrėn e pinė nėpėr fshatarėt qė ishin me partinė dhe lanė ballistėt tė coptoneshin me hasmin. Po ama atire u thanė qė tėrė luftėn qė gjėmonte, e bėnim, na, medemek partizanėt, dhe jo ballistėt, sikundėr thuhej apo pandehte njerėzia. Dhe budallenjtė e gjorė besonin. Se ēdo tė bėnin tjatėr, kur flisnin e mburreshin tė tėrė shokėt me njė gojė, duke treguar trimėritė e shoshoqit dhe tė tiret.
Se po tė kishin bėrė luftė, sikundėr themi e kėndojmė tani, i bie qė tė keshnė luftuar edhe babai me xhaxhanė. Dhe po tė ish kėshtu, unė nuk rrija pa ta thėnė, vetėm e vetėm qė tė lėvdohesha ndopakogjė, por nuk dua tė tė gėnjej, dhe nuk mė ka hije tė tė lėvdonem kot sė koti, ty, qė tė kam mik, e qė po ta hap zėmrėn. 
Se ne i lėvdohemi atire qė nuk e dinė, po jo njėri-tjatrit, se nuk kemi ēfarė t'i themi, veē nė gėnjefshim veten. 
Pastaja na e nxorri namin keqaz ai tradhėtari, Xhelal Staravecka, qė ish me ne, komandant batalioni nė Brigadė tė parė... Se kur pa ai, qė ne nuk bėnim asnjė luftė kundėr hasmit, por vetėm bėnim pllane pėr tė vrarė ballistėt dhe zogistėt, domethėnė vetėm shqiptarėt, dhe kur pa me sytė e tija se si i torturonte Dushani shqiptarėt e gjorė, pėr t'u mėsuar tanėve se si bėneshin torturat mbi ballistėt dhe zogistėt, iku nga Brigada dhe u bashkua me ballistėt, tė cilėve u dėfteu tėrė bėmat dhe pllanet tona. Dhe pastaj ballistėt dhe zogistėt na telendisėn, me gojėn e atij tradhėtarit, dhe na akuzuan botėrisht. Ja kėshtu ėshtė e vėrteta, pavarėsisht se ne ua mbyllėm gojėn me plumb dhe dajak tėrė njerėzisė dhe nxorėm kėngė pėr vete, medemek pėr luftėn qė kishim bėrė kundėr hasmit.
Nga tė tėrė tanėt, vetėm ai i ēmėnduri i ēetės sė "Bregut" luftonte, ai Zaho Koka. Luftonte mė kokėn e tija, prandaj edhe ia gjetėn shokėt anėn dhe e hoqnė qafe, se i diskretitoi tė tėrė, ngaqė nuk pranonin tė luftonin. I telendiste me fjalė, kurse ata i pėrgjigjeshin se duheshin ruajtur forcat dhe fishekėt, pėr njė ditė tė zezė, qė do tė vinte shpejt, e kur do t'u jepnin dėrrmėn ballistėve, zogistėve dhe tradhėtarėve...
Vijon nė numrin e ardhshėm 

 

Intervista

Intervistė me z.Astrit Kola, kryeredaktor i gazetės "Atdheu" dhe zėdhėnės i PLL (4)

Astrit KOLA: Albtelekomi duhet t'u mbetet shqiptarėve


(Vijon nga numri i kaluar)

Ju folėt pėr mungesė tė kontrollit tė territorit nga shteti aktual, duke cituar njė analist tė njohur! Ēfarė mendoni pėr kėtė problem, tė cilin e nėnvizuat me shqetėsim?
Njė nga tiparet dhe atributet funksionale tė njė shteti tė vėrtetė, ėshtė kontrolli mbi territorin, ēka ndryshe pėrkthehet: sovranitet dhe pushtet i plotė i shtetit dhe institucioneve tė tij mbi territorin ku shtrihen. Fatkeqėsisht, ky kontroll i ka munguar shtetit shqiptar pas vitit 1990. Natyrisht qė ky handikap nuk mund tė imagjinohej nė diktaturė, sepse ajo ka si parim kryesor kontrollin e plotė mbi njerėzit qė lėvizin mbi territor, dhe rrjedhimisht edhe mbi territorin. Por kontrolli mbi territorin, ėshtė dhe duhet tė jetė prerogativė e padiskutueshme edhe e shtetit demokratik, sepse demokracia ėshtė sistem shoqėror vlerash, qė ngrihet dhe kulmon mbi themelet e shtetit dhe mishėrohet nė veprimtarinė funksionale e frymėn ligjore tė vetė institucioneve tė shtetit dhe mbi shoqėrinė qė e ka ideuar e ngritur kėtė sistem vlerash, qė ka ideuar dhe hartuar kuadrin ligjor mbi tė cilin ndėrtohen dhe fuksionojnė institucionet shtetėrore. Nga kjo rezulton se anarkia, sidomos nė lėvizjen e lirė tė njerėzve dhe veprimtarinė e tyre ekonomike, nuk ka lidhje me demokracinė, pra me njohjen, garantimin ligjor dhe zbatimin e tė drejtave dhe lirive themelore tė anėtarėve tė shoqėrisė. Ēdo tendencė pėr tė pėrqasur arbitrarisht kėto koncepte, ėshtė marrėzi politike, sepse apologjetėve dhe propagandistėve tė kėtij absurdi, do t'u thyheshin hundėt me uzurpimin e pronave personale, madje deri edhe shtėpive - nė emėr tė lėvizjes sė lirė - dhe atėherė do ta shihnim se si do tė reagonin! Kėtu e kam fjalėn pėr mbrojtėsit e uzurpatorėve nė kurriz tė pronarėve tė ligjshėm. Sepse edhe qoftėlargu, nuk guxoi t'i zhdukte tapitė dhe dokumentacionin arkivor tė pronave, qė i trashėgoi nga qeverisjet paraardhėse, ndėrkohė qė ishte aq i plotfuqishėm sa tė pėrvetėsonte florinjtė dhe mė pas tė ēontė nė botėn tjetėr pronarėt legjitimė..., por kurrė nuk guxoi tė tjetėrsonte totalisht pronat e patundshme, sidomos tokėn. Toka nuk mund tė tjetėrsohet me ligje nė emėr tė shumicės, apo nė favor tė tė tretėve, pėrveēse pėr nevoja madhore tė shoqėrisė. Dhe vullneti i "shumicės", pra edhe i uzurpatorėve, nuk pėrbėn argument "demokratik" pėr tė vepruar nė dėm tė "pakicės-pronare e ligjshme", sepse e drejta e pronės sė ligjshme ėshtė universale, pra edhe nė favor tė "pakicės". 
Grabitja e pronės nuk ka lidhje me "demokracinė", qė, pikėsėpari, ėshtė sistem qeverisjeje dhe vlerash qė garanton tė drejtat e pakicės pėrballė atyre qė pėrbėjnė shumicėn, e qė mund tė kenė edhe pushtetin! Dhe sa mė tė garantuara tė jenė tė drejtat e pakicės nė njė shoqėri, aq mė e lartė ėshtė shkalla e demokracisė qė ajo ka ndėrtuar.
Mėsimi mė i madh i historisė sė pėrbotshme, ėshtė konkluzioni se tė gjitha luftėrat, gjatė gjithė kohėrave, janė bėrė pėr grabitje me dhunė tė pronave dhe pasurive tė tė tjerėve, kryesisht tė tokės, qė ėshtė pasuria mė e madhe dhe e pėrjetshme nė kėtė planet, deri nė ditėn e "apokalipsit".
Sot, kushdo dhe pa kurrfarė ngurrimi, uzurpon pronėn e mė tė dobėtit, apo atė publike, dhe pastaj turremi ta legalizojmė, apo t'ia shembim..., ose edhe ia falim "gabimin", nėse lyen dhe vajis qerren!!!
A e kuptoni sa qesharake ėshtė mbetja akoma tek planet urbanistike tė Adil Ēarēanit, dhe tek modeli: ndėrto e shemb, sipas "nevojave publike", apo faktit nėse ke marrė leje nga tė pushtetshmit, apo jo?!! 

Meqė ra fjala, cili ėshtė mendimi juaj pėr qėndrimin ndaj ndėrtimeve tė paligjshme, nė sensin e riparimit tė pasojave tė moskontrollit tė plotė mbi territorin?
Unė kam koncept tjetėr pėr kėtė problem, pra pėr prishjen e ndėrtimeve pa leje, sidomos nga uzurpatorėt qė janė kryetrimat qė e bėjnė kėtė, duke shfrytėzuar dobėsitė e shtetit. Unė jam qė shteti tė shembė edhe ndėrtime pa leje tė pronarėve legjitimė nė pronėn e tyre, nėse kėto pengojnė zbatimin e projekteve tė rėndėsishme me interes publik, e jo mė pėr ndėrtime pa leje tė uzurpatorėve, nėse ato pengojnė dhe dėmtojnė interesat publike. Por kėtu mendoj se duhet tė jemi prudentė dhe tė kemi parasysh edhe njė problem madhor: shkatėrrimin nė vazhdimėsi tė pronės publike dhe investimeve tė qytetarėve, qė, me mendjelehtėsi, kapėrcejnė apo injorojnė ligjin dhe shenjtėrinė e pronės ku ndėrtojnė, qoftė ajo private apo shtetėrore. Dhe kjo sepse, qė nga 1991 e deri mė sot, vendi ka njohur rrebeshe vandalizmash qė kanė shkatėrruar njė pjesė tė madhe tė mundit dhe djersės sė shqiptarėve... Kujtojmė kėtu Valėn e parė, rrebeshin e shkatėrrimeve tė vitit 1991, me pretekstin e shkatėrrimit tė "bazės ekonomike tė socializmit - pronės shoqėrore, shtetėrore e kooperativiste mbi mjetet e prodhimit". Pasoja ishte barbari e vėrtetė, e ngjashme me pushtimet. E tillė barbari, nga analet e historisė, kujtohet vetėm gjatė shkatėrrimeve tė turqve gjatė shtypjes sė kryengritjeve tė kohės sė Lidhjes Shqiptare tė Prizrenit; tė pragluftės ballkanike; disa vjet mė vonė tė austriakėve gjatė LPB, (ku gjithēka u rrafshua me tokėn, deri edhe pemėt); apo gjatė LDB, lokalisht, gjatė operacioneve ndėshkimore tė pushtuesve nazi-fashistė, pa harruar kėtu edhe shkatėrrimin e pasurisė sė shtetit shqiptar nga vetė shqiptarėt kur kapitulloi Italia, si dhe nė rastet kur shteti komunist rrafshoi pronat dhe shtėpitė e "armiqve tė pushtetit popullor".
Gjatė periudhės 1991-1995, erdhi Vala e dytė e barbarisė, shkaktuar nga "pronarėt e rinj", nė kuadėr tė privatizimeve tė objekteve pėr njė copė bukė! Kėta shkatėrruan pothuajse gjithēka, vetėm e vetėm pėr tė marrė e shitur tullat, si dhe pėr tė liruar, pėrdorur e shitur trojet e huaja, me vlerė tė madhe, sipas skemės qeveritare: pėrparėsi privatizimit duke penguar procesin e kthimit tė pronave - kjo nė favor tė klientelės sė pushtetit tė kohės dhe komunistėve qė paguanin nėn dorė e korruptonin nėpunėsit e shtetit demokratik, ēka nė shumicė realizoi privatizimet nė favor tė tė majtėve, duke e shitur pushtetin ekonomik tek ata qė, mė vonė, sponsorizuan rebelimin dhe blenė demokomunistė tė shumtė, qė sot na ngatėrrohen nėpėr kėmbė.
Mė pas mbėrriti Vala e tretė kriminale e fondacioneve huamarrėse, tė drejtuara nga komunistė-aleatė tė PS, qė pėrpinė pothuajse tė gjitha kursimet e mendjelehtėve qė guxuan..., bash para syve tė shtetit.
Paskėtaj, gjatė vitit 1997, mbėrriti Vala e katėrt e barbarėve, qė dogjėn e shkatėrruan pothuajse gjithė institucionet shtetėrore, pronėn publike dhe njė pjesė tė madhe tė pronės private.
Pastaj, me ndėrrimin e pushteteve dhe me sebepin e luftės kundėr kioskave, filloi Vala e pestė e shkatėrrimit tė objekteve e pasurive, pavarėsisht ku dhe mbi tokėn e kujt ishin ngritur, por me dallimin qė klientela e pushtetit u shpėrblye me troje e leje ndėrtimi, nė kurriz tė pronės publike, sikundėr veproi Bashkia e Tiranės duke dhėnė leje pėr uzurpimin e Parkut tė Liqenit artificial, pėr rikuperimin e "dėmeve" tė klientėve politikė.
Vala e gjashtė filloi pas rrokadės sė pushteteve tė 3 korrikut, e qė po vazhdon me planin pėr tė prishur afro 3 mijė ndėrtime pa leje nė tė gjithė Shqipėrinė.
Fatkeqėsisht, tė gjitha kėto valė barbarie, kanė bėrė gjėmėn nėn hundėt dhe sqetullat e pushteteve politike. Kėto "tsuname" (ndėrtim-shkatėrrimet e pronės sė shqiptarėve), sipas specialistėve, kanė shkaktuar dėme prej 400-500 milionė $ secila, pėrfshirė kėtu edhe piramidat, ku nga totali prej 1.3 miliardė $, afro 500 milionė janė zhdukur pėrfundimisht, ndėrkohė qė diferenca ėshtė rishpėrndarė, drejt ose padrejtėsisht, por nuk ėshtė zhdukur.
Fatura e plotė e kėsaj marrėzie, nė radhė tė parė politike, kap shifrėn afro 3 miliardė $ dėme ndaj pasurisė sė shqiptarėve. Dhe tė vazhdosh kėtė marrėzi, do tė thotė tė veprosh me ndėrgjegje kundėr vendit tėnd, e nė shėrbim tė armiqve tanė. 
Vazhdimi i rrėnimeve nė emėr tė "ndėshkimit tė paligjshmėrisė", nga shteti i sotėm demokratik, ėshtė krijimi i psikozės se demokracia di vetėm tė shkatėrrojė pasuritė e shqiptarėve, ngaqė ėshtė e paaftė t'i menaxhojė ato, bashkė me iniciativėn e lirė, investimet dhe kursimet e qytetarėve, pėr shkak tė pamundėsisė sė vendosjes sė kontrollit mbi territorin dhe edukimit tė shtetasve me frymėn e ligjit. Kjo psikozė sjell njė dėm kolosal dhe i ndih akuzės sė armiqve tanė se "shqiptarėt nuk dijnė tė bėjnė shtet".

Cili mendoni se ėshtė mekanizmi i minimizimit tė kėtyre dėmeve nė tė ardhmen, derisa tė sigurohet kontrolli i plotė i shtetit mbi territorin?
Pėr tė minimizuar efektet rrėnuese tė valės sė fundme, para shkatėrrimit tė pritshėm, mendoj se shteti mund tė pėrdorė ēdėmtimin financiar, pra Politikėn e Gjobave, si ndėshkim ligjor pėr paligjshmėrinė. Sepse politika e gjobave dhe ēdėmtimit financiar pėr dėmet apo kundravajtjet ligjore, ėshtė praktika mė e njohur, sot e gjithė ditėn, edhe nė botėn perėndimore. I tillė ėshtė edhe prekaucioni, domethėnė lehtėsimi i penalizimit apo mosprivimi i lirisė me burg, nė shkėmbim tė garancisė pasurore tė pakthyeshme. Thėnė ndryshe, pėrvoja e ēdėmtimit financiar tė shtetit apo tė tė tretėve, nėpėrmjet Politikės sė Gjobave, ėshtė masa mė efikase qė mbledh rripat dhe minimizon makutėrinė apo dhunimin arbitrar tė pronės sė tė tjerėve.
Pra pėrveēse nė rastet kur ndėrtimet pa leje dėmtojnė planet urbanistike e me rėndėsi publike nė perspektivė, mendoj se ato nuk duhen prishur. Shteti, nė kėtė rast, lipset tė aplikojė gjoba tė mėdha e tė ekzekutueshme, deri nė vlerėn e gjysmės sė kostos reale tė ndėrtimit tė objektit. Ndėrsa si kundėrvleftė, nė rastin e uzurpimit tė pronės private, uzurpuesi duhet t'i ēdėmtojė pronarit dyfishin e vlerės sė truallit, pėrllogaritur sipas ēmimeve tė tregut, gjithmonė nėse ky i fundit e pranon kėtė kompromis.
Nėse do tė veprohej kėshtu, nuk besoj se do tė mbeteshin mė trima qė do tė hidhnin paratė ku t'u tekej!
Shteti aktual nuk mund tė pėrdorė dy standarde nė raport me paligjshmėrinė nė zėnien me ndėrtime tė pronės private e asaj publike: njėrin qė e toleron nėpėrmjet legalizimit, sikundėr po ideohet, dhe tjetrin standard, qė shoqėrohet me prishje tė ndėrtimeve pa leje!!
Ndėrsa nė rastet kur ndėrtimi i paligjshėm, vėrtetohet se ėshtė ngritur me para tė krimit, shteti duhet ta shtetėzojė atė e mė pas t'ia kalojė nė pronėsi, si kompensim dhe dėmshpėrblim pasuror, pronarėve tė ligjshėm, tė pakompensuar ende.
Nė rastet qė pėrmendėm mė lart, sidomos nė bregdet, kurrsesi nuk duhet bėrė shkatėrrimi i ndėrtimeve me pretekstin e mungesės sė lejes sė ndėrtimit, sepse askush nuk mund tė na thotė se ku qėndron ndryshimi i "ligjshmėrisė" midis njė ndėrtimi tė bėrė me leje korruptive apo benefici abuziv me klientelėn politike tė pushtetit nė njė vend krejt tė papėrshtatshėm e qė pengon planet perspektive, dhe njė ndėrtimi tjetėr, "pa leje", ndėrtuar nė njė vend tė pėrshtatshėm, pavarėsisht pronėsisė! Ndryshe do tė na dalė si nė Durrės, Sarandė e Golem, kur pas prishjes si tė "paligjshme", tė ndėrtimeve tė tė padėshirueshmėve tė pushtetit socialist tė kohės, nė tė njėjtin vend u dhanė leje pėr ngritjen e ndėrtimeve tė Natasha e Spartak Paēo-Poēit dhe klientelės socialiste.
Apo thėnė ndryshe, ēfarė dallimi kanė ndėrtimet e 80 socave, ndaj atyre tė 320 "demokratikasve" (gjithsej afro 400 tė tilla), ligjėruar me lejet e ndėrtimit qė, dy javė para pėrfundimit tė mandatit, firmosi e shpėrndau "falas" Miri Hoti i Bashkisė sė Durrėsit, nė kėmbim tė shitjes sė votave pėr mandatin e pasardhėsit tė shquar Lefter Koka? Mos mė thoni se socialistėt nuk i blenė votat e tė shiturve tė PD nė tetor 2003, nė Durrės, teksa dy vjet mė vonė, PS i humbi 6 mandatet nė kėtė rreth! Veē nė paēin parashutuar alienė pėdėistė nga qielli nė Durrėsin-bastion tė PD, mė 3 korrik. Shifrat dhe realitetet elektorale tė pas '90-ės nė Durrės, aty janė, sikurse edhe vendimet e Mir-socit.
Edhe Fatos Nanos iu ligjėrua ndėrtimi i "Taivani"-t nga konsensusi i pėrkryer i kėshilltarėve demokratikas e atyre socialistė nė Bashkinė e Tiranės, para njė viti, duke ligjėruar kėsisoj riuzurpimin e njė trualli publik, "ēlirimin" e tė cilit nga kioskat, socat e trumbetuan si fitore madhore disa vjet mė parė!!!
Po kėshtu mund tė flasim edhe pėr ndėrtimet pa leje, tė shembura nga pronari i Sarandės Fatos Nano, para dhe pas 3 korrikut, apo ato tė ndėrtuara me lejen e gjokėve e gjikėve tė Sarandės dhe Vlorės, pa harruar kėtu Kakomenė!
Instrumenti qė i vė kapakun batėrdisė sė uzurpimit tė pronave private e publike me ndėrtime, me apo pa leje, dhe qė mundėson kompensimin e pronarėve tė ligjshėm, ėshtė verifikimi i ndėrtimeve dhe i burimit tė investimeve nė tė gjithė vendin, sipas Ligjit Anti-Mafia, ēka do t'ua linte barrėn e provės sė vėrtetimit tė burimit tė ndershėm, bash rojeve e shėrbėtorėve "pronarė", qė hanė nė darkė bukė me ēaj, e qė pėr 15 vjet veēse kanė lypur copa buke.

Sipas jush, cila do tė ishte mėnyra mė efikase e zgjedhjes sė drejtuesve dhe titullarėve nė universitete?
Sikurse e kam theksuar edhe nė intervistat e kaluara, "pushteti pedagogjiko-shkencor" ka qenė mekanizmi mė i urryer i instrumentalizimit dhe politizimit pėr interesa partiake, tė sistemit arsimor nė pėrgjithėsi, dhe atij universitar nė veēanti. I gjithė enturazhi aktual i patriarkėve tė Arsimit nė Shqipėri, ėshtė pjellė dhe emėrtesė e politikės, kryesisht asaj kom-socialiste, qė me anė tė kėtij sistemi, uzurpoi dhe siguroi shkollimin, punėsimin dhe mė pas vazhdimėsinė e pushtetit tė etėr-bijve, si dhe privilegjet financiare e gjithfarė tė tillash, qė vinin nga pushteti arsimor. Kjo ishte edhe arsyeja e "miratimit" me shpejtėsi, nė prag tė dorėzimit tė ēelėsave tė pushtetit, tė dy universiteteve nė Durrės e Berat, pa kurrfarė infrastrukture dhe fondesh buxhetore tė planifikuara mė parė. Kėsisoj edhe soc-llapushėt e rėnė nga pushteti punėsoheshin, edhe qeverisė sė re i ngrihej "lak-litari i Nastradinit" nėpėr kėmbė, qė tė thyente qafėn sa mė parė, bash nė "varreza".
Unė jam plotėsisht i bindur se tė gjithė drejtuesit e katedrave, dekanateve e rektorateve tė sotėm, janė emėruar nga Nano, Ruēi dhe polit-byroja e PS, me sugjerim nga lart dhe "vullnet nga poshtė", nėpėrmjet zgjedhjeve "demokratike". 
Gjatė diktaturės, trupa pedagogjike universitare ishte totalisht e ngritur mbi baza krahinore e politike, prej nga vinte edhe kasta e PPSH, dhe, pėr inerci, ky nepotizėm krahinor e politik u trashėgua edhe pas '90-ės, duke arritur abisin pas qershorit 1997. 
Pa dashur tė hyj mė thellė nė brendėsi tė synimeve, parimeve dhe kritereve tė reformės sė grupit tė punės pėr reformimin e Akademisė dhe Arsimit tė Lartė, pėr ēka mendoj se pasqyra e z.Berisha referuar instituteve tė A.SH, organigramės sė tyre, punės shkencore dhe fondeve, ėshtė ngjethėse dhe domethėnėse, mendoj se nė krye tė dekanateve dhe fakulteteve, qeveria dhe ministria e Arsimit duhet tė emėrojnė titullarėt, si garanci pėr kryerjen e reformave planifikuara, qė do tė mundėsonin firmosjen dhe jetėsimin e Kartės sė Bolonjės. Unė jam i bindur se reformat nė A.SH dhe universitete, janė dhe duhet tė jenė thellėsisht politike. Dhe s'ka si tė jetė ndryshe, pėrderisa janė jetėsimi nė praktikė i politikave shkencore dhe arsimore tė njė qeverisjeje politike, produkt i votės politike, nė mbėshtetje tė partive politike tė maxhorancės sė sotme. Sepse reformat tė tilla janė, politike. Sepse nuk ka dhe nuk mund tė ekzistojnė reforma totale sistemore, qė tė mos jenė produkt i politikave, qė burojnė nga programe politike tė votuara e tė mishėruara gjithashtu nė programe qeverisėse tėrėsisht politike. Dhe kėtu nuk hyn fare "Autonomia" e shumėpėrfolur, e cila nga vetė kuptimi, nuk ėshtė pavarėsi e plotė, dhe s'mund tė jetė e tillė, pėrderisa paratė i paguan qeveria politike, qė menaxhon paratė e taksapaguesve-zgjedhės politikė.
Referuar zgjedhjeve tė titullarėve drejtues nė universitete, mendoj se ata nuk duhen zgjedhur bazuar nė titujt shkencorė, por nė aftėsitė organizative dhe pėrkushtimin pėr reformimin e thellė tė arsimit universitar. Dhe nė kėtė drejtim, sėrish, kurrfarė autonomie, qoftė edhe ajo me targė perėndimore, nuk mund tė qėndrojė nė kėmbė pėrballė vullnetit politik tė maxhorancės, qė mishėron dhe pėrfaqėson mbėshtetjen e shumicės sė zgjedhėsve!!! 
Unė edhe sot e gjithė ditėn, nuk arrij tė kuptoj e perceptoj se ēfarė principesh dhe idealesh tė larta mund ta shtyjnė njė shkencėtar, pedagog vizionar atdhetar, pėr tė kandiduar pėr postin e dekanit apo rektorit, pėrveēse pėrfitimeve tė pista apo tė dyshimta financiare, si nė keq-menaxhimin e fondeve, e pėr ēka aq shumė pėrflitet, ashtu edhe nė shitjen e paturpshme tė tezave e testeve tė provimit, apo shtesave tė tė drejtave tė studimit, qė akordohen nga dikasteri!!!
Unė jam i bindur se jashtė kėtyre interesave kriminale, asnjė pedagog, autor tekstesh, e qė i ka tė shenjta dijet shkencore dhe pasionin pėr mėsim-dhėnien, nuk do tė pranonte tė bėnte menaxherin, duke u shkėputur nga studentėt dhe veprimtaria akademiko-shkencore e drejtpėrdrejtė, nė kėmbim tė postit tė njė menaxheri qė ngjan rėndom me njė drejtor qė merret edhe me pastruesit. Dhe pėr kėtė, kam bindje tė plotė e tė palėkundur.
Pėr ta ilustruar, do tė sillja shembullin e njė drejtuesi tė lartė nė njė universitet unikal tė Tiranės, mik i Fatos Nanos dhe beniamin i PS, i cili pasi dha eksterierat e universitetit qė drejton, pėr lokale nė bashkėpronėsi me Kacangjelin dhe soc-kastristėt, arriti tė shndėrrojė nė Pub-privat edhe interierin e shkollės, ambiente kėto ku shullėhen, drogohen e vilen nga xhepat, studentėt qė largohen nga mėsimi, pasi pedagogėt e kėsaj "shkolle autoritetesh" takohen me ta njė herė nė Shėn-Llesh.

Jeni shprehur se universiteti ynė po shkatėrrohet. Cili mendoni se ėshtė mekanizmi mė efikas pėr ringjalljen e arsimit tonė dhe arritjen e standardeve qė kėrkon nėnshkrimi Kartės sė Bolonjės?
Ashtu sikundėr edhe PLL ka deklaruar e sugjeruar, lipset reformimi rrėnjėsor i pėrmbajtjes sė teksteve shkollore. Dhe masa mė e mirė pėr arritjen e kėtij qėllimi, ėshtė hartimi me shpejtėsi i teksteve alternative, ēka do t'i jepte fund pushtetit tė pakufizuar tė autorėve dhe teksteve tė hartuar nga sharlatanėt kom-socė, qė kanė uzurpuar katedrat dhe shkollat tona.
Gjithashtu, nė thellim tė praktikės sė liēensimit tė shkollave private, me shpejtėsi, qeveria dhe Ministria e Arsimit, mendoj se duhet tė liberalizojnė regjimin e liēencave pėr hapjen e fakulteteve privatė alternativė, pas paraqitjes, shqyrtimit tė imtėsishėm tė programeve dhe pedagog-kandidatėve pėr jetėsimin e tyre, qofshin kėta pedagogė aktualė, tė tjerė jashtė fakulteteve, apo tė pensionuar. Sepse vetėm kėshtu, nėpėrmjet konkurrencės, mund tė shpartallohet Mafia socialiste qė ka uzurpuar Arsimin tonė, dhe mund tė pėrmirėsohet me shpejtėsi cilėsia skandaloze e programeve, e dijeve, e mėsim-dhėnies dhe diplomave, pasoja kėto tė njė pushteti kriminal dhe klientelės sė tij politike, tashmė tė shembura mė 3 korrik. Pėr kėtė, mundėsisht brenda kėtij viti kalendarik, pra qysh nė shtator, pas shqyrtimit tė programeve dhe trupės pedagogjike alternative, qeveria lipset tė stimulojė me ambiente, kredi tė buta e afatgjata, ngritjen e shpejtė tė fakulteteve alternative, krahas kontrollit tė tarifave e tė normės sė fitimit tė tyre, si masa e vetme pėr garantimin total tė mundėsisė sė shkollimit universitar tė tė gjithė maturantėve e tė tė privuarve nga kjo e drejtė ndėr vite, apo ndjekjes sė fakulteteve tė dyta pėr intelektualėt qė dėshirojnė tė ndjekin tė tillė. 
Stimulim financiar shteti duhet tė sigurojė edhe pėr autorėt e teksteve alternativė, gjithmonė pas ballafaqimit dhe kontrollit pėr cilėsinė, me bindjen e plotė se bash mėsuesit dhe pedagogėt mė tė ndershėm, janė ata qė e kanė kokėn plot dhe janė tė aftė tė hartojnė tekste bashkėkohore, ēka deri mė tash nuk e kanė bėrė ngaqė janė tė varfėr dhe pengohen nga pushtetet me anė tė tė cilave klanet pseudo-shkencore me prapavijė politike, kanė uzurpuar shkollat dhe arsimin shqiptar tė tė gjitha niveleve. 
Gjithashtu, me prioritet, qeveria dhe ministria e Arsimit, mendoj se duhet tė shohin edhe liberalizimin e rrjetit shkollor tė ciklit tė ulėt e 8-vjeēar, nė kėmbim tė cilėsisė dhe tarifave tė pėrballueshme nga familjet e nxėnėsve, nė tė gjithė vendin.
Pėr sa mė sipėr, kam shpresė se ky liberalizim do tė ndihmohet e konceptohet drejt nga kryeministri, personalisht, si ish pedagog i apasionuar, duke garantuar kėsisoj suksesin e njėrės nga reformat, tė cilėn qeveria mund ta ideojė e pėrballojė. Njė reformė e tillė, jo vetėm qė do ta ndryshonte pėrmbajtjen dhe cilėsinė e arsimit tonė, por do tė ishte shpėtimtare.

Pavarėsisht zėrave dhe komenteve tė shumtė pėr reformat e domosdoshme nė administratė, cili ėshtė mendimi juaj konkret nė kėtė drejtim?
Reforma nė administratė ėshtė jetike pėr fatet e shqiptarėve dhe suksesin e kėsaj qeverisjeje. Asnjė qaravitje ndėrkombėtare e kombėtare e kom-socave, asnjė "Status Nėpunėsi Civil" dhe asnjė komision i politbyrosė sė PS pėr tė shkurtuarit nga puna, nuk mund dhe nuk duhet ta ndalojė atė.
Gjatė 8 viteve tė pushtimit socialist tė vendit, banda e kriminelėve e shkatėrroi administratėn duke e mbushur me banditė rebelimi, e deri tek vrasės bashkėqytetarėsh dhe deputetėsh qė i bėnin aksionet vrastare duke mobilizuar komisariate tė tėrė dhe institucione tė shtetit. Megjithatė, krimi mė i rėndė i tyre nuk ishte largimi i kundėrshtarėve politikė, por korruptimi total i administratės me shkeje tė rėnda ligjore dhe pėrfitime materiale, madje deri tek pastruesit dhe sportelistėt, qė kėrkonin rryshfete. Dokumentet-prova aty janė, le tė shfrytėzohen ato dhe do tė shohėsh se, nė shkėmbim tė penalizimit pėr abuzime ligjore e financiare me postin zyrtar, tė gjithė tė korruptuarit do tė paraqitnin vullnetarisht dorėheqjen, duke e liruar shtetin edhe nga barra e pagimit tė njė vit rroge. Dhe kėtu nuk kam parasysh vetėm pėrfituesit e vėrtetė nga grabitja e fondeve nėn administrim, por edhe ata frikacakė, qė mund tė mos e kenė ngjyer gishtin apo ndyer ndėrgjegjen, por qė mundėsuan me firmat e tyre grabitjet e shefave, nė kundėrshtim me ligjet, sidomos atė pėr administrimin e vlerave materiale e monetare, qė edhe sot e kėsaj dite mbetet njė nga ligjet mė tė mira, e qė diktatura e kish nxjerrė pėr tė shmangur abuzimet qė shkatėrronin pushtet-shtetin e saj, ēka ishte e drejtė ekskluzive vetėm e kupolės dhe hierarkisė sė lartė partiako-shtetėrore.
Kom-socat tanė nuk kanė pėrse ankohen pėr largimet nga puna tė afro 2 mijė nėpunėsve nga 120 mijė gjithsej, teksa pas 29 qershorit 1997 e spastruan administratėn nga tė paktėt kundėrshtarė politikė (sepse nė shumicė ishin ata qė mbetėn nė punė pas nenit 24/1, qė demokomunistėt e miratuan si Atu tė "luftės dhe diferencimit politik", por qė nė fakt e pėrdorėn kundėr demokratėve dhe jo kundėr socave tė takėmit tė tyre. Pėr kėtė mjafton tė kontrollohen dhe ballafaqohen borderotė, dhe do tė shihet se pas 29 qershorit 1997, vetėm 20 % e administratės u rinovua, tė tjerėt ishin dhe mbetėn, madje qė nga koha e Tao Taos dhe Tos Nanos.
Socat nuk mund ta mohojnė faktin qė, pasi i pėrdorėn pėr tė bėrė rebelimin, banditėt e tyre, me apo pa uniformė, i punėsuan masivisht nė ministrinė e Rendit dhe tė Mbrojtjes. Madje nė kėtė dikaster, 99 oficerė-rebelė u emėruan bash nė hierarkinė madhore tė Ushtrisė, dhe qė tė gjithė ishin me pėrkatėsi krahinore nga Zona e Parė Operative Vlorė-Gjirokastėr. Kėta dhe tė tjerė, pasi shkelėn betimin ushtarak, shkatėrruan ushtrinė dhe dogjėn atdheun, sot protestojnė pėr rroga e pensione, qė mendojnė se u takojnė si shpėrblim i gjakut dhe kėtyre mėnxyrave. Por tė gjithė jemi dėshmitarė tė faktit qė bash kėta, nė emėr tė "reformės!!!", pas triumfit tė rebelimit, pėr arsye "pėrkatėsie politike", flakėn nga puna 1500 oficerė tė specializuar e trajnuar nga NATO dhe ushtritė e vendeve tė kėsaj aleance. Pėr kėto tė vėrteta ka shkruar shtypi opozitar i kohės, madje bash gazetarė tė opozitės me pėrkatėsi krahinore nga "Zona e Parė", tė cilėt i njihnin mirė zjarrvėnėsit dhe shkatėrruesit-bashkėkrahinarė tė shtetit dhe ushtrisė, gjatė viteve 1997-1999. Asokohe, kėta ushtarakė tė pėrzėnė nga Ushtria, krijuan edhe njė shoqatė, protestuan, denoncuan publikisht zjarrvėnėsit hierarkė tė "Ushtrisė sė re", por pa dobi. Sot, haxhilerėt dhe qatipėt sėrish protestojnė, sepse duan pensione tė larta pėr meritat nė shkatėrrimin e Ushtrisė, mė '97-ėn dhe mė pas, e tė cilėn e kanė katandisur zi e mė zi.
Edhe ndokush qė mund tė ketė shpėtuar pa u ndotur nga administrata e kom-socave, tė jeni tė sigurt se ėshtė krejtėsisht i paaftė profesionalisht dhe bashkėfajtor nė dėshtimin e madh qė shoqėroi barbarinė e shkatėrrimit tė shtetit gjatė pushtimit socialist. 
Thjesht rasti i inxhinierit atdhetar Xhevahir Ngjeqari, i cili i vetėm, ka arritur tė poshtėrojė dhe tė nxjerrė zgupthi njė bandė tė tėrė tė paaftėsh tė tubuar nė ministrinė e Transporteve nga soc-poēat, mjafton pėr tė argumentuar domosdoshmėrinė e reformės sė thellė pėr largimin e tė paaftėve nga administrata. Kjo bandė jo vetėm qė nuk trembet e turpėrohet nga dėshtimi pėrballė Ngjeqarit, por vazhdon tė vegjetojė dhe tė hakmerret kundėr atyre qė po e diskretitojnė, ngaqė askujt nuk i bie ndėrmend se ata duhen nxjerrė me shkelma nga zyrat qė kanė uzurpuar. I njėjti takėm tė paaftėsh, prej vitesh tė tėra pengon liēencimin e biznesmenėve qė duan tė investojnė pėr rivėnien nė punė tė hidrocentraleve tė vegjėl ekzistues, apo qė duan tė ndėrtojnė tė rinj, ēka do tė zbuste krizėn tonė energjitike dhe humbjet nė rrjet, qė vijnė pėr shkak tė transmetimit nė distancė nga burimi...
Tė paaftėt pengojnė sepse nuk dinė tė bėjnė tjetėr, dhe sepse duan para, si rryshfet. Madje edhe kur denoncohen, arrijnė tė justifikohen e mbrohen se gjoja ngurrojnė, ngaqė po pėrgatisin njė ligj tė ri pėr koncensionet!!! Por ky justifikim nuk vlen, pėrderisa ata qė paguan, e morėm liēencėn, pavarėsisht se preteksti i draftit mund tė vlente edhe pėr ta, dhe se, nė shumivėn e rasteve, kėrkesat pėr liēensim i kishin paraqitur mė vonė se kokėfortėt qė nuk pranojnė tė japin rryshfet.
Specialistė tė shquar e tė ndershėm, mė kanė pohuar se kėto banda tė paaftėsh, qė nė kohėn e komunizmit bridhnin botėn, si tė pėrkėdhelurit e pushtetit, nė kėmbim tė privilegjeve dhe posteve ku emėroheshin, u molloisnin gjepura, nė terma tė huaj, kolegėve, sekretarėve tė partisė dhe drejtorėve injorantė. Ky takėm jo vetm qė nuk guxoi ta dėshmonte aftėsinė nė kushtet e ekonomisė sė tregut, por pasi u pajis me tė gjithė teserat e mundshme tė partive nė pushtet, me thonj e me dhėmbė mbeti nė administratė, gjatė gjithė rotacioneve tė paspluralizmit. Sot kėta obskurė, janė pronarė tė projekteve tė mėdha qė i kanė grabitur nėpėr institutet e studimeve dhe projektimeve, duke na dhėnė shembullin mė tė shėmtuar tė grabitjes sė pronėsisė intelektuale dhe tė hierarkimit tė sharlatanizmit me ndihmėn e politikės. 
Janė pikėrisht ky takėm kriminelėsh me diploma, qė sot, me po kėto projekte tė grabitura e tė hartuara nga studiues qė sot ndoshta vuajnė pėr bukėn e gojės, i zhvat shtetit shuma pėrrallore pėr "studime fizibiliteti dhe projekte investimesh publike".
Kjo bandė duhet penalizuar, dhe jo mė tė ngurrohet pėr ta flakur nga administrata.
Ky takėm, mjafton tė merret nė provė pėr ta dėshmuar paaftėsinė, nisur edhe nga logjika elementare se dėshtimi "qeverisės" dhe shkatėrrimi i shtetit e institucioneve, nuk kanė kurrfarė lidhjeje me aftėsitė profesionale dhe pėrkushtimin ndaj detyrės. E kundėrta ėshtė paradoksale.

PLL ėshtė shprehur publikisht dhe ka kėrkuar reformė rrėnjėsore nė KESH! Cili ėshte mendimi juaj personal!
Si bashkėpjestar i vizionit dhe mendimit politik tė PLL dhe lidershipit tė saj, edhe unė ndaj tė njėjtin mendim.
Nė pėrgjigje tė pyetjes suaj, mė lejoni tė bėj njė retrospektivė pėr KESH-in gjatė viteve tė tranzicionit.
Nė kohė tė Ēarēanit dhe Harilla Papajorgjit, Komisioni i Planit tė Shtetit dhe diktatura, tė varnin pėr llape nėse KESH planifikonte tejkalim tė normės prej 23 % tė humbjeve teknike dhe joteknike nė rrjet. Dhe kjo nuk ishte demagogji e planifikimit socialist, por pėrvojė konkrete, nė vazhdimėsi. Ndėrsa pas vitit 1990, takėmi i hajdutėve me koperturė politike, guxoi tė planifikonte humbje mbi 50 %, duke arritur nė "realizime" faktike deri nė 72 % humbje nė rrjet, nxjerrė ky si indeks i pranuar e i justifikuar paturpėsisht, si dhe tėrthorazi, nėpėrmjet arkėtimeve qė justifikonin vetėm 28 % tė prodhimit total tė elektronenergjisė nga H/C-et dhe termocentalet. Dhe kjo sepse hajdutėt e KESH filluan tė merrnin rrushfete nė kėmbim tė mosfaturimit tė energjisė sė harxhuar nga konsumatorėt privatė-pronarė tė linjave tė prodhimit. 
Pėr tė pėrligjur kėtė situatė skandaloze, justifikimi u gjet nė "rritjen e humbjeve faktike pėr shkak tė amortizimit tė linjave tė tensionit tė mesėm e atij tė lartė", pėrēka u planifikuan dhe u realizuan investime rinovuese nė shuma tė mėdha, por pa sukses.
Pas vitit 1997, e njėjta bandė e kom-socėve tė KESH u mbajt nė punė pėr tė vazhduar skemėn e vjedhjeve, tashmė nė favor tė "bizneseve socialiste" dhe qeveritarėve tė rinj, tė cilėt u shndėrruan nė pronarė tė vėrtetė tė KESH, por gjithsesi duke fshehur kuotat e prodhimit dhe duke ulur pakėz (nė kufijtė 42-50 %), humbjet e planifikuara e faktike nė rrjet.
Por socat ndoqėn edhe njė skemė tjetėr pėr tė vjedhur nėpėrmjet KESH, ndonėse indirekt. Ata planifikuan fonde kolosale pėr gjoja rinovim tė rrjetit ekzistues dhe investime tė reja pėr ngritjen e nėnstacioneve, prej nga grabisnin pjesėn e luanit. Pas "reformės" sė ēmimeve tė elektroenergjisė dhe ngritjes sė tyre arbitrare e nė kuota marramendėse nė krahasim me koston, ata arritėn ta nxjerrin KESH-in edhe me fitim, ndėrkohė qė vlera e arkėtimeve nga konsumatorėt familjarė, u katėrfishua.
Vjedhjet dhe dėshtimet tyre nė menaxhim ishin aq tė mėdha, saqė pėr tė rregulluar gjoja menaxhimin e KESH-it dhe pėr ta "ngritur atė nė standarde bashkėkohore", nė vitin 2002 pajtuan edhe Enel-in italian, nė emėr tė tė cilit grabitėn 7 milionė $, qė gjoja ia paguan kėsaj kompanie, e cila dėshtoi totalisht dhe me turp.
Pikėrisht pėr tė diskretituar kėto praktika abuzive, ish deputeti krutan i PD, inxhinieri i talentuar Dilaver Qesja, pasi i shkatėrroi nė media keqmenaxhuesit hajdutė tė KESH, nė njė interpelancė parlamentare diskretitoi edhe kryehajdutin Nano, teksa llomotiste gjepurat qė i kishin shkruar ndihmėsit injorantė. Kaq ngushtė u zu Nano-dėshtaku, sa u detyrua tė replikonte me akuza pėr gjoja paaftėsi tė z.Qesja nė punėn e tij si inxhinier i filialit elektrik nė Krujė, ēka shkaktoi ilaritet nė sallėn e Kuvendit.
Thelbi i replikės sė z.Qesja konsistonte nė argumentimin se investimi prej 150 milionė euro i planifikuar nga qeveria pėr gjoja rritjen e prodhimit nėpėrmjet ndėrtimit tė parkut energjitik tė Vlorės me kredi tė BB, ishte aspak rentabėl dhe se, nėse ky investim kolosal do tė pėrdorej pėr ngritjen e nėnstacioneve dhe rinovimin sipas parametrave bashkėkohorė tė rrjetit tė tensionit tė mesėm e atij tė lartė, atėherė humbjet teknike dhe joteknike nė rrjet do tė zbrisnin nė kufij minimalė, ēka e konvertuar nė vlerė monetare do tė ishte ku e ku mė fitimprurėse financiarisht, nė raport me skemėn e qeverisė dhe, njėkohėsisht, do tė shėrbente si ndėrhyrje shpėtimtare pėr normalizimin e parametrave teknikė tė rrjetit tonė energjitik.
Kėtė konkluzion tė z.Qesja ma kanė mbėshtetur ustallarė tė energjitikės shqiptare, tė cilėt vlerėsuan lart dijet dhe aftėsitė e tij. Mendimi i tij profesional, nė atė interpelancė u hodh poshtė nga maxhoranca varrmihėse me nė krye varrmihėsin mė tė talentuar Nano, por z.Qesja triumfoi teksa zhvleftėsoi dhe ridikulizoi edhe batutat bajate tė hazėr-xhevapit pijanec dhe llapush-sejmenėve tė tij, qė popullonin stafin kryeministror, qeverinė dhe parlamentin qė shkoi.
Kam menduar se z.Qesja do tė ishte sėrish deputet, apo tė paktėn drejtuesi kryesor i KESH pas 3 korrikut, por fatkeqėsisht kjo nuk ngjau!!
Pėr fatin e zi tė shqiptarėve, gjatė pushtimit socialist u planifikuan nė buxhet dhe u lėvruan afro 1 miliardė euro pėr blerje energjie, "investime kapitale (pėrfshirė edhe nėnstacione tė reja)" e "rinovime" tė rrjetit, pėr tė cilat nuk kam as dyshimin mė tė vogėl se, gjysma e fondeve tė akorduara, u vodh. Por fatkeqėsisht, sėrish jemi aty ku ishim dhe, me gjasė, do tė dergjemi ende nė errėsirėn pėr tė cilėn kontributi i kom-socave ėshtė vendimtar, e pėr ēka mbetet vetėm tė dekorohen, pėrderisa edhe nė fund tė mandatit, ata jo vetėm qė guxuan tė bėjnė rrush e kumbulla plot 150 milionė euro, por edhe kur, pasi grabitėn me mėnyra tė kamufluara 50 milionė euro nė arkėn e KESH, pėrsėri nuk u hyri gjemb nė kėmbė.
Por pėrderisa reformėn nė KESH ka mbetur ta bėjė takėmi i Demir Agastrės, (ish drejtori devolli i KESH-it tė Tiranės), pėr tė cilin Harasan-"gėlqerja e pashuar" u ankua publikisht se e kishin transferuar nė "internim", nė Has, mirė tė na bėhet, se e meritojmė errėsirėn.
Kėtij debili qė erdhi nga Devolli me njė gjel plaēka, para do vitesh, pėr meritat e shquara, ata qė e emėruan, le t'i vėnė kuzhineta edhe vilės sė tij 5-katėshe, tė ndėrtuar nė Selitė me paratė e "djersės" qė i rrodhi "ēurkė" gjatė drejtorllėk-errėsirės sė kryeqytetit ndėr 5 vite, sepse ėshtė "gjynah".
Tė tillė si Demkė-devolliu ka sa tė duash nė KESH. Ndoshta kėtė takėm ka patur parasysh edhe devolliu tjetėr, Agolli...
Tani duan tė na i ngrenė sėrish ēmimet e elektro-energjisė, pa marrė parasysh koston reale tė prodhimit, qė ėshtė jo mė shumė se 20 lekė tė vjetra pėr kilovator. Dhe kėsaj nuk i thonė reformė ēmimesh, por Anti-reformė, sepse reformat e vėrteta e tė studiuara, shoqėrohen me ulje tė ēmimeve e tarifave, pėr shkak tė rritjes sė efikasitetit nė menaxhim, dhe jo e kundėrta. Por nė Shqipėri ndodhin paradokse, sepse jemi unikalė...

Duke marrė shkas edhe nga njė analizė e juaja, cila mendoni se do tė ishte konkretisht rruga e pėrmirėsimit tė situatės nė KESH?
Si gazetar, gjithmonė i kam ballafaquar me specialistė, idetė qė gjallojnė nė shtypin tonė, e qė, pėr turp tė atyre qė bėjnė ekspertin nė organet qeverisėse dhe mbushin xhepat me para e suksese, teksa vazhdojmė rrokullimėn drejt "nadir-it" nė klasifikimet botėrore, kėto ide vazhdojnė tė injorohen e anashkalohen, ēka mė kujton shprehjen "po vure prapanicėn tė gatuajė, s'ka nevojė pėr menu, sepse dihet gjella qė do tė hash...".
Duke e pėrmbledhur informacionin, mė konkludon se, nėse KESH-i ynė do tė hartonte strategji tė sakta pėr konjeksionin e rrjetit tonė me atė tė KEK-ut tė Kosovės, jo vetėm qė nuk do tė njihnim mė kriza, por valuta e importeve pėr 2 miliardė kilovatorė nevoja vjetore, do tė arkėtohej nga vėllezėrit tanė, qė nuk janė Jushēenko-sllavi i Ukrainės, pėr tė na lėnė nė terr, e as kompanitė ballkanase e mė gjerė, qė ta masin kokėn me pe, duke na shitur energji me ēmime shumė mė tė larta se ato tė bursės sė Londrės!
KEK i Kosovės ka kapacitete tė instaluara qė mundėsojnė prodhimin e 11 miliardė kilovatorėve nė vit, ndėrkohė qė nevojat vjetore tė konsumit tė brendshėm atje, janė vetėm 4 miliardė. Pra rezervat nė kapacitetet prodhuese, janė 7 miliardė. Pavarėsisht se reformimi i njimendtė teknik e strukturor i KEK-ut tė Kosovės ėshtė penguar hatashėm nga paaftėsia e sharlatanėve tė emėruar nga UNMIK, tashmė, pas pavarėsimit tė Kosovės shqiptare, kjo korporatė do tė arrijė ta marrė veten e tė kapė kuotat e dikurshme tė prodhimit, jo shumė tė largėta, por bash tė kohės kur sundonte Sllobo dhe administrata serbe. 
Natyrshėm qė kolonizatorėt serbė do tė merrnin maksimumin e fitimeve nga shfrytėzimi i resurseve tė Kosovės, pra edhe nga KEK, kuotat e prodhimit tė tė cilit para vitit 1999, dėshmonin edhe aftėsitė profesionale tė shkėlqyera tė inxhinierėve shqiptarė, por njėkohėsisht ato vėrtetuan indirekt edhe kapacitetet teknike e tė prodhimit qė mund tė arrihen me lehtėsi edhe sot. Mirėpo UNMIK-u, qė nuk ka dėshmuar kurrfarė ndjeshmėrie dhe pėrgjegjėsie nė qeverisjen e vendeve ku ėshtė instaluar dhe ka drejtuar, fakt ky tashmė i njohur botėrisht, jo vetėm qė nuk mundi tė rrisė kuotat e prodhimit tė elektro-energjisė nga Tec-et e Kosovės, por arriti t'i lėrė nė errėsirė edhe vėllezėrit shqiptarė tė pėrtej kufijve administrativė, (pėr tė mos na ndarė nė errėsirėn tonė), aqsa nė mėnyrėn mė perfekte, njė qytetar shqiptar e cilėsoi kėtė realitet me fjalėt: "Qyshse 'struja' u ba rrymė, kena metė n'errsinė, pa drita. E tash na duhet me thirrė prap shkjaun, me na ndriēue...". 
Duke perifrazuar mendjendriturin Arbėr Xhaferri, do tė thoja me plot gojėn se ka ardhur koha tė integrojmė tregun komplementar mbarėshqiptar nė hapėsirėn ballkanike, pėr tė mbijetuar dhe mundėsuar mė pas integrimin e shumėdėshiruar nė BE, para sė cilės duhet tė shkojmė tė integruar ndėr vedi, mė parė...
Kėto qė them, meritojnė tė thuhen me piskamė, qė tė hyjnė nė veshėt e pushtetarėve...
Kur tė tjerėt thonė gjepura, pėrse ne qė mendojmė ndryshe, nuk paskemi tė drejtė ta themi mendimin tonė?! Hajt tė ulemi dhe t'i lėmė mėnjanė monologjet dhe fjalimet programatike nė mbledhjet e punės. 
Pėrse vallė pushtetarėt e lartė paskėrkan tė drejtė tė na pėrsėrisin, nga viti nė vit, fjalimet e shkarrashkruesve qė mbajnė pėr ekspertė, ekspertiza dhe profesionalizmi i tė cilėve na ka katandisur kėtu ku jemi, nė vend tė fundit dhe me shpresa tė bjerruna! Ka ardhur koha qė gjėrat tė thirren me emrin e tyre.

Mė lart jeni shprehur kalimthi edhe pėr agroturizmin! A mund ta konkretizoni mendimin tuaj pėr zhvillimin e kėtij sektori?
Koncepti "agroturizėm" nėnkupton tėrėsinė funksionale tė dy sektorėve prioritarė pėr ekonominė tonė. Por nėse pėr turizmin ekziston njė frymė dhe konceptim nxitės, nisur edhe nga interesat tė drejtpėrdrejta tė politikanėve-pronarė tė trojeve dhe ndėrtimeve turistike nė bregdet, pėr bujqėsinė askush nuk po e vė ujin nė zjarr.
Nisur nga ideja e "komplementaritetit ekonomik tė faktorit shqiptar", qė citova mė lart nga z.Xhaferri, mė rezulton se nacionalizmi ekonomik i shqiptarėve, pavarėsisht kushteve mizerabėl qė ofron turizmi ynė, do tė mbetet shpėtimtar pėr gjallėrimin e turizmit tonė bregdetar (jo atij malor, tė cilit nuk i ka ardhur koha, ende). Por nėse vėllezėrit tanė pėrtej kufijve, kanė vendosur tė frekuentojnė bregdetin (pėr tė cilin armiqtė serbė ndėrmorėn disa pushtime gjatė shekullit tė kaluar), politikanėve dhe nėpunėsve tanė tė "varfėr", do t'u sugjeroja miqėsisht qė tė mos dėftejnė se kanė aq para sa tė frekuentojnė plazhet e huaja, e ku shpenzimet qė bėjnė ua nxjerrin zbuluar "ndershmėrinė", duke dėshmuar edhe mungesė atdhetarie, si dhe frikė pėr zbulimin e harxhimeve prej sheikėsh.
Pėr turizmin, do tė thoja se ka ardhur koha qė, pjesė integrale e zhvillimit tė tij, duhet tė bėhen edhe pronarėt legjitimė shqiptarė, qoftė kur zotėrojnė prona nė bregdet, ashtu edhe nė sensin e kompensimit me tė tilla, pėr tė mos ua dhėnė kėto mundėsi vetėm paēove, poēėve, finove, pustinėve, carapulėve e nanove tė ish pusht-shtetit, apo klientelės sė tyre politike, deri edhe tė huajve qė kanė gardhuar bregdetin tonė, takėme klienteliste kėto, qė janė shpėrblyer me qindra hektarė pėr gjoja fshatra turistike, nė pronė private dhe shtetėrore. Ndoshta ka ardhur koha qė drejtuesit e Komitetit Shtetėror pėr Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, tė thirren e tė japin llogari, se ē'kanė bėrė pėr tė justifikuar pagėn dhe punėsimin nė njė organizėm tė ngritur me sugjerimin e ndėrkombėtarėve, afro 6 vjet me vonesė, nė pėrmbushje tė detyrimit kushtetues lidhur me pronat, si dhe atij moral e administrativ, lidhur me kėrkesat e bashkėsisė ndėrkombėtare dhe personalisht tė z.Priebe, bash nė prag tė pėrmbylljes zyrtare tė negociatave pėr Asociim-stabilizmin nė BE.
Ndėrsa lidhur me bujqėsinė, do tė theksoja se e kam ndjerė vehten keq, teksa kam dėgjuar ministrin e Bujqėsisė tė shprehet se, "nė muajin mars" ky dikaster do tė "shpalosė platformėn e punės" pėr kėtė sektor jetik. Dhe kjo sepse nuk arrij tė kuptoj se ēfarė kanė bėrė kėta politikanė gjatė 8 vjetėve nė opozitė dhe gjatė 8 muajve nė pushtet, qė akoma nuk paskėrkan mundur tė hartojnė dhe shpalosin masterpalanet e zhvillimit perspektiv tė bujqėsisė shqiptare!!!
Duke qenė plotėsisht i mendimit se duhen denoncuar abuzimet dhe klientelizmi politik me grantin japonez dhėnė pėr fermerėt shqiptarė, me ēka pėr muaj tė tėrė ėshtė marrė dikasteri i Bujqėsisė, apo me investimet pėr rrjetin drenazhues e kullues pėr parandalimin e pėrmbytjeve, deri tek shembja e ndėrtimeve vėrtet penguese mbi kolektorė..., akoma nuk ėshtė bėrė e qartė, me statistika, se ēfarė nivelesh tė prodhimit vendas trashėgoi kjo qeveri, dhe cilat janė objektivat, nė shifra e afate, nga dikasteri aktual i Bujqėsisė.
Ndėrkohė qė Sokrati i Komitetit Shtetėror pėr Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, dha alarmin nė Kuvend pėr mungesė totale tė fondit tė tokės sė lirė pėr kompensimin e pronarėve, ēfarė do tė thoshte ministria e Bujqėsisė pėr 140 mijė hektarė tokė tė ish NB-ve, me tė cilat, dikur, ėshtė shpėrblyer padrejtėsisht klientela politike e pushteteve, sa kohė qė ministria e Bujqėsisė ka qenė dhe mbetet dikasteri i ngarkuar ligjėrisht pėr ndjekjen dhe realizimin e "reformės sė tokės" konform Ligjit 7501?
Ēfarė projektesh ka ky dikaster pėr rishikimin e marrėveshjeve tė Tregtisė sė lirė me vendet e rajonit, marrėveshje kėto krejtėsisht me leverdi tė njėanshme, qė kanė penalizuar e asfiksuar pėrfundimisht prodhimin tonė tė brendshėm bujqėsor? Ēfarė draftesh po harton ajo pėr miratim nė qeveri e Kuvend, pėr zgjidhjen e kėtij problemi akut, pėr tė cilin pėrfaqėsuesit e agrobiznesit kanė ngritur shqetėsimin e tyre tė natyrshėm? Dhe nėse nuk ka tė tilla, atėherė pėr ēfarė vlejnė grantet nė bujqėsi, e pėrse u dashka bėrė fushata e betejave me bajlozėt e shpėrdorimit korruptiv tė kėtyre granteve e kredive, sikurse edhe i famshmi subvencionim i ēmimit tė naftės pėr fermerėt?
Ēfarė projektesh ka ministria e Bujqėsisė pėr rigjallėrimin e prodhimit tė duhanit dhe industrisė sė prodhimit vendas tė cigareve, teksa importojmė thuajse totalisht tė gjithė duhanin qė konsumojmė, ndėrkohė qė dikur eksportonim sasira tė mėdha?! Ēfarė mendohet nga ky dikaster pėr rikthimin tek tradita e vjetėr e Belshit, Shtojit e Sheldisė, me duhane tė cilėsisė mė tė lartė, qė dikur ēanin me sukses tregjet botėrore?
Ēfarė projektesh ka ky dikaster pėr ngritjen dhe stimulimin e industrisė agro-ushqimore, teksa importet e huaja nė kėtė lėmė thithin afro 200 milionė euro nė vit, ndėrkohė qė tradita jonė ka qenė e shkėlqyer, madje para vitit 1990, shteti eksportonte sasi tė mėdha tė produkteve tė kėsaj industrie, ku veēanėrisht shquhej duhani?
Ēfarė projektesh ka ky dikaster pėr rritjen e numrit tė krerėve nė tė imta e gjedh, ndėrkohė qė, megjithėse popullsia e vendit ėshtė dyfishuar, akoma kemi arritur vetėm 25 % tė numrit tė krerėve tė bagėtive nė krahasim me vitin 1960?!
Ēfarė projektesh ka ky dikaster pėr stimulimin e fermerėve pėr kultivimin e bimėve medicinale dhe etero-vajore, tė cilat dikur na siguronin tė ardhura tė mėdha nga eksporti? Dhe sė fundmi, a do tė bėjė ndonjėherė vlerėsime krahasuese ky dikaster, tė kuotave tė prodhimit bujqėsor tė kohės sė merhumit, me ato tė sotmet? Sepse do tė ishte fatale dhe diskretituese pėr demokracinė, qė kuotat e prodhimit tė kohės sė diktaturės, tė jenė shumė mė tė ulta se ato aktualet. Sepse kėshtu njerėzit do t'i lėshonin rahmet qoftėlargut, dhe sepse inferioriteti nė kėtė drejtim, do tė ishte pohim indirekt i supremacisė sė sistemit komunist nė ekonomi, duke poshtėruar kėsisoj kapitalizmin, si sistemi i begatimit dhe prosperitetit ekonomik e shpirtėror tė shoqėrisė!!!

 

Po lidhur me pyjet dhe gjendjen e tyre aktuale, cili ėshtė opinioni juaj? 
Njė nga krimet mė tė mėdha kundėr vendit dhe ardhmėrisė sė tij, pas vitit 1990, ėshtė shkatėrrimi barbar dhe prerja pa kriter e pyjeve.
Para vitit 1990, megjithėse ngrohja e popullatės bėhej duke pėrdorur dru zjarri, dhe megjithėse industria e nxjerrjes sė mineraleve konsumonte sasi kolosale lėnde drusore, pėrfshirė kėtu edhe industrinė e ndėrtimit, qė kryesisht pėrdorte lėndė drusore pėr dyer e dritare, nė vend tė pėrdorimit masiv aktual tė duraluminit, gjendja e pyjeve ishte e shkėlqyer. Mė pas filloi katastrofa, qė u stimulua nga ndjenja e fitimit tė privatėve nė kurriz tė kėsaj prone publike, nga korrupsioni i zyrtarėve qė ēoi deri nė miratimin e ligjit kriminal qė lejonte eksportin me ēmime qesharake tė lėndės drusore, gjysėm tė pėrpunuar, ligj qė vazhdon tė veprojė edhe sot.
Por pas vitit 1997, pushtuesit socialistė e shkatėrruan totalisht kėtė pasuri tė madhe tė shqiptarėve, ēka pėr pasojė dhe si qėllim nė vetvete, kjo u shoqėrua edhe me shkatėrrimin e ekosistemeve, erozionin masiv dhe nivelin e lartė tė ndotjes pėr shkak tė shkatėrrimit tė "mushkėrive tė gjelbėra". Ēuditėrisht, bash pėr kėto merita, edhe tash, pas 8 muajve tė ndėrrimit tė pushtetit politik, nuk u gjend asnjė demokratikas pėr tė zėvendėsuar drejtorin e Pėrgjithshėm aktual tė Pyjeve nė ministrinė e Bujqėsisė, mikun e Nanos dhe anėtarin e KPD-sė socialiste, Kolė Malajn!!!
Kjo simbiozė e demokomunistėve me kom-socat, mė shpjegon skandalin e dikurshėm tė vitit 1995, (pasojė e mendėsisė sė tė njejtit takėm qeveritarėsh tė babėzitur, pavarėsisht nga ngjyrat politike), kur kėrkohej me ēdo kusht firmosja e njė marrėveshjeje koncesionare e tipit tė "Trenit elektrik Durrės-Rinas", me kredinė tregtare prej 15 milionė $ nga BERZH dhe BEI, (tė marrė pėrsipėr nga shteti shqiptar!!!), vetėm e vetėm qė njė kompani ndėrkombėtare me emrin "Snajder", e specializuar pėr shfrytėzimin dhe pėrpunimin e lėndės drusore, tė merrte tė drejtėn e koncensionit pėr shfrytėzimin e pyjeve tanė, nė afate tė stėrzgjatura. Vetėm kėmbėngulja e specialistėve tė ndershėm e anulloi kėtė projekt varrmihės tė pyjeve tona, pasi u shpjegua mungesa totale e rentabilitetit dhe e mosplotėsimit tė kushteve minimale pėr punonjėsit shqiptarė, sidomos pas argumentimit tė grabitjes sė dyfishtė tė pyjeve dhe humbjes financiare tė shkaktuar nga pagimi nė kohė tė shkurtėr tė principalit dhe interesave tepėr tė larta, ndėrkohė qė pėrfituesit do tė ishin kompania e huaj dhe tė korruptuarit tanė.
Megjithė kėtė anullim fatlum, shkatėrrimi i pyjeve nuk u parandalua, teksa privatėt shqiptarė shesin pėr 5 aspra, lėndė drusore nė Itali e gjetkė, duke na shkatėrruar pyjet.
Shembulli i anullimit tė koncensionit tė mėsipėrm, mė kujton pėrgjegjshmėrinė e qeverisjeve tė tė madhit Ahmet Zogu, i cili pėr tė mos pranuar marrėveshje koncesionare me kushte tė disfavorshme pėr shtetin shqiptar, (sėbashku me parlamentin qė i shqyrtoi ato nė maratonėn afro 4 vjeēare), zvarritėn nėnshkrimin e marrėveshjeve koncesionare me gjigantėt botėrorė tė naftės, sikundėr Anglo-Persian Oil-company dhe Standard Oil-company, gjatė periudhės 1922-1926, pavarėsisht presionit dhe interesave politike, qė vinin nga jashtė Shqipėrisė. Po tė tilla, pra vetėm me kushte tė favorshme pėr shtetin shqiptar, pas shqyrtimit tė kujdesshėm e tė zgjatur nė kohė, Mbreti Zog dhe paralamenti i kohės, miratuan dhe dekretuan marrėveshjet koncesionare me SVEA-n e AIPA-n, gjithmonė duke patur nė qendėr tė vėmendjes interesat e shtetit dhe shqiptarėve, dhe jo ato personale. 
Nė pėrfundim tė retrospektivės sė mėsipėrme, theksoj bindjen e kolauduar edhe nė konsultat me specialistė tė shquar tė kėsaj fushe, se vetėm anullimi i liēencimit tė shfrytėzimit tė pyjeve nga privatėt, amendimi i ligjit pėr pyjet me masa tė ashpra pėr kundravajtjet dhe shfrytėzimi racional e i kontrolluar vetėm pėr dru zjarri, pėr njė periudhė gati 20 vjeēare, mund tė rikuperojė dėmet kolosale dhe gjendjen aktuale tė pyjeve tona. Nė tė kundėrt, kjo pasuri e madhe kombėtare, erozioni rrėnues, shkatėrrimi i ekosistemeve dhe "mushkėrive tė gjelbėrta", do tė jenė tė pakthyeshme. 

Eshtė krijuar pėrshtypja se kapitulli i fajdeve dhe kompensimi, qoftė edhe nė masėn 11 %, i deklaruar dikur, tashmė janė mbyllur dhe kursimet e shqiptarėve kanė humbur pėrfundimisht! Cili ėshtė mendimi juaj pėr kėtė problem?
Problemi i Fajdeve dhe i tė ashtuquajturave Piramida, ėshtė misteri dhe njėkohėsisht treguesi mė sintetik i poshtėrimit qė klasa politike i ka bėrė shqiptarėve. Dhe kur mendon se fajdetė e piramidat shėrbyen si "shkaqe" dhe pretekste tė rrėnimit dhe pragluftės civile tė '97-ės, atėherė indirekt bėhet e qartė se zbardhja e Fajdeve, qė u pėrdorėn politikisht pėr shkatėrrimin e Shqiptarisė, ishte dhe duhet tė mbetet njė prioritet madhor i maxhorancės sė sotme nė pushtet, e cila edhe u fajėsua e u pėrmbys me dhunė e gjak nga rebelimi. Shembulli mė domethėnės i vetėfajėsimit tė kom-socave pėr fajdetė, ishte emėrimi i 100 drejtuesve mė tė lartė tė fondacioneve mashtruese, nė detyra tė rėndėsishme shtetėrore pas 29 qershorit 1997. Pra, nė vend qė t'i penalizonte "tė emėruarit e Berishės nė krye tė fajdeve-(sipas Gjino-ushit)", maxhoranca e pas-rebelimit i emėroi ata nė detyra tė larta, nė kėmbim tė kontributeve... 
I vetmi pėrjashtim, madje unikal, ishte mos-emėrimi i kryebanditit tė Jugut, gjeneral Xhevat Koēisė, qė bėri edhe shef-grumbulluesin e parave, edhe drejtuesin e turmave tė "grabitura nga PD", edhe kapobandėn e rebelimit tė armatosur. Mesa duket, do tė ketė qenė dėshira e kėtij "luftėtari" pėr t'i shtyrė ditėt nė limonti e pasuri, pas luftės "heroike". 
Unė jam i bindur se kapitulli i rebelimit ėshtė mbyllur plotėsisht, por nuk duhet mbyllur ai i grabitjes sė parave dhe shkatėrrimit tė kompanive rentiere e investuese, sidomos pas fillimit tė auditimit nga "Deloitte&touch", kur kėto kompani e pranuan funksionimin e mėtejmė si shoqėri aksionere me pjesėmarrjen dhe kontrollin e qytetarėve-aksionerė. Dhe kjo bindje mė buron nga fakti se askush, pra as kompania menaxhuese dhe e auditimit "Deloitte&touch", nuk e zbardhėn gjendjen e tyre financiare, rentabilitetin dhe kapacitetet drejtuese e menaxhuese, pėr ēka mė vonė kjo kompani pohoi presionet politike tė Nano-qeverisė, nė kėmbim tė 6 milionė $ qė mori pėr "ekspertizėn".
Kurrė nuk e kam besuar se komisionet parlamentare, pra ato tė ngritura nga parlamenti si tempulli i demokracisė, nuk janė gjė tjetėr veēse komisione pėr mbylljen e pusetave qė kutėrbojnė, sepse ky do tė ishte fillimi i diskretitimit publik tė parlamentarizmit-sintezė e demokracisė aq tė ėndėrruar. Por ja qė kėshtu ndodhi.
Pėr t'i ndihur sadopak zbardhjes sė kėtij krimi makabėr, do tė citoja vetėm disa shifra tronditėse, qė tė kuptohen pėrmasat e kėsaj grabitjeje gjigante tė parave tė shqiptarėve. Konkretisht, askush nuk sqaroi se cilėt ishin grabitėsit e shumės prej 130 milionė $ tė VEFA-s, qė u tėrhoqėn me urdhėr tė Malajt, Finos, Nanos e Ruēit, nga sportelet e Bankės Kombėtare Tregtare, ndėrkohė qė dokumentat janė aty!? Cilėt janė pėrfituesit e blerjes pėr pesė kacidhe tė aseteve tė piramidave, a janė hipotekuar ato, nė emėr tė kujt dhe ēfarė mendon tė bėjė qeveria aktuale nė kėtė drejtim!? Cila ėshtė e vėrteta e 100 milionė $ tė transferuara e tė verifikuara nė njėrėn nga bankat svicerane, nė pronėsi tė VEFA-s, riatdhesimi i tė cilave ėshtė refuzuar nga pala svicerane me argumentin absurd se, si para tė vėna me anė tė krimit, ato sekuestrohen!!? Cila ėshtė e vėrteta, ēfarė di dhe ēfarė kanė bėrė Prokuroria e Pėrgjithshme dhe qeveria aktuale, lidhur me kalimin e paligjshėm dhe fshehjen e 150 milionė $ tė kompanive nė Greqi, nga sekser-trafikanti Vavilis, ndėrkohė qė ky ėshtė kapur dhe sėshpejti po ekstradohet nga Italia pėr nė Greqi!?
Qeveria aktuale duhet tė fillojė sa mė parė sqarimin e kėtyre pikave tė errėta, sepse askush me mend nė kokė nuk do tė guxonte tė bėnte shaka me probleme dhe shifra tė tilla. 
Askush tė mos pandehė se shqiptarėt kanė harruar, sikurse edhe tė mendojė se maxhoranca e sotme, qė gjithmonė ka deklaruar vetėm pėrgjegjėsinė morale pėr lejimin e fajdeve, (duke ia lėnė barrėn e turpit dhe grabitjes socialistėve), sot tė bėjė harraqin e tė paditurin, teksa ka pushtetin dhe tė gjitha instrumentat pėr t'i shkuar deri nė fund kėtij problemi. 
Tingėllojnė gjepura pretendimet se "gabuam..., dhe e morėm reston nga votuesit...". Jo! Pėrgjegjėsitė penale tė rėnda, nuk janė pėrgjegjėsi politike! Ndryshe do tė duhej tė pohonim se ekziston njė politikė penale diferencuese, e llojit tė komunizmit, sipas sė cilės politika, kurrė dhe asnjėherė, nuk mund tė penalizohet!!! Por jo, nuk mund tė jetė kurrsesi kėshtu, sepse kėtė absurd e pėrgėnjeshtron praktika demokratike botėrore, dhe njėkohėsisht ky pohim do tė zhvleftėsonte totalisht "luftėn kundėr korrupsionit", pėrderisa askush nga politikanėt nuk do tė penalizohej pėr grabitjen e 1.3 miliardė $!!! Atėherė shtrohet pyetja: kur penalizohet njė politikan dhe ē'vlerė kanė akuzat nominale pėr korrupsionin e socialistėve, nėse harrohet grabitja e parave tė fajdeve?
Unė akoma nuk e kuptoj pėrse nuk e kanė emėruar Fahrudin Arapin nė ndonjė post tė lartė, pėr kontribute madhore dhe aftėsi tė rralla profesionale? Athua vallė t'i ketė ditur shkaqet e vėrteta tė paprekshmėrisė sė Fahrudinit, ish kryeministri Fatos Nano, i cili, kur Arapi iu ankua se e sulmojnė politikanėt dhe mediat, nga tė gjitha anėt, i tha publikisht nė festėn e PS mė 10 qershor 2004, bash nė ish vilėn e shokut Enver: "Mos e ēaj trapin Faro..., se s'kanė ēfarė tė tė bėjnė..."?!
Ndoshta edhe Arapi, edhe Komisioni i tij, pėrbėjnė Top-sekret shtetėror!!!

Cili ėshtė mendimi juaj pėr pėrplasjet lidhur me tė ashtuquajturat institucione tė pavarura, kushtetuese, dhe a duhet qė ato t'i nėnshtrohen reformave?
Ne jemi vend i paradokseve, dhe ngatėrrojmė kompetencat e Ekzekutivit, me gjoja luftėn politike. Po ju sjell dy shembuj me kuptime tė ndryshme, nga praktika amerikane, ku presidenti ėshtė njėkohėisht edhe kryeministėr.
1-Pavarėsisht fėrkimeve dhe pretendimeve tė ish shefit tė CIA-s, Huverit, pėr "tė dhėna kompromentuese nė dėm tė ish presidentit Xhon Kenedi", si dhe ndihmės politike tė opozitės republikane, Huveri dha dorėheqjen sapo iu kėrkua nga Shtėpia e Bardhė. 
Arsyeja ėshtė e thjeshtė: posti nuk merret me tapi dhe as trashėgohet. Ndaj, kur dorėheqjen e kėrkon eprori, je i detyruar ta japėsh, pa njė, pa dy. Aq mė tepėr kur eprori ka arsye mėse tė mjaftueshme pėr tė motivuar kėrkesėn pėr dorėheqje vullnetare.
2-Tė gjithė e mbajmė mend rastin e skandalit "Levinski", kur prokurori Keneth Starr ngriti akuzėn publike ndaj ish presidentit Klinton. Pavarėsisht nga fakti se Klintoni nuk u hakmorr, pasi mbi tė gjitha kishte ndjenjėn e qytetarisė dhe pėrgjegjėsisė pėr detyrėn, prokurori Starr u shpreh publikisht se, nėse Presidenti (pra kryeministri i SHBA-ve), do t'ia kėrkonte dorėheqjen pas pėrfundimit tė procesit, ai do ta jepte atė "pa mėdyshje, dhe vetėm e vetėm pėr faktin se kėtė ia kėrkonte Presidenti, qė ėshtė drejtuesi mė i lartė dhe politikani mė i votuar nė Amerikė!".
Rastet e pėrmendura nuk kanė nevojė pėr koment. Por ky moral nuk vlen nė Shqipėri, teksa askush nuk e njeh institucionin e dorėheqjes pas kėrkesės sė drejtuesve mė tė lartė tė shtetit. Kėta tanėt kanė lindur shefa dhe drejtorė, dhe opozita ulėret pėr ēimentimin e tyre nė karriget qė janė tė shtetit, i cili ka titullarė dhe pėrgjegjės pėr postet publike me rėndėsi tė jashtėzakonshme. Kjo nuk vlen pėr nivelet u ulta tė administratės, por vetėm pėr nivelet e larta, qofshin ato edhe poste nė krye tė institucioneve kushtetuese. 
Ishte Rexhep Mejdani ai qė ia kėrkoi dorėheqjen Nanos mė 18 shtator 1998, dhe ky u detyrua ta pranonte kėrkesėn e kryetarit tė shtetit, ndėrkohė qė nė partinė-pronė tė tij, as qė kish menduar dhe as qė do tė denjonte ta jepte dorėheqjen, edhe nėse ia kėrkonin.
Tė gjithė nėpunėsit duhet t'u binden lėvizjeve nga postet nė zbatim tė reformės, sidomos titullarėt qė nuk janė pėrfaqėsues politikė tė forcave politike nė pushtet, por veēse tė pėrzgjedhur e tė propozuar nominalisht nga organi i emertesės, apo dekretuesi, qofshin kėta edhe tė miratuar nga parlamenti. 
Opozita jonė, me ulėrimat pėr mbrojtjen me ēdo kusht tė "institucioneve tė pavarura", dekonspiron emėrimet politike tė klientelės sė saj, sepse nėse kėta titullarė nuk do tė ishin tė pėrzgjedhurit e saj, as qė kish pėr ta vėnė ujėt nė zjarr, e jo mė tė mobilizonte rrylat e fytit dhe mediat, duke shurdhuar edhe ndėrkombėtarėt.
Nėse kėto institucione qėnkėrkan tė "pavarura", prej nga varen ato dhe a mund tė ketė pavarėsi tė shenjtė qė nuk lejuaka as kontroll. Ndryshe ē'kuptim do tė kishte parimi i njohur "check&ballance", nėse ato do tė shpalleshin tė paprekshme e tė pakontrollueshme?! 

Cili ėshtė komenti juaj pėr pėrplasjen Prokuror i Pėrgjithshėm - maxhorancė?
Unė nuk arrij ta kuptoj guximin e kėtij njeriu qė, nė vend tė dorėheqjes me vrap, hedh vickla, ndėrkohė qė meriton byzylykėt pėr moskryerje me dashje tė detyrės dhe shpėrdorim tė postit zyrtar! Mesa duket, ky njeri di shumė pėr kėta politikanė tė mallkuar dhe sa herė bėn kakėrdhi, shantazhon indirekt banditėt me kollare, qė ta mbrojnė ose tė zbrapsen.
Ky njeri pretendon dhe deklaron paturpėsisht se "nė Prokurori nuk ekziston asnjė dosje pėr korrupsion tė politikanėve...", por harron se nė kohėn kur ministėr i Brendshėm ishte Nero-tani, Divizioni 21 i Natalia Ēea-s, Interpoli dhe Brukseli, kishin dėrguar thasė me dosje korrupsioni e trafiqesh kriminale nė Shqipėri, tek tė gjitha institucionet e linjės. Madje vetė Nero-tani ka deklaruar publikisht se kėto dosje implikonin politikanė tė lartė tė pėrfshirė nė kontrabandė dhe trafiqe, dhe se pėr kėtė arsye, nė zbatim tė detyrės e pėr tė mos mbajtur pėrgjegjėsi, ai ia kish plasur nė derė Mejdanit thesin e dosjeve, dhe se, mesa ish informuar, Xhepi i presidencės ia paskėsh faturuar ato Prokurorisė sė Pėrgjithshme tė Rakipit, tė cilin e kish udhėzuar qė t'u shkonte deri nė fund problemeve!!! Ku janė tani kėto dosje, mos vallė i ka zhdukur Rakipi? Zor ta ketė patur kėtė guxim!!!
Sollaku e di mirė zhurmėn qė pasoi sulmet e Kacangjelit me shokė kundėr Natalia Ēea-s dhe Divizionit 21 tė drejtuar prej saj, pas denoncimit publik nga ky institucion i Euro-doganave, tė kontrabandės dhe trafiqeve, sikundėr e di mirė se ato u pėrzunė me pėrdhunė dhe me para korruptive, qė gjithsesi nuk arritėn tė pengojnė ardhjen e dosjeve tė tjera nga Brukseli dhe Interpoli, qė ndėrprenė karrierėn e "bletėve dhe papadhimėve" tė soc-pusht-shtetit. 
Po pėr vjedhjen e Thesarit tė Kėrrabės, a ka ndonjė mendim Prokurori i Pėrgjithshėm i vendit qė ka pjellė skandalin mė absurd tė tė gjithė kohėrave. Dhe nėse s'ka ndonjė mendim, pėr ēfarė rri nė Prokurori, ēfarė bėn atje?! Por Sollaku e ka tė vėshtirė tė fshijė nga kujtesa e shqiptarėve tundjen nga Kacangjeli nė KPD tė dosjes sė kuqe tė vjedhjes sė "Thesarit tė Kėrrabės", si pėrgjigje shantazhuese publike, ndaj akuzave tė Nanos pėr Shkėmbin e Pėllumbave, e tė tjera bėma tė Naēit, Baēit&company!!! 
Po pėr trafiqet kriminale, a ka ndonjė mendim ky njeri, dhe a e kanė shqetėsuar deklaratat publike tė trafikantit Blendi Mane, qė pretendon pėr lidhje tė zyrtarėve tė lartė socialistė me trafikun e klandestinėve, tė cilin ai e ka bėrė vetė, e pėr tė cilin ka mbushur faqe tė tėra intervistash tė dhėna nė Shqipėri pėr mediat perėndimore, pasi ka bėrė edhe njė vit burg, gjatė tė cilit ka patur punė vetėm me Prokurorinė e Sollakut?
A mund tė mos quhet shpėrdorim me dashje i detyrės prej tij, mosndjekja dhe moszbardhja e afro 400 vrasjeve nė dy rrethe tė Veriut gjatė periudhės 1997-2001, pėr tė cilat nuk ėshtė zhvilluar asnjė proces gjyqėsor, pra nuk ėshtė formuluar asnjė akuzė publike nga Prokuroria, ndėrkohė qė shteti ka paguar afro 1000 policė tė dy komisariateve dhe mbi njė duzinė prokurorėsh vartės tė Sollakut??
E pėrse paguhet e punon ky njeri, i cili nuk guxon tė pėrgėnjeshtrojė akuzėn mė ngjethėse tė kryeministrit, i cili akuzon se organi qė Sollaku drejton, pra Prokuroria, pretendon pa droje se ėshtė thjesht organi i formulimit tė akuzės publike dhe jo edhe organ pėrgjegjės pėr hapjen e proceseve dhe ndjekjen penale!!! Ai e di ky farė juristi se Prokuroria ėshtė e detyruar tė iniciojė hapjen e proceseve, sa herė qė shikon shkelje tė ligjit, madje t'u shkojė proceseve deri nė fund? Pėrse bėn tė paditurin ky prokuror, kur Fatos Nano, pasi lėshoi akuza tė rėnda kundėr ministrave socialistė tė KPD, i kėrkoi Prokurorisė sė Pėrgjithshme qė, "kryesisht", tė merrte nė konsideratė akuzat e tij si shef i maxhorancės dhe ish kryeministėr, dhe tė fillonte procedimin penal pėr tė akuzuarit prej tij, deri edhe pėr lidhje miqėsore me kriminelė tė njohur e me precedentė penalė? 
Ky njeri qė, nė emisionin "Opinion" tė Fevziut, para dy vjetėsh, shpalosi mediokritetin dhe papėrgjegjshmėrinė ekstreme, me njė gjuhė profesionale prej bariu, mbeti nė kujtesėn e shikuesve pėr gafėn mė tė pashmbullt, teksa deklaroi se shumė procese penale mbeten tė pambyllura nė Prokurori pėr shkak se ky organ nuk ka ekspertė kontabėl dhe specialistė tė ekonomisė pėr vėrtetimin e korrupsionit dhe akuzave tė KLSH, tė cilat pothuajse i njoroi si tė pėrgjithshme dhe jo konkrete (pra duke bėrė ekspertin)!!! Por nė atė emision, shijen mė tė hidhur e la anashkalimi nga Sollaku i pyetjes pėr vjedhjen e 1.2 milionė $ nė "Albtelecom", nėpėrmjet njė tenderi me prokurim tė drejtpėrdrejtė, nė favor tė njė firme fantazėm italiane pėr blerje kabllosh, pasuar nga lėvrimi i fondeve nė xhepat e saj pa kurrfarė garancie. Gjithashtu Sollaku nuk bėri asgjė pėr hetimin e vjedhjes prej 9 milionė $, shkaktuar nga shkėmbimet, "kambizmi", gjatė 1 muaji prej "AlbTelecom" pa kurrfarė nevoje, bėrė me urdhėr tė mikut tė Nanos, Dhimitėr Raftit grek, asokohe nėndrejtor i pėrgjithshėm i Telekomit, nėpėrmjet ish Bankės Kombėtare Tregtare tė menaxhuar nga njė tjetėr grek, me emrin Spiro, nėn shembullit e grekut tjetėr Dhimitėr Gazhga, sipas sė njėjtės skemė vjedhjeje, "kambizmit", (gjatė viteve 1988-1990, ku u zhdukėn 340 milionė $ tė shqiptarėve)!!?
Unė jam i bindur se Sollaku do tė pėrfundojė me dėshtim dhe turp, sikundėr paraardhėsi i tij Rakipi, dhe shpresoj se Prokurori i Pėrgjithshėm pasues, nuk do tė jetė "pinjoll i njė familjeje tė varfėr, por tė shquar...".

Meqenėse pėrmendėt korrupsionin nė Albtelecom, cili ėshtė komenti juaj pėr perspektivėn e kėtij gjiganti, sidomos pas gjasave tė anullimit nga qeveria dhe parlamenti aktual, tė marrėveshjes pėr privatizimin e tij nga kompania e shumėpėrfolur "Calik"?
Tashmė ėshtė bėrė i qartė menaxhimi i kėsaj kompanie nė mėnyrėn mė kriminale tė mundshme nga raftėt-grekė tė pushtuesve socialistė, sidomos nė zbatim tė marrėveshjeve tė disfavorshme tė interkonjeksionit me grekėt e AMC dhe Vodafon dhe kompanive korruptive tė miqve tė Nanos, tė liēencuara pėr gjoja menaxhimin privat tė rrjetit rural tė telefonisė fikse, ndonėse ēuditėrisht, as pėr kėto mėnxyra, kryeprokurori Sollaku nuk di dhe nuk ka dėgjuar gjė!!!
Tashmė tė gjithė janė pajtuar me domosdoshmėrinė e anullimit tė kėtij privatizimi korruptiv, nė shifra qesharake, teksa nė marrėveshjen e tė cilit "Calik-energy" detyrohet qė pėr 5 vjet tė investojė vetėm 1 milionė euro dhe tė mos pėrmbushė asnjė kusht pėr punojėsit, pagat, apo krijimin dhe sigurimin e kushteve sociale tė tyre. 
Sipas kėsaj marrėveshjeje, shifra e mbetur prej 100 milionė euro, pas marifeteve tė Kacangjelit, shlyhet nė dy kėste, pėrkatėsisht 40 dhe 60 milionė euro, ndėr tė cilat i pari shlyhet pas njė vit shfrytėzimi, ndėrsa tjetri 1-2 vjet pas kėstit tė parė. 
Bazuar nė fitimin real, dhe jo nė atė korruptiv, i bie qė shlyerja e ēmimit tė blerjes tė bėhet falas, pra nga vetė fitimet nė kohė tė AlbTelecom-it, ndėrsa mė pas fitimi i marrė mbetet i pastėr dhe shkon drejt e nė xhepat e aksionerėve tė vėrtetė, qė mendohet tė jenė bash ata qė e firmosėn kėtė marrėveshje tė turpshme privatizimi.
Mė habit mos'anullimi i menjėhershėm i kėtij privatizimi, teksa "Calik" ka mashtruar se ėshtė ortak i "Turktelecom", ndėrkohė qė nuk ka paraqitur kurrfarė dokumentash pėr tė vėrtetuar kėtė pretendim, ēka pėrgėnjeshtrohet edhe nga fakti se ky i fundit ėshtė privatizuar nė masėn 100 % nga njė kompani gjigante libaneze, nė shumėn marramendėse prej 6.3 milionė euro.
Por qeveria gaboi rėndė dhe i hodhi vetes hije dyshimi, teksa shpalli tenderin pėr pėrzgjedhjen e ndonjė kompanie auditimi tė huaj, "e specializuar nė kėtė fushė", e cila jo vetėm ka gjasa tė na zhvasė miliona euro, si dikur "Deloitte&touch" e Benit, Baēit, Cacit dhe Tos-fahrudinit, por edhe tė bjerė nė ujdi me "Calik"-un pėr ta nxjerrė totalisht, ose pjesėrisht, tė rregullt kėtė marrėveshje poshtėruese.
Po pėrse vallė qeveria nuk iu drejtua Unionit Ndėrkombėtar tė Telekomunikacioneve (IUT-International Union of Telecomunications), qė ėshtė enti ku janė anėtarėsuar kompanitė private e shtetėrore tė afro 30 vendeve mė tė mėdha tė botės? Sepse vetėm nė kėtė rast do tė shpresonim, pa dilema, nė realizimin e njė auditimi objektiv, tė ndershėm dhe bindės, ndoshta edhe falas, dhe pėrgjigjia e tė cilit do tė vinte nė njė kohė rekord, pėr tė na ēliruar nga dyshimet tunduese, pėr tė na hapur kėsisoj sytė dhe perspektivat aq tė dėshiruara?
Unė jam i bindur se ustallarėt pranė qeverisė e dinė mirė kėtė variant auditimi dhe e njohin reputacionin e shkėlqyer tė IUT, por mendoj se shtyhen nga motive tė errėta.
Personalisht jam kundėr zhveshjes sė shtetit nga ky aset fitimprurės, tė cilit vetėm infrastruktura e shpėrndarė nė tė gjithė territorin e vendit i kushton 1 miliardė euro, pėrveē tregut monopol tė telefonisė fikse, klientelės gjithnjė nė rritje dhe liēencės sė operatorit tė tretė celular, qė Cac-greku dhe Raq-raft-greku kurrė nuk ia dhanė e lejuan tė pėrdorej, pėr tė mos konkurruar bashkatdhetarin Kokalis, pronar tė AMC dhe Vodafon, qė kanė vendosur tarifat oligopol pėr shqiptarėt, ndėr mė tė lartat nė botė.
Padyshim qė, nė rastin mė tė keq, pra nė atė tė privatizimit tė detyruar(!!??), rruga mė e mirė pėr parandalimin e njė poshtėrimi pasues gjatė kėtij procesi qė duhet pėrsėritur, ėshtė privatizimi nė favor tė shqiptarėve, me pjesėmarrjen e qytetarėve tė interesuar dhe biznesit tė ndershėm, privatizim, qė minimalisht duhet tė kapė shifrėn dyfish tė tė parit, e qė ėshtė ofruar nga biznesmenėt tanė. Por jam dhe do tė mbetem qė marrėveshja e privatizimit tė parashikojė investime tė mėdha dhe sigurimin e tė adhurave fiskale minimalisht 50 milionė euro nė vit nė buxhetin e shtetit, ndryshe pasuria publike e shqiptarėve do tė njihte grabitjen e radhės, me pasojė korruptimin mė kriminal tė pushtetit. 
Shpresoj se ky gabim me pasoja tė rėnda do tė evitohet, ngaqė askush nuk mund ta marrė aq lehtė guximin tė justifikohet me padijen, qė kurrė nuk ka qenė e nuk mund tė jetė argument.

Cili ėshtė mendimi juaj pėr luftėn pa kompromis dhe zero-tolerancėn ndaj krimit, tė shpallur si prioritet nga qeveria?
Nė kuptimin qė ne legalistėt kemi pėr shtetin, ky qėndrim i qeverisė mė duket i arsyeshėm dhe normal. Por nuk jam aspak entuziast pėr ndonjė fitore ndaj krimit nė Shqipėri. Sepse duke parė prioritetin qė i ka vėnė vetes ministri i Brendshėm dhe dikasteri i tij - atė tė "luftės pa kompromos kundėr krimit tė organizuar", nė tė cilin nėnkuptohet kryesisht lufta kundėr segmenteve shqiptare tė trafikut ndėrkombėtar tė drogave, kuptohet fare qartė se, nė fundore, pėrfituesit kryesorė do tė jenė europianėt, tė cilėve nuk do t'u shkojė mė drogė nga Shqipėria. Por sėrish jam i bindur se ata nuk do tė shpėtojnė nga droga, e cila do t'u hyjė nga kanale tė tjera, joshqiptare, qė do t'i promovojė shumė shpejt krimi i organizuar ndėrkombėtar, pėr ta futur drogėn nė kontinentin e droguar. Ndėrkohė, rinia shqiptare as qė mendohet se mund dhe se do tė shpėtojė vėrtet nga droga, pėrkundrazi... Sepse kapot e trafikut do tė kėrkojnė tė shtojnė konsumatorėt brenda Shqipėrisė, pėr tė kompensuar kėsisoj fitimet qė janė mėsuar tė arrijnė nėpėrmjet tranzitit dhe diferencės sė ēmimeve nė rritje progresive gjatė segmenteve tė trafikimit, deri nė destinacionin europian. 
Ne e dimė shumė mirė se droga na ka hyrė masivisht nėpėr shkolla dhe se Blloku i Tiranės gėlon nga spaēatorėt dhe pėrdoruesit, qė i bėjnė karshillėk policisė dhe ligjit.
Nga ky kėndvėshtrim mė tingėllon qesharak iluzioni se po fitojmė mbi krimin e organizuar, me tė cilin kryesisht kuptojmė trafiqet dhe trafikantėt e tė gjitha llojeve, ndėrkohė qė krimin e organizuar e kemi nė politikė, administratė, biznes dhe nė ekonominė tonė tejet informale. Ky ėshtė krimi i vėrtetė i organizuar nė Shqipėri, dhe jo vetėm pėr nivelin e lartė arsimor dhe profesional tė kupolės, pėr koperturėn-koracė tė padepėrtueshme teksa mbrohet nga politika dhe nga segmentet e administratės qė merret me luftėn ndaj tij, pra Rendi dhe Drejtėsia, e qė vajiset kaq fuqishėm nga biznesi kriminal, qė pastron paratė e krimit nė Shqipėri.
Njė miku im, gazetar investigativ, mė thoshte se vilat mė luksoze nė Tiranė dhe bregdet, janė pronė e shefave tė antidrogės, drejtorėve dhe kryekomisarėve tė Rendit, prokurorėve dhe gjyqtarėve tanė, qė paratė i numėrojnė me kile.
Nė kuptimin e ngushtė tė krimit, si armik i jetės sė njeriut, rrezikun mė tė madh pėr jetėt e shqiptarėve e paraqet krimi ordiner, vrasjet pėr motive banale, motive pronėsie apo gjakmarrjeje, shtuar kėtyre edhe vetvrasjet dhe vdekjet nga aksidentet apo nga pakujdesia nė punė, si nė ndėrtim, KESH etj..
Nisur nga kėto komponente qė ushqejnė vdekjen e njerėzve tanė, mė rezulton se bilanci i ardhshėm i jetėve tė humbura pėr arsyet e mėsipėrme, nuk do tė pėrmirėsohet aspak nė krahasim me kohėn e pushtimit socialist. Dhe kėsisoj, policisė sė pėrkushtuar mė shumė se kurrė, do t'i mbeten si trofe fitoresh dhe suksesesh, vetėm viktima, dosje dhe kriminelė!!! Sidomos kėta tė fundit, qė pasi t'i kapė nė kėmbim tė jetėve tė humbura tė policėve tanė tė varfėr, shteti ynė human do tė pėrgatisė fėt e fėt grazhdet dhe stallat pėr t'i vėnė kėta monstra nė majmėri, nėpėr burgjet ku tashmė gjakėsorėt kanė mundėsi tė mėsojnė edhe kompjuterin dhe tė pėrdorin edhe internetin, qė janė bash mjetet tona tė punės, si gazetarė!
Pra, na rrofshin pėrgėzimet e Interpolit dhe PAMECA-s pėr "luftė pa kompromis kundėr trafikut tė drogave", apo konsideratat e zyrtarėve tė Brukselit pėr "suksese...", ndėrkohė qė varrosim ēdo ditė policė tė vrarė, deri edhe foshnja...
Ndonėse nuk kam thėnė as gjysmėn e atyre qė do tė dėshiroja, ngaqė problemet dhe hallet tona janė tė pafundme, ju lutem ta mbyllim kėtė intervistė, qė padashur na mbėrriti tek engjėjt e masakruar..., pėr ta vazhduar nė njė kohė tjetėr...
Ju faleminderit pėr intervistėn!

Fund
Intervistoi: Zamir GJURGJI

 

___________________________

5 Shkurt 2006
___________________________

Legalistėt kėrkojnė njė rezolutė parlamentare pėr dėnimin e genocidit komunist

PLL: Komunizmi duhet dėnuar si nazizmi

PLL i bėn edhe njėherė apel opinionit kombėtar e ndėrkombėtar, tė angazhohen e tė veprojnė nė drejtim tė dėnimit pa asnjė mėdyshje tė krimeve tė regjimit komunist nė Shqipėri, kurse fajtorėt qė janė tė njohur me emėr e mbiemėr, tė dalin para gjyqit, ashtu siē dolėn nazistėt nė Nyrenberg




Editorial

Vendimi i mirėpritur i Mbretit

Nga Murat BASHA

Deklarata e fundme e Oborrit Mbretėror lidhur me vendimin e vazhdimit tė aktivitetit politik tė Mbretit Leka vetėm nė funksion tė ēėshtjes dhe politikės kombėtare, ka intriguar mediat dhe lojėn politike qė po zhvillohet nė gjirin e pretendentėve pėr "trashėgimtarė politikė tė LZHK", bash kur ėshtė qartėsuar pėr tė disatėn herė se kjo lėvizje e mbylli misionin e saj mė 3 korrik 2005, nė pėrputhje edhe me aktin e themelimit, qė e pėrcaktonte atė thjesht si lėvizje elektorale qytetare. Por pas 3 korrikut, elementė me ndikim politik, qė donin tė sfumonin e asfiksonin PLL, vazhduan gjoja tė elaborojnė dhe artikulojnė qėndrime politike nė emėr tė LZHK, pėr t'u rifaktorizuar nė skenėn politike.
Mbreti Leka, kurrė nuk ka qenė, dhe pėr pasojė nuk mund tė jetė, as sot e as nė tė ardhmen, palė me ndonjė forcė politike, ngaqė qėndron mbi palėt dhe mbi partitė politike. Ndaj inicioi dhe udhėhoqi njė front elektoral sikundėr LZHK, me pėrbėrje tė formacioneve politike, shoqėrisė civile, individėve tė shquar tė qytetarisė shqiptare dhe qytetarėve qė mbėshtesnin njė moral tė ri politik, me karakter kombėtar, pėr forcimin e identitetit kombėtar. Dhe nė LZHK, Mbreti Leka ishte dhe mbeti deri nė fund, pra deri mė 3 korrik 2005, udhėheqės shpirtėror qė nuk kishte asnjė ambicje politike pėr deputet apo ministėr, pėr shkak se qėndron mbi palėt dhe politikėn, si Mbret i ligjshėm, qė nuk ka abdikuar nga froni, ngaqė edhe mohimi i tė drejtės pėr Fronin Mbretėror i ėshtė bėrė nga Kongresi i Pėrmetit, qė ėshtė kongres thjesht i njė partie politike (PKSH), nga 4 parti qė zhvilluan veprimtari politike gjatė LDB, sikundėr ishin edhe OKLL, "Balli Kombėtar" dhe Partia Fashiste Shqiptare.
NMT Mbreti Leka e ka deklaruar publikisht pėrfundimin e misionit tė LZHK pas 3 korrikut, me ē'rast edhe PLL u shkėput nga formacioni zgjedhor i LZHK me vendimin e saj tė datės 18 korrik 2005, dy javė pas zgjedhjeve, ēka u pėrshėndet edhe nga vetė Mbreti, qė mori pjesė nė kėtė takim, ku deklaroi se "Ne (Mbreti flet nė shumės), gjithmonė e kemi vlerėsuar veprimtarinė e Legalitetit pėr karakterin kombėtar dhe vendosmėrinė pėr realizimin e objektivave tė Statutit dhe Programit tė PLL. Kjo vlen edhe pėr ditėt e sotme dhe Ne ju pėrkrahim nė vendimin qė keni marrė", pra pėr shkėputjen nga LZHK, sipas marrėveshjes qė legalizoi krijimin e LZHK si formacion elektoral.
Partitė qė e kanė firmosur marrėveshjen e aderimit nė LZHK para zgjedhjeve, si dhe detyrimin pėr tė konkurruar nė emėr tė saj janė PLL, Partia Konservatore e Armando Ruēos dhe ish Partia Fshatare e Koēi Tahirit, pra asnjė parti tjetėr, qė mund tė pretendojė se mban "tapitė" e inekzistentes LZHK.
NMT Mbreti Leka, pas 3 korrikut ka shprehur gjithashtu konsiderata tė larta pėr PLL, nė njė intervistė ekskluzive pėr gazetėn "Atdheu" tė datės 25 shtator, nė prag tė Kongresit XVI tė 8 tetorit, ku ka theksuar se "Legaliteti ka ecur shumė pėrpara qė prej kohės kur drejtohej nga z.Gurollari dhe ėshtė fuqizuar shumė. Por fatkeqėsisht, prej LZHK-sė, nė zgjedhjet e 3 korrikut ajo ėshtė dėmtuar...". Dhe kjo deklaratė pėrkthehet qartė se, pas zgjedhjeve, Mbreti ka pėrkrahur politikisht vetėm PLL, qė ėshtė e vetmja parti qė ka nė program kthimin e Monarkisė, pra asnjė formacion tjetėr politik, e aq mė pak LZHK-nė, pėr tė cilėn Mbreti mendon se e ka dėmtuar shumė partinė me tė cilėn ai ka lidhje shpirtėrore, Legalitetin. 
Nė mbledhjen e Komitetit Drejtues tė PLL tė datės 18 korrik 2005, vetė Mbreti ka deklaruar se "Ne besojmė se shumė prej figurave qė u angazhuan (nė LZHK), do tė vijnė pėr tė vazhduar veprimtarinė nė P.L.L...".
Ndėrsa lidhur me fatin e LZHK pas 3 korrikut, Mbreti Leka ka deklaruar tėrthorazi mosekzistencėn e mėtejshme, pra shkrirjen politike tė LZHK, kur nuk pėrmend asnjė formacion politik bartės tė misionit tė LZHK, por vetėm "idetė dhe frymėn politike tė LZHK", teksa deklaroi se "Ne jemi duke diskutuar mėnyrat dhe format se si do tė vazhdojnė idetė dhe fryma e LZHK-sė, sepse e kemi kėtė detyrim ndaj Kombit Shqiptar".
Edhe paragrafi i fundit i deklaratės sė fundit tė Oborrit Mbretėror, kur i referohet LZHK, e bėn tė qartė se kėtij formacioni i ėshtė bėrė e qartė se ka forumet e tij drejtuese pėr ta vazhduar mė tej veprimtarinė politikė.
Nė vazhdėn e pėrkushtimit atdhetar dhe kontributeve madhore politike nė favor tė ēėshtjes kombėtare, nė takimin e 18 korrikut, me forumin mė tė lartė drejtues tė PLL, Mbreti deklaroi sėrish se "Ne jemi tė vendosur tė vazhdojmė angazhimin tonė nė politikėn kombėtare shqiptare, me moton "Atdheu mbi tė Gjitha!"
Tashmė, nė pikun e intensifikimit tė punės dhe pėrpjekjeve pėr zgjidhjen e ēėshtjes kombėtare, nė prag tė pavarėsimit tė Kosovės, Mbreti Leka u dha fund hamendjeve dhe spekullimeve pėr afeksione dhe lidhje me formacione politike tė pėrkohshme, pa fizionomi e nė trajtė fronti politik pa ngjyrė, duke deklaruar sėrish se qėndron nė politikė vetėm nė funksion tė ēėshtjes kombėtare, ndaj edhe nuk mund tė mbartė asnjė detyrim politik pėr sipėrmarrje tė falimentuara, qė janė drejt likujdimit tė aksioneve tė mbetura dhe shkrirjes pėrfundimtare.
Si gjithmonė, PLL ka qenė dhe do mbetet mbėshtetėse e vendimeve dhe pozicionimeve tė qarta tė NMT Leka I - Mbret i Shqiptarėve, nė raport me detyrimet pėr zgjidhjen e ēėshtjes sonė kombėtare.

Kryesore

Legalistėt kėrkojnė njė rezolutė parlamentare pėr dėnimin e genocidit komunist

PLL: Komunizmi duhet dėnuar si nazizmi

PLL i bėn edhe njėherė apel opinionit kombėtar e ndėrkombėtar, tė angazhohen e tė veprojnė nė drejtim tė dėnimit pa asnjė mėdyshje tė krimeve tė regjimit komunist nė Shqipėri, kurse fajtorėt qė janė tė njohur me emėr e mbiemėr, tė dalin para gjyqit, ashtu siē dolėn nazistėt nė Nyrenberg


Paraditėn e sė shtunės sė datės 4 shkurt 2006, PLL, me anė tė njė deklarate tė lexuar nga kryetari Spahiu, nė prani tė panelit tė lidershipit legalist Nėnkryetari Basha dhe Sekretari Tujani, dhe tė mediave tė shumta, shprehu mbėshtetjen e plotė tė legalistėve shqiptarė pėr rezolutėn e fundit tė Asamblesė parlamentare tė Kėshillit tė Europės, nė tė cilėn dėnohen edhe njėherė me ashpėrsi, krimet e diktaturės gjakatare komuniste dhe tė sistemit shtetėror komunist, tė instaluar nė tė gjithė Lindjen e Kuqe gjatė pothuajse gjithė shekullit XX. Nė prononcimin e tij z.Spahiu theksoi se "propozimet tona tė kahershme kanė qenė pėr dėnimin referendar mbarėpopullor e tė klasės politike pėr regjimin komunist, si regjim qė kreu krime barbare kundėr njerėzimit, si dhe dėnime pėr ofiqarėt qė kanė kryer akte antinjerėzore e gjenocidale nė mjaft shtete ish komuniste, por edhe nė Shqipėri gjatė 45 viteve diktaturės, pėr ēka ne kemi qenė dhe jemi qė fajtorėt tė dalin para drejtėsisė nė gjyqe... Sot, 15 vite mė pas, shohim qė asgjė e tillė nuk ėshtė bėrė, dhe xhelatėt e djeshėm janė ende nė pozita mjaft tė rėndėsishme nė strukturat shtetėrore."
Ndėr tė tjera, Spahiu vlerėsoi nė veēanti pikėn 12 tė rezolutės, e cila thekson simpatinė, konsideratėn dhe vlerėsimin maksimal ndaj viktimave tė regjimeve komuniste.
Nė pėrgjigje tė pyetjeve tė gazetarėve pėr qėndrimin e mėtejshėm politik tė PLL ndaj rezolutės nė fjalė, sipas kryelegalistit, Partia Lėvizja e Legalitetit mbėshtet plotėsisht krahasimin qė bėn Rezoluta e KE-sė, nė pikėn 5, tė krimeve tė komunizmit me ato tė nazizmit. "Ne si legalistė theksojmė se krimet e kryera nga regjimi komunist nė Shqipėri, janė edhe mė tė rėnda sesa ato qė kanė kryer nacional-socialistėt nė Gjermani e gjetkė. Edhe nė Rezolutė theksohet se sipas teorisė sė luftės sė klasave, u justifikua "eleminimi" i njerėzve tė cilėt konsideroheshin tė rrezikshėm pėr regjimet komuniste, ndėrsa nėnvizon nė pikėn 3 tė saj se: - njė numėr i madh viktimash nė secilin prej kėtyre vendeve, ishin bashkatdhetarė me hierarkėt e regjimeve komuniste nė fuqi".
Mė tej kryelegalisti theksoi se Partia Lėvizja e Legalitetit bashkohet plotėsisht me pikėn 6 tė rezolutės sė KE-sė, ku thuhet se "ėshtė mjaft e dobėt vetėdija publike ndaj krimeve tė kryera nga regjimet komuniste", si dhe nė paragrafin ku thuhet qė "Partitė komuniste janė legale dhe aktive nė disa vende, madje nė disa raste, ato nuk e kanė distancuar vetveten prej krimeve tė kryera nga regjimet komuniste totalitare nė tė shkuarėn". Duket sikur nė kėtė pikė, anėtarėt e Asamblesė sė KE-sė kanė pasur parasysh Partinė Socialiste tė Shqipėrisė, e cila kishte pushtetin deri para pak muajsh. Ndėr tė tjera z.Spahiu theksoi se PLL i bėn edhe njėherė apel opinionit kombėtar e ndėrkombėtar, tė angazhohen e tė veprojnė nė drejtim tė dėnimit pa asnjė mėdyshje tė krimeve tė regjimit komunist nė Shqipėri, kurse fajtorėt qė janė tė njohur me emėr e mbiemėr, tė dalin para gjyqit, ashtu siē dolėn nazistėt nė Nyrenberg.
Nė pėrfundim tė prononcimit, z.Spahiu theksoi: "PLL vlerėson se Kuvendi i Shqipėrisė duhet tė adaptojė kėtė Rezolutė pėr tė dėshmuar se mbėshtet dėnimin e krimeve tė regjimit komunist nė Shqipėri.
Korresp. i "Atdheu"



Deklaratė pėr mediat e PLL

Partia Lėvizja e Legalitetit, mbasi u njoh me rezolutėn nr. 1481 tė Asamblesė Parlamentare tė KE-sė, datė 25 janar 2006, mbi "Nevojėn pėr dėnim ndėrkombėtar tė krimeve tė regjimeve totalitare komuniste", shpreh edhe njėherė bindjen e saj se ky proces jetik duhet tė fillojė sa mė parė edhe nė Shqipėri.
PLL dhe legalistėt, brenda dhe jashtė vendit, qė nė fillim tė instalimit tė regjimit komunist, e kanė kundėrshtuar atė dhe kanė luftuar e kontribuar pėr pėrmbysjen e tij. Ndėrsa pas vendosjes sė pluralizmit, kanė kėrkuar fillimin e procesit tė dekomunistizimit tė shoqėrisė shqiptare, ku edhe sot, nė forma tė kamufluara, vazhdojnė tė veprojnė e ndikojnė fuqishėm, qendrat dhe celulat e sistemit komunist. 
Ne shprehim solidarizimin tonė me kėtė rezolutė, e cila nė thelbin e saj i referohet rezolutės nr. 1096 tė KE-sė, sė vitit 1996, mbi "Masat qė duhen marrė pėr tė ēmontuar trashėgiminė e regjimeve tė mėparshme totalitare komuniste".
E gjithė klasa politike shqiptare e pranon, me ose pahir, faktin qė viktimat e komunizmit gjatė kėtyre 15 viteve, janė trajtuar vazhdimisht dhe thjesht si viktima, qė meritojnė veēse mėshirė, po kurrsesi drejtėsi. 
Ne jemi tė bindur se dėnimi i komunizmit si ideologji, sistem dhe regjim ēnjerėzor, bashkė me dėnimin ligjor tė xhelatėve dhe ofiqarėve tė tij pėr krime lufte dhe ato kundėr njerėzimit, mund tė bėhet vetėm me rrugė tė drejtėsisė dhe gjyqe kundėr kasapėve tė diktaturės, tė cilėt nuk kanė denjuar tė kėrkojnė as falje publike.
PLL i kėrkon kryetares sė Kuvendit zonjės Jozefina Topalli dhe deputetėve tė tė gjithė spektrit politik, qė Kuvendi i Shqipėrisė tė miratojė njė rezolutė nė mbėshtetje tė kėtij dokumenti shumė tė rėndėsishėm tė Asamblesė Parlamentare tė KE-sė, pėr dėnimin e krimeve qė shkaktoi diktatura komuniste nė Shqipėri.
04.02.2006

 

Rezolutė e Asamblesė Parlamentare tė Kėshillit tė Europės

KE: Ja pse duhet dėnuar komunizmi

Asambleja Parlamentare e Kėshillit tė Europės, Strasburg
"Mbi nevojėn pėr dėnim ndėrkombėtar tė krimeve tė regjimeve totalitare komuniste"
Rezoluta 1481 
(Debatuar nė seancėn e pestė tė Asamblesė sė KE-sė mė 25 janar). 
(Shih dokumentin doc.10765, raporti i Komitetit tė Ēėshtjeve Politike, raportues z.Lindblad)
(Tekst i aprovuar nga Asambleja mė 25 janar 2006 nė seancėn e pestė)

1.Asambleja Parlamentare i referohet Rezolutės sė saj 1096 (viti 1996), mbi masat qė duhen marrė pėr tė ēmontuar trashėgiminė e regjimeve tė mėparshme komuniste totalitare.
2.Regjimet totalitare komuniste tė cilat sunduan nė Europėn lindore dhe qendrore gjatė shekullit tė kaluar, dhe qė janė ende nė fuqi nė vende tė ndryshme tė botės, kanė qenė karakterizuar, pa pėrjashtim, nga dhunimi i rėndė (masiv) i tė drejtave njerėzore. Dhunimet kanė pasur ndryshime nė varėsi tė kulturės, vendit dhe periudhės historike, por kanė pėrfshirė vrasje individėsh dhe kolektive, vdekje nė kampe pėrqendrimi, vdekje nga uria, internime (deportime), tortura, punė skllavėruese dhe forma tė tjera tė terrorit fizik masiv, persekutime mbi baza etnike dhe fetare, dhunime tė lirisė sė ndėrgjegjes, mendimit dhe tė shprehjes, tė lirisė sė shtypit, dhe gjithashtu mungesė tė pluralizmit politik.
3.Krimet janė justifikuar nė emėr tė teorisė sė luftės sė klasave dhe parimeve tė diktaturės sė proletariatit. Interpretimi i tė dy kėtyre parimeve legjitimonte "eleminimin" e njerėzve, tė cilėt konsideroheshin si tė rrezikshėm pėr ndėrtimin e njė shoqėrie tė re dhe, si tė tillė, armiq tė regjimeve totalitare komuniste. Njė numėr i madh viktimash nė secilin prej kėtyre vendeve, ishin tė sė njėjtės kombėsi. Por veēanėrisht nė rastin e Bashkimit Sovjetik (BRSS) ky numėr i viktimave nė shifra totale ishte shumė mė i madh sesa nė vendet e tjera.
4.Asambleja njeh qė, pėrtej krimeve nga regjimet totalitare komuniste, disa parti komuniste tė Europės, kanė dhėnė kontribute pėr tė shkuar drejt demokracisė.
5.Rėnia e regjimeve totalitare komuniste nė Europėn lindore dhe qendrore nuk ėshtė pasuar nė tė gjitha rastet prej hetimesh ndėrkombėtare tė krimeve tė kryera prej tyre. Pėr mė tepėr, autorėt e atyre krimeve nuk janė nxjerrė para gjykatės nga komuniteti ndėrkombėtar, siē u bė nė rastin e krimeve tė llahtarshme tė kryera prej Nacional Socializmit (nazizmit).
6.Si pasojė, vetėdija publike pėr krimet e kryera nga regjimet totalitare komuniste ėshtė mjaft e dobėt. Partitė komuniste janė legale dhe aktive nė disa vende, madje nė disa raste ato nuk e kanė distancuar vetveten prej krimeve tė kryera nė tė shkuarėn prej regjimeve totalitare komuniste. 
7.Asambleja ka bindjen se vetėdija pėr historinė ėshtė njė prej parakushteve pėr tė shmangur krime tė ngjashme nė tė ardhmen. Pėr mė tepėr, gjykimi moral dhe dėnimi i krimeve tė kryera, luan njė rol shumė tė rėndėsishėm nė edukimin e brezave tė rinj. Pozicionimi i qartė i komunitetit ndėrkombėtar pėr tė shkuarėn, mund tė jetė njė referencė pėr veprimet e tyre nė tė ardhmen.
8.Pėrveē kėsaj, Asambleja beson se ato viktima tė krimeve tė kryera nga regjimet totalitare komuniste qė janė ende tė gjallė ose familjet e tyre, meritojnė simpati, konsideratė dhe vlerėsim pėr vuajtjet e tyre.
9.Regjimet komuniste totalitare janė ende vepruese nė disa vende tė botės dhe krime vazhdojnė tė kryhen pėrsėri. Mprehtėsia e interesave shtetėrore nuk duhet t'i frenojė kėto vende qė tė kritikojnė nė mėnyrėn e duhur regjimet e sotme komuniste totalitare. Asambleja dėnon fort tė gjitha dhunimet e tė drejtave njerėzore.
10.Debatet dhe dėnimet qė janė bėrė deri mė sot nė nivele shtetėrore nė disa prej vendeve tė Kėshillit tė Europės, s'mund ta ēlirojnė komunitetin ndėrkombėtar nga marrja e njė pozicioni tė qartė ndaj krimeve tė kryera prej regjimeve komuniste totalitare. Ai ka njė detyrim moral pėr tė vepruar kėsisoj pa u vonuar mė tepėr.
11.Kėshilli i Europės ėshtė pozicionuar fort nė kėtė debat nė nivel ndėrkombėtar. Tė gjithė ish vendet komuniste tė Europės, me pėrjashtim tė Bjellorusisė, janė tashmė anėtarė tė tij (KE) dhe se mbrojtja e tė drejtave njerėzore e shteti ligjor, janė tashmė vlera themeltare pėr tė cilat ai pėrpiqet.
12.Nga ana tjetėr, Asambleja Parlamentare dėnon fuqishėm dhunimet nė masė tė tė drejtave njerėzore tė kryera nga regjimet komuniste totalitare dhe shpreh simpati, konsideratė dhe vlerėsim pėr viktimat e atyre krimeve.
13.Pėr mė tepėr, ajo u bėn thirrje tė gjitha partive komuniste ose post-komuniste nė vendet e tyre, tė cilat deri mė sot nuk e kanė bėrė njė gjė tė tillė, tė rivlerėsojnė historinė e komunizmit dhe vetė tė shkuarėn e tyre, duke u distancuar qartė prej krimeve tė kryera prej regjimeve totalitare komuniste dhe t'i dėnojnė ato pa asnjė mėdyshje.
14.Asambleja beson qė ky pozicionim i qartė i komunitetit ndėrkombėtar do tė shtrojė udhėn e njė pajtimi tė mėtejshėm. Pėr mė tepėr, shpresojmė shumė se kjo do t'i nxisė historianėt nė tė gjithė botėn tė vazhdojnė kėrkimet e tyre duke synuar pėrcaktimin dhe verifikimin objektiv tė asaj qė ka ngjarė.

 

Intervista

Intervistė me kryeredaktorin e "Atdheu" z.Astrit Kola

Politikės i mungon vizioni

(Vijon nga numri i kaluar)
Nisur nga mendimi juaj se kjo ėshtė qeveri emergjence, si do ta gjykonit pozitėn e z.Berisha, i cili ka pėrgjegjėsinė kryesore para shqiptarėve pėr nxjerrjen e vendit nga kriza?

Pavarėsisht se z.Berisha bėn pjesė tek optimistėt kurajozė, ēka e dėshmon edhe publikisht, pėr tė mbajtur gjallė shpresat e shqiptarėve dhe atyre qė e kanė votuar dhe e mbėshtesin fuqishėm nė politikė, unė do ta konsideroja pozitėn e tij tejet tė dėshpėruar, dhe nuk do t'ia uroja asnjė kryeministri shqiptar, e jo mė kėtij misionari, qė beson aq shumė tek kauza dhe misioni i tij i nxjerrjes sė vendit nga kriza, drejt pėrfundimit me sukses tė kėtij tranzicioni tė stėrmundimshėm e raskapitės pėr mbarė shqiptarėt.
Mendoj se rrezatimi i shpresės ėshtė i pamjaftueshėm pėr politikanin. Detyra e tij ėshtė jetėsimi i shpresave nėpėrmjet qeverisjes sė suksesshme, ku programet antikrizė duhet tė jenė kryefjala e strategjisė konceptuale dhe veprimtarisė praktike administrative gjatė mandatit qeverisės. Edhe mė parė Shqipėria ka njohur kriza tė tilla totale, por ato janė kapėrcyer pėr shkak tė qartėsisė konceptuale tė shtetarėve shqiptarė, pėrcaktimit tė prioriteteve politiko-qeverisėse, pėrzgjedhjes sė stafeve tė afta e tė pėrkushtuara me atdhetarizėm tė pashoq. Fatkeqėsia e klasės politike aktuale ėshtė miopia politike, cektėsia e njohjes dhe gjykimit tė realiteteve, vlerėsimi i gabuar pėr mbėshtetje tė pakufizuar tė Bashkėsisė ndėrkombėtare, dhe, nė fundore, mbivlerėsimi i iluzionit se "Shqipėria do tė bėhet, qoftė edhe pėr inat tė shqiptarėve". 

A mund t'i konkretizoni me fakte kėto perceptime dhe konkluzione?

Po, fare thjeshtė!. Z.Berisha duhet ta dijė mirė se ėshtė kryeministri i afro 2 milion shqiptarėve qė jetojnė nėn minimumin jetik tė varfėrisė, tė cilin asnjė qeveri nuk po guxon ta pėrllogarisė dhe publikojė, thjesht pėr shkaqe politike, e pėr tė cilat janė pajtuar tė dy partitė kryesore, pavarėsisht nga tė qėnit nė pozitė apo opozitė. Ky minimum jetik, qė sipas specialistėve ėshtė 150 $ nė muaj, pra 1800 $ pėr frymė nė vit, ėshtė afro 40 % mė i ulėt se shifra zyrtare e PBB pėr frymė (2.500 euro), e deklaruar nga Milva Ikonomi dhe Fatos Nano para 3 korrikut, shifėr qė ėshtė tėrėsisht fiktive dhe zė vend pėr propagandė tek shumica e shqiptarėve qė nuk dinė aritmetikė, ndonėse ua bėjnė kokėn dhallė me xhidipi-ra, implementime, performanca, involvime, etj.. 
Politikanėt tanė demagogė, tė cilėve njė kulturolog mendjendritur "u ka zili pafytyrėsinė, qė ua sjell mbroth tė tėra punėt private...", e dinė mirė se mjerimi dhe uria janė tirania mė e urryer mbi zverkun e njeriut tė kohėve moderne, sepse me mjerimin mbi shpinė dhe me urinė, liria dhe demokracia kthehen nė fiksione pa vlerė, qė janė ku e ku mė poshtė se ngazėllimi i qenve dhe maceve qė ushqehen me "Uiskas", e qė mbrohen stoikisht nga Brixhidė Bardo.
Z.Berisha gjithashtu e di mirė se ėshtė kryeministri i 1 milionė tė papunėve; 1 milionė pronarėve qė u kanė grabitur pronat dhe presin drejtėsi; i afro 1.2 milionė uzurpuesve tė paligjshėm tė pronave tė tė tjerėve, e qė presin tė legalizohen; i 100 mijė tė pastrehėve, qė flenė nėpėr baraka, apo kanė mbetur pa shtėpi pėr shkak tė forcave tė natyrės; i 700 mijė ish tė pėrndjekurve tė paintegruar, qė janė shndėrruar, pėr turpin tonė, nė qytetarė tė dorės sė dytė; i afro 500 mijė fėmijėve shqiptarė qė nuk dinė tė shkruajnė e lexojnė shqip, ngaqė jetojnė me familjet nė emigracion; i afro 100 mijė fėmijėve tė pashkolluar e pothuajse gjysėm-analfabetė, pėr shkak tė mungesės sė kushteve pėr t'u arsimuar; i afro 1 milionė tė rinjve injorantė, tė cilėt kanė mbaruar apo shkojnė formalisht nė shkollė, qė kanė humbur kuptimin e jetės, qė nuk dinė asgjė nga ato qė mėsohen nė shkolla, pėrveēse disa emrave si "Madona" shqiptare, "Moli" i Bregut tė Lumit, e tė ndoca karrum-xacave tė rap-it e hip-hopit; i afro 100 mijė pėrdoruesve e spaēatorėve tė drogave, brenda e jashtė vendit; i afro 100 mijė delinkuentėve dhe kontigjenteve tė sigurt tė krimit, brenda e jashtė vendit; i afro 80 mijė tė diplomuarve tė papunė, ndonėse tė shkolluar nė vend dhe Perėndim; i afro 400 mijė militantėve dhe pėrkrahėsve politikė qė e ndoqėn pas nė opozitėn e stėrmundimshme, tė papunė e tė mbytur nė borxhe, me emra nė listat e dyqaneve tė ushqimeve; i afro 200 mijė ēifteve tė tė rinjve tė papunė e pa shanse pėr strehim, ēka i pengon pėr tė krijuar familje, shkak ky qė ka rritur ndjeshėm moshėn mesatare tė martesės dhe riprodhimit bilogjik, (me pasoja tė rėnda pėr tė ardhmen e racės sonė); i afro 100 mijė tė papunėve qė i shtohen ēdo vit radhės gjigante tė tregut tė punės, pėr shkak tė diferencės sė skajshme (e qė po thellohet), midis grupmoshave kandidate pėr tregun e punės, nga njėra anė, dhe aftėsive minimale absorbuese tė tregut aktual tė punės nė Shqipėri, apo atij tė huaj, tė planifikuar nga qeveria me partnerėt perėndimorė, lidhur me emigracionin legal apo skemat e IOM-it, nga ana tjetėr; i afro 10 mijė lypėsave nėpėr rrugėt e Shqipėrisė; i afro 5 mijė fėmijėve tė trafikuar, qė enden rrugėve tė botės, nėn kthetrat e shfrytėzimit shtazarak tė Mafia-s; i afro 50 mijė vajzave qė, nėn dhunėn barbare tė tutorėve prostituojnė rrugėve tė Europės, duke u ekspozuar ndaj rrezikut vdekjeprurės tė AIDS-it, etj.. E kėshtu mund tė vazhdonim pafundėsisht.
Kėto shifra do tė ngjethnin edhe Toni Blerin e parajsės britanike, po shyqyr Zotit qė nuk lemerisin sypatremburit tanė...

A mund tė rendisni faktorė tė tjerė qė penalizojnė ėndrrėn tonė pėr zhvillim?

Po! Pavarėsisht shifrave zyrtare, z.Berisha ėshtė kryeministri i vendit me shanset mė minimale pėr rritje ekonomike, qė do tė mundėsonin konkurrencėn e ekonomisė shqiptare me ato tė fqinjėve, nė kushtet e rivalitetit tė egėr, qė potencohet edhe pėr shkak tė ndikimit negativ tė zbatimit tė marrėveshjeve tė Tregtisė sė Lirė nė kuadėr tė OBT, etj.. Dhe kjo sepse ritmet tona tė rritjes sė defiēitit tregtar dhe konsolidimit tė modelit doganor do tė na shkatėrrojnė totalisht, duke na shndėrruar nė skllevėr modernė tė tė tjerėve, teksa ministri i Financave jep mandatėn se "borxhi publik ka kapur shifrėn 50 % tė PBB".
Fatkeqėsisht, gjatė kėtyre viteve, u mėsuam me kėngėn e sirenave pėr "ritmet e rritjes ekonomike prej 8 %", krejtėsisht tė pamjaftueshme, madje tė dyshimta pėr vėrtetėsinė, ndėrkohė qė niveli i jetesės sė shqiptarėve bie me ritme katastrofike.
Dhe meqė jemi tek ritmet e rritjes ekonomike, do tė pėrqasja njė shembull nga praktika botėrore, rastin e rritjes ekonomike prej 22 % tė Kinės nė vitin 1999, e cila e konvertuar nė vlerė absolute nė valutė, ishte 20 miliardė $ mė e vogėl sesa vlera absolute e rritjes prej 1.3 % e Gjermanisė nė tė njėjtin vit. Dhe kjo do tė thotė se saldo-ja aktive e ekonomisė shqiptare rritet me ritme qesharake, pavarėsisht shifrave impresionuese nė aparencė, sepse po tė nisesh nga zero dhe tė mbėrrish tek 0.5, natyrisht qė ke rritje kolosale, ashtu si nė dimėr, kur i shpėtojmė ngricave nėn 0 gradė celcius, dhe, kur nėn rrezet e diellit na ngrohet gjaku, kujtojmė se shpėtuam paq... Fillojmė tė shullėhemi symbyllur, duke parė ėndrra me behar, lule e gjeth dushku...
Ritmet tona tė rritjes njėshifrore (qė tallen edhe nga socat qė na kanė drejtuar pothuajse gjatė gjithė 6 dekadave tė fundit), ėshtė krejtėsisht e pamjaftueshme pėr tė pėrballuar nevojat tona gjithnjė e mė tė mėdha, shtuar atyre rritjen demografike dhe amortizimin e shpejtė fizik tė infrastrukturės urbane dhe ekonomike tė trashėguar, e qė kėrkon fonde kolosale pėr riparime e arnime.
A e dini ju se nė ritme kohore zhvillimi, nisur nga gjenda, kuotat aktuale dhe potencialet investuese, pėr nga niveli i zhvillimit ekonomik ne jemi 20 vjet pas Maqedonisė, qė ėshtė vendi i parafundit nė Europė? Dhe kjo sepse infrastruktura urbane dhe ekonomike e vendit fqinjė, e kalon vlerėn e 40 miliardė $, dhe mbi 60 % e saj ėshtė ndėrtuar e rindėrtuar totalisht pas investimeve tė fuqishme tė shtetit, me financime e teknologji perėndimore, pas tėrmeteve tė viteve 1964 dhe 1967, pa pėrfshirė kėtu investimet e mėvonshme??! Krahasojini kėto shifra me 500 milionė $ e investimeve tona tė planifikuara e asnjėherė tė realizuara, por pasi tė keni llogaritur edhe firot prej 20-40 % tė hajdutėve, atėherė hajde flasim. Por tė lutem mos mė flit pėr monostradėn Fushė Krujė-Lezhė, traseja e sė cilės ka qenė ndėrtuar qė nė kohė tė qoftėlargut, e sė cilės iu rruajtėn 100 milionė euro, iu hodh vetėm njė shtresė asfalti, larė deri tash me gjakun e afro 1 mijė fatkeqėve. Mos t'i pėrmendim gjithashtu as "investimet" nė 2 mijė shkollat-ish-stalla tė Salarisė, Progonatit, Madheshit e Kokėrdhokut, pėr tė shpėrndarė "dritėn e dijeve tė partisė" nėpėr malet e stanet ku qerpiēi u suvatua dhe thuprat u mbuluan me tjegulla, mrekulli kjo e Teme-crna-Rukės dhe Memo-ushit, apo pėr shkollat e Tiranės, ku tavanet bien mbi kokat e fėmijėve...
Po tė llogaritėsh edhe borxhin e jashtėm prej afro 1.7 miliardė euro, pėr tė cilin vetėm interesat vjetore (detyrimisht tė pagueshme e vėshtirėsisht tė negociueshme), kapin shifrėn prej 220 milionė euro, atėherė tabloja e ekonomisė sonė jo vetėm qė nuk mund tė quhej mė "e zymtė", por do tė meritonte cilėsorin "e nxirė".

Nė kėto kushte, cila mendoni se do tė jetė perspektiva jonė?

Nuk e di, mė duket tejet e errėt, nėse nuk ndodh mrekullia, pra ndonjė "Plan Marshall" pėr tė ndrequr njėherė e mirė hallet e njė populli qė ėshtė sa lagjia "Bronks" e Nju Jorkut. Por nuk e besoj njė mrekulli tė tillė, ashtu sikurse nuk besoj tek "Mesia", qė do na vijė nga kjo klasė politike e papėrgjegjshme dhe pa vizion. Nuk besoj mė se z.Berisha do tė arrijė ta negociojė sėrish borxhin tonė tė jashtėm me anė tė Klubit tė Parisit, sikundėr ia arriti nė vitin 1995, kur mundėsoi nulifikimin e borxhit prej 500 milionė $ qė na lanė mbi shpinė Ramiz Aliagoviēi, Tao Tao, Tos Nano e Yll-son-ahmet Yllbufi. 
Tashmė, as Beniamino Andreata e Xhuliano Amato, nuk na shpėtojnė dot!
Nuk ėshtė puna se do tė vdesim pėr bukė nė mes tė Europės, porse do tė jemi skllevėr tė neokolonializmit modern tė fqinjėve rivalė ekonomikė, qė kapen me thonj e me dhėmbė pas zhvillimit, qė ėshtė ylli polar i ēdo kombi e shoqėrie nė kushtet e globalizmit dhe sfidave tė pafundme tė proceseve integruese, qė na vijnė nė formė rekomandimesh pėr standarde..., kufizime kuotash..., shmangie tė skemave proteksioniste ekonomike, etj., ndėrkohė qė nė kuadėr tė OBT, GATT; OPEC, tė tjerėt, madje mė tė mėdhenjtė e planetit, po kacafyten deri nė kėrcėnime luftėrash, pėr interesa jetike...
E pėr ēfarė perspektive ekonomike mund tė flasėsh, kur nuk kemi kuptuar sesi pėrdoren depozitat e shqiptarėve pėr tė financuar zhvillimin, dhe jo sikundėr u pėrdorėn pėr tė mbushur gropat e zeza tė defiēiteve buxhetore tė shkaktuara nga makutėria e qejfeve tė qeveritarėve qė po do t'u japė fund z.Berisha! Sepse ne e lėshuam gjithė tregun tonė bankar nė duart e tė huajve, qė po mbledhin dhe menaxhojnė jashtė Shqipėrie, kursimet e shqiptarėve, duke nxjerrė dividente marramendėse. A e dini ju se me 2.5 miliardė euro depozita tė shqiptarėve nė Bankėn e Kursimeve dhe me miliarda tė tjera tė tyre nė bankat e botės, apo qė qarkullojnė nė tregun tonė informal, jashtė sistemit bankar, shtetarė tė mėdhenj e gjenialė si Ahmet Zogu, Mehdi Frashėri, Koēo Kotta, Pandeli Evangjeli, sot do tė ndėrtonin pa frikė H/C-et e Skavicės, Banjės, Kalivaēit mbi Vjosė, Tec-et, autostradat, akset dhe arteriet rrugore e hekurudhore tė "Korridori 8", Durrės-Morinė-Prishtinė-Nish, Rrugėn e Arbėrit, Veri-Jug, ato tė bregdetit adriatik e jonian..., do tė ndėrtonin industrinė shpėtimtare tė agro-turizmit, do tė integronin tregun komplementar nė mbarė hapėsirėn shqiptare nė Ballkan dhe do ta lulėzonin Shqipėrinė brenda njė dekade?! Por fatkeqėsisht, kjo ėshtė njė ėndėrr iluzore!

Ēfarė dhe ku bėmė keq mė sė shumti, ku gabuam mė rėndė dhe si?

Ne nuk gabuam, bėmė gafa, faje, krime, sepse punuam mbrapsht, nė mėnyrėn mė antishqiptare dhe mė tė poshtėr tė mundshme, nga padija apo me qėllim. Ne, nė vend qė tė privatizonim sektorėt jorentabėl tė ekonomisė, u turrėm tė privatizonim bash ato qė mbanin nė kėmbė financat e shtetit!! Po nėse e zhveshim dhe e zhvasim shtetin nga tė gjitha pasuritė, kush do t'i hartojė e zbatojė politikat sociale nė shėrbim tė popullit mė tė varfėr tė Europės, kush do t'i financojė projektet e mbrojtjes sė vendit dhe ato tė sigurimit tonė kombėtar, ndėrkohė qė jemi i vetmi vend ballkanik qė shkatėrrojmė armė e municione, teksa tė tjerėt, si Greqia, Serbia, e deri tek Maqedonia fantazmagorike, vazhdojnė tė armatosen deri nė dhėmbė!!!
A e dini ju Jon Iliesku i Rumanisė nuk pranoi ta privatizonte nė favor tė tė huajve, bankėn mė tė madhe tė Kursimeve tė kėtij vendi, pavarėsisht recetave dhe kėmbėnguljes sė institucioneve financiare ndėrkombėtare, me argumentin "Nuk mund tė pranoj t'i shndėrroj rumunėt nė skllevėr dhe ēirakė tė tė huajve, sepse do tė mė dėnonte historia dhe fėmijėt e vendit tim...???".
A dini tė mė thoni se nė momentet kur janė publikuar skemat e privatizimeve nė banka e sektorė tė tjerė, tė ketė dalė ndonjė ministėr financash apo ekspert i qeverisė, pėr tė na thėnė se kėto asete jetike kombėtare po privatizohen ngaqė ne shqiptarėt nuk dimė t'i menaxhojmė, dhe sepse kėta privatizuesit e huaj do tė derdhin nė arkėn e shtetit, mė shumė para sesa rezultonte norma e fitimit qė nxirrnin menaxherėt nėpunės tė shtetit shqiptar?? Jo dhe jo, nuk ėshtė bėrė njė gjė e tillė, ėshtė mbajtur i fshehur ky fakt, pra e vėrteta qė shteti shqiptar, megjithė menaxhimin kriminal, nxirrte dhe arkėtonte shumė mė tepėr tė ardhura nė buxhet sesa ato qė derdhin sot pronarėt e aseteve tė privatizuara, dhe kėsaj i thonė tradhti kombėtare dhe vjedhje nė dritė tė diellit tė pasurive tė shqiptarėve. A patė ndonjė politikan tė sojit tė Kacangjelit, Kacislamit, apo Kac-ben-llallalla-Katundit, tė pėrgėnjeshtronte akuzat qė pasuan dhėnien me koncension tė Aeroportit tė Rinasit pėr 5 aspra, e ku sipas pėrllogaritjeve tė ekspertėve, gazeta "Shekulli" deklaroi humbjen e 430 milionė eurove nga shteti shqiptar gjatė 20 vjetėve tė koncensionit, ndėrkohė qė ėshtė shitur (falur) e gjithė hapėsira ajrore e Shqipėrisė, konform njė marrėveshjeje ku investimet e kompanisė fantazėm koncesionare, kapin shifra qesharake??! 
Sot, me po tė njejtėn papėrgjegjshmėri, deklarohet deri edhe dhėnia me koncension apo privatizimi i hidrocentraleve, dhe nėse kėtu nėnkuptohen edhe H/C-et e mėdha, atėherė ky do tė ishte njė skandal qė do t'i jepte fund gjithė pasurisė shtetėrore.
E kemi pranuar idenė e shtetit "minimal", gjithmonė nė sensin e njė administrate fleksibėl, tė pėrkorė e tė aftė pėr tė pėrballuar ngarkesėn e punės nė funksion tė "shėrbimit e shėrbesave", por jo shtetin xhuxh, qė s'ka asgjė si pasuri, pasi ta lajnė e rruajnė. Nuk mund tė pranojmė tė mbetemi sėrish pa arra, apo qė arrat tė na i shesin sekserėt me pushtet.
A e dini ju se vetėm nga pseudomenaxhimi i depozitave tė Bankės sė Kursimeve nga sharlatanė qė dikur kishin varrosur financat shqiptare bashkė me gazhgat, canėt, santot, aliagoviēėt e ēar-ēan-anėt, nė "kambizėm", apo nga pasues me diplomė mekanikėsh, dividenti vjetor i BK nė favor tė pronarit Ministri e Finacave, kapte shifrat 50-60 milion euro nė vit, ēka do tė thotė se tani kėto fitime i merr Raifajsen-bank.
A e dini ju se fatura 80 milion $ e shitjes korruptive tė AMC, bashkė me liēencat e saj e tė Vodafon, u likujduan jo menjėherė, por vetėm pas dy vjetėve, ndėrkohė qė shuma e fitimit vjetor tė arkėtuar prej tyre nė xhepat e Kokė-kalis ishte dy herė mė e madhe se vlerat e privatizimeve, ēka do tė thotė se ato u falėn, e bashkė me to edhe Siguria kombėtare dhe privacia e shqiptarėve, bash tek njė kompani bashkėpronare me telekomin e shtetit grek, i cili ėshtė akoma nė gjendje lufte me Shqipėrinė. A e kuptoni ju se skandali i fundėm nė Greqi, ku u pėrgjua e gjithė elita politike, biznesi, e deri Ambasada amerikane, ėshtė vėrtetim indirekt i ekzistencės sė pėrgjimit tė mbarė politikanėve shqiptarė, skandal i cili akoma nuk ka plasur, ngaqė nuk ka kush ta zbulojė, pasi kemi humbur tė gjitha tė drejtat dhe mundėsitė e kontrollit?!! A e kuptoni se kjo do tė thotė, as mė pak e as mė shumė, por bash humbje e pavarėsisė dhe sovranitetit tė shtetit shqiptar, teksa qeveritarėt dhe politikanėt e tij, bashkė me sekretet, janė nė duart dhe mėshirėn e Sokrat Kalit???. Por pėr ta zbutur alarmin qė lexoj nė sytė tuaj, po e ndėrroj kursin, duke e zhvendosur vėmendjen nga kjo temė e rėndė, pėr tė mos bėrė profetin... Ja, shihni pėrshembull, AMC-nė e varfėr tė Sokratit, tė cilit iu kėput shpirti pėr shqiptarėt, e qė po e mban kėtė gjigant me "humbje"... Dhe kjo do tė thotė se ai, qė prej 6 vjetėsh nuk paguan asnjė kacidhe nė tatim-taksat e shtetit shqiptar, ndėrkohė qė financon pafund Miss-e shalėsh e kaltarėsh dhe media e veshgjatė tė studiove ku molloisen gjepura. Bash kėtij takėmi, sokratėt grekė e shqiptarė jo vetėm qė u bėjnė reklamė e madhe duke gozhduar shikuesit para syresh e duke u poshtėruar inteligjencėn me hajvan-llėqe-lloqe, po ėshtė arritur deri aty sa t'u sponsorizojnė deri edhe veshjet e studiove, ku bashkė me tė ftuarit, recitojnė vjershat e mjerimit tonė intelektual kolektiv, e ku halleve tė vėrteta tė shqiptarėve u kalohet tangent. Kėshtu blihet shtypi dhe opinion-bėrėsit, qė u ēanė duke u specializuar nė Greqi, ku Kokalis nuk harron t'u servirė nė mėngjes, mbi komodina, mijėra euro qė i grabit nė Shqipėri, duke blerė kėsisoj agjenturėn e frrok-ēupėrisė sė shtypit, qė leh tėrė ditėn pėr "helen-ėt", pėr "rrezikun islamik" tė shqiptarėve paganė, dhe qė sikurse shprehet dikush, "poston papra pordhėt e pordhėtarėve tė pordhuar tė politikės dhe mediave, qė, megjithė zellin e skajshėm, nuk arrijnė dot tė bėhen pordhacė profesionistė..., tė cilėve me anė kateterėsh e kanylesh, e deri forcepsesh intrarektalė, t'i shpėtojmė nga timpanitė e meteorizmat e plėncit dhe zorrėve tė prishura e thartuara nga tejngrėnai e babėzia, e qė u prodhojnė vetėm indole, skatole e merkaptane qė merojnė dynjanė, e para tė cilave ipriti, luiziti e fosgeni me tė cilėt nazistėt mbytėn ēifutėt, janė hiēogjė..., dhe kėtė ta bėjmė pėr tė shpėtuar shqiptarėt nga ndotja mė e ndyrė..., gjithmonė nė kuadėr tė ekologjisė respiratore".
E keni vėnė re sesi, nė surdinė, i gjithė ky takėm, kur flet pėr grekėt, i quan ata helenė?. Jo mė kot, sepse duan t'u mveshin atyre me zor, pas 25 shekujsh, lavdinė e dikurshme dhe indirekt t'u ligjėrojnė ekspansionin territorial, por jo nė drejtim tė Turqisė, por tė Vorio-epirit, deri nė Shkumbin. Kjo do tė ishte njėsoj sikur Berluskonin, ta zėmė, po kėta ta quanin "kryeministri romak", ēka do tė na jepte tė drejtė tė nėnkuptonim Uellsin, Jorkshirin dhe Albionin e lashtė. Apo nėse z.Berisha ta quanim "kryeministri ilir", ēka gjithashtu, sipas albanologut gjenial, Karl Patē-it austriak, do tė nėnkuptonte pėrfaqėsuesin e atyre qė dikur shtriheshin deri nė Bavarinė e sotme!!! Dhe meqė jemi nė kėtė pikė, shtetari mendjendritur Xholiti, ish kryeministėr dhe ministėr i jashtėm i Italisė nė vitet 1912-1920, nė kujtimet e tij pohon se nė tė gjitha kontaktet dhe korrespondencėn zyrtare me homologun Bertold tė Austrisė (me tė cilėn Italia ishte lidhur me Aleancėn Trepalėshe), ngurronte dhe kish frikė tė pėrmendte fjalėt Piemont dhe Tirol, sepse bėhej qameti... Kurse kėta tanėt, Hamit-Kostė-Kahreman-lisin e Greqisė, tė cilėt vetė grekėt i thėrrasin me pėrbuzje "Kostaq...", e kanė pagėzuar "kryeministri helen...".
Por gjithsesi, ndonėse me mundim, takėmi ynė i mediave, duke bėrė zhurmuesin dhe pehlivanin, ia arrin tė devijojė vėmendjen e shqiptarėve nga problematika e vėrtetė ngjethėse e ulėritėse, qė megjithatė nuk hyri kurrė nė veshėt e shtupuara tė kretin-politikanėve, qė llapin e premtojnė papushim, duke mashtruar popullin dhe duke i hipur kalit tė dėshtimit, qė deri mė tash i ka nxjerrė vetėm nė njė breg, atė tė mirėqenies personale, teksa i shndėrroi pronarėt e kacidheve tė komunizmit, nė sheikė miliarderė tė popullit dhe vendit mė tė varfėr, brenda pak vitesh dhe me ndihmėn e politikės. Sepse nuk pamė ndonjė "Bill Gejts" shqiptar qė tė ngrejė perandori ekonomike mbi aftėsitė qė kulmon iniciativa e lirė, e qė bėn mrekullira nė ekonominė e tregut dhe kapitaleve tė ēliruara nga kolektivizmi!

Folėt pėr varfėrinė, pėr tė ardhurat pėr frymė tė shqiptarėve, a mund ta konkretizoni paradigmėn tuaj, dhe nė kėtė kontekst, ēfarė mendoni se duhet bėrė?

Kryeministrit tonė tė nderuar do t'i kujtoja se, megjithėse pandeh se ka marrė nė dorėzim ēelėsat e njė vendi me tė "ardhura vjetore 2500 euro pėr frymė", akoma nuk ka marrė guximin tė na kujtojė se nė vitet 1995-1996, kur tė ardhurat pėr frymė tė deklaruara zyrtarisht, ishin nė shifrat 800 $, pra afro 3 herė mė tė vogla, ndonėse ēmimet ishin 2-3 herė mė tė ulėta se ato aktualet, por ama kostoja e jetesės ishte shumė mė e lartė se tani!!! Dhe shkaku i kėsaj pėrmbysjeje janė monopolet dhe oligopolet qė bėjnė ligjin, nė politikė e administratė, e qė bashkėrisht kanė rėnė dakord pėr tė mbajtur nė kėtė kuotė ēmimet, pėr tė siguruar normė maksimale fitimi dhe pėr tė grabitur bashkėrisht shqiptarėt.
Pėr tė parandaluar kėtė murtajė kriminale, tė mėdhenjtė Xhon Mejnard Kejnsi dhe Fridrih Hajek, pavarėsisht edhe kėndvėshtrimeve tė ndryshme, i pari duke propaganduar kontrollin dhe ndėrhyrjen e shtetit nė ekonomi, dhe i dyti ideimin e planifikimit nga lart dhe politikat "sociale"-demokrate, sugjeruan kontrollin mbi tregjet, ēmimet dhe normėn e fitimit, pėr tė parandaluar krizat dhe rentabilitetin fiktiv e tė imponuar jo nga tregu dhe zhvillimi i natyrshėm i konkurrencės, por nga shkatėrrimi i qėllimshėm i saj nėpėrmjet situatave dhe politikave monopoliste. 
Pra bashkė me skemėn fiskale dhe buxhetin, qeveria duhej patjetėr tė paraqiste edhe masterplanin e politikave tė kontrollit dhe uljes sė ēmimeve, prej ēka, natyrshėm, do tė vijonte edhe ulja e barrės fiskale dhe pėrgjysmimi i premtuar i taksave, qė do tė ishin shpėtimtare pėr rritjen e xhiros sė mallrave e tė masės sė parave nė treg, ēka indirekt do tė ndikonte edhe nė rritjen e masės sė konsumit dhe mirėqenies. Sepse qė prej 10 vjetėsh, nė Shqipėri nuk ka ndodhur ndonjė hiperinflacion i valutave tė forta, qė tė na dyfishohen ēmimet dhe kostoja e jetesės, por thjesht ėshtė thelluar polarizimi i skajshėm i shoqėrisė, qė ka pjellė bijtė proletarė tė mjerimit, tė cilėt nė kushtet e thellimit tė varfėrisė dhe mungesės sė perspektivės, sot, nėn ndikimin e ideve revolucionare tė trashėguara nga opozita neokomuniste dhe prirjeve anarkiste qė stimulohen nga organizime kuazi-bolshevike tė sindikatave dhe partive tė majta tė ruē-gjinushėrisė, me kontigjente veteranėsh, metalurgėsh, minoritarėsh e fshatarėsh tė etur pėr ujė, mitingashėsh e turmash ēaushėrie tė paramilitarėve me kallashėt e 97-ės tė fshehur nėn sepete, ka rrezik tė na rikthejnė ēmendurinė e asaj kohe, shkaktuar nga etja pėr pushtet. 

Po pėrse druheni nga ndonjė mundėsi e zhvillimeve tė tilla destabilizuese?

Druhem sepse megjithė pranimin e dėshtimit nė qeverisje, krerėt socialistė dhe gjinushėria e majtė, janė shpėrndarė njėherėsh nė tė gjithė vendin, pėr tė derdhur mallkime mbi qeverinė e re, duke e akuzuar madje deri edhe pėr fajėsi tė plotė nė krizėn energjitike dhe duke kėrkuar me ēdo kusht zgjedhje tė parakohshme nė 2007-ėn. Dhe pėr shkak tė faktit se skalionet e elektoratit fanatik tė PS dhe vatrat latente tė rebelimit tė '97-ės janė pikėrisht nė Jug tė vendit, por edhe pėr arsyen e shpartallimit tė Mafia-s sė skafeve e tė drogės sė kėtyre trevave, kundėr-reagimi i mundshėm i soc-mafiozėve mė rezulton tė jetė i mundshėm dhe natyrisht i dhunshėm, nė tė ardhmen.
Jo rastėsisht u organizua rebelimi i ujit nė Nepravishtė, nxitur nėn rrogoz nga socialistėt, tė cilėt dėrguan atje, pėr t'i hedhur benzinė protestės, bash njė deputet minoritar, i cili prej 8 vjetėsh as qė e kish parė me sy elektoratin e tij, e jo mė t'i digjej barku pėr ujė, sikundėr bashkėfshatarėt qė protestonin me tė drejtė pėr ujin e jetės.
Dhe mbi tė gjitha dyshoj pėr gjėma tė planifikuara, ngaqė, pėr bashkėshoqėrim idesh, mė vjen ndėrmend dhe mė drithėron njė vlerėsim dhe pėrcaktim tronditės i situatės nė Jug tė vendit nga analisti Mero Baze, qė i njeh mirė ato zona, e qė kish konkluduar se shteti aktual nuk ka kurrfarė kontrolli mbi territorin e Jugut tė vendit, ku, sipas tij, ligjin vazhdonin ta bėnin kontigjentet mė tė inkriminuara tė Mafia-s socialiste. 
Z.Berisha e di shumė mirė sesi u pėrgatit incidenti i rebelėve mafiozė tė Jugut nė vitin 1994, nė Tepelenė, ku gėlonin traktet e vorioepirotėve tė Karathanos, bash gjatė kohės qė po luhej njė ndeshje futbolli, e ku rebelėt ishin tė armatosur deri nė dhėmbė, me armė qė, sipas librave tė magazinave tė ushtrisė, i binte tė mos kishin dalė nga depot e saj. Por nėse kishin dalė apo jo, kėtė mund ta thotė mė mirė Gramoz Ruēi, qė numėronte dhe shpėrndante kallashėt e Poliēanit mė '90-ėn e '91-shin, para se tė bėheshin hyrje mė depot e Ushtrisė.
Rebelimi nuk shpėrtheu asokohe nė Tepelenė, ngaqė u anullua nė momentet e fundit. Por dėshmitarė okularė i panė mirė "komandot-paramilitarė" dhe armatimin, qė pėrveēse pėr rebelim me sebep njė ndeshje futbolli tė arbitruar "keq", nuk kishin shkaqe tė tjera madhore, nė vazhdėn e strategjisė sė tensionit, sfidės ndaj shtetit dhe gjoja tė reagimit allagjinushian tė "popullit tė majtė", tė rebeluar kundėr "diktaturės sė Berishės", tė cilėn Gjinua i PSD e zbuloi bash mė 1994, pasi e kish mjelė pushtetin e demokratikasve, qė e kishin votuar me pahir nė Peqin e Cėrrik, me urdhėr nga lart, dhe nga i cili i biri i gjeneralit gjakatar e i katapultuar nė politikė nga Aliagoviēi qė e kish dekretuar si ministėr punist, "Skėnder"-beu vetulltėndė i sė majtės M-L u divorcua bash atė vit, me pretekstin e refuzmit tė "kushtetutės sė diktaturės berishiane". 
(Vijon numrin e ardhshėm)

 

Komente

Keqpėrdorimi i statusit tė deputetit

Nga Zamir GJURGJI

Kur tė dielėn e 22 janarit mediat pėrcollėn lajmin e dhunimit tė deputetit socialist Vangjel Tavo nga policia, ishin tė paktė ata qė u intriguan, dhe kjo pėr shkak tė eklipsimit tė kėtij lajmi nga vdekja 24 orė mė parė e Presidentit tė Kosovės, z.Rugova. Madje nuk ishin tė paktė ata qė menduan se ky incident ishte i fabrikuar nga propaganda e PS pėr tė motivuar mungesėn e strategjisė dhe aksionit tė njimendtė politik opozitar.
Dhe kjo jo pa shkak, duke u nisur edhe nga fakti se z.Tavo ka qenė ndėr deputetėt mė tė padukshėm tė parlamentit, ndonėse fitoi bindshėm mandatin e tretė nė zonėn minoritare tė Gjirokastrės.
Vangjel Tavo, mė parė, ka mundur tė fiksohet nė celuloid dhe nė kujtesėn e gazetarėve, vetėm pas fjalimit tė ashpėr kundėr kryeministrit Berisha, nė seancėn speciale tė miratimit tė programit tė qeverisė dhe kabinetit qeveritar, nė shtator tė vitit tė kaluar. 
Nė atė fjalim, z.Tavo na solli nė kujtesė "heronjtė" minoritarė tė vitit 1995, tė cilėt i konsideroi "viktima tė diktaturės sė Berishės", sikundėr edhe "martirėt" e tjerė tė minoritetit, qė ish Presidenti dhe regjimi i tij i paskėshin "pėrndjekur po aq egėrsisht sa edhe diktatori Hoxha".
"Skipetari i kuluar" Tavo, nė atė panegjirikė lėshoi akuza edhe mė tė ashpra sesa Harallamb Karathano i Rinisė Vorio-epirote, duke dhėnė alarmin e rikthimit tė njė "regjimi" gjatė tė cilit, sipas tij, pėrndjekja e minoritetit ka qenė njė politikė konstante shtetėrore, bazuar kjo nė faktin se po i njėjti protagonist, pra z.Berisha, ish dekretuar nė krye tė qeverisė.
Pavarėsisht konsideratave tė z.Tavo dhe bashkėmendimtarėve tė tij pėr trajtimin e minoritetit, pėr fakte e pėrvoja qė i njohim tė gjithė, pėrveēse njė keqardhjeje, diskuri i tij patetik nuk zgjoi kurrfarė emocioni tjetėr. Dhe kjo sepse shumėkush mendoi se, ky sulm nga pupitra e Kuvendit, nuk ishte asgjė tjetėr veēse pjesė e skenarit tė luftės sė acaruar politike nė Shqipėri dhe e skemės sė konfliktualitetit permanent qė shqiptarėt janė tė dėnuar tė pėrjetojnė qė pas vendosjes sė pluralizmit.
Megjithė atmosferėn mortore, dy ditė mė vonė, mediat vizive e risollėn incidentin Tavo nėpėrmjet njė kronike ku deputeti minoritar i pėrgjigjej gazetarėve me zė tė mekur, shtrirė nė shtratin e spitalit tė Gjirokastrės, duke u ankuar pėr dhunim me pasojė "lezionime tė rėnda, sidomos nė brinjė". 
Por pas zhvillimeve tė fundit nė Kuvend, sidomos pas largimit demonstrativ e sfidant tė deputetėve tė PS, PSD dhe PAD nga salla bash kur z.Berisha mbaroi sqarimet e rastit, pas pohimeve tė vetė ministrit tė Brendshėm referuar dhunės, dhe sidomos pas konferencės pėr shtyp tė PS, ku mediave iu dhanė sekuenca nė tė cilat policia e Shtetit po qėllonte me shkopinj gome fshatarėt e tubuar nė protestėn e ligjshme, u bė e qartė pėrfundimisht se incidenti "Tavo" do tė shfrytėzohej politikisht dhe do tė merrte pėrmasa nė rritje, shoqėruar padyshim edhe me pasoja.
Pavarėsisht faktit nėse ėshtė goditur apo jo deputeti Tavo, ky incident i turpshėm dėshmoi se dhuna policore mbetet akoma instrument "nė kufijtė e ligjit", gjithsesi tejet poshtėrues pėr shqiptarėt dhe i patolerueshėm sidomos tani kur kemi nevojė mė shumė se kurrė pėr paqe sociale dhe detantė politike.
Askush nuk ėshtė nė gjendje tė sqarojė se deri ku, turma e fshatarėve provokoi policėt me skafandra, por fakti qė fshatarėt po protestonin pėr grabitjen e ujit tė jetės, qėndron mbi motivet qė kulmuan nervozizmin e policisė dhe shkaktuan incidentin.
Ky akt i turpshėm dhune dėshmoi se nė logjikėn ligjore tė shkaktarėve, e drejta e njė firme pėr tė bėrė biznes me ujin e paktė, qėndron mbi tė drejtėn e fshatarėve tė gjorė qė mbrojtėn burimin e jetės, dhe se interesat e bisnesit privat janė ku e ku mė tė rėndėsishme se interesat publike tė qytetarėve.
Por grotesku i apologjetėve zyrtarė tė kėtij incidenti arriti kulmin kur, pėr mediat, u shpėrnda lajmi se "Kėshilli Kombėtar i Ujit" ishte ai qė kish dhėnė pėlqimin pėr "liēencimin e shfrytėzimit tė 4 litrave ujė nė sekondė nga firma nė vendburimin e Nepravishtės...".
Askush nuk e beson kėtė pėrrallė, sepse edhe mjaltė tė kishin qenė ato 4 litra, nuk do ta justifikonin investimin e madh qė firma ka planifikuar dhe ka kryer gjer mė tash, ashtu sikundėr ėshtė e vėshtirė tė besohet nėse e kanė dhunuar deputetin Tavo, apo ėshtė rrėzuar, i shtyrė nga turmat e grave e fėmijėve qė largoheshin nėn panik, ulėrima ngjethėse dhe goditjet e pamėshirshme tė shkopinjve tė gomės.
Gjithashtu, nė kufijtė e tė pabesueshmes mbetet edhe pėrkushtimi i deputetit Tavo pėr shqetėsimin madhor tė elektoratit, tė cilin as qė e ka zėnė me gojė pėr 8 vjet radhazi, pėr ēka ai ndėrmori edhe mundimin tė rreshtohej krahas zgjedhėsve, pėrballė policisė!
Gjithsesi, avashllėku i shtetit pėr tė sqaruar incidentin e turpshėm dhe amplifikimi i dhunimit tė z.Tavo dhe fshatarėve, ėshtė provė e faktit se jo vetėm nuk jemi ēliruar nga demonėt e dhunės, por po na mungon edhe vullneti pėr tė mos pėrsėritur tė kaluarėn jo tė largėt, kur demokracia dhe shqiptarėt u penalizuan nga papėrgjegjshmėria e politikės dhe pėrdorimi i shkujdesur i organeve tė rendit pėr zgjidhje "ligjore".
Tashmė incidenti ka marrė dhenė, ka vajtur deri nė Athinė e Strasburg, dhe druajmė se sėrish do tė penalizohemi... Dhe kjo jo sepse kanceleritė dhe organizmat politikė perėndimorė kanė kohė tė merren me njė incident tė tillė, qė nuk mungon as nė Paris e Londėr, por sepse ėshtė "dhunuar" njė deputet minoritar.
Kėsisoj, interesat e biznesit nė fjalė, fatura e ujit tė burimit tė Nepravishtės, brinjėt dhe rrėzimi nė kanal i z.Tavo, do tė rėndojnė sėrish mbi imazhin tonė, mbi institucionet tona tė gjunjėzuara nga pesha e krimit tė organizuar, ordiner e korrupsionit, dhe mbi ardhmėrinė tonė qė nuk po mundet tė ēlirohet nga spiralja e dhunės.
Nga tė gjithė kėta komponentė penalizues, mė me peshė mbetet z.Tavo, pas tė cilit frenezia greke do tė ndėrtojė paradigmėn e re tė "diskriminimit e dhunės sė shtetit shqiptar kundrejt minoritetit, deri edhe tek deputetėt minoritarė...".
Le tė lutemi qė ky incident i turpshėm, qė mbi gjithēka dėshmoi se nė vizionin e maxhorancės, partnershipi i qeverisė me biznesin ėshtė mė i rėndėsishėm se interesat publike - tė mos iniciojė rifillimin e dhunės ndaj emigrantėve tanė nė Greqi, teksa vdekjet tragjike tė Gramozit dhe Edisonit, tė masakruar me thika bashkė me simbolet kombėtare mbi trup, akoma nuk janė shlyer nga kujtesa jonė dhe kur gjaku i tyre akoma nuk ėshtė tharė.
Le tė lutemi qė "shkopi i Maliqit" nė duart e pushtetit tė mos na rikthejė pas, nė vitet kur, me mllef, iu vėrsulėm njėri-tjetrit pėr dasi politike, pėr paratė e futura tek Sudja... dhe kur, pas "relaksit", morėm urėt e zjarrit, dogjėm Shqipėrinė dhe shkrumbėtirėn e mbuluam me varre! 
Tash nuk na mbetet gjė tjetėr veēse tė belbėzojmė: O Zot..., na mbro nga "kuajt e Trojės dhe..., zemėrimi i akejve...". 


Projektimi aktual i sė kaluarės

Nga Sazan PIPA

Nisur nga premisa aksiomatike se ekonomia ėshtė garancia pėr ekzistencėn dhe suksesin e ēdo qeverisjeje apo sistemi politik, qė para 2 mijė vjetėsh, perandoria Romake investoi dhe ndėrtoi "Via Egnatia"-n nė zemėr tė trojeve ilirike, me qėllim zhvillimin ekonomik, pėr rrjedhojė edhe ekspansionin politiko-ekonomik, dhe transportin e lehtėsuar tė ushtrisė nėpėr korridorin rrugor qė ruhej nga mijėra karakolle (postoblloqe) ushtarake. Natyrshėm qė ky investim shėrbeu dhe e justifikoi plotėsisht veten, duke lidhur skajet ballkanike e lindore tė Perandorisė, me Italinė dhe Romėn metropolitane. Edhe limanet e shumta tė bregdetit adriatik dhe jonian tė Ilirisė, ishin tregues tė madhėshtisė sė ideve pėr zhvillimin ekonomik, kontrollin mbi territoret dhe intensifikimin e shkėmbimeve tregtare.
Thėnė shkurt, trojet iliro-shqiptare kanė qenė dhe mbeten traseja e kryqėzimeve tė rrugėve qė lidhin Perėndimin me Lindjen, ēka meritueshėm ideoi emėrtimin e Shqipėrisė "Porta e Adriatikut dhe Mesdheut".
Pikėrisht kjo rėndėsi strategjike, ka qenė edhe shkaku i pėrplasjes sė egėr tė interesave politike, ekonomike e ushtarake midis Italisė, Austro-Hungarisė dhe Serbisė, nė fillim tė shekullit XX.
Tashmė nuk janė tė panjohura synimet e Italisė pėr ndėrtimin e porteve tė fuqishme nė Vlorė, Sarandė, Durrės dhe Shėngjin, me ē'rast ajo ndėrmori pushtimin e tyre nė nėntor 1914 dhe u kėrkoi Fuqive tė Mėdha "protektoratin" mbi kėto hapėsira.
Edhe Austro-Hungaria projektoi rrjetin rrugor e hekurudhor nė mbarė Ultėsirėn perėndimore, qė fillonte nė Shkodėr e zbriste deri nė Jug, brigjeve tė Osumit dhe Vjosės. Si fillim tė kėtij projekti, gjatė Luftės Parė Botėrore, austriakėt ndėrtuan edhe viaduktin hekurudhor qė lidhi Durrėsin me Tiranėn. 
Pėr tė mos mbetur mė pas, Serbia kėrkoi Veriun e Shqipėrisė londineze deri nė lumin Mat, vetėm e vetėm pėr tė siguruar e ndėrtuar korridorin hekurudhor qė do tė kalonte nė segmentet Nish-Prizren-Kukės-Tropojė-Shkodėr, duke e mbathur atė edhe me portin qė planifikohej tė ngrihej mbi limanin e Shkodrės, gjatė segmentin tė lundrueshėm Liqen-Bunė-Adriatik, si dhe shfrytėzimin, e mė pas zgjerimin dhe shndėrrimin e limanit tė Shėngjinit nė njė port tė madh, ēka, sipas planeve tė saj, kishte rėndėsi strategjike.
Edhe Mbreti Zog, i ndėrgjegjėsuar plotėsisht pėr rėndėsinė e kėtyre objektivave strategjikė gjatė kohės sė qėndrimit 2-vjeēar nė Vjenė dhe Romė, si edhe pėr shkak tė synimeve tė qarta pėr zhvillimin e vendit, financoi, realizoi dhe projektoi shumė arterie rrugore, fatkeqėsisht, pa arritur tė realizojė ato hekurudhore.
Pas 7 Prillit 1939, Italia ideoi dhe projektoi, pėrveē rrugėve automobilistike, edhe segmentet hekurudhore qė do tė lidhnin fushat naftėmbajtėse me portet kryesore tė vendit, si dhe tė gjitha qėndrat e banuara tė Ultėsirės perėndimore.
Gjatė viteve tė komunizmit, kėto projekte, ndonėse nė standarde primitive pėr kohėn, nxitėn Jugosllavinė e Titos tė insistonte dhe ndihmonte konkretisht nė ndėrtimin e hekurudhės Tiranė-Durrės, kryesisht me aksion vullnetar, sipas projekteve dhe drejtimit teknik nga specialistė jugosllavė, ēka u ndėrpre pas prishjes sė marrėdhėnieve dypalėshe nė vitin 1948, duke lėnė nė mes ėndrrėn pėr ndėrtimin e hekurudhave, tė projektuara qė nė kohė tė kryeministrit Pashiq.
Pas vitit 1990, rrjeti hekurudhor ekzistues jo vetėm qė u amortizua e abandonua, por rėndėsia e tij pothuajse u injorua plotėsisht, teksa nė kapėrcyell tė vitit 1996, ish ministri i Transporteve deklaroi "inefektivitetin" e hekurudhave shqiptare, shkatėrrimi i tė cilave dhe pėrdorimi pėr skrap, ishte bėrė burimi kryesor i fitimit dhe aktivitetit ekonomik pėr Drejtorinė e Pėrgjithshme tė Hekurudhave.
Ēuditėrisht, si pėr tė sfiduar injorimin e rėndėsisė kapitale ekonomike tė rrjetit hekurudhor nga qeveria e asaj kohe, bash disa ditė pas deklaratės sė ministrit shqiptar, njė funksionar i lartė i ministrisė analoge tė Gjermanisė, nė mes tė Tiranės njoftoi interesimin e madh tė shtetit tė tij pėr hekurudhat shqiptare dhe pėrgatitjen e projekteve pėr financimin e modernizimit tė rrjetit ekzistues, zgjerimit tė tij dhe lidhjes me rrjetin shumė tė zhvilluar tė fqinjėve, sidomos me korridoret qė kalonin nėpėr Luginėn e Preshevės (pra edhe nė Bujanovc e Preshevė), atij Mitrovicė-Prishtinė-Prizren-Gjilan-Tetovė-Shkup-Selanik, si dhe tė segmenteve Shkodėr-Bajzė-Mali i Zi.
Madje masterpani amerikano-europian e "Korridorit 8", njė ndėr pėrparėsitė kishte shoqėrimin e tubacioneve tė naftės e gazit me hekurudhėn paralele, duke kaluar pėrmes Shqipėrisė sė sotme.
Pavarėsisht sabotimit tė kėtij korridori, idea e bashkėngjitjes dhe bashkėshoqėrimit tė hekurudhės si komponent integral tė tij, ishte dhe mbetej prioritare.
Sot, nė kushtet e mbajtjes nė fuqi tė sanksioneve dhe izolimit persistent tė Serbisė, ndėrtimi i rrugės Durrės-Prishtinė-Nish, e dhe krahas saj edhe tė hekurudhės qė ka mbėrritur deri nė Rrėshen, paraqet rėndėsi tė madhe strategjike dhe ekonomike, pėr ēka edhe Serbia ėshtė shumė e interesuar, pėr shkak tė pėrfitimeve tė mėdha qė burojnė nga shkurtimi i shpenzimeve tė transportit qė thith aktualisht korridori hekurudhor Nish-Selanik.
Pikėrisht pėr tė intensifikuar vėllimin e transporteve ndėrballkanike tė mallrave dhe udhėtarėve, Greqia, pėr tė ndihmuar aleatin e saj strategjik Serbinė dhe pėr tė nxjerrė maksimumin e pėrfitimeve nga ekspansioni i saj ekonomik nė vendet e Ballkanit, nisur edhe nga interesi i pėrbashkėt i tyre, inicioi sėfundmi edhe takimin e paradoditshėm nė Athinė, ku mori pjesė edhe ministri ynė i Transporteve.
Nė kėtė takim u bė e qartė se, konform edhe projekteve ekzistuese, mundėsitė e shtrirjes dhe modernizmit tė rrjetit hekurudhor ndėrballkanik janė shumė tė mėdha dhe tejet efektive nga pikėpamja ekonomike, ēka u pranua njėzėri nga tė gjithė pjesėmarrėsit e kėtij samiti. Dhe jo pak, por bėhet fjalė pėr ndėrtimin e 14 akseve hekurudhore, qė do tė lidhin kryeqytetet e Ballkanit, ēka pėr ta intriguar dhe pėrqasur me masterplanet e njohura, organizatorėt e etiketuan "Projekti qė do tė lidhė me rrjet hekurudhor kryeqytetet e Europės Juglindore", ku sipas specialistėve, teknologjia qė do tė pėrdoret do tė mundėsojė arritjen e shpejtėsive tė mėdha.
Kėto parametra teknologjikė mundėsojnė rritjen nė maksimum tė kapaciteteve tė pėrpunimit tė ngarkesave dhe volumit tė transportit tė mallrave e udhėtarėve, ēka sjell efektivitet dhe rentabilitet tė lartė ekonomik, justifikim tė shpenzimeve dhe vetshlyerje tė shpejtė tė investimit. 
Sikundėr u theksua, ky masterplan, me afat realizimi pėrfundimtar vitin 2013, e qė do tė zbatohet nė dy faza, pėrfshinte edhe hartimin e miratimin e njė memorandumi bashkėpunimi, qė u nėnshkrua nga tė gjithė ministrat e Transportit tė vendeve pjesėmarrėse. 
Pėr projektin nė fjalė, qė mundėson atashimin dhe lidhjen e mėvonshme edhe me Rusinė, Bjellorusinė dhe Ukrainėn, pėrveē vendeve ballkanike, ishte e interesuar edhe Moldavia, nė emėr tė sė cilės mori pjesė dhe firmosi memorandumin edhe ministri i saj pėrfaqėsues.
Drafti i miratuar dhe i firmosur, ishte hartuar sipas modelit tė marrėveshjeve tė fundit ndėrmjet Greqisė, Turqisė dhe Bullgarisė, qė mundėsojnė lidhjen e segmenteve Selanik-Sofje dhe Selanik-Stamboll.
Rėndėsia e pranimit dhe miratimit tė kėtij masterplani, qėndron nė njohjen dhe ndėrgjegjėsimin e qeverisė shqiptare pėr efektivitetin shumė tė lartė tė njė rrjeti hekurudhor ndėrballkanik dhe avantazheve shumė tė mėdha qė krijohen nga sendėrtimi konkret i projekteve madhore tė artierjeve hekurudhore, projekte kėto qė, jo mė kot, e vunė Shqipėrinė nė syun e cikloneve politike dhe zhvillimeve tė pėrgjakshme qė paraprinė dhe shoqėruan dy luftėrat botėrore, gjatė tė cilave vendi ynė u bė shesh beteje, e qė mė pas determinuan tė gjitha qėndrimet gjeopolitike e gjeostrategjike tė pasluftės dhe, nė vazhdimėsi, gjatė gjithė Luftės sė Ftohtė e mė pas.
Tashmė, maksima e famshme, "E kaluara historike ėshtė projektuar dhe rrėnjosur thellė nė tė tashmen dhe tė ardhmen", ėshtė mė konkrete se kurrė. E rėndėsishme ėshtė ta devijosh atė nė hullinė dhe rrjedhat e natyrshme tė interesave kombėtare, pėr tė nxjerrė pėrfitimin maksimal dhe pėr t'i hapur rrugė formėsimit tė proceseve jetike integruese e globalizuese, gjithmonė nėse u konvenojnė interesave tė shqiptarėve. 

 

Odiseja e investimeve strategjike

Nga Dardan MITROVICA


Vizita e paradokohshme e kryeministrit Berisha nė Itali, niveli i lartė i pėrfaqėsimit, takimet me shtetarėt kryesorė, axhenda e ngjeshur, gama e gjerė e bashkėpunimit dhe interesave reciproke, fryma e pėrzemėrt, etj., kurorėzuan jo vetėm suksesin e plotė tė saj, por edhe fillimin e njė faze tė re tė riintensifikimit tė marrėdhėnieve dypalėshe, rėnė nė kuota minimale gjatė qeverisjes sė kaluar.
Konotacioni dhe mesazhet e kėsaj vizite zhvlerėsuan totalisht propagandėn e ish pushteteve pėr gjoja marrėdhėnie preferenciale me Italinė, pėr "partneritet strategjik", pėr miqėsira kryeministrash me jallan-shahitė tifozat e Milan-it nė shkallėt e "San Siro"-s apo "Xhuzepe Meaca"-s. Por kjo vizitė dėshmoi gjithashtu se interesimi i shtetit dhe biznesit italian, mbeten akoma nė nivele shprese pėr politikėn, zhvillimet e demokracisė shqiptare, si dhe pėr ekonominė tonė thellėsisht tė privuar nga investimet strategjike, jetike pėr ardhmėrinė. 
Tashmė as qė mund tė gjendet ndonjė marroq optimist, qė tė mos pranojė nivelin e mjeruar tė ekonomisė shqiptare, nė lėngatė dhe nė prag tė katastrofės, viktimė e mungesės sė vizionit qeverisės, koncepteve autarkike dhe modelit importues, qė u konvenojnė monopoleve tona ligjbėrėse.
Italia, si fuqia e pestė ekonomike botėrore, ndėr prioritetet e saj tė politikės sė jashtme, nė Kixhi e Kuirinale ka akoma tė gdhendura platformat shekullore tė hartuara qė nė kohėn e ish kryeministrit Krispi, tė ngritura nė art nga ish shtetarėt e ish kryeministrat e mėvonshėm: Xholiti, Nitti, San Xhuliano, Sonnino, Tittoni etj., qė pėrcaktuan ekspansionin politik e ekonomik pėrtej Adriatikut, nė Ballkan, me urė-kalimi Shqipėrinė, si prioritet madhor, mirėfilltazi nė gjurmėt e perandorisė Romake, qė ndėrtoi "Via Egnatia"-n e famshme. 
Bash mbi kėtė filozofi ekspansioni u mbėshtetėn edhe ėndrrat e Ēianos dhe Duēes, qė dėshmuan se Shqipėria ishte nė toplistėn e prioriteteve ekspansioniste tė Italisė nė prag tė Luftės Dytė Botėrore.
Tash, nė kushtet kur hapėsira politike shqiptare, pas pavarėsimit tė shpejtė tė Kosovės, po merr dimensione tė reja, tregu shqiptar nė Ballkan ėshtė dhe do tė mbetet komponenti mė intrigues i planeve prioritare tė kapitalit italian, vizionin ekonomik tė tė cilit e mishėron mė sė miri vetė kryeministri Berluskoni.
Ndaj, nė kėtė vazhdė, nė kufijtė e tendencės dhe instrumentit pėr ekspansion ekonomik, Federexport-Piemonte, pėrfaqėsues zyrtar i "Confindustria" italiane tė njė prej rajoneve mė tė pasur dhe mė tė fuqishėm tė Italisė, Piemontit, miratoi me Konfindustria-n shqiptare, marrėveshjen pėr hartimin e njė liste tė industrialistėve italianė, pėrfaqėsues tė 4600 bizneseve, tė interesuar tė investojnė nė Shqipėri, veēmas apo nė bashkėpunim me operatorėt ekonomikė shqiptarė.
Askush nuk e vė nė dyshim vullnetin e qeverisė Berisha pėr lehtėsimin e procedurave administrative e fiskale pėr investitorėt italianė e tė tjerė tė huaj, apo klimėn favorizuese tė politikave ekonomike qė qėndrojnė nė themel tė skemave tė gjallėrimit tė ekonomisė sonė, por kjo nuk mjafton. Sepse nga marrėveshjet e deri tek realizimet, madje detyrimisht tė suksesshme, "qėndron njė mal i tėrė", por edhe pėr faktin se joshja e ėmbėl pėr investitorėt italianė nuk mund ta kapėrcejė e anashkalojė aq lehtė pėrvojėn e hidhur qė afro 6 mijė biznesmenėt italianė tė periudhės 1992-1997, provuan gjatė viteve '97-98 tė shekullit qė lamė pas, kur shumė syresh lanė kokėn dhe fitimet pėr shkak tė kėrcėnimeve tė bandave kriminale, ēka u pasua me largime masive tė italianėve nga Shqipėria.
Fatkeqėsisht, kjo klimė armiqėsore dhe ky presion i bandave mafioze, shpesh me koperturė shtetėrore, akoma vazhdon tė ushtrojė trysninė mbi biznesmenėt italianė.
Shembulli mė domethėnės i kėtij fakti ėshtė rasti skandaloz i biznesmenit kalabrez Santo Malaspina, martuar me njė vajzė shqiptare dhe vendosur familjarisht nė njė komunė tė Myzeqesė. Ky biznesmen italian, jo vetėm qė ėshtė kėrcėnuar hapur pėr mosvazhdimin e biznesit (tė mbyllur aktualisht), pas njė investimi prej 1 milion euro, por ėshtė "gjobitur" nga entet shtetėrore me shkaqe absurde, qė kulmuan me djegien "rastėsore", brenda pronės private, tė njė makine tė shtrenjtė tė tipit "Land Rover".
Zotėri Malaspina, i trembur natyrshėm pas "incidenteve" nė pronėn dhe mbi aktivitetin e tij, nė njė kronikė tė "Njuz 24", rrėfeu pėr tarifat e stėrmėdha prej mijėra euro nė muaj, qė prej qershorit tė kaluar, tė vėna nga KESH-i dhe Ndėrmarrja lokale e Ujėrave, nė kėmbim tė furnizimit tė munguar dhe ndėrprerjes enkas tė energjisė dhe ujit tė pijshėm.
Me lot nė sy z.Malaspina rrėfeu pėr rrėnimin tashmė tė planeve tė tij pėr investimin prej afro 5 milionė euro nė disa dynym tokė tė familjes sė nuses, ēka operatori dhe gazetari e ilustruan edhe me pamjet filmike tė makinės sė djegur nga keqbėrėsit, nė oborrin e pronės.
Ai dėshmoi se askush nga organet e rendit e tė drejtėsisė, nuk e kishte vėnė ujėt nė zjarr pėr tė hetuar e ndjekur lidhur me autorėt dhe "incidentet" qė ia kishin rrėnuar dhe mbyllur biznesin, ēka bie nė kundėrshtim flagrant me vizionin dhe angazhimet e qeverisė pėr krijimin e njė klime maksimalisht joshėse dhe tė favorshme pėr investitorėt e huaj nė Shqipėri, veēanėrisht pėr ata italianė!
Fatkeqėsisht, rasti "Malaspina" nuk ndryshon shumė nga rasti "Kurum", ku kompania me tė njėjtin emėr, me metoda tė ngjashme, por me shtrėngesėn e jakave tė bardha, detyrohet tė mbyllė aktivitetin e saj pas investimit prej 18 milionė euro, duke lėnė pa punė afro 800 punėtorė dhe metalurgė elbasanas. Kėsaj radhe, mbi "Kurum" ndikon "gjobitja" me dyfishin e ēmimit tė energjisė nė krahasim me konsumatorėt e tjerė, akorduar nga KESH. 
Papėrgjegjshmėria e ministrisė sė Ekonomisė pėr furnizimin me energji me ēmim tė padiferencuar tė "Kurum" dhe neglizhimi i negociatave tė kėrkuara nga sindikalistėt lidhur me zbatimin e detyrueshėm tė kontratės kolektive tė punės nėpėrmjet angazhimit tė drejtėpėrdrejtė tė shtetit shqiptar si palė, konform edhe marrėveshjes midis kontraktorėve, miratuar edhe nga parlamenti shqiptar, ndonėse u kundėrvihet hapur synimeve tė qeverisė, interesave tė saj e tė punonjėsve, nuk shėrbeu pėr asgjė.
Nė kushtet e niveleve kritike tė papunėsisė, falimentimit tė bizneseve pėr shkak tė konkurrencės sė monopoleve dhe efekteve kaskadė tė zbatimit tė marrėveshjeve tė tregtisė sė lirė nė kuadėr tė OBT, injorimi i incidentit "Kurum" nuk ėshtė asgjė tjetėr veēse simultan dhe pėrkues "rastėsor" pėr nga papėrgjegjshmėria dhe shkakėsia me incidentin "Malaspina", ēka e vė nė pozita shumė tė vėshtira qeverinė dhe skemat e saj pėr krijimin e njė klime partnershipi e bashkėpunimi me interes tė ndėrsjelltė me biznesin.
Nė kėtė kontekst, gadishmėria e lartė e qeverisė pėr tė dėrguar, pėr ditė tė tėra, forca tė policisė sė Shtetit nė mbrojtje tė njė investimi privat nė Nepravishtė tė Gjirokastrės, ku pėr shkak tė zellit tė tepruar u arrit madje edhe nė konfrontim tė panevojshėm tė saj me fshatarėt dhe nė "incidentin" e njohur Tavo - bėn kontrast tė dukshėm dhe tė habitshėm nė raport me incidentet "Kurum" dhe "Malaspina".
Ky qėndrim me dy standarde, pavarėsisht nga niveli administrativ i pėrgjegjėsisė konkrete, deformon dashamirėsinė dhe vullnetin pozitiv tė z.Berisha dhe tė qeverisė, pėr jetėsimin e skemės sė stimulimit tė investimeve tė huaja (akoma virtuale) dhe tė zhvillimit normal tė veprimtarisė ekonomike tė operatorėve tė sipėrcituar, apo tė tjerėve qė do tė guxojnė nė tė ardhmen. 

 

Ballkanizmi serb me petkun e Hantingtonit

Nga Astrit Kola


(Vijon nga numri i kaluar)
Vetė Kosutiē e pranon se tezat e Hantingtonit pėr shkaqet thelbėsore tė konfliktit tė pėrgjakshėm nė Ish Jugosllavi, nuk janė pranuar dhe marrė seriozisht nga gjeopoliticienėt e studiuesit nė mbarė botėn, kur pohon se "Argumentimi nga Hantingtoni i ngjarjeve nė territoret e Ish Jugosllavisė ėshtė plotėsisht i saktė dhe i vėrtetė, por tezat e tij pėr disintegrimin e saj, nuk janė pranuar". Kosutiē mundohet tė spekullojė me njė sofizėm tė trashė nė kėtė pohim, kur pretendon se "tezat e tij pėr disintegrimin...", nuk janė pranuar. Ai e di shumė mirė se "disintegrimi" ėshtė pasoja dhe jo shkaku qė, sipas Hantingtonit dhe dishepullit Kosutiē, ėshtė "Pėrplasja e Qytetėrimeve" dhe "religjioneve" si derivat i tyre. Kjo do tė thotė se tezat dhe teoria e Hantingtonit nuk janė pranuar totalisht, pra as pjesėrisht, ndaj nuk ėshtė aspak e vėrtetė se "Ai (pra Hantingtoni), veēanėrisht ka nxjerrė nė pah se roli i Serbisė nė disintegrimin e Jugosllavisė nuk ėshtė vlerėsuar objektivisht". Dhe arsyeja e injorimit me tė drejtė tė teorisė sė Hantingtonit, e pėr pasojė edhe tė tezave e pseudoteorive tė ithtarėve tė tij serbė, ėshtė konkluzioni logjik se nė Jugosllavi nuk janė pėrplasur qytetėrimet, por shtetet dhe kombet, sepse nuk janė, e nuk mund tė jenė kurrsesi, qytetėrimet ato qė zhvillojnė luftėrat midis tyre, por janė shtetet dhe kombet.
Duke kėmbėngulur pėr tė vėrtetuar indirekt Pėrplasjen e Qytetėrimeve dhe politikėn e kanonierave si thelb i kėsaj pėrplasjeje midis Fuqive tė Mėdha-pėrfaqėsuese tė qytetėrimeve tė ndryshme, Kosutiē pohon nė vijim se "... nga ana tjetėr, lufta e popujve ballkanikė kurrė nuk ka qenė e lirė nga ndikimi i Fuqive tė Mėdha dhe aspiratave tė tyre pėr sigurimin e sferave tė interesit nė Ballkan". 
Por edhe kėtu ai pėrsėri bie brenda, vetėpranon pathemeltėsinė e tezės dhe inkoherencėn logjike tė tij, kur deklaron se "lufta e popujve ballkanikė nuk ka qenė e lirė nga ndikimi"... Pra paska qenė lufta e para, dhe pastaj ndikimi i jashtėm nė kėto luftėra. Po pėrse shpėrthyen luftėrat nė Ballkan, pėr 'mustaqet e Ēelos'(??!)". Aspak, ato shpėrthyen pėr territore, pushtete, pasuri, hapėsira jetike e burime jetese, tė atyre qė nuk i kishin dhe synonin t'ua merrnin tė tjetėrve, pra autoktonėve, domethėnė mė tė vjetėrve, dhe, nė fundore, pra nė rastin qė na intereson..., t'ua merrnin shqiptarėve, si kombi dhe populli mė i lashtė i Ballkanit.
Ndaj nuk ėshtė aspak e vėrtetė edhe teza tjetėr e Kosutiē se "Njė nga rrethanat me ndikimin mė negativ nė shpėrthimin e luftėrave nė ish Jugosllavi, ka qenė lidershipi komunist i Jugosllavisė sė para viteve '90-tė, i cili nuk mundi tė ndėrtojė bazat social-politike pėr krijimin e njė shoqėrie tė qytetėruar, multietnike dhe pluraliste".
Nuk ka sesi tė jetė e vėrtetė kjo, sepse komunizmi jugosllav dhe mbarė komunizmat nė pushtet nė tė gjithė Lindjen, pėrveē atij shqiptar - qė ishte dhe mbeti deri nė fund kolaboracionist i armiqve historikė dhe komprador, ishin dhe mbetėn ideologji nacionaliste dhe ultranacionaliste. Sepse, pikėsėpari, modeli i komunizmit jugosllav, pėr nga trashėgimia etatiste ishte vijim i perandorisė shumėkombėshe tė krjiuar nga Versaja, perandori ku ligjin e bėnte dinastia serbe e Karagjorgjeviēėve dhe borgjezia nacionaliste serbe, dhe sepse, nė fundore, me hyqmin e Fuqive tė Mėdha tė Perėndimit, aleat gjatė dhe pas LDB, si dhe duke patur shembėlltyrė e sistem referimi Perandorinė komuniste staliniste tė BRSS me 16 republikė-kombe e shumė mė tepėr kombėsi, edhe perandori komunist Tito, ėndėrroi tė bėhej njė "Stalin" alla-jugosllav nė Ballkan. Madje edhe Federata e famshme ballkanike e iniciuar dhe mbėshtetur nga Dimitrovi e Tito, kėtė synim kishin, pra krijimin e njė perandorie komuniste, pėr dhe nėn zotėrimin e sllavėve tė Jugut tė Europės. 
Nė kėto kushte e nėn pushtetin e kėtyre psikozave perandorake tė paranoidėve-prelatė tė komunizmit jugosllav me nė krye Titon, do tė ishte naivitet dhe marrėzi, pretendimi pėr paaftėsi apo pamundėsi nė "krijimin e njė shoqėrie tė qytetėruar, multietnike dhe pluraliste". Sepse aty ku ka ambicje pėr grabitje trojesh, pasurish, resursesh jetike, kryesisht ekonomike, tė pushtetarėve tė mbarsur me urrejtje etnike, nuk mund tė ketė shanse pėr krijim shoqėrish multietnike e pluraliste. Dhe Kosutiē e di shumė mirė kėtė, sepse ishin vetė Tito, Rankoviēi, Kardeli, Pijade, Gjilasi, Jovanoviēi, Krajgeri etj., ata qė emėruan deri nė zv/ministėr, nė qeveritė komuniste jugosllave tė pas LDB, bash ideatorin e shpėrnguljeve, spastrimeve etnike e ekspansionit kolon-ialist serb tė ultranacionalizmit serbo-kroat nė pushtet, Vasa Ēubrilloviēin, tė cilin askush nuk e akuzoi pas lufte si, ta zemė "kėlysh dhe ideolog tė borgjezisė nacionaliste serbe", i tillė qė nė kohėn e Mbretėrisė SKS, zyrtarisht qė kur nxori Memorandumin famėkeq qė mban emrin e tij nė vitin 1937, e qė pėr meritė dhe zbatim tė tė cilit u thirr dhe u emėrua nė poste tė larta qeveritare. Dhe nuk ėshtė aspak ēudi fakti qė bash predikuesit e "Bashkim-vėllazėrimit (Bratstvo-jedinstvo)", dėnuan vendimet e Konferencės sė Bujanit, goditėn e shpartalluan me ndihmėn e Hoxhės e Miladinit, vendimet e Konferencės sė Mukjes dhe bashkė me ta edhe tė firmėtarėve komunistė Gjinishi e Dishnica, dhe nė fundore, goditėn bash vendimet dhe Rezolutėn e Kongresit IV tė PKJ tė Drezdenit tė vitit 1928, si dhe ato tė Konferencės V Kombėtare tė PKJ mbajtur nė Zagreb nė vitin 1940, ku afirmimi i tė drejtės sė vetvendosjes deri nė shkėputje ishte njė e drejtė e rezervuar pėr tė gjitha kombet nėn Mbretėrinė SKS, pra e njohur edhe pėr shqiptarėt e Kosovės dhe Metohisė, por edhe pėr ata tė Sanxhakut, qė konsideroheshin si "minoritet i shtypur", dhe si njė "popull i tiranizuar nga borgjezia serbe", sikundėr pohon sė fundi, ustai i historiografisė bashkėkohore serbe, akademiku me titull Prof. Dr. Dimitrije Bogdanoviē, nė trajtesėn
"Ēėshtja e Kosovės - e kaluara dhe e tashmja".
Dhe kėto fakte Kosutiē i di shumė mirė, sepse ato kanė pėrfaqėsuar thelbin e akuzave tė historiografisė ultranacionaliste dhe akademikėve tė Serbisė kundėr PKJ sė "molepsur me ideologji antiserbe".
Ndonėse konfuz, ėshtė mė i pranueshėm dhe mė elegant nė skakierėn e demagogjisė, akademiku tjetėr serb Zoran Vidojeviē, kur zhvillimet e pėrgjakshme nė Ish Jugosllavi ia faturon skemės sė paragjykuar "Perėndimore" tė tė famshmit parafabrikat tė "Ballkanizimi"-t dhe "kontekstit botėror-historik" tė rivaliteteve tė Fuqive tė Mėdha.
Por ėshtė fakt i njohur qė Fuqitė e Mėdha ndėrhynė nė ish Jugosllavi vetėm pasi filloi konflikti, pra pasi Millosheviēi e kish hartuar planin qė, nė rastin mė tė keq tė shpėrbėrjes sė Federatės pas largimit me dėshirė tė Sllovenisė, Kroacisė, Bosnje -Hercegovinės dhe Maqedonisė, me anė tė forcės sė Armatės jugosllave qė udhėhiqej kryesisht nga gjeneralėt serbė, do tė merrte e tė aneksonte maksimumin e mundshėm tė trojeve dhe pasurive nė favor tė Serbisė.
Por Fuqitė e Mėdha, tė cilat nė arkivat e tyre kishin dhe kanė tė gjitha hartat e kufijve historiko-etnikė tė kombeve tė ish Jugosllavisė, (madje ishin arkitektė tė krijimit tė Jugosllavisė sė Versajės pas LPB dhe asaj tė Titos pas LDB), nuk mund tė lejonin Sllobon tė bėnte ēfarė tė dėshironte, sepse e dinin shumė mirė se, kryesisht kroatėt, nuk do tė qėndronin duarlidhur tė shikonin sesi Millosheviēi do tė grabiste trojet e tyre etnike, sepse kjo pėrkthehej luftė, me rrezik shpėrthimin e njė konflikti kontinental, madje mbarėbotėror. Dhe kjo intolerancė presupozohej dhe u sendėrtua konkretisht edhe pėr faktin se Perėndimi nuk i kish krijuar mė kot strukturat e Sigurisė ndėrkombėtare, e s'kish si tė linte "Hitlerin e Ballkanit" tė ndizte flakė gjithė Evropėn, pavarėsisht se pas tij qėndronte Rusia, e aq mė keq kur bash kjo Rusi e kalbur bėnte karshillėk teksa mezi shpėtoi nga kthetrat e Gorbit pas ndėrhyrjes Perėndimit dhe ra nėn Carin pijanec, Jelcin, tė cilin Perėndimi po e mbante me bukė dhe mbėshtetje politike pėr ta ndihur nė ndalimin e proceseve restauruese retrograde tė segmenteve bolshevike ultranacionaliste tė Zhirinovskit, Zhuganovit e Lebedit, kundėr tė cilėve ky Perėndim i bekuar investoi qindra miliardė $ dhe kapacitete njerėzore tė stėrmėdha gjatė Luftės sė Ftohtė, pėr t'i neutralizuar dhe mposhtur pėrfundimisht.
Pra teza e "ballkanizimit" nuk pėrfaqėson ndonjė teori konspirative apo masterplan tė kancelerive perėndimore pėr ndikimin dhe kushtėzimin e zhvillimeve ballkanike, por thjesht njė stilemė metaforike tė qarqeve akademike e diplomatike perėndimore pėr cilėsimin Post Factum, tė tendencave dhe proceseve ndėretnike gjeopolitike nė Ballkan.
Dhe nė kėtė kuptim, akademikėt e historiografėt serbe, kanė mbetur nė bataqet e psikologjisė dhe tezave ideologjike tė Komunizmit, qė gjithmonė shihte armiq tė jashtėm, qė "ndikonin, hartonin skema dhe sabotonin". Ndaj bash pėr shkak tė kėtyre atavizmave ideologjikė qesharakė, sot nuk gjendet asnjė akademik serb qė tė dėnojė Sllobon dhe ultranacionalizmin serb, si shkaktarė tė konfliktit ndėretnik nė ish Jugosllavi, shoqėruar me ambicjet e tij aneksioniste e luftėnxitėse. Pra kjo ėshtė edhe arsyeja pse serbėt janė kaq solidarė nė urrejtjen kundėr Perėndimit, gjė qė e dėshmuan deri nė fund tė konfliktit, qė u shndėrrua nė ritual tė shenjtė ultranacionalist tė njė kombi tė tėrė qė bashkoi duart dhe mallkimet nėpėr urat e Danubit, Savės dhe nė kishat serbe kundėr Klintonit, Blerit dhe NATO-s gjatė luftės sė Kosovės.
Vidojeviē, nė teorinė e tij pretendon se fenomeni historik i "ballkanizimit" pėrbėhet nga dy shtresa, ku e para qėndron nė "vazhdimėsinė e konflikteve kombėtare dhe religjioze, si dhe luftėrave pėr krijimin dhe pėrcaktimin e kufijve territorialė tė shteteve kombėtarė ekzistues". Kurse e dyta, sipas tij, qėndron nė "disintegrimin e shteteve kombėtarė e religjiozė tė pėrzier, sikundėr ndodhi me popujt e dy ish Jugosllavive, (asaj tė Versajės dhe asaj tė Titos - shėn. i A. K), apo sikundėr do tė ndodhė edhe me kėtė tė sotmen e Rambujesė, pas shkėputjes sė Kosovės, Metohisė, Sanxhakut dhe Malit tė Zi".
Klasifikimi i mėsipėrm i Vidojeviēit (dhe jo referimi nė raport me parafabrikatin "ballkanizim"), pėr hir tė sė vėrtetės duhet pohuar se ėshtė plotėsisht i saktė, sepse thjesht dėshmon njė ndarje konceptuale, nė dy pjesė, tė procesit tė shpėrbėrjes sė ish Jugosllavisė, kundruar ky Post Factum nė rastin e analizės sė "shtresės sė parė" dhe "Ad intentorum", pra logjikisht, pas arsyetimit mbi premisat dhe tendencat. Ndaj ky klasifikim, sidomos ai i shtresės sė dytė vlen tė merret nė konsideratė dhe tė theksohet thjesht pėr faktin e vėrtetėsisė sė zhvillimeve tė ardhshme nė Jugosllavi, pra pėr shkėputjen e Kosovės, Metohisė, Sanxhakut dhe Malit tė Zi nga Jugosllavia e Rambujesė. Ndaj, pėr tė mos ia ngrėnė hakun, duhet pohuar se Vidojeviē ėshtė ndėr tė paktėt akademikė serbė qė e pranon kėtė tendencė disintegruese, qė do tė bėhet realitet ndofta brenda kėsaj dekade, duke e shpėnė kėsisoj Serbinė nė kufijtė administrativė tė Kongresit tė Berlinit, ndonėse ajo meriton tė izolohet nė Rashkėn e Vjetėr e Shumadi, tė cilat nė vitin 1844, kur kryeministėr ishte babai i Naēertanies dhe shovinizmit etatist serb, Ilia Garashanini, kishin njė sipėrfaqe vetėm prej 37 mijė km katror, pra katėr herė mė tė vogėl sesa sot.
Dhe nėse kjo shpėrbėrje ndodh tash e mbrapa, nė frymėn dhe garancitė e Perėndimit demokratik, si dhe konform tė drejtės sė kombeve pėr vetvendosje, kjo nuk do tė nbdodhte pėr shkak tė "skemave perėndimore tė ballkanizmit", por pėr shkak tė dėshtimit tė skemave neokolonialiste tė Serbisė pas fillimit tė ēmontimit tė pėrbotshėm tė sistemit kolonialist modern dhe zėvendėsimit tė tij me sistemin e bashkėsive integruese tė shteteve sovrane.
Ndaj edhe Vidojeviē nuk kishte si t'i shpėtonte paranojės komuniste e ultranacionaliste serbomadhe, kur nė "konkluzionet" e teorisė sė tij thekson se "Ballkanizimi', s'ėshtė gjė tjetėr veēse produkt legjitim i politikės imperialiste tė rivalitetit midis Fuqive tė Mėdha. Sot bota gjithnjė e mė shumė kushtėzohet nga shpėrndarja gjeografike e shteteve tutore dhe e trafikut tė ndikimeve tė tyre, qė procesin e globalizimit e shohin si 'perėndimorizim".
Po ku ka imperializėm perėndimor pa koloni more shoku Vidojeviē? Tė tillė ka vetėm dy, qė janė Lindorė pėr nga pėrkatėsia sistemike e tė organizmit etatist, qė janė Federata Ruse me kolonitė dhe Federata Serbe me kolonitė ekzistuese.
Mė kot Vidojeviē mundohet qė teorinė e tij ta kurorėzojė me gjoja zbulimin e tre paradigmave ndikuese teorike tė "perėndimorizimit", teksa thėrret nė ndihmė tezėn e "Konfliktit tė Qytetėrimeve" tė Hantingtonit, tezėn ilustrative tė ndarjes figurative tė zonave tė influencės, sipas "fushės sė madhe tė shahut", tė diplomatit tė shquar Zbigniev Brzezhinski dhe cilėsorin-konkluzion "Fundi i historisė" i gjeopoliticienit Frensis Fukujama, lidhur me pėrcaktimin taksonomik tė modelit tė politikės botėrore.
Nė njė pėrpjekje tė mjerė pėr tė vėrtetuar paradigmat nė kokėn e tij tė sėmurė, Vidojeviē vazhdon tė pretendojė se "pa i analizuar kėto (pra paradigmat), ėshtė e pamundur tė kuptohen determinantet e jashtme dhe gjithnjė e mė shumė sė brėndshmi, tė fenomenit tė ballkanizimit". Sipas tij, "Tė ndryshme nė shumė aspekte, kėto paradigma janė tė lidhura midis tyre nga qėllimet dhe funksionet, ngaqė ato kanė tė pėrbashkėt karakteristikėn e vlerėsimit tė Qytetėrimit Perėndimor si qytetėrim superior ndaj tė tjerėve". 
Dhe pasi ka derdhur mllefin kundėr Qytetėrimit Perėndimor, vėrtetėsisht superior ndaj qytetėrimit sllav dhe atij ortodoks Lindor, Vidojeviē pohon njė tė vėrtetė tė madhe kur pranon se "Vendet perėndimore pėrdorin strategjinė e mbrojtjes sė njė qytetėrimi nga armiqtė e tij dhe bashkė me to edhe strategjitė e shtrirjes sė interesave perėndimore nė mbarė globin".
Ta pret mendja qė Perėndimi do tė hartojė strategji tė mbrojtjes nga armiqtė inferiorė... A nuk u shemb Roma nga armiqtė inferiorė: barbarėt gotė, visigotė, austrogotė, hunė, vandalė etj.?
Ndaj Perėndimi mbrojti dhe do tė mbrojė shqiptarėt e Ballkanit si pjesė e qytetėrimit tė tij, dhe nė fundore, me pėlqimin e tyre, do tė shtrijė interesat perėndimore, pra edhe ato tė "qytetėrimit superior" nė trevat e etnosit shqiptar qė nuk ėshtė aspak inferior, kudo, pra edhe tė atyre nė pėrbėrje tė shteteve pėrfaqėsuese dhe amplifikuese tė qytetėrimeve inferiore bashkėkohore, pasojė kjo e aneksimeve tė padrejta historike, e pėr tė cilat Perėndimi ėshtė koshient, qoftė nė vlerėsim dhe njohje, qoftė edhe nė synimin e ndreqjes sė padrejtėsive si shenjė e remorsit moral tė njė qytetėrimi qė pėrfaqėson sumumin e vetėdijes dhe zhvillimit tė shoqėrisė njerėzore e demokracisė.
P.S. Akademikėt serbė tė analizuar nė kėtė cikėl shkrimesh, qė tė gjithė kanė tė pėrbashkėt tė njejtin gabim konceptual, historicist e historik, gabim tė cilin ata e anashkalojnė qėllimisht, e qė ėshtė konkluzioni i pakundėrshtueshėm se: Konfliktet e pėrgjakshme midis palėve ndėrluftuese (pa pėrjashtim), nė territoret e vjetra tė fillimshekullit XX nė ish Jugosllavi, u vėrejtėn edhe gjatė dy luftėrave tė pėrbotshme, pra gjatė LPB e LDB. Thelbi bazal i shkaqeve tė kėtyre konflikteve nuk ėshtė aspak "Pėrplasja e Qytetėrimeve", por lufta midis popujve ballkanikė pėr monopolin e territoreve, burimeve jetike dhe fuqisė ekonomike e asaj njerėzore, gjithmonė me dallimin esencial tė dy kampeve, agresorėve dhe viktimave, tė parėt pėr tė grabitur pasuri, territore pas genocidit, tė dytėt pėr tė mbijetuar...
Fund



Opinione

Njė piktor nė Ministrinė e Kulturės (4)

Hidhe kėmbėn..., bėja t'ėmėn

Nga Gjon ANALISTI

Vijon nga numrat e kaluar
-Gjatė kohės sė pushtimit fashist, nuk mė ke thėnė se ēfarė lufte kanė bėrė babai dhe xhaxhai, bashkė me ēetėn ku ishin inkuadruar? - e pyeti kuadroviku piktorin.
-Mė vjen keq qė ju shoku shef po dyshoni nėse kanė luftuar, apo jo, babai dhe xhaxhai, apo vetėm kanė bėrė e kėnduar kėngė!? Ata kanė luftuar, aq sa u ka dhėnė urdhėr shoku Hysni. Pėrshembull, kur ardhi nė Vlorė ai maloku, ai ēeēeni, ai qėni Halil Alia, pas luftės sė Gjormit dhe Mesaplikut, medemek pėr tė vėnė qetėsinė nė Vlorė, shoku Hisni, qė ishte edhe mik me Qazim Koculė, qė nga ana e tij ishte mik pėr kokė me xhaxhanė e shokut Hisni, Murat Tėrbaēnė, ngaqė ishin armiq pėr vdekje me atė malokun tjatėr, atė ēeēenin, Ahmet Zogun, u lidhnė pėr tė vrarė me pusi Halil Alinė, qė kish thėnė se nuk donte tė vritej me shqiptarėt. Ndaj ēeta e tire, nėn komandėn e shokut Hisni, pasi mori vesh se ku do tė vente Halili me ca trima nga pas, i zunė pusi. Kish plasur luftė e madhe dhe nga tė shtėnat e para ishin vrarė disa horra tė Halilit. Por kish qėlluar trim i madh qėni, kish ēarė rrethimnė duke shtėnė mė kėmbė, me mitroloz. Dhe u shpėtoi, e jo vetėm kaq, po u lėshua kundėr tire dhe i kish vėnė pėrpara, derisa u kish kapur rob njė partizan...
-Po mirė more, po ne e dimė se partizanėt kanė qėnė mė trima se ata qelbėsirat, ē'po mė thua kėshtu, qė u paskėsh ēarė rrethimin Halil ēeēeni dhe i paskėsh vėnė para si bagėti!!! Se kėshtu armiqtė mė dalin mė trima se partizanėt pastaj! - tha shefi
-Ashtu ėshtė shoku shef, s'ta luan as topi fjalėn. Po babai me xhaxhanė, qė desh i kishin mbushur poturet tė gjorėt, thonin se partizanėt nuk kishin patur fishekė, ndėrsa Halili ishte i mbushur plot me gjerdanė, prandaj...
-Mirė e mora vesh se sa trima paskan qėnė, po mė thuaj tani si i vajti filli atij partizanit qė kapi rob Hailil maloku? - pyeti shefi.
-Ja si i kish vajtur. E kish kapur Halili pėr zverku dhe pasi i kish futur koburen nė gojė, e kish kėrcėnuar tė tregonte se si e kishnė marrė vesh partizanėt nga do kalonte Halili, qė i kishnė dalė para!? Ki partizani i gjorė kishte treguar se shokut Hisni i kish dėrguar njė letėr vetė Qazim Koculi, ku i kish treguar se nga do tė kalonte Halili, tė cilit Qazimi dhe shoku Hisni ia kishnė bėrė benė ngaqė ishte malok-ēeēen dhe se kishte shkuar tė shtronte Vlorėn e tė vendoste qetėsinė, gjė qė i kish tėrbuar Qazimnė, shokun Hisni dhe partinė nė Vlorė, ndaj edhe kishin vendosur ta vrisnin e ta coptonin qė ta hanin qėntė, se nė Vlorė dhe nė Shqipėri, ligjin e bėnin ata, jo malokėria e ēeēenėria...
Pasi kish marrė vesh tė vėrtetėn, Halili e kish falur partizanin e gjorė dhe pasi i kish dhėnė njė shqelm bithėve, i kish thėnė tė shkonte nė shtėpi dhe jo tė dilte malit pėr tė vrarė vėllezėrit, medemek, siē kish treguar derėziu, kur kishte vajtur nė ēetė e i kish rrėfyer shokut Hisni, qė ishte zverdhur e bėrė meit, pasi kishte marrė vesh qė i kish dalė sekreti... Ndaj, pas disa ditėsh, e kishin hequr qafe tė gjorin, medemek si spiun i partisė dhe ēetės, ngaqė kish nxjerrė sekretin e partisė para armikut.
-Po midis Qazimit dhe Halil-malokut, si vajti puna mė vonė? - pyeti shefi.
-Si vajti? Zi e mė zi vajti thuaj, sa s'ka si bėhet. Kish vajtur maloku si i tėrbuar nė Prefekturėn e Vlorės, me kobure nė dorė, dhe kėrkonte me zė tė lartė Qazimnė. 
I gjori Qazo, u kish kėrkuar ndihmė trimave tė tij qė ta mbronin, por tė tėrė kishin mbushur brekėt, rezilėt, qė medemek ishin zgjedhur si trimat mė tė mėdhenj tė tėrė krahinės sė Vlorės. E qė thua ti shef, ēeēeni e kish gjetur Qazimnė meit nė fytyrė dhe pasi i kish vėnė koburen tek koka, i kish kėrkuar tė tregonte me tė mirė pėrse e kish prerė nė besė. Qazimi i kish kėrkuar qė t'i falte jetėn, se pastaj do t'ia tregonte tė tėrė meselenė. Halili i kish thėnė se do tė mendonej, pasi kish humbur shokėt, qė i kish bashkėfshatarė, qė i kish marrė nė besė e qė po i dėrgonte xhenaze nė shtėpi... Pastaj, pasi tė merrte vesh tė vėrtetėn, do tė mendonej, ndryshe, nėse Qazua s'do t'i tregonte, Halili kish thėnė se do ta vriste nė vėnt, pasi e kish marrė vesh punėn e pusullės sė Qazos pėr shokun Hisni.
Thonė se Qazimi, medemek i kish thėnė se e kish lajmėruar shokun Hisni se ku ta takonte Halilnė e t'i dilte para, se medemek shoku Hisni i kish thėnė se, si komisar komunist, qė gjithmonė bėnte punė sqaruese me ata qė ishin tė gėnjyer, kishte deklaruar se kishte nė pllan vetėm tė fliste me Halilnė e gėnjer, qė ta bindėte tė largonej nga fashizmi dhe tė bashkohej me luftėn nacional-ēlirimtare. Por Halil qėni, thonė se kish thėnė se nuk e hante kėtė gėnjeshtėr, se po tė ishte pėr tė llafosur pėr kėtė qė medemek thoshte Qazimi, shoku Hisni nė fillim do tė kish llafosur e bindur Qazimnė, qė e kish edhe mik shtėpie, e se llafosja nuk bėnej me prita e plumba, ku i ishin vrarė shokėt, dhe prandaj ia kish zbrazur nė kokė koburen Qazimit, mu nė mes tė zyrave, sa ishte meruar dynjaja dhe Sheshi i Flamurit ishte bėrė naaaaaaa, ishte bėrė, ishte mbyllur e tėrė Vlora brėnda, pėr dy minuta...
Kur e mori vesh shoku Hisni, kishte thėnė qė mė mirė qė e kish vrarė Halili, Qazimnė, se do tė detyrohej ta vriste vetė, me urdhėr tė shokut Enver, e kėshtu do tė prishte edhe miqėsinė familjare. Po kėshtu si u bė, faji do t'i mbetej atij malokut, qė shoku Hisni ia bėri benė prapė para Partisė dhe ēetės, se do t'ia derdhte trutė...
Dhe kėshtu bėri. Kur i ardhi dita shokut Hisni, pasi shkoi nė Dibėr me Divizionin e Pestė, ku ishte komisar, gjatė inkursionit nė Veri tė Shqipėrisė, kish urdhėruar Brigadėn e Pestė tė shokut Shefqet, qė t'ia zinte, o gjallė o vdekur, Halil Alinė. Dhe urdhėri ishte zbatuar, pasi ishte nisur e tėrė brigada, me mortaja e mitroloza anglezė, bashkė me anglezėt dhe arropllanėt e tire, qė kishin bombarduar nga ajri, pėr tre ditė, Maqellarėn dhe istikamet e Halilit, ku ishte bashkė me nja 30 trima tė betuar. Po kish qėndruar fort qėni dhe nuk ishte dorėzuar...
Mirėpo pasi partizanėt kishin djegur tėrė Maqellarėn dhe fshatrat pėrreth, pasi kishin vrarė e lidhur edhe pleq, gra e fėmijė tė bashibozukėve, Halili kishte dalė nga llogoret dhe ishte hedhur nė sulm si i ndėrkryer, ku ishte vrarė e rrėzuar pėr tokė vetėm pasi kishte ngrėnė plot 100 plumba... Pastaj kishte ngordhur maloku i qėnit.
Kur e mori vesh shoku Hisni, e gradoi shokun Shefqet dhe u tha anglezėve se kish vrarė armiknė mė tė madh tė Partisė dhe se tani, bashkė me Haxhi Lleshin dhe Dali Ndrenė, do ta shtronte Dibrėn dhe do t'i nxirrte tym e flakė, qė ta mbante mėnt sa tė ishte jeta... Dhe kėshtu ish bėrė, kishin vrarė e djegur aq sa nuk kishte vrarė e djegur as sėrbi gjatė 50 vjetėve tė fundit nė Dibėr, thoshnin malokėt qė, medemek, ishin bėrė me Partinė!!
Pastaj trimat ishin ulur e kishin ngrėnė mishėra tė malokėve tė vrarė, qė i kishin pjekur nė zjarrin e shtėpive qė digjeshin edhe... Pastaj, babai me xhaxhanė kishin bėrė dhe kėnduar kėngėn, qė thoshte: "Ta marrė vesh e tėrė Shqipėria / u vra qėni Halil Alia / se kėshtu urdhėroi Partia / do t'u djegim nėpėr shtėpia / do t'u djegim e t'u pjekim / sa tė harroni edhe sėrbin / se deshėt tė kundėrshtoni / ndaj nuk duhet tė jetoni... /... ngrije kėmbėn, hidhe kėmbėn / Dibrės o, t'i bėjmė tėmėn...".
Pa u kėndua kėnga e qeshnin trimat, e puthnin babanė me xhaxhanė!... Por mė pas, u dha urdhėr qė tė mos kėndonej mė kjo kėngė, pasi ishin mėrzitur Haxhi Lleshi me Dali Ndrenė, qė kishin thėnė se, u bė ēfarė u bė, por Dibrės nuk duhej t'ia kujtonin sėrbin dhe t'i shanin t'ėmėn, se pastaj duhej ta shuanin tė tėrėn, por kjo ishte punė qė nuk bėnej..., pasi Dibra, medemek ishte edhe e tirja, dhe se boll zjarr dhe gjak ishte bėrė, se nuk kishte mė nevojė, se ishte shtruar pėrfundimisht. 
Dhe kėshtu u bė! U vendos qė kjo mėnxyrė tė bėnej mė tutje, nė Mat, nė Kurdari e Martanesh, pastaj drejt e nė Lumė, tek Muharrem Bajraktari... Dhe kėshtu u bė. 
(Vijon numrin e ardhshėm)

 

Pavarėsia e Kosovės - opcioni i vetėm

Nga Hajredin KAZHANI


Historikisht, trojet shqiptare janė lakmuar prej tė huajve. Pėr shkak tė kėsaj lakmie, Shqipėria ėshtė bėrė placdarmė e luftrave shekullore. 
Shqiptarėt janė popull autokton nė trojet e veta. Kjo tezė tashmė ėshtė analizuar dhe vėrtetuar shkencėrisht nga historiografia, dhe kjo nuk ha kurrfarė diskutimi, dileme apo hamendje tjetėr.
Mbretėria dardane ka qenė njė mbretėri ilire, nė tokėn ilire, qė mė vonė mori emrin Kosovė.
Ballkani vloi si kazani i dreqit ndėr shekuj, nė luftėrat midis popujve ballkanikė. Historikisht, kur njė shtet i gadishullit tonė ėshtė sulmuar nga ndonjė shtet tjetėr jo ballkanik, kurrė nuk ka patur pėrkrahjen e shteteve tė tjera ballkanike. 
Shqipėria jo vetėm qė nuk ėshtė pėrkrahur ndonjėherė nga vendet ballkanike, por pėrkundrazi, ėshtė sulmuar pėr t'u coptuar.
Vėmendja e politikės shqiptare, sot ėshtė drejtuar nga Kosova, klasa politike e saj dhe nga komuniteti ndėrkombėtar, qė do tė vendosin bashkėrisht pėr zgjidhjen e statusit final, drejt pavarėsimit...
Gjatė luftės sė Kosovės, e drejta e shqiptarėve dhe solidariteti i vendeve demokratike me shqiptarėt, gjetėn pėrputhje tė plotė.
Shqiptarėt e Kosovės luftuan qė tė ēlirohen nga sundimi serb, kundėr ushtrisė sė Millosheviēit, por jo kundėr pakicės serbe nė Kosovė, e cila fillimisht u tremb nga frika e natyrshme e ndonjė hakmarrjeje tė shqiptarėve, por njė gjė e tillė nuk ngjau.
Qeveria e Kosovės, pakicės serbe dhe tė gjitha pakicave tė kombėsive tė tjera, u ka premtuar garanci tė plota pėr standarde demokratike nė pėrgjithėsi dhe respektim tė tė Drejtave dhe Lirive Themelore tė Njeriut. Kjo do tė thotė qė askush nga joshqiptarėt e paktė qė banojnė nė Kosovė, nuk ka pse tė trysnohet psikologjikisht apo tė trembet, sepse asnjė lloj represioni nuk do tė ushtrohet mbi to.
Kosova e ka thėnė fjalėn e vet: kėrkon Pavarėsi dhe sovranitet. Radhėn e ka diplomacia ndėrkombėtare, e cila do tė synojė mirėkuptimin e tė gjitha palėve, por gjithsesi duhet t'u japė tė drejtat legjitime shqiptarėve, duke synuar tė shlyejė borxhin qė u ka atyre pėr padrejtėsinė qė u shkaktoi me vendimet e Konferencės sė Londrės, ku u coptua trungu etnik shqiptar dhe Kosova iu aneksua padrejtėsisht Serbisė dhe Malit tė Zi, coptim qė kish filluar qė nė vitin 1878 kur trungut tonė etnik iu shkėputėn me dhunė Ulqini, Nikshiqi, Kotorri e Tivari, Toplica, Kosanica, Vranja, Kurshumlia etj..
Aktualisht nė Kosovė janė pėrmbushur tė gjitha kėrkesat e Komunitetit ndėrkombėtar pėr mirėtrajtimin e serbėve dhe kthimin e tyre, gjė tė cilėn ngurrojnė ta bėjnė vetėm ata serbė qė i kanė lyer duart me gjakun e shqiptarėve, para dhe gjatė konfliktit nė Kosovė.
Kosova duhet tė shpallet shtet i pavarur e sovran, dhe jo me pavarėsi tė kushtėzuar. Dhe kjo sepse shteti i ardhshėm i Kosovės, nėn monitorimin e vazhdueshėm tė ndėrkombėtarėve, sikurse tė gjitha demokracitė e reja, ėshtė nė gjendje t'i plotėsojė tė gjitha standardet demokratike, sepse populli i saj ka derdhur gjak pikėrisht pėr lirinė dhe demokracinė e munguar, ndaj kėto nuk mund t'ua mohojė tė tjerėve. Edhe drejtėsia duhet tė funksionojė pėr tė gjithė anėtarėt e shoqėrisė, pavarėsisht nga pėrbėrja etnike dhe religjioni, i cili duhet tė luajė rol pozitiv nė edukimin me ndjenja paqėsore tė besimtarėve dhe jo tė merret me politikė e tė ushqejė ndjenjat shoviniste tė qarqeve antishqiptare dhe atyre kundėr paqes e bashkėjetesės nė harmoni tė shumicės prej 95 pėrqind tė shqiptarėve me pakicat e papėrfillshme nė Kosovė.
Pėrveē pavarėsisė dhe sovranitetit tė plotė tė Kosovės, asnjė opcion tjetėr nuk mund tė pranohet nga shqiptarėt, dhe askush nuk mund dhe duhet tė guxojė tė nėnshkruajė akte tė tjera qė pėrjashtojnė pavarėsinė e sovranitetin e pakushtėzuar. Diplomacia shqiptare duhet tė investojė pėr suksesin e kėtij aksioni madhor kombėtar, dhe jo pėr dėshtimin. 
Vetėm Kosova e pavarur dhe sovrane, sipas dėshirės sė popullit tė saj, mund tė qetėsojė Ballkanin.
Shqiptarėt nuk mund tė pranojnė asnjė zgjdhje tjetėr pėrveēse vetvendosjes sė popullit tė Kosovės, vullneti i tė cilit pėrfaqėsohet nga klasa politike dhe grupi i negociatorėve. 
Asnjė parim, qoftė edhe ai i mosndryshimit tė kufijve, nuk mund tė pengojė shprehjen dhe respektimin e vullnetit tė kosovarėve pėr pavarėsi. Edhe parimi i mosndryshimit tė kufijve, nėnkupton mosndryshimin me dhunė nga pala qė kėrkon ndryshimin. 
Nė kėtė rast Kosova nuk po ushtron dhunė, dhe kjo do tė thotė se Serbia nuk mund tė ushtrojė dhunė, dhe jo vetėm nga frika, sepse e provoi njėherė, por sepse dhuna e saj nuk vlen, pasi parimi i "mosndryshimit tė kufijve me dhunė" nuk nėnkupton mbėshtetje dhe legjitimim tė dhunės sė shtetit aneksues qė kundėrshton ndryshimin (nė kėtė rast Serbisė), pėr arsyen e thjeshtė sepse kjo do tė ēonte nė njohjen dhe legjitimimin e neokolonializmit, praktikė shtetėrore dhe politikė kjo tashmė e tejkaluar nga bashkėsia demokratike ndėrkombėtare.
Vetėm Kosova e pavarur mund tė vinte nė jetė ėndrrėn e rilindasve.


___________________________

29 Janar 2006
___________________________

Prishtinė - Princi Leka, kryetari Spahiu dhe drejtues tė PLL, marrin pjesė nė ceremoninė pėr Rugovėn

Princi Leka dhe kryetari Spahiu, nderim Rugovės

Princi Leka dhe njė delegacion i PLL, i kryesuar nga kryetari Spahiu, i kanė bėrė nderimet figurės sė Presidentit Rugova nė ceremoninė e zhvilluar nė Prishtinė. Princi Leka ka kontakuar gjatė kėtyre ditėve me disa prej krerėve politikė tė Kosovės. Edhe kryetari Spahiu ka marrė kontakte me politikanė tė lartė tė Kosovės



Editorial

Nga Havier Solana

Trashėgimia e Rugovės


Vdekja e presidentit Ibrahim Rugova ishte njė shok i madh pėr Kosovėn. Ai ishte njė burrė qė i ka kushtuar jetėn e tij mbrojtjes sė tė drejtave tė popullit tė Kosovės. Por vdekja e tij ishte gjithashtu njė humbje e madhe pėr Ballkanin dhe Europėn, pasi Ibrahim Rugova ishte gjithashtu njė burrė i paqes, i vendosur pėrballė dhunės dhe shumė i angazhuar pėr idealin e paqes, ideale kėto qė janė nė themel tė ndėrtimit tė Europės dhe tė cilat do tė forcojnė sot transformimin demokratik tė Ballkanit.
Presidenti Rugova ishte i respektuar nga e gjithė bota pėr angazhimin dhe vendosmėrinė pėr paqen, por gjithashtu populli i Kosovės e donte pėr angazhimin e tij lidhur me tė ardhmen. Ishte njė nga ironitė mizore tė fatit qė ai ndėrroi jetėn tani nė momentin kur ai duhej mė shumė se kurrė, momentin qė ai priste, qė tė udhėhiqte pėr tė ndihmuar statusin e ardhshėm tė Kosovės. I gjithė Ballkani ka bėrė shumė progrese gjatė kėtyre viteve. Rreziku i luftėrave ėshtė mėnjanuar, reformat kanė ecur pėrpara dhe shenjat e zhvillimit ekonomik janė tė dukshme. Gjithsesi, "puna e pambaruar" dhe nė mėnyrė tė veēantė moszgjidhja e statusit tė Kosovės mbetet njė barrė e rėndė. Ka ende grupe radikale nė pjesė tė ndryshme tė Ballkanit, tė cilat besojnė, qė nėse vendimi i Kosovės mund tė shkojė nė njė drejtim apo nė njė tjetėr, kjo do tė krijojė mundėsinė pėr tė rihapur ēėshtjen e territoreve ose ēėshtje etnike. Ky problem i pazgjidhur krijon njė sens tė pasigurisė politikisht dhe ekonomikisht.
2006 ėshtė viti nė tė cilin ky problem do tė trajtohet pėrfundimisht dhe pritet tė zgjidhet. Asnjėri nuk duhet tė nėnvlerėsojė vėshtirėsinė. Gjurmėt e konflikteve tė mėparshme janė ende prezente, tensionet dhe mosbesimet janė pengesa tė mėdha pėr progresin. Kjo do tė kėrkojė angazhim tė madh nga partitė dhe vendosmėri nga lidershipi i Komunitetit Ndėrkombėtar pėr ta ēaur proēesin drejt njė konkluzioni tė suksesshėm. Me Marti Ahtisarin, Kombet e Bashkuara kanė zgjedhur njeriun e duhur pėr tė kryesuar procesin. Nėse procesi i negociatave pėr statusin ėshtė i vėshtirė, ēmimi i justifikon pėrpjekjet. Njė zgjidhje e ndershme dhe e qėndrueshme pėr Kosovėn do tė thotė qė i gjithė territori i Ballkanit do tė hedhė njė hap pėrpara. Organizimi territorial i rajonit nuk do tė jetė mė nė pyetje, fantazmat e tė kaluarės do tė dėbohen njė herė e mirė. Qeveritė dhe shoqėritė do tė mund tė fokusohen nė njė agjendė tė vėrtetė, nė zhvillimin ekonomik, nė progresin nė reforma drejt Bashkimit Europian. Nėse projekti pėr njė zgjidhje pėrfundimtare pėr Kosovėn, do tė jetė i suksesshėm, kjo do tė jetė e mundur vetėm pasi i gjithė rajoni ndan tė njėjtat aspirata pėr tė ardhmen, qė do tė shuajė tė gjitha mėritė e tė kaluarės. Ajo qė e bashkon Ballkanin sot ėshtė se konsensusi pėr tė marrė pjesė nė integrimin europian ėshtė fat i tyre i pėrbashkėt. Pushteti magjik i Bashkimit Europian i drejton pėrpjekjet pėr reformat politike dhe ekonomike dhe asistenca konkrete e BE ndihmon nė krijimin e kapacitetit pėr tė ecur pėrpara nė kėtė drejtim.
Zgjuarsia dhe autoriteti i Ibrahim Rugovės do t'i mungojė Kosovės, sidomos gjatė kėtyre kohėve. Por, sinqerisht, unė mendoj qė trashėgimia e Rugovės do tė udhėheqė liderėt politikė tė Kosovės qė tė ruajnė bashkimin dhe pėrgjegjėsinė. Kjo ėshtė mėnyra mė e mirė pėr tė respektuar kujtimin e Kosovės. Kjo ėshtė gjithashtu ajo qė Komuniteti Ndėrkombėtar po kėrkon nga ata dhe populli i Kosovės pret prej tyre.

 

KRYESORE

Prishtinė - Princi Leka, kryetari Spahiu dhe drejtues tė PLL, marrin pjesė nė ceremoninė pėr Rugovėn

Princi Leka dhe kryetari Spahiu, nderim Rugovės

Princi Leka dhe njė delegacion i PLL, i kryesuar nga kryetari Spahiu, i kanė bėrė nderimet figurės sė Presidentit Rugova nė ceremoninė e zhvilluar nė Prishtinė. Princi Leka ka kontakuar gjatė kėtyre ditėve me disa prej krerėve politikė tė Kosovės. Edhe kryetari Spahiu ka marrė kontakte me politikanė tė lartė tė Kosovės

Pėr tė marrė pjesė nė ceremoninė mortore tė presidentit Rrugova shkoi nė Prishtinė edhe njė pėrfaqėsi nga Partia Lėvizja e Legalitetit. Kėtė grup e kryesonte kryetari Spahiu dhe nė pėrbėrje tė tij ishin edhe zotėrinjtė Nevruz Ndregjoni-kryetar i Degės sė PPL Tiranė, si dhe drejtuesit e Degės sė PLL Kukės, zotėrinjtė Halit Muēmata dhe Xhevdet Sopi.
Nė paraditen e datės 25 janar, kryetari Spahiu, sė bashku me pjesėtarėt e tjerė, u pritėn nga drejtuesit e parlamentit tė Kosovės dhe mė pas u integruan gjatė gjithė kohės sė qėndrimit atje nė protokollin qė organizatorėt e ceremonisė mortore kishin parashikuar pėr delegacionet e partive kryesore politike tė ardhura nga Shqipėria.
Z.Spahiu, sė bashku me drejtuesit e partive tė tjera qeverisėse tė Shqipėrisė, bėnė homazhe dhe vendosėn kurora me lule pranė arkivolit me trupin e pajetė tė presidentit Rrugova.
Pas kėtyre homazheve, delegacioni i legalistėve shqiptarė u prit nga drejtuesit e Kuvendit tė Kosovės dhe partive politike tė Kosovės.
Nė librin e ngushėllimeve vendosur nė ambientet e parlamentit tė Kosovės "Pėr personalitetet", kryetari i Partisė Lėvizja e Legalitetit shkruajti kėtė mesazh:
"Nė emėr tė Partisė Lėvizja e Legalitetit tė Shqipėrisė, i shpreh ngushėllimet mė tė thella familjes Rugova, institucioneve tė Kosovės dhe popullit shqiptar tė Kosovės pėr ndarjen nga kjo jetė tė presidentit Rugova. Ne legalistėt e vlerėsojmė kėtė humbje tė madhe...
Dr. Rugova, me pėrkushtimin, menēurinė, punėn, urtėsinė dhe vizionin e tij, bėri qė Kosova tė shkojė drejt pavarėsisė sė saj. 
U prehtė nė paqe shpirti i Tij.
***
Mė datė 26 janar, delegacioni shqiptar i kryesuar nga Presidenti Moisiu, ku nė pėrbėrje tė tij pėrveē personaliteteve tė tjera ishin edhe Princi Leka dhe kryetari i PLL z.Ekrem Spahiu, bėnė tė gjitha nderimet e tjera tė organizuara nė ceremoninė kryesore tė mbajtur nė sallėn "1 Tetori" si dhe nė varrezat e Velania-s.
Presidenti i Kosovės Ibrahim Rugova ka qenė njė mik i vjetėr i Mbretit Leka dhe humbja e tij ėshtė njė humbje e madhe pėr tė gjithė zogistėt shqiptarė. Me aktivitetin e tij politik, Rugova ka zėnė tashmė njė vend tė pakrahasueshėm nė historinė shqiptare. Ai ka qenė dhe mbetet simboli i pavarėsisė sė Kosovės nga Serbia dhe ceremonia e tij mortore ku morėn pjesė personalitete nga gjitha bota, ishte njė njohje de facto e pavarėsisė sė Kosovės. Sė fundi, edhe njė pjesė e lidershipit politik tė Kosovės si z.Sabri Hamit, janė shprehur se Rugova ishte njė nacionalist. Zogistėt janė pjesa mė e dukshme e politikės qė ka kėrkuar dhe kėrkon bashkimin e Kosovės me Shqipėrinė dhe nė fund, realizimin e aspiratės mbarėkombėtare, Shqipėrinė etnike.
Korresp. i "Atdheu"


Zyra e Shtypit e Familjes Mbretėrore Shqiptare nė Francė

Rugova, mbrojtėsi i drejtave legjitime tė shqiptarėve


Paris, France, 21 janar 2006
Zyra e Shtypit nė Paris e Oborrit Mbretėror Shqiptar, thellėsisht e trishtuar, deklaron:
Kombi shqiptar humbi njė personazh historik, qė ka luajtur njė rol shumė tė rėndėsishėm nė mbrojtje tė tė drejtave legjitime tė shqiptarėve tė Kosovės. Presidenti Ibrahim Rugova, tė cilit i bėjmė nderimet tona mė tė mėdha pėr kurajon e tij politike, ka luftuar deri nė fund nė favor tė pavarėsisė sė Kosovės. Ne i paraqesim familjes sė tij dhe gjithashtu edhe bashkėpunėtorėve tė tij, ngushėllimet tona mė tė sinqerta.
SKENDER ZOGU
HYLLE SPAHIJA
PATRICE NAJBOR



Skėnder Zogu, France
Vdekja Presidentit Ibrahim Rugova ėshtė njė humbje e madhe pėr kombin shqiptar. Amanetin qė na ka lėnė Presidenti, do ta plotėsojmė duke punuar pėr pavarėsinė e Kosovės. Ngushėllimet tona familjes sė tij, si dhe tė gjithė bashkėpunėtorėve tė tij.
Me shumė respekte,
Skender Zogu. 
25 Janar 2006


Hyllė Spahija, Creteil-France
Ngushėllime tė siqerta familjes sė Presidentit Ibrahim Rugova, si dhe gjithė popullit tė Kosovės. Jeta dhe veprat e President Rugova vlerėsojnė historinė e kombit shqiptar.
Me nderime dhe respekt,
H.Spahija
26 Janar 2006


Patrice Najbor, France
Kombi shqiptar humbi njė personazh historik, qė ka luajtur njė rol shumė tė rėndėsishėm nė mbrojtje tė tė drejtave legjitime tė shqiptarėve tė Kosovės. Presidenti Ibrahim Rugova, tė cilit i bėjmė nderimet tona mė tė mėdha pėr kurajon e tij politike, ka luftuar deri nė fund nė favor tė pavarėsisė sė Kosovės.
25 janar 2006

 

Speciale

Gjithēka rreth ceremonisė sė pėrcjelljes sė presidentit Rugova pėr nė varrezat e dėshmorėve tė Kosovės

Rugova, Gandi shqiptar, qė pavarėsoi Kosovėn

Presidenti i Kosovės pushon pėrjetėsisht qė prej sė enjtes sė shkuar nė Varrezat e Dėshmorėve, nė Velani. Ndėrsa po hidhte shikimin e fundit mbi njeriun me tė cilin kishte ndarė jetėn e saj, Zonja e Parė e Kosovės, Fanė Rugova kishte mbėrthyer fort nė gjoks Flamurin e Dardanisė Antike. Flamurin tė cilin presidenti Ibrahim Rugova deshi ta shohė pėr flamur tė shtetit tė ardhshėm tė Kosovės. Gjashtė ushtarė nderi tė TMK-sė e kanė palosur me kujdes flamurin dhe ia kanė dhėnė nė pronėsi Fanės, ndėrsa djemtė e saj, Mendimi e Uka dhe vajza Teuta kishin bėrė bashkė shikimin nė vetėm njė drejtim, nė arkivolin me trupin e babait tė tyre e presidentit tė Kosovės. Ky shikim i kishte mbėrthyer tė enjten tė gjithė kosovarėt, tė cilėt i kanė bėrė njė nderim tė dinjitetshėm njeriut qė i udhėhoqi ata nė ėndrrėn e tyre pėr liri e pavarėsi pėr mė shumė se gjashtėmbėdhjetė vjet.
Kosova i ka dhėnė lamtumirėn e fundit Presidentit tė saj Ibrahim Rugova, duke e varrosur atė nė Varrezat e Dėshmorėve nė lagjen Velania tė kryeqytetit, jo shumė larg Rezidencės, ku pėr vite me radhė ai udhėhoqi luftėn politike pėr pavarėsinė e Kosovės si kryetar i LDK-sė dhe president i Kosovės. Rugova ndėrroi jetė mė 21 janar tė kėtij viti, katėr muaj e gjysmė pasi mjekėt kishin konstatuar se ai vuante nga kanceri nė mushkėri, kurse vdekja e tij erdhi nė njė moment shumė tė vėshtirė politik pėr Kosovėn, disa javė pasi ishte hapur edhe zyrtarisht procesi i bisedimeve pėr pėrcaktimin e statusit politik tė Kosovės.

Arkivoli nė shtrat tė topit

Ashtu siē ishte paraparė nga Kėshilli pėr Varrimin e presidentit Rugova, nė mėngjesin e djeshėm para trupi tė pajetė tė presidenti tė vendit ka bėrė nderime Njėsiti i TMK-sė, ndėrsa qė nga ora 9:00 kanė filluar qė nė hollin e Kuvendit tė Kosovės tė mblidhen zyrtarė tė lartė institucionalė dhe politikė tė vendit. Familja e presidentit Rugova ka mbėrritur rreth orės 9:10 nė hollin e Kuvendit, duke bėrė nderime para arkivolit tė kryefamiljarit tė tyre. Ata, mė pas, kanė qėndruar nė kėmbė nė anėn e djathtė tė arkivolit, derisa njė numėr i madh i zyrtarėve politikė e institucionalė kanė mbushur pothuaj tėrė hapėsirėn e Kuvendit. Arkivoli i mbyllur i presidentit Rugova ka qenė i mbuluar me Flamurin e Dardanisė, ndėrsa pranė tij kanė qėndruar katėr pjesėtarė tė Gardės Ceremoniale tė TMK-sė. Nė hollin e Kuvendit kanė qėndruar kryetari i Kuvendit, Nexhat Daci, kryeministri Bajram Kosumi dhe tėrė Qeveria e vendit, ish-kryeministri Ramush Haradinaj, komandanti i TMK-sė, Agim Ēeku, dhe zėvendėsi i tij, Sylejman Selimi, anėtarė tė Kryesisė sė Legjislativit, deputetė, kryetarė komunash e pėrfaqėsues tė partive politike dhe jetės publike. Nė homazhet e fundit para bartjes sė trupit tė pajetė tė presidentit Rugova, nė hollin e Kuvendit ka qėndruar edhe kryetari i PDK-sė, Hashim Thaēi, ai i Partisė Reformiste Ora, Veton Surroi, dhe koordinatori i grupeve tė ekspertėve pėr bisedime rreth statusit, Blerim Shala. Qetėsia ka mbizotėruar plotėsisht nė atė kohė nė hollin e Kuvendit tė Kosovės, derisa deputetė e pėrfaqėsues tė jetės politike janė parė tė pėrlotur. Nė mėnyrė mjaft tė saktė tė organizimit tė ceremonive, rreth orės 09:15 janė rreshtuar tė gjitha elementet e ceremonisė sė funeralit, pėrfshirė edhe Togun e Nderit tė TMK-sė, ndėrsa pjesėtarė tė TMK-sė kanė filluar tė largojnė kurorat dhe lulet nga arkivoli. Nė hollin e Kuvendit ėshtė vėrejtur njė emocion i thellė nė momentin kur pranė arkivolit tė presidentit Rugova me hapin ushtarak janė afruar pjesėtarė tė TMK-sė, tė ngarkuar pėr bartjen e tij. Bartja jashtė e trupit tė pajetė tė presidentit Rugova nga Kuvendi i Kosovės ėshtė pėrcjellė me lot tė tė shumė tė pranishmėve aty. Ata i janė bashkuar mė pas pjesėtarėve tė TMK-sė, tė cilėt pas para arkivolit kanė pasur portretin e presidentit tė ndjerė dhe shtatė kurora lulesh. Menjėherė pas daljes nga Kuvendi, Togu i nderit i TMK-sė ka nderuar me armė trupin e pajetė tė presidentit, nderim ky qė ka vazhduar derisa sa presidenti i ndjerė ėshtė vendosur nė Shtratin e Topit. 
Mė pas, i prirė nga njė veturė e TMK-sė, qė bartte altoparlante me muzikė funerale, kortezhi mortor ėshtė pėrcjellė nga pjesėtarėt e TMK-sė me kurora lulesh dhe njė veturė e TMK-sė qė bartte Shtratin e Topit, ku ishte vendosur arkivoli i presidentit Rugova. Pas tyre ishte njė veturė xhip ku ndodheshin anėtarėt e ngushtė tė familjes Rugova. Pas tyre ishin pėrfaqėsues institucionalė e politikė duke ecur ngadalė nė kėmbė. Nė rreshtin e parė tė kėsaj turme kanė qėndruar shefi i UNMIK-ut, Jesen-Petersen, kryeparlamentari Daci, kryeministri Kosumi, komandanti i TMK-sė gjeneral Agim Ēeku, zėvendėsi i tij gjeneralmajor Sylejman Selimi, zėvendėskryeministri Adem Salihaj e nėnkryetari i LDK-sė, Kolė Berisha. Arkivoli me trupin e pajetė tė presidentit Rugova ėshtė nisur nė orėn 9:30 pėr nė Sallėn "1 Tetori", duke kaluar kah ndėrtesa e Kuvendit Komunal, pjesės sė quajtur 'Te Plepat', pėrshkuar rrugėn "Nėna Terezė", udhėkryqin te Fakulteti Filologjik dhe udhėkryqin te Mensa e Studentėve.Mijėra qytetarė kanė pėrcjellė parakalimin e kortezhit nė tė dy anėt e rrugėve. Disa dhjetėra qytetarė kanė qėndruar afėr daljes zyrtare tė Kuvendit tė Kosovės, ndėrsa gjatė tėrė rrugės ata kanė qėndruar nė tė dyja anėt e rrugės. Ata kanė hedhur lule mbi arkivolin e presidentit Rugova, ndėrsa shumica prej tyre kanė qajtur me zė tė lartė. Pranė hyrjes sė ndėrtesės sė Qeverisė nė rrugė ka qėndruar pos tė tjerėve edhe ish-i dėrguari i posaēėm i OKB-sė pėr vlerėsimin e standardeve, ambasadori norvegjez nė NATO, Kai Aide. Ndėrsa, kryeministri Kosumi ka ndėrprerė rrugėtimin nė kėmbė brenda kortezhit kur ėshtė afruar tek hyrja pėr nė ndėrtesėn e qeverisė.

Varri i mermertė i Rugovės

Skalitur nė mermer tė bardhė, nė pllakėn e tė cilit ka tė shkruar vetėm: Ibrahim Rugova (1944-2006), varri i presidentit Rugova ėshtė mbėshtjellė dje pėrreth nga njė petk i veshur nė ngjyra tė kaltra dhe tė bardha. Kuq e zi ndėrkaq, ka qenė i veshur shtrati i topit nė automjetin e TMK-sė, me tė cilin arkivoli me trupin e presidentit ėshtė pėrcjellė gjatė tėrė rrugėtimit tė tij deri nė banesėn e fundit, me nderime tė larta ushtarake. Fare pranė varrit, nė njė shtyllė tė ngritur, nė gjysmėshtizė ka valuar flamuri i Presidentit, derisa qindra flamuj tė tjerė tė presidentit qėndronin nė duart dhe krahėt e atyre qė e kishin adhuruar atė gjatė tėrė jetės. Disa prej tyre janė pėrkulur dhe kanė puthur varrin e presidentit, ndėrkohė qė mijėra tė tjerė me njė disiplinė tė pashoqe pėrcillnin ceremoninė mortore. Nuk mungonin lotėt, ndėrsa miqtė, institucionet dhe diplomatėt e huaj po lėshonin mbi varrin e presidentit kurora lulesh. Gjatė tėrė kohės, rojet e nderit tė TMK-sė po nderonin pranė varrit tė presidentin. Kolegėt e tyre nga Shėrbimi Policor i Kosovės ndėrkaq, po mbanin rendin, derisa krerėt mė tė larėt tė dy besimeve nė Kosovė, ata tė besimit krishterė dhe islam, tė renditur me kujdes po i jepnin nderime presidentit. Kėta tė fundit, janė ofruar pranė varrit tė presidentit dhe janė lutur pėr shpirtin e tij, ndėrkohė qė nuk kanė rrjedhė fare pak sekonda kur familja e presidentit ėshtė ndarė nga varrin i tij e mijėra qytetarėt tė cilėt deri nė atė moment po nderonin nė distancė, janė futur brenda hapėsirės ovale qė ishte rezervuar pėr ceremoninė e varrimit dhe kanė shkuar pėr ta parė, prekur e puthur varrin e Presidentit tė Kosovės, Ibrahim Rugova.

Prishtina nė lot, pret njė pasues si Rugova 

Qytetarė tė shumtė nga tėrė Kosova, pleq e tė rinj, kanė mbushur rrugėt e Prishtinės, pėr tė shkuar nė varrimin e presidentit dr. Ibrahim Rugova. Ata e kanė vlerėsuar lart figurėn e tij, pėr krijimin e shtetit tė Kosovės. Rugova, thonė ata, ishte njeriu i paqes, i fjalės qė mbajti premtimet, dhe do tė jetė ēdo herė ikona e shtetit tė Kosovės. Fazli Lajēi, njė plak 73 vjeē nga Rugova kishte nxjerrė nga dollapi tirqet e tij nė mėngjesin e tė enjtes dhe kishte mbėshtjellė rreth kokės edhe qefinin tradicional tė viseve tė Rugovės, dhe ishte nisur pėr nė Prishtinė, pėr ta nderuar edhe njė herė njeriun e "besės dhe fjalės", siē thotė ai. 
Pėr 16 vitet e fundit Fazliu thotė se i ka qėndruar besnik fjalėve tė presidentit tė ndjerė, dr. Ibrahim Rugova, dhe sa herė qė kishte pasur fushatė apo vizitė nė Pejė nuk kishte pėrtuar tė shkojė atje ta sheh apo edhe t'ia shtrėngoj dorėn presidentit. "Kėto tesha i kam ruajt pėr ndonjė rast tė veēantė dhe nuk i veshi shpesh, por sot kam ardhur ta pėrcjelli ma t'madhin e kombit tonė. Kurrkush nuk ka ba sa Ibrahim Rugova", shprehet Fazliu, duke treguar flamurin e presidencės qė e mbante me vete. "Nė shtėpinė time ēdo herė ka qenė fotografia e Ibrahimit, edhe sa tė jam gjallė unė nuk ka me guxua me e hek kush. Njeri mė tė mirė se ai ne nuk kemi pasur, qe shumė kohė...", thoshte plaku rugovas. "Ibrahimi e ka pas babėn prej anėve tona edhe njerėzit qė e kanė njohur thonė se ka qenė burrė i mirė e i fjalės. Dihet kush ėshtė familja Rugova kėtu, ata janė dėshmu shumė herė edhe i kanė jep shumė Kosovės", shprehet Fazliu, duke shtuar se "nuk kam pritua tė vij se as ai nuk ka pritua pėr ne kurrė". Ai shprehet optimist, se nė postin e presidentit tė Kosovės, do tė vijė njė njėri qė do tė vazhdojė rrugėn e dr. Rugovės, pėr pavarėsinė e Kosovės. "Rugova ka thėnė se pavarėsia do tė vijė kėtė vit, edhe ne e besojmė tė gjithė. Edhe pse ai nuk do tė jetė, pėr mua ai ėshtė kryetari i Kosovės ēdo herė, po ishalla kėta tė tjerėt merren vesh tash", thoshte Lajēi, duke tentuar qė tė shkonte sa mė afėr sallės "1 Tetori", ku po bėheshin imazhet e fundit pėr presidentin Ibrahim Rugova. "Ai ka qenė si baba i kombit, ka ba veprime si Ismajl Qemajli, bile edhe mė shumė se krejt njerėzit e njohur i ka pru nė Kosovė, edhe na ka ba vend tė njohur", shton Fazliu 73 vjeēar, i cili kishte vendosur qė tė pėrcillte nė kėmbė kortezhin funeral tė presidentit tė ndjerė deri nė banesėn e tij tė fundit, nė lagjen Velania. 
Inxhinieri Sylejman Krasniqi, nga fshati Hamidi i komunės sė Obiliqit, ishte afruar deri te porta e oborrit tė sallės ku gjendej arkivoli i presidentit, dhe shumė delegacione tė huaja duke bėrė homazhet e fundit. Ai mbante nė duar dy foto tė presidentit Ibrahim Rugova, duke qarė me lot. "E kam dashtė shumė, nuk jam mėrzit mė pak se pėr njė anėtar tė familjes se sa pėr Rugovėn", thotė Krasniqi. Ai thotė se serbėt ia kanė vrarė anėtarėt e familjes sė tij, babėn nėnė dhe motrat, por edhe vdekja e presidentit ka qenė njė lajm i rėndė. "Unė jetoj nė njė objekt tė burgut, jam punėtor i KEK-ut, dhe nuk kam shumė kushte tė mira, por shpresa e jonė si popull ka qenė tė Ibrahim Rugova, e tash nuk e di se ēka do tė ndodh. Kjo ėshtė njė ditė e zezė pėr nė, por shpresoj qė dikush qė do ta pasojė do tė jetė njė person i besueshėm i tij", theksoi Krasniqi. Ai thotė se nuk ka pasur rast ta takoj Rugovėn ndonjė herė personalisht, por nuk ka pushuar ta admirojė. "Ai e ka integruar Kosovėn dhe e ka dėrguar mė afėr Europės. Ne duhet tė punojmė mė shumė pėr ta ēuar amanetin e tij nė vend. Shpresojmė se do ta zgjedhin njė njėri tė mirė, megjithėse si Rugova, Kosova zor do tė ketė pėr disa vite", mendon inxhinieri Krasniqi. Ai thotė se radhėve tė gjata qė prisnin gjatė tri ditėve tė fundit drejt hollit tė Kuvendit tė Kosovės, ku ishte paraparė qė qytetarėt tė kenė mundėsi t'i bėjnė homazhe presidentit Rugova, i ishte bashkuar dy herė. "Kam pritur nga 6 orė pėr ta nderuar presidentin, dhe nuk mendoj se me gjithė ata njerėz qė kemi qenė i kemi dal borxhit Rugovės, sepse ai ka bėrė shumė pėr popullin tonė", theksoi Krasniqi.

 

DEKLARATAT

Deklarojnė liderėt politikė, shqiptarė e tė huaj

Berisha: Besoj te menēuria e klasės politike nė Kosovė

Kryeministri Sali Berisha u shpreh dje se e shikon me shumė optimizėm tė ardhmen e Kosovės. Nė njė intervistė pėr "Zėrin e Amerikės", Berisha u shpreh se institucionet e krijuara dhe uniteti i partive politike nė Kosovė do ta ēojnė kėtė vend drejt integrimit nė Bashkimin Europian dhe nė NATO. "Kosova ka njė udhėheqje politike shumė tė menēur, tė pėrkushtuar dhe tė vendosur, dhe jam i bindur se vėrtetė ai nuk do tė mund tė firmosė, por faktikisht bashkėpunėtorėt e tij, institucionet, themelet e tė cilave janė qė prej viteve tė shkuara, institucionet e lira tė Kosovės, institucionet e dala nga vota e lirė, forcat politike qė janė tė gjitha nė unitet pėr sa i pėrket ardhmėrisė sė Kosovės, vlerave tė shtetit qė ndėrtojnė, do ta bėjnė kėtė. Kėshtu qė unė e shoh me njė optimizėm real dhe tė sigurt Kosovėn njė vend tė lirė, tė integruar plotėsisht nė Bashkimin Europian dhe NATO, njė shoqėri perėndimore, njė vend sovran, tė pavarur tė qytetarėve tė barabartė para ligjit, pavarėsisht nga pėrkatėsia e tyre etnike", u shpreh dje kryeministri Berisha. I pyetur se si u ndje nė ceremoninė mortore tė mikut tė tij, Berisha tha se Presidenti Rugova ka themeluar Kosovėn moderne. "Ai themeloi Kosovėn moderne, vlerat mė tė mira shpirtėrore tė shqiptarėve dhe tė qytetėrimit perėndimor, dhe i vendosi ata nė themelet e kėtij shteti, paqen, mirėkuptimin, tolerancėn, lirinė, pavarėsinė", pėrfundoi Berisha. 


Jesen- Petersen: Lamtumirė miku im, Ibrahim!

Kėndimi i "Himnit tė Flamurit" dhe i propozimit pėr himn tė Kosovės qė e kishte bėrė vetė Presidenti Rugova, "Kur ka ra kushtrimi nė Kosovė" ka hapur ceremoninė zyrtare tė pėrshėndetjes sė fundit tė mysafirėve vendorė e ndėrkombėtarė qė kanė ardhur pėr t'i bėrė nderimet pėr Presidentin e ndjerė.
Personalitete tė shumta tė politikės ndėrkombėtare i kanė bėrė homazhe dhe kanė vendosur kurora lulesh pranė arkivolit tė Presidentit i cili qe vendosur nė sallėn "1 Tetori". 
Gjashtė pjesėtarė tė Togut tė Nderit kanė rrethuar gjatė tėrė kohės arkivolin e tij, nė sallėn me podium tė dekoruar me ngjyrė tė kuqe dhe tė kaltėr qė i pėrgjigjeshin flamurit tė disenjuar nga ai vite mė parė. Nė ballė tė sallės qe vendosur njė portret i Presidentit tė ndjerė, kurse rreth tij, mysafirėt ishin ulur nėpėr karrige duke krijuar njė formė amfiteatri tė skenės.
Shefi i UNMIK-ut, Soren Jesen- Petersen, duke iu drejtuar anėtarėve tė familjes sė ngushtė Rugova, Zonjės Fanė dhe fėmijėve tė saj Mendimit, Ukės dhe Teutės ka thėnė se prania e njė numri kaq tė madh tė njerėzve kėtu si dhe prania e tyre gjatė kėtyre ditėve tregon pėr rėndėsinė e kryetarit Ibrahim Rugova dhe pėr personalitetin e tij. 
"Pėrkundėr motit tė ftohtė dhe pėrkundėr largėsisė, ne kemi ardhur kėtu me mijėra veta pėr t'i thėnė lamtumirėn e fundit. Kryetari Rugova ia solli ndėrmend botės, nganjėherė indiferente, mjerimin e Kosovės. Sot, ajo nuk ėshtė mė indiferente. Tani bota ka arritur te ai, pėr t'iu bashkuar popullit tė Kosovės, pėr tė bėrė homazh dhe pėr tė bėrė lamtumirėn e ngrohtė", ka thėnė Jesen- Petersen duke shtuar se tė gjithė ata qė u takuan me Presidentin Rugova u befasuan nga urtėsia dhe pėrkushtimi i tij. "Ai ishte i bindur nė besimin e tij dhe ishte i palėkundur nė metodat e tij. Gjatė gjithė jetės sė tij, ai iu pėrkushtua vetėm mjeteve paqėsore dhe ballafaqimit tė dhunės me vizionin", ka thėnė ai.
"Nė njė kohė dhe nė njė rajon ku shumėkush kthehej nga e kaluara, kryetari Rugova gjithmonė ishte i orientuar nga e ardhmja. Ai ia shtroi rrugėn Kosovės dhe iu pėrmbajt asaj nė mėnyrė tė palodhur", ka shtuar Jesen- Petersen.
"Rruga e tij ēoi dhe do tė ēojė drejt njė Kosove demokratike, shumetnike dhe tė lirė, njė Kosove tė integruar thellėsisht nė Europė dhe e cila mban lidhje tė forta me SHBA-tė, lidhje kėto pėr tė cilat ai bėri aq shumė pėr t'i ndėrtuar", ka thėnė ai.
Gjatė tėrė jetės ai iu pėrkushtua njė qėllimi politik, por, sipas shefit tė UNMIK-ut, jeta e tij nuk pėrcaktohet vetėm nga ky qėllim. "Ai ishte Babai i Kosovės, por ishte baba edhe nė familjen e tij tė ngushtė. Ne, sė bashku me familjen e tij, bashkėndiejmė pėr humbjen tė cilėn nuk mund ta zėvendėsojmė", ka thėnė ai.
"E nderuara Zonja Fanė, Mendim, Ukė, Teutė, Ju falėnderoj qė i dhatė popullit tė Kosovės dhe botės bashkėshortin dhe babanė tuaj. Pasionet intelektuale tė Ibrahim Rugovės pėr letėrsi dhe ideologji e bėnė atė njė personalitet tė kompletuar dhe i dhanė atij njė bujari tė shpirtit tė cilin tė gjithė do ta kujtojmė dhe admirojmė", ka thėnė ai.
"Sot me ne tė paktė janė ata njerėz qė nuk kanė koleksion tė kristaleve tė bukura tė cilat Presidenti i zgjedhte me kujdes dhe i mbėshtjellte pas pėrfundimit tė takimit me tė. Koleksioni im nė zyrė dhe nė shtėpi, gjatė muajve tė ardhshėm do tė ma pėrkujtojė vazhdimisht humbjen tė cilėn tė gjithė ne e ndjejmė.
Sipas numrit njė tė administratės ndėrkombėtare nė Kosovė, Presidenti Rugova ka lėnė njė zbrazėtirė pas vetes, por poashtu ka lėnė edhe njė vizion, i cili do ta ēojė Kosovėn pėrpara. 
Ai, ka thėnė Jesen- Petersen, ėshtė vizioni pėrmbushjen e tė cilit ai nuk e priti, por "realizimi i tė cilit do tė arrihet pėrmes unitetit dhe pėrkushtimit tė atyre qė do tė shkojnė pas hapave tė tij. Ky do tė jetė pėrkujtimi i vėrtetė pėr tė". "Presidenti Rugova u nda prej nesh por kujtimi pėr tė dhe ėndrra e tij vazhdojnė tė jetojnė. Le tė prehet nė qetėsi, nė tokėn e Kosovės, tė cilėn e deshi aq shumė", ka thėnė ai. 
"Lamutmirė miku im, Ibrahim", tha Jesen- Petersen nė gjuhėn shqipe.




Kolė Berisha: Rugova do tė mbetet udhėheqės shpirtėror dhe historik i Kosovės

Kolė Berisha, nėnkryetari i LDK-sė, duke iu drejtuar familjes Rugova dhe tė pranishmėve tha se ku flet loti, fjala nuk ka vend. Nė fakt, vetė Berisha, dora e djathtė e Presidentit tė ndjerė, nėnkryetar i parė i LDK-sė, nuk iu ka pėrmbajtur lotėve. Pasi ka pėrfunduar fjalimin, ai vazhdimisht ėshtė parė duke qarė pėr bashkėpunėtorin e tij shumėvjeēar.
"E sot mė zėshėm se kurdoherė mė parė po flet loti, po flasin sytė, po flet dhembja, po flet pikėllimi ynė i thellė dhe i pafund", ka thėnė Berisha, duke kėrkuar mirėkuptim pėr ata qė nė kėto momente dobėsie u dridhet buza dhe i tradhton loti", ka thėnė ai pėrvajshėm.
Nė saje tė punės intelektuale, politike dhe diplomatike tė presidentit Rugova, ai tha se periudhėn e tij, historia do ta quaj Epoka e Rugovės.
"Mė duket se mė mirė se unė dhe mė mirė se cilado penė tjetėr, pėrgjigjen mė tė mirė dhe mė tė sinqertė e dha populli, i cili pėr kėto gjashtė ditė zie dhe pikėllimi kombėtar, pėrkundėr temperaturave tė ulėta dhe orėve tė tėra duke qėndruar nė kėmbė, qėndruan nė radhė pėr t'i bėrė homazhe, pėr ta nderuar dhe falėnderuar, pėr t'i qenė mirėnjohės deri nė pėrulje Presidentit tė tij tė parė tashmė tė ndjerė pėr tė gjitha ato, qė bėri ai pėr tė", tha nė mes tjerash Kolė Berisha. 
Nderimet qė populli i bėrė pėr gjashtė ditė me radhė trupit tė pajetė tė Presidentit, ai tha se ishin leksioni mė i mirė dhe mė kuptimplotė pėr tė gjithė ata qė kanė marrė apo pretendojnė tė marrin votėn e popullit. Gjithashtu leksion i mirė, ai vlerėsoi se kanė qenė edhe deklaratat e ngushėllimet, qė kanė pėrcjellur burrėshtetasit mė tė mėdhenj botėrorė me rastin e vdekjes sė Presidentit. 
Duke rikujtuar kohėn, kur kishte filluar tė ashpėrsohej brutaliteti dhe barbaria e regjimit serb, Berisha tha se shkrimtari atėherė 40 vjeēar, duke iu pėrgjigjur zėrit tė Atdheut la mėnjanė pėr pak kohė punėn e letrave dhe bashkė me njė grup intelektualėsh shqiptarė, me njė program mė shumė kombėtar se sa partiak, formoi lėvizjen e parė legale demokratike shqiptare. Si rezultat i kėtij organizimi, ai tha se u promovua pėr herė tė parė njė filozofi politike nė kėtė pjesė tė Europės dhe tė botės, u krijuan institucionet e pavarura si dhe u vunė bazat e njė shteti tė ardhshėm tė pavarur e sovran tė Kosovės.
"Kosova e humbi njeriun i cili me veprimet e tij ndryshoi rrjedhat e historisė. Kosova humbi njeriun dhe udhėheqėsin historik, me emrin e tė cilit lidhet jo vetėm formimi, zhvillimi, stabilizimi dhe rezistenca paqėsore aktive e forcės sė parė aktive tė popullit tė Kosovės, LDK-sė, por e humbi artikuluesin e denjė tė kėrkesave pėr liri, pavarėsi dhe demokraci tė Kosovės, njeriun dhe intelektualin e kalibrit europian i cili me orientimin e tij pėrfitoi simpatinė e botės perėndimore dhe e solli bashkėsinė ndėrkombėtare nė Kosovė", tha ai nė mes tjerash. 
Nė fund Kolė Berisha tha se ai do tė mbetet gjithmonė President i Kosovės, udhėheqės i saj shpirtėror dhe historik.



Alfonso Xhekson shpreh mbėshtetjen nga SHBA-tė pėr Kosovėn

Alfonso Xhekson, pėrfaqėsuesi i qeverisė sė Shteteve tė bashkuara tė Amerikės nė ceremoninė e varrimit tė Presidentit Rugova, i dėrguari nga Presidenti Xhorxh Bush, ka shprehur gatishmėrinė e qeverisė sė tij pėr ta mbėshtetur Kosovėn nė ecjen e saj rrugės sė filluar nga Presidenti i ndjerė, duke bėrė thirrje pėr unitet tė faktorit politik kosovar.
"Ju keni njė mik dhe dėshirat mė tė mira nga SHBA-tė. Tani ėshtė koha qė tė bashkohemi dhe tė pėrfundojmė punėn e Presidentit Rugova, qė tė bisedoni pėr tė ardhmen e Kosovės. Ju lutem, mos iu shmangni kėsaj rruge", ka apeluar Xhekson duke e konsideruar krenari pėr tė lejen e dhėnė nga Presidenti i tij pėr ta pėrfaqėsuar popullin amerikan nė ngushėllimet pėr familjen e Presidentit Rugova dhe popullin e Kosovės.
"Ne e ndajmė me ju pikėllimin. Sot njė njeri i mrekullueshėm na ka lėnė, njė dijetar dhe person demokratik, njė njeri i pėrkushtuar ndaj popullit tė tij dhe ndaj tokės sė tij, dhe njė mik i vėrtetė i SHBA i cili e gėzon respektin tonė ashtu siē e gėzon respektin e mbarė botės", ka thėnė Xhekson duke shtuar se "SHBA-tė janė tė zotuara ndaj vizionit tė Presidentit Rugova dhe popullit tė Kosovės pėr prosperitet, qė Kosova tė jetė shtėpi pėr gjithė popullin e saj, pjesė e Europės dhe perėndimit dhe tė jetė e sigurt nė familjen e kombeve". Pėrderisa ka kaluar nėpėr fjalė tė luftėtarit amerikan pėr tė drejta tė njeriut, Martin Luter King, i dėrguari amerikan ėshtė shprehur se "ne mundemi shumė mirė qė tė kėrkojmė njė mesazh tė paqes nė bazė tė tė cilit mund tė kėrkohet njė sistem i paqes, pėr ata qė e marrin pishtarin pėr tė ecur pėrpara".


Nexhat Daci: Shpirti i Presidentit do tė na prijė nė finalen e madhe

Kryeparlamentari Nexhat Daci, pasi ka pėrmendur disa nga figurat dhe heronjtė mė tė rinj tė Kosovės, tha se qė nga sot atyre ju bashkohet simboli dhe prijėsi i krenarisė sonė, qė u bė legjendė pėr sė gjalli duke shpėtuar dhe ruajtur substancėn tonė kombėtare nga fashizmi i fundshekullit XX, Presidenti i respektuar Ibrahim Rugova. "Kosovė, kėta shpirtra, qė prehen nė qetėsi tė parajsės e gjithėsisė janė fanarė qė gjithmonė do tė shndrisin ardhmėrinė tėnde tė sigurt nė bashkėsinė e botės demokratike, tė prirė nga SHBA-tė dhe bashkėsia europiane", tha Daci.
Duke i drejtuar Presidentit Rugova ai tha se nė botėn e pėrjetshme, nė parajsė e presin shpirtrat e mėdhenj tė bashkėpunėtorėve tė tij nė rrugėn e paqes, lirisė, tolerancės dhe shtetėsisė sė Kosovės, qė nė pėrpjekjet shekullore u flijuan pėr lirinė e Atdheut.
Pavarėsisht pikėllimit qė ka mbėrthyer Kosovėn, kryeparlamentari Daci tha se ajo beson qė shpirti i Presidentit bashkė me plejadėn e tė parėve tanė "do tė na prijnė nė finalen e madhe tė pavarėsisė nė tė cilėn dinjitetshėm na udhėhoqi ai".
"Presidenti ynė i dashur, pushoni i qetė nė parajsėn e gjithėsisė, sepse nė kėtė botėn tonė kalimtare, asnjėherė nuk gjetėt kohė pushim. Ju e pėrmbushėt ėndrrėn tuaj, i bėtė themelet qė Kosova tė jetė shtet i lirė dhe i pavarur, krijuat mirėbesimin dhe filozofinė paqėsore e ndėrtuese qė tė gjithė qytetarėt pa asnjė dallim tė gėzojnė liri tė plota dhe tė drejta tė barabarta", theksoi Daci. Nė mes tjerash, ai ka falėnderuar bashkėsinė ndėrkombėtare, Amerikėn dhe Jesen Petersenin, pėr ndihmėn qė po i japin popullit dhe institucioneve tė Kosovės. "Amerikė dhe bashkėsi europiane, frymėzues pėr Kosovėn demokratike, shtet tė tė gjithė qytetarėve qė jetojnė dhe zhvillohen tė lirė dhe tė barabartė pėr tė gjitha etnitė e saja, na prini nė realizimin e projektit tė Presidentit Ibrahim Rugova, i cili nga sot do tė prehet i qetė nė Kosovė, nė Dardaninė e tij Antike", tha nė fund tė fjalimit tė tij, kryeparlamentari Nexhat Daci.



Kosumi: Rugova imazhi patriotik i Kosovės

Bajram Kosumi, kryeministėr i Kosovės ka thėnė se Presidenti Rugova i ka dhėnė fuqi lėvizjes paqėsore politike tė viteve 1990 e cila kulminoi me luftėn pėr liri e Ushtrisė Ēlirimtare tė Kosovės dhe me intervenimin e NATO-s pėr t'i dhėnė fund shtypjes dhe dhunės njėshekullore nė Kosovė.
"Sot po i bėjmė nderimet e fundit Presidentit tė Kosovės, dr. Ibrahim Rugova duke i kujtuar figurėn dhe duke vlerėsuar lart njė jetė tė tėrė dhe punėn e tij tė madhe pėr Kosovėn. Po i bėjmė nderime njeriut tė Kosovės dhe tė pavarėsisė sė saj, njeriut qė i dha imazh bashkėkohor lėvizjes patriotike tė shekullit XX nė Kosovė", ka thėnė shefi i ekzekutivit tė Kosovės duke shtuar se emri i Presidentit Rugova, njeriut, siē ka thėnė ai, tė bashkimit dhe tolerancės, tė mirėkuptimit dhe tė forcės intelektuale, tė durimit dhe qėndrueshmėrisė ėshtė i lidhur pashkėputshėm me pavarėsinė e Kosovės, tė cilėn e bėri tė njohur gjithkund nė botė.
Kryeministri Kosumi ka thėnė se vdekja e Presidentit Rugova, nė periudhėn mė tė rėndėsishme pėr Kosovėn, shton nevojėn pėr njė unitet edhe mė tė madh tė popullit dhe tė udhėheqjes sė tij, pėr ta rrumbullakėsuar procesin e gjatė dhe tė mundimshėm pėr liri dhe pėr krijimin e shtetit modern dhe demokratik tė Kosovės.
"Bashkimi i ynė nė kėtė kohė tė rėndėsishme, vizioni i qartė pėr tė ardhmen tonė do tė na ndihmojė qė ta pėrballojmė sfidėn mė tė madhe historike, atė tė bėrjes sė shtetit sovran tė Kosovės, dėshirė kjo e pashijuar deri nė fund e Presidentit tė parė tė Kosovės sė lirė", ka thėnė ai. 
"Rruga drejt tė ardhmes sonė ishte e rėndė dhe e mundimshme por shoqėria kosovare dhe institucionet e Kosovės kanė dėshmuar pjekuri pėr tė marrė mbi vete tė gjithė pėrgjegjėsitė pėr ardhmen e Kosovės dhe pėr proceset e tashme dhe tė ardhme", ėshtė shprehur Kosumi duke shtuar se nė kėto ēaste kur po e nderon Presidentin e Pavarėsisė, Kosova ka hyrė nė fazėn e pandalshme tė realizimit tė lirisė dhe pavarėsisė. 
"Ajo po tregon se mundet tė bėhet faktori mė i rėndėsishėm i sigurisė dhe stabilitetit nė rajon. Historia e mundimshme e Kosovės nė fund tė shekullit XX, pjesė e fuqishme e sė cilės ėshtė edhe Presidenti Rugova ka dėshmuar pėrfundimisht nė rrėnjėn dhe trungun europian tė Kosovės", ka thėnė Kosumi. 
Por, mė shumė se kaq, Kosumi ka thėnė se dėshira e kosovarėve ėshtė qė Kosova tė jetė anėtare e BE-sė, nė mėnyrė qė tė shkojė nė vend vizioni i Presidentit Rugova. "Ky ėshtė nderimi mė i madh dhe shpėrblimi i merituar pėr Presidentin Rugova", ėshtė shprehur Kosumi.


Joe DioGuardi: Dr. Rugova, filozof i rezistencės paqėsore

Nė emrin tim si President dhe tė anėtarėve tė bordit drejtues tė Lidhjes Qytetare Shqiptaro-Amerikane, dėrgojmė ngushėllimet tona tė thella, tek Familja e Presidentit tė Kosovės shqiptare, Prof. Dr. Ibrahim Rugova, tek kolegėt e tij dhe tek populli i Kosovės.
Dr. Rugova ishte filozofi i kundėr-dhunės dhe duke pėrdorur rezistencėn paqėsore, ai arriti t'i pėrgjigjej Serbisė, pushtimit brutal tė Kosovės prej saj, duke shpėtuar shumė jetė shqiptarėsh. Ne kujtojmė me kėtė rast, guximin dhe bashkėngjitjen nė Lidhjen Qytetare nė Ėashington D.C mė 1990, kur bėmė paraqitjen e aspiratave tė shqiptarėve pėr demokraci, luftėn e gjatė pėr liri tė popullit tė Kosovės. 
Dr. Rugova do tė kujtohet gjatė si njė lider, i cili e filloi i pari lėvizjen pėr pavarėsi. Ne mund tė bėjmė atė mė tė mirėn nė kėtė pėrkujtimore, duke punuar mė shumė drejt rrugės sė Pavarėsisė sė Kosovės - njė realitet mėse i afėrt.

Sinqerisht, Joseph J. DioGuardi , 
President i LQSHA
Shirley Cloyes DioGuardi
Kėshilltare e Ēėshtjeve Ballkanike

Luan Gashi: Rugova, diplomati i urtė e atdhetar

Humbjen e thellė e tė pazėvendėsueshme tė Presidentit tė Kosovės shqiptare, Dr. Ibrahim Rugova, e ndjejnė tė gjithė bashkatdhetarėt dhe mbarė trojet shqiptare.
Presidenti Rugova u mėsoi shqiptarėve diplomacinė e suksesshme, urtėsinė e njė politikani tė moderuar dhe si rezultat i kėsaj Ai u imponoi shqiptarėve respektin, duke e konsiderue Presidentin Rugova ma tepėr se njė lider politik, njė lider tė vėrtetė shpirtnor. 
Rugova i mėsoi shqiptarėt se vetėm nėn harmonizimin ndėrpartiak mund tė arrihet rruga globale gjithkombėtare e bashkimit tė trojeve tona etnike. 
Rugova e filloi karrierėn e tij nė letrat shqipe dhe e pėrfundoi si arkitekt dhe vizionar i Pavarėsisė sė Kosovės, por edhe si simbol i bashkimit dhe integrimit tė tė gjithė shqiptarėve nė njė rrugė tė pėrbashkėt...! 
Pa dyshim qė Dr. Ibrahim Rugova rreshtohet ndėr figurat ma enciklopedike tė shqiptarėve tė shekujve XX-XXI. 
Humbja e Presidentit Rugova ėshtė humbja ma e madhe e shekullit pėr mbarė shqiptarėt, pėr tė cilėt jam i bindur dhe besoj plotėsisht se do tė ndjekin parimet dhe idealet qė ai na la si trashėgimi.

Luan H. Gashi ėshtė nėnkryetar i PLL pėr trishtetėshin: Nju Jork; Nju Xhersi dhe Konektikat tė SHBA-ve



POLITIKA

Spahiu, takime nė Kukės, Shkodėr dhe Laē

Legalistėt programojnė fushatėn e ardhshme pėr pushtetin vendor


Megjithėse kushtet atmosferike kanė qenė tė vėshtira, legalistėt kanė gjetur kohėn e duhur dhe kanė shfrytėzuar ēdo mundėsi pėr tė mos e ndėrprerė aktivitetin e tyre politik. Gjatė kėtij muaji janė zhvilluar mbledhje tė Komiteteve Drejtuese tė PLL, nė rrethe tė ndryshme. Gjatė javės qė u mbyll, mbledhje tė tilla u zhvilluan nė rrethet Kukės dhe Shkodėr. 
Nė kėto dy mbledhje, nė Shkodėr e Kukės, mori pjesė edhe kryetari Spahiu, i cili e vuri theksin te pėrgatitja e strukturave lokale pėr tė qenė nė funksionim tė plotė gjatė zgjedhjeve tė ardhshme vendore, qė pėr PLL janė tė njė rėndėsie tė veēantė mbas atij rezultati dėshpėrues tė zgjedhjeve parlamentare tė vitit 2005.

PLL Kukės: Do tė rrisim pėrfaqėsimin nė zgjedhjet e ardhshme vendore

Kukės - Mė datė 24 janar 2006, Komiteti Drejtues i Degės sė PLL Kukės, zhvilloi mbledhjen e tij tė programuar, nė tė cilėn kryetari i Degės z.Halit Muēmata, shkurtimisht paraqiti njė ekspoze tė aktivitetit partiak nė kėtė Degė. 
Nė frymėn e kėsaj ekspozeje tė punės konkrete, edhe drejtuesit e tjerė si zotėrinjtė Sulejman Dida, Xhevdet Sopi, Fadil Elezi, Skėnder Selmani, Arben Shehu, Sami Dida etj., nė fjalėn e tyre mė shumė u ndalėn te pėrgatitja e infrastrukturės sė nevojshme pėr zgjedhjet e ardhshme vendore. 
Aktualisht legalistėt kuksianė drejtojnė komunėn e Bushtricės dhe kėshillat e komunave tė Bicajt e tė Shtiqnit dhe gjatė zgjedhjeve tė kaluara, ata kanė arritur rezultate zgjedhore qė kanė mundėsuar futjen e 14 kėshilltarėve legalistė nė kėshillat vendore tė rrethit Kukės. 
Sigurisht qė synimi i legalistėve tė kėtij rrethi ėshtė qė, nė zgjedhjet e ardhshme vendore, tė arrijnė rezultate edhe mė tė mira, pasi tashmė kjo Degė ka arritur krijimin e njė mbėshtetjeje tė konsoliduar elektorale dhe drejtuesit e saj kanė fituar njė pėrvojė tė pasur pėr fushatat zgjedhore.

PLL Shkodėr: Pėrgatitja pėr zgjedhjet e ardhshme, prioriteti ynė

Shkodėr - Anėtarėt e Komitetit Drejtues tė Degės sė PLL Shkodėr, kanė vendosur qė, tė shtunėn e fundit tė ēdo muaji, tė zhvillojnė mbledhjen e Komitetit Drejtues tė Degės. Dhe pėr t'i qėndruar korrekt kėsaj nisme, ditėn e shtunė, mė datėn 28 janar 2006, u zhvillua mbledhja e Komitetit Drejtues tė kėsaj Dege. 
Kryelegalisti shkodran z.Ilir Kuka, mbajti raportin ku evidentoi punėn e deritanishme. "Por qėllimi kryesor i kėsaj mbledhjeje - theksoi ai - ėshtė vendosja e piketave ku do tė mbėshtetet puna e strukturave tė PLL nė ditėt dhe javėt e ardhshme". 
Diskutuesit e tjerė si nėnkryetari z.Bajram Xhafa, sekretari i Degės z.Ferdi Lluja, z.z.Burhan Agri, Myzafer Arifi, Riza Spahiu, Flamur Hoxha, Rrok Rrinaj, Loro Rrotani, Ndue Marku etj., vlerėsuan se ėshtė koha e pėrshtatshme pėr tė bėrė hapat e domosdoshme pėr tė pėrballuar fushatėn e ardhshme zgjedhore pėr pushtetin lokal. Ideja ishte qė njė forum mė i gjerė i legalistėve tė kėsaj Dege, tė mblidhej dhe tė aprovone njė projekt pėr aktivitetin deri nė zgjedhje. Po ashtu nė kėtė mbledhje u ngrit si ēeshtje nevoja e zgjedhjeve tė reja nė forumet partnere tė PLL. Pėr kėtė arsye, u la si detyrė tė bėhen zgjedhjet e reja nė forunet e Senatit tė veteranėve legalistė, tė Rinisė dhe Gruas sė kėsaj Dege.
Diskutuesit nė fjalėt e tyre shprehėn besimin se votat e marra nė zgjedhjet e fundit parlamentare nė emėr tė LZHK, jo vetėm qė do tė shkojnė nė favor tė PLL, por ato do tė njohin rritje nė shifra. Kjo edhe pėr faktin se zgjedhjet vendore janė tė lidhura drejtpėrdrejt me interesat e bazės legaliste.
Nė fund u vendos qė mė 25 shkurt 2006, tė bėhet njė aktiv i zgjeruar pėr fillimin e pregatitjeve pėr zgjedhjet vendore.

Legalistėt kurbinas: do forcojmė bashkėpunimin me PD

Po kėtė fundjavė, kryetari Spahiu zhvilloi njė takim me drejtuesit kryesorė tė Degės sė PLL Laē. Kryetari i Degės z.Mark Lleshi, e informoi kryetarin Spahiu pėr punėn e deritanishme, por edhe lidhur me pėrgatitjet pėr mbledhjen e Komitetit Drejtues tė Degės, qė do tė zhvillohet nė ditėt e ardhshme. Zotėri Lleshi theksoi se marrėdhėniet e legalistėve kurbinas me Degėn lokale tė PD janė mjaft pozitive dhe shprehu bindjen se ky bashkėpunim do tė thellohet nė tė ardhmen. Ai tha se Degėt e PLL e PD nė Laē, kanė pasur gjithmonė bashkėpunim tė frytshėm, nė varėsi tė interesave lokale, tė cilat janė sendėrtuar edhe nė marrėveshje konkrete. Edhe drejtuesit e tjerė tė kėsaj Dege, gjatė bashkėbisedimit u shprehėn optimistė pėr gjendjen organizative dhe politike aktuale dhe theksuan bindjen se pėrvoja e derisotme do t'u shėrbejė qė nė zgjedhjet e ardhshme kjo degė tė arrijė rezultate tė larta, sidomos nė kėto momente kur nevoja e bashkėpunimit me PD dhe pėrvojat nė kėtė drejtim kanė rezultuar mjaft tė frutshme, ēka ka rritur respektin dhe vlerėsimin e ndėrsjelltė midis kėtyre forcave politike tė djathta.
Korresp. i "Atdheu"

 

INTERVISTA

Intervistė me z.Astrit Kola, kryeredaktor i gazetės "Atdheu" dhe zėdhėnės i PLL

Astrit Kola: Pushtetet vazhdojnė abuzimin me intelektualėt

(Vijon nga numri i kaluar)


Z.Kola, nė intervistėn e numrit tė kaluar ju u shprehėt pėr raporte tė veēanta tė z.Berisha me analistėt e njohur tė mediave. Cili ėshtė mendimi juaj lidhur me debatin e fundit televiziv nė emisionin "Opinion" tė Fevziut dhe a e lėkundi ky debat mendimin tuaj pėr raportet e sipėrcituara mes kryeministrit dhe ustallarėve tė mediave?

Kompozimi i kėtij debati nė "Opinion", ndarja e roleve midis protagonistėve..., e deri tek impostimi vokal i ustallarėve tė mediave qė bėnė gazetarin pėrballė shefit tė qeverisė, pėr mendimin tim nuk ishte, as mė pak e as mė shumė, sesa njė shantazh i hapur ndaj kryeministrit tė frustruar ndaj atyre qė jo vetėm pretendojnė dhe bėjnė faktikisht opinionin mediatik e publik nė kėtė vend, por qė u ėshtė mbushur mendja se bėjnė edhe shiun, edhe erėn. Pra kėta, tė yshtur nga grandomania, ngaqė ia kanė arritur tė rrėzojnė edhe z.Berisha mė '97-ėn, edhe z.Nano mė '2005-ėn, iu vėrsulėn kryeministrit duke i kėrkuar llogari pėr premtimet parazgjedhore dhe 100 ditėt, tė cilat nuk mjaftojnė as pėr tė ngrohur motorėt e turbinave tė qeverisjes, e jo mė pėr tė bėrė shamatė e shantazhe...
Por kėtė takėm, me pėrjashtim tė Mero Bazes, as qė e ha meraku pėr fatet e kėtij vendi, sepse nė tė gjithė gėr-mėrr-et qė ka prodhuar deri mė tash nėpėr mediat, kurrė nuk kanė trajtuar probleme kruciale tė vendit, pėrveēse kanė molloisur mbi bazė thashethemesh dhe politikash qė bėhen nėpėr kafenetė dhe hotelet luksoze tė kryeqytetit.
Ky takėm e ka hallin tė shantazhojė pushtetin nė kėmbim tė ndonjė trualli, reklame, pėrfitimi postesh apo lejeje ndėrtimi, tė joshur nga pėrvoja e "King"-Artur-mashkulloritit, apo "Mulla Omar"-it tė RTSH. Nuk e besoj qė kryeministri ta ketė ngrėnė kėtė shantazh, sepse nuk e njoh pėr kaq frikacak saē e pandehin.
Kėtu jemi dhe do shohim, do flasim e do shkruajmė... 

Njė nga komponentėt mė tė rėndėsishėm qė PD shfaqi gjatė vitit tė kaluar, e tė cilin e ka vėnė nė themel edhe tė qeverisjes aktuale, ėshtė ai intelektual. Komponent qė, natyrshėm dhe me efektivitet maksimal, kulmoi me KOP-in. A ndani edhe ju tė njejtin mendim me mua?

Mendoj se sistemet dhe modelet politike tė kompleksuara, gjithmonė kanė amplifikuar pėrdorimin e intelektualėve, duke propaganduar se kanė siguruar mbėshtetjen e tyre dhe se janė bartės sė frymės e filozofisė sė shtresės mė tė ndritur tė shoqėrisė, pra tė njerėzve tė dijes, kulturės dhe mendjes. Druaj se kjo po ngjet edhe tani, sepse ne gjithmonė i kemi thurur ditirambe pikėrisht asaj qė na ka munguar. I kemi thurur ditirambe ndėrgjegjes kombėtare dhe Rilindjes, pikėrisht kur ato kanė qenė mė tė rrezikuara dhe mė tė tradhtuara se kurrė; u kemi thurur lavde lirisė dhe pavarėsisė sė atdheut, bash kur ato i kemi patur mė tė kufizuara se kurrė dhe kur mė shumė se gjysma e kombit lėngonte nėn thundėr tė armiqve shekullorė; i kemi thurur lavde "demokracisė socialiste", qė paturpėsisht etiketohej hapur si "diktaturė e proletariatit", duke krijuar kėsisoj paravolinė absurde "demokraci - diktaturė(!!??)"; u kemi thurur lavde udhėheqėsve mendjendritur tė komunizmit, bash kur e gjithė Byroja Politike e PPSH nė pushtete e qeveri, pėrbėhej nga sharlatanė tė padiplomuar, e ku mė i shkollepsuri syresh lėvdohej se kish mbaruar "fakultetet-kurse tė "filozofisė M-L" tė KGB e UDB, pėr ēka edhe e shqyen njėri-tjetrin pas akuzave monstruoze, gjatė luftės pėr pushtet; glorifikuam besėn, bash kur pabesinė e kishim armėn e varrosjes sė njėri-tjetrit dhe kombit; glorifikuam demokracinė dhe kapitalizmin si sistemet ekonomiko-shoqėrore mė tė ndritura e mė produktive tė shoqėrisė, bash atėherė kur nė drejtim tė tyre vumė kontigjente injorantėsh obskurė, qė ishin ku e ku mė poshtė sesa mesatarja e nivelit arsimor e profesional tė vendit, e ku mendjendriturit jo vetėm qė nuk u ftuan nė politikė e qeverisje, por morėn arratinė nga pėrzėnia, dhe nga nevoja pėr bukėn e gojės...
Kėshtu, me kėtė avaz theqafės, na bie qė, nėn shembullin edhe tė profecive tė Nadire Muhametit nga Senegali, tė glorifikojmė e dekorojmė si ministra e profesionistė mendjendritur, edhe Ben-adhamudh-piramidėn e Llallalla-Katundit apo Kacangjelin, qė na shpunė nė vend tė fundit nė botė, nė tė gjitha klasifikimet, si pėr tė na vėrtetuar, duke na e pėrplasur nė fytyrė, maksimėn proverbiale tė gjeniut Faik Konica: "Ti Halim qė s'di kėndim, je ministėr pėr arsim...".
Hierarkia e vlerave nė kėtė vend, qė kurrė nuk u vendos me garė dhe pėrballje tė ndershme, gjithmonė ėshtė pėrcaktuar nga politika dhe pushteti. A dini ju tė mė thoni se kush tjetėr, pėrveēse lidershipit komunist, i shpalli dhe i kulmoi, pa garė dhe pa miratimin e vetė artistėve, sharlatanėt e shumtė qė morėn titujt: Artist, Piktor, Skulptor... - i Popullit?
Dhe a e dini ju se bash kėta mbahen sot, ende, si maja e arteve dhe kulturės nė Shqipėri!!! Janė bash kėta qė me socrealizmin i shėrbyen PPSH-sė dhe diktaturės, e sot u shėrbejnė partive dhe pushteteve nė Shqipėri. Pra tė pėrzgjedhurit si "tė mėdhenj" nga xha Pilo e xha Pali, mbahen ende si korifej tė kulturės shqiptare. 
Bash nė kėtė frymė papėrgjegjshmėrie dhe fabrikimi personal tė hierarkisė sė vlerave, nė vitin 2000, Rexhep Majdan-ozi i Presidencės dekoroi me titullin e lartė, atė qė mban emrin e mėndjendriturit Naim Frashėri, marangozin e Akademisė sė Shkencave!!!
Edhe pushtetet e pas '90-ės kėtė bėnė, e mbushėn vendin me profesorė tė pafund. 
Para vitit 1990, titulli Profesor njihej thjesht si titull pedagogjik dhe kuazi-akademik (jo shkencor, sepse tė tillė ishin "B.vj.shk.", "Docent" dhe "Dr. i shkencave") dhe jepej vetėm pas viteve tė gjata nė mėsimdhėnie nėpėr katedra, aktivitet i gjatė studimor e hulumtues dhe vėshtirėsisht i klasifikueshėm si mirėfilltazi shkencor, kombinuar me veprimtari botuese nė buletine studimore e shkencore prej afro 2800 faqesh, si dhe pėr autorėsinė apo bashkautorėsinė e domosdoshme nė tekstet universitare e atyre tė shkollave tė mesme tė profilizuara, apo kurseve intensive pasuniversitare.
Dhe pėr ta thyer pakėz kėtė diskur tė rėndė me konotacion akademik, mė lejo tė tė rrėfej njė shaka tė njė mikut tim mendjendritur, qė thotė se "veshėgjatėt janė shumė tė dobishėm pėr shefat dhe pushtetarėt, sepse janė tė nevojshėm e tė domosdoshėm pėr tė bėrė diferencėn pėr tė gjithė takėmin e gjeni(t)alėve e pusht-shtetit. Ata (veshgjatėt), janė shumė tė lehtė dhe efikasė nė pėrdorim..., mjafton tė mbushėsh thesin me ta, dhe, sa herė tė tė lipsen, fut dorėn nė thes..., i kap nga veshėt llapushė dhe i nxjerr menjėherė, pa mundim. Pastaj ata kanė edhe cilėsinė e vyer qė shtohen shumė..., dhe kėsisoj sigurojnė bollėkun e komoditetin e domosdoshėm qė u lipset mėtonjėsve tė pushtetit pėr tė qėndruar nė krye...".
A e dini ju se bodrumet e Bibliotekės Kombėtare janė tė mbushura dėng me "temat shkencore" tė autorėve tė titujve shkencorė tė akorduar pėr ēimkat, morrat, karkalecat, mizat, ferrat, organizimin e vogėl tė punės sė skuadrės kooperativiste, e deri pėr metodat e shtimit tė kalit? Ja pra ku jemi, bash aty ku kemi qenė..., pra asgjėkundi!
Shpresoj qė KOP-i tė mundet tė mbulojė mungesėn fatale tė kapaciteteve dhe platformave qeverisėse shpėtimtare, apo tė sfumojė sadopak shijen e hidhur qė lė ky parlament, qė ėshtė padyshim mė skandalozi qė ka parė ndonjėherė Shqipėria. 
Ky institucion, pra mė i larti nė hierarkinė e institucioneve tė njė republike parlamentare, ėshtė ku e ku mė poshtė se ai qė doli nga pseudozgjedhjet e 31 Marsit 1991, qė megjithėse popullohej nė shumicė nga kryetarė kooperativash, tė paktėn pėrbėhej nga njerėz me pėrvojė pune organizative e shtetėrore, qoftė edhe minimale, e qė gjithsesi ishin provuar disi nė drejtim dhe organizim, nė sytė e tė gjithėve, pra nuk ishin alienė, apo tė paprovuar asgjėkundi!
Do t'u lutesha juve, si mik dhe koleg, tė mė ndihmoni tė paktėn tė gjej e lexoj ndonjė program apo platformė shpėtimtare tė ndonjė eksponenti tė KOP-it. Ma merrni seriozisht kėtė kėrkesė dhe mos u pėrpiqni tė mė kandisni duke mė rrėfyer pėr tė tilla, hartimet nė formė editorialesh apo opinionesh tė ndoca "Liberalėve", teoritė e tė cilėve i bėri copė e ēikė njė njeri i vetėm, Prof. Dr. Hysamedin Ferraj, nė dy polemika shkatėrruese.
Nė pėrfundim tė kėsaj pyetjeje, do tė ofroja pėr ilustrim postulatin e mendjendriturit Gustav Lėbon, qė thotė se "Fuqia intelektuale, shkalla e qytetėrimit, e zhvillimit teknologjiko-ekonomik dhe nė pėrgjithėsi niveli kulturor i njė vendi, nuk maten me numrin e tė diplomuarve apo pėrqindjen e lartė tė arsimimit masiv, por kryesisht dhe vetėm me sasinė dhe cilėsinė e intelektualėve qė pėrfaqėsojnė elitėn e elitės sė shoqėrisė sė atij vendi".
Nisur nga ky pėrkufizim, pa rėnė nė fatalitet, ndoshta duhet pohuar se kėta jemi dhe kėtė meritojmė..., pra kėtė pushtet, kėtė perspektivė zhvillimi, kėtė klasė politike, etj., etj.. 

Mė lart pėrmendėt Akademinė e Shkencave. Cili ėshtė nė fakt opinioni juaj pėr reformėn e shumėpėrfolur nė kėtė Akademi dhe a e justifikon ajo gjithė kėtė zhurmė qė po bėhet?

Jam menduar dhe konsultuar gjatė pėr kėtė problem, dhe mė rezulton se qėllimi kryesor i saj ėshtė atashimi i instituteve shkencore pranė fakulteteve, si dhe ngritja e universiteteve nė stadin dhe standardet shkencore qė kėrkon nėnshkrimi i kartėrave dhe Marrėveshjes sė Bolonjės. Deri kėtu mirė, sepse nė njėfarė mėnyre kjo ėshtė edhe pranim i dėshtimit shkencor e pedagogjik tė katedrave tė mbushura dėng me sharlatanė me tituj shkencorė tė tipit tė Xhelal Gjeēovit e Agron Ganit, tė cilėt nuk do tė dinė ku tė futen kur tė botohet libri i historianit tė talentuar Kastriot Dervishi pėr Historinė e Shqipėrisė. 
Nė tekstet tona tė Historisė ėshtė stampuar enverizimi dhe atavizmat antishkencorė tė historiografisė enveriste. Pėrveē disa etiketimeve ekstreme, vlerėsimi i periudhave kryesore ka mbetur si mė parė; janė tė njejtėt autorė apo bashkėmendimtarė tė tyre dhe, nėpėr tekstet nė qarkullim, thjesht ėshtė bėrė redaktim i teksteve apo dorėshkrimeve tė vjetra dhe tė pabotuara asokohe. Edhe korrupsionin e lartė dhe rryshfetin nėpėr universitete, pikėrisht ky takėm sharlatanėsh e ka futur.
Shkencėtarėt dhe pedagogėt e vėrtetė, nuk mund ta ndyjnė shkencėn dhe pedagogjinė me tė tilla fėlliqėsira.
Por druhem se pėrveē qėllimit tė lartpėrmendur, qėllimi i ustallarėve qė qėndrojnė nė prapaskenė tė kėsaj reforme ėshtė uzurpimi i njė pushteti qė deri mė tash ndodhej nė duar tė enveristėve tė Akademisė, thėnė ndryshe, nė duart e PS dhe Gramoz Ruēit e majko-Pandushkės. Ky pushtet nuk ėshtė dosido, por pushtet "shkencor", qė do tė pėrdoret pėr tė spostuar fillimisht tė padėshiruarit e tė paaftėt aktualė, e mė pas pėr tė mbathur me tituj shkencorė veshgjatėt e politikės, si instrument pėr t'u siguruar karrierė tė sigurt, sikundėr po e sigurojnė atė dhe punėsimin, mbajtėsit e ndoca master-ave qė nuk dihet pėrse janė marrė e ku hyjnė nė punė.
A e dini ju se njė miku im ėshtė marrė nga rruga dhe ėshtė bėrė dekan nė njė fakultet, dhe vetėm pas disa ditėsh, me urdhėr tė hierarkėve tė PS i ėshtė dhėnė titulli Profesor. Dhe ai sot vazhdon tė mbajė ende vendin e punės, madje titulli dhe vendi i punės, tejet i rėndėsishėm, ėshtė bėrė shkas qė tė ketė e fitojė ēdo ditė privilegje qė, mė parė, as qė mund t'i imagjinonte.
Kryeministri ynė, profesor i nderuar dhe i apasionuar madje, nuk e di, pėrshembull, se unė njoh disa pedagogė tė pompuar nga ish pushteti, qė punojnė burllakė nė Vollgė apo dokerė nė Tamiz, ku kanė shkuar gjoja tė dėrguar nga fakultetet, "pėr specializim", dhe paguhen pa ndėrprerje nė fakultetet, ku mbahet fshehurazi kjo e vėrtetė.
Z.Berisha gjithashtu nuk e di faktin se nė Akademinė e Arteve tė Bukura, shumica e pedagogėve nuk kanė as leksione tė miratuara e tė botuara, por as konspekt leksionesh emergjence. Atje mėsimi jepet rrumpallė, dhe nė planin teorik studentėt janė profanė tė vėrtetė, pasi tė tillė janė edhe pedagogėt, tė cilėve po t'u dėrgosh kamerat dhe mediat e shkruara pėr tė investiguar, do tė marrin arratinė...
Aty jo vetėm qė nuk mund tė flitet pėr Akademi, qė ėshtė institucioni i nivelit mė tė lartė tė kualifikimit shkencor dhe punės studimore e pedagogjiko-shkencore, por puna qė bėhet dhe njohuritė qė jepen, janė tė denja vetėm pėr kurset e analfabetizmit tė "pas-ēlirimit". 
(vijon nė numrin e ardhshėm)

 

ANALIZA

Shqiptaret dhe perplasjet me serbet

Perplasja e qyteterimeve ne variantin e akademikeve serbe


(Vijon nga numri i kaluar)

Jevtiēi serb fyen inteligjencėn njerėzore dhe logjikėn normale, kur deklaron se "Muslimanėt e Bosnje-Hercegovinės nuk e pranojnė shkakun e religjionit si shkak i konfliktit midis tyre e serbėve. atje". 
E si mund tė pranohet ky pohim, pra se shkaku i konfliktit tė pėrgjakshėm nė Bosnje midis mlladiēėve e boshnjakėve tė paarmatosur, qėnkėrka shkaktuar nga alergjia reciproke dhe pamundėsia e bashkėjetesės midis imamėve dhe besimtarėve myslimanė nga njėra anė, dhe popėve serbė e besimtarėve tė tyre nga ana tjetėr!!!
Nuk ėshtė ndyshimi nė besimin fetar, shkaku themelor dhe mė kryesori, i shpėrthimit tė konfliktit rrėnqethės nė Bosnje, qė mori pėrmasat e njė Holokausti bash para hundėve tė qytetėrimit botėror. Ndonėse kjo diferencė besimesh u pėrdor paturpėsisht si njė ndėr pretekst-sebepet e konfliktit tė imponuar nga serbėt, sa kohė qė kėta tė fundit u munduan tė shfarosnin kushėrinjtė e largėt tė familjes sė tyre tė pėrbashkėt "jugo-sllave" pėr t'u grabitur tokėn e pasurinė. Dhe kėtė aventurė, nacional-shovinizmi serb e ndėrmori me papėrgjegjshmėrinė mė minimale, thjesht duke i paraqitur myslimanėt e Bosnje-Hercegovinės si "placdarmė dhe burim kontigjentesh fizike tė terrorizmit islamik", qė kėrcėnuaka "Perėndimin", sa kohė qė po sulmonin pėr tė shfarosur edhe sllovenėt e kroatėt, nė zbatim tė planit shtazarak tė larjes pėrfundimtare tė hesapeve midis serbėve dhe joserbėve nė Jugosllavi. 
Me kėtė "blickrig" alla-hitlerian, serbėt dhe Millosheviēi synonin pėr ta vėnė Perėndimin para faktit tė kryer, si gjithmonė, e pėr t'i mbyllur paskėtaj bilancet pozitive tė ultranacionalizmit serb me ndonjė konferencė paqeje, mundėsisht nė tokėn e aleatėve tė tyre shekullorė dhe nėn ndikimin e trysninė e tyre e tė Rusisė, nė vendimet pėrfundimtare tė coptimit tė tė tjerėve dhe njohjes sė realiteteve tė arritura nė terrenin e luftės. Mirėpo fatmirėsisht, serbėt nuk ia arritėn kėtij qėllimi, madje ata humbėn edhe Kninin, Krajinėn dhe Sllavonia-n Lindore, duke u detyruar tė ristrehojnė nė Serbi afro 200 mijė kolonė-refugjatė serbė. 
Dhe pėr t'ua thyer hundėt kėtyre hitlerianėve tė Ballkanit, amerikanėt, qė pėrgatitėn Dejtonin (dhe jo Versajėn e ėndėrruar prej serbėve), edhe Republikės Srpska nuk i dhanė mundėsinė e nuk ia plotėsuan dėshirėn qė tė fitonte tė drejtėn e bashkimit me atdheun amė - Serbinė, me ē'rast Koshtunica shpėrtheu vrerin e grumbulluar tė serbėve, nė sulmet mediatike qė drejtoi kundėr Perėndimit dhe SHBA-ve, e nė tė cilat nuk kurseu as idhullin e tij, Millosheviēin, qė e akuzoi pėr "bashkėpunim ekstrem me SHBA-tė dhe Perėndimin antiserb".
Ishin pikėrisht amerikanėt ata qė ndikuan dhe ia arritėn t'ia vėnė byzylykėt nė duar (duke e plasur nė birucat e Hagės), edhe vetė plakės sė moderuar serbe, Biljana Plavshiēit, qė flirtonte nė Pale me Mlladiēin e Karaxhiēin, me tė cilėt kishin ndarė detyrat, e ku, sipas tyre, plaka do tė bėnte politikėn e pėrfaqėsimit "pacifist" tė serbo-boshnjakėve, ndėrsa tė banditėt do tė bėnin spastrimin etnik pėrfundimtar tė myslimanėve tė gjorė.
Jevtiē nuk mund tė bėjė tė paditurin pėr faktin se Perėndimi e di mirė se, nė morinė e shkaqeve qė paraprinė dhe ndezėn Luftėn e Parė Botėrore, Luftėn e Dytė Botėrore, e deri tek mė i fundit, e mė i rėndomti ndėr konfliktet rajonale, nuk ka patur dhe nuk mund tė ketė nė themele religjionin, si shkak thelbėsor. Dhe kjo vlen si e vėrtetė aksiomatike, qė nga kohėt e kryqėzatave tė famshme. 
Religjioni kurrė nuk ka qenė shkak thelbėsor, pėrveēse sebep, pra pretekst i sipėrfaqshėm e demagogjik...
Jevtiē gjithashtu gabohet rėndė dhe fyen sėrish mendjen mė tė zakonshme kur deklaron marrinė se "pėrveē religjionit islamik, myslimanėt e Bosnjes nuk kanė ndonjė formė tjetėr tė bashkekzistencės kolektive midis tyre si myslimanė".
Dhe gabohet sepse religjioni, pėr boshnjakėt, ėshtė shndėrruar nė filozofi politike e mendėsi jetese, ashtu si edhe pėr serbėt (dhe grekėt); pra si njė ndėr komponentėt kryesorė tė kulturės dhe identitetit tė tyre kombėtar, pas degėzimit tė pandėrprerė dhe largimit kohor, nė aspektin ontogjenetik e filogjenetik, tė trungut tė tyre etnik nga trungu etnik serb, kroat, malazez, slloven, maqedonas, bullgar etj., tė sllavėve tė Jugut.
Pra historia e formimit tė kombit boshnjako-hercegovinas, nuk mund tė jetė e ndryshme nga ajo e krijimit tė kombeve tė tjerė, ku natyrisht religjioni ka kontribut tė rėndėsishėm, por thjesht, (siē theksova edhe mė lart-A.K), nė aspektin e krijimit tė profilit dhe identitetit etnik, sikundėr historia njeh edhe pėr popujt e besimit protestant e atij ortodoks, qė determinuan edhe procesin e komb-formimit tė popujve tė tjerė pas Shizmės sė Madhe tė Kishės... 
Ndonėse nuk ėshtė aspak i vėrtetė pohimi i Jevtiē se "Myslimanėt e Bosnjes e tė Hercegovinės, janė vetė ata qė e pėrcaktojnė kulturėn e tyre si esencialisht religjioze, dhe se nga ky kėndvėshtrim, na bėhet e qartė se pėrse Bosnje-Hercegovina ka patur Islamin si zanafillė", nuk do tė kishim arsye pėr t'u habitur nėse do tė ishte vėrtet kėshtu. Dhe kjo sepse, nėse do ta pranonim pa rezerva kėtė, i njėjti pohim do tė kish vlerė edhe pėr serbėt dhe besimin e tyre ortodoks, besim i cili jo vetėm qė u ka dhėnė shteteve tė tyre fytyrė religjioze, (qė nga koha e Stefan Dushanit), por sikundėr e pranojnė edhe vetė ata, ortodoksia ėshtė garanti i unitetit dhe fillesa e ngjizjes sė tyre kombėtare, duke pėrfshirė edhe aspiratėn kombėtare tė "Serbisė sė Madhe".
Por Jevtiē i kalon tė gjitha caqet e vetpėrmbajtjes dhe logjikės formale, (kėtij atributi thelbėsor tė mendjes njerėzore), kur pohon tezėn absurde se "Vetė teoria e Islamit ėshtė e implikuar me ekspansionizėm konstant, ēka logjikshėm u shpreh nė Bosnje-Hercegovinė dhe u shtresėzua nė bazamentin e luftės atje".
Nuk ka qenė "ekspansionizmi islamik" i boshnjakėve, qė shkaktoi luftėn... Por pėrkundrazi, ka qenė ekspansionizmi i shovinizmit militarist serb, pėr hapėsira jetike e deri nė daljen me ēdo kusht tė Serbisė nė bregdetin Dalmat dhe detin Adriatik.
Edhe aventura e marrjes me dhunė tė Istrias pas LDB, nuk ishte thjesht ėndėrr e vjetėr e kroatit Tito (e deri e prekursorėve nacionalistė-ustashėve kroatė tė Ante Paveliēit), por nė radhė tė parė ishte ėndėrr e shovenėve komunistė serbė, (sikundėr edhe e ēetnikėve tė Drazhe Mihajlloviēit), qė pėrfaqėsonin shumicėn vendim-marrėse tė lidershipit politik e ushtarak tė PKJ dhe Armatės komuniste tė Jugosllavisė.
Dhe meqenėse religjioni nuk mund tė pėrdorej kaq trashė pėr tė argumentuar konfliktin ndėretnik nė Jugosllavinė e dekadės sė fundit tė shekullit XX, Jevtiē e kthen pllakėn kur tezėn e Hantingtonit pėr "Pėrplasjen e qytetėrimeve", mundohet ta pėrdorė si argument tė analizės sė tij pėr shkakun e konfliktit serbo-shqiptar nė Kosovė, apo kur pohon se "Konflikti serbo-shqiptar nė Kosovė, ėshtė ndofta jo pastėrtisht religjioz, por plotėsisht njė Pėrplasje Qytetėrimesh(!!!)".
Kėtė konkluzion tė Jevtiē e kundėrshton akademiku serb Budimir Kosutiē, qė pohon se "Shpėrbėrja e Repubikės Socialiste Federative tė Jugosllavisė nuk mund tė jetė kurrsesi pasojė e Pėrplasjes sė Qytetėrimeve. Nė tė kundėrt, ajo ėshtė provokuar dhe stimuluar nga veprimi i njė numri tė konsiderueshėm faktorėsh, tė jashtėm e tė brendshėm". Por ky autor e ka tė vėshtirė tė pohojė se shpėrbėrja e RSFJ ishte rezultante spektakolare e luftės ndėretnike qė shpėrtheu atje, dhe pėr pasojė, Kosutiē e ka sėrish tė vėshtirė tė na i shesė shkaqet qė provokuan dhe stimuluan konfliktin, si qėllim i vėrtetė i shpėrthimit dhe zhvillimit tė tij tė pėrgjakshėm. 
Gjithsesi le tė kthehemi tek Jevtiē. 
Ky spekullant serb, lidhur me konfliktin serbo-shqiptar nė Kosovė, shprehet se "Kosova dhe konflikti atje, pėrbėjnė njė rast tė veēantė. Dhe kjo sepse situata nė Kosovė ka qenė e ndryshme..., sepse rėndom, nė themel tė konfliktit atje ka qenė problemi tejet i agravuar i nacionalizmit shqiptaromadh (!!!)".
Po pėrse ky konflikt qėnkėrka i veēantė pėr nga natyra (sipas jevtiēėve serbė), pėrderisa tė njejtėn akuzė, (pra tė nacionalizmit kroato-madh, me fillesė Ustashėt), serbėt dhe historiografia e tyre hedhin edhe kundėr kroatėve qė nė fillim tė shekullit XX, madje i konsiderojnė ata si agjenturė e Vjenės, duke pėrfshirė kėtu edhe ish ministrin e Jashtėm tė Mbretėrisė SKS tė kohės sė Konferencės sė Versajės, kroatin Trumbiq!!!
Sipas Jevtiēit, qėnkėrka nacionalizmi shqiptaromadh ai qė i paska nxitur Millosheviēin dhe serbėt pėr tė filluar masakrat kundėr shqiptarėve tė pambrojtur nė vitet 1998-1999, kundėr grave, pleqve dhe fėmijėve!!!.
Ndryshe nga nacionalizmi religjioz islamik i boshnjakėve, sipas Jevtiē "Nacionalizmi shqiptaromadh, pėr hir tė sė vėrtetės, duhet pohuar se ėshtė thellėsisht sekular (laik, pra jofetar), ngaqė harku i popullit shqiptar ndahet nė anėtarė tė 3 besimeve tė ndryshme fetare. Megjithatė, ky hark nė ish Jugosllavi ka qenė jo plotėsisht nė raporte tė tilla, ngaqė myslimanėt, ndėr shqiptarėt e Jugosllavisė pėrbėjnė vetėm 95 %, pjesa tjetėr janė tė krishterė".
Jevtiē me tė drejtė pohon se nacionalizmi shqiptar nė ish Jugosllavi ėshtė thellėsisht sekular, pėr shkak se feja kurrė nuk ka dalė mbi shqiptarinė ndėr bashkatdhetarėt tanė, gjatė historisė. Madje ky ka qenė edhe ndėr apelacionet e synimet e shenjta tė filozofisė sė Rilindjes sonė kombėtare.
Por Jevtiē dėshmon inkoherencė konceptuale dhe gjykimi shkencor, kur nė trajtimin e rezistencės sė armatosur tė shqiptarėve gjatė konfliktit nė FYROM, tė shkaktuar nga represioni i shovinistėve spurdhjakė maqedonas, thekson se "... po t'u referohemi ngjarjeve nė Maqedoni, atje separatistėt shqiptarė janė transformuar dhe janė vetshpallur si aktivistė tė njė lėvizjeje religjioze-islamike(!!!)".
Po cili pohim i Jevtiē-demagogut konfuz, qėndron? Ai qė nacionalizmi shqiptar ėshtė sekular, apo qė ėshtė nė trajtėn e njė "lėvizjeje religjioze islamike(!!!)".
Dhe pėr tė vėrtetuar me ēdo kusht tezat e Hantingtonit pėr "Pėrplasjen e Qytetėrimeve", thjesht si fiksacion i sėmurė qė determinon gjithė psiqikėn e tij, Jevtiē e mbyll tautologjinė me paragrafin kakofonik se "... kur e gjithė kjo vlerėsohet krahas konfliktit midis grekėve, bullgarėve dhe turqve, qė e kanė filluar konfliktin religjioz me shfaqjen e Selxhukėve, vėrehet se tezat e Hantingtonit lidhur me pėrplasjen e pėrgjakshme tė religjioneve (pra edhe tė qytetėrimeve) nė amfiteatrin ballkanik, vėrtetohen plotėsisht".
Dihet se turqit selxhukė erdhėn pėr toka nė Ballkan, por Jevtiē nuk na i shpjegon dot me tezėn e "religjionit", luftėrat e pėrgjakshme tė Stefan Dushanit dhe Nemanjiēėve nė mesjetė kundėr ortodoksėve tė Ballkanit, madje deri Athinė e Pire, apo ato midis bullgarėve, grekėve e serbėve, qė nga fillim-shekulli 19, e deri 140 vjet mė vonė, nė fund tė LDB. 
Ashtu si paraardhėsit akademikė serbė tė sipėrcituar, edhe Budimir Kosutiē, ithtar i Hantingtonit, thekson se "Shpėrbėrja e ish Jugosllavisė, ėshtė pasojė e pėrplasjes sė qytetėrimeve nė Ballkan".
Madje ky autor injoron shkaqet ekonomike dhe ideologjike qė frymėzojnė luftėrat pushtuese pėr hapėsira jetike, (shkaqe qė frymėzuan edhe Boshtin fashist, para dhe gjatė LDB, e tė cilat Hitleri i shprehu krejt hapur), duke njohur vetėm diferencat kulturore si faktorė kauzalė!!! Ndaj, duke pretenduar t'u veshė argumentave tė tij themele shkencore, Kosutiē thekson se "Bazuar nė tezat kryesore shkencore, sipas tė cilave burimet bazė tė pėrplasjeve nė botė, gjatė, nė fund, dhe pas Luftės sė Ftohtė, nuk janė kryesisht ekonomike apo ideologjike, por kulturore, studiuesi i shquar amerikan, Samuel Huntington, konkludon nė veprėn e tij se shpėrbėrja e RSFJ ėshtė pasojė e pėrplasjes sė qytetėrimeve nė territoret e saj, ēka ka sjellė ndarje qartėsisht tė dukshme, me kufij religjiozė, ndarje tė qytetėrimeve, midis shteteve dhe kombeve".
Por Kosutiē dhe idhulli i tij Hantington, nuk janė nė gjendje tė shpjegojnė faktin se gjatė konflikteve tė serbėve dhe maqedonasve me shqiptarėt, tė parėt nuk gjetėn dot aleatė ortodoksė midis shqiptarėve tė kėtij besimi, qė tė dilnin kundėr vėllezėrve tė njė gjaku. Dhe kjo sepse gjatė kėtyre konflikteve nuk determinonin diferencat kulturore e fetare, por ato kombėtare, konform interesave dhe platformave tė hartuara nga ēdo komb, sipas parimit tė kombėsisė dhe arealit teritorial autentik pėr shqiptarėt, kundėr tė cilit qėndronin ideologjitė nacional-shoviniste tė fqinjėve.
Ndaj sėrish gabohet Kosutiē, kur kėrkon qė shkaqet e thella tė konflikteve ballkanike, kėrkon t'i gjejė tek ndikimi i faktorėve tė jashtėm (ekstra-jugosllavė), duke na e paraqitur kėtė konflikt si tė importuar, teksa shprehet se "Megjithatė, Hantingtoni injoron vendet islamike qė mbėshtetėn myslimanėt boshnjakė(!!!), ndėrsa bota ortodokse mbėshteti ortodoksėt serbė, ndonėse lehtėsisht dhe me ndrojtje - pėr shkak tė varėsisė nga Perėndimi.
Vendet islamike nuk dhanė ndonjė ndihmė tė konsiderueshme gjatė konfliktit nė Bosnje, sepse po ta kishin bėrė kėtė, (pėr shkak tė fuqisė sė llahtarshme ekonomike e ushtarake disponibėl), ky konflikt jo vetėm qė nuk do tė lejohej tė zgjaste 3 vjet, por bilanci i tij tragjik nuk do tė rėndonte nga boshnjakėt myslimanė, pėrveēse nga serbėt agresorė e luftėnxitės. 
Do tė ishte mirė tė ngjante kėshtu, pra qė vendet islamike tė mbėshtesnin boshnjakėt e paarmatosur... Pasi vetėm ekuilibri i raportit tė forcave ushtarake nė terren dhe atyre nė tryezat diplomatike, do ta mbyste qė nė embrion konfliktin e pėrgjakshėm qė mori jetėt e 300 mijė viktimave tė pafajshme boshnjake, gjysma e tė cilėve ishin "engjėj"-fėmijė.
Tė gjorėt boshnjakė, edhe atėherė kur, bashkė me kroatėt shpėrthyen ofensivėn e pranverės dhe verės sė vitit 1995 kundėr ushtrisė sė Mlladiēit, u ndaluan me forcė nga ndėrkombėtarėt, pas ndėrhyrjes sė vėllait tė madh sllav- Rusisė, tashmė duke u nxjerrė dhe duke u valvitur para hundėve kartėn e Paqes, por kjo vetėm kur gjėma ishte bėrė dhe bota kish parė me sy, nėpėrmjet mediave, krimet mė rrėnqethėse, qė e poshtėruan dhe e njollosėn aq shumė ndėrgjegjen e njerėzimit, pėrdhosur nga gjakatarėt, ndėr tė cilėt serbėt kryesojnė rank-listėn, me meritė...
(Vijon nė numrin e ardhshėm) 

 

In memoriam, legalistit qė jetėn dhe idealet ia kushtoi Mbretėrisė Shqiptare

Mark Dod Lleshaj, tribuni i nacionalizmit shqiptar 


Teksa shkuan pėr t'i bėrė homazhet e merituara Presidentit tė Republikės sė Kosovės, Prof. Dr. Ibrahim Rugova, shumė nga legalistėt shfrytėzuan rastin pėr tė bėrė njė vizitė nė qytetin legjendar tė Prizrenit, bash aty ku u formėsua e institucionalizua platforma atdhetare mbarėkombėtare e Rilindjes sonė, Kauza e Shqiptarizmės.
Me kėtė rast, legalistėt bashkidealistė u interesuan dhe bėnė nderimet e merituara mbi varrin e legalistit tė pėrkushtuar, zogistit tė flaktė, besnik e atdhetar, kapidanit Mark Dod Lleshaj. 
Kapidan Marku ndėrroi jetė para 22 vjetėsh, bash nė Prizrenin e lavdishėm tė Kosovės sonė martire, sipas dėshirės sė tij tė zjarrtė, qė iu realizua me ndihmėn e Zotit...
Marka Doda lindi nė vitin 1911 nė Prosek tė Mirditės, bash nė derėn e njė familjeje tė madhe e shumė tė njohur nė mbarė krahinėn e ma gjanė. Ai u rrit duke u edukuar me traditat ma tė bukura shqiptare: Nderin, besėn, burrėrinė dhe bujarinė.
Shkollėn fillore e mbaroi nė Prosek, kurse shkollėn e mesme dhe Shkollėn Ushtarake i mbaroi nė Tiranė, kėtė tė fundit pranė Shkollės Mbretnore, prej nga nė vitin 1931 diplomohet dhe gradohet oficer i Ushtrisė Kombėtare, karrierė e cila i mundėsoi gradimin deri nė kapiten tė Ushtrisė Mbretnore Shqiptare.
Kapidan Marku shėrbeu nė Gardėn Mbretnore deri nė ditėn e mbrame tė Shqipėrisė sė Pavarur, pra deri mė 7 Prill 1939, kur murtaja fashiste pllakosi vendin.
Deri nė fund tė kėsaj periudhe ai i shėrbeu me besnikėri dhe pėrkushtim tė pashoq atdhetut dhe Mbretit, besnikėri dhe pėrkushtim qė ai i demonstroi deri nė fund tė jetės sė tij tė dlirė e tė panjollė prej shqiptari tė ndershėm e nacionalisti tė papepur.
Kapidan Marka Doda nuk e pushoi kurrė luftėn kundėr pushtuesve tė huaj dhe atyre serbosllavė me gjak tė shprishur shqiptari, kundėr tė cilėve luftoi qė nga 7 prilli 1939 e deri nė fund tė vitit 1951, duke qėndruar si komit i ēetave tė lirisė kundėr nazi-fashizmit dhe komunizmit, nė malėsitė e Mirditės, Lezhės, Pukės dhe Kurbinit.
Meqenėse ishte mik pėr kokė i Kapidanit tė Oroshit, (legjendės antikomuniste Gjon Marka Gjoni), dhe pėr shkak tė qėndrimit e luftės sė paepur kundėr kėlyshėve tė Moskovit dhe Beligradit, Marka Doda u bė shėnjestėr e Sigurimit famėkeq tė Shtetit, i cili nė shenjė hakmarrjeje ia persekutoi barbarisht dhe ia internoi familjen nėpėr kampet e Beratit, Tepelenės dhe Lushnjes, ndėrsa vėllanė e shtrenjtė Bardhokun, ia pushkatuan nė shenjė hakmarrjeje tė verbėr e vrastare, siē dinin ta bėnin ata.
Nė pamundėsi pėr ta vazhduar rezistencėn kundėr komunizmit nė atdhe, kapidan Marku detyrohet tė largohet pėrtej kufijve, nė Jugosllavi, ku qėndroi qė nga fundi i vitit 1951 e deri nė fund tė vitit 1966, kur mė nė fund arriti tė kalojė nė Itali bashkė me bashkėshorten e tij, zonjėn e nderuar Cecilja.
Nė vitin 1967, zotni Marku bashkė me zonjėn Cecile, mundėn tė shkojnė nė SHBA-tė, ku punuan me ndershmėri dhe stabilizuan jetėn e tyre, duke u angazhaur me pėrkushtim nė radhėt e diasporės nacionaliste, veēanėrisht asaj zogiste.
Fatkeqėsisht, nė vitin 1983, bashkėshortja e nderuar e kapidanit, zonja Cecilja, ndėrroi jetė dhe sipas amanetit tė saj, bashkėshorti e varrosi atė nė vendlindje, nė qytetin historik tė Prizrenit.
E gjithė jeta e tij nė emigracion, ishte njė sagė pėrpjekjesh tė mėdha pėr idealet kombėtare dhe ato zogiste, tė cilat pėr shkak tė vėshtirėsive objektive i kulmoi vetėm gjatė emigrimit nė SHBA-tė nė radhėt e OKLL, ku u shqua pėr vendosmėri tė patundur, besnikėri, eksperiencė, zgjuarėsi dhe aftėsi tė rralla organizative, duke arritur deri nė detyra tė rėndėsishme, ndėr tė cilat spikasin tė qėnit anėtar i pėrhershėm (deri nė vdekje) i Komitetit Qendror tė OKLL, por sidomos si nėnkryetar i Kėshillit Kombėtar. 
Fatkeqėsisht, kapidani i pamposhtur ndėrroi jetė nė Prizren nė vitin 1985, (teksa kish vendosur tė rregullonte nė mėnyrė madhėshtore varrin e bashkėshortes sė shtrenjtė), pėr shkak tė njė ataku kardiak, qė bėri tė pushojė pėrfundimisht zemrėn e madhe tė trimit atdhetar, qė deri nė rrahjen e fundit trokiti pėr shqiptarizmėn dhe idealet mbretėrore tė mishėruara nė fugurėn sublime tė Sovranit August, NMT Leka i Parė - Mbret i Shqiptarėve.
Pėr tė mos e ndarė kėtė ēift tė mrekullueshėm, qė gjithė jetėn rrezatoi e blatoi mirėsi dhe dritė fisnikėrie, miqtė e familjes vendosėn ta varrosin kapidanin pranė bashkėshortes sė shtrenjtė, pra nė Prizrenin tė cilin kapidani e konsideronte kryeqendėr tė Rilindjes sonė Kombėtare dhe kryeqytet tė Shqiptarizmės.
Kapidan Marka Doda la nė Shqipėri tre djem dhe dy vajza, si dhe njė vėlla e shumė tė afėrm tė tjerė, pinjollė tė denjė tė familjes sė madhe Lleshaj, qė vazhduan rrugėn e tij tė antikomunizmit, legalizmit dhe zogizmit, duke lartėsuar emrin e shquar tė familjes dhe idealet e Kapidanit Mark Dod Lleshaj dhe tė brezave parardhės tė kėsaj familjeje.

Sazan PIPA

 

Nekrologji

U nda prej nesh dijetari legalist Dr. Zyhdi Zekja

Mė 1 janar 2006, u nda nga jeta, nga tė afėrmit e bashkatdhetarėt, mes dhimbjesh dhe lotėsh, nė Itali, Dr. Zyhdi Zekja.
"Profesor Zyhdia", siē e thėrrisnin dhe e njihnin tė gjithė shkodranėt, u lind nė Shkodėr nė vitin 1926. Ai ishte trashėgimtar i denjė i njė familjeje tė nderuar qytetare shkodrane, tė z.Hasan Zekja.
Shkollėn e mesme, Dr. Zyhdiu e mbaroi nė Gjimnazin e Shkodrės me rezultate tė shkėlqyera, dhe pėr kėtė arsye arriti tė fitojė tė drejtė dhe bursė pėr tė vazhduar studimet e larta nė Pragė tė Ēekisė, nė fakultetin Kimi-Biologji, tė cilin e pėrfundoi me rezultate shumė tė mira. Mbas mbarimit tė studimeve, Prof. Zekja caktohet fillimisht pedagog nė Gjimnazin e Shkodrės. Mbas njė pune intensive dhe kėmbėngulėse shkencore, z.Zekja mbron doktoraturėn nė fushėn e Kimisė, pėr ēka emėrohet me meritė si pedagog nė Universitetin Shtetėror tė Tiranės, ku shquhet pėr njė pėrgatitje tė lartė pedagogjike e shkencore, si shembull nė mėsim-dhėnie, duke u emėruar edhe shef i Katedrės.
Nė momentin qė Prof. Zekja kishte formuar plotėsisht portretin si pedagog dhe shkencėtar i njohur nė qarqet shkencore e pedagogjike tė Universitetit Shtetėror tė Tiranės, diktatura e pagjumė u kujtua se Prof. Zyhdiu rridhte nga njė familje tregtare shkodrane dhe se pėr kėtė arsye nevojitej patjeter qarkullimi i tij, ēka do tė thoshte largim nga Universiteti, si i padenjė politikisht.
Pėr kėtė arsye, Prof. Zyhdiun e detyruan tė linte Tiranėn dhe tė rikthehej nė qytetin e lindjes, ku e emėrojnė mėsues nė shkollėn e Mesme Veterinare.
Me fillimet e demokracisė Prof. Zyhdiu u rreshtua me bashkidealistėt e tij nė Partinė Lėvizja e Legalitetit, idealet e sė cilės i trashėgonte nga babai dhe i kultivoi nga studimet e shumta qė ai bėnte sidomos lidhur me periudhėn e Monarkisė Zogiste. Ndaj Prof. Zekja, me formimin e tij tė admirueshėm, nė ēdo auditor sillte fakte tė reja historike pėr Mbretin Zog i Parė, pėr meritat e tij tė mėdha nė formimin dhe drejtimin e shtetit shqiptar, si dhe pėr qeverisjen e suksesshme monarkiste.
Duke vlerėsuar meritat e tij dhe angazhimin politik serioz, legalistėt e zgjedhin Prof. Zyhdiun nė postin e lartė tė nėnkryetarit tė Kėshillit Kombėtar tė PLL.
Profesor Zekja dha njė kontribut tė ēmuar pėr PLL dhe demokracinė nė sektorin e medias, sepse qė me fillimet e demokracisė parlamentare, ai shkruajti nė gazetat e ndryshme qė botoheshin nė Shkodėr e nė Tiranė, sikundėr gazetat "Shkodra", "Atdheu", "Rimėkėmbja", etj.. Nė tė gjitha kėto organe ai trajtoi me intelektualizėm dhe kompetencė problemet e demokracisė. 
Tė paharruara do tė mbeten kujtimet qė ai solli pėr figura tė shquara nacionaliste, si dhe paralelet qė ai trajtoi, duke pėrqasur superioritetin e padiskutueshėm tė zhvillimeve dhe ndryshimeve tė Shqipėrisė dhe mbarė kombit shqiptar nėn drejtimin e urtė tė Mbretit Leka i Parė, pavarėsisht nga largėsia e tij, nė Johannesburgun e Afrikės sė Jugut. 
Tė gjitha kėto shkrime, Prof Zyhdiu i pėrmblodhi nė librin e tij "Tradita dhe ideali".
Prof. Zyhdi Zekja ishte njė studiues dhe hulumtues i palodhur i shkencave dhe dijeve. Ai shquhej pėr tolerancė dhe ishte gjithmonė i respektuar nga shokėt, miqtė, bashkidealistėt dhe opinioni i shėndoshė atdhetar. 
Pikėrisht pėr kėto vlera tė mėdha morale, shpirtėrore e atdhetare, Dr. Zyhdi Zekja do tė mbetet i paharruar pėr ne, shokėt e tij tė idealit.
Namik Kruja
Enis Dizdari 


Shėnim

Vazhdimin e shkrimit "Njė piktor nė Ministrinė e Kulturės" do ta botojmė nė numrin e ardhshėm.

___________________________

29 Janar 2006
___________________________

Ndėrroi jetė presidenti i Kosovės Ibrahim Rugova, pas njė sėmundjeje tė rėndė

Ibrahim Rugova, simboli i pavarėsisė sė Kosovės

Humbja e tij ka shokuar mbarė shqiptarėt, por nė veēanti legalistėt, tė cilėt Kauzėn e pavarėsimit tė Kosovės dhe zgjidhjen e ēėshtjes kombėtare me bashkimin pėrfundimtar tė trojeve tona etnike, e kanė kauzė tė shenjtė dhe pjesė pėrbėrėse tė programit partiak dhe tė filozofisė politike.



Editorial

Sa vlejnė komisionet e bipartizanėve

Nga Murat Basha


Reforma zgjedhore nė Shqipėri po kthehet nė njė gangrenė tė pashėrueshme ndėrsa hapat e ndėrmarra sė fundi, nuk duket se do ta ndryshojnė kėtė kurs tė nisur tashmė prej njė dekade. Ai korpus rregullash apo mė mirė tė themi nenesh ligjore qė ėshtė pagėzuar me emrin Kod elektoral, pavarėsisht se ėshtė bėrė me konsensusin e dy elefantėve tė politikės shqiptare, prapė ėshtė kundėrshtuar rreptė po prej tyre, sipas rastit, kur ka humbur njėri apo tjetri nė pėrleshjet elektorale. Ndėrsa projekti i miratuar sė fundi nė Kuvend, duket ashiqare se ėshtė njė zgjatim i varianteve tė mėparshme sipas skemave "bipartizane". Pra kemi tė bėjmė me njė tendencė tė dukshme qė jeta politike tė polarizohet nė "ngjyrat" bardh e zi, gjė qė e dimė tė gjithė se nuk i pėrputhet realitetit politik. Edhe filozofikisht ėshtė provuar se strukturat binare tė gjykimit, nuk i qėndrojnė kritikės. Po pse atėherė xhanėm kėmbėngulet qė tė vazhdohet me tė njėjtat skema, pavarėsisht nėse ato vijnė me kungime "ndėrkombėtarėsh" apo me "konsensus" bipartizan?! Dihet se shijen e pushtetit nė Shqipėri e kanė lezetuar mė shumė se tė gjithė, dy partitė elefante, dhe kjo mund ta bėjė tė kuptueshme pse ato kėrkojnė tė mbahen me truke tė tilla ligjore si tė vetmet "superfuqi" politike nė vend, por gjithsesi, nuk duhet harruar se kjo lloj politike "bashkėqeverisėse" nuk mund tė tė shpjerė larg. PS-ja e provoi kėtė gjė me ish aleatet e veta, tė cilat e lanė nė baltė nė momentin e parė qė e ndien veten tė rrezikuara. Edhe nga krahu demokrat, nuk duhet tė ketė dyshime se e njėjta gjė mund tė ndodhė me aleatet e saj, nėse ekzistenca e disa partive tė djathta kėrcėnohet rėndė. Nė njėfarė mėnyre, PD-ja ka njė histori tė ngjashme me ish aleatet e pas-22 marsit, megjithėse jo nė formėn qė e pėsoi PS-ja. Pra, tendenca pėr tė minimizuar vlerat e partive tė ashtuquajtura tė vogla nė Shqipėri, ėshtė nė radhė tė parė njė hipotekim i sigurt i njė krize tė ardhshme pėr vetė partitė e ashtuquajtura tė mėdha. Nė kėto kushte, ajo qė duhet bėrė urgjentisht, ėshtė krijimi i njė kuadri ligjor tė ndershėm, me rregulla tė pranuara nga tė gjithė, dhe qė ka nė themel tė vet, pikėrisht barazinė e shanseve tė tė gjithė pėr tė dalė para votuesve shqiptarė. Vetėm nė kėto kushte nuk mund tė ketė kriza tė prodhuara qė nė letėr. Le tė marrim njė shembull, ligjin pėr financimin e partive, i cili ėshtė aq skandaloz, saqė ēdo njeri qė ka sadopak njohuri mbi politikėn, e kupton se kemi tė bėjmė me njė hile tė ligjėruar. Me atė ligj, favorizohen paraprakisht tė gjitha partitė qė sot janė nė parlament, (ku pjesėn e luanit e kanė partitė elefante), ndėrsa pjesa tjetėr e elektoratit shqiptar, e papėrfaqėsuar pėr 100 arsye nė parlament, nuk merr financime shtetėrore, ndėrkohė qė ato janė para tė taksave tė tė gjithėve, e nė fund tė fundit, edhe tė atij elektorati tė papėrfaqėsuar e qė nė shifra ėshtė bajagi i madh. Edhe njėherė, dalim tė ēeshtja primare, pra te rregullat e lojės zgjedhore: - nėse duam tė kemi demokraci nė Shqipėri, pushtete tė ligjshme e tė pakontestueshme paraprakisht, duhet qė kėto rregulla loje tė jenė tė ndershme dhe tė pranuara nga tė gjithė. Duke krijuar komisione "bipartizane", kėto rregulla do tė jenė asgjė mė shumė se "kode bipartizane" tė cilat do tė shkaktojnė destabilitet tė sigurt tė jetės politike nė vend. Le qė dihet se kėto komisione kanė qenė nė favor tė interesave tė PS-sė qė nga viti 1997 e kėtej, ēka duhet ta bėjė PD-nė tė mendohet mirė, para se tė bjerė nė ujdira tė tilla. 
Ne nuk kemi pse tė shpikim variante tė reja e tė panjohura tė vlerėsimit tė verdiktit tė votuesve. Eksperienca botėrore ėshtė kaq e madhe dhe kaq e pasur, saqė nuk na duhet mundim tjetėr, pėrveē adaptimit tė saj nė kushtet e njė vendi sa i yni. Dhe eksperienca botėrore flet qartė se vetėm njė kuadėr i ndershėm rregullash, mund tė prodhojė atė efekt ēudibėrės e shėrues tė kėsaj krize tė vazhdueshme qė quhet reformė elektorale. Sė fundi, shtojmė nga eksperienca jonė se nė raste diskutimesh tė tilla, "superfuqitė" politike e shtyjnė nė afate cajtnot-i marrjen e masave pėr rregullimin e gjendjes, ndėrsa zgjedhjet e ardhshme lokale, s'duan edhe shumė kohė, dhe nuk dihet se me ē'rregulla do tė luhet ajo pjesė e lojės "bipartizane".

KRYESORE

Ndėrroi jetė presidenti i Kosovės Ibrahim Rugova, pas njė sėmundjeje tė rėndė

Ibrahim Rugova, simboli i pavarėsisė sė Kosovės

Humbja e tij ka shokuar mbarė shqiptarėt, por nė veēanti legalistėt, tė cilėt Kauzėn e pavarėsimit tė Kosovės dhe zgjidhjen e ēėshtjes kombėtare me bashkimin pėrfundimtar tė trojeve tona etnike, e kanė kauzė tė shenjtė dhe pjesė pėrbėrėse tė programit partiak dhe tė filozofisė politike.

Agjensitė e lajmeve tė mbarė kontinentit dhe botės, emetuan dje, pasditen e datės 21 janar 2206, lajmin e hidhur se, nė Prishtinė, ndėrroi jetė pas njė sėmundjeje tė rėndė, udhėheqėsi shpirtėror i shqiptarėve tė Kosovės, kryetari historik i Lidhjes Demokratike dhe njėkohėsisht President i Republikės sė Kosovės, Prof. Dr. Ibrahim Rugova.
Dhimbja pėr vdekjen e z.Rugova ka shokuar mbarė shqiptarėt, nė tė gjithė botėn, nė Kosovė dhe nė atdheun amė, sepse z.Rugova mishėronte idealin e madh kombėtar, dhe ishte arkitekti i pavarėsimit tė Kosovės, pas ndėrkombėtarizimit tė suksesshėm qė ai personalisht i bėri Kauzės sė Kosovės shqiptare.
Zotėri Rugova nuk ėshtė vetėm lideri historik i shqiptarėve tė Kosvės, por edhe miku i shtrenjtė i shumė personaliteteve tė mėdha tė politikės botėrore, tė cilėt ndikuan fuqimisht nė ecurinė e procesit tė pavarėsimit tė saj, qė tashmė ėshtė shndėrruar nė njė proces tė pakthyeshėm.
Humbja e tij ka shokuar mbarė shqiptarėt, por nė veēanti legalistėt, tė cilėt Kauzėn e pavarėsimit tė Kosovės dhe zgjidhjen e ēėshtjes kombėtare me bashkimin pėrfundimtar tė trojeve tona etnike, e kanė kauzė tė shenjtė dhe pjesė pėrbėrėse tė programit partiak dhe tė filozofisė politike.
Mendjendrituri dhe shqiptari i madh Ibrahim Rugova, mik personal i Mbretit Leka i Parė, do tė mbetet pėrjetėsisht i gjallė dhe i pavdekshėm nė mendjet dhe zemrat e legalistėve dhe mbarė nacionalistėve shqiptarė, si mishėrimi i shqiptarizmės dhe sendėrtimit tė ėndrrės sė ēlirimit tė Kosovės shqiptare drejt bashkimit kombėtar.
Me humbjen e tij Kauza shqiptare humbi njė ndėr ideologėt, luftėtarėt e vijės sė parė dhe njė ndėr politikanėt mė tė shquar e tė pėrkushtuar, qė mbi gjithēka vuri aspiratat e bashkėkombasve, duke u bėrė shembull frymėzimi pėr brezat e tashėm tė shqiptarėve dhe tė atyre qė do tė na trashėgojnė.
Nė kėto ēaste tė dhimbjes sė madhe tė pėrbashkėt, mbarė legalistėt shqiptarė, nė Shqipėri, trojet etnike dhe diasporė, dhe veēanėrisht lidershipi i PLL, i shprehin familjes sė z.Rugova, LDK dhe lidershipit tė saj, ngushėllimet mė tė thella pėr kėtė humbje tė madhe e tė pazėvendėsueshme. Dhimbje kjo qė shkaktohet nga mungesa e njeriut tė madh dhe atdhetarit tė shquar, qė u bė mbrojėtsi dhe pėrfaqėsuesi shpirtėror i Kauzės sė shtrenjtė tė shiptarizmės, nė zemrėn e Kombit shqiptar, nė Kosovėn martire qė, sė shpejti, do tė kurorėzohet me pavarėsinė e pakthyeshme.
I qoftė i lehtė dheu amė, pėr tė cilin z.Rugova shkriu jetėn e tij.
I paharruar qoftė kujtimi i atdhetarit tė madh Ibrahim Rugova, jeta dhe vepra e tij e pavdekshme pėr Kosovėn dhe Shqipėrinė etnike.
Korresp. i "Atdheu" 



POLITIKA

Spahiu, takime pėr reformėn zgjedhore

Kryetari i PLL-sė, z.Ekrem Spahiu, ka zhvilluar ditėt e fundit njė sėrė takimesh me krerė partiakė e institucionesh tė ndryshme vendase dhe tė huaja, nė lidhje me hapat qė duhen hedhur pėr reformėn zgjedhore. Nė kėto takime ai ka paraqitur opcionet e PLL-sė nė lidhje me mėnyrėn se si duhet tė pėrpilohet ligji kryesor i zgjedhjeve, qė vazhdon tė mbetet detyrim i papėrmbushur i demokracisė shqiptare.
" PLL-ja, si parti e legjitimitetit kėrkon qė partitė politike, Qeveria, Kuvendi, OJQ-tė, organizmat ndėrkombėtare qė monitorojnė reformėn zgjedhore, si dhe tė bashkėrendojnė veprimtaritė e tyre pėr realizimin e reformės zgjedhore" - tha Spahiu.
Mė tej z.Spahiu vuri gishtin mbi njė plagė qė mbetet ende e pashėrueshme nė lidhje me procesin zgjedhor nė Shqipėri, listat e zgjedhėsve, tė cilat sipas tij duhet tė pėrgatiten nga organet pėrkatėse tė pushtetit vendor dhe tė mos u lihet partive politike tė merren direkt me kėtė ēėshtje.
Nė lidhje me sistemin zgjedhor, kreu i legalistėve Spahiu u shpreh se PLL-ja ėshtė e mendimit pėr njė sistem proporcional, pėr njė prag elektoral 2.5% me 0.5 rritje nė ēdo palė zgjedhje, pėr tė arritur deri tek 4 pėrqindėshi.
Z.Spahiu u shpreh kategorik pėrsa i pėrket qėndrimit ndaj fenomenit qė ai e quajti "tjetėrsim i votės" nėpėrmjet blerjes, presionit dhe mashtrimit, duke kėrkuar qė ndaj dhunuesve tė votės sė zgjedhėsve tė merren masa tė rrepta ligjore.
Kėto takime janė nė vazhdė tė takimeve konsultative qė PLL-ja ka kryer dhe kryen me tė gjitha institucionet e rėndėsishme vendore e ndėrkombėtare, si me Presidentin Moisiu, takime bilaterale me drejtues tė lartė tė partive tė koalicionit qeveritar, si edhe me funksionarė tė OSBE-sė.


Spahiu, takime nė degėt Lushnje e Fier

Spahiu: Zgjedhjet vendore tė radhės, shansi i PLL pėr ringritje

Nė fund tė javės sė shkuar, kryetari i PLL Spahiu ka zhvilluar disa takime nė degėt Lushnje e Fier me komitetet drejtuese tė kėtyre degėve. Nė qendėr tė kėtij inkursioni nėpėr degė ka qėnė organizimi dhe evidentimi i saktė i tė gjithė anėtarėsisė si dhe pėrgatitja pėr zgjedhjet e ardhshme vendore. Nė takimin nė komitetin drejtues tė degės sė Lushnjes, kryetari i kėsaj dege Axhami foli pėr punėn e bėrė deri mė sot, si dhe paraqiti nė detaje hapat e bėra pėr organizimin e PLL nė njėsitė vendore pėr zgjedhjet e ardhshme. Ai u shpreh optimist pėr mundėsitė e PLL nė zgjedhjet e ardhshme. Edhe nė takimin nė Fier, Spahiu mori mesazhe mjaft shpresėdhėnėse pėr ecurinė e aktivitetin e degės. Kryetari i degės z.Koēi Gega tha se nė prioritet e punės sė degės janė pėrgatitjet pėr zgjedhjet e ardhshme.
Spahiu u shpreh nė kėto takime se zgjedhjet vendore tė radhės, janė shansi i PLL pėr ringritje, pas zgjedhjeve tė "dushkut 2005".
"Atdheu"



Takim i kryetarit tė PLL dega Tiranė z.Nevruz Ndregjoni me drejtoren e Zyrės sė OSBE pėr rajonet Tiranė -Durrės

OSBE, takim me kreun e PLL Tiranė, Ndregjoni

Tiranė - Kryetari i PLL Tiranė, z.Nevruz Ndregjoni ka zhvilluar njė takim me drejtoren e zyrės rajonale tė OSBE pėr Tiranėn dhe Durrėsin, me kėrkesėn e kėsaj tė fundit. Nė kėtė takim ėshtė biseduar rreth shtrirjes dhe aktivitetit tė degės sė PLL Tiranė, si dhe pėr marrėdhėniet e kėsaj partie me partitė nė pushtet dhe opozitė. Ndregjoni ka shpjeguar nė terma konkretė mbi ēeshtjet e diskutuara dhe ka theksuar se PLL ėshtė njė parti monarkiste, e djathtė dhe kundėrshtuese e fortė e mentaliteteve komuniste qė vazhdojnė tė gjėllijnė nė jetėn politike shqiptare. Mė tej biseda ėshtė zhvilluar rreth aktivitetit tė brendshėm tė PLL ku Ndregjoni ka folur mbi zhvillimet e fundit siē janė procesi i konferencave tė degėve dhe kongresi i 16-tė i PLL. Ndregjoni ka falenderuar pėrfaqėsuesit e OSBE-sė pėr interesimin e vazhdueshėm qė ata kanė pasur ndaj zėrit tė PLL dhe ėshtė shprehur optimist pėr vazhdimin e kėtij komunikimi nė tė ardhmen. Siē dihet, pėrfaqėsuesit e OSBE-sė, nė degėt rajonale nė shumė qytete tė vendit, kanė marrė kontakte me drejtuesit lokalė tė PLL dhe kanė pasur nė vazhdimėsi njė bashkėpunim tė frutshėm. Dega e PLL Tiranė ėshtė mė e madhja nė vend dhe natyrisht ka qenė gjithmonė nė vėmendjen e pėrfaqėsuesve tė OSBE-sė. Ky takim i z.Ndregjoni u zhvillua nė selinė e OSBE-sė, mė datė 16 janar 2006 (ditė e hėnė). Nė fund tė takimit, pėrfaqėsuesja e OSBE-sė u nda nga z.Ndregjoni me premtimin se edhe nė tė ardhmen do tė vijojė bashkėpunimi mes tė dyja palėve.
"Atdheu"

INTERVISTA

Intervistė me z.Astrit Kola, kryeredaktor i gazetės "Atdheu" dhe zėdhėnės i PLL

Astrit Kola: Ja arritjet dhe dobėsitė e qeverisė "Berisha"

Z.Kola, ju e keni cekur herė pas here nė gazetėn "Atdheu" bilancin e 100 ditėve tė qeverisė sė z.Berisha, megjithatė dėshirojmė tė kishim njė koment tuajin rreth kėtij bilanci?

Mendoj se ky bilanc, gjithsesi ėshtė pozitiv nė raport me keq-qeverisjen paraardhėse, ndonėse 100 ditė janė shumė pak pėr tė bėrė njė vlerėsim tė saktė. 100-ditėshi i z.Berisha ishte mė tepėr konvencional, dhe synonte tė shpaloste njė filozofi tė re qeverisjeje, thelbėsisht tė ndryshme nga paraardhėsja, e pėr tė cilėn unė nuk kam as mė tė voglin dyshim. Por pika mė e fortė e kėtij bilanci ėshtė konotacioni i fortė moral qė shėnoi ai nė drejtim tė shkurtimit tė shpenzimeve operative dhe tė vėnies nė dietė tė qeverisė sė re. Edhe ulėrimat e socialistėve kėtu e kanė shkakun, sepse po u ēirret maska e shpenzimeve barbare tė buxhetit tė vendit mė tė varfėr tė kontinentit, megjithėse z.Berisha akoma nuk i ka hapur kartat e grabitjes qė pushtuesit socialistė i bėnė vendit gjatė 8 vjet qeverisjeje. Presim ta bėjė kėtė, gjithmonė nėse arrin tė kuptojė se ka mandat qeverisės dhe jo tapitė e pronarit tė shtetit e tė shtetasve taksapagues; dhe se transparenca nuk ka vlerė vetėm pėr qeverisjen e tij, por edhe atė tė paraardhėsve, tė cilėn askush nuk mund ta konsiderojė si kapitull tė mbyllur me humbjen nė zgjedhje, ashtu sikundėr synojnė ta trumbetojnė socat, qė i tremben furtunės antikorrupsion, sidomos pas sirenave tė alarmit pėr heqjen e Sollak-sallakut.

Megjithatė, ju si gazetė nuk u ftuat nė takimin qė kryeministri zhvilloi me mediat pėr tė analizuar bashkėrisht bilancin e 100 ditėve. Cili ėshtė komenti juaj pėr kėtė mungesė?

Nuk ishte aspak mungesė. Shpresoj tė ketė qenė harresė aksidentale, ndonėse dyshoj se pėr disa rekrutė tė rinj tė mediave, pranė kryeministrit, emri "Atdheu" ėshtė shumė mė pak familjar dhe i dėshiruar sesa emri sugjestionues "Klan", prej tė cilit nė atė konferencė mungonin vetėm qentė e racės, pasi sikundėr konstatoi edhe gazetari Ēlirim Peka, edhe rojet dhe shoferėt e "Klan"-it merrnin pjesė nė atė konferencė. 
Dėshiroj qė shkaku i harresės tė mos ketė qenė hija e rėndė e shokut Cac Janullatosi, qė shuguron martesat e korrierėve tė mediave qė na harruan derėn pėr tė sjellė ftesėn, se pastaj punėt dhe inatet do tė shkonin larg...
Megjithatė, mė mirė qė nuk u thirrėm pėr tė ngrėnė pėrshesh, me gushore nė qafė, sikundėr hėngrėn kolegėt nė koktejlin e pėrgatitur, e qė ndėrpreu nė mes pyetje-pėrgjigjet me sebepin e Krishtlindjeve, Vitit tė Ri dhe dialogut politikan-gazetarė, ku tė shumtėt munguan, ngaqė ishin angazhuar me magjen dhe shtambėn qė shtroi pushteti i ri.
Gjithsesi, kur kujtoj konferencat qesharake tė para '97-ės, ku i njėjti takėm korrierėsh tė mediave, shpėrndante nė emėr tė Presidencės, dy ditė para, fletė tė verdha pyetjesh pėr gazetarė tė llojit tė Pėllumb Bataj-t e Rakip Sulēe-s, mendoj se kjo konferencė qėndronte shumė mė lart pėr nga noviteti qė solli.

Mė lejoni t'ju kujtoj z.Kola se kryeministri ka dobėsi dhe afeksion tė veēantė pėr gazetarėt, ndonėse do tė dėshiroja tė dija mendimin tuaj pėr kėto raporte, tė cilat pėr z.Berisha janė shumė tė rėndėsishme dhe u vėrejtėn edhe gjatė fushatės sė fundit...

Kjo qė ju thatė, mė kujton skandalin e vitit 1994, kur u arrestuan gazetarėt Aleksandėr Frangaj dhe Martin Leka, gazeta e tė cilėve gati rrezikoi planet e NATO-s dhe SHBA-ve pėr sulmet kundėr banditėve tė Mlladiēit nė Bosnje, dhe i dha shkas Millosheviēit tė dyfishonte trupat e Armatės sė Tretė serbe nė Kosovė, tė mbėshtetura edhe nga afro 200 tanke, qė u vendosėn nė kufijtė tanė shtetėrorė.
Megjithatė, pavarėsisht nga dackat e amerikanėve pėr dekonspirim tė planeve tė pėrbashkėta, sidomos tė vendndodhjes dhe misioneve tė avionėve spiunė qė niseshin nga aeroporti i Gjadrit, Kryekomandanti i Pėrgjithshėm i Forcave tona tė Armatosura e dėshmoi menjėherė dobėsinė pėr dy gazetarėt, pasi urdhėroi lirimin e tyre, madje i mori ata me vete nė Kinė, pėr ta shoqėruar gjatė vizitės zyrtare atje. E ku kishte mrekulli mė tė madhe pėr tė gjorėt qė kishin qėndruar ndoca ditė nė birucėn e ftohtė, e qė gjatė gjithė jetės sė tyre para vitit 1990, nuk e kishin kaluar as Manatinė e Balldrenin pėr tė shkuar nė Lezhė pėr tė parė "Besėlidhjen" e Furde Ramės, e jo mė tė shikonin Murin e Madh, Peqinin e Kinės dhe provincėn e Guanxhout!
Ndėrsa lidhur me afeksionin e kryeministrit pėr gazetarėt, jam dakord me ju, por vetėm me njė saktėsim tė nevojshėm. Unė jam i bindur se z.Berisha, si pakėz mazokist, vdes pėr gazetarėt qė e kopanisin dhe ka zėt pėr ata qė e duan dhe lėvdojnė. Ja, pėrshembull, shih sa fort i do kohėjonsat qė desh e kallėn nė '97-ėn... Nga dashuria e tepėrt e bėnė, kuptohet!... Po ama, mos mė thuaj se e di ku pėrfunduan Bataj e Sulēe, qė nuk u dihet as nishani.
Meqė ra fjala, mos i merr aq seriozisht ato pėrrallat qė dėftehen aq shpesh pėr terrorin ndaj "Koha Jonė", sepse kėto i kundėrshton ai 8 milion dollarėshi qė gazeta mori nga pushteti i z.Berisha nė formėn e reklamave dhe sponsorizimeve nga bankat, entet prokuruese, dikasteret dhe pushteti vendor i PD-sė, para '97-ės. 
Mė gjej mua, ti, njė media qė nuk do tė lehte e angullinte duke bėrė opozitė tė porositur e sponsorizuar me 8 milion $. Kėsisoj opozite e bėjnė tė gjithė..., pavarėsisht se Nikolla bėri lojė tė dyfishtė dhe mori edhe para tė tjera tė shumta nga PS-ja e varfėr...
Sa pėr atė historinė e djegies tė Redaksisė sė kėsaj gazete, nuk kam qejf tė flas mė shumė, por veēse po tė tregoj se, pasi ishin larguar gazetarėt, dhe pasi ishin vendosur disa mekintoshė tė viteve '70-tė mbi tavolinat me kompesatė tė kalbur, qė pėr t'u djegur i mbuluan me kapicė kartonash, u vu flaka nė bashkėpunim me rojet..., qė u lodhėn duke hedhur benzinė. Paskėtaj, i varfėri fondacion "Soros" akordoi nja 300 mijė $ ndihma dhe kompjutera tė fjalės sė fundit, pėr tė "shpėtuar" nga rrėnimi "dallėndyshen e parė tė shtypit opozitar", ēka, nga ana tjetėr, u shpėrblye me antireklamėn e tipit "Reichstag", duke trefishuar tirazhin e Ben Blushit.
Pikėrisht kėtė dashuri tė z.Berisha me "Klan"-in e ndėrtuar nga kohėjonsat veteranė, komentonte para dy ditėsh edhe gazeta "Standard" e kėshilltarėve tė kryeministrit, teksa shkruante, e zeza mbi tė bardhė, se "KLAN dhe Berisha janė sot nė njė epokė marrėdhėniesh shumė tė mira...".

Ēfarė prisni ju si rezultat i qeverisjes sė re nė tė ardhmen, dhe, nga treguesit e deritashėm tė saj, cila mendoni se do tė jetė ecuria e kėsaj qeverisjeje nė sensin e efikasitetit dhe ritmeve tė zhvillimit ekonomik?

Natyrisht qė nuk pres mrekullinė..., por nuk pres gjithashtu as ritme breshke, tė cilat guxojnė t'i stigmatizojnė edhe vetė socat. Unė pra nuk mendoj se mund tė ketė krahasim midis sundimit tė "pushtuesve" socialistė dhe njė qeverisjeje, tė paktėn tė ndershme dhe shumė mė tė pėrgjegjshme. Dhe kjo sepse socat tanė, gjatė mandatit qeverisės 8-vjeēar, janė sjellur mė poshtėrsisht se avarėt barbarė dhe normanėt e Robert Guiskardit, me kėtė popull e me kėtė vend. Pra nuk shpresoj qė apologjetėt e paguar ose jo, tė fillojnė tė bėjnė krahasime me skėterrėn pėr tė lartėsuar qeverisjen aktuale.
Unė dhe bashkidealistėt e mi presim qė tė shkatėrrohet modeli doganor i qeverisjes, i instaluar gjatė kėtyre 15 viteve, e bashkė me tė pres tė flaket psikologjia e kollajllėkut nė qeverisje, sipas parimit "mblidh para me anė tė sistemit fiskal dhe shpėrndaji ato me anė tė buxhetit, duke lėnė mėnjanė edhe ndoca qindra milionė qė pėrfundojnė nė gropa tė zeza...". Sepse kėshtu nuk shkojmė asgjėkundi!
Pres qė vullnetet politike dhe platformat e dikurshme tė opozitės, tė cilat flakeshin me pėrbuzje nga banditėt nė pushtet, bash nėn hundėt dhe para syve tė FMN dhe BB, tė mishėrohen nė parime dhe drafte ligjore qė do t'u jepnin fund situatave monopol dhe do t'i jepnin frymėmarrje tė menjėhershme ekonomisė.
Por shoh se lufta antimonopoliste as qė ka filluar, madje duket sikur po veprohet nė kahje tė kundėrt, dhe kėtė e dėshmojnė ēmimet e mallrave nė treg, tė cilat jo vetėm qė nuk janė ulur, por po njohin ngritje!!!
Por nėse thirrjeve tė analistėve tė ekonomisė pėr stimulimin, me politika e platforma qeverisėse, tė prodhimit vendas, ndonjė kėshilltar i kryeminiustrit u bėn replikė me shkrime tė titulluara "Iluzionet e patriotizmit ekonomik", atėherė modeli doganor dhe ai monopolistik importues e tregtar do tė na mbeteshin pėrjetėsisht nė qafė; e kėshtu, defiēiti tregtar do tė varrosė ekonominė tonė absurde, me informalitet nė masėn 60 %; se kėshtu, hemoragjia e valutės do tė shkaktojė kolaps financiar, tė cilit nuk besoj se ka budallenj qė mendojnė e shpresojnė se mund t'i kundėrvihen bankat e huaja tė nivelit tė dytė, qė kanė mbytur tregun shqiptar pas privatizimeve antishqiptare tė gjigantėve tanė financiarė; dhe sepse kėshtu, borgjezia kompradore qė po bėn yrysh drejt pushtetit, do tė shesė edhe atė pak pavarėsi politike qė na ka mbetur, pas shitjes totale tė interesave ekonomike tek tė huajt. Dhe se, nė fundore, duke vazhduar kėsisoj, nuk ka nevojė pėr qeveri dhe qeverisje.

Po pėr pėrbėrjen nominale tė qeverisė dhe stafin e ngushtė tė kryeministrit, cili ėshtė opinioni juaj?

Pėr ministrat e qeverisė, nuk ėshtė se kam ndonjė mendim... Mė saktė, do tė thoja se, pėrveē ndonjė konsiderate pozitive pėr ata kryesorėt, nuk kam kurrfarė mendimi, aktualisht. Por nuk mund tė rri pa vėrejtur se mosha e re dhe seksi nuk mund tė shėrbejnė si kritere emėrimi nė njė qeveri emergjence, qė ka marrė pėrsipėr tė zgjidhė krizėn totale e rrėnuese qė lanė pas "pushtuesit" qė u larguan nga pushteti qendror pas zgjedhjeve tė 3 korrikut.
Ndėrsa lidhur me stafin e ngushtė tė kryeministrit, do tė thoja se ėshtė e drejta e tij pėr tė pėrzgjedhur, pasi ai i mban pėrgjegjėsitė... Veēse do tė dėshiroja qė, nė pėrfundim tė mandatit qeverisės, kėshilltarėt tė botonin libra me kėshillat qė pėrgatisin pėr kryeministrin, pėr tė kuptuar se pėr ēfarė e kanė kėshilluar dhe si e sa e kanė justifikuar postin e vėshtirė tė kėshilltarėve kryeministrorė. Por druhem se, nėse ata do ta bėnin kėtė gjė, pra botimin, do tė rezultonin dialogje pėr teza tė aspektit teorik, ku do tė dominonte ekskluzivisht mendimi i kryeministrit, i cili duke mbetur neokartezian dhe "skllav" i dyshimit sokratik, (cilėsi kjo karakteristike e njė shkencėtari dhe biologu tė njimendtė, sikundėr ai), qė, pasi t'i kishte shkuar deri nė fund studimit tė thelluar tė problemeve nė fjalė, teorikisht dhe praktikisht, dhe pasi tė kishte fiksuar nė kokė mendimin dhe zgjidhjen pėrfundimtare, z.Berisha do ta vazhdonte bashkėbisedimin me kėshilla tė pafundme pėr ndihmėsit. Dhe kjo do tė thotė se ai po pėrgatit kėshilltarėt e ekzekutivit tė mandateve pasardhėse qeverisėse, ēka gjithsesi mė rezulton pozitive. Dhe kjo pėrkthehet se kryeministri ka zgjedhur tė kėshillojė, sesa tė kėshillohet, ēka bėn pjesė nė stilin e tij unikal tė punės dhe bashkėbisedimit.
Por ngado qė ta vėrtitėsh, stafi i ri ėshtė ku e ku mė lart sesa ai qė z.Berisha kishte pėrzgjedhur nė kohėn qė mbante postin e Presidentit tė Republikės, gjatė periudhės 1992-1997. Sepse asokohe, rrethi i miqve tė mi mendjendritur, tregonte papushim barcaleta pėr kėshilltarėt e tij, pėrveē z.Pollo, tė cilėt, sipas tyre, askush nuk i njihte pėr profesionistė nė zanatet e tyre, pėrfshirė kėtu edhe Sollakun, i cili ishte bashkėfajtor nė disa dekrete dhe lėvizje politike tė sensit ligjor dhe kushtetues, qė binin nė kundėrshtim edhe me vetė Paketė-shkrepsen kushtetuese nė fuqi, sė cilės rebelėt i vunė flakėn mė '97-ėn, bashkė me Shqipėrinė...
Asokohe, miqtė e mi intelektualė qeshnin me lotė kur deklaronin se tė tillė kėshilltarė nuk do t'i pranonte as kryetari e komunės sė Kasharit, e jo mė kryetari i Shtetit.
Madje mė kujtohet se njė dekret presidencial i llojit normativ nė lidhje me tė Pėrndjekurit, jo vetėm qė binte nė kundėrshtim kryekėput me ligjin e atėhershėm nė fuqi, por mbeti pa u ratifikuar nga parlamenti i kryesuar nga z.Arbnori, ēka u bė shkas qė miku im i shtrenjtė, gazetari i njohur Halil Laze, i cili nuk jeton mė, ta trajtonte kėtė skandal nė njė shkrim tė veēantė, tė titulluar "Njė dekret qė qėndron nė erė".
Gjithsesi, jam i bindur se shumė gjėra do tė bėhen mė mirė se mė parė dhe pėsimet do tė bėhen mėsime pėr ne tė gjithė. Sidomos nė drejtim tė qeverisjes, ku njė rol tė rėndėsishėm ka edhe stafi i ngushtė kryeministror. 

Intervistoi: Zamir Gjurgji

Koment

Parlamenti, tregu informal i partive tė vogla

Nga Zamir Gjurgji

Publiku shqiptar u njoh ditėt e fundit me njė ngjarje qė shkaktoi njė pėshtjellim tė thellė nė parlamentin shqiptar, ku "ndryshimet nė reformėn zgjedhore" vunė nė tė njėjtėn linjė dy partitė mė tė madha , PD dhe PS.
Menjėherė pas kėtij votimi "surprizė", tė gjithė aleatėt e vegjėl, u bashkuan pa dallim "bindje dhe kahje politike", pėr tė kundėrshtuar nė kor kėtė reformė zgjedhore, e cila i linte kėto tė fundit me bisht ndėr shalė.
Nuk jam kundėrshtar i idesė se partitė e vogla duhet tė luajnė rolin e tyre nė gjirin e politikės shqiptare,por e gjej me vend tė shprehem se mėnyra se si vepruan , duke bojkotuar parlamentin, dhe si ato kėrcėnuan, pėr dalje nga koalicionet, ėshtėnjė barrė shumė e rėndė se supet e tyre tė brishta e kalēifikuara politikisht. 
Nė tė njėjtėn tryezė "kėrcėnuese" ishin tė bashkuar si LSI-ja kritizere e "Dushkut 2005" (dikur mbėshtetėse e Dushkut 2001), ashtu edhe Dule kritik "pėr erėn e Dushkut" e pėrfitues i "gjetheve tė tij", si Lesi qė kishte pėrfituar "nga Dushku rozė nė Dushkun blu" ashtu edhe PSD-ja dhe PAD-ja qė kishin pėrfituar Dushk pas Dushku rozė". 
Kėsisoj, nėse marrėveshja PS dhe PD pėr reformėn zgjedhore ishte njė borxh qė PD-ja ia kishte PS-sė , (siē u shpreh z.Topi) dhe ka nuanca tė amoraliteteitit politik, marrėveshja mes partive tė vogla tė tė dyja krahėve, ishte akti i mirėfilltė i imoralitetit politik.
Nė kohėn kur partitė e vogla e ngrenė pistėn e debatit e tyre me partitė e mėdha pėr Ēėshtjen Dushk, logjikisht ėshtė e kuptueshme se ato po kundėrshtojnė vetveten e, pasi prej "formulės Dushk" gjenden nė Parlament. Eshtė e vėrtetė se partitė e mėdha e krijuan Dushkun si mjet pėr tė zgjeruar territoret e tyre tė aleancave, por "oborret e zgjeruara" me njė "7501" zgjedhor, nuk kanė asnjė lloj tė drejte morale e ligjore, qė mė pas tė kėrkojnė edhe "tapinė" e pronarit tė truallit tė politikės. Kjo ėshtė ēėshtja.
Prandaj, edhe qėndrimi unison 8-partiak, pėr tė kundėrshtuar marrėveshjen mes tė mėdhenjve ėshtė njė tregues i qartė se ku kanė rėnė politikisht ato parti, tė cilat pasi marrin "kredi" politike tė njėra "Megabankė"politike, tė nesėrmen, harrojnė se u lind detyrimi dhe janė rrjedhimisht debitore pėr tė kthyer me interesa "kredinė" e marrė. Pėrkundrazi, atyre u merr koka erė qė "kredinė" (borxhin) ta konsiderojnė si kapital tė tyre tė pastėr, qė mund ta investojnė kudo nė tregun e politikės shqiptare.
Nė kėtė mėnyrė, parlamenti shqiptar, me skenat dhe pas-kuintat e tij, tregoi qartė se kur partitė e vogla hyjnė nė parlament nė kurriz tė tė tjerėve, ato janė nė gjendje qė nė njė ditė tė vėshtirė t'i ngulin thikat pas shpinė atyre qė vetė i kanė mbajtur si rriqna nė trup.
Edhe vetė LSI-ja, pėr hir tė sė vėrtetės ėshtė humbėse nė skemėn e Dushkut tė 3 korrikut, por ėshtė mbėshtetėse nė Dushkun pararendės (pasi Ilir Meta asokohe ishte kryeministėr socialistėve tė pandarė me Nanon) . Po ashtu edhe PDS-ja e Milos ėshtė realisht humbėse kuotash politike nga Dushku i fundit, por nė Dushkun e 2001-shit ishte pėrfituese e social-demokratėve tė pandarė me Gjinushin !!! 
Nėse do tė kishte njė parti qė do tė ngrinte realisht zėrin mbi skenat dhe prapaskenat e Dushkut, ėshtė vetėm PLL-ja , qė nė kuadėr tė LZHK-sė, humbi kapitalet e saja reale politike, si pasojė e lulėzimit tė tregut informal tė partive fantazma, qė nė 3 korrik buzėqeshin, e nė ditėt nė vazhdim skėrmisin dhėmbėt pėr mė shumė poste e pushtet tė pamerituar...

 

Pėrkujtimore

Diaspora nacionaliste nė SHBA, pėrkujtoi 30-vjetorin e vdekjes sė Gjeneral Abaz Kupit

Legalistėt e SHBA nderojnė figurėn e gjenral Abaz Kupit

Nga Beqir SINA, Nju Jork


Si ēdo vit, edhe sivjet, legalistėt dhe mbarė nacionalistėt shqiptarė qė jetojnė nė SHBA, u tubuan pėr tė pėrkujtuar 30-vjetorin e vdekjes sė Gjeneral Abaz Kupit. Partia "Lėvizja e Legalitetit", e Trishtetėshit, sėbashku me familjen Kupi, me komunitetin shqiptar, entet fetare dhe politike, mbretėrorėt, anėtarėt e saj, miq dhe dashamirė tė familjes sė heroit tė nacionalizmit, Abaz Kupi, mbushėn sallėn e restoratit "Le Cordon Bleu" nė Kuins-Nju Jork. Pėrveē heroit tė luftėrave qė kulmuan me 7 Prillin 1939, ata pėrkujtuan themeluesin e lavdishėm tė Organizatės Kombėtare Lėvizja e Legalitetit (OKLL) - sot, Partia Lėvizja e Legalitetit. 
Tubimin pėrkujtimor e hapi dhe e drejtoi kryetari i Degės sė PLL pėr SHBA-tė, z.Hakik Mena i cili nė pėrshėndetjen pėr tė ftuarit ndėr tė tjera the: "Mirė se keni ardhė nė pėrvjetorin e tridhjetė tė pėrkujtimit tė vdekjes sė Gjeneral Abaz Kupit. Heroit tonė kombėtar - birit tė betuar tė Mbretit Zog, njeriut qė i zbardhi faqen Shqipėrisė mė 7- Prill 1939. Kjo datė na mbush me nder e respekt duke u pėrulur edhe njė her para kėtij burri tė madh - kėtij luftėtari tė vendosur, guximtar, kėtij patrioti, fisniku dhe mbi tė gjitha besnik i Mbretit Zog - Mbret i Shqiptarėve!" tha ai.
Lutjen fetare tė rastit e kreu Imam Isuf Balaj, i cili iu lut Allahut qė "tė ndihmojė popullin shqiptar nė rrugėn drejt prosperitetit e pėrparimit, pėr tė mos e lėnė kurrė Atdheun pa bij tė mendjes, tė penės e tė pushkės; tė ruajė shqiptarėt nga armiqtė e tyre shekullorė dhe t'u japė mundėsi tė realizojnė ėndrrėn e bashkimit kombėtar; ta bekojė atdheun, tė bashkojė trojet tona etnike dhe shqiptarėt, kudo qė ndodhen; t'u falė atyre dituri, arsimim, pėrparim dhe lumturi", - e mbylli lutjen e tij Imam Balaj. 
Pas ekzekutimit tė Hymneve kombėtare tė Shqipėrisė dhe SHBA-ve, z.Mena i ftoi tė pranishmit pėr mbajtjen e njė minutė heshtje zie nė nderim tė veprės dhe figurės madhore tė Gjeneral Abaz Kupit.
Mė pas z.Mena ia dha fjalėn njėrit ndėr veteranėt mė tė nderuar tė komunitetit shqiptar nė SHBA, ing. Hajdar Tonuzit, i cili falenderoi pėrzemėrsisht tė gjithė pjesėmarrėsit e kėtij tubimi pėrkujtimor me rastin e 30 vjetorit tė vdekjes sė Heroit kombėtar, Gjeneral Abaz Kupit.
Nė emėr tė atdhetarėve dhe anėtarėve vatranė, tubimin e pėrshėndeti kryetari i Federatės PanShqiptare tė SHBA-ve "VATRA", Dr. Gjon Buēaj. 
Nė vijim, nė emėr tė Degės sė Lidhjes Demokratike tė Kosovės (LDK), e mori fjalėn pėr tė pėrshėndetur tė pranishmit dhe familjarėt e Heroit, kryetari i kėsaj Dege pėr SHBA-tė z.Agim Rexhaj, i cili vlerėsoi lart rolin dhe kontributin e Heroit tė nacionalizmit shqiptar, Gjeneral Abaz Kupit.
Pas z.Rexhaj, fjala e tė cilit u duartrokit gjatė, familjarėt dhe tė pranishmit i pėrshėndeti z.Muhamet Omari, njė ndėr drejtuesit kryesorė tė Grupimit "Shqiptaro-amerikanėt pėr Demokraci", i cili ndėr tė tjera theksoi se "Pėrkujtimi i pėrvitshėm i figurave tė tilla madhore sikundėr Heroi i qėndresės sė shqiptarėve kundėr pushtuesve nazi-fashistė, Gjeneral Abaz Kupi, ėshtė detyrė e shenjtė kombėtare, sepse ata janė kolona vertebrore e qėndrestarėve atdhetarė, qė gjithė jetėn luftuan, u pėrpoqėn, punuan dhe ushqyen ndjenjėn e madhe tė shqiptarisė. Gjeneral Abaz Kupi ishte ndėr ata qė u 'martua me shqiptarizimėn', por kolera e kuqe, qė e kishte mbėshtetjen e saj nė Serbi, Greqi dhe Rusi, si dhe tradhtarėt shqipfolės, qė kurrė nuk na u ndanė, pėrdorėn tė gjitha mėnyrat pėr ta rrėnuar ēėshtjen tonė kombėtare shqiptare, atė ēėshtje pėr tė cilėn luftoi deri nė fund tė jetės Gjeneral Abaz Kupi". 
Ndėrsa intelektuali dhe veprimtari atdhetar Niko Kirka, nė fjalėn e tij tė pėrshėndetjes u shpreh se "Eshtė shumė e vėshtirė qė vendi i njė individi tė shquar siē ishte Heroi krutan Abaz Kupi, tė lidhet me njė datė tė caktuar historike, pa u lidhur me konvencione tė tilla madhore si Parti, nė kėtė rast PLL e lavdishme, dhe me Kombin tonė shqiptar. Kur kujton 7 Prillin 1939, menjėherė tė shkon mendja tek Bazi i Canės, pavarėsisht se komunistėt vunė nė fillim togerin trim Mujo Ulqinaku, pra komandantit tė tij, majorit kreshnik Abaz Kupi, duke vėnė kėshtu, qėllimisht, ushtarin para komandatit. Por roli i Gjeneral Abaz Kupit ka qėnė shumė i rėndėsishėm dhe vendimtar nė qėndresėn heroike kundėr pushtimit fashist, i cili nuk shėnoi thjesht okupimin e pėrgjakshėm tė atdheut tonė, por ndėrpreu dhunshėm edhe vazhdimėsinė e mėtejshme tė zhvillimit normal tė shtetit dhe kombit shqiptar. Pikėrisht data e mallkuar e 7 Prillit, ishte ajo qė devijoi rrugėn e zgjidhjes sė ēėshtjes tonė kombėtare nė pėrgjithėsi dhe tė problemeve shqiptare nė veēanti, pengesa tė cilat vazhdojnė tė na dėmtojnė edhe sot", - tha ndėr tė tjera z.Kirka. 
Pas tij, tubimin e pėrshėndeti zonja Vera Gjata, sekretare e Shoqatės atdhetare "Ēameria" nė SHBA, e cila pasi pėrgėzoi Degėn e Partisė Lėvizja e Legalitetit nė SHBA pėr nderimin qė po i bėnte nė vazhdimėsi, kujtimit dhe veprės heroike tė Gjeneral Abaz Kupit, theksoi se "Nė kėtė pėrvjetor tė 30-tė, ne pėrkujtojmė sėrish me nderim tė thellė jetėn dhe veprėn e kėtij luftėtari trim e tė papėrkulur, qė gjithēka e shkriu nė mbrotje tė ēėshtjes sonė Kombėtare". "Emra tė tillė, qė nuk kanė kursyer asgjė pėr kombin, lirinė dhe pavarėsinė e tij, janė burim frymėzimi pėr tė gjithė brezat, dhe ne na takon qė figura tė tilla, t'i kujtojmė me mirėnjohje tė pėrjetshme. Eshtė fatkeqėsi dhe humbje e madhe pėr brezat e rinj qė, pėr njė kohė tė gjatė, regjimi komunist ia arriti tė shmangė nga kujtesa dhe tė lėrė nė hije atdhetarė tė tillė si Gjeneral Abaz Kupi", e mbylli fjalėn e saj plot emocione zonja Gjata, duke merituar duartrokitje tė nxehta. 
Pas saj, legalisti i shquar z.Fuad Myftia, ish Sekretar i Pėrgjithshėm i Organizatės Kombėtare Lėvizja e Legalitetit nė mėrgim (OKLL), solli nė fjalėn e tij kujtime tejet interesante rreth njohjes me Heroin Abaz Kupi. 
Ndėrsa ish ambasadori i Shqipėrisė nė OKB gjatė viteve 1992-1997, z.Pėllumb Kulla, nė fjalėn e tij theksoi ndėr tė tjera: "Kam njė kėnaqėsi dhe njė gėzim tė veēantė pėr faktin se kujtimi i Heroit Abaz Kupi ėshtė kaq i fuqishėm sa tė mbledhė shqiptarėt e diasporės, qė vazhdojnė ta respektojnė veprėn e tij dhe t'i japin asaj dimesionet qė meriton". "Pėrkujtesa e kėsaj date qė lidhet me burrin e shquar tė kombit shqiptar, ėshtė njė krenari pėr familjen, ėshtė njė krenari pėr komunitetin shqiptar nė SHBA dhe pėr mbarė shqiptarėt, kudo qė ndodhen, ėshtė njė krenari e denjė pėr tė gjithė ata atdhetarė qė kanė luftuar e qė janė pėrpjekur pėr atdheun dhe ēėshtjen tonė kombėtare. Kjo pėrkujtimore ėshtė nderim edhe pėr shqiptarėt qė kanė ėndėrruar dhe kanė dėshiruar me tė gjitha forcat dhe mundėsitė pėr tė mundėsuar pėrmbysjen e komunizmit nė Shqipėri. Dhe ky ėshtė momenti kur njerėzit refelektojnė dhe bėhen njėsh apo pjesė e pandarė e historisė", - e mbylli fjalėn e tij z.Kulla. 
Pas tij e mori fjalėn diplomati tjetėr dhe njėkohėsisht publicisti i njohur (ish ambasador i Shqipėrisė nė Turqi nė periudhėn 1992-1997) dhe njė ndėr veprimtarėt e shquar tė diasporės nacionaliste amerikane, z.Skėnder Shkupi, i cili pasi pėrshėndeti familjarėt dhe organizatorėt e tubimit, shprehu vlerėsime tė larta pėr figurėn e Heroit Abaz Kupi.
Pas z.Shkupi, e mori fjalėn pėr tė pėrshėndetur tė tubuarit z.Sali Bollati, kryetar i Shoqatės atdhetare "Ēamėria" pėr mbarė SHBA-tė, i cili ndėr tė tjera theksoi se "Ky pėrvjetor dhe prania jonė, tregojnė se Heroi Abaz Kupi eshte ende "gjalle". "Jane ende tė gjalla idealet e tij, vepra, puna dhe lufta qė ai bėri pėr Shqipėrinė dhe kombin mbarė. Pėr tė shpėrblyer veprėn e tij, mendoj se duhet tė ngrihet njė fondacion, i cili tė merrte pėrsipėr ngritjen e shtatores sė tij nė Tiranė, Durrės dhe Krujė. Varrit i Heroit, ka ardhur koha qė tė nderohet sikundėr i takon njė komandanti tė lavdishėm dhe tė vendoset nė tokėn mėmė dhe eshtrat tė prehen pėrjetėsisht nė atdheun e tij dhe tonin...", - e mbylli fjalėn e tij plot emocione z.Bollati.
Pas tij, njė ndėr veteranėt e PLL z.Rasim Sina, u pėrqėndrua nė fjalėn e tij tek dimensionet madhore tė kėsaj figure legjendare, si edhe tė figurave tė tjera qė, padrejtėsisht, u errėsuan dhe u denigruan vazhdimisht nga regjimi komunist i Enver Hoxhės. 
Tejet emocionuese dhe plot kureshtje ishte fjala e autorit tė librit monografik pėr Heroin Abaz Kupi, z.Makasen Bungo, i cili solli disa fakte te reja nga jeta dhe vepra e Gjeneral Kupit. 
Atmosferėn e ndezėn fjalėt dhe pėrshėndetja e poetit antikomunist Tahir Hysa, i cili recitoi vargje tė krijuara enkas pėr Heroi nė kėtė pėrvjetor. 
Nė fund tė tubimit, organizatorėt dhe pjesėmarrėsit, nė emėr tė familjes sė nderuar Kupi, i pėrshėndeti dhe i falenderoi djali i madh i Gjeneral Abaz Kupit, zoti Petrit Kupi.


Hajdar Tonuzi: Kupi, krutani legjendar

Sot, u mbushėn 30 vjet nga dita e dhimbshme, kur legjendari i Krujės, Heroi kombėtar Abaz Kupi, u nda prej nesh njėherė e pėrgjithmonė, duke i dhėnė lamtumirėn kėsaj bote, bashkatdhetarėve dhe atdheut pėr tė cilin e molisi malli. Ndofta jo rastėsisht Heroi lindi nė qytetin heroik tė Krujės. Ndofta, edhe pėr koiēidencė, jeta dhe vepra e fatosit tė Krujės, qe e inspirueme dhe ndikueme nė atė drejtim, pėr t'u bėrė hero mbas 500-vjetėve, nė shekullin XX, nėn shembullin e Heroit tė pavdekshem kombėtar, Gjergj Kastrioti Skėnderbeu.
Sot jemi tubue nė shenjė respekti e mirėnjohjeje pėr veprat e tij atdhetare, pėr sakrificat e pandėrprera nė interes e dobi tė atdheut dhe mbarė kombit shqiptar. Vepra dhe lufta e tij heroike mė 7 Prill 1939, tė cilėn Naltmadhnia e Tij Zog i Parė Mbret i Shqiptarėve i'a besoi kėtij burri si komandant legjendar, shkroi faqet mė tė lavdishme tė historisė sonė kombėtare. 
Abaz Kupi qe i pari nė Europė, qė i'u pėrgjigj me zjarr fuqisė fashiste, e cila kishte dalė si kuēedėr pėr t'i hapur varrin kontinentit plakė, dhe ndoshta mbarė botės. Pa luftėn e 7 Prillit 1939, historia jonė kombėtare do tė kishte qenė shumė e varfėr. 


Gjon Buēaj: Abaz Kupi, fatosi i lirisė

Teksa jemi mbledhur tė pėrkujtojmė fatosin krutan tė lirisė dhe njėrin prej burrave qė kanė dhanė aq shumė pėr ēėshtjen tonė kombėtare, nuk mund tė mos kujtojmė edhe idhullin e tij e tė mbarė shqiptarėve, kryetrimin e betejave pėr liri, pavarėsi tė plotė dhe ndėrtim tė shtetit e tė sė ardhmes sė shqiptarėve, NMT Mbretin Zog i Parė.
Qėndresa e Heroit Abaz Kupi nė Durrės dhe Krujė, mė 7 Prill 1939, nė zbatim tė urdhėrave tė Mbretit Zog, nuk shėnoi vetėm rreshtimin nė ballė tė rezistencė kundėr njė armiku qindra herė mė tė fuqishėm, por me shpirtin, guximin dhe trimėrinė e Abaz Kupit, shkroi faqet mė tė lavdishme tė rezistencės shqiptare pėr liri. Ky fatos i lirisė qė u shndėrrua nė legjendė, dhe ata qė, nėn urdhėrin e tij luftuan heroikisht, i dhanė nder e lavdi kombit shqiptar, pa droje pėr gjakun e derdhur trimnisht, siē bani heroi Mujo Ulqinaku. Ata qė e kryen kėtė vepėr tė pashoqe pėr nga lavdia e trimnia, sot jo vetėm na kanė lanė kujtimet ma tė pashlyeshme, por edhe krenarinė si komb, qė ta shpallim botnisht se shqiptarėt kurrė nuk nėnshtrohen, e pėrkulen, para kujtdo qoftė, pasi ata dijnė vetėm tė derdhin gjak e tė mbrojnė me ēdo ēmim vendin e tyre, varret e tė parėve, tė ardhmen e fėmijėve...
Prandaj e meritojnė lavdinė dhe respektin tonė, deri nė amėshim..., sa kohė qė do tė rrojė kombi ynė.


Agim Rexhaj: Abaz Kupi, tribun i nacionalizmit shqiptar

Kam nderin e madh qė, nė emėr tė Degės sė LDK pėr SHBA-tė, tė marr fjalėn nė kėtė 30- vjetor perkujtimor, qė i kushtohet njanės prej figurave ma tė ndrituna tė kombit shqiptar, Gjeneral Abaz Kupit. Duke kujtuar e nderuar veprėn dhe lavdinė e kėtij tribuni tė nacionalizmit shqiptar, ne sot, tė gjithė sėbashku, demokratė e nacionalistė tė mbledhur kėtu, nė Nju Jork, shprehim njėherėsh dashurinė dhe respektin e madh qė kemi ndaj kėtyne burrave, qė dhanė aq shumė pėr Shqipėri e shqiptarizėm. 
Unė mundem pa frikė ta konsideroj kėtė qė banė atdhetarėt legalistė dhe demokratėt nė diasporė, si punė me tė vėrtetė me vlera kombėtare, si dhe njė pėrpjekje tė ndershme tė ēdonjanit prej nesh pėr tė pėrkujtuar ēdo vit tė gjithė ata burra qė luftuan pėr ēlirimin e Shqipėrisė nga kthetrat e komunizmit, pėr demokratizimin e saj, ēlirimin e Kosovės dhe pavarėsimin e saj, si dhe pėr ma shumė liri e tė drejta tė shqiptarėve nė Maqedoni etj.. Tė gjitha kėto vepra sėbashku, kanė tė bajnė edhe me njė ēlirim nė shpalosjen e mendimeve dhe vlerėsimin e veprės sė tyre historike. 
Ne shqiptaret kemi njė fat tė madh; qė Kosova, nėn udhėheqjen largpamėse e tė menēur, tė burrit tė urtė, Presidentit Rugova, me anė tė luftės heroike tė popullit tė saj liridashės e paqedashės, me UĒK-nė, SHBA-tė, NATO-n dhe aleatėt e demokracive tė mėdha - mundėm ma nė fund ta ēlirojmė Kosovėn tonė ta shtrenjtė.
Dhashte Zoti qė, sėshpejti, Kosova jonė shqiptare ta gėzojė edhe njohjen formale tė Pavarėsisė. 
Viti 2006 le tė mbetet nė histori si vit vendimtar i njohjes sė Pavarėsisė sė Kosovės. 
Kėshtu, sėbashku, atdhetarė e demokratė tė vėrtetė, duke kujtuar figurat ma tė ndrituna tė kombit tonė, tė shkruajmė me gėrma qė nuk fshihen kurrė, edhe historinė e re tė kombit shqiptar, duke i shėrbyer atij ashtu si na mėsuan e banė heronjtė qė luftuan e punuan pėr ēeshtjen tonė, duke na lanė pas njė thesar tė ēmuar, pėr fėmijėt tanė dhe pėr brezat qė do tė vijnė pas nesh. 
Ne dhe ju sėbashku, po i kontribuojmė edhe Pavarėsisė sė Kosovės dhe zgjidhjes sė ēeshtjes shqiptare nė Ēamėri, Kosovėn Lindore, Maqedoni e Mal tė Zi.




Skėnder Shkupi: Mėkatet e historisė, ndaj Abaz Kupit

Qė prej vitit 1944, kur komunistėt morėn pushtetin nė Shqipėri, pati pėrpjekje tė ethshme pėr tė denigruar tė gjitha ato figura nacionaliste tė sė kaluarės. Nėpėrmjet shkrimtarucėve, ose personave qė fshiheshin prapa tė ashtuquajturės krijimtari popullore, shpesh u stigmatizuan dhe u satiririzuan shumė nga figurat e sė kaluarės sonė tė lavdishme, nacionalistėt, njerėzit e ndershėm dhe atdhetarėt e vėrtetė. Megjithatė, njė fakt mbetet tejet interesant; vetėm pėr Abaz Kupin, komunistėt nuk arritėn tė sajojnė as edhe njė varg satarik. Aq e fuqishme ishte figura e tij. 
Pastėrtia dhe rruga e drejtė e tij, nuk u dha asnjė shkas dhe nuk u krijoi asnjė mundėsi komunistėve tė tė gjitha maskarallėqeve dhe poshtėrsive, tė kapnin diēka nga Abaz Kupi dhe figura e tij, pėr ta denigruar e mbuluar me baltė. 
Nė kėtė kėndvėshtrim, them se sot, ėshtė mėkat qė ende nė Shqipėri, nuk organizohet ndonjė aktivitet qė t'i kushtohej kėsaj date qė sot po pėrkujtojmė, pra pikėrisht 30-vjetorit tė pėrkujtimit tė ndarjes nga jeta tė Gjeneral Abaz Kupit. 
Sot, do tė kishte qenė e udhės qė nė Tiranė, Krujė dhe Durrės, ku ai edhe organizoi rezistencėn e tij historike, do tė kishte qenė e udhės tė organizoheshin e mbaheshin tubime tė tilla pėrkujtimore. 
Megjithatė, mendoj dhe jam optimst se, shumė shpejt, Gjeneral Abaz Kupi do tė marrė pėrmasat e tij tė vėrteta edhe nė Atdheun tonė, nė Shqipėrinė tonė. 

Refleksion

Dilemat e integrimit ndėrshqiptar dhe atij nė BE

Nga Sazan Pipa

Nė njė artikull analitik, pas njė autopsie dhe prerjeje sagitale, "The economist", (botuar dhe cituar nga gazeta "Tirana observer"), stigmatizon ashpėr dėshtimet periodike tė politikave integruese tė BE pas pėrfundimit tė Luftės sė Ftohtė, rėnies sė Perdes sė Hekurt dhe legalizimit tė pluralizmit nė vendet ish komuniste tė gadishullit tonė problematik.
Artikulli i prestigjiozes londineze, me sarkazmėn tradicionale angleze, qė nė titull nėnvizonte "dėshtimin" prej dy herėsh dhe "shansin e tretė tė BE" pėr integrimin e vendeve ballkanike nė komunitetin e shteteve qė, tashmė, ėshtė shndėrruar nė "tokėn e premtuar" pėr vendet aspirante pėr integrim, ku bėn pjesė edhe Shqipėria, por dhe Kosova qė pritet tė pavarėsohet sė shpejti...
Pėrveē fakteve tė njohura pėr mungesėn e unifikimit tė qėndrimeve dhe tė njė strategjie tė studiuar tė BE nė fillesat e dekadės sė fundit tė shekullit tė kaluar nė Ballkan, artikulli ironizon se akoma nė BE "nuk ėshtė e qartė sesa do tė zgjasė joshja pėr tė hyrė apo sa tėrheqėse mund tė bėhet faza 'para-hyrėse'... Nė rastin mė tė keq, BE-ja do tė pėrfundojė duke ndarė Ballkanin, nė vend qė ta modernizojė atė, duke ndarė rajonet nė vende nė rrugėn e anėtarėsimit..., dhe nė pjesėn tjetėr nė geto, statusi i tė cilave do tė jetė i pasigurt dhe braktisja 'para-hyrje' mund tė bėhet akoma mė keq, duke shkurtuar ndihmat", konkludon nė mėnyrė shkallmuese analiza, qė duket qartė se ėshtė artikull redaksional... 
Dhe pėr ta theksuar e mbathur mė tej argumentin e mundėsisė sė pakėsimit tė paragjykuar tė ndihmave dhe investimeve nė Ballkan, pasi ironizon literalisht me nėntitullin "Meritat e imperializmit austro-hungarez", revista fshikullon se "... Presidenca e BE, qė zakonisht ėshtė njė organizėm i kotė..., ka rėnė nėn kryesimin e investitorit tė vetėm nė Ballkan, nėn Austrinė".
Jo rastėsisht, pasi evokon ish emėrtimin e dikurshėm tė perandorisė dykrerėshe dhe disponimin e Austrisė sė sotme kundėr integrimit tė Turqisė, nė vijim tė politikave tė rivalitetit midis kėtyre ish-perandorive nė fillim-shekullin XX, "The economist", pėrveē faktit qė Austria ėshtė "investitori i vetėm nė Ballkan", pėrqas edhe sugjerimin e Michael Emerson tė QSPE nė Bruksel, sipas tė cilit "vendeve ballkanike mund t'u jepet anėtarėsia e bashkimit tė doganave mes BE dhe Turqisė, duke zhvendosur kėsisoj njė lėmsh tė 31 marrėveshjeve tė tregtisė".
Dhe satira e artikullit arrin kreshendon, kur tekstualisht shkruhet e bardha mbi tė zezė, se "Kėto janė ide tė mira nė vetvete, por mė i rėndėsishėm ėshtė mesazhi qė ato pėrcjellin: se Ballkani ka rėndėsi edhe ngaqė nuk derdhet mė gjak nė tė...". 
Thellėsisht skeptik pėr njė zhvillim sipas skemave tė planifikuara nė Bruksel, "The economist", pasi dėshmon ankthin e BE pėr tė ndryshuar "status quo-nė e brishtė tė Ballkanit, me shpresė pėr mė mirė...", thekson "..., por do tė ishte budallallėk tė vėsh bast pėr kėtė gjė.".
Pavarėsisht konsideratave tė mėsipėrme, sipėrmarrja e klasės politike shqiptare pėr integrimin e vendit nė BE, ėshtė jo vetėm e vėshtirė nė lidhje me ritmet dhe afatet qė do tė mundėsonin anėtarėsimin pėrfundimtar, por edhe nė raport me skemat e zgjerimit tė kėtij organizmi. Pėr vėshtirėsitė e ecurisė sė proceseve integruese, nė Shqipėri ekziston paqartėsi e skajshme dhe ky proces ėshtė shndėrruar nė njė kazus demagogjik, tė cilin LSI e ka pėrdorur edhe si thelb tė programit politik dhe emėrtimit zyrtar, duke shfrytėzuar joshjen e ėndrrės sė kahershme tė shqiptarėve pėr t'u bėrė pjesė e familjes europiane.
Qė nė fillimet e pluralizmit, pas premtimeve verbale nė kontaktet me pėrfaqėsuesit perėndimorė, politikanėt tanė futėn natyrshėm nė leksikun e tyre termin "integrim", tė cilin filluan ta premtojnė, por gjithmonė pa sqaruar thelbin, kushtet, afatet dhe pėrfitimet. Mė pas ky deformacion profesional i politikanėve ambiciozė, u shndėrrua nė sloganin politik tė ditės e tė modės. Tashmė ėshtė bėrė pothuajse e qartė se integrimi ėshtė ēėshtje standartesh politiko-demokratike, ekonomike, ushtarake, gjeopolitike (deri tek interesat e vendim-marrėsve), dhe realizohet nėpėrmjet reformave tė thella nė tė gjitha fushat, me rezultate tė prekshme e tė matshme, gjithmonė e domosdoshmėrisht tė vlerėsuara si tė tilla nga perėndimorėt.
Pas vėshtirėsive konkrete dhe kėrkesave tė panumėrta qė duheshin pėrmbushur, pėr politikanėt tanė u bė e qartė se Integrimi nuk ishte mė ēėshtje dėshirash dhe vitesh tė pakta. Nė kėto kushte Integrimi u pa si slogani mė atraktiv, madje u pėrdor enkas si instrument i luftės politike.
Natyrshėm, dėshtimet shqiptare nė tė gjitha fushat, do ta shtynin integrimin nė kohė dhe do tė prodhonin inflacion marramendės tė kėtij termi.
Por shembullin mė grotesk tė shpėrdorimit politik tė konceptit "Integrim" e dha ministresha veterane e ministrisė sė Integrimit, Ermelinda Meksi, nė kongresin e PS tė vitit 1999, tek u justifikua se "... reformat qė kėrkohen pėr integrimin e vendit janė penguar pėr shkak tė mungesės sė stafeve tė specializuara, ngaqė nuk na la diktatura e Berishės tė shkollohemi!!!". 
Mė pas integrimi u shpall leva e Arkimedit pėr pushtetin dhe filloi tė lakohej nė tė gjitha rasat, me vend e pa vend, duke u shtrirė deri tek planifikimi familjar i hallexhinjve qė s'dinė tė pėrdorin kontraceptivėt.
Politikani qė e kulmoi idenė e pėrdorimit politik tė Integrimit ishte ish-kryesocialisti Fatos Nano, i cili fabrikoi edhe njė Komision parlamentar "Ad hoc", tė cilin ia dha opozitės pėr ta drejtuar, gjatė legjislaturės sė kaluar, duke i mbyllur kėsisoj gojėn nėpėrmjet "bashkėfajėsisė" dhe "ndarjes sė pėrgjegjėsive tė qeverisjes". 
Nė ujėra tė turbullta noton ende, aktualisht, dikasteri i Integrimit, gjė tė cilėn e konfirmoi para do kohėsh edhe ministresha e re Troshani, teksa u kėrkoi deputetėve tė komisionit parlamentar pėr Politikėn e Jashtme, ndihmė konkrete pėr "hartimin e strategjisė dhe pėrshpejtimin e ritmeve tė integrimit...(!!!)".
Askush sot nuk flet shkoqur pėr "stacionet" qė duhen kaluar pėr tė arritur nė Evropė dhe pėr objektivat afat-shkurtėra, afat-mesme e afat-gjata, pėrveēse artikulimit me bujė tė vendimit tė BE pėr mundėsinė e mbylljes sė negociatave dypalėshe me Shqipėrinė nė kuadėr tė Marrėveshjes sė Stabilizim-asociimit, nė pranverėn apo verėn e sivjetshme. 
Ekspertė tė kėsaj fushe argumentojnė se, nė rastet kur reformat dhe arritjet janė konkrete dhe sipas recetave - kufiri kohor i anėtarėsimit nė BE tė vendeve tė pazhvilluara, sintetizohet nė formulėn (3 herė 4 + 5) vjet. Sipas kėsaj formule, meqenėse jemi nė fillim tė rrugės, gjithmonė nė e vazhdofshim - i bie tė anėtarėsohemi pas 17 vjetėsh, pra nė vitin 2022.
Pikėrisht ky afat (pra afro 17 vjet), u ėshtė dashur vendeve ish komuniste si Ēekia, Polonia e Sllovenia, qė ishin mė tė pėrparuara nė arritjen e standardeve demokratike dhe atyre tė Tregut tė lirė, dhe po aq u ėshtė dashur edhe Bullgarisė e Rumanisė, qė janė kandidate pėr anėtarėsim tė afėrt.
Aktualisht, arritja e standardeve ekonomike pėr intensifikimin e proceseve integruese tė vendit, ėshtė vėshtirėsuar sė tepėrmi pas nėnshkrimit nga ish ministresha E. Meksi, tė marrėveshjeve ekonomike nė kuadėr tė OBT, lidhur me kuotat e shkėmbimeve tregtare dhe tarifave pėrkatėse me vendet e rajonit e mė gjerė, duke shmangur pėrfundimisht ēdo masė proteksioniste me karakter ligjor e administrativ pėr mbrojtjen e prodhimit vendas. Shembulli mė domethėnės i kėtij konkluzioni ėshtė edhe ulja e tarifave doganore pėr importet e hekurit, ēeliqeve e prokateve nga 15 % nė 10 %, ēka rrezikon edhe largimin nga vendi tė kompanisė "Kurum" dhe mbylljen pasuese tė furrnaltave tė Elbasanit, shoqėruar me flakjen nga puna tė punėtorėve dhe mbylljen e kėtij aktiviteti prodhues, ndėr tė paktėt vendas.
Pikėrisht kėtė dukuri dhe direktivė, (sikundėr edhe nė rastin e Shqipėrisė), nė nėnshkrimin dhe respektimin e marrėveshjeve tė sipėrcituara, ka patur parasysh edhe eksperti i Brukselit, z.Emerson, teksa thekson se "vendeve ballkanike mund t'u jepet anėtarėsia e bashkimit tė doganave mes BE dhe Turqisė, duke zhvendosur kėsisoj njė lėmsh tė 31 marrėveshjeve tė tregtisė".
Fatkeqėsisht, apo pėr qėllime pėrdorimi si instrument retoriko-politik, "vikitimė" e iluzionit joshės tė Integrimit europian, ka rėnė edhe klasa politike shqiptare nė Kosovė, teksa i kushton njė vend tė rėndėsishėm synimeve integruese nė BE, pikėrisht nė prag tė kurorėzimit me sukses tė negociatave pėr pavarėsimin...
Meqenėse standardet demokratike nė mbarė hapėsirėn shqiptare po njohin rritje tė pandėrprerė e tė vlerėsuar si tė tillė, faktorit shqiptar nė rajon i lipset realizimi i komponentit tjetėr tė integrimit, atij tė Tregut tė lirė dhe zhvillimit ekonomik, tashmė tė bazuar mbi platforma dhe skema tė detajuara, nė themel tė tė cilave duhet tė qėndrojė synimi i zbatimit tė "komplementaritetit tė faktorėve ekonomikė shqiptarė nė tė gjithė hapėsirėn rajonale", sikundėr thekson politologu Arbėr Xhaferri.
Dhe kjo do tė thotė se, nė zbatim tė "31 marrėveshjeve tė tregtisė" tė Emersonit, tregu shqiptar nė Ballkan nuk duhet tė synojė vetėm shfrytėzimin maksimal tė resurseve turistike nė Adriatik e Jon, sikundėr u sugjerua edhe nė mbledhjen e fundit tė qeverisė, por edhe tė hartimit tė strategjive tė pėrbashkėta pėr elektroenergjinė midis KESH-it tonė dhe KEK tė Kosovės sė Pavarur, midis tregut bujqėsor dhe atij tė industrisė sė materialeve tė ndėrtimit tė Kosovės dhe shqiptarėve tė Maqedonisė dhe atij shqiptar tė kėtej kufijve administrativė, etj.. 
Kapacitetet e instaluara tė KEK tė Kosovės mundėsojnė prodhimin e 11 miliardė kilovatorėve, ēka para vitit 1999 janė shfrytėzuar plotėsisht nė favor tė Serbisė, ndėrkohė qė prodhimi aktual ėshtė vetėm 4 miliardė, aq sa edhe nevojat pėr konsum tė brendshėm. Dhe ky reduktim i imponuar i prodhimit tė KEK, ndodh pikėrisht kur Shqipėria importon nga kompani joshqiptare afro 2 miliardė kilovatorė, qė kushtojnė afro 80 milionė Euro. Gjithashtu, fermerėt shqiptarė pėrtej kufijve, nėse kontraktohet, mund t'i plotėsojnė tė gjitha nevojat tona pėr drithėra, konserva, fruta e prodhime tė agroindustrisė, tė cilat nė strukturėn e importeve tona zėnė afro 50 %, shifėr kjo afro 700 milionė Euro. Po kėshtu edhe pėr industrinė e materialeve tė ndėrtimit, me afro 200 milionė Euro, etj.. 
Nuk ka rrugė tjetėr pėr rrafshimin e kufijve ndarės midis shqiptarėve, pėr integrimin ekonomik e shpirtėror, pėr zhvillimin harmonik dhe zbutjen e defiēitit tonė tregtar prej afro 1.2 miliardė Euro, pėrveēse hartimit tė politikave komplementare tė prodhimit dhe shkėmbimeve nė mbarė hapėsirėn shqiptare.
Vetėm kur Integrimin tė mos e kundrojmė dhe pėrdorim si qėllim nė vetvete, apo si instrument tė luftės sė paprinciptė politike, por thjesht si vizion pėr zhvillim tė demokracisė dhe tregut, atėherė proceset integruese nė BE do tė rrjedhin natyrshėm dhe jo tė sforcuara. Kėsisoj, pavarėsisht vėshtirėsive objektive, pengesave e paragjykimeve burokratike, apo mungesės sė vullnetit politik tė vendeve anėtare tė BE, integrimi ynė i njimendtė do tė jetė real, dhe, nė rastin mė tė keq, nuk do tė kushtėzonte ardhmėrinė tonė dhe pėrballimin e sfidave tė konkurrencės sė ashpėr midis kombeve nė kėtė milenium, konkurrencė kjo e natyrshme; pėr tregje, ekspansion kapitali, pėr zhvillim qoftė edhe nė kurriz tė tė tjerėve, pėr ndikim e kushtėzim politik, pėr mirėqenie dhe interesa ekzistenciale. 

Analiza

Shpėrbėrja e Jugosllavisė, Perėndimi dhe shqiptarėt

Teza e Huntigtonit, sipas serbėve

(Vijon nga numri i kaluar)
Milorad Ekmeēiē pretendon nė mėnyrė absurde se "Filozofia e 'Pėrplasjes sė Qytetėrimeve' solli diēka mė tepėr sesa teoritė e tjera, ngaqė na e ka siguruar bazamentin e njė ideologjie politike pėr zėvendėsimin e dominimit trishtues tė ish Marksistėve dhe Liberalėve". 
Sėrish, Ekmeēiē, me mendjemadhėsinė karakteristike serbe, mendon se mund tė na bindė pėr kėtė pėrfundim tė pretenduar si aksiomatik, ndėrkohė qė as filozofia nė fjalė, dhe as mendimi "dominues e trishtues" i Marksistėve e Liberalėve, nuk kanė mundur tė shpjegojnė shkakun e vėrtetė tė pėrplasjes sė "qytetėrimeve", i cili ėshtė thjesht pėrplasje interesash pėr dominim tregjesh, pėr zona influence dhe rivalitet ekonomik e gjeopolitik, qė janė instrumentat dhe njėkohėsisht leva e Arkimedit pėr ekzistencėn dhe intensifikimin e raporteve tė forcės sė protagonistėve dhe aktorėve, si dhe tė status quo-sė aktuale nė skenėn politike botėrore.
Ekmeēiē gjithashtu nuk mundet tė ēlirohet nga tundimi pėr tė sulmuar Katolicizmin dhe Vatikanin, gjithmonė dhe vetėm nga pozitat e Orthodoksisė, sidomos pas zgjedhjes sė Papės Benedikti XVI, teksa pa kurrfarė argumenti thekson se "Ideologjia Konservatore e Kishės Katolike sot, pėrpiqet tė mbushė vakuumin ideologjik pas kolapsit qė shkaktoi Lufta e Ftohtė. Dhe qė nga sot, kjo ėshtė edhe forca kryesore filozofike e Europės dhe SHBA-ve, bashkėrisht".
Sikundėr theksova edhe mė lart, nuk ėshtė e nuk mund tė jetė Ideologjia Konservatore e Kishės Katolike, forca kryesore filozofike e Europės dhe SHBA-ve sot, sepse ndryshe nuk ka si shpjegohet aksioni i gjithanshėm politiko-diplomatiko-ushtarak i tyre nė Bosnje e Kosovėn myslimane, nė kundėrshtim tė plotė me skemat shoviniste tė utranacionalizmit serb nė Jugosllavi, apologjet i tė cilave, ndonėse i kamufluar, ėshtė edhe Ekmeēiē-akadhemyku serb.
Mė pas, me tė njejtėn grandomani tė marrė, allaserbe, Ekmeēiē, duke shtrembėruar tė vėrtetat dhe zhvillimet aktuale gjeopolitike, konkludon se "Shfrytėzimi i teorisė mbi Pėrplasjen e Qytetėrimeve, me gjasė, mund tė shtojė armiqėsinė tradicionale ideologjike dhe intolerancėn qė buron nga kohėt e konfliktit me Bashkimin Sovjetik, drejt njė grupimi tė fuqive botėrore". 
Edhe vetė Ekmeēiē nuk e beson kėtė qė thotė, sepse pavarėsisht fuqizimit tė Rusisė, Kinės, daljes sė Indisė e tė tjerėve nė skenėn politike botėrore, grupimet politike, ekuilibrat e vendosur dhe raportet aktuale tė forcave, ėshtė vėshtirė tė ndryshojnė balancėn e fuqive botėrore nė drejtimin qė do tė donte Ekmeēiē dhe serbėt, dhe kėtė e demonstruan mė sė miri qėndrimet e fuqive tė supozuara si pretendente dhe prishėse tė mundshme tė status quo-sė, gjatė zhvillimeve tė fundit nė Jugosllavi nė konfliktin ushtarak tė Kosovės, kur Rusia dhe Kina, totalisht proserbe, u tėrhoqėn pasi dėshtuan me sukses, madje duke u marrė me pastrimin e "rrėnojave" tė njė superfuqie proserbe, bash nė mes tė Beogradit.
Edhe akademiku serb Predrag Markoviē, nė teorinė e tij mundohet tė vėrtetojė tezat e Hantingtonit, tė cilat i konsideron si "teori nė trajtėn e njė harte, e cila shpėrfill detajet, por qė tregon mė sė miri 'rrugėt kryesore' nė botė, pas pėrfundimit tė Luftės sė Ftohtė".
Sipas kėtij akademiku, "Pėr Hantingtonin qytetėrimet nuk janė gjė tjetėr veēse 'fiset njerėzore tė fundit', tė pėrcaktuara e identifikuara nė bazė tė religjionit dhe pandryshueshmėrisė historike". 
Por edhe kjo tezė nuk ėshtė aspak e vėrtetė, dhe pėrgėnjeshtruesit mė tė mirė tė saj janė sėrish Bosnja dhe Kosova myslimane, tė cilat Perėndimi i konsideron plotėsisht pjesė tė qytetėrimit tė tij, pavarėsisht diferencave nė religjione, dhe kėtė Markoviēi serb e di mirė.
Gjithashtu, Markoviē bėn sikur harron se ishte pikėrisht Hantingtoni, ai qė nė shtjellimin e teorisė sė pėrplasjes sė qytetėrimeve, (ashtu sikundėr mėsuesi i tij Tojnbi), arriti nė pėrfundimin aksiomatik se "Qytetėrimi perėndimor, natyrisht ėshtė superior mbi tė gjithė tė tjerėt", duke shembur kėshtu ėndrrėn iluzore tė balancimit ortodoks tė kėsaj supremacie, qoftė edhe me ndihmėn e Kinės, Indisė, etj., pėrveē Rusisė dhe Greqisė. 
Por edhe vetė Hantingtoni ėshtė konfuz teksa nė trajtimin e shkaqeve tė "Pėrplasjes sė Qytetėrimeve", i largohet thelbit tė kėtij konflikti teksa deklaron se "... modernizimi, urbanizimi, zhvillimi i teknologjisė dhe media, nuk mund ta sjellin bashkėrisht qytetėrimin, por ato ofrojnė njė instrument tė ri nė konfliktin e tyre tė pėrjetshėm". Dhe konfuzioni i Hantingtonit nė kėtė pikė vjen sepse, sikundėr e thashė mė lart, janė shkaqe tė tjera ato qė qėndrojnė nė themel tė kėtij konflikti, pavarėsisht trajtave, forcės sė shkaqeve, apo shpėrfaqjes sė jashtme e tė dukshme.
Duke qenė i bindur nė faktin se qytetėrimi Perėndimor nuk ka ndėrmend tė falė e braktisė popujt europianė myslimanė tė Bosnjes dhe Kosovės, pėr t'ua lėnė ato, si pre, ortodoksėve sllavė, Markoviē pėrpiqet tė bėjė diversion kur e pranon me dhimbje kėtė tė vėrtetė, thjesht pėr tė zier vorbėn e vorbullės antishqiptare sllave, teksa deklaron se "Hantingtoni e shpėrfill karakterin heterogjen tė vetė qytetėrimit perėndimor dhe origjinėn joperėndimore tė disa elementėve bazalė tė tij (nėnkupto boshnjakėt dhe kosovarėt - sipas A. K.). 
Dhe pėr tė justifikuar qėndrimet refraktare tė Perėndimit lidhur me ritmet dhe ardhmėrinė e integrimit tė serbėve nė gjirin e familjes europiane e mė gjerė, Markoviē deklaron me dhimbje se "Po aq shpejt sa historia e Perėndimit buron nga trevat e popujve ekzistues dhe realitetet historike, pamundėsia e renditjes sė ēdo shteti nė cirkuitet e mbyllura qytetėruese, bėhet e dallueshme".
Markoviē dhe tė tjerė akadhemykė serbė, bėjnė sikur harrojnė se edhe babai i gjeopolitikės serbe Jovan Cvijiq, me njohuritė dhe trajtimin e tij empirik mbi Ballkanin, injoron kompleksitetin kulturor dhe identitetin etnik e fetar tė popujve ballkanikė. Dhe kjo sepse, sikundėr edhe pėr serbėt, nė fundore tė tendencave dhe thelbit tė historisė bashkėkohore, pavarėsisht pėrpjekjeve e spekullimeve, religjioni nuk mundi tė bėhej kriteri fundor (sole criterion) pėr klasifikimin e qytetėrimeve, ēka e pranon edhe vetė Cvijiqi. Madje nė kėtė pėrfundim arritėn edhe dy baballarėt e tjerė tė kulturės moderne serbe, Dositej Obradoviq dhe Vuk Karaxhiē, tė cilėt u orvatėn tė studionin, secili nė mėnyrė tė pavarur, Perėndimin dhe Lindjen, si dhe elementėt e Ortodoksisė, Katolicizmit dhe Islamizmit, por kėto shtigje, pėr hir tė sė vėrtetės, pėrveēse drejt njė deskripsioni e njė narracioni naiv, nuk i shpunė ata asgjėkundi pėr tė vėrtetuar ndonjėfarė identiteti unikal, e aq mė pak tė ndonjė supremacie tė kombit ortodoks serb mbi fqinjėt e tij ballkanikė, ortodoksė apo jo tė tillė, sikundėr me shqiptarėt e boshnjakėt myslimanė, kroatėt e sllovenėt katolikė dhe bullgarėt ortodoksė.
Mė kot dhe pa kurrfarė nevoje, si masė tė pranueshmėrisė dhe aderencave tė natyrshme me Perėndimin e qytetėrimin perėndimor, (gjithsesi, tė mirėpritur pa paragjykime), kulturologėt serbė pretendojnė se "Kultura serbe arriti nė Europė para shtetit serb dhe i mbajti fort pozitat e saj edhe nė kohėrat e acarta tė krizave tė shtetit serb, sikundėr po bėn edhe aktualisht". Dhe kjo jo sepse nuk ėshtė e vėrtetė qė kultura serbe arriti nė Europė para shtetit serb, por sepse, duke pėrdorur si argument kėtė fakt, serbėt nuk thonė asgjė tė re dhe domethėnėse, ndonėse synojnė dhe u pėrpoqėn ta bindnin Europėn se asgjėsimi i kulturave tė fqinjėve nėpėrmjet dhunės, zhbėrjes sė qėllimtė, asimilimit dhe aneksimit territorial, (si dhe vetė kultura serbe) - janė shkaqe mėse tė mjaftueshme pėr tė ngjizuar njė shtet serb shovinist dhe me tendenca tė ekspansionit territorial konform Naēertanie-s dhe ideologjive simotra tė Serbisė sė Madhe, ndonėse pėr hir tė sė vėrtetės, fillimisht ia arritėn kėsaj nė vitet 1870-1913, gjė tė cilėn Perėndimi dhe Europa, duke reflektuar, po e ndreqin po vetė, nėpėrmjet pavarėsimit tė Kosovės dhe konsolidimit tė shtetit tė brishtė tė Bosnjes.
Qytetėrimi Pėrėndimor tashmė e ka kuptuar se vetėm nė trajtėn e identiteteve kulturore, etnike e fetare, si dhe tė bashkėjetesės sė tyre tė denjė, qė qėndron nė themelitė e ēdo kulture e religjioni qė nuk bie pre e politikave antihumane, mund tė ndėrtohet godina madhėshtore e qytetėrimit nė trajtėn e njė familjeje, diverse pėr nga cilėsitė, por e bashkuar pėr nga parimet e humanizmit, vlerave tė mėdha me origjinė hyjnore dhe atributeve e resurseve bazale respektive njerėzore. 
Pėr ironi, janė vetė akademikėt serbė ata qė, mė nė fund, pranojnė se avangarda e kombit serb, pra kultura e tij, pėr vetė pamjaftueshmėrinė e argumentave dhe "karakterit unikal heterogjen dhe kombinimit tė saj me traditat e ndryshme, thjesht veēse e ka rritur pranueshmėrinė dhe pėlqyeshmėrinė e saj nė Perėndim, dhe jo mė tepėr". Dhe s'kish si tė ndodhte ndryshe, sepse kultura, ku nėnkuptohet edhe religjioni, nuk mund tė jenė argumenta gjeopolitikė pėr jetėsimin e realiteteve politike, nė kundėrshtim me ato etnike e kulturore tė popujve tė tjerė, apo pėr krijimin e tė tjerave realitete politike, sa herė qė shovinizmit serb i rritet oreksi.
Akademikėt serbė, hiqen formalisht si prekursorė tė paralajmėrimit tė rrezikut islamik, tė cilin e pėrdorin pėr qėllime aneksioniste, sepse nėse do tė ishin tė bindur se "Islamizmi dhe rreziku qė ai pėrfaqėson", do tė ishin ulur kėmbėkryq nė Bosnje e Kosovė, bashkė me Bin Ladenin, do t'i kishin mbushur brekėt dhe do tė hiqnin menjėherė dorė prej Bosnjes dhe Kosovės. Por ata e dinė se "rreziku islamik" ėshtė njė alarm fiktiv, qė nuk mund tė pėrbėjė kurrfarė argumenti pėr njė ngjizje ndėrshtetėrore, aleancė tė mundshme dhe mbėshtetje pasuese tė Perėndimit me Serbinė, realizuar kjo nėpėrmjet mashtrimit dhe kauzave tė rreme. Ndaj edhe ata detyrohen tė deklarojnė me qaravitje se "Pėr serbėt dhe pėr anėtarėt e tjerė tė bashkėsisė sė Kishės Ortodokse, adoptimi i teorisė sė Hantingtonit nėnkupton pranimin e njė pozite dytėsore nė vijė-ndarjen e pėrgjakshme midis Krishtėrimit dhe Islamit".
Pikėsėpari, Perėndimi nuk po pėrplaset me Islamin, por me disa segmente politiko-militariste qė pėrdorin e qė spekullojnė me Islamin, qė nuk ėshtė filozofi dhe religjion qė mbėshtetet mbi dhunėn. Prandaj terroristėt islamikė, qė nuk janė tė vetmit qė ka njohur qytetėrimi dhe historia botėrore, e kanė tė vėshtirė ta motivojnė dhunėn e tyre qoftė edhe me njė rresht tė vetėm tė Kur'anit, qė ėshtė libėr i shenjtė i Zotit, gjė tė cilėn askush nuk merr dhe nuk ka marrė pėrsipėr ta hedhė poshtė, deri tash.
Sėdyti, aleanca, bashkėpunimi dhe partnershipi i Perėndimit me shumicėn e vendeve islamike, pėrjashton masivisht tė supozuarin konflikt midis Perėndimit dhe Islamit. Dhe, sėtreti, pėrveē boshnjakėve e shqiptarėve tė Kosovės shqiptare kundėr Serbisė ortodokse, dhe ēeēenėve kundėr Rusisė ortodokse, serbėt nuk mund tė pėrqasin asnjė fakt tjetėr tė pėrplasjes religjioze midis kombeve me besim mysliman me ortodoksėt, qė nė pėrqindje zėnė njė masė tė papėrfillshme nė besimin e Krishterė nė pėrgjthėsi, ku vetė ortodoksėt janė njė pjesė aq e vogėl e qė kanė njė ndarje aq tė qartė teologjike dhe religjioze, (pėr pasojė edhe kulturore me Perėndimin e krishterė), saqė ata mė kot mundohen ta pėrfshijnė edhe Perėndimin nė vorbullėn e konfliktit me anė tė pėrdorimit tė shkaqeve tė sajuara, thellėsisht politike dhe aspak kulturore e kulturologjike. 
Ndaj ėshtė i dėshtuar edhe akademiku tjetėr serb Miroljub Jevtiē, kur pėrpiqet qė tezėn e "Pėrplasjes midis Qytetėrimeve" nė pėrgjithėsi dhe nė Ballkan, nė veēanti, pėrpiqet ta argumentojė nė dritėn e tezave tė Samuel Hantigtonit, teksa thekson se "Hantingtoni i pėrmend rastet e Bosnjes dhe Kosovės si shembuj tė pėrplasjes dhe konfliktit midis qytetėrimeve dhe nėse do tė fillonim me paraqitjen dhe analizėn e situatės aktuale, atėherė do tė shihnim se vlerėsimet e tij janė totalisht tė vėrteta, ndonėse Muslimanėt e Bosnje-Hercegovinės nuk e pranojnė kėtė, pra shkakun e religjionit si shkak i konfliktit, megjithėse ata vetė nuk kanė ndonjė formė tjetėr tė bashkekzistencės kolektive midis tyre si myslimanė".
Nga sa mė sipėr, cinizmi i Jevtiēit ėshtė i pashoq, kur si shkak tė konfliktit nė Bosnje ai pėrcakton dhe identifikon religjionin, duke nėnkuptuar atė mysliman. Dhe kjo sepse nuk ėshtė religjioni, pra besimi islam i ndryshėm nga ai ortodoks serb, shkaktari i luftės serbo-boshnjake, por ėshtė vetė shteti ortodokso-militarist serb, madje me bekimin e Patrikanės serbe dhe patriarkėve qė bekuan e bekojnė kriminelėt, duke i shpallur heronj tė Kauzės serbe dhe duke i strehuar deri edhe nė manastiret; sepse ishin serbėt ata qė shpėrthyen luftėn dhe ndėrsyen armatat e tyre tė armatosura deri nė dhėmbė kundėr myslimanėve tė paarmatosur. 
Mlladiē dhe kriminelėt e tjerė ishin gjeneralė serbė tė Ushtrisė shtetėrore tė Millosheviēit dhe militarizmit serb, dhe nuk ishin aspak nė vartėsi tė Alija Izetbegoviēit. Madje edhe sot, kėta kriminelė, qė janė shpallur hapur si heronj tė kombit serb, (qė gjatė luftės sė Kosovės u bashkua dorėpėrdore), paratė e rrogave i marrin nė borderotė e Armatės sė Jugosllavisė e Serbisė, dhe jo nė ato tė qeverisė sė rotacionit etnik tė Bosnjes. Madje edhe pėr t'u fshehur, ata fshihen e strehohen masivisht nga koshtunicėt e tadiēėt e Serbisė, dhe jo nga boshnjakėt! Dhe kėtė tė vėrtetė e ka bėrė tė qartė, personalisht dhe publikisht, vetė shefja e Tribunalit tė Hagės, Karla del Ponte, ditėt e fundit, teksa ka deklaruar se zotėron tė dhėna tė plota qė "Mlladiē e tė tjerė kriminelė, strehohen nė Serbi, madje mbrohen nga Ushtria serbe", dhe se pėr kėtė ka kėrkuar zyrtarisht edhe "mbėshtetjen e SHBA-ve dhe BE pėr tė ushtruar trysni pėr dorėzimin e tyre nė Hagė".
Nėse boshnjakėt u tubuan sėbashku pėr tė mbrojtur ekzistencėn e tyre, nė prag tė zhdukjes, kjo nuk u bė pėr shkak tė religjionit, por thjesht tė rrezikut. Sepse nuk ishte besimi islam ai qė e rreshtoi Fikret Abdiēin renegat nė krah tė serbėve gjatė konfliktit, kur ai u ngrit kundėr kombit tė tij "islamik".
E pėrse qėnka feja myslimane ajo qė shėrbeka si mjet i bashkėjetesės midis boshnjakėve sot, ndėrkohė qė ishte pikėrisht kombėsia pėrkatėse dhe rreziku i pėrbashkėt i zhdukjes, qė i bashkoi ata pėrballė serbėve gjakatarė! 
Por edhe i ashtuquajturi argument i "bashkėjetesės" sė boshnjakėve sot, bie poshtė ngaqė nė kėtė republikė, boshnjakėt paqėsorė po bashkėjetojnė sėrish, nėn tė njejtėn ēati shtetėrore, me kroatėt dhe serbėt, madje po bashkėqeverisin e po mundohen tė mbijetojnė duke ngritur shtetin e brishtė e tė keqmenaxhuar nga OKB, e cila ka dėshtuar tė prodhojė ringritje ekonomike e stabilitet qeverisės, pavarėsisht pėrpjekjeve titanike tė Ashdaunit amerikan. 
(Vijon nė numrin e ardhshėm)

 

Opinione

Tender i hapur pėr njė opozitė tė mbyllur

Zamir Gjurgji

Zhvillimet e fundit nė gjirin e politikės shqiptare kanė nxjerrė nė pah njė problem i cili pėr njė kohė tė gjatė, sidomos pas 3 korrikut, ka qenė ambalazhuar trashė. Politika shqiptare nuk ka njė opozitė tė mirėfilltė, e cila tė luajė rolin e saj sipas tė gjitha rregullave demokratike, rol qė ėshtė sa i nevojshėm aq edhe i domosdoshėm nė demokraci.
Tentativa e liderit tė LSI-sė Ilir Meta pėr tė thirrur nė njė tryezė tė pėrbashkėt si Berishėn e PD-sė ashtu edhe Ramėn e PS-sė, shėrbeu si njė lakmues i shpėrfaqjes tė luftės sė egėr dhe tė ashpėr qė zhvillohet mes dy opozitave: asaj tė drejtuar nga "integralistėt" e Metės dhe asaj tė drejtuar nga "separatistėt" e Ramės. Nė kėtė tryezė, mungesa e PS-sė ishte rasti mė flagrant se "trėndafili' dhe "gjembi" nuk mund tė rrijnė nė njė kėrcell, e jo mė nė tė njėjtėn vazo tė sė njėjtės tryezė.
PS-ja, me stilin e saj klasik tė stigmatizimit tė ēdo lloj elementi a partie qė ėshtė ballas, e qė nuk ėshtė nė krah tė saj, nėpėrmjet liderit tė saj latant Pandeli Majko, e konsideroi LSI-nė si "gardhin e jashtėm tė oborrit tė zgjeruar tė mazhorancės qeverisėse".
Njėherazi, partia qė ende ndjen mungesėn e liderit tė saj legjendar Fatos Nano, shpejtoi tė merrte inisiativėn e mbajtjes sė njė tryeze me forcėn kryesore tė pozitės, edhe pse u gjet njė sebep si ai i reformės zgjedhore. Takimi mes PD dhe PS - nė kontrast me takimin mes PD dhe LSI - u zhvillua nė njė status mė tė ulėt pėrfaqėsimi, nė atė mes Sekretarit tė Pėrgjithshėm Majko dhe atė tė Nėnkryetarit tė PD-sė, z.Bamir Topi. Pas kėtij takimi, partitė nė fjalė u deklaruan publikisht se kishin gjetur nė parim gjuhėn e pėrbashkėt pėr tė mos prekur kushtetutėn, dhe se "do tė vazhdonin tė ishin mė shumė bashkėpunuese nė tė ardhmen".
Menjėherė pas kėtij takimi, edhe njeriu qė mban dy kunguj nė njė sqetull, Edi Rama, pėr herė tė parė pas "telenovelės politike Di Stasio", u shpreh me tone tė zbutura se do tė bashkėpunonte nė rrugė ligjore me liderin e PD-sė Sali Berisha. ( Vetėm pak kohė mė parė ishte vetė Rama, qė deklaroi publikisht se takimet me "Saligjin" do t'i zhvillonte vetėm nė dyert e Prokurorisė e Gjykatave, ndėrsa nė tė njėjtėn kohe, kreu i ZP-sė Erion Braēe deklaroi se "heq dorė nga posti i kryeredaktorit tė gazetės "ZP" nėse Rama takohet me Metėn", por Braēe nuk shprehet fare pėr deklarimin e Ramės se "do tė bashkėpunojė me Berishėn" !!!)
Nuk u vonua shumė dhe lideri i LSI-stėve Ilir Meta, duke u shprehur me tone ku nuk fshihej aspak ngjyrimi emiocional i xhelozisė dhe sarkazmės politike, kur deklaroi se... "PS-ja po i lutet PD-sė pėr presidentin e ardhshėm"...
Me kėtė panoramė tė zhvillimit tė politikės opozitare nė Shqipėri, mazhoranca duket qartė se jo vetėm qė ka forcuar pozitat e pozitės, por i ka mbetur nė dorė tė pėrcaktojė edhe se cila ėshtė opozita, tė faktorizojė a defaktorizojė si njėrėn palė ashtu edhe tjetrėn. E kjo situatė ėshtė jo vetėm qesharake, por edhe dramatike, pasi politikės shqiptare i mungon opozitarizmi real, i nevojshėm pėr funksionimin normal tė demokracisė nė Shqipėri. Pėr hir tė vėrtetės, edhe pse PS-ja ka luajtur tė gjithė gurėt pėr tė pėrēarė opozitėn "e djeshme" - me etiketime "konstruktive dhe "destruktive a obstruktive" - opozitat e sotme gjenden nė pozita edhe mė mjerane krahasuar me ato "tė djeshme", pasi janė thuajse inekzistente politikisht pėr t'u pėrballur me pozitėn. Ato janė fort ekzistente vetėm pėr tė luftuar njėra-tjetrėn se kush do tė marrė statusin e opozitės, kush do tė kalojė "ylberin " pas breshėrit tė korrikut, pasi 29 nėntori pėrbashkues rezultoi njė mirazh nė shkretėtirėn e ideve dhe objektivave tė njė opozicioni politik, ndėrsa "Zogu i zi", mė tepėr i ndau se i bashkoi " dy krahėt e sė njėjtės shqiponjė".
Nė kėtė situatė, mazhoranca ėshtė e detyruar tė bėjė edhe opozicionin e vetvetes, aq shumė tė nevojshėm pėr tė luftuar arbitrarizmin dhe vetkėnaqėsinė qė tė jep pushteti nė ēdo vend , qoftė edhe nė atė mė demokratikun. Ajo duhet tė korrigjojė tė djeshmen dhe tė vetkorrigjojė tė sotmen, e detyruar kjo nga rrethanat politike tė mungesės sė opozitarizmit, qė po vetėbojkotohet.
Nė kėtė kontekst, rasti "KRTSH-sė" duket se ėshtė mė pėrgjithėsues. Nėse Rama bojkoton kėtė institucion, atėherė ligjėrisht ėshtė "prefekti" qė e zėvendėson, por nėse Rama bojkoton institucionin e opozitarizmit ( tė cilit i takon ligjėrisht ta kryejė), atėherė me hir e me pahir, opozitarizmi i kalon "ad interim" kryeministrit, pasi Ilir Meta, duke qėnė opozita e opozitės sė (o)pozitės, mbetet thjesht disident politik. E kėsisoj , ky i fundit nuk ka "letra tė rregullta dushku" pėr tė hyrė nė tenderin e hapur pėr njė opozitė tė mbyllur.
Kėsisoj, kėtė lojė "ēil e mbyll" tė opozitarizmit, vetėm Nano duket se do ta zgjidhė...


Shėnim

Vazhdimin e shkrimit "Njė piktor nė Ministrinė e Kulturės" do ta botojmė nė numrin e ardhshėm.

___________________________

15 Janar 2006
___________________________


Princi Leka dhe drejtuesit e PLL, marrin pjesė nė pėrvjetorin e shoqatės "Ēamėria"

Princi Leka: Ēėshtja kombėtare, nė rrugė tė mbarė

Familja Mbretėrore dhe lidershipi i Legalitetit, kanė deklaruar edhe njėherė se ēėshtja ēame ka qenė dhe do tė mbetet detyrim madhor kushtetues, programor dhe moral, nė qėndrimet dhe veprimtarinė politike tė tyre, ēka kurrsesi nuk mund tė reduktohet thjesht nė pjesėmarrjen nė aktivitetet pėrkujtimore tė Shoqatės politiko-atdhetare "Ēamėria"


EDITORIAL

Ēėshtja ēame, e braktisur nga politika

Editorial 

Nga Murat BASHA

Para disa ditėsh, shoqata politiko-atdhetare "Ēamėria", pėrkujtoi 14 vjetorin e themelimit tė saj, dhe me kėtė rast ftoi nė kėtė pėrvjetor tė gjitha partitė dhe shoqatat atdhetare simotra. Por pėr fat tė keq, pjesėmarrja e partive politike linte shumė pėr tė dėshiruar, teksa mungonin pothuajse tė gjitha, pėrveē PLL, qė pėrfaqėsohej nga lidershipi i saj, PR qė pėrfaqėsohej nga kryerepublikani Mediu, si dhe tė ndonjė partie tjetėr tė djathtė.
Si gjithmonė nė kėto raste, nderonin shoqatėn me pjesėmarrjen e tyre edhe pėrfaqėsuesit e Familjes Mbretėrore, personalisht Princi Leka, si edhe pėrfaqėsues tė Oborrit Mbretėror shqiptar, qė sollėn edhe pėrshėndetjen e Mbretit Leka i Parė.
Pavarėsisht ngrohtėsisė sė mesazheve dhe atmosferės sė kėtij pėrvjetori, mungesa e partive politike dėshmon se ēėshtja e drejtė ēame, si pjesė e natyrshme e ēėshtjes sonė kombėtare, nuk bėn pjesė nė axhendėn e partive shqiptare, pėrveēse nė programin dhe idealet e partive tė djathta nacionaliste. Dhe kjo ėshtė tepėr e dhimbshme.
Partitė politike shqiptare dhe mediat tona kozmopolite, gjithmonė kanė mbetur nė fund tė karvanit kur janė trajtuar tė drejtat e shenjta kombėtare tė shqiptarėve tė mbetur jashtė trojeve tona etnike, dhe kėsisoj barra e mbrojtjes sė kėtyre interesave, ka rėnė mbi partitė nacionaliste qė konsiderohen si jashtė mode e anakronike.
Por sapo fragmente tė ēėshtjes sonė kombėtare janė ndėrkombėtarizuar dhe pėr kėtė janė sensibilizuar edhe kanceleritė perėndimore, tė gjithėve u ka dalė gjumi i madh letargjik dhe kanė marrė flamurin e protagonizmit duke bėrė "politikė tė madhe", madje me dimensione panballkanike, kontinentale e globale.
Ky takėm ėshtė i lezeēėm, sepse pėrveē protagonizmit, me veprime indirekte, po duan tė nxjerrin nga bashkėkohėsia partitė nacionaliste dhe tė injorojnė kontributet e tyre, vetėm e vetėm qė tė shiten si partnerė tė Perėndimit demokratik dhe faktorė tė stabilitetit ballkanik e mė gjerė, ndonėse tė gjithė e dinė se faktor paqeje e stabiliteti nuk mund tė jenė frikacakėt qė nuk guxojnė tė trazojnė ujėrat dhe heshtin, por vetėm ata qė dinė tė bėjnė edhe paqen, edhe luftėn, po tė jetė nevoja.
Vrapuesit protagonistė u turrėn tė parėt nė Kosovė, dhe sapo u hap drita jeshile pėr negociatat e pavarėsimit tė Kosovės, dolėn e hartuan rezoluta qė nuk kanė kurrfarė fuqie e vlere, pėrveēse pėr tė shitur pakėz atdhetari, si dhe pėr t'u treguar bashkėkombėsve se "jemi edhe ne", se "jemi gjallė e po digjemi pėr vatanė". Por kur bie fjala pėr ēėshtjen ēame, me gjysmė zėri deklarojnė se "kjo ėshtė thjesht njė ēėshtje pronėsie, qė duhet zgjidhur me mirėkuptim, me frymė bashkėpunimi", etj., ndėrkohė qė kjo ēėshtje ėshtė thellėsisht kombėtare dhe mbetet edhe si detyrim i shteti shqiptar qė rrjedh nga kushtetuta (preambula e saj).
Nuk mund tė jetė thjesht ēėshtje pronash, ēėshtja ēame... Madje ajo nuk mund tė jetė assesi ēėshtje e komunitetit ēam qė banon nė Shqipėri, pasi edhe nėse ndonjė ēami i shkrepet tė shesė pronat e tij tė trashėguara tek grekėt, apo tek shteti grek, pėrfshirė kėtu edhe varret e martirėve e tė tė parėve, kėtė lajthitje nuk duhet ta lejojė vetė shteti shqiptar. Pra kjo do tė thotė se bash ēamėt janė tė fundit qė duhet tė vendosin pėr zgjidhjen e kėtij problemi, pasi duhet tė jenė shqiptarėt e tjerė ata qė, tė parėt, duhet tė pyeten e tė vendosin pėr kėtė ēėshtje, kryesisht.
Nėse do tė bėjmė analogji, e ashtuquajtura e drejtė e serbėve pėr t'u rikthyer nė Kosovė, po mbrohet me forcė nga shteti serb, madje deri aty sa asnjė serb nuk po guxon e nuk mund tė guxojė tė shesė, ta zėmė, tokat e manastireve pseudoserbe e me arkitekturė shqiptare tė Pejės, Deēanit e Jabllanicės, nė tė cilat para vitit 1978 meshohej shqip, pėr shqiptarėt ortodoksė, e qė u shpallėn manastire "serbe" vetėm pas vendimeve tė Kongresit tė Berlinit dhe fuqizimit tė shtetit serb me pėrkrahjen e Rusisė.
Vėnde tė shenjta janė edhe varret e shqiptarėve, tokat dhe shtėpitė e tyre nė Ēamėrinė shqiptare, ku grekėt gjithmonė kanė qenė argatė, qė punonin tokat e pronarėve shqiptarė, pavarėsisht nga rangu shoqėror. Ndaj ēėshtja ēame ėshtė ēėshtje ndėrshtetėrore, zgjidhja e sė cilės fillon nga njohja e shtetėsisė greke, dhe, mė pas, nga heqja e shtetėsisė shqiptare dhėnė nga diktatura e Hoxhės, si shenjė e njohjes shtetėrisht dhe pranimit tė spastrimit etnik nga pseudoshteti grek i pushtuar asokohe nga gjermanėt dhe i pėrfaqėsuar nga aleati i tyre pronazist Napoleon Zerva.
Kur them heqjen e shtetėsisė shqiptare, nuk nėnkuptoj pasojat juridike tė saj, pasi askush nuk do tė guxonte t'u mohonte vėllezėrve ēamė tė drejtat qė kanė nė Shqipėri, por ky akt normativo-ligjor do tė ishte shtysė imponuese pėr shtetin grek dhe Bashkėsinė Ndėrkombėtare pėr njohjen e shtetėsisė greke tė tyre, bashkė me tė gjitha tė drejtat vijuese tė pranuara nga kartat e tė drejtave ndėrkombėtare, tė firmosura si palė nga shteti grek. Dhe kjo do tė thotė qė asnjė pėrjashtim selektiv nuk mund tė bėhet pėr gjoja heqjen e shtetėsisė pėr "kolaboracionistėt" e gjermanėve, pseudofakt tė cilin gjykatat greke nė mbarim tė LDB, nuk mundėn ta "vėrtetonin" mė shumė se kundėr disa qindrave ēamėve shqiptarė.
Ndaj duhen mbėshtetur ēamėt dhe e drejta e tyre kombėtare, jo thjesht pronėsore, nga partitė shqiptare, bashkė me tė drejtėn e riatdhesimit nė trojet stėrgjyshore, ashtu sikundėr Serbia dhe ndėrkombėtarėt kėrkojnė pėr ndoca kriminelė paramilitarė serbė, qė, para se tė kthehen nė Kosovė, kėrkojnė si parakusht amnistinė pėr krimet e luftės dhe genocidit antishqiptar. Dhe kjo do tė thotė se nuk mund tė ketė dy standarde: njė pėr serbėt dhe njė pėr shqiptarėt ēamė, ashtu sikundėr pėrrallisin karamanlisėt dhe papulėt e Greqisė nė takimet diplomatike me pėrfaqėsuesit legjitimė tė shtetit shqiptar.
Ndaj duhen mbėshtetur ēėshtja ēame dhe tė drejtat e tyre, e qė kurrsesi nuk duhet tė mbeten peng i njė Traktati Miqėsie, nė zbatim tė tė cilit do tė duheshin qindra vjet, me ritmin e breshkės, qė grekėt tė pranonin krijimin qoftė edhe tė komisioneve dypalėshe pėr zgjidhjen reciproke tė ēėshtjeve pronėsore.
Ndaj edhe PLL po e pėrkrah ēėshtjen ēame, duke e shndėrruar atė nė pjesė tė detyrimit programor e moral, para tė cilit pjesėmarrja nė aktivitetet e shoqatės "Ēamėria" ėshtė kontribut minimal nė raport me detyrimet kushtetuese e kombėtare, qė tashmė janė braktisur nga politika shqiptare, e cila gjithmonė i ka joshur ēamėt pėr t'u marrė votat, por kurrė nuk i ka pėrkrahur e ndihmuar, ndonėse do tė jetė e para qė do tė marrė sėrish flamurin nė rastin e ndonjė ndėrkombėtarizimi tė mundshėm, duke hyrė nė pazare e duke i injoruar partitė nacionaliste, si tė ishin kundėr zgjidhjeve tė pjesėve e tė sė tėrės ēėshtjes sonė kombėtare, e cila nuk do tė vonojė tė afrojė, nė pėrmbushje tė aspiratės legjitime pėr bashkim kombėtar. 

POLITIKA

Gjykata kushtetuese hapi siparin e drejtėsisė sė vėrtetė

Deklaratė e PLL pėr mediat


Pavarėsisht vullnetit tė vonuar tė Gjykatės kushtetuese pėr shfuqizimin e nenit qė bėn fjalė pėr masėn e kompensimit sipas ligjit Nr. 6290 "Pėr Dėmshpėrblimin Financiar nė Favor tė tė Pėrndjekurve Politikė...", tė miratuar nga ish maxhoranca socialiste, PLL e pėrshėndet kėtė vendim. 
Legalistėt e konsiderojnė vendimin nė fjalė si shprehje e predispozicionit, detyrimit dhe pėrgjegjėsisė ligjore e morale tė Gjykatės kushtetuese ndaj kushtetutės nė aktuale nė fuqi, Kodit Penal, tė Drejtave dhe Lirive tė Njeriut, si dhe kartave respektive ndėrkombėtare, tė nėnshkruara nga shteti shqiptar.
PLL, ndonėse e ndėrgjegjshme pėr paramendimin politik qė shėrbeu si shtysė pėr vendimin e sipėrcituar, e vlerėson atė si njė shuplakė ndaj papėrgjegjshmėrisė sė ish maxhorancės, konceptimit paragjykues klasor dhe aplikimit prej saj tė dy standardeve nė dėmshpėrblimin e kėsaj shtrese konform dispozitave tė Kodit Civil, ndryshe pėr ish tė pėrndjekurit dhe ndryshe pėr ish nomenklaturėn e lartė komuniste dhe ish kryesocialistin Fatos Nano.
PLL tashmė vlerėson se shfuqizimi i kėtij neni ka krijuar tė gjitha hapėsirat ligjore pėr rishqyrtimin nė tėrėsi tė ligjit nė fjalė, pėr amendimin apo edhe miratimin e njė ligji tė ri, pėr njė dėmshpėrblim tė saktė tė viktimave tė diktaturės, sidomos pas shprehjes sė vullnetit pozitiv tė maxhorancės aktuale nė kėtė drejtim, si shprehje e natyrshme e detyrimit politik, juridik dhe moral ndaj shtresesė qė mbajti barrėn e krimeve tė diktaturės.
PLL konsideron se tashmė pėr pėrmirėsimin e kėtij ligji nevojitet bashkėpunimi me pėrfaqėsuesit legjitimė tė shoqatave tė tė Pėrndjekurve, gjė tė cilėn ish maxhoranca as qė denjoi ta bėjė, ndonėse iu ofrua konsulenca e nevojshme.
PLL do tė vazhdojė angazhimin e saj nė mbėshtetje tė shtresės sė ish tė pėrndjekurve, nė pėrmbushje tė detyrimit programor, moral dhe nė respektim tė pėrkatėsisė sė saj nga kjo shtresė, qė jo vetėm ėshtė dėshmia e gjallė e krimeve tė diktaturės, por ėshtė edhe prekursore e idealeve demokratike dhe mbėshtetėsja mė e fuqishme e pluralizmit politik dhe demokracisė parlamentare qė duam tė ndėrtojmė e konsolidojmė.

Zyra e Shtypit e PLL 

 

INTERVISTA

Intervistė e z.Gjergj Thanasi, drejtor i Departamentit tė Marrėdhėniėve Publike tė PLL

Gjergj Thanasi: Duhet njė reformė e thellė nė gjithė administratėn e lartė

Z.Thanasi, cili ėshtė komenti juaj pėr provokacionin e rėndė tė hedhjes nė erė tė njė kryqi tė vendosur nė Bushat tė Shkodrės?
Hedhja nė erė e kryqit ėshtė njė provokacion tipik i organeve tė specializuara tė fqinjėve tanė, me synimin pėr t'u vėnė, shqiptarėve nė pėrgjithėsi, dhe qeverisė Berisha nė veēanti, etiketėn "terroristė islamikė".
Kryqi i Bushatit duhet parė nė njė kuadėr mė tė gjerė, si hallkė e njė zinxhiri ngjarjesh. Kėshtu, nė Ohėr provokohen myslimanėt lokalė, shqiptarė apo turq, pak rėndėsi ka, pėr t'i shtyrė ata drejt radikalizmit islamik, nė mėnyrė qė shovinistėt e Shkupit e tė Beogradit tė dalin si mbrojtės tė qytetėrimit europian, nga shqiptarėt e "egėr", ēuna tezesh apo djem xhaxhallarėsh me Bin Ladenin.
Djallėzori Nano, nė bashkėpunim me vėllain e Majlindės (Ketės), me efiēiencė solli nė vende kyēe, nė Mesihatin islamik shqiptar, njerėz me hipoteka nga e kaluara si "kapje" kosovarėsh, qė donin tė arratiseshin nga parajsa e Enverit, diku nga Librazhdi, apo individė qė nė pėrputhje me akordin Kadri Hazbiu-KGB, viheshin nė shėrbim tė AVO-s pėr tė spiunuar bashkėkombasit e vet studentė, ose patriotė "hungarezė antisovjetikė. Dhe nė kushtet e reja, bėnin fushatė pėr kandidatėt e Fatos Nanos, tė shquar pėr mbylljen e kishave dhe xhamive nė vitin 1967, si njerėz fetarė e muslimanė tė mirė...
Shqiptarėt duhet tė jenė vigjilentė, pėr tė mos shkaktuar asnjė diskordancė me partnerėt euro-atlantikė, veēanėrisht ata amerikanė. Pėr mė tepėt qė kėtij kavalli i bien tė tėrė, qė nga Tadiēi tek Frrok Ēupi, qė nga Boshkovski tek Nano (Mustafaj), qė duan ta nxjerrin kryeministrin e vendit detyrimisht njeri tė Iranit nė Ballkan.
Fatkeqėsisht, ridimensionimi i rolit serbo-sllav nė Ballkan, me trysninė e drejtpėrdrejtė amerikane, e bėn jo tė domosdoshme qė ATSH-ja shqiptare tė ketė pėr drejtor Frrok Ēupin.

Si e komentoni procesin e pavarėsimit tė Kosovės dhe ēėshtjes kombėtare nė pėrgjithėsi nė trojet etnike?
Nė Ballkan po fryn era proshqiptare, tė cilėn nuk mund ta frenojė kush e s'mund ta pengojnė as gazetat qė mbajnė apelativin "shqiptare". Mjafton fakti qė nė paralagjen "Ēair" tė Shkupit do tė ngrihet brenda kėtij viti njė statujė 7 metra e lartė e Skėnderbeut, pikėrisht nė atė zonė ku vetėm pak vite mė parė ishte akt trimėrie tė flisje shqip. 
Kosova e Pavarur, ėshtė ridimensionim i peshės edhe tė vetė Shqipėrisė zyrtare, kėshtuqė, mund tė mos jetė mė e nevojshme qė nė krye tė saj tė jenė kuislingė, me dhe pa mjekėr. Ndoshta, mė nė fund po vjen dita qė edhe Shqipėria tė qeveriset nga burrat, jo nga burrat zonja, pa shtyllė kurrizore, por me llogari bankare nga Limasoli i Qipros nė Ishujt Kaiman, pėrtej Trekėndėshit tė Bermudeve.

Cili ėshtė vlerėsimi juaj pėr disa hapa reformatorė tė ndėrmarrė nga qeveria e z.Berisha, sidomos nė tatime e dogana?
Fatkeqėsisht, nė korrik do tė jepet hesap pėr mbledhjen e taksave e tatimeve, pėrballė FMN-sė dhe BB-sė. Gjendja nuk ėshtė rozė. Ka vetėm njė ulje tė vogėl tė rryshfetit tė rrjepur nga biznesi, nga hidra me shumė kokė e doganė-tatimeve dhe asgjė tjetėr. Siē duket, kryeministri Berisha nuk ka gjetur personin e duhur pėr tė pastruar hauret e Avgjisė, ku kanė mbaruar punė pėr 8 vjet socialistėt. 
Partnerėt perėndimorė mund t'i mirėkuptojnė doganierėt dhe tatimorėt, tė cilėt marrin njė rryshfet modest prej 10 mijė eurosh nė muaj, por nuk mund tė imagjinojnė sesi njė nėpunės i tillė shteti, me dy vjet punė bėn njė investim prej 2 milionė dollarėsh, nė tulla llaē, pajisje, vlerė trualli etj.. 
Pra, investime tė tilla tė bėra nga Kakavija nė Tiranė tregojnė se administrata doganore-tatimore ka nė pėrbėrje jo vetėm rryshfetxhinj tė thjeshtė, por edhe trafikantė rajonalė me lidhje politike me tė majtėn e kriminalizuar, nga Salaria tek Bashkia e Tiranės. T'i heqėsh nga puna pėr shkelje tė Kodit Etik ėshtė nder, sepse kėta shkelės tė ligjit me famė rajonale i bėn tė "pėrndjekur politikė". Ndėr kėtė organizatė kriminale tė mbuluar nga qyrku i nėpunėsisė shtetėrore, korrieri (mule) i kapur me heroinė pranė Janinės ėshtė ndoshta nė shkallėt tė ulta tė hierarkisė. Sa i pėrket thyerjes sė monopoleve, premtim i kahershėm i mazhorancės, nuk ėshtė bėrė asgjė. Nėse do marrim nė shqyrtim statistikat import -eksport tė dhjetorit, nė firmat importuese tė kafesė, karburanteve, cigareve, sheqerit, orizit, duralit, hekurit, birrės etj., nuk kemi asnjė firmė tė re qė tė ketė mė shumė se 3% tė tregut, pėrveē anėtarėve tė vjetėr socialistė tė klubit tė monopoleve dhe oligopoleve. Nė sektorin e magazinave doganore, pėrsėri tė njėjtėt njerėz tė lidhur me hierarkinė Nano - Ruēi - Rama - Koēi - Poēi, vazhdojnė tė nxjerrin superfitime, kurse vetėm njė kontroll i pėrciptė me minimumin e profesionalizmit, veēanėrisht pėr tranzitimet e karburanteve dhe kafesė nga Durrėsi drejt Kosovės, do tė nxirrte njė evazion vjetor prej mbi 20 milion eurosh, tė cilat do tė mjaftonin pėr njėzet milion kilometra rrugė nga Durrėsi nė drejtim tė Prizrenit, edhe sikur ndėrtimin ta kryente ndonjė nga firmat hajduto-preferenciale tė Edi Ramės. Asnjė kontroll nuk ėshtė bėrė nė kėto vrima tė zeza tė fiskut socialist, pėrkundrazi, administrata doganore dhe deri diku ajo tatimore, ėshtė bėrė objekt barceletash tallėse nė mjediset rozė, pėr kapjen e 5 shisheve spumante tepėr nė bagazhin e refugjatėve qė vinin pėr festa nė shtėpi, apo nė gjobitjet e njė dyqanxhiu te "Myslym Shyri" se s'kishte kasė dyqani. 
Nė vitin 1996, monopolin e kishte firma "AKA" me pronar njė Angjel, nė vitin 2006 e ka Banana-Frut shpk, me pronar pėrsėri njė Angjel. Ku ėshtė premtimi pėr ērrėnjosjen e monopoleve? Mjafton njė kontroll i kryqėzuar si ai qė aplikon roja e financės me doganat italiane, pėr tė bėrė kthimin nė buxhet tė dhjetėra e dhjetėra milionė eurove, si rrjedhim, pėr t'u ballafaquar ballėhapur me FMN-nė nė korrik.
Partnerėt, veēanėrisht ata tė pėrtej Atlantikut nuk mund t'ia falin qeverisė Berisha qė nėpunės tė lartė tė Drejtorisė sė Doganave, tė jenė bashkėpronarė nė hije tė agjensive doganore, qė ndėr tė tjera mbulojnė edhe konteinerėt, qė sjellin tranzit kokainėn latino-amerikane nė Shqipėri nga portet e Gadishullit Iberik. DEA dha kontribut thelbėsor nė largimin e butė nga pushtetit tė Nano-Noriegės ballkanik.
Nuk mund tė pritet qėndrim tolerant ndaj administratės Berisha vetėm pėr faktin se janė tė ndershėm, por baronėt e drogės u kalojnė topin ndėr shalė, se nė vende kyēe janė punėsuar njerėz baballėkė, qė ua ha sorra qurrat nė hundė.

Ka mjaft diskutime rreth efektivitetit tė forcave tė rendit e tė sigurisė. Cila ėshtė pėrshtypja juaj rreth kėtyre pikave nevralgjike tė shtetit?
Gazeta "ZP", me kryeredaktor tė parė shokun Enver, e kryeredaktor tė fundit shokun Erion, njė autogol kėrpi tė ministrit Olldashi, e fryu dhe e bėri tra. Normal, mospastrimi i bash-komisarėve tė kuq, bashkėpronarė tė linjave kryesore tė trafikut, do tė sjellė edhe dėshtime. Ėshtė turp i madh pėr administratėn Berisha (polici-penitenciare, polici-shteti) qė trafikantė tė mbyllur nė burg, tė drejtojnė kontrabandėn rajonale me celularė nga biruca. Kur janė tek 313-ta pėrdorin AMC, e kur kalojnė nė Vaqarr, komandojnė me Vodafone.
Partnerėt ndėrkombėtarė bėhen ekstremisht dyshues kur bosėt e importit tė sheqerit aktivizojnė linjat e vjetra tė vitit 1995 tė importimit tė sheqerit, ndėr tė tjera edhe nėpėrmjet njė firme nga Birmingami i Anglisė, e cila ndonėse nėn survejimin e Degės Speciale Britanike dhe NCIS-sė, pėrsėri tenton tė pėrdorė krahun e armatosur tė Nanos dhe tė Ramės, pėr tė trafikuar edhe materiale strategjike. Pėr gjėra tė tilla, injoranca nuk ėshtė argument. Pėr gjėra tė tilla nuk paguajnė gardianėt apo doktorėt e burgjeve qė fusin celularė e "jericho" pėr tė burgosurit VIP, nuk paguajnė as drejtorėt e pėrgjithshėm, madje as anėtarėt e kabinetit. Paguan gjithė populli shqiptar.
Njė rast analog ėshtė edhe hajduti i 2KR-sė denoncuar me kurajo nga z.Gjana, i cili i mban krahun e firmės "geothemica eteria" e menaxhuar nga pensionistė tė EYP-it, nė dėm tė Firmės "Azrom LTD", e menaxhuar nga veteranė tė "Shin bet"-it hebre.
Nė kėtė rast nuk bėhet fjalė thjesht pėr tė vjedhur paratė e japonezėve, prandaj dhe impakti i veprimit kurajoz tė Ministrit nė fjalė, ėshtė kombėtar dhe jo thjesht njė hajdut mė shumė qė shkon tė takojė vartėsit e z.Sollaku.
Siē thonė anglezėt, "veprimet flasin me zė mė tė lartė sesa fjalėt". Kriminelėt u druhen veprimeve shumė mė tepėr sesa fjalėve. Kurse vendim-marrėsit nuk duhen tė kenė frikė nga stihia zėpė-rse, se po kthehen kolonelėt e 97-ės, e nuk duhet tė kenė frikė tė emėrojnė nė poste kyēe tė policisė shqiptare malokė nga veriu, tė cilėt kanė shkollimin e nevojshėm policor, dashurinė pėr Shqipėrinė ēertifikuar me gjak plumbash Buzan-cėrriku dhe ekspertizėn e nevojshme pėr tė zhbjerrė kriminalitettin deri nė nivelin e tretė, aty ku takohet me politikėn.
Met Bozat dhe Zan Caushėt duhet ta kuptojnė se nė tė gdhirė tė 4 korrikut kanė rėnė nga pushteti, duan apo s'duan ata, dhe "kuajt e Trojės" qė hanė akoma tėrshėrė nė grazhdet e kryeministrisė, pak mund t'i ndihmojnė. Ka ardhur koha tė pėrdoret pėr tė mirėn e Shqipėrisė shkollimi, trainimi, ekspertiza, eksperienca, qėndrueshmėria dhe ndershmėria e kolonel Koliqėve.
Socialistėt banditė dhe banditėt socialistė duhet ta kuptojnė se kjo pranverė do tė jetė e vėshtirė pėr ta, por nuk ka problem, burgu pėr burrat ėshtė...
Intervistoi: Zamir Gjurgji


KOMENTE

Mafia shqiptare, togat e zeza dhe uniformat blu

Nga Zamir GJURGJI

Deklarimet e prera dhe tė qarta tė prokurorit italian z.Mandoi se "mafia shqiptare nuk ėshtė mė njė formacion virtual, por se ajo ėshtė shumė e pranishme nė aktivitetin e saj kriminal edhe nė brigjet e pėrtej Adriatikut", kanė shkaktuar njė furtunė "7 ballėshe" nė det tė hapur.
Njėherazi, njė lajm tjetėr i hidhur vjen nga institucionet europiane, barometri i tė cilave e rendit Shqipėrinė si njė nga vendet mė tė papreferuara pėr t'u integruar sa mė shpejt nė kontinentin "plak".
Me njė stad kaq tė lartė tė krimit tė organizuar, e mė njė shkallė kaq tė lartė tė korrupsionit tė togave tė zeza, integrimi nė Europė mbetet realisht njė "pėrrallė nga e kaluara".
Njė analizė mė e vėmendshme e klimės sė disfavorshme pėr shqiptarėt - pėr tė qenė krahas kombeve tė zhvilluara - do tė na bėnte me dije se ėshtė vetė politika e Athinės zyrtare, ajo e cila po siglon ēdo lloj "debie" nė regjistrin themeltar tė "kontabilitetit" tė Brukselit zyrtar.
Duke qenė kėshilltarė direktė tė qeveritarėve shqiptarė, gjatė 8 viteve nė radhė, si nė drejtėsi ashtu edhe nė ekonomi, etj., grekėt ia kanė arritur qė tė gjithė dėshtimet e shqiptarėve t'i stimulojnė, t'i afishojnė dhe t'i trumbetojnė si "dėshtim vetėm tė shqiptarėve", ndaj tė cilėve nuk duhet treguar interes se mund tė jenė popull i civilizuar. Dhe, kėsaj gjėje ia kanė dalė mbanė deri mė tash.
Tė jesh pjesė integrale e gjyqėsorit nė Shqipėri, duhet patjetėr tė kesh kryer shkollimin me bursat e Kokalisit; tė jesh biznesmen i fuqishėm, duhet patjetėr qė tė ngresh sipėrmarrje me bashkėpronarė biznesmenėt grekė. Tė jesh kryeministėr afat-gjatė nė Shqipėri, duhet me patjetėr tė shijosh buzuqin dhe metaksanė greke, tė jesh i pėrkėdheluri i medias, duhet domosdoshmėrisht tė shprehėsh simpati pėr kulturėn helenike dhe antipati pėr traditėn kulturore shqiptare. Tė jesh historian i spikatur nė Shqipėri, duhet medoemos tė rishkruash historinė pėr "dy popujt miq"; tė vish nė pushtet, duhet qė tė pėrkėdhelėsh PBDNJ-nė, dhe, tė qendrosh gjatė nė tė (nė pushtet), duhet tė kryesh ritet "e kultit tė individit" para rasos sė zezė sė anti-shqiptarit Anastas Janullatos. E, mbi tė gjitha, tė jesh jetėgjatė nė pushtet, duhet ta kesh fort keq me Ankaranė zyrtare, "ta mbash mirė" me Romėn, por "t'i bėsh mirė" vetėm Athinės. Ndryshe, rrota e pushtetit sillet si nė vitin 1997.
Mbi kėtė shtrat ideologjik e shpirtėror zhvillohet edhe lufta ndaj krimit tė organizuar dhe degjenerimit tė sistemit tė drejtėsisė.
Pėr tė mbajtur nė kėtė gjendje apatike sistemin politik nė Shqipėri, opozita aktuale po pėrdor tė gjitha mjetet qė tė mos i hapen petėt lakrorit. Nė kėtė kontekst mund tė kuptohet edhe lufta e paprinciptė e tė kryekorruptuarit Edi Rama ndaj qėndrimeve juridike e parimore tė Ministrit tė Transporteve Lulėzim Basha, mund tė deshifrohet edhe "trimėria" e "njeriut qė qesh" Pandeli Majko nė mbrojtje tė skalioneve grekofone e grekofile qė operojnė ende nė Kėshillin e Lartė tė (Ē)Drejtėsisė, mund tė kuptohen edhe shashkat tymuese tė kokėrruarit tė Fierit nė mars 1997, "katarsistit" Petro Koēi, mund tė kuptohet edhe pompoziteti i "shėn shkatėrrimit" mediatik Nikollė Lesi (asokohe Shesheli i radikalėve serbė kėrkonte publikisht llogari nė parlamentin serb se ku kishin shkuar 17 milion dollarėt e investuar pėr tė shkatėrruar Shqipėrinė), mund tė kuptohet edhe loja "hapa-dollapa" e Dules me Karamanlisin dhe Stefanopullosin, mund tė kuptohen e ē'mund tė kuptohen... sillogjet e denoncuara nga Bashkim Gazidede nė Parlament... asokohe kur robinhudi Zani Ēaushi, pasi "u linte shėndenė" burgjeve greke, bėhej kryetari de facto i Shtetit shqiptar, e pozonte kryelartė "gropėn nė gjoks" para Romano Prodit tė shastisur nga situata e krijuar, ku gėlonin mediat e shumta greke.
Deklarimet e Mandoit duket se i kanė shkundur pak nga "lavdia" kapuēonėt e zinj e vitit 1997, tė ringjitur 9 vjet mė pas nė podiumin e Zogut tė Zi, pasi tashmė socialistėt shohin vetveten si nė skaner. Qėndrimi i tij (i Mandoit), duket qartė se i jep tė drejtė ministrit tė Brendshėm, Sokol Olldashi, i cili nuk po stepet aspak nga kėrcėnimet qė i vijnė atij dhe uniformave blu nga krahėt dhe sqetullat e Edi Ramės, dhe pengesat e panumėrta qė i krijohen nga zyrat e Theodhori Sollakut. 
E gjej me vend tė citoj njė shprehje tė goditur tė z.Gjergj Thanasi, kur thotė se... "nyja gordiane nuk zgjidhet, por pritet", pasi ky ėshtė qėndrimi edhe i z.Mandoi, kur thotė se "pasuritė e mafiozėve shqiptarė duhet tė sekuestrohen".
Edhe pse prokurori Sollaku ėshtė njė nga personat qė i di mirė fijet e krimit - pasi ėshtė ai vetė qė i ka "lidhur gonxhe" ato - z.Olldashi gėzon jo vetėm aftėsi profesionale, por njėherazi edhe reputacion tė lartė moral pėr t'u shkuar punėve deri nė fund. Vlen tė merret nė konsideratė edhe eksperienca e luftės ndaj mafies siēiliane, e cila edhe pse luftohej dhėmb pėr dhėmb nga "karabinieria", mbrohej e tradhtohej nga "celularėt e prokurorėve", paēka se kėta tė fundit, kur gjendeshin para faktit tė kryer - nė mė tė shumtėn e rasteve - e kthenin pistoletėn nga vetja...
Vetėm atėherė integrimi i Shqipėrisė nė Europė, nuk kalon (lexo: ndalon) nga Athina.



Opinione

Gjykata e Hagės vė nė vend nderin e Luftės sė Kosovės


Propaganda serbe, duke kurdisur akuza false dhe tė montuara me qėllim politik, ka paditur padrejtėsisht luftėtarėt e UĒK-sė, duke shpresuar qė me kėtė padi tė ngritur, tė akuzojė gjithė kosovarėt si kriminelė lufte. 
Me njė demagogji tė shtirur si pro-perėndimore, serbėt hiqen sikur nuk dijnė tė dallojnė llojet e luftėrave tė drejta me ato tė padrejta, duke u shfaqur si komb i gjoja i qytetėruar, tė cilit i takon me ēdo kusht tė integrohet sa mė parė nė familjen europiane. Ata nuk duan tė pranojnė qė kjo liri e fituar nė Kosovė, ėshtė meritė e popullit tė Kosovės, edhe pse e paguar me ēmim tė lartė. 
Edhe Gjykata e Hagės ka vėrtetuar me fakte juridike se luftėtarėt e UĒK-sė nuk janė kriminelė lufte, por pėrkundrazi, i bėn me dije institucioneve relevante europiane, se kėta liderė janė tė pafajshėn dhe se kanė luftuar pėr njė kauzė tė drejtė. 
Nga ana tjetėr, serbėt, me strategjitė e tyre djallėzore, bėjnė ēmos pėr tė penguar Qeverinė e Kosovės tė realizojė aspiratat e saj tė shpallura publikisht e botėrisht, duke thurrur intriga dhe komplote tė panumėrta.
Me tė drejtė shqiptarėt e Kosovės kėrkojnė Pavarėsinė, mbėshtetur nė tė drejtėn ndėrkombėtare tė vetė-vendosjes, pėr tė qenė tė lirė, e pėr tė ecur me nder e dinjitet krahas me popujt e tjerė perėndimorė.
Qeveria e Beogradit ende nuk e pranon se tashmė Kosova, de facto, ėshtė jashtė juridiksionit tė saj. Edhe pėr republikat e tjera qė ishin nėn Jugosllavi, serbėt nuk pranuan pavarėsinė e tyre, por megjithatė, ato (republikat) sot janė tė pavarura nga Beogradi.
Kjo ėndėrr e kahershme e kosovarėve, u bė realitet dhe duhet tė mbrohet me tė gjitha mjetet politike e diplomatike qė ka nė dispozicion Tirana zyrtare.
Evropa tashmė ėshtė e ndergjegjėsuar pėr padrejtėsitė e bėra ndaj shqiptarėve dhe duket se po tregon vullnetin e duhur qė t'i shkojė deri nė fund problemeve tė akumuluara me kohė. 
I gjithė opinioni ndėrkombėtar, tashmė ėshtė i bindur se Kosova duhet tė jetė njė shtet i lirė dhe i pavarur, ēka do tė sillte stabilitet politik nė rajonin e trazuar tė Ballkanit.
Nė shqiptarėt, shpresojmė dhe urojmė qė kjo ditė tė vijė sa mė parė, ndėrsa serbėt do tė jenė tė detyruar ta pranojnė edhe kėtė fakt tė kryer, edhe pse ėshtė jashtė dėshirave dhe orekseve tė tyre tė fryra.
E drejta vonon, por nuk harron - thotė populli.

Ing.Apollon Muhaxhiri
Sekretar i shoqatės "Tė Moshuarit e vetmuar tė Shqipėrisė"

 

ANALIZA

Shpėrbėrja e Jugosllavisė, Perėndimi dhe shqiptarėt

"Pėrplasja e Qytetėrimeve" dhe shovinistėt serbė

Nga Astrit KOLA


(Vijon nga numri i kaluar)

Akademiku Terziē, me arrogancė dhe mendjemadhėsi karakteristike serbe, duke iu referuar rėndėsisė sė veprės shkencore tė Danilevskit, Spenglerit dhe Tojnbit, dedikuar marrėdhėnive ndėrkombėtare dhe zhvillimit tė shoqėrisė njerėzore nė Evropė e mė gjerė, nė vend qė tė trajtojė thelbin e veprės sė tyre, sipas tė cilit luftėrat dhe kolonizimet janė armiqtė mė tė mėdhenj tė paqes, zhvillimit dhe shoqėrive tė qytetėruara, e redukton rėndėsinė e veprės sė tyre thjesht nė kontribute metodologjike e didaktiko-shkencore, kur deklaron se "Megjithėse disa nga konceptet e tyre teorike burojnė nga refleksione jashtė shkencės historike, ata padyshim qė i kontribuan jo vetėm nxitjes, por edhe zhvillimit tė teorive shkencore dhe metodologjisė sė shkencave historike".
Nė vijim Terziē kalon nė tautologji idioteske, teksa tezat e tij historiciste i mbath me pseudoargumentin se "Shkenca e historisė, nė sensin modern, pėrmban rėndėsinė e hapjes sė rrugėve tė reja, qė pėr nga gjerėsia dhe universaliteti japin parakushtet mė favorizuese pėr zhvillimin e disiplinave tė tjera shkencore, sepse secili prej tyre ka njė thelb historik".
Dhe mė poshtė, nė vazhdėn e "argumentimit" tė teorisė sė tij "Rreth pėrplasjeve apo konfliktit tė qytetėrimeve nė Ballkan", Terziē qėllimisht i largohet thelbit tė konflikteve ndėrballkanike, teksa i redukton kėto konflikte thjesht nė rezultate tė konfrontimeve me natyrė religjioze dhe, duke e kaluar arbitrarisht peshėn specifike tė kontributeve qytetėruese vetėm tek fetė e krishtera, me ēka synon tė vėrtetojė se kombi i tij serb, i krishterė, kur ėshtė konfrontuar me tė tjerėt (nėnkupto shqiptarėt jo tė krishterė), i ka ndihur qytetėrimit, ēka sipas tij, i jep tė drejtėn tė reflektojė mbi ngjarjet historike nė kėtė frymė. Ndaj ai deklaron me mėndjelehtėsi se "Qė nga Shėn Agustini e deri tek Samuel Hantingtoni (duke iu referuar vetėm Epokės sė Krishterė tė historisė sė botės), pėrpjekjet e drejta shkencėrisht dhe tė natyrshme, janė fokusuar mbi reflektimin universal tė ngjarjeve historike dhe se koncepti i qytetėrimit nė sensin bashkėkohor tė fjalės, ėshtė shfaqur nė shekullin 18, shekull qė jep njė vizion tė "shoqėrisė civile dhe optimiste"...
Por ai bėn sikur harron, ose kur qėllimisht anashkalon maksimėn e famshme tė historianit frėng Konkorde, sipas tė cilit "Shekulli i 18 ishte mrekullia shekullore e iluminizmit, teksa bėri tė besohej gjithnjė e mė shumė se luftėrat pushtuese dhe kolonizimet, si dhe politikat e forcės sė mė tė mėdhenjve kundėr tė vegjėlve, nuk do tė mundin dot tė fshehin skllavėrinė dhe mjerimin e popujve tė pushtuar dhe kolonizuar".
Nuk ėshtė aspak e vėrtetė se Danilevski, Spengleri and Tojnbi, e shikojnė qytetėrimin thjesht si njė unitet thelbėsor historik (sikundėr deklaron Terziē), e qė tek Danilevski theksohet si "tipologjia historiko-kulturore"; se tek Spengleri "kultura zė vėndin primar ndėr katalizatorėt e qytetėrimit dhe jo demaskimi i kolonizimeve...", ndėrsa Tojnbi na i jepkėrka vend qendror religjionit nė konceptin e tij historiko-filozofik, duke flakur atė qė nuk ėshtė kriter i mjaftueshėm pėr pėrcaktimin e njė kufiri ndarės midis qytetėrimeve.
Dhe nuk mund tė jetė kėshtu pėrderisa njėri ndėr historianėt mė tė mėdhenj botėrorė, francezi Fernand Breudel, nė studimin e tij tė shkėlqyer "Historia e qytetėrimeve: E kaluara shpjegon tė tashmen", me qytetėrim nuk nėnkupton aspak thjesht "tendencėn e karakteristikave kulturore tė fenomeneve qė rrokin tėrėsinė e jetės", dhe se kjo tendencė, "krahas konceptit tradicional tė historisė, pėrfshin historitė specifike - historinė e gjuhės, letėrsisė, historinė e shkencės, artit, historinė e ligjit dhe tė sė drejtės, atė tė traditave, teknologjisė, besimeve, feve, jetėn e pėrditshme", sikundėr pretendon Terziē.
Nė kėtė vepėr, Breudel ka realizuar saktėsisht autopsinė e historisė sė kombeve si histori e pėrgjakshme pushtimesh, luftėrash dhe aventurash tė ēmendura qė e kanė frenuar zhvillimin dhe kanė rrezikuar madje dhe ekzistencėn e shoqėrisė njerėzore, e ku padyshim qė komponentja kulturore ishte ndėr vektorėt kryesorė tė zhvillimit. Por kjo vetėm sa i takon disa prej konkluzioneve tė pjesshme tė kėtij autori nė fund tė veprės sė tij, qė dominohet jo nga interpretimi historicist, por nga shpalosja e fakteve kokėforta historike e shkencore, qė tingėllojnė tragjike, dramatike dhe tė dhimbshme.
Shkėputja nga konteksti i citimeve spekullative nga Terziē, nuk e ndihmon atė tė pėrligjė kombin serb dhe gjoja kontributet e tij pėr qytetėrimin, me argumenta pseudohistoriciste.
Pastaj Terziē e nxjerr kokėn teksa fetishizon qytetėrimin e njė kombi aleat e proserb ortodoks, atij grek, teksa thekson se "... qytetėrimi Ortodoks (ose Krishtėrimi Lindor) dhe qytetėrimi i Krishterė Perėndimor, janė shartuar me qytetėrimin Helen, prej nga edhe rrjedhin drejtpėrsėdrejti si pasardhės dhe trashėgimtarė. Gjė qė nuk ėshtė aspak e vėrtetė, sepse, sėpari, Ortodoksia dhe Katolicizmi nuk janė shartesa, por janė dy pjesė tė njė trungu tė ndarė me sebepe doktrinare teologjike, por nė thelb janė ndarje politike pėr zona influence, pas shpėrbėrjes sė Perandorisė sė famshme Romake, nė Perandoritė e Lindjes dhe tė Perėndimit, ndarje e cila u projektua teorikisht nė Shizmėn e Krishtėrimit. Vetė fakti qė Ortodoksia edhe sot pėrdoret si instrument politik pėr ndikime dhe aleanca politike tė shteteve ortodokse, madje shpesh dhe nė shumicėn e rasteve, nė kundėrshtim me interesat dhe aleancat e shteteve tė kombėve tė krishtera, e hedh poshtė totalisht tezėn e Terziēit.
Qytetėrimi Perėndimor nuk mund tė quhet pasardhės i Qytetėrimit Helen, nė asnjė aspekt, pėrveēse nė atė kohor, pra qė vjen nė kohė pak pas tė parit, nėse do tė pėrmendim paraardhėsit gjenialė dhe frymėzuesit e tė parit: Qytetėrimet egjiptiane dhe ato Mesopotamike e Asiro-babilonase. Dhe kjo sepse Terziē ka harruar se Qytetėrimi Romak dhe ai Ilir, janė tė njejtė nė moshė, nė mos paksa mė tė vonė se Qytetėrimi grek, i cili i rivalizon ata fort, thjesht nė rrafshin kulturor e filozofik, dhe aspak nė atė ekonomik, shtetėror, e deri nė atė tė rrafshit organizativ shumė-shtetėror, sikundėr ėshtė ngrehina gjeniale e Perandorisė sė pėrbotshme Romake, nė tė cilėn Qytetėrimi ilir ishte arkitrau kryesor.
Kėto qytetėrime, pra ato ilirike e romanike, nuk mund tė konsiderohen aq lehtė si trashėgimtarė tė Qytetėrimit helen, sikundėr pretendon Terziē, sepse pavarėsisht nga huazimet dhe pėrftimet e natyrshme me sens zhvillimin, trashėgimtarė tė drejtpėrdrejtė tė kėtij qytetėrimi lipsej tė ishin grekėt e sotėm, qė mė tepėr ngjajnė me evgjitė ekstraplanetarė, sesa si pasardhės tė atij Qytetėrimi tė lavdishėm qė ata e pretendojnė si qytetėrim gjenial e tė paarritshėm tė "stėrgjyshėrve" tė lashtė.
Por kėtė spekullim trashanik, Terziē e pėrdor si trampolinė pėr tė kaluar tė qaravitjen e mėposhtme, qė ka tė bėjė me injorimin qė Perėndimi u bėn pėrpjekjeve tė terziēėve serbė e grekė, pėr t'i bėrė ata pjestarė nė ndarjen e vlerave tė mėdha e tė qenėsishme, nė vendim-marrjet dhe projektet madhore tė zhvillimit. Ndaj Terziē me dėshpėrim deklaron se "... nė kohėn tonė vėrehet njė frymėzim perėndimorist, pėr ta reduktuar konceptin e Europės vetėm nė njė pjesė tė saj, ose, mė saktė, vetėm nė njė qerthull kulturor. Kjo shihet qė nga titulli i dokumentit 'Pėr Europėn e Kulturės', i programit tė Konferencės me tė njėjtin titull, me autor studiuesin gjerman Manfred Buhr".
Pastaj Terziē kalon nė sulm tė hapur ndaj Perėndimit, kur nėnvizon se "Fatkeqėsisht, pas njė vėshtrimi kritik tė luftėrave ndėrballkanike, shtrirė nė kohė, veēanėrisht referuar raporteve dhe traditave kulturore Ortodokse (kryesisht referuar serbėve), nė Perėndim janė ringjallur disa paragjykime dhe klishe tė vjetra".
Pastaj, nga rrafshi i ngushtė serb, Terziē kėrkon nė ndihmė Ortodoksinė pėr tė pėrligjur injorimin qė Perėndimi i bėn sipas tij Ortodoksisė, teksa thekson se "Argumentat qytetėrues janė instrumentalizuar politikisht. Ai shkruan se "Shpesh 'bizantinėt' dhe pikėtakimet e qytetėrimit bizantin me atė Europian, interpretohen dhe 'harrohen' me keqdashje, duke anashkaluar vlerėsimin e Filip Gerard se epoka bizantine ka qenė 'njėra nga mė magjepsėset dhe mė ndikueset nė historinė e njerėzimit' dhe njė urė lidhėse midis kulturės klasike, humanizmit dhe Rilindjes, qė janė themelet e Europės bashkėkohore".
Pastaj, me njė "gjetje" tė marrė allaserbe, dhe me anė tė instrumentit tė tij tė preferuar historicist, Terziē, duke iu referuar, gjoja literalisht, njė historiani slloven, tė cilit nuk ia pėrmend emrin, e qė sipas tij qėnkesh profesor nė Universitetin e Padova-s, citon qė ai tė paskėsh thėnė se "... disintegrimi i Jugosllavisė ėshtė shkaktuar nga paaftėsia pėr tė vendosur dialogun midis serbėve dhe sllovenėve, thėnė ndryshe midis Europės Lindore dhe asaj Qendrore(!!!)".
Pastaj, me njė kapėrcim pindarik, Terziē thėrret nė ndihmė idhullin e tij Samuel Hantingtonin dhe teorinė e tij tė Pėrplasjes sė Qytetėrimeve, i cili na paskėrka konstatuar se "Lufta e Bosnjes shėnoi njė tjetėr episod tė pėrgjakshėm nė vazhdimin e konfliktit midis qytetėrimeve, konflikt midis forcave tė Ortodoksisė, Islamit dhe Perėndimit". Dhe duke u munduar ta pėrdorė Hantingtonin, nga frika pėr tė mos e keqpėrdorur dhe keqinterpretuar, Terziē vijon se "... me kėtė tė fundit, pra me Perėndimin, Hantingtoni nuk thotė se nėnkupton Krishtėrimin Perėndimor ose Katolicizmin Roman...".
Nė vazhdėn e synimit pėr tė justifikuar pėrdorimin e tezės sė Hantingtonit si instrument analize dhe zgjidhjesh pėr ngatėrresat ballkanike, Terziē deklaron se "Zgjedhja e objektit tė diskutimit 'Pėrplasje apo konflikt qytetėrimesh nė Ballkan', buron nga synimi pėr t'i kontribuar pastrimit tė thellė tė udhėkryqeve dhe ngatėrresave komplekse ballkanike dhe ē'tensionimit tė situatės sė marrėdhėnieve tė acaruara ndėrmjet kėtyre qytetėrimeve", por ai nuk na thotė se si (!!!), ndonėse nga tezat dhe autorėt qė sjell nė citim, ai i njeh vetes aftėsi tė mėdha kulturologjike.
Edhe akademiku Milorad Ekmeēiē, nė trajtesėn "Pėrplasje e qytetėrimeve apo sistem i ri global i Fuqive tė Mėdha?", mundohet tė modifikojė teorinė e Hantingtonit dhe tė shprehė mllefin e tij kundėr Fuqive tė Mėdha, pėr gjoja padrejtėsitė qė i kanė bėrė kombit serb, teksa pėrpiqet, (ndonėse pėr hir tė sė vėrtetės duhet theksuar se nuk ėshtė i vetmi), tė bėjė pėrpjekje pėr trajtimin e lidhjeve dhe afėrsisė konceptuale midis "Balancės sė Fuqive" dhe "Pėrplasjes sė Qytetėrimeve", ku, sipas tij, "analiza dhe referimi tek Lufta e Ftohtė ka rritur emergjencėn e njė grupi Fuqish tė Mėdha pėr zėvendėsimin e balancės sė dikurshme tė dy superfuqive, me njė raport tė ri forcash midis tyre". 
Qasja e kėtyre tezave, tė afėrme por edhe tė dallueshme, nuk sjell asgjė tė re nė sensin teorik dhe politologjik, megjithėse teoria e famshme e "Equilibrium politico" (iniciuar me Marrėveshjen e Paqes sė Lodit tė vitit 1452 nė Itali), nė shekujt pasardhės u pėrhap nė mbarė Europėn Perėndimore, duke njohur ndryshime nė vitet 1648, 1713, 1815, 1919, 1945 dhe 1991.
Tashmė ėshtė bėrė gjithashtu e njohur se Johann L. Kluber, nė veprėn "Gjeneza dhe zhvillimi modern i Europės", botuar afro dy shekuj mė parė, nė vitin 1819, vlerėson se "... pėrveē fuqisė ushtarake dhe zgjerimit tė shtrirjes sė popullatės, tė gjitha burimet e fuqizimit tė kombit mund tė shtohen, dhe se gjatė pesė shekujve tė fundit, zhvillimi i qytetėrimit, gradualisht, evidentoi faktorėt primarė sipas tė cilėve janė klasifikuar kombet". 
Pikėrisht njėrin nga burimet kryesore, atė territorial, kanė pėrdorur serbėt dhe grekėt kundėr shqiptarėve, pėr t'i superuar ata, pėr t'i asimiluar, pėr tė mbijetuar dhe pėr t'u zhvilluar vetė. Pra, thjesht kėrkesat dhe luftėrat pėr Hapėsira jetike, bashkė me tendencat aneksioniste, kanė qenė zemreku qė kurdisi luftėrat dhe konfliktet e pėrgjakshme nė Ballkan, sidomos dy shekujt e fundit. 
Tojnbi i madh, nė renditje tė shkaqeve tė "Pėrplasjes sė qytetėrimeve", qė nė fillesėn e kėsaj teorie, ka pėrkufizuar se fuqia dhe rėndėsia e njė kombi janė nė raport tė drejtė me madhėsinė e qytetėrimit dhe dinjitetit tė tij e tė qytetarėve tė tij. Tojnbi gjithashtu, gjatė shtjellimit tė argumenteve tė tij kundėr tendencave pėr Pėrplasjen e Qytetėrimeve, zbulon apelatorin e madh tė Paqes, qė ėshtė "Qytetėrimi, si urdhėri mė i lartė kulturor", teksa thekson se "Janė dhėnė disa impulse pėr refuzimin e mėvonshėm tė teorisė Gjermane, sipas sė cilės kultura ėshtė shpirtėrore dhe qytetėrimi shpirtėror e teknologjik e shtyjnė pėrpara njerėzimin. Pėrkundrazi, qytetėrimi ėshtė urdhėri mė i lartė kulturor".
Duke iu referuar Samuel P. Hantingtonit dhe duke shfaqur haptas alergjinė ndaj Perėndimit dhe veēanėrisht SHBA-ve, Ekmeēiē thekson se "... nė opinionin e tij (Hantingtonit - shėn. i A.K.), modernizimi i botės dhe lartėsimi i qytetėrimit, nuk janė tė barasvlefshėm me Perėndimorizimin. Dhe nė vend tė synimit e pėrpjekjeve pėr tė dominuar botėn, SHBA-tė duhet tė bashkojnė pjesėn perėndimore tė globit dhe duhet ta mbrojnė atė (nėnkupto edhe Serbinė - shėn. i A.K.). Por Ekmeēiē nuk na thotė se ku bėjnė pjesė shqiptarėt, dhe si mendon ai se duhen sugjeruar SHBA-tė qė tė bėjnė pėr shqiptarėt, pra pėr fatet e tyre, meqenėse Ekmeēiē padyshim, sikundėr akademikėt e tjerė serbė, nuk i konsideron ata si pjesė tė Perėndimit, nisur thjesht nga psudopremisa fetare. Ai nė vijim e nxjerr hapur fytyrėn prej shovinisti serb, kur deklaron se "Kufijtė e Pėrgjakshėm tė Islamit, sot janė vatra tė pėrplasjes sė qytetėrimeve. Solidariteti Katolik me separatizmin Katolik nė Jugosllavi, sikundėr edhe i mirėnjohuri shpėrthim demografik i Myslimanėve nė Kosovė dhe Bosnje, janė arsyet e luftrave civile dhe fetare nė trevat serbe".
(vijon numrin e ardhshėm)

 

OPININON

Koka e prerė dhe florinjtė e anglezėve

Nga Gjon ANALISTI


(Vijon nga numri i kaluar)

-Po shoku Enver, a ka ardhur ndonjėherė nė shtėpinė tuaj gjatė luftės, sidomos gjatė kohės qė ndėrmori inkursionin kundėr Xhepit dhe Qorrit nė Vlorė, apo mė pas?
-Jo shoku shef, asnjėherė nuk e patėm kėtė fat... Por babai dhe xhaxhai e kanė takuar nė Progonat, nė vjeshtė tė vitit 1943, pas kapitullimit tė Italisė, tek kushėrinjtė tanė. I mori me vete ahere vetė shoku Hisni dhe vajtėn pėr ta pritur e pėr t'i siguruar jetėn Kumandarit dhe Shtabit, nga ballistėt e Labėrisė. Po qė thua ti more shef, qė ma hėngre zemrėn, ngaqė je yni, do tė tė rrėfej njė ngjarje tė rėndė lidhur me rrethanat e takimit tė babait dhe xhaxhait me shokun Enver gjatė Luftės, sepse tė besoj si vetes time...
-Fol pa frikė, se vetėm varrit do t'ia tregoj... Pastaj jemi edhe tanėt more mik, qė tė kam rixhanė, se ti qėnke nga familje e lidhur me Partinė dhe me Luftėn - i tha shefi plot besim.
-Qė thua ti shef, babai me xhaxhanė, qė qėndronin nė qendėr tė fshatit bashkė me shokun Hisni, duke pritur miqtė e shquar, tė cilėve u kishin dalė pėrpara ēetat e trimave, pėr t'i pritur e shoqėruar, kishin pandehur se do tė shihnin ndonjė div-dragua, se kėshtu e kishin pėrshkruar e kėnduar shokun Enver... Kur ē'tė shohin thuaj... Shoku Enver kish hipur mbi njė mushkė alpine italiane, qė e mbante pėr kapistalli Frederik Nosi dhe e tėrhiqte duke shkumėzuar rrėpirave tė Labėrisė. E fortė kish qėnė e gjora, po ē'mbante mbi kurriz thuaj... Mbante Kumandarin, tė cilit i kish vajtur barku deri ne goja, si grua shtatzėnė nė muajin e vet, me gushėn varur..., plot dy kuintalė burrė, veshur me qillota, xhaqetė ushtarake inglizi, ēorape leshi deri tek gjunjėt dhe kėpucė Ingliterre, me qafa e thundra...
Kur arritėn nė qendėr tė fshatit, shoku Enver sapo kullufiti copėn e fundit tė njė ēokollate angleze, qė e pikasėm nga amballazhi qė flaku pėrtokė, e drejt tė cilit u turrėn fėmijėt, kush e kush ta merrte mė parė pėr ta lėpirė... 
Sapo kish zbritur nga mushka, me gulēima, Kumandari kish dhėnė urdhėr tė ushqenin mushkėn me tėrshėrė, dhe pastaj kish pėrshėndetur me grusht fshatarėt dhe partizanėt.
Pasi kishin hirė dhe ishin rehatuar nė njė konak, mbi sixhadetė me lesh njė pėllėmbė, shoku Enver, pasi kishte rrokėllirė njė katruve tė madhe plot me dhallė tė ftohtė, kishte dhėnė porosinė tė shtronin drekėn, me mishėra tė pjekur dhe me tė pėrbrėndėshme tė skuqura e tė bėra kukurec. Mirėpo tė gjorėt mikpritės nuk e dinin se Kumandari kishte marrė me vete, pėr siguri, njė aradhe tė tėrė me trima, plot njė batalion, ndaj i zuri paniku kur ai urdhėroi qė tė shtrohej mish pėr tė gjithė, se helbete ishte luftė, dhe pastaj, pėr hir tė sė vėrtetės, me partinė ishte bashkuar rrogozi i katundarisė, kurse tė kamurit ishin tė tėrė me Ballin...
Dhanė e morėn tė gjorėt nga frika, se si t'ia bėnin hallin pėr tė gjetur berra..., dhe mė nė fund i dhanė kararė... Por qė thua ti, belaja ishte shtuar kur Kumandari kėrkoi qė, bashkė me mezetė, t'i sillnin edhe djathė Erindi... 
"E kemi tė mirė Kumandar, e kemi djathė deleje nga stanet tona, djathė Salarie..., me nam...", - kishin thėnė tė gjorėt...
"Dua djathė Erindi kėtu..., muarėt vesh apo jo", - kish gjėmuar Kumandari. Ē'tė bėnin tė gjorėt..., e ndanė mėndjen tė dėrgonin djemtė nė Gjirokastėr pėr tė pėrmbushur urdhėrin..., nga halli...
-Po ēfarė halli xhanėm, pėrse thua aq shpesh "tė gjorėt"? Kush janė tė gjorėt nė kėtė mesele dhe ēfarė ka kėtu pėr ta bėrė muhabenė me psherėtima, sepse s'po kuptoj asgjė?... - e pyeti shefi piktorin.
-Prit shef vėllai, se do tė ta tregoj fije pėr pe se ē'ngjau, se kėtu fillon edhe sekreti, pėr tė cilin tė kėrkova besimnė... Qė thua ti, djelmuria ishte nisur pėr tė gjetur berra lart nė mal, nė stanet e Salarisė. Kishin ndarė mėndjen t'ia vidhnin ato njė bariu qė kish njė tufė dhe stanin e tij nė mal, e qė ishte ballist nga bindjet. Ky kopuk, gjithmonė kish shtruar sofėr e konak me mishėra e bollėk tė ngrėnash pėr ēetat e Ballit tė asaj ane. 
Mė tė errur, trimat e ēetės territoriale i vanė atij nė stan fshehurazi, kėmba-doras, pėr ta vrarė e pėr t'ia marrė gjėnė nė befasi, por pėr dreq kish lehur me potere qėnuria dhe u ishte vėrsulur keqas, gati i kish shqyer. Pa do ti qė plasėn pushkėt dhe trimat, nė luftė dhėmbė pėr dhėmbė e pėr jetė a vdekje, i vranė tė tėrė qėntė e ballistit... Ahere e kuptoi horri se nuk ishin ujqėr, por njerėz qė kishin shkuar t'ia merrnin kopenė... Kish qėlluar maskarai mbi trimat, nė errėsirė, kuturu e pa nishan pushke. 
Do ti qė, gjatė tėrheqjes, njė plumb e zuri komisarin e ēetės territoriale mu atje ku s'tregohet... domethėnė nė fund tė kėrbishtes, nė zorrėn e trashė... E kishte zėnė aq keq, sa s'kishte proktolog t'i bėnte derman..., dhe gjaku iu derdh rrėke pėr lirinė e vatanit... 
U detyruan kėshtu, dy nga shokėt, qė ta shpinin tė plagosurin nė fshat, ndėrsa tė tjerėt mbajtėn tė shtrėnguar rrethimin..., qė ta vrisnin ballistin, qė kėshtu tė mos tė merrej vesh edhe marifeti..., pra, edhe njė ballist mė pak, edhe kopeja tė vente nė shėrbim tė Partisė e tė Luftės heroike nacional-ēlirimtare... 
Kėshtu shokėt vendosėn ta mbanin tė rrethuar stanin, sepse e dinin qė ballisti ishte vetėm. Ndėrsa dy tė tjerė, me nja njėqind berra, i urdhėruan ta dėrgonin tufėn nė Progonat, sipas urdhėrit...
Shokėt qėllonin me batare, pėr ta detyruar ballistin tė harxhonte fishekėt, derisa ta zinin tė gjallė, qė tė mos mbetej jallan-shahit nė kėtė punė... 
Mirėpo derėziu komisar i plagosur, gjatė rrugės dha shpirt, por si trimat ama..., me emrin e Partisė dhe tė Kumandarit nė gojė... 
Kur mbėrrinė nė fshat nė tė gdhirė, trimat e lirisė shpunė xhenazenė nė shtėpinė e komisarit dhe menjėherė hapnė fjalė se i kish sulmuar pas shpine njė ēetė ballistėsh kur po kalonin pranė stanit tė atij tradhėtarit, me hilenė e ballist-qafirit, dhe se nė luftime trimėrore kish dhėnė jetėn, pėr liri e pėr vatan, komisari i ēetės territoriale.
Shkuan pastaj djemtė, atje tek ishin shtruar udhėheqja e Partisė dhe e Luftės, dhe dėshmuan fėt e fėt tėrė ngjarjen... Shokėt e udhėheqjes ishin bėrė zeher, por trimat e ēetės territoriale tė fshatit kishin bėrtitur tė tėrė me njė gojė: "Mos u bėni merak shokė, se nuk vamė bosh, kokė lamė e kokė morėm, sipas zakonit tė vėndit, madje njėqind-fish, sepse i morėm edepsėzit plot njėqind krerė...".
"Pushoni more hajvanė, - kish bėrtitur shoku Shefqet, - se na turpėruat, se nuk e bėjmė kokėn e komisarit me kokė bagėtish, se fundi i fundit bagėtitė tona morėm, se neve na takojnė, kėshtuqė na kanė kokėn borxh ballistėt e qėnit..., prandaj tė marrim hak sa mė parė...".
Mirėpo shoku Enver ishte xhindosur akoma mė keq dhe kish bėrtitur me tė madhe: "Nisuni shpejt dhe ma zini tė gjallė qėnin qė vrau komisarin, ta bėni gjakun deri nė gju dhe t'ia prisni kokėn ballistit ashtu siē ua ka mėsuar shoku Dushan, e tė ma sillni kėtu nė tepsi, ndryshe..., dhe trimat u nisėn sakaq... Pastaj, pasi ishin menduar gjatė e gjėrė, shokėt kishin urdhėruar zhdukjen e gjurmėve tė bagėtisė, ndaj kishin shpėnė nja njėzet trima pėr t'i therur shpejt e shpejt dhe mishin e tė pėrbrėndėshmet, kishin porositur qė t'i dėrgonin pranė Shtabit, pasi tė errej... 
Pas kėsaja, qė thua ti, kishin vajtur nė mėnyrė tė organizuar nė mort, nė shtėpinė e komisarit tė gjorė, ku ulėrinin dhe ēirreshin graria, sa tė digjej xhani... Vetėm shoku Enver dhe Shtabi nuk kishin vajtur, pėr arsye sigurie... dhe mallėngjimi.
Shokėt kishin kėrkuar tė varrosej shpejt e shpejt komisari, se ishte kohė lufte, dhe duhej tė mos kėnaqej armiku nga xhenazetė e partizanėve, se demoralizohej edhe populli dhe ulej autoriteti i Luftės..., ndaj kishin bėrė gati varrin dhe pushkėt, pėr tė shkrehur bataretė.
Po do ti qė, njė motėr e trimit, luaneshė e vėrtetė, ishte hedhur mbi tė vėllanė e vdekur dhe kėrkonte qė, para se ta shtinin nė dhe, t'i merrej haku, ndryshe..., shkumbėzonte luanesha...
Ē'tė bėnin shokėt e gjorė, kishin rėnė nė hall..., pastaj kishin menduar dhe kishin kandisur gratė e Partisė qė ta qanin trimin me ligje, dhe tė kėrkonin tė merrej hak i tmerrshėm..., deri nė prerjen e kokės sė armikut, medemek me kėrkesė nga poshtė, nga baza, pra sipas ligjit dhe zakonit tė Partisė..., dhe ku tė zireshin ballistėt tė vriteshin, t'u digjeshin shtėpitė e t'u merrej malli e gjėja, e t'u jepeshin partizanėve dhe familjeve tė tyre...
Nuk kish vonuar shumė dhe aty nga dreka ardhėn shokėt nga stanet, me kokėn e ballistit nė dorė dhe tė larė kokė e kėmbė me gjak ballisti, tė cilin e kishin therur si berr, pasi i ishin mbaruar fishekėt. E mori vesh tėrė fshati myzhdenė dhe trimat vanė e ia shpunė kokėn e prerė, motrės sė komisarit dhe grarisė... 
Sakaq, babai me xhaxhanė, kishin sajuar e kėnduar nė mort kėngėn qė thoshte: "Fli i qetė hero-komisar / hakėn s'lėmė pa ta marrė / mbi ballistė e tradhėtarė / kokėn ua presim me hanxharė...".
Motėr-luanesha, pasi ishte kėnaqur sa s'bėhet me kokėn e ballistit, ua kish lėshuar qėnve pėr ta ngrėnė dhe pastaj kishte urdhėruar varrosjen e trimit... Ishin mbajtur fjalimet dhe ishin shkrehur bataretė mbi varr dhe, nė darkė, tė tėrė ishin qetėsuar. Pasi kishin ngrėnė mishėrat e darkės, udhėheqja ishte shtruar nė mbledhje tėrė natėn, dhe i kishin dhėnė karar qė tė bėheshin reprezalje mbi familjet e ballistėve nė tėrė krahinėn, nė shenjė hakmarrjeje, dhe haku tė merrej deri atje ku s'vete, derisa gjaku tė vente nė gju tė kalit, ashtu siē kish thėnė tekstualisht shoku Shefqet, pra "... gjer nė gju tė mushkės sė Kumandarit...".
Pa ishte ulur dhe shoku Enver dhe kish krrerė njė qarkore, ku kėrkonte gjak dhe luftė tė hapur kundėr ballistėve e tradhėtarėve. Sakaq, qarkorja dhe urdhėri pėr gjak u shpėrndanė brėnda natės nė tėrė Shqipėrinė, dhe mbi ballistėt vloi shpagimi i tmerrshėm.
Atė kėngėn e babait dhe vėllait, shokėt e udhėheqjes nuk e kishin pėlqyer, sepse, sipas tyre ishte shumė e rėndė..., ndaj kishin porositur poetin partizan tė Shtabit qė tė krrente njė kėngė mė tė mirė, dhe paskėtaj, nga kjo punė doli ajo kėnga e famshme partizane, qė kėndohet edhe tani e qė thotė: "Hakmarrje bėrtasin martirėt nga varri / se gjaku i tyre me gjak duhet larė... / Hakmarrje rini / dėshmori thėrret / qė ra pėr liri / mbi truallin e vet...".
Pa kishin thirrur edhe Dhora Lekėn dhe i kishin kėrkuar tė bėnte muzikėn dhe t'ua mėsonte kėngėn partizanėve dhe korit tė atashuar pranė Shtabit. Ajo kish nxjerrė partiturat qė i kish sjellė Dushani nga Serbia dhe Ivanovi nga Rusia, kish zgjedhur muzikėn mė tė mirė, muzikė serbe, dhe kėshtu dolli ajo kėnga e famshme qė, nė kohė tė Partisė kėndohej nga kori i Ushtrisė dhe veteranėt nėpėr festa brigadash, betejash legjendare dhe nė datat e ēlirimit tė rretheve e tė mbarė Shqipėrisė nga tradhėtarėt.
Hė shef, pse i ke shqyer sitė, nuk mė beson? - pyeti piktori i habitur, nė fund tė ligjėratės sė gjatė...

-Ē'thua more, si tė tė besoj, kjo qė thua ti ėshtė e pabesueshme... Pastaj si ka mundėsi qė unė, qė kam mbaruar shkollėn pėr masovik, e qė kam kėnduar e dėgjuar kaq shumė libra e histori me ngjarje tė kohės sė Luftės, tė mos e kem dėgjuar kėtė ngjarje, qė pėrveē heroikės, pėrfaqėson njė trimėri tė padėgjuar dhe njė subjekt tė shkėlqyer pėr njė roman me temė lufte, tė cilėn po duan tė na e mohojnė tradhėtarėt qė mbetėn gjallė dhe kėlyshėt e tyre!!!
-Eeeeeee, mirė thua ti, po ē'e do se u dha urdhėr qė ahere, qė tė mbyllej kjo mesele, sepse zunė ballistėt dhe propaganda e tradhėtarėve qė ta pėrhapnin, si ngjarje makabėr dhe si argument vėllavrasjeje, dhe kėshtu, siē mė ka thėnė edhe babai, qė nė kohė tė Luftės e mė pas, u pėrdorėn tė gjitha mjetet qė tė mbylleshin gojėt e kėqia, e askush tė mos guxonte ta shkonte as nėpėr mėnd atė historinė e kokės sė prerė tė ballistit, qė edhe trupin e morėn partizanėt e ua dhanė qėnve ta coptonin, qė tė mos mbetej mė as nam e as nishan.
Po thuaj ti se dardha bie nėnė dardhė dhe ēfarė pjell macja gjuan pėr minj, thotė populli, ndaj e kemi tė trashėguar ne trimėrinė dhe zakonin qė na la amanet Dushani, qė rahmet pastė... Pse kot, ashtu rastėsisht, i premė neve me sopatė e me hanxhar kokat dhe trupat e atire horrave tė Gazidedes mė '97-ėn, mu nė mes tė Universitetit tė Vlorės?! I premė qė studentėt e shkolluar tė mėsojnė edhe si priten kokat e armiqve, t'i lyejnė duart deri edhe me gjak tradhėtarėsh dhe tė mos harrojnė se si e morėm pushtetin dhe si duhet ta mbajmė, me tė gjitha mėnyrat, me shkollė e pa shkollė... Djemtė tanė dhe veteranėt tanė trima, qė udhėhoqėn kryengritjen popullore tė '97-ės e bėnė, ia bėnė fora si ngahera, sipas traditave, si dikur, pse, kush e bėri???
-Pusho more i paudhė, se edhe muret kanė veshė..., se ne ua zgjatėm, qė nė kohė tė Koēit dhe shokut Kadri. Pastaj, a e di ti se ka ardhur edhe Gazidede-qėni, qė di shumė gjėra..., dhe na gjen belaja..., prandaj duhet tė mbyllim sqepin e tė rrimė urtė, qė tė mbetemi sėrish brėnda kalasė... Prandaj dua tė tė punėsoj edhe ty, qė tė jemi sa mė shumė nga tanėt... Po gjene prapė nuk tė besoj pėr atė qė mė tregove, si ka mundėsi?!!...
-Si more shef nuk mė beson, po pėr kėtė ėshtė jallan-shahit edhe Arshin Xhezua, ish kryeredaktori i "Zėrit tė Popullit" pėr 10 vjet radhazi gjatė kohės sonė tė pushtetit, para 90-ės. Ja, ta tregon vėllai ty. Qė thua ti, vajti Arshini nė Labėri gjatė mesit tė viteve 70-tė, dhe si njeri besuar i Partisė, njė veteran ia kish treguar tė tėrė ngjarjen, dhe nuk e kish porositur qė tė mos e tregonte askund, ngaqė kish menduar se, si njeri i lartė i Partisė, e dinte qė duhet ta mbante tė fshehur dhe nuk ishte nevoja tė porositej. Po do ti qė Arshin mavria ngrihet dhe krren njė reportazh pėr gazetėn "Zėri i Popullit", ku e tregon tė gjithė ngjarjen e kokėprerjes sė ballistit dhe masakrave qė u bėnė mbi tėrė familjet balliste me urdhėr tė Partisė dhe shokut Enver ato ditė! Nuk ia botuan, kuptohet, por ia tėrhoqėn veshėt, duke ia bėrė tė qartė se kjo gjė dėshmon pėr Terror tė Kuq..., ndaj edhe janė fshehur dhe zhdukur dokumentat e Partisė dhe shokut Enver, qė pėrmbajnė urdhėra pėr masakra gjatė kohės sė Luftės, qė tė fshihet terrori mbi tradhėtarėt dhe lufta civile qė bėmė asokohe pėr tė marrė pushtetin. Mirėpo Arshini nuk ka zėnė mėnd, por ngrihet dhe e boton kėtė fakt nė njė intervistė tė para disa ditėve nė gazetėn e re "Tirana Observėr", tė enjten e parė pas Vitit tė Ri. Do tė ta sjell gazetėn qė ta lexosh, e tė bindesh. Eeeeee..., nuk tė gėnjej unė ty more shef vėllai, por kjo ėshtė e vėrteta. Tek e fundit mirė ia bėmė..., por kėto gjėra duhen mbajtur fshehur, nuk duhen nxjerrė nė pazar. Prandaj ia derdhėm trutė edhe atij qėnit, Azem Hajdarit, qė donte tė nxirrte kasetat me bėmat tona tė '97-ės..., prandaj edhe e mbyllėm atė meselenė me Komisionin e famshėm pėr "Hetimin e ngjarjeve tė Marsit 1997", me anė tė votave plebishitare tė djemve tanė nė Parlament. Prandaj edhe e meritoj punėsimin unė shoku shef, se, siē e kupton edhe vetė, jam i ngritur politikisht dhe, mbi tė gjitha, jam njeri i besuar i Partisė, se jam nga familje qė ka derdhur gjak pėr kėtė ditė, qė dua dhe meritoj ta gėzoj, unė dhe fėmijėt e mi, brez pas brezi, se Shqipėria e jona ėshtė..., ne e bėmė... 
-Po tjetėr luftė, keni bėrė juve, pėrshembull a keni marrė pjesė nė Helmės, nė Kongresin e Rinisė komuniste?
-Si ore nuk kemi marrė pjesė! Ja pėrshembull, babai mė tregonte se kur kishin vajtur atje, kishin takuar Mestan Ujaniknė me Kahreman Illnė, qė ishin krietrimat e Skraparit, njėri komandant dhe tjatri komisar. Atje, qė thua ti, kishin ardhur edhe ata englezėt e misioneve aleate, dhe kėrkonin florinjtė qė kishin hedhur ajropllanėt e tire, e qė thuhesh se i kishin rruar Mestani me Kahremanė. Pa do ti qė u nxe Enveri dhe kėrkonte florinjtė... Po Mestani e mohoi qė t'i kish marrė, prandaj u zunė e u kacafytnė me dorė nė kobure, dhe ahere Enveri ia bėri benė... Ndaj edhe babai ndėnji gati dhe ia nxuarr kėngėn shpejt e shpejt, se e dinte se ēfarė do ta gjente Mestanin. 
Qė thua tinė, kėnga thoshte: "U zu Enveri me Mestanė / sa lemeritėn tėrė dynjanė / Ore ti Mestan Ujaniku / do tė tė ha si kokėrr fiku / Ndaj nxirre arin me tė mirė / se ende pa u gdhirė / jetėn kam pėr tė ta nxirė / Se ti qė je Ujanik... / po mė ngjan si petanik / na jep verdhushkat me vėrtik / ndryshe, ta bėj kokėn shinik...".
Pa kėtij Mestanit me mustaqe di pėllėmbė, nuk i bėnte syri tėrr nga kėrcėnimet, ndaj ia plasi Enverit mu nė si, me fjalė qė u pėrhapnė, e qė mė pas shėrbyen pėr tė bėrė kėngėn qė thoshte: "Ti o i biri i Anesė / s'mė trėmb dot me kobure kresė / se unė s'kam pietur as pėr bimbashin / hundėmadh e buzėtrashin / e jo tė pies pėr kopilė / qė na shėtisin me kobilė / me kobila e me pela / mbushur xhepat plot me thela... / Se ua mbush plėncin me plumba / qė tė veni kollotumba...".
Do ti qė puna vajti keq e u nxenė gjakrat, sidomos kur filluan tė shqyhen gazit trimat e Mestanit, nga kėnga e tij qė mori dhenė. Qė thua ti, babai mė tregonte se Enveri desh tė bėnte diēka, po s'ia mbajti se Mestani tė bėnte pastėrma, mu nė mes tė Skraparit, se nuk pieste pėr njeri ai, ishte tamam kokė-gdhė. Ndaj si e kish kokėn, ashtu edhe shkoi mė vonė, kur Enveri ia mori hakėn.
-Po nė Pėrmet, ku u vunė themelet e pushtetit tonė popullor, ka marrė pjesė familja juaj? - pyeti kuadroviku.
-Posi nuk ka marrė, more shef. Babai mė tregonte se i kish thirrur shoku Hisni, atė dhe xhaxhanė, dhe u kish dhėnė urdhėr qė tė venin nė Pėrmet se ishin zgjedhur deputetė dhe se do tė mblidheshin pėr tė bėrė ligje pėr popullin.
Pa kishin shqier sitė nga habia, babai me xhaxhanė dhe i kishin thėnė shokut Hisni: "Po ē'deputetė jemi ne more shoku Hisni, kur s'na ka zgjedhur populli e kur nuk janė bėrė zgjedhje, se ėshtė luftė?!... Ku dimė neve tė gjorėt si bėhen ligjet..., se ne jemi analfabetė..., boll u lodhėn kėta shkollarėt tė na mėsojnė shkrim e kėndim nėpėr kurset e analfabetizmit tė ēetės, po ne meazallah se na hin gjė nė kokė".
"Nuk ka nevojė pėr zgjedhje, se ato i bėjmė vetė neve, kur tė duam, e s'piesim pėr njeri, as pėr trutė tuaja s'ka nevojė, e as pėr ato firmat gėrraba qė do vini nė kartė. Edhe ne tė tjerėt jemi elifi-matrakė nė kėto punė..., por masat i kanė marrė Dushani me Miladinė, qė kanė shkuar nė Jugosllavi e kanė shpurė fjalė tek Tito, qė ka dėrguar kėtej Nijaz Dizdareviēnė, qė na ka sjellė ligjet nga Jugosllavia, e po na pret nė Pėrmet, ndaj nisi sa mė parė, se pėrveēse jeni emėruar deputetė, do tė merrni edhe grada, e do tė bėhi zabitė ushtrie, dėgjuat? Hajt nisuni tani dhe tė ma mbani firomėn dhe vrapin nė Pėrmet" - u kish thėnė shoku Besnik, e ata sakaq ishin nisur, sipas urdhėrit tė Partisė.
Pasi vanė nė Pėrmet tė telefosur nga rruga, nė tė gdhirė, shqien sitė kur panė barakat, se kishin dėgjuar se armiku e kish djegur Pėrmetin tre herė, po ata nuk panė gjėkundi gjurmė djegiesh, se tė tėra barakat ishin nė kėmbė dhe llafet qė ishin pėrhapur, kishin qėnė propagandė, se medemek, nga lufta e madhe, okupatorėt pėr hakmarrje, ngaqė s'kishin ē'u bėnin partizanėve, e kishin djegur Pėrmetin pėr herė tė tretė... 
Sa mbėrrinė me kartėn e shokut Hisni, qė kish mbėrritur me kalė, para tire, u dhanė kartėn e Kongresit pėr ta firmosur, dhe ata, pasi zhgrrapėn kartėn, kėrkuan bukė e ujė... Po nė vend tė tire u dhanė nga njė shqelm bithėve dhe i futėn nė njė magazinė tė madhe, nė muret e sė cilės kishin varur fotografitė e Titos, ku medemek po bėnesh Kongresi... Po ē'kongres ziu po bėnej atje..., po bėnej hataja thuaj..., po zireshin pėr grada e nishane... Mė tepėr nga tė gjithė bėrtisnin Agush Gjergjevica, Mestan Ujaniku, Gjin Marku, Bedri Spahiu e Mehmet Shehu. Se ata udhėheqėsit e mėdhenj, donin tė bėneshin tė tėrė gjenerala e kolonela. Ndėrsa ata mė derdimenėt, prisnin se mos u jepnin ndonjė majorllėk-aa, kapitenllėk-aa, togerllėk a kapterllėk... Do ti qė, pasi mbaroi sherri i nishaneve dhe u qetėsuan tė gjithė, babait dhe xhaxhait u ra nga njė copė kapterllėk, bashkė me uniformat dhe isharetet, ndėrsa pėr kėmbėt u ranė opinga, nė hise... 
-Po ndonjė ligj, bėnė ata nė Pėrmet? - pyeti shefi
-Po, votuan vetėm njė ligj, atė me Nr. 37, qė fliste pėr tatimet e jashtėzakonshme mbi fitimet e luftės nga gjakpirėsit. Qė thua ti, babai tregonte se njėri nga deputetėt, qė kish mbaruar shkollėn tregtare nė Vlorė dhe dinte shkrim e kėndim, pieti pėr kėtė ligjin e tatimeve dhe tha me zė tė lartė se delegatėt e kongresit nuk kishin tė drejtė tė bėnin e tė firmosnin ligje; se ata gjakpirėsit qė do tė tatoheshin, e kishin mbajtur me bukė fukaranė, nė mes tė luftės, e jo mė t'i kishin pirė gjakun, ndaj nuk e shėkonte tė drejtė kėtė punė; se ata po mbanin me bukė e florinj edhe Partinė e partizanėt, dhe se ky ligj mbante njė numėr tė rremė, medemek 37, nė njė kohė qė 36 tė tjerėt para tij, nuk ishin parė gjėkundi dhe se nuk dihet se kush i kish krrerė e firmosur...
"Pusho more..., u bėre ti tė na tregosh se kush janė ata..." - i kish thėnė Enveri. "Pse kot morėm pushkėt neve, qė t'u lėmė florinjtė e ēifligjet atire? Kush e ka prurė kėtė kėtu, qė po na flet si kėlysh i borgjezisė... Ky ta dijė mirė se ligji pėr tatimet ėshtė bėrė nga shokėt jugosllavė pėr t'u mbledhur floririn e pėr t'u marrė ēifligjet atyre qė i kanė, se me gjakun tonė i kanė vėnė, se janė tonat e se do t'ua marrim pa i pyetur, me kobure kokės do t'ua nxjerrim, sapo tė marrim pushtetin..." - bubullonte kriekomandanti qė ish graduar gjeneral-kolonel.
Qė thua ti more shef, do tė tė rrėfej njė tė fshehtė, se tė zura mik, po mos ia thuaj njeriu... 
-Pa hė, ta dėgjojmė..., se nuk ta nxjerr llafin - tha kuadroviku
-Po ja se ē'bėri vaki! Dizdareviēi urdhėroi tė bėnej pushim, tė hahej dreka dhe pastaj tė fillonte Kongresi, pasdite... dhe kėshtu u bė. Kėtire derdimenėve si puna e babait dhe xhaxhait, u dhanė bukė gruri dhe konserva italiane, ndėrsa gjeneralėt dhe kolonelėt e porsagraduar tė Ushtrisė partizane Nac-ēlirimtare, bashkė me jugosllavėt, hėngrėn mishėra tė pjekur, dhe konserva e ushqime tė hedhura me arropllan nga englezėt.
Do ti qė, pas nja di orėsh, pasi kishin filluar medemek Kongresin, kėtire delegatėve mamlukė, si puna e babait dhe xhaxhait, u shpėrtheu barku dhe tė vjellat, se konservat kishin qėnė tė prishura, me bombazh... Do t'i qė shpėrtheu qenefi dhe e tėrė salla u ndot, saqė zunė e duallėn tė tėrė nė panik, kush e kush ta mbante vrapin i pari nė ferrė, a nė pėrrua, buzė Vjosės. 
"Ikni nga sitė-kėmbėt, se ka rėnė tifua, ka rėnė dizanteria" - thėrrisnin njerėzia dhe merrnin arratinė. 
Qė thua ti, disa trima vdiqėn, por nuk vajtėn dėm, se i bėnė dėshmorė..., ua hapėn varrė me evgjitėrinė e Pėrmetit dhe i kallėn nė dhe me batare, se e meritonin, se kishin rėnė pėr atdhe...
"Shporruni more bithėmutėr - u ish hakėrryer shoku Hisni, babait dhe xhaxhait - zhdukuni edepsėzė, se na ndyet e turpėruat..., e tė ma mbani vrapin nė fshat, tė mblidhni zorrėt e bithėve e pastaj, pasi tė qetėsohi, t'u thoni njerėzisė se e muarrėm pushtetin dhe se u hodhėn firmat nė kartė pėr Shqipėrinė tonė popullore, dėgjuat more qafirė... - u kish dhėnė urdhėrat dhe munxėt shoku Hisni, dhe ata tė gjorėt, me shpirt nė dhėmbė e mut nė shalė, kishin marrė malet pėr tė shpėrndarė myzhdenė...
-Po me Kongresin, ē'u bė? - pyeti kuadroviku.
-Po ē'kongres more shef, aq e pati edhe Kongres-ziu, u pėgėr i tėri. Po gjene mirė qė bėri Shqipėrinė dhe ia dha pushtetin popullit. 
Pa do ti qė vanė babai dhe xhaxhai nė fshat, sa gjallė-vdekur. Mblodhėn gratė e fėmijėt dhe i urdhėruan qė tė mos tregonin se u kish rėnė tifua trimave, atje nė Pėrmet. Pa u mblodhėn plakat, me ato marifetet e tire dhe u zunė e u mblodhėn barkun trimave..., se helmim kish qėnė, jo tifo zorrėsh.
-Po pastaj ē'u bė? - pyeti shefi.
-Po ja, u ngritėn trimat nga shtrati, dėrguan fjalė e mblodhėn fshatin, dhe i dhanė myzhdenė e Pėrmetit...
Pa u ngrit babai tė kėndojė kėngėn qė e kish bėrė qė kur ishte shtrirė nė shtrat, e qė ia priti me iso labe edhe xhaxhai, e pastaj tėrė fshati, e qė thoshte: "Pa na mblodhėn nė Pėrmet / na emėruan deputetė / dhe u bėmė me pushtet / pa bėmė ligje pėr milet / dhe pėrzumė satrap e Mbret / Shqipėrinė e morėm vetė / me flori e bereqet / me ēifligje, tokė e det / se na ra nė kėsmet...".
Qanin njerėzia nga gėzimi, pėr ligjet dhe pėr vatanė... Pa zunė tė puthnin e tė nduknin deputetėt e tire, babanė dhe xhaxhanė. E ē'tė shėkoje more shoku shef, harenė e gėzimin deri nė tė gdhirė, por qė e prishėn bataretė...
-Ē'batare mor lumėmadh? - pyeti shefi.
-Po ta them se tė kam mik dhe ma ruan llafin... Qė thua ti, njėri nga ata kushėrinjtė qė kish qėnė ndoca ditė me Ballin, e qė e kish dredhur ngaqė ishte zėnė me kumandarin e ēetės balliste, qė e kish sharė kur kish marrė vesh se kishte pritur Dushanė nė shtėpi, kish ikur nga Balli dhe kish vajtur nė ēetėn e Kuēit. Atje, kish parė njė ēupė faqekuqe e vithegjėrė, medemek partizane, qė e kish stėrvitur e prurė Duq-Dushani dora vetė, nė ēetė... Kjo ēupa, qė thua ti, largonesh herė pas here e zbriste nė pėrrua, dhe sa herė qė e bėnte kėtė gjė, gjithmonė e ndiqnin partizanėt bandillė tė ēetės. 
Ki kushėriri inė, Velua, kėshtu quhej, njėditėza kish pietur shokėt se ku shkonte aq shpesh ajo ēupa dhe pėrse i venin pas djelmuria nė pėrrua? Ata kishin qeshur, dhe i kishin thėnė se herėn tjatėr do ia linin radhėn atij, qė t'i vente pas ēupės, se pastaj ia tregonte ajo punėn qė do tė bėnte. Dhe kėshtu u bė... 
Do ti qė vajti Velua... dhe pasi mbaroi misionin qė i ngarkuan shokėt, u kthie shend e verė qė andej... 
Po ki budallai, qė ish trim e mėndje-hu, si tėrė raca jonė, u bė yrnek kur, pas di orėsh, vajti ēupa pėrsėri nė pėrrua dhe kur njė bandill na i vajti nga pas. Pa u ngrit si furtunė derdimeni Velo dhe e kapi pėr fyti bandillin, duke e kėrcėnuar me kobure nė ballė dhe nė sitė e tė tėrė shokėve, qė tė mos guxonte mė, as ai dhe askush tjatėr, qė t'i vente pas ēupės, nė pėrrua, se e gjente belaja dhe ua derdhte trutė. Dhe ata ashtu bėnė, se i bėri zap, tė tėrė, Velo trimi...
Po do ti qė ēupa u rėndua, u rrumbullakos dhe u fry si kacek... Zuri tė qajė dhe vajti tek komisari i ēetės... Ki, pasi e pieti mirė e mirė, thirri edhe djelmurinė... Kuptonet qė tė tėrė ia vunė fajin Velo-ballisto-partizanit tė gjorė. Kėshtu i ardhi radha edhe kėtij pėr t'u pietur... Dhe kish dėftuar tė vėrtetėn budallai..., por kur komisari e kish urdhėruar qė ta merrte ēupėn pėr nuse, tė vente nė fshat, tė bėnte dasmėn dhe pasi ta linte nusen e re nė shtėpi, tė kthehej nė ēetė, Velua jo vetėm qė nuk kish pranuar propozimin e komisarit, por kish zėnė tė shante ēupėn, qė e kish quajtur "baxhella e ēetės". 
Shtrėngo e liro i ziu komisar, por Velua nuk hante pykė... Pastaj komisari kish mbledhur gjyqin partizan, kish urdhėruar ta ēarmatosnin Velon, dhe i kish bėrė rixha tri herė, qė tė pranonte me tė mirė tė martonej, pėr hir tė ēetės dhe partisė, por ai nuk kishte pranuar. Pastaj komisari e kish kėrcėnuar me pushkatim, po ki budallai prapė nuk kish pranuar... Ahere komisari kish urdhėruar ta pushkatonin, gjė qė e kishin bėrė nė tė gdhirė, tamam kur nė fshat po festohej pėr pushtetin e ri dhe deputetėt e popullit... 
Pasi u dėgjuan bataretė e shkrehura mbi ditėzinė, vanė burrat nė drejtim tė ēetės, kur ē'tė shihnin: Velon e gjorė tė bėrė shoshė, ndėrsa shokėt i qėndronin mbi krie dhe po e qanin me kėngė e ligje: "Tri herė tė pieti komisari / i vendosur, JO, i the / Lule Velo, lule djali / qė re pėr atdhe...". 
U mallėngjyen edhe fshatarėt e gjorė, zunė tė qanin e tė kėndonin tė gjithė, me vaj e me ligje, dhe vendosėn ta merrnin Velon e ta varrosnin nė fshat, ashtu si e meritonte, ashtu si shtihen nė dhe trimat qė bien pėr atdhe. Dhe ashtu u bė... Velua u shpall dėshmor... Pa u mblodh urgjent qarkori i Partisė dhe ia dėrgoi ēupėn partizane nė shtėpi, ku shokėt e deleguar u thanė prindėrve tė Velos se ata tė di i kishte martuar ēeta, para se tė vritej trimi nė luftime... Ndaj dhe njerėzit e Velo-dėshmorit e pranuan me gėzim nuse-vejushėn e Velos, pasi pėr kėtė martesė kish vendosur Partia, qė askush nuk ia bėnte fjalėn dysh, por edhe ngaqė Velua do tė linte farėn mbrapa... 
Do ti qė bashkė me ēlirimin e vatanit lindi edhe djali i Velos, qė shokėt e Partisė e tė ēetės ia vunė emrin Ēlirim.
Po njėri nga ata ballistėt e poshtėr, qė ēoē kishte dėgjuar nga kjo histori, pasi kishte parė djalin qė ngjante tėpkė me Dushanin hundėshkabė e vetulla-rrėzuar, kish nxjerrė kėngėn: "Velo trimi, partizani / nuk polli pėr sė gjalli / por kur u ēlirua vatani... / E kish ndihur vetė Dushani / krietrim zemėrluani / qė shtoi Velon me kalamanė / qė i mbushi plot kėto anė / me kulishė serbi e partizanė / me heronj e me titanė...".
-Po mirė, e lanė kėtė ballist tė qelbur tė hidhte baltė mbi gjakun dhe familjen e dėshmorit Velo? - pyeti i ndėrkryer dhe i skuqur kuadroviku.
-Jo more shoku shef, jo..., nuk e la kush qėnin qė tė pėgėrte gjakun e heronjve dhe nderin e familjeve tė partizanėve. Sepse, qė thua ti, kėtij ballistit tė poshtėr ia treguan mirė kėngėn... E kapėn tė gjallė, e hoqėn zvarrė dhe ia derdhėn trutė e ua ēuan kufomėn qėnve tė staneve..., ndėrsa familjen ia internuan nė kampin e Tepelenės, ku ia mbitėn nė Vjosė, njė e nga njė tė tėrė kulishėt, zagarėt e bushtrat, duke ia marrė hakėn e Velos dhe trimave tė Pėrmetit...
(Vijon numrin e ardhshėm)

 

KULTURA

Pėrshtypje nga ekspozita e skulpturės, promovuar nė Muzeun Historik Kombėtar 

Ballafaqim konceptual nė Akademinė e Arteve

Promovohet ekspozita unikale e skulpturės 

Pasditen e datės 11 janar 2006, nė njė nga ambjentet e ekspozimit tė Muzeut Historik Kombėtar, u hap njė ekspozitė retrospektive lidhur me veprat e 25 studentėve, tė diplomuar, apo nė vazhdim tė studimeve, e tė specializuar nė atelierin e Materialeve tė Pėrziera tė Fakultetit tė Arteve Figurative.
Kėtė ekspozitė, e dyta e studentėve tė kėtij atelieri pas asaj tė hapur mė 12 dhjetor tė vitit tė kaluar nė Akademinė e Arteve tė Bukura, me punė tė tjera, e hapi pedagogu drejtues i kėtij atelieri, skulptori i njohur Fatos Kola, kurator i ekspozitės, i cili foli shkurtimisht pėr qėllimin dhe rėndėsinė e hapjes sė kėsaj ekspozite. Nė kėtė promovim qė ndolli natyrshėm kureshtjen e tė pranishmėve tė shumtė, merrnin pjesė edhe personalitete tė shquara tė artit dhe kulturės shqiptare si Prof. Ramadan Sokoli, Drejtori i Muzeut Historik Kombėtar Prof. Dr. Beqir Meta, Prof. Hilmi Kasemi, themelues i kėtij atelieri 12 vjet mė parė, pedagogė, kritikė, artdashės, familjarė tė krijuesve dhe dashamirės tė arteve figurative. Por mė i rėndėsishmi ėshtė fakti i pjesėmarrjes nė pėrurimin e kėsaj ekspozite, tė drejtusve tė lartė tė PLL, pėrkatėsisht tė zotėrinjve Murat Basha-nėnkryetar i PLL, Artan Tujani-Sekretar i Pėrgjithshėm, Neritan Kolgjini-Sekretar pėr Marrėdhėniet me Mediat dhe Publikun, Nevruz Ndregjoni-drejtor i Departamentit tė Organizimit pranė PLL dhe njėkohėsisht kryetar i Degės sė PLL Tiranė, si edhe e Zėdhėnėsit Politik tė PLL dhe njėkohėsisht kryeredaktorit tė gazetės "Atdheu", z.Astrit Kola. 
Pjesėmarrja e drejtuesve tė lartė legalistė nė kėtė ekspozitė, u realizua jo thjesht nė respekt tė ftesave tė veēanta, por veēanėrisht nė frymėn e respektit dhe vlerėsimit pėr shkollėn tonė kombėtare si fidanishte e edukimit atdhetar tė rinisė, si dhe tė faktit qė ky atelier kultivon studimet mbi artin kombėtar tė trashėguar qė nga pasardhėsit ilirė, ēka qėndron nė themel tė filozofisė politike tė PLL si parti nacionaliste, qė mbi gjithēka vendos kombin dhe vlerat kombėtare, pėrfshirė edhe ato kulturore.
Pas fjalės sė hapjes foli porositėsi, organizatori dhe njė ndėr kontributorėt kryesorė tė ekspozitės, historiani i shquar Prof. Dr. Beqir Meta, i cili pasi vlerėsoi me superlativa cilėsinė e lartė tė punimeve nė planin skulpturor tė formės artistike, si dhe nė planin e punimeve studimore pėr risjelljen nė forma tė larta artistike tė veprave skulpturore dhe objekteve arkeologjike ilire, zbuluar nė tumat dhe qytezat tona antike, shprehu keqardhjen pėr mosangazhimin pėr bashkėpunim tė Dekanatit dhe Rektoratit tė Akademisė sė Arteve tė Bukura, pėr arsye qė ai i cilėsoi si enigmatike.
Pas z.Meta e mori fjalėn skulptori i shquar Hilmi Kasemi, njė ndėr themeluesit e kėtij atelieri, i cili pasi vlerėsoi punėt e ekspozitės, shprehu gjithashtu keqardhjen pėr qėndrimin refraktar tė drejtuesve tė Akademisė dhe Dekanatit, si dhe mospraninė e tyre dhe pedagogėve kolegė nė kėtė aktivitet tė rėndėsishėm. 
Kjo ekspozitė, qė pėrmbante afro 64 punime tejet cilėsore, tė pėrzgjedhura, shėnoi njė sukses tė vėrtetė pėr nga niveli i lartė, larmia e stileve, kėndvėshtrimeve studimore e materialeve tė pėrdorura, me pėrzierje stilistike e tė formės, qė nga metalet e deri tek druri, plastika, qeramika, qelqi, rezina, etj..
Ky atelier qė ka mbushur veēse 13 vjet nga hapja, ka shėnuar suksese jo vetėm nė raport me nivelet mė tė larta tė shkollės shqiptare tė skulpturės, por ka regjistruar edhe dy triumfe tė bujshme nė dy konkurset ndėrkombėtare ku janė ballafaquar universitetet tona, tė zhvilluara pėrballė akademive mė tė forta nė mbarė botėn, sikundėr janė ato italiane tė Milano-Breras, Bolonjės, Romės, Peruxhias, Udines, Umbrias, Karrarės, etj., nė tė cilat studiojnė mbi 10 mijė studentė, ndėr mė tė talentuarit, nga tė gjitha vendet e planetit.
Fjalėn e hapjes sė kėsaj ekspozite e mbajti pedagogu i kėtij atelieri z.Fatos Kola, i cili pasi bėri njė pėrshkrim tė shkurtėr tė punės dhe arritjeve tė atelierit qė drejtohet prej tij, ndėr tė tjera kumtoi edhe problemet akute qė pėrballon ky atelier dhe programi me tė cilin mbarėshtrohen studentėt, pėr shkak tė ndryshimeve konceptuale midis tij dhe studentėve qė specializohen nė kėtė zhanėr, nga njėra anė dhe "Kėshillit Shkencor" tė fakultetit tė Arteve figurative, i cili kish kėrkuar, para njė muaji, suprimimin e kėtij programi dhe atelierit respektiv nė mes tė vitit shkollor, pa kurrfarė motivacioni bindės qoftė edhe formal, e qė sipas Kolės, "aspak tė argumentuar shkencėrisht dhe konform standardeve pedagogjike, artistike e profesionale...".
Nė kėtė aktivitet u lexuan gjithashtu edhe mesazhet inkurajuese tė pedagogėve tė shquar tė kėtij fakulteti, tashmė me banim jashtė atdheut, tė tė mirėnjohurve Prof. Hilmi Kasemi nga Italia, dhe Prof. Vasiljev Nini nga SHBA-tė, nė adresė tė studentėve dhe pegagogut tė kėtij atelieri Fatos Kola, mesazhe tė cilat pėrmbanin edhe nota tė ashpra kritike pėr qėndrimet sipas tyre "thellėsisht tė papėrgjegjshme tė Kėshillit shkencor" pėr suprimimin e kėtij atelieri.
Kjo ekspozitė qė do tė qėndrojė e hapur pėr 10 ditė, ofron jo vetėm suksesin e merituar dhe cilėsi tė lartė artistike, por edhe ashpėrsimin dhe kulmimin e njė debati pėr probleme konceptuale tė shkollės shqiptare tė skulpturės, bash nė prag tė implementimit tė programit tė universiteteve tona konform standardeve dhe Kartės sė Bolonjės pėr unifikimin shkencor tė programeve dhe parametrave, drejt njėsimit tė diplomave tona me ato europiane dhe krijimit tė formatit akademiko-shkencor e pedagogjik pėr shkėmbimin e pėrvojave midis tyre.
Pėrkrahėsit e konceptit dhe programit tė kėtij atelieri, e shikojnė mjaft tė lehtė procesin tė adoptimit tė Kartės sė Bolonjės, pasi sipas tyre ata jo vetėm qė kanė mundur tė pranohen pėr tė konkurruar me shkollėn bolonjeze tė skulpturės, por edhe e kanė mundur atė dy herė nė ballafaqimet nė konkurset ndėrkombėtare tė zhvilluara nė Itali gjatė viteve 2003 dhe 2004.
Zhvillimet e fundme nė Akademinė e Arteve, nė Fakultetin e Arteve Pamore, shėnojnė rastin e parė dhe unikal tė pėrplasjes konceptuale dhe programore nė shkollat tona tė larta, ēka pėrbėn risi dhe me gjasė do tė shoqėrohet me debate publike qė do tė pėrqasin problematika tė thella e tė panjohura mė parė, tejet domethėnėse dhe determinante pėr zhvillimet perspektive nė tė vetmen Akademi tė Arteve nė vend.
Korresp. i "Atdheu"

 

Fatos Kola: Atelieri qė lartėsoi shkollėn shqiptare tė skulpturės


(Fjala e rastit e kuratorit tė kėsaj ekspozite, pedagogut Fatos Kola)

Tė nderuar miq, kolegė, studentė dhe dashamirės tė pranishėm!

I emocionuar mė shumė se kurrė pėr praninė dhe respektin tuaj, mė lejoni t'ju shpreh mirėnjohjen pėr pjesėmarrjen nė hapjen e kėsaj ekspozite. Ēdokush nga ju, qė mund tė ketė patur rastin apo fatin tė pėrjetojė emocionet e mėsuesisė, do ta ndjejė gjithėkuptimėsinė e kėsaj ngjarjeje nė jetėn time prej edukatori. 
Kėtu, nė kėtė Akademi, kam tė thyer e tė coptuar punėn time tė diplomės; kam vizatimet e kohės studentore, tė ndaluara si herezi; kam krijimet dhe kujtimet e viteve tė punės si mėsues nė fshatrat e thella tė Matit; kam pėrpjekjet si pedagog, pėr mbajtjen gjallė tė njė atelieri, qė u krijua pas viteve '90-tė nė degėn e skulpturės; kam punėn rraskapitėse me studentėt e mi, tė cilėt mė bėjnė fatlum me ardhjen fizike, me prurjet e punėve dhe talenteve nė Akademinė tonė.
Me fjalė tė thjeshta, Atelieri i Materialeve tė Pėrziera, ėshtė pagėzuar kėshtu sepse synon qė, me pėrdorimin e elementėve tė ndryshėm si metalet, qeramika, plastika, qelqi, rezina etj., tė krijojė vepra arti vėllimore, pra tredimensionale, praktikė kjo e njohur qė nė lashtėsi, qė gjendet dhe ėshtė zbuluar me shumicė edhe gjatė kėrkimeve arkeologjike nė gjurmėt e qytetėrimit tonė mijėravjeēar e atij botėror.
Nė kėtė atelier, nėpėrmjet kėrkimit dhe krijimit nė hapėsira tė ndryshme, me anė tė kodeve tė gjuhės vizive, studiohen dhe krijohen kompozime tė elementėve artistikė, pėr tė dhėnė realitete tė panumėrta, siē janė linjat, dritat, hijet, hapėsirat, sipėrfaqet.
Tė gjithė kėto elementė stimulojnė njė pėrdorim tė gjerė tė materialeve dhe teknikave tė reja, qė deri mė sot janė konsideruar si tė papėrshtatshme pėr shprehjen e artit, sikundėr janė kolazhi, asamblazhi, pluhuri material, pėrdorimi i plastikave, i rezinės, etj..
Pra pikėrisht bashkėpėrdorimi dhe bashkėtingėllimi i disa materialeve pėr tė sjellė nė jetė njė entitet figural estetik, qėndron nė themelin e veprimtarisė sė kėtij atelieri, si nė kahjen studimore ashtu edhe nė atė krijuese, pėr tė realizuar kėsisoj shndėrrimin e materialeve tė gjalla nė forma tė gjalla.
Por sot nuk jemi mbledhur thjesht dhe vetėm nė njė ekspozitė me krijime tė ish studentėve, sot kolegė, apo tė studentėve aktualė, pėr tė pasqyruar krijimtarinė me materiale tė pėrziera, nė kėto 13 vjet tė ekzistencės sė kėtij atelieri.
Jemi mbledhur pėr tė pėrkujtuar punėn, sukseset dhe rrugėn e vėshtirė qė pėrshkuam sėbashku, tė dashur kolegė e studentė, por ndofta jemi tubuar nė njė homazh tė fundėm tė lamtumirės sė kėtij atelieri, pėr shkak tė shtrėngesės sė paskrupullt tė njė takėmi varrmihėsish tė artit, qė kanė marrė pėrsipėr tė zhbėjnė artin e skulpturės sė materialeve tė pėrziera, sikundėr kanė bėrė dikur me anė tė metodės sė socrealizmit, tashmė me metoda gjoja "moderne" dhe me tagrin e tė ashtuquajturve "autoritete". Janė pothuajse i njėjti takėm dhe me tė njėjtėn mendėsi, qė nuk dallojnė nė asgjė nga korifejtė e dikurshėm tė socrealizmit, qė ishin mė tė besuarit e PPSH pėr anti-artin qė mbollėn, pėr gjuetinė e shtrigave ndaj kolegėve dhe studentėve, dikur me forcėn e diktaturės sė proletariatit, ndėrsa sot me fuqinė e pushtetit tė fokusuar nė tė ashtuquajturin "Kėshill shkencor", qė vetėm me shkencėn, pedagogjinė apo artin, nuk ka kurrfarė lidhjeje.
Sot ne jemi ndarė, pa dėshirėn tonė, nė dy kampe tė kundėrta, dhe kjo vetėm pėr shkak tė diferencimit qė ata tė vetėquajturit NE, bėnė nga pjesa tjetėr qė nuk mendojmė dhe nuk veprojmė si ata.
Ne nuk jemi si ata, sepse nė kėtė atelier, ku ēfarė bie jashtė bie brenda, pa kurrfarė kushtesh dhe investimesh, studentėt dhe unė punojmė shumė, studiojmė, eksperimentojmė, krijojmė, por edhe triumfojmė. 
Nė atelierin tonė bėhet shumėfishi i punėve, i detyrave dhe i temave krahasuar me tė tjerėt. Programi ynė i njohurive, ėshtė shumė i ngjeshur dhe i lodhshėm. Punėt tona janė tė evidentuara dhe tė filmuara. Kurse nė anėn tjetėr, tė ashtuquajturit "autoritete", vijnė kur tė duan dhe ikin kur tė duan nga shkolla. Ata ndodhen njėkohėsisht nė disa vende dhe shtete, dhe po njėkohėsisht paguhen nė disa bordero.
Nė atelierėt e tyre tė pajisura mė sė miri, me bazė materiale e laboratore, vendin e studimeve tė mirėfillta e ka zėnė koncepti "vishja si tė duash e tė dalė ku tė dojė".
Vendin e studimeve pėr formėn, ngjyrėn volumin, e kanė zėnė tė famshmit video-instalacione e performanca, ku mbizotėrojnė si detyra e si punė diplome, eksponatet e tipit togje gazetash, shiringa qė futen nė vena dhe nxirren prej tyre, si pėr tė praktikuar drogmenė, si dhe Sid-ėt fatkeqė, qė nė vend qė t'i kultivojnė me njohuri e shprehi pėr artin dhe me kėrkesėn pėr punė artistike konform detyrave, i poshtėrojnė duke i nxjerrė tė pozojnė me qemane nė dorė. 
Pėrfaqėsuesit e kėtij takėmi, pasi uzurpojnė Galerinė e Arteve dhe ekranet e mediave, fitojnė ēmime nė ekspozitat e mbushura me nallane, dėrrasa tė kalbura, tuba qenefi, shishe plastike, bunkerė tė mbuluar me brekė, grumbuj tė rrobave tė gabit dhe, mbi tė gjitha, me performancat e Nikoletave tė gropės sė Hajdin Sejdisė. Pikėrisht pėr kėsisoj antiarti, Ata shpėrblehen me honorare marramendėse, me tituj, me pompozitet mediatik, me bordero tė shumėfishta, udhėtime jashtė shtetit, botime luksoze e me tė drejtėn pėr t'u vetshpallur "elitė artistėsh tė mėdhenj, modernė..., kontemporanė, performantė..., etj..".
Ky takėm dėshtakėsh, injorantėsh dhe obskurėsh, ka zgjedhur rrugėn e kollajllėkut nė art dhe mėsim-dhėnie, dhe jo rrugėn e punės dhe studimeve, sepse kjo e fundit kėrkon pėrkushtim, larg abuzimeve me studentėt dhe detyrėn...
Ndaj ata kanė gjetur dhe pėrzgjedhur Nikoletat dhe tė ashtuquajturin "Art Konceptual", qė nuk dallon asgjėkundi me "artin e socrealizmit", ku idea dhe koncepti i paraprijnė dhe kushtėzojnė tė ashtuquajturin "krijim", i cili qė nga ky moment pushon sė qėni i tillė.
Pra vėndin e krijimit artistik, qė ka origjinė hyjnore dhe ėshtė sumumi i artit tė njėmendtė, ky takėm e ka zėvendėsuar me Nikoletat e rrugėve, qė janė punėtorėt dhe fshatarėt e dikurshėm me kazma e pushkė krahit, e qė tashmė recitojnė bejte pėr vargje dashurie dhe pozojnė nė skena pornografike.
Ata, si art i vėrtetė, duan t'u shesin shqiptarėve problemet sociale si homoseksualizmin, pedofilinė, pornografinė, travestitėt, perversitetin njerėzor, drogėn dhe tė gjithė plagėt sociale, qė s'kanė asnjė lidhje me artin dhe krijimtarinė artistike.
Unė nuk bėj pjesė nė takėmin e tyre dhe nuk mendoj e punoj si ata.
Unė, studentėt e mi do t'i angazhoj dhe fus nė rrugėn e studimit dhe tė artit tė vėrtetė, nė pėrmbushje tė detyrės funksionale si edukator dhe mėsim-dhėnės, pėr ta merituar rrogėn time modeste, qė del nga prindėrit taksapagues tė studentėve.
Ju premtoj se bashkė me studentėt, (gjithmonė nėse Ata, fuqiplotėt, nuk arrijnė tė suprimojnė me fuqinė e posteve dhe pushteteve tė pamerituara), programin tim dhe Atelierin e Materialeve tė Pėrziera - do tė luftoj qė tė triumfoj sėrish mbi akademitė prestigjioze tė Italisė, guxim tė cilin kurrė nuk e kanė marrė Ata, ligjbėrėsit antiart qė sundojnė nė Akademinė tonė.
Unė, kėtė takėm dėshtakėsh e kam mundur prej kohėsh, me veprat e mia, me artin tim, me programin, dijet, leksionet, pėrkushtimin tim, me studentėt e mi dhe aftėsitė e tyre, dhe sėrish jam gati tė pėrballem me ta pėr hir tė artit, pėr hir tė shkollės sonė, prindėrve dhe studentėve.
Jeta ėshtė garė, sfidė dhe konkurrencė. Unė dhe studentėt e mi, e pranojmė kėtė realitet grishės, dhe jemi gati tė pėrballemi.
Ju faleminderit pėr pėrkrahjen, ngrohtėsinė, besimin dhe praninė tuaj, qė dėshmon se jemi pranė jush, se kemi mbėshtetjen tuaj dhe tė Drejtėn...
Edhe njėherė, Ju faleminderit! 

 

Ilmi Kasemi: Ju keni koncentruar arritjet e skulpturės shqiptare

(Skulptorit, profesor Fatos Kolės dhe studentėve, me rastin e hapjes sė ekspozitės sė 12 vjetorit tė Atelierit tė skulpturės sė "Materialeve tė Pėrziera")

Inisiativa qė keni ndėrmarrė pėr tė kujtuar 12 vjetėt e punės sė Ateliesė "Materiale tė Pėrziera", ėshtė pėr t'u pėrshėndetur.
Organizimi i kėtij manifestimi "tė vogėl", brenda mureve tė Atelierit, tė kujton Aristotelin, i cili flet pėr politikėn, kur thotė: "... Stadiumi i parė i politikės ėshtė familja, i dyti fshati dhe i treti qyteti...".
Ju po pėrkujtoni njė ngjarje brenda familjes, nė atė "stadium" ku 12 vjet mė parė filloi loja e parimeve universale tė formimit tė skulptorit. Aty ku, pėr herė tė parė, me njė program tė vetėm, u pėrfshinė tre teknikat bazė tė skulpturės, kategoritė qė rrjedhin prej tyre dhe materialet qė u pėrgjigjen atyre nė mėnyrė adekuate.
Dua tė kujtoj edhe njėherė kėtu se nuk qemė tė parėt ne, qė gjetėm kėto parime. Nevoja bėri qė ato tė pėrkufizonin antipodin e bipolarizimit tė organizimit programor tė shkollės sė lartė tė skulpturės sė deriatėhershme. 
Atėherė skulptura kishte dy atelierė, njė tė skulpturės maxhore dhe njė tė asaj minore, ku respektivisht, me sa mė kujtohet, ekzistonin atelierė tė skulpturės monumentale dhe kavaletit, dhe ato tė aplikuar tė qeramikės.
Tė ndryshonte kjo tablo sterile, me terminologji bajate dhe njėkohėsisht tė ēuditshme, pa asnjė bazė shkencore, nuk ishte e vėshtirė.
Pikėrisht nė vitet '90-tė, nė Institutin e Lartė tė Arteve nuk u kėrkua liria, sepse atė, artistėt e antikitetit grek e patėn fituar kundra barbarisė perse, por u kėrkua qė pikėrisht aty tė vinte Fidia, qė tė dėshmonte se teknikat themelore tė skulpturės ai i pati aplikuar nė Partenon dhe Olimpia.
Duhej bėrė shkolla. Duhej bėrė qoftė edhe njė atelier i vogėl, qė tė rrokte kėto teknika, tė elaboronte materiale tė ndaluara, koncepte "dekadente". Nuk qe e vėshtirė se ne nuk shpikėm gjė, Fidia na ndihmoi dhe u themelua atelieri i materialeve tė pėrziera. 
Ky emėrtim, nė pamje tė parė duket sikur tenton vetėm tė japė pėrgjigje me anėn e materialeve tė problemit, por edhe kėshtu, pėr kohėn ai qe efikas, sepse do tė ishte pėrgjigjia e vetme e mundshme kundėr despotizmit, mono-materialitetit, mono-konceptualitetit, e gjithfarė mono-sh qė vinin vėrdallė.
Nuk ėshtė vendi dhe koha qė unė tė shpjegoj nė hollėsi, por dua vetėm tė kujtoj qė rrėzimi i piramidės monstruoze tė asaj shkolle, duhej bėrė. Mė duket akoma sot e ēuditshme, pas rreth 15 vjetėsh, qė ekzistojnė akoma komisione me komisionerė qė vejnė notat e studentėve. Akoma individėt mėsim-dhėnės dhe mėsim-marrės, presin notat e kompetentėve, dhe kjo ėshtė kinezėri e pastėr!
Mė duket akoma e ēuditshme qė atelieri nuk ka njė laborator. Mė duket edhe mė e ēuditshme, qė ajo pikon ēfarė bie jashtė.
Por mė i tmerrshėm ėshtė fakti qė atelieri synohet tė mbyllet, qė synohet tė rinovohet apo tė reformohet.
Prof. Fatosi, unė e di qė dialogun e ke pėr zemėr. Tė sugjeroj miqėsisht qė tė kėrkosh akoma ballafaqim idesh, sepse nuk dua tė besoj qė skulptorėt pedagogė tė Akademisė sė Arteve tė kenė lajthitur, ndaj mė lejo qė, nėpėrmjet teje t'i pėrshėndes, sepse kanė qenė ish-pedagogė dhe kolegė tė mi.
Pėrshėndes gjithashtu tė gjithė pedagogėt qė kanė dhėnė mėsim nė atė atelier. Tė gjithė kontribuesit privatė, shokė e miq qė kanė ndihmuar me nga njė copė gur, dru apo hekur.
Besoj se vazhdimi i dialogut do ta shėndoshė situatėn, sepse ne ecėm me parimin "mos e prek Kainin", por kjo s'do tė thotė qė Kainin sot ta quajė Abel dhe Abelin ta quajmė Kain.
Urime e pėrshėndetje
Ilmi Kasemi
Breshia- Itali



Nini: Mjaft, atyre qė shkatėrruan skulpturėn 

Departamentit tė Arteve Vizuale
Atelieri i "Materialeve tė Pėrziera"
Akademia e Arteve tė Bukura, Tiranė

Me rastin e 12 vjetorit tė krijimit tė "Atelierit tė Materialeve tė Pėrziera", nė Departamentin e Arteve Vizuale tė Akademisė sė Arteve tė Bukura, mė lejoni t'u pėrshėndes dhe t'u uroj thellėsisht nga zemra.
Ky atelier qė u ngrit si njė domosdoshmėri e kohės pėr jetėn artistike tė shkollės shqiptare tė Skulpturės, me ndryshimet dhe hapjet e pėrgjithshme qė ndodhėn nė Europėn Lindore dhe nė Shqipėri, bėri tė nevojshme e tė domosdoshme qė edhe skulptura tė krijonte mundėsi pėr ndryshim e zhvillim.
Njė nga kėto zhvillime ishte edhe hapja e Atelierit tė "Materialeve tė Pėrziera", atelier qė nuk kishte ekzistuar mė parė, e qė kishte pėr synim tė plotėsonte dhe tė pajiste studentėt me koncepte tė reja, nė pėrshtatje me materiale tė ndryshme, e me njė njohje tė shumėllojshme dhe tė pafundme tė artit dhe mjeshtėrisė sė skulpturės. 
Ai shumė shpejt do tė thyente kanunin e deriatėhershėm, qė ishte vetėm modelim, skulpturė kavaleti, skulpturė monumentale dhe skulpturė nė gurė dhe dru.
Njė nga gjėrat qė tė binte nė sy menjėherė, sapo shikoje artet tona nė krahasim me artet e vendeve tė zhvilluara, ishte se pėrveē pėrmbajtjes politike qė mbartnin artet tona, tek tė huajt tė binte nė sy pikėrisht lėvrimi nė pafundėsi i materialeve tė pėrziera e ndėrthurjes sė tyre, gjė tė cilėn pedagogėt e studentėt tanė, nuk e njihnin dhe nuk e pėrdornin.
Dhe tani shkolla jonė nuk i ka mundėsitė qė tė zhvillojė e tė zbatojė njė art bashkėkohor, pėr tė cilin mund tė ekzistojnė njohuritė, por jo mundėsitė pėr ta krijuar, pėrsosur dhe zbatuar atė.
Pikėrisht ky Atelier synonte tė pajiste e krijonte njė laborator tė gjerė, ku do tė ndihmoheshin jo vetėm studentėt e tij, por edhe tė gjithė studentėt qė donin tė krijonin, konceptonin e zbatonin veprat e tyre tė ndėrthurura nė materiale tė ndryshme e tė qėndrueshme. Por ky projekt gjithmonė ėshtė zvarritur dhe penguar qėllimisht e nė forma tė ndryshme, pavarėsisht nga rezultatet e larta tė studentėve nė simestėr e nė diploma, tė cilat i realizonin e zbatonin duke shfrytėzuar njohjet dhe miqėsitė me repartet e ndryshme tė mjeshtėrive private, jashtė Akademisė dhe me shpenzimet e studentėve dhe ndihmėn modeste tė pedagogėve.
Njė nga gabimet e mėparshme tė drejtuesve tė kohės sė qoftėlargut, ishte edhe fakti i mbylljes sė njėrės nga atelieret kryesore, atė qė kemi mbaruar shumė nga ne skulptorėt e dikurshėm. Tani po bėjmė njė gabim tjetėr, atė tė mbylljes sė njė atelieri shumė tė rėndėsishėm pėr tė ardhmen e Shkollės shqiptare tė Skulpturės, pra tė vetė dhe tė vetmes Akademi shtetėrore, sikundėr ėshtė kjo e jona. Pa njė atelier tė tillė, me njė laborator tė fuqishėm tė skulpturės, ku tė njihen dhe tė ndėrthuren tė gjitha teknikat e mundshme tė pėrdorshme, qė pėrdoren edhe nė nivelet e shkollave tė larta nė mbarė botėn, kjo shkollė do tė funksionojė thjesht pėr nevojat "e ngushta tė titujve" dhe "tė rrogave tė pedagogėve".
Boll mė me metodat e mbylljes sė dyerve tė zhvillimit, boll, se u lodhėm. Mos harroni se ne kemi qėnė dhe jemi njė nga vendet mė tė mbyllura nė botė.
Pėrshėndes tė gjithė studentėt dhe pėrfaqėsuesit e krijimit dhe zhvillimit tė kėtij atelieri. Pavarėsisht nga mbylljet burokratike qė mund tė bėhen, ku Atelier do tė funksionojė dhe do tė zhvillohet tek studentėt dhe artistėt, sepse "Materialet e Pėrziera" janė ato qė gjejnė zbatimin mė tė gjerė nė interior dhe eksterior.
Edhe njėherė, urime dhe suksese!

Ju pėrshėndes me respekt,
Prof. Vasiliev Nini
Hot Shops Art Center
O. NE. USA

Site officiel de la Maison Royale d'Albanie

Archives 2006 Part I

Archives 2005 Part III

Archives 2005 Part II

Archives 2005 Part I

Archives 2004 Part V

Archives 2004 Part IV

Archives 2004 Part III

Archives 2004 Part II

Archives 2004 Part I

Archives 2003 Part V

Archives 2003 Part IV

Archives 2003 Part III

Archives 2003 Part II

Archives 2003 Part I

Archives 2002 Part II

Archives 2002 Part I