ATDHEU" Gazete e Partise Levizja e Legalitetit
 versioni 'on line' i gazetes "Atdheu"

Kryeredaktor : Astrit Kola
Webmaster : Ibrahim Koka &Neritan Kolgjini
levizja_legalitetit@yahoo.com

___________________________

14 Mai 2006
___________________________

Përmbushja e kërkesave të Rezolutës 1481 të KE, detyrim i politikës dhe shoqërisë shqiptare

PLL: Të dënohen krimet dhe kriminelët e komunizmit

Dënimi i krimeve të komunizmit në Shqipëri, është dhe mbetet kusht sine qua non për motivimin e ekzistencës së sistemit demokratik dhe demokracisë së vërtetë, për të cilën Përndjekja antikomuniste shqiptare ka meritën e padiskutueshme, të mbrujtur me ideale, gjak dhe jetë të martirizuara 


Editorial

Dënimi i krimeve të komunizmit, domosdoshmëri

Nga Ekrem Spahiu

(Fjala e z.Ekrem Spahiu, kryetar i PLL, në Konventën e Parë Kombëtare të Shoqatës Mbarëkombëtare të Integrimit të të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë)

PLL e konsideron nder pjesëmarrjen dhe përshëndetjen në adresë të Shoqatës Mbarëkombëtare të Integrimit të të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë, për organizimin e Konventës së Parë Kombëtare, si aktivitet kaq i nevojshëm dhe i demosdoshëm për mbarë shqiptarët, por në veçanti për atë shtresë, e cila u burgos, u përndoq, u persekutua dhe u masakrua, për të mbrojtur idealet e lirisë dhe demokracisë. 
Me këtë rast, shpreh bindjen se kjo konventë do t'i kontribuojë dekomunistizimit të mbarë shoqërisë dhe veçanërisht atij të klasës sonë politike.
Legalistët kanë qënë dhe mbeten gjithnjë të interesuar dhe në mbështetje të çdo nisme politike që i shërben këtij objektivi madhor, për t'i dënuar realisht dhe jo thjesht verbalisht krimet e komunizmit, si dhe për të hapur një faqe të re në historinë dhe ardhmërinë tonë.
Këshilli i Europës, nëpërmjet Asamblesë parlamentare, përballë realitetit aspak demokratik e njerëzor në vendet ish komuniste, më datën 25 janar 2006 miratoi Rezolutën 1481, titulluar "Mbi nevojën për dënimin ndërkombëtar të krimeve të regjimeve totalitare komuniste".
Në pikën nr. 2 të Rezolutës së Parlamentit Europian thuhet me të drejtë se: "Regjimet totalitare komuniste që sunduan në Europën Lindore dhe Qendrore gjatë shekullit të kaluar, dhe që janë ende në fuqi në vende të ndryshme të botës, janë karakterizuar nga dhunimi masiv i të drejtave njerëzore. Dhunimet kanë përfshirë vrasje individësh dhe kolektive, vdekje në kampe përqendrimi, vdekje nga uria, internime, tortura, punë skllavëruese dhe forma të tjera të terrorit fizik masiv, dhunime të lirisë së ndërgjegjes, të mendimit, të shprehjes, të lirisë së shtypit, etj., dhe të gjitha këto krime janë justifikuar në emër të teorisë së luftës së klasave dhe parimeve të diktaturës së proletariatit". 
Kur mendon se me këtë ashpërsi është shprehur Parlamenti Europian, i cili në shumicën e tij përbëhet nga deputetë të vendeve që nuk e kanë përjetuar komunizmin dhe diktaturën si ideologji dhe praktikë shtetërore, e kupton se përmasat e krimeve të komunizmit dhe mosdënimi i tyre, kanë tmerruar dhe tmerrojnë ende institucionet dhe shoqëritë demokratike. Fatkeqësisht edhe sot, ngrehina e komunizmit shqiptar ende nuk është shembur dhe shkulur nga themelet.
Jo më kot, në pikën nr. 5 të Rezolutës, theksohet se "Rënia e regjimeve totalitare komuniste në Europë, nuk është pasuar prej hetimesh ndërkombëtare të krimeve të kryera prej tyre. Për më tepër, autorët e atyre krimeve nuk janë nxjerrë para gjykatës nga komuniteti ndërkombëtar, siç u bë në rastin e krimeve të llahtarshme të kryera prej Nazizmit. Madje vetëdija publike për krimet e kryera nga regjimet totalitare komuniste, është mjaft e dobët". 
Por a mund të ketë dënim të krimeve të komunizmit, sa kohë që në nivelet më të larta të pushtetit gjyqësor në Shqipëri, janë emëruar dhe drejtojnë prokurorët dhe gjykatësit që deri në ditët e fundit të pushtetit komunist, kanë dënuar dhe ekzekutuar me vdekje, me akuza qesharake dhe me urdhëra politikë, kundërshtarët e përndjekur të diktaturës?
E si mund të dënohet komunizmi dhe krimet e tij, sa kohë që, me ligj të miratuar nga maxhoranca e majtë trashëgimtare e partisë dhe pushtetit të komunizmit, në Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe në organet e tjera më të larta të pushtetit gjyqësor, kushtëzohej zgjedhja dhe emërimi me ligj vetëm i atyre juristëve që kishin mbi 15 vjet përvojë pune? Pra u sigurohej me ligj emërimi dhe drejtimi, atyre që dikur kanë qenë hetues-xhelatë nëpër qelitë, prokurorë dhe gjyqtarë që kanë burgosur dhe ekzekutuar në emër të ligjeve komuniste, viktimat e pafajshme të diktaturës dhe kundërshtarët politikë!!! 
Jo pa arsye, në pikën nr. 13, Rezoluta u bën thirrje të gjitha partive komuniste dhe post-komuniste në vendet e tyre, (parti që deri më sot nuk i kanë dënuar krimet e komunizmit), të rivlerësojnë historinë e diktaturës komuniste dhe vetë të shkuarën e tyre, duke u distancuar qartë prej krimeve të kryera nga regjimet totalitare komuniste dhe t'i dënojnë ato pa asnjë mëdyshje".
PLL, si parti që nuk është parti postkomuniste, por partia më e vjetër shqiptare, e ka kryer prej kohësh dhe vazhdon ta kryejë detyrimin moral dhe atdhetar të dënimit të komunizmit, të cilin e ka luftuar dhe e lufton pa mëdyshje dhe kompromis, qoftë në planin ideor dhe ideologjik, si ideologji antishqiptare dhe antinjerëzore, por edhe si praktikë shtetërore antikombëtare.
Në këtë këndvështrim, zëri i Legalitetit ka qenë, është dhe do të jetë i prerë, i fortë dhe i qartë në mbrojtje të shtresës së të Përndjekurve politikë antikomunistë, që sakrifikoi gjithçka për Atdheun dhe demokracinë.
Ne nuk e bëjmë këtë për demagogji, por e bëjmë sepse pjesa dërrmuese e anëtarësisë së Legalitetit: 
- vijnë nga shtresa e të Përndjekurve dhe janë kontribues për zgjidhjen e të drejtave të saj 
- e kemi këtë si detyrim prioritar programor, ngaqë pika 7 e programit të PLL, në mënyrë taksative shprehet: "Do të luftojmë që ish të Burgosurit dhe të Përndjekurit politikë, luftëtarë të demokracisë së vërtetë, të rikthehen në jetën qytetare duke i ndihmuar me përparësi për shkollimin, punësimin, strehimin dhe shpërblimin material për të gjithë kohën e dënimeve që kanë vuajtur".
PLL, edhe në legjislaturën e kalur të Kuvendit të Shqipërisë, ka insistuar me të gjitha mjetet për materializimin e kësaj pike të programit të saj. 
Ne kemi qenë dhe jemi të bindur se dënimi i krimeve të komunizmit në Shqipëri, duhej të kryhej paralelisht me rehabilitimin e viktimave dhe sidomos kundërshtarëve ideologjikë e të kultivuar të tij, nacionalistëve, që përveç kundërshtimit të vendosur për instalimin e diktaturës komuniste, realizuan njëkohësisht edhe detyrën e shenjtë ndaj atdheut dhe kombit. Prandaj, nëpërmjet një projekt-ligji, ne kërkuam që nacionalistët të cilët dhanë jetën për atdheun, të fitojnë Statusin e Dëshmorit të Atdheut. 
Nëpërmjet këtij projekt-ligji, ne synonim të vendosnim drejtësinë e munguar dhe të mohuar për arsye politike, duke vendosur kështu ekuilibret e nevojshëm politikë dhe historikë, por fatkeqësisht, maxhoranca socialiste e asaj kohe, trashëgimtare e partisë komuniste, me shumicë kartonash e hodhi poshtë draftin tonë.
Sikurse është bërë e ditur, këto ditë ministri grek i Mbrojtjes, anulloi për të dytën herë vizitën në Shqipëri, ngaqë qeveria greke i ka vënë kusht qeverisë shqiptare sigurimin e truallit në tokën shqiptare për ndërtimin e varrezës për ushtarët grekë të vrarë në luftën italo-greke zhvilluar në tokën tonë!!!
Po ne, a nuk kemi të drejtë të kërkojmë varr dhe nderim për nacionalistët tanë, rënë në tokën tonë, për atdheun dhe kombin tonë?
PLL në mënyrë të vazhdueshme ka kërkuar dëmshpërblimin e ish të Burgosurve dhe të Përndjekurve politikë në respektim të të gjithë të drejtave ndërkombëtare, kushtetutës aktuale dhe Kodit Penal.
Por megjithëse kanë kaluar 16 vjet, kjo shtresë akoma nuk ka marrë atë që i takon.
Dua të kujtoj se vjet, qeveria e Austrisë e kancelarit Shusel, u kërkoi të gjithë të internuarve në kampet naziste të përqendrimit në Austri, pas 60 vjetësh, që të paraqesin dokumentacionin për të përfituar dëmshpërblimin e punës së detyruar e të papaguar.
Përpjekjeve dhe sakrificave tuaja për demokraci, gjatë Luftës Dytë Botërore dhe diktaturës, pas vitit 1990 iu bashkuan edhe thirrjet e shumicës së shqiptarëve që: ta bëjmë Shqipërinë si gjithë Europa. Pra të integrohemi në Familjen europiane. 
Por a mund të pretendojë Shqipëria integrimin në Europë, pa u integruar kjo pjesë e martirizuar brenda vetë shoqërisë shqiptare?!
Realitetet politike dhe shoqërore, pothuajse në të gjitha vendet ish komuniste të Europës Lindore dhe Qendrore janë zhgënjyese, por në veçanti në Shqipëri janë të dhimbshme.
Rezoluta dhe konventa juaj në mbështetje të saj, janë një thirrje dhe detyrim për të bërë drejtësi të vërtetë për të gjitha ato krime që ende sot kanë mbetur pa ndëshkim, me qëllim që të çmontohet trashëgimia e regjimeve komuniste dhe xhelatët të dalin para një drejtësie që ua siguron të gjitha mundësitë për mbrojtje dhe vetëmbrojtje ligjore. 
Por a mund të pretendojë Shqipëria të integrohet në strukturat euro-atlantike:
- pa u dënuar diktatura dhe krimet e komunizmit në Shqipëri
- pa u respektuar vota e lirë si gur themeli i demokracisë për të cilën të Përndjekurit dhe të burgosurit politikë sakrifikuan aq shumë
- pa u respektuar e drejtë universale dhe standardet demokratike ndaj pronarëve legjitimë 
- pa u kthyer të përndjekurve dhe të burgosurve politikë, dëmshpërblimin për punën e detyruar dhe të papaguar nëpër kampet dhe burgjet e komunizmit.
Ne shpresojmë se pas rikthimit në pushtet të PD dhe partive të tjera të koalicionit qeverisës, janë krijuar kushtet optimale për dënimin real të krimeve të komunizimit dhe zgjidhjen e të gjitha problematikës politike, ekonomike dhe sociale që pasoi nga sundimi i diktaturës.
Besimi ynë për realizimin e këtij objektivi madhor, buron nga fakti se dënimi i krimeve të komunizmit në Shqipëri, është dhe mbetet kusht sine qua non për motivimin e ekzistencës së sistemit demokratik dhe demokracisë së vërtetë, për të cilën Përndjekja antikomuniste shqiptare ka meritën e madhe e të padiskutueshme. 

Koment

Bizantinizmi dhe skemat serbo-greke

Nga Murat Basha

Pas përfitimit të lëshimit në Himarë, ku i liçencua shkolla e paligshme, Greqia, e pangopur në absurdin e kushtëzimit të marrëdhënieve reciproke, bëri gafën e radhës: pas refuzimit të presidentit Papulias për të marrë pjesë në samitin e presidentëve të rajonit, zhvilluar në Durrës dy javë më parë, ishte pikërisht ministri grek i Mbrojtjes ai që refuzoi, e që më pas anulloi vizitën e planifikuar në Shqipëri, me pretekstin e mosmiratimit në kohë nga qeveria shqiptare, të truallit të varrezës së ushtarëve grekë, të vrarë brenda territorit të Shqipërisë londineze, gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Ky veprim i ministrit grek është një shantazh i ulët dhe fyes për një vend me të cilin pretendohet të ndërtohen marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë. Ai është dhe mbetet marrëzia e radhës në vazhdën e presioneve dhe shantazheve të ulta, dhe të oshilacioneve pa sens të kurbës së marrëdhënieve problematike shqiptaro-greke, produkt i politikave bizantine të fqinjit ngatërrestar ballkanik.
Bizantologët dhe njohësit e historisë e historiografisë së qytetërimeve lindore, kanë rënë që të gjithë në konkluzionin-emërues të përbashkët të pranimit të diabolizmit bizantin, të grackave dhe skemave të ortodoksisë bizantine për të jetësuar Perandorinë pasromanike të Lindjes nëpërmjet përdorimit të fesë ortodokse si instrument për pushtimin ideologjik e më pas territorial të popujve e kombeve të planifikuar si komponentë përbërës. Madje edhe vetë Shizma e Kishës së krishterë, nuk pati si premisë parimet kanonike, por synimet dhe ëndrrat e prelatëve të kishës dhe perandorëve të Kostandinopojës. Më pas, skemat e disociimit zinxhir të kishave ortodokse ruse, bullgare, rumune, serbe e greke nëpërmjet autoqefalisë, pavarësisht parimeve të përbashkëta kanoniko-doktrinare, nuk ishin asgjë tjetër përveçse instrumentalizim i besimit për krijimin e miniperandorive të secilit komb të sipërcituar, nën sundimin e perandorëve që shuguroheshin nga kleri ortodoks.
Por mjeti më i përhapur i synimeve grabitqare, në kushtet konkrete dhe në perspektivë, ishte përdorimi i onomastikës dhe toponimive si argument i vërtetimit të sinoreve të vërteta të këtyre perandorive, nëpërmjet emërtimeve që bënte kleri kishtar, e që më pas regjistroheshin në libra, jetësoheshin në praktikën, dokumentacionin dhe korrespondencën administrative dhe përfundimisht i përcilleshin Patrikanave mëmë, ku arshivoheshin për t'u përdorur një ditë të bukur si dëshmi të të "drejtave historike" mbi territore dhe areale të caktuara.
Kjo është edhe arsyeja e shpeshmërisë së toponimeve sllave dhe greke në trevat etnike shqiptare, që zënë fill që në kohën e ngulmimeve helene të pas Krishtit e në vijim, apo që në mesjetën e mesme, gjatë kohës së invazioneve barbare të Stefan Nemanjës dhe mbretërve bullgarë.
Albanologët e mëdhenj i kanë përshkruar këto dukuri dhe e kanë dëshmuar shkencërisht autoktoninë shqiptare të shumë toponimeve ortodokse shqiptare, si dhe të atyre të monumenteve të kultit ortodoks, kryesisht të manastireve të pretenduara si "serbe", në Kosovë, Nish, Vranjë, Kurshumli, Prokuplje, Sanxhak, Metohi, e deri atyre në afërsi të Selanikut, me shtrirje deri në Artë.
Nëse manastiret e Pejës, Deçanit etj., do të ishin serbe, shqiptarët ortodoksë kurrë nuk do të pranonin të kryenin ritet në to, sikundër kanë bërë për shekuj të tërë, qoftë edhe sepse ikonostaset e tyre shëmbëllenin shenjtorë shqiptarë, që s'kishin asgjë të përbashkët me Cirilin, Metodin dhe Shën Savën e serbëve.
Por ja që serbët, pasi zhdukën shenjtorët shqiptarë nga afresket dhe muralet e shumta, i zëvendësuan me shenjtorët e tyre nëpërmjet përdorimit të pushteteve të vojvodëve në intervale kohore, por harruan të ndryshonin arkitekturën tradicionale shqiptare të këtyre kishave e manastireve. Por përveç dokumentacionit arkivor është pikërisht arkitektura ajo që, sipas studiuesve, dëshmon katërcipërisht autoktoninë shqiptare të këtyre objekteve të kultit, që sot përdoren si "gozhdë e Nastradinit" gjatë negociatave për Statusin e Kosovës, apo njohjen e së "drejtës historike" mbi këto treva, nëpër tavolinat e kancelerive vendim-marrëse. Dhe kjo sepse objektet e kultit të ndërtuara nga shqiptarët, janë krejt të ndryshëm dhe nuk ngjasojnë aspak për nga kompozicioni dhe elementët arkitekturorë me objektet e kultit në trevat sllave, greke dhe kryeqytetet apo qendrat e tyre të mëdha të banimit.
Ndërsa sot, skema ortodokse e sigurimit të "provave" të autoktonisë greke në territoret e pretenduara nga shovinizmi grek, nëpërmjet Janullatosit synon ndërtimin e objekteve të kultit në tokën shqiptare, pra në të ashtuquajturin "Epir i Veriut", deri në Shkumbin dhe Elbasan. Në përputhje me strategjinë greke të Janullatosit për nulifikimin e Autoqefalisë së Kishës Ortodokse shqiptare, të siguruar me gjak dhe sakrifica nga ministri i Brendshëm, Presidenti dhe më pas Mbreti Zog dhe klerikët e mëdhenj atdhetarë si Fan Noli, Visarion Xhuvani, Kristofor Kisi dhe shumë të tjerë, gjykatat shqiptare po shesin interesat kombëtare me vendimet e tyre të tradhtisë. Dhe jo pa qëllim, këta gjyqtarë që historia do t'i mbulojë me turp dhe ndëshkojë me tradhti, edhe Shkollën e famshme Normale të Elbasanit, këtë vatër të kultivimit të dijes, arsimimit, qytetërimit dhe atdhetarisë, sipas mësimeve të rilindasve tanë të mëdhenj, ia kaluan me vendim gjyqësor në pronësi Kishës Ortodokse të kryesuar nga Janullatosi grek, që ky pararojë e shovinizmit të shtetit teokratik grek ta shndërrojë para syve tanë në manastir murgjërish-agjentë të shërbimeve sekrete greke dhe greqizmës, pasi ta restaurojnë sipas arkitekturës së kishave greke, duke "vërtetuar" pas disa dekadash "autoktoninë dhe shtrirjen e Greqisë deri në Elbasan".
Kësisoj, me paratë e lobeve vorio-epirote dhe shtetit grek, vendosen "gurët e sinoreve" dhe karakolleve të greqizmës edhe në fshatrat më të humbur të Labërisë, ku, të paktën që prej 400 vjetësh, nuk ka patur dhe nuk gjendet, për be, qoftë edhe një besimtar ortodoks, e jo më të ketë sot të tillë që të falen atje.
Pra pas praktikave dhe skemave serbe të "manastireve shekullorë në Kosovën-djep të Serbisë", që "dëshmojnë autoktoninë e serbëve në Kosovë", me po të njëjtën logjikë dhe skemë bizantine të përdorimit në perspektivë të këtyre "sinoreve" të ortodoksisë, dhe të të "drejtës historike greke" mbi trevat e "Vorio-Epirit grek", bëhet e qartë sesi ka funksionuar, me paramendim, shovinizmi ortodoks serbo-grek për të aneksuar dhe përligjur pretendimet territoriale ndaj trevave tona etnike. 
Po të njëjtat sinore kërkon të vendosë Greqia edhe me anë të varrezës së ushtarëve grekë të vrarë në luftën italo-greke, zhvilluar në territorin shqiptar për "çlirim"-pushtimin grek të "Vorio-Epirit", pas zbythjes së ushtrive të Duçes, kryesisht pas sulmeve shkatërrimtare të aviacionit britanik nisur nga baza e Kretës, si dhe dimrit të ashpër të prag-vitit 1941, i cili u shfrytëzua me mjeshtëri, (sikundër rusët kundër gjermanëve), nga ushtritë e gjeneralit Jon Metaksa.
Në këto kushte, mënyra më efikase për të shkulur këtë "gozhdë" të ortodoksisë nga trojet tona, është kërkimi me insistim nga Greqia i ndjesës ndaj kombit shqiptar për krimet monstruoze dhe genocidin mbi shqiptarët e pafajshëm, kryer gjatë luftës italo-greke nga hordhitë e Metaksa-it. Dhe kjo do të thotë që shteti shqiptar jo vetëm që nuk ka përse të shqetësohet nga vicklat e një ministri grek, por duhet t'i marrë eshtrat e kriminelëve grekë me uniformë e t'i flakë në Kakavijë sa më parë, si eshtra vrasësish të shqiptarëve, qofshin ato edhe "heronj të greqizmës", të rënë në luftë me okupatorin fashist të Shqipërisë. 
Faza e dytë e luftës italo-greke, pra ajo që pasoi me tërheqjen masive të ushtrisë italiane nga Thesprotia dhe kapërcimin e kufijve londinezë të shtetit shqiptar, nuk ishte gjë tjetër veçse avancim i ushtrisë greke për të pushtuar Shqipërinë. Detyra "çlirimtare" e ushtrisë greke mbaronte me përzënien e okupatorëve jashtë kufijve shtetërorë. Pas kësaj, Greqia, me avancimin ushtarak me pretekstin e ndjekjes së italianëve, nuk bëri gjë tjetër veçse filloi realizimin e planeve për pushtimin e Shqipërisë, plane këto të njohura gjatë gjithë shekullit XX, dhe që në fakt i realizoi përkohësisht, duke përdorur krimet dhe genocidin ndaj jetës dhe pasurisë së popullatës së pafajshme shqiptare pothuajse në gjysmën e Jugut të vendit. 
Pra Shqipëria nuk u ka asnjë detyrim vrasësve grekë të LDB, përkundrazi... Greqia duhet t'u kërkojë ndjesë publike shqiptarëve dhe të paguajë reparacionet e dëmeve të LDB.
Ministri grek i Mbrojtjes bën mirë të mos e shkelë tokën shqiptare, përderisa vendos kushte të tilla poshtëruese ndaj Shqipërisë, si dikur antishqiptari Jon Metaksa.
Shteti shqiptar nuk u ka asnjë detyrim për varrezë pushtuesve grekë, sikundër nuk u kishte detyrim pushtuesve italianë dhe kalimtarëve të përkohshëm gjermanë, që e përdorën territorin shqiptar si urë tranziti gjatë LDB. Eshtrat e pushtuesve grekë duhet të prehen në Greqi, prej nga ishin dhe u nisën, dhe jo në Shqipëri, ku ata kryen barbari të pashembullta ndaj shqiptarëve të pafajshëm, nën shembullin e andartëve, martallozëve dhe kriminelëve të bandave të sponsorizuara nga shteti grek gjatë 3 pushtimeve të dokumentuara të këtij shekulli në vitët 1911-1914; 1919-1922 dhe 1940-1941.
Në zbatim të ligjeve aktuale në fuqi, shteti shqiptar duhet madje të shembë me tritol dhe buldozerë edhe kishat e paligjshme greke, të ngritura në fshatrat e Tepelenës dhe Jugut të vendit, të ngritura aty ku nuk ka besimtarë ortodoksë, dhe me pikësynimin e përdorimit si karakolle të greqizmës dhe shovinizmit aneksionist antishqiptar të Kishës Ortodokse greke. Ndryshe, brezat e ardhshëm shqiptarë, do të përballen me pretendimet greke të "autoktonisë" dhe të së "drejtës historike".

Aktivitete

Mblidhet Komiteti Drejtues i Degës së PLL Elbasan

Elbasan, 13 maj 2006. Paraditen e së shtunës, në qytetin e Elbasanit u zhvillua mbledhja e radhës e Komitetit Drejtues të Degës së PLL të rrethit të Elbasanit. Për të ndjekur punimet e kësaj mbledhjeje, për të verifikuar zbatimin e detyrave të mëparshme dhe për njohjen e gjendjes më në thellësi, si dhe për të caktuar detyra precize për të ardhmen, në këtë mbledhje mori pjesë edhe kryetari i PLL z.Ekrem Spahiu.
Në fjalën e tij kryetari i PLL z.Spahiu, fillimisht i njohu anëtarët e Komitetit Drejtues me zhvillimet më të fundit politike në vend si dhe me punën që po bën Legaliteti në Qendër e në mbarë vendin, jo vetëm për t'i ndjekur këto zhvillime, por edhe për të qenë pjesë aktive e tyre.
Kryelegalisti foli me nota optimiste për atë që ai e quajti "një situatë e re, ku strukturat drejtuese dhe të gjithë legalistët, pas rezultatit shokues të zgjedhjeve të 3 korrikut, kanë filluar në mënyrë masive një proces të qëndrueshëm ringritjeje që, patjetër, do t'i risjellë Legalitetit vendin e merituar në skenën politike shqiptare." Z.Spahiu u solli të pranishmëve entusiazmin e legalistëve të Degëve të tjera të vendit, si në Mat, Shkodër, Krujë, Lezhë, Kurbin, Durrës, Kavajë, etj., të cilët kanë filluar me kohë punën përgatitore për zgjedhjet e ardhshme vendore.
Duke u ndalur në specifikën e Degës së Elbasanit, z.Spahiu e vuri theksin në veçorinë e saj si një Degë që mbulon një territor të gjerë, ku bëjnë pjesë 24 njësi vendore. Vetë kjo shtrirje gjeografike, rrit nevojën e efikasitetit maksimal të strukturave të n/degëve, të cilat duhet të jenë shumë të konsoliduara dhe të zhdërvjellta.



Princi Leka midis kampionëve matjanë 

Paraditën e së enjtes së datës 11 maj 2006, në stadiumin kombëtar "Qemal Stafa" të kryeqytetit u zhvillua ndeshja e futbollit për të rritur, midis finalistëve të kategorisë së dytë: 31 Korrikut të rrethit të Matit dhe "Bilishti"-t të rrethit të Devollit, e vlefshme për të kaluar në kategorinë e parë gjatë kampionatit kombëtar të futbollit që do të zhvillohet në sezonin e ardhshëm futbollistik.
Ekipi i futbollistëve matjanë në këtë takim shoqërohej nga mijëra sportdashës që kishin ardhur me dhjetëra autobuzë dhe vetura që ishin të zbukuruara me flamuj të klubit përkatës. Gjithashtu, për të ndjekur takimin kishin ardhur në kryeqytet edhe orkestra e Pallatit të Kulturës së qytetit të Burrelit, si dhe këngëtari i mirënjohur matjan Shkëlqim Farrici, (i cili për këtë eveniment kishte bërë enkas një këngë për ekipin e tij të zemrës). Por pjesëmarrësi më simpatik i këtij evenimenti, ishte dhe mbeti lodërtari simbol i qytetit të Burrelit, Enver Kurti, i cili me ritmet e tij i dha flakë entusiazmit të tifozerisë matjane.
Ndeshja përfundoi me rezultatin 2 : 1 në favor të ekipit matjan, i cili me këtë rast meritoi edhe kupën e kategorisë së dytë, akorduar nga FSHF, me ç'rast siguroi edhe pjesëmarrjen në kategorinë e parë. 
Për këtë sukses, meritë të veçantë kanë presidenti i klubit të futbollit "31 Korriku", z.Murat Koliqi dhe trajneri i talentuar e i apasionuar, z.Baftjar Punavia.
Në këtë eveniment festiv mori pjesë edhe Naltësia e Tij Princi Leka, i shoqëruar nga nënkryetari i PLL z.Murat Basha, deputeti matjan Ndue Shpani, si dhe kryetari i bashkisë së qytetit të Burrelit z.Skënder Lleshi.
Në fund të takimit, Princi Leka zbriti në fushë dhe u dorëzoi kupën e kampionëve futbollistëve të 31 Korrikut, u përqafua me ta dhe i përgëzoi të gjithë për fitoren dhe suksesin e arritur. Njëkohësisht Naltësia e Tij Princi Leka mori prej tyre urimet më të përzemërta për shëndet dhe suksese personale e të Familjes Mbretërore dhe bëri foto të shumta midis tyre.
Entusiazmi në stadium arriti kulmin kur Princi Leka u dorëzoi kupën futbollistëve fitues, teksa sportëdashësit matjanë shpërthyen në brohoritje të zjarrta me thirrjet: Mbreti, Mbreti... dhe nderonin me simbolet e monarkisë dhe Legalitetit.
Pas këtij suksesi, ekipi matjan i futbollit, i shoqëruar nga sportdashësit e panumërt dhe deputetët, u nisën sëbashku drejt qytetit të Burrelit, ku u pritën me madhështi nga bashkëqytetarët. Mësohet se ky sukses lokal i sportit matjan, u kremtua me festime dhe fishekzjarre, gjatë gjithë natës duke u gdhirë e premtja e datës 12 maj 2006.
B. Çollaku 

Analiza

Bjerraditja e planifikuar e politikës

Nga Astrit KOLA

Si për t'i shkuar deri në fund mallkimit, mungesa e opozitarizmit të mirëfilltë dhe opozitës politike, është fatkeqësia më e madhe e këtij vendi. Kjo opozitë dështakësh, banditësh, hajdutësh dhe injorantësh obskurë, përveç rrylave të fytit, (shfaqje e genomës së sazexhiut, pipëzaxhiut e cyrla-dujarexhiut shekullor, kalitur edhe nëpër mitingje enveriste), si dhe llagapeve që vetëm me Shqipërinë nuk kanë lidhje, nuk është në gjendje të prodhojë kurrfarë alternative, opozicioni dhe politike produktive në parlament apo qeverisjen vendore. Shkurt, përballë pozitës së sotme gjenden thjesht banda kopukësh e kriminelësh me mandat, të cilët jo vetëm që s'ka ndërmend t'i penalizojë ndokush, por po trajtohen "klinikisht" në repartet e "reanimacionit", ku mjekët i kanë shndërruar në mulazhe fantomatikë për të demonstruar difektet kongenitale e të fituara, diagnozat, dosjet e tejmbushura të "epikrizës" si dhe psikoterapinë apo terapinë konservative të agonisë premortale të shtyrjes së ditëve. Bash për këtë arsye edhe hajvan-Pandushka mori guximin dhe deklaroi "nëse neve na keni paracaktuar kubaturë 2+1 në burgjet e reja që po ndërtoni, po aq duhet të ndani edhe për vete, sepse edhe juve do t'u duhet kubatura 2+1...".
Vijon

Dossier mbi rebelimin e 1997

Ja ultimatumi i Komiteteve të Shpëtimit Publik të 29 Marsit 1997


Shenim i redaksise

Rebelimi i mbetur dhe i faktuar

Metastazat e kancerit të rebelimit të vitit të mbrapshtë 1997, vazhdojnë të kafshojnë ende Shqipërinë dhe vatrat e dikurshme të Zonës së Parë Operative Vlorë-Gjirokastër. Tragjedia e fundit në Dhëmblan të Tepelenës, (ku Aleks Andoni dhe Pandeliu, pasi shkrinë për skrap dhe shitën, dy herë më lirë sesa bursa e Londrës, çelikun special të baterive të topave të kalibrit të rëndë, në furrënaltat e Greqisë prej nga erdhën valët e barbarisë që shkatërruan Ushtrinë shqiptare, së fundmi magazinuan nëpër koçekët e kooperativave të komunizmit predhat disa kuintalëshe), është pasoja më e freskët e rebelimit dhe "litarit mbi varrin" tonë.
Ushtarët e Gjolekës dhe Zanit, bashkë me bashkëfshatarët e tyre të pafajshëm, po marrin arratinë nga sytë-këmbët, duke ikur nga predhat e topave që dikur i drejtuan drejt Tiranës, me shpresën se Luftar Petoshati do t'i drejtonte në "objektivin"-Sali Berisha, në Presidencë.
Tani edhe Pandeliu nuk e mohon rebelimin. Madje as Luan Rama nuk e mohon implikimin e shtetit dhe strukturave të tij e të Milto Kordhës në tragjedinë e 9 Janarit 2004, ngaqë janë të bindur se theodhoraqët e politikës e prokurorisë, ua kanë vënë kapakun përjetësisht dhe i kanë arshivuar këto dosje. Madje edhe Nero(ta)ni propozon komisione parlamentare, por jo për Tan Kateshin, Tan Gjemin apo bandën e lëkurëzinjve të "Mandelës" së Elbasanit, me të cilët është fiksuar në celuloid, si të ishte Ernesto Çe Guevara. Por gallatën më të madhe e bën Këno Qenushi, që i kërkon Berishës të dëshmojë akuzat për bandat e krimit të lidhur me opozitën e majtë! Harron Kënua, po nuk e harrojnë shqiptarët takimin e tij, 3 ditë para vrasjes së Azemit, me Komisariatin e Tropojës, në hotel-Turizmin e Bajram Currit, bash me graduatët e policisë së Nero(ta)nit, për të cilët Kënua, si kryetar i Kuvendit, dërgonte para në bankën e Tropojës, të cilat u morën dy herë, në mes të ditës nga Banka. 
Këno akuzon Berishën për "shpifje", po nuk është në gjendje të na tregojë, si i shëtitur që në kohë të Dullës, se në cilin shtet të botës është parë që bankat e shtetit të grabiten në mes të ditës nga policia e shtetit? As Kënua, as Nero(ta)ni dhe as Petrua Koçi, që llap nëpër tribunat e parlamentit, nuk janë në gjendje të shpjegojnë përse Rakipi i tyre, apo Theodhoraqi pasues, nuk hetuan për vrasjen e ish-Drejtorit kolonel të Policisë së Kukësit, ekzekutuar nga Jaho Salihi në mes të Tropojës, bash një ditë para se të fillonte punë në Tiranë, në ministrinë e Rendit!!! Madje ata nuk zhvilluan hetime as për vrasjen e Gani Malushit, as për "vetëvrasjen" e badigardit të ish zv/kryeministrit Fino, as për vrasjen e policëve të komisariatit të Tropojës nga Fatmir Haklaj dhe Jaho Salihi, madje as për vrasjen e "Stelës" së Vlorës, që dekonspiroi bandat e kriminelëve dhe trafikantëve gjobëvënës të komisariatit të Vlorës.
Këno s'e "tran çapin" as kur e pyesin se ç'rol luajti në rebelimin e Vlorës, madje as kur Zani e quante me shaka "vetull-tëndë". Ai i kish vënë detyrë vetes që Zan-sulltanin e Bregut ta prezantonte me përfaqësuesit e OSBE-së, apo ta ulte në tavolinë me Vranickin, Forestin e Prodin, me kallash në mes të gjunjëve.
Kundërshtarët e "djathtë" të debateve televizive, përballë Kënos dhe Erionit, çuditërisht harrojnë t'u kujtojnë Muç-ambasadorit të Berishës në Itali e Kroaci, Erionit dhe Kënos, bash Kuqon e Beratit, që na paskësh dalë i pafajshëm për akuzat e vrasjes për shkak të "skizofrenisë", apo faktin që Luiza Hoxha ishte lidere botërore, ku e ku më e shquar se Golda Mejer, Indira Gandi, Sirimavo Bandaranaike, Margaret Theçer, Madlenë Ollbrajt e Dora Bakojanis - të marra sëbashku - nëpër faqet e revistës "Leader", me paratë e taksapaguesve shqiptarë!!!
"Të djathtët" përballë Kënos, Muçit, Erionit dhe cerebelium-cerotikut të pazhvilluar të Librazhdit, harrojnë se edhe i biri i diktatorit të plotfuqishëm, Sokol Hoxha, nuk guxoi të përvetësonte apo të trafikonte e zhdukte fondet e shkëlqyera të Filatelisë shqiptare, nën administrim të Postave shqiptare, por këtë guxoi ta bëjë "e bija e Nestorit" me buzë të përgjakura, Luiza Hoxha, "lidere e përmasave botërore".
Mirë Muçua i gazetarisë, po Moi-ekonomisti, përse nuk është në gjendje të argumentojë se çdokush ka të drejtë të flasë për korrupsion, kur zhduken fondet publike që i përmend KLSH në çdo raport vjetor? 
Këta myteberë harruan të përmendin se gjatë "qeverisjes" së Qenushit, "Nero(ta)nit dhe Petruas, ndodhi skandali më i pashembullt në botë - u vodh Thesari i Shtetit, për të cilin shteti i bandave jo vetëm që i mbylli hetimet, por nuk u skuq aspak teksa zbuloi gomerët e Krrabës si autorë!!! 
Po këta banditë të majtë, dërdëllisin ngaqë s'ka kush t'i kontrollojë, dhe sepse askush nuk ka ndërmend t'ua hapë pusetat e rebelimit dhe ato të korrupsionit që pasoi qeverisjen e rebelëve fitimtarë.
Kënua duhet të shpjegojë se kush e autorizoi përfaqësuesin e partisë së tij që të nënshkruante më 28 Mars 1997, ultimatumin kundër ish-Presidentit të asaj kohe, bash 3 javë pasi vetull-tënda kish firmosur marrëveshjen e "Pajtimit Kombëtar" në Presidencë dhe krijimin e qeverisë me të njëjtin emërtim të Bash-shkymit. Të këtij Bash-shkymi, i cili mbante mbi tavolinën e zyrës mashinkën (nga kush ruhej??!) dhe pozonte me Janis Kranidiotisin (që drejtonte rebelimin e vorio-epirotëve që luftonin për lirinë e Epirit të Veriut), në mes të banditëve rebelë të Gjirokastrës e Tepelenës, nëpër sokaqet e vendlindjes. 
Këno-"konstitucionalisti", që na bëri edhe me kushtetutë, duhet të na shpjegojë se përse përfaqëqsuesi i tij firmosi një vendim banditësh të komiteteve të Shpëtimit, që synonte të suprimonte parlamentin dhe presidentin e kohës, apo t'i kthente në shtojca të qeverisë që ata miratuan, dhe që të gjitha atributet dhe pushtetet ia jepte një qeverie-produkt tryezash politike, e miratuar në kushte lufte? 
Gjinushi dhe Medin Xhelili i tij, mbajnë përgjegjësi të plotë për çka i kanë diktuar gjysëm-analfabetëve Luiza Hoxha e Albert Shyti për të shkruar e nënshkruar, plot gabime konceptuale e drejtshkrimore, deklaratën antishqiptare të 28 Marsit, që i dha hov luftës civile dhe krimeve të komit(arë)ve publikë të "shpëtim"-rebelimit.
Por Kënua i "pakorruptueshëm" e di mirë se i ka të legalizuara pallatet që ndërtoi e miratoi me ligj të veçantë dhe votat e Kuvendit, duke shënuar kësisoj poshtërimin dhe përdorimin më të paskrupullt të institucionit më të lartë të vendit dhe përfaqësues të drejtpërdrejtë të popullit e të zgjedhur prej tij. Dhe këtë ligj, Gjinushi e bëri për ta përdorur për përvetësimin e trojeve të pronarëve, që i masakroi Et'hem-babai gjatë diktaturës. Madje për këtë "Robespier" ndofta duhen mbledhur ndihma humanitare, sepse pallatet ai i ndërtoi me "paratë" e deputetllëkut dhe politikës ku e futi Ramiz Alia.
Gjithkush është i bindur se ky "lider i madh i së Majtës" ka dhënë kontribute madhore për parlamentarizmin shqiptar, të cilin, ndonëse me një furgon anëtarësh, e ka furnizuar edhe me 4 partiza bija, ndaj nuk ia hap kush letrat.
Gjinushi do të mbijetojë, në politikë dhe histori, madje po të dojë, edhe si "hero i ri kombëtar", sapo t'i mbushet mendja të rrëzojë nga kali edhe adashin e tij, në mes të sheshit të madh të Tiranës. 
Astrit Kola

Ja dokumenti i nenshkruar

Komiteti Kombëtar i Shpëtimit Publik Vlorë
Vlorë, më 28.03.1997

Deklaratë

Drejtuar: 

Opinionit publik vendas dhe të huaj
Qeverisë së Shqipërisë të Pajtimit Kombëtar
Trupit Diplomatik të akredituar në R.SH
Qeverisë së SHBA dhe qeverive të vendeve të BE
Këshillit të Europës dhe OSBE-së

Mbledhja e Komitetit Kombëtar të Shpëtimit Publik e zhvilluar në Vlorë sot me datën 28.03.1997, pasi analizoi situatën e përkeqësuar politike të vendit, që është shoqëruar me gjendjen tragjike që po jetojmë, duke dëgjuar diskutimet e delegatëve, të përfaqësuesve të Partive Politike, të miqve dhe të ftuarve, me përgjegjësinë e shprehësive të vullnetit të Lëvizjes Popullore për Demokraci, deklaron:
1-Unanimisht dhe një zëri jep mesazhin e paqes të mirëkuptimit, dashurisë e mirëbesimit dhe vllazërimit të të gjitha qyteteve shqiptare.
2-Kuvendi hedh poshtë me përbuzje dhe denoncon përpjekjet e Sali Berishës e të strukturave të tij për të përçarë popullin shqipëtar dhe për ta nxitur drejt një lufte civile.
3-Kuvendi hedh poshtë dhe dënon insuatat e deputetëve të paligjshëm të S.Berishës se gjoja lëvizja popullore e popullit shqipëtar nxitet nga CIA dhe të spiunazhit fqinj.
4-Komiteti kërkon gjithashtu që ky parlament të mos sabotojë, por të kthehet në një institucion në funksion të plotë të vullnetit të popullit dhe Qeverisë së pajtimit komtarë.
5-Kuvendi konfirmon mbështjetjen e fuqishme ndaj Qeverisë së Pajtimit Komtar të kryeministrit B. Fino duke kërkuar nga kjo qeveri që të marrë plotësisht në dorë situatën e vendit dhe të distancohet nga pushteti i pa ligjshëm i S. Berishës.
6-Qeveria gjithashtu duke u mbështetur, vlerësuar dhe bashkëpunuar me Komitetet e Shpëtimit Publik në rrethe dhe forcat politike të ushtrojë kopetencat e saja pa u penguar nga partitë për ristrukturimin e organeve lokale të varura prej saj, si Prefekturat dhe Drejtoritë. Funksionarët e pushtetit lokal si dhe hallkave të komprometuara ose të paralizuara të këtij pushteti bazuar në propozimet e lëtyre përfaqësive dhe tryezës së partive.
7-Qeveria të veprojë menjëherë dhe pa hezitim për largimin nga detyra të funksionarëve të S. Berishës që kanë marrë pjesë në përgjakjen e popullit gjatë protestave paqësore: si B. Gazidede, A.Shehu, S. Mulosmani, A. Prrenjasi, B. Rama, Sh. Memia etj. 
Kërkojmë të bëhet ristrukturimi i Shikut, t'i hapet rrugë shtypit të lirë dhe të fillojë procesi arsimor. RTV shqiptar të vihet në varësi të qeverisë, të hiqet gjendja e jashtëzakonëshme dhe të vendoset qetësia e rendi publik.
8-Kuvendi Kombëtar i Shpëtimit Publik kërkon të njihet si palë në përpjekjet që bën nga qeveria e Pajtimit Kombëtar dhe tavolina e partive politike për zgjidhjen e krizës së përgjithshme në vend.
9-Kuvendi kërkon dorëheqjen e menjëhershme të Sali Berishës nga posti i Presidentit të Republikës duke ngarkuar partit politike pjesëmarrëse për gjetjen e modulacioneve juridike, në kryerjen normale të këtij akti.
10- Kuvendi distancohet plotësisht nga bandat dhe krimet e Berishës duke apeluar se të gjitha krimet që zhvillohen sot në Shqipëri janë pasojë ose e drejtëpërdrejtë ose e tërthortë e Berishës ose e strukturave të tij.

Kuvendi Kombëtar i Shpëtimit Publik Vlorë

Me këtë deklaratë bashkohen të gjithë partitë politike pjesmarrëse në kuvendin e sotëm të Vlorës.

Partia Aleanca Demokratike; Partia Socialiste; Partia Socialdemokrate, Partia e Djathtë Demokrate, Partia Republikane, Partia Demokristiane, Forumi për Demokracinë, Konfederata

Deklarata firmoset nga përfaqësuesit e Komiteteve pjesmarrës të shpëtimit në kuvend:
Rrethi i Vlorës; Rrethi i Gjirokastërs; Memaliaj, Rrethi i Sarandës; Rrethi i Përmetit; Rrethi i Beratit; Rrethi i Gramshit, Cërriku; Rrethi i Tepelenës; Rrethi i Malsisë së Madhe; Rrethi i Pukës; Rrethi i Këlcyrës(!!!); Rrethi i Matit; Rrethi i Himarës(!!!), Mallakastra, Kuçova, Dibër, Bulqizë, MIRDITE.



Speciale

Fejesa e dështuar e Mbretit Zog dhe implikimet politike ballkanike

Nga Astrit Kola

Pas kryengritjes së Fierit të vitit 1935 dhe zhvillimeve shqetësuese politike brenda vendit, në rajon e më gjerë gjatë vitit 1936, Mbreti Zog vendosi të martohej doemos, por gjithmonë duke patur parasysh përzgjedhjen e një pretendenteje të besimit katolik roman, si dhe të një krushqie me lidhje të forta politike, çka do të mundësonte aleanca në rast të rrezikimit të interesave të vendit dhe të kurorës mbretërore. Në këtë vendim, tashmë të pjekur plotësisht, Mbreti përjashtoi njëherë e përgjithmonë ndarjen e kurorës me pinjolle të familjeve aristokratike italiane, për shkak të implikimeve dhe preteksteve për ndërhyrje të qarqeve politike dhe Italisë në punët e brendshme të shtetit shqiptar, e deri në rrezikim të sovranitetit dhe pavarësisë së vendit. 
Ndaj, për këtë arsye, vëmendja e tij u fokusua në përzgjedhjen e kandidateve nga aristokracia e vendeve aleate tradicionale të Shqipërisë, ndër të cilat përparësi kishin ato të aristokracisë së Perandorisë së dikurshme Austro-hungareze, vlerat e padiskutueshme të të cilave ai i kish njohur nga afër gjatë viteve të qëndrimit të imponuar dy vjeçar në Vjenë (nëntor 1916 - nëntor 1918).
Gjatë bisedimeve të zhvilluara në Berlin më 21 tetor 1936, midis ministrit të Jashtëm të Italisë, kontit Galeaco Çiano dhe ministrit të Jashtëm gjerman, baronit Kostandin von Neurath, kryediplomati i Rajhut theksoi se qeveria gjermane dëshiron të mësojë opinionin e Italisë rreth dëshirës së shprehur nga Mbreti Zog për hapjen e ambasadës shqiptare në Berlin, për çka ai (Neurath) ishte njoftuar në mënyrë të përsëritur. Konti Çiano iu përgjigj kolegut se, në parim, qeveria italiane nuk kish asnjë objeksion rreth kësaj kërkese të Mbretit Zog.
Nga dokumentacioni i ministrisë së Jashtme të Italisë, mësohet se qeveria italiane u informua nga agjentët e saj në Budapest se ishin siguruar të dhëna mbi tratativa për një fejesë të mundshme midis Mbretit Zog dhe konteshës hungareze Hanna Mikes, 25 vjeçare, e bija e Kontit Armond Mikes, pinjolle e njërës nga familjet më të njohura të fisnikërisë së Transilvanisë. Për të mundësuar këtë njohje, kontesha Mikes vizitoi Tiranën më 28 dhjetor 1936, në shoqërinë e baronit Frederick Villanyi, ambasador fuqiplotë i Hungarisë në Romë. Por pas kthimit të konteshës Mikes nga Tirana, agjentët informativë nuk mundën të mësojnë se çfarë u bisedua dhe u vendos lidhur me këto tratativa dypalëshe për lidhje serioze martesore. Megjithatë, Kixhi tashmë ishte bindur plotësisht se Mbreti Zog kish vendosur që të martohej me ndonjë pinjolle të familjeve të mëdha të aristokracisë perëndimore, vendim ky që lexohej edhe midis rreshtave të deklaratës që Mbreti mbajti para përfaqësuesve më të lartë të shtetit dhe shoqërisë, të ftuar në pritjen tradicionale që ai dhe Oborri Mbretëror jepnin çdo datë 31 dhjetor, në festimin e Vitit të Ri, e që zhvilloheshin në Pallatin Mbretëror. Në fjalën e tij të përshëndetjes dhe urimit të të pranishmëve, Mbreti Zog ndër të tjera theksoi: "Ne duhet me shpejtësi të vendosim një lidhje të menjëhershme dhe të përhershme me kulturën dhe qytetërimin perëndimor. Kjo për ne bëhet e domosdoshme jo vetëm nga historia, por edhe nga pozicioni ynë gjeografik dhe politik, si edhe nga vetë karakteri, simpatitë dhe formimi shpirtëror i kombit tonë".
Më 15 janar 1997, Mbreti Zog refuzoi t'i përgjigjej një deklarate thuajse ultimative, e që dëshmonte nervozizëm dhe shqetësim, dërguar personalisht nga pretendentja për fronin e Shqipërisë, kontesha Mikes, e ku parashtroheshin edhe konsideratat pothuajse kërcënuese të nënës dhe vëllait të saj, në një letër që ia solli personalisht Mbretit, daja i zonjushës Mikes, ish kryeministri i Hungarisë, konti Stephen Bethlen.
Më 15 mars të vitit 1937 Mbreti Zog thirri në Pallatin Mbretëror për bisedime shumë të rëndësishme, ambasadorin fuqiplotë të Mbretërisë Serbo-kroato-sllovene të akredituar në Tiranë, Radoje Jankoviç. Në këtë takim Mbreti i shprehu diplomatit jugosllav shqetësimin e tij të thellë lidhur me përmbajtjen dhe mbështetjen nga qarqe politike të Beogradit, të Memorandumit famëkeq të 7 Marsit 1937 të profesorit të Universitetit të Beogradit Dr. Vasa Çubrilloviç (i atashuar si ekspert dhe këshilltar pranë qeverisë jugosllave të kryeministrit dhe njëkohësisht ministrit të Jashtëm Milan Stojadinoviç "për çështjet ndëretnike, të kolonizimit e të politikave demografike".
Mbreti i theksoi Jankoviçit se e kish të vështirë ta suportonte faktin e tolerimit të habitshëm të tezave dhe qëndrimeve të këshilltarit qeveritar Çubrilloviç nga z.Stojadinoviç dhe kabineti i tij, ndërkohë që në këtë memorandum i kërkohej hapur qeverisë jugosllave që të shpërngulte në mënyrë të organizuar dhe me dhunë shtetërore, dhjetëra mijëra shqiptarë të Kosovës dhe Metohisë për në Shqipëri dhe Turqi. Mbreti i konsideroi kërcënuese për marrëdhëniet ndërshtetërore, teza të tilla raciste dhe antishqiptare të Çubrilloviçit, i cili në memorandumin e tij ishte shprehur, ndër të tjera se "Në një kohë kur Gjermania po dëbon dhjetëra mijëra çifutë dhe Rusia po dëbon gjithashtu dhjetëra milionë njerëz nga një anë e kontinentit në tjetrën, shpërngulja me dëbim e disa dhjetëra mijëra shqiptarëve, nuk do të shkaktojë ndonjë luftë botërore". Gjithashtu Mbreti Zog i konsideroi të patolerueshme kërkesa të tilla të shprehura në memorandum, adresuar qeverisë dhe shtetit jugosllav, që të përdorte deri ushtrinë për dëbimin me dhunë të shqiptarëve, duke përdorur për këtë qëllim armët kundër çdo reagimi kundërshtues, si dhe për shkatërrimin e pronave të shqiptarëve dhe sekuestrimin e tyre për t'i detyruar ata të pranonin dëbimin e organizuar në këmbim të humbjes së jetës dhe përfundimit të procesit të kolonizimit me kolonë serbë dhe malazezë të Kosovës dhe Metohisë. 
Mbreti i theksoi bashkëbiseduesit se ai dhe qeveria e tij kishin vendosur të mos toleronin asnjë ideologji destruktive që i kundërvihej rendit kushtetues dhe marrëdhënieve normale midis vendeve fqinjë, sidomos lidhur me pakicat etnike, dhe i kërkoi që këtë ta bënte edhe Mbretëria Serbo-kroato-sllovene, në shenjë reciprociteti ndaj trajtimit të shkëlqyer të pakicave etnike në Shqipëri nga ana e shtetit shqiptar. Dhe për të ilustruar këtë filozofi të tijën e të qeverisë shqiptare, Mbreti i përqasi bashkëbiseduesit shembullin e mbylljes së organit "Bota e Re", një muaj më parë, në shkurt 1937, organ që kishte rënë plotësisht nën drejtimin dhe ndikimin e ideve subversive komuniste të Grupit Komunist të Korçës dhe Internacionales III Komuniste, duke propaganduar destabilizimin e rendit kushtetues dhe përgatitjen e revolucionit proletar në Shqipëri sipas mësimeve të Kominternit. Mbreti theksoi se ky organ në shkrimet e tij u drejtohej direkt pakicave etnike në Shqipëri për angazhim në drejtim të përgatitjes së revolucionit, nëpërmjet nxitjes tek këta të idesë së keqtrajtimit nga autoritetet shtetërore dhe kundërvënies së hapur ndaj tyre si reagim i natyrshëm, gjë që sipas Mbretit nuk ishte aspak e vërtetë dhe që për këtë i kërkoi bashkëbiseduesit të shprehte edhe mendimin e tij nëse qeveria që ai përfaqësonte kishte ndonjë objeksion konkret lidhur me trajtimin e minoritetit malazez në Shqipëri. Mbreti u qetësua vetëm kur diplomati Jankoviç pranoi se trajtimi i pakicave sllave në Shqipëri ishte i shkëlqyer dhe se qeveria e tij nuk kishte asnjë vërejtje, por ai ngurroi të shprehte opinionin e tij lidhur me objeksionet e ashpra të Mbretit në adresë të Memorandumit të Vasa Çubrilloviçit dhe tolerimit të këtij eksperti të lartë të qeverisë serbe për të publikuar teza dhe për t'i rekomanduar kabinetit qeveritar jugosllav, masa që Mbreti nuk ngurroi t'i cilësojë "thellësisht antishqiptare dhe të papranueshme" nga ai personalisht, "nga shteti dhe qeveria shqiptare". 
Në vijim të bashkëbisedimit, Mbreti e bëri me dije Jankoviçin se nuk kishte ndërmend të fejohej dhe martohej me Konteshën Hanna Mikes, sepse, si babai i saj ashtu edhe daja, konti Bethlen, njiheshin si protagonistë dhe pretendentë të linjës së ashpër të restaurimit të kurorës së tyre në Transilvaninë që i përkiste tashmë Rumanisë dhe që ishte një rajon që ndodhej nën suzerenitetin e kurorës së Mbretit Karol. 
Mbreti Zog i bëri me dije bashkëbiseduesit se do t'i përmbahej me përpikmëri angazhimit politik që buronte nga Pakti Ndërballkanik i shteteve monarkiste të gadishullit, duke i lënë të kuptonte diplomatit jugosllav se ai dhe vendi i tij nuk do të pranonin kurrsesi një martesë me ndonjë pinjolle të familjeve që kishin pretendime për restaurim të kurorave mbretërore në dëm të monarkëve dhe monarkive të vendeve të Ballkanit.
Në vazhdim të bashkëbisedimit, Mbreti Zog i tregoi diplomatit jugosllav se përfaqësuesit e tij zyrtarë, Imzot Kristofor Kisi dhe Josif Kedhi, të cilët ai i kish dërguar në Stamboll më 29 shkurt 1937, për të negociuar për miratimin përfundimtar të Autoqefalisë së Kishës Ortodokse, i kthyen përgjigje zyrtare nga Stambolli se, më në fund, pas një raundi të gjatë bisedimesh, Sinodi i Shenjtë i Patriarkanës Ikumenike të Stambollit e kish njohur dhe miratuar zyrtarisht Statusin e Autoqefalisë së Kishës Ortodokse të Shqipërisë, dhe se shkresa e nënshkruar pritej të mbërrinte së shpejti në Tiranë. 
Mbreti, me durim i shpjegoi Jankoviçit se Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, më së fundi, qoftë juridikisht, qoftë në mënyrë kanonike, kish fituar të drejtën të vendoste vetë për organizimin e saj, për caktimin e peshkopëve e të peshkopatave, për përkthimin e liturgjisë dhe librave të meshës në gjuhën shqipe, dhe se nga ana e saj, Patriarkana e Stambollit nuk kishte asnjë të drejtë tjetër përveçse të ruante të drejtën e shpjegimit e të interpretimit të dogmës ortodokse, dhe se ajo kërkonte vetëm që, ndër të gjithë peshkopët e mundshëm të fronësuar nga Sinodi i Shenjtë i Kishës Autoqefale të Shqipërisë, dy prej tyre të kishin, për këtë arsye, formim teologjik ortodoks në shkollat greke dhe të kishin jetuar jashtë vendit, domethënë në Greqi ose në Malin e Shenjtë të Atosit për mjaft kohë.
Dhe kur Jankoviç i dha të kuptonte Mbretit se ishte i habitur për këto sqarime të hollësishme, ai i tha se jo rastësisht e vinte në dijeni të këtyre zhvillimeve, por që t'ia bënte të ditur edhe shefit të tij në linjë zyrtare, pra ministrit të Jashtëm dhe njëkohësisht kryeministrit Stojadinoviç se, tashmë e tutje, qeveria jugosllave duhet t'i konsideronte përfundimisht të mbyllura pretendimet dhe tentativat e dikurshme për ndërhyrje në punët e brendshme të Kishës Ortodokse të Shqipërisë, për të shmangur njëherë e mirë precedentët e ngjashëm me incidentin e 15 vjetëve më parë, të shtatorit të vitit 1922, të Shkodrës, kur kisha ortodokse që drejtohej nga një prift serb, që bënte shërbesa për afro 1500 malazezë etnikë të besimit ortodoks, që banonin në Shkodër e rrethina, pa dijeninë e qeverisë shqiptare dhe Sinodit të Shenjtë shqiptar, tentoi të kalonte nën juridiksionin e Kishës ortodokse serbe dhe, drejtpërsëdrejti, të Arqipeshkvisë së Pejës. Mbreti theksoi se, kur kjo arqipeshkvi emëroi atëkohë një prift serb në Shkodër, kreu një akt që përfaqësonte injorimin e hapur të autoritetit të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, të porsakrijuar e shpallur nga Kongresi i Beratit, dhe se ai, personalisht, si iniciues i Autoqefalisë, i kërkoi Sinodit të Shenjtë ndalimin e ushtrimit të shërbesave të këtij prifti, porse kolegu i tij jugosllav, ish kryeministri Pashiq reagoi menjëherë, duke i dhënë qëllimisht këtij konflikti fetar ngjyra politike, aq më tepër kur këto zhvillime negative përkonin në kohë me punën e Komisionit Ndërkombëtar të përcaktimit të kufijve administrativë midis Shqipërisë dhe Mbretërisë SKS. Mbreti sqaroi se, me krijimin dhe agravimin artificial të këtij incidenti, Pashiqi atëkohë synonte të impresiononte qeverinë shqiptare dhe të thyente vullnetin e saj, për të përfituar kësisoj lëshime lidhur me kërkesat e panumërta të Beogradit, si dhe për të kushtëzuar politikisht marrëdhëniet ndërshtetërore me anë të përdorimit të artificeve, të cilat ai nuk denjonte t'i pranonte. Mbreti i kujtoi bashkëbiseduesit se pas këmbënguljes së tij personale për të mos e lejuar priftin serb të meshonte, Beogradi u tërhoq duke i komunikuar Tiranës, me një notë të veçantë, pretekstin se "ky problem nuk është politik por kanonik, çka lidhet me kompetencat e kishave serbe e shqiptare dhe, si i tillë, duhej zgjidhur prej tyre". Mbreti më pas vijoi se në kundërpërgjigjen diplomatike ai i kish bërë të qartë z.Pashiq se "prifti serb nuk do të ndalohej të kryente ritet fetare në kishën e Shkodrës, si një mysafir i respektuar, për të përmbushur kësisoj nevojat e tij personale, si besimtar i thjeshtë".
Dhe me këtë sqarim, Mbreti i dha të kuptojë Jankoviçit se kurrë nuk do të pranonte kushtëzime që binin ndesh me interesat e Shqipërisë në marrëdhëniet ndërshtetërore me Mbretërinë SKS.
Pas kësaj, Mbreti e mbylli bisedën duke i kërkuar Jankoviçit që t'ia transmetonte shefit të tij Stojadinoviç mesazhet e këtij bashkëbisedimi.
Më 25 mars, disa ditë pas bisedës së Mbretit me ambasadorin jugosllav, ministri i Jashtëm italian, Çiano, kreu një vizitë zyrtare dy ditore në Beograd, gjatë së cilës nënshkroi një marrëveshje politike të parapërgatitur me kryeministrin Stojadinoviç, i njohur si "Pakti italo-jugosllav Çiano-Stojadinoviç", gjatë të cilave kryeministri jugosllav i deklaroi Çianos se "Ndërkohë që diplomacia europiane e ka izoluar dhe i mban në pozita të disfavorshme Italinë dhe Jugosllavinë, Shqipërisë i jep një rëndësi më të madhe dhe, në këtë kuptim, Shqipëria po shfaqet dhe përdoret si armë që i është vënë në ije Jugosllavisë, dhe kjo gjë në atmosferën e zhvillimeve aktuale bën të domosdoshëm konsiderimin e ndarjes së Shqipërisë midis dy shteteve tona...", për çka Çiano u shpreh se ishte plotësisht dakord dhe se do të vinte në dijeni për këtë propozim kryeministrin Mussolini. 
Çiano dhe Stojadinoviç shkëmbyen nota zyrtare jopublike, përmbajtja e të cilave "garantonte" pavarësinë e Shqipërisë dhe e siguronin shtetin shqiptar për mosndërhyrje të Jugosllavisë në punët e brendshme të tij. Të dy palët dhanë gjithashtu edhe garanci të ngjashme në lidhje me problemet ndërkufitare dhe kufijtë shqiptaro-jugosllavë, si dhe pengimin e çdo tentative për "ndarjen e vendit!!!". 
Çiano, në emër të Italisë, ra dakord të mos publikojë ndikimin e saj politik mbi Shqipërinë, me qëllim që të garantonte njëfarë "pariteti italo-jugosllav të pozitave dhe avantazheve tregtare të këtyre dy vendeve në raport me Shqipërinë", për të balancuar kësisoj disavantazhet e deriatëhershme të Jugosllavisë në marrëdhëniet tregtare me Shqipërinë. 
Sidoqoftë Çiano e vuri në dijeni Stojadinoviçin se po përgatitej për një vizitë zyrtare në Shqipëri në javët në vazhdim, vizitë në të cilën synonte të shpallte "mbylljen dhe anullimin zyrtar të Aleancës Italo-shqiptare".
Më vonë, arkivat serbe publikuan pjesërisht klauzola dhe nene të Paktit Italo-jugosllav të 25 marsit 1937, por kurrë ato që flisnin për marrëveshjen për coptimin e Shqipërisë midis tyre. Thelbi i përmbajtjes së Paktit ishte, "Italia dhe Jugosllavia, duke ndjekur politikë miqësore me njëra-tjetrën, mund të merren vesh në lidhje me Shqipërinë, në këtë bazë: Italia ka interesin e vet jetësor në Vlorë; kjo pjesë e bregdetit shqiptar nuk bën të rrezikohet nga ne (jugosllavët - shën. i A.K) dhe se ne duhet ta kuptojmë këtë interes dhe ta respektojmë. 
Interesi jetësor i Jugosllavisë është që të mos jetë e rrezikuar në kufirin e Shqipërisë me Serbinë Jugore, as me Kosovën e banuar me shqiptarë, e as me Shkodrën dhe Malin e Zi. Në Protokollin e Paktit të Miqësisë midis dy vendeve tona (pra midis Italisë dhe Mbretërisë SKJ), parashikohet dhe përcaktohet qartë se do të ndikohet që, me çdo kusht, të ndalet fortifikimi i mëtejshëm i terrenit nga qeveria shqiptare, në zonat e Librazhdit e të Milotit... 
Përsa i përket aksionit ekonomiko-financiar italian në Shqipëri, ne (jugosllavët) nuk kemi as nuk dëshirojmë të rivalizojmë e as të investojmë ndofarë mjetesh të posaçme. Italianët, pra, mbeten pa konkurrencë dhe pa vërejtje nga ana jonë, kuptohet me kusht që të mbeten në kufijtë e obligimit tjetër të fshehtë, sipas të cilit, në pikëpamje politike, ekonomike ose financiare, nuk do të kërkojnë kurrfarë dobish speciale që do ta komprometonin në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose të tërthortë, pavarësinë e shtetit shqiptar vetëm në interes të tyre".
Më tej, duke interpretuar thelbin dhe anekset e marrëveshjes së firmosur nga Çiano dhe Stojadinoviç, ekspertët jugosllavë në relacionin shpjegues të tekstit të saj, theksonin: "Në këtë mënyrë, Pakti i Miqësisë i 25 marsit 1937, krijon një 'modus vivendi' të durueshëm midis nesh dhe Italisë në terrenin shqiptar, ku, viteve të mëparshme, kishim aq shumë konflikte dhe mosmarrëveshje. Eshtë çeshtje tjetër sesa ky qetësim, në Shqipëri, do të mund t'u bënte ballë sprovave të ndonjë situate më të rëndë e më të ndërlikuar në detin Mesdhe ose në Ballkan".
Pavarësisht nga deklaratat e përkora të të dyja palëve dhe vetëpërmbajtjes së shtypit italian dhe jugosllav në trajtimin e kronikave të kësaj marrëveshjeje historike midis dy vendeve, shqetësimi i Tiranës zyrtare dhe personalisht i Mbretit Zog lidhur me qëllimet dhe rezultatet e kësaj vizite të Çianos në Jugosllavi u rritën jashtë mase, dhe jo pa arsye.
Ndonëse në pamundësi për t'u informuar mbi thelbin e Paktit Italo-jugosllav dhe implikimet e mundshme të tij në raport me Shqipërinë, Mbreti Zog konkludoi se asgjë e mirë nuk mund t'i vinte Shqipërisë nga një afrim i mundshëm i dy shteteve dhe qeverive me të cilat Shqipëria kishte patur dhe po përjetonte marrëdhënie relativisht të tensionuara, aq më tepër kur midis tyre qëndronin si thika majëmprehta problemet ndërshtetërore e ndëretnike të pazgjidhura, sikundër ato të Triestes, Istrias, Zarës dhe ishujve të bregdetit Dalmat.
Koha i vërtetoi dyshimet e themelta të shtetit shqiptar lidhur me këtë Pakt, që qoftë në ideim, formulim, frymëzime e qëllim, ishte dhe mbeti thellësisht antishqiptar.

Homazh

Në kuadër të Rezolutës së Këshillit të Europës për krimet e komunizmit

Revolta e madhe e Spaçit e vitit 1973

Nga Syrja Lame - pjesëmarrës i saj

Më 21 Maj 2006 mbushen 33 vjet nga shpërthimi i revoltës së të burgosurve antikomunistë të Spaçit, ku për tre ditë me radhë u valëvit krenar flamuri pa yll i Skënderbeut, që kuçedra komuniste e kishte përdhosur,e me ç'rast fatmirësisht, u vu në vend nderi i tij si simbol i shenjtë kombëtar, të cilin zyrtarisht dhe pa yllin e kuq e kemi dhe e mbajmë sot, pas shembjes së diktaturës komuniste. 
Ishte pikërisht shtypja e madhe e diktaturës së kuqe, shkaku që solli shpërthimin e asaj revolte të shpirtërave të ndrydhur prej vitesh në burgje. Revolta e Spaçit ishte lëvizje e mirëfilltë politike. Ajo ishte një shkëndijë e fortë që i tregoi Diktaturës dhe Europës se në Spaçin e Mirditës Kreshnike, jetonin trima të pamposhtur. Tregoi se në zemrat e këtyre atdhetarëve antikomunistë nuk ishin shuar ende shpresat, dëshira dhe vullneti për të jetuar të lirë dhe në një demokraci të vërtetë.
Ajo revoltë, ndonëse shpërtheu në mënyrë spontane, në mbrojtje të jetës së shokut të tyre Pal Zefit, i kishte themelet tek urrejtja e kultivuar ndaj tiranisë, ndaj menjëherë mori formë të përgjithshme, të organizuar, me një shtab drejtues dhe me kërkesa e thirrje politike si: "Ushtarët janë me ne, sepse janë bij të popullit" , "Vëllezër ushtarë, bashkohuni me ne", "Poshtë komunizmi", "Poshtë Enver Hoxha", "Duam Bashkimin me Europën e lirë", "Ja vdekje, Ja Liri", "Nuk shkojmë në Galeri", etj..
Po cilat ishin shkaqet kryesore të asaj revolte?
Ato ishin shumë, por unë po citoj disa prej tyre: 
- Akumulimi prej dekadash i urrejtjes ndaj shtypjes dhe vuajtjeve çnjerëzore.
- Galeritë e bakrit dhe piritit, ishin më primitivet në botë dhe u shndërruan në zgafella vdekjeje të bijve të lirisë. 
- Shfaqja në horizont e disa "xixëllonjave" shpresëdhënëse, që vërtiteshin në Qiellin e Europës, në fillimet e viteve '70 të: Konferencës së Helsinkit (Europa e Bashkuar), të cilat ne skllevërit e shekullit 20, i ndiqnim me shpresë të madhe, por që vendimet shpëtimtare dhe demokratike të tyre kundërshtoheshin nga satrapët e Tiranës.
- Flamuri që valonte krenar, na jepte zemër dhe fuqi, dhe zërat tonë të bashkuar dëgjoheshin nga Spaçi, në Kullat e Oroshit dhe mbarë Mirditën. 
Ndërsa pasojat dhe veprimet tona ishin:
- Marrja e Kampit për tre ditë me radhë në dorëzim nga të burgosurit politikë. 
- Djegia e tendave të propagandës së kuqe, flaka e të cilave zinte kupën e qiellit, me ç'rast Tirana zyrtare dyshoi se mos kjo revoltë ishte e koordinuar me Komandën e Kampit dhe fuqitë e huaja, për çka krerët e komunizmit i trembeshin ndonjë zbarkimi të avionëve të huaj. 
Kjo bëri që nga Tirana dhe Korpusi i Burrelit, të vinin të gjitha llojet e trupave policoro-ushtarake, të komanduara nga gjeneral Bako Dervishi, Feçor Shehu, Aranit Çela dhe, në hije, nga vetë Ministri i Brendshëm Kadri Hazbiu.
Pas prerjes së ujit dhe bukës nga jashtë, vijoi edhe ultimatumi që u dha në radio nga Komandanti-kryekriminel i Përgjithshëm i policisë, Kasem Kaçi (Daja i Igli Toskës që ka qenë edhe ministër i Brendshëm në qeverisjen socialiste).
Pas tre ditësh dhe netësh rezistence vetëmohuese, forcat më të specializuara të shtetit ia arritën qëllimit të kapnin të burgosurit e paarmatosur e të raskapitur nga uria dhe etja.
Filloi arrestimi: I pari u arrestua Hajri Pashaj, me urdhër të Feçor Shehut. I dyti ishte Syrja Lame, për goditjen e operativit Fejzi Lizo dhe për kushtrimin që dha para të gjithë të burgosurve në taracë dhe, më pas, me radhë, u arrestuan pjesa më kryesore e pjesmarrësve në revoltë.
Dymbëdhjetë nga ne iu nënshtruan hetuesisë dhe torturave të përbindshme, e më pas edhe Gjyqit Special në Spaç, nëpërmjet një Gjykate të posaçme të ngritur nga Sigurimi i Shtetit dhe krerët më të lartë të Diktaturës.
Heronjtë që iu nënshtruan Hetuesisë dhe Gjyqit special, ishin:
1.Skënder Daja - 21 vjeç
2.Dervish Bejko - 24 vjeç
3.Pal Zefi - 30 vjeç
4.Hajri Pashaj - 32 vjeç
5.Sami Dangëllia.
6.Hodo Sokoli.
7.Syrja Lame.
8.Luan Burimi.
9.Luan Koka.
10.Paulin Vata.
11.Dash Kazazi.
12.Jorgo Papa.
Në përfundim të Gjyqit Special, katër të parët, pikërisht heronjtë dhe organizatorët dhe drejtuesit kryesorë të Revoltës: Skënder Daja, Dervish Bejko, Pal Zefi dhe Hajri Pashaj, u dënuan me vdekje dhe u pushkatuan, ndërsa tetë të tjerët u dënuan me nga 25 vjet secili dhe u dërguan për ta vuajtur dënimin e mëtejshëm në burgun e tmerrshëm të Sigurisë së Lartë të Burrelit, të izoluar atje në një karantinë të rreptë.
Pjesa tjetër, rreth 70 vetë, u dënuan më pas nga Gjykata e Rrëshenit. 
Nga këta ia vlen të përmendet trimi Dervish Bejko nga Starova e Pogradecit, që me megjithëse i kishte krahët e shqyer dhe vdekjen e dinte të sigurt, syrin e kishte pishë. I paharruar do të mbetet edhe kryetrimi Hodo Sokoli nga Shkodra, i cili në sallën e gjyqit fliste krenar, duke sfiduar vdekjen dhe prokurorët e gjyqtarët injorantë e xhahilë. 
Nuk mund të harrohet gjithashtu edhe djaloshi korçar, Sotiraq Simaku, apo Bebi Konomi nga Vlora, si dhe pinjolli i shquar i derës së Agollinjve të Bulgarecit, trimi i pamposhtur Demir Pojani.
Duhen volume të tëra për të përshkruar atë revoltë, për të cilën ngaqë nuk janë thënë të gjitha të vërtetat, diket sikur për fat të keq heshtet dhe historia ka një borxh të madh ndaj saj.
Sikur ai bashkim idealistësh të vazhdonte e të triumfonte, nuk do të ndodhnin ato tragjedi të 15 viteve të fundit të diktaturës komuniste; nuk do të triumfonin vendimet famëkeqe të Katovicës dhe shoqatat tona nuk do të shpërbëheshin ashtu sikundër ndodhi.
Kriminelët tanë, në vend që të jepnin llogari qysh në fillim për krimet e tyre, nuk do të bëheshin politikanë, gjykatës, noterë, avoketë, biznesmenë. 
Ai që dënoi me varje shokun tonë, poetin Havzi Nela në mes të Kukësit, u bë kryetar i Gjykatës së Lartë, ndërsa ai që firmosi varjen e tij, Ramiz Alia, mori mijëra dollarë shpërblim për pak "burg" që bëri, me mishëra dhe televizorë në një dhomë që më shumë i ngjante një dhome hoteli luksoz. Po kështu u trajtua edhe kryekriminelja dhe bashkëpunëtorja e diktatorit Nexhmije Hoxha. 
Pronat e pronarëve legjitimë i rrëmbyen qeveritarët e pas viteve '90-të.
Ne që u masakruam për idetë demokratike perëndimore, mbetëm si ishim, të varfër dhe të paintegruar. Ata që na dënonin dhe villnin vrer kundër Amerikës dhe Europës, sot janë bërë "miqtë më të ngushtë dhe më besnikë" të tyre.
Por Europa ka sy e veshë. Ajo e ka kuptuar çka ndodh në Shqipëri, prandaj, qysh në fillim të këtij viti, lëshoi një Rezolutë për evidentimin dhe dënimin e krimeve komuniste. Jo vetëm tek ne, por në të gjitha vendet komuniste të Europës Lindore. Dhe përsëri heshtet, sepse komunizmi tek ne i ka të gjitha. Ai ka pushtetin ekonomik, politik dhe median, që shkruan çdo ditë për të mbajtur gjallë nostalgjinë e xhelatëve që përkthehet në vota për PS dhe krerët e së majtës neokomuniste shqiptare. 
Komunizmi me çdo kusht dëshiron që demokracia tek ne të shndërrohet në anarshi dhe korrupsion.
Ne dëshmitarët e gjallë të tiranisë dhe të shtypurit prej thundrës së saj, po shuhemi çdo ditë një e nga një, prandaj u takon detyra e shenjtë brezave pasardhës, për të vënë në vend këtë padrejtësi që ka ndodhur. Nëse kjo ndodh, ato heronj do të kenë bekimin e Zotit.

___________________________

07 Mai 2006
___________________________

Qarqet vorio-epirote, kanë përgatitur skemën e re "serbe" për ta jetësuar në Jug të Shqipërisë

PLL: "JO" kantonizimit dhe enklavizimit

Idetë e kantonizimit dhe enklavizimit të vendit nuk janë të vjetra, madje ato u artikuluan me forcë gjatë rebelimit të armatosur të vitit 1997, çka kulmuan edhe me ngritjen e flamujve grekë, në të gjitha qendrat administrative të Jugut të vendit, që asokohe synoheshin të aneksoheshin nga Greqia në rast shpërbërjeje të tërësisë territoriale të vendit nën dhunën e kallashëve dhe bandave të rebelimit.

Editorial

Kantonizmi dhe enklavizimi i rrezikuar

Nga Murat Basha 

Kohët e fundit, burime të mirinformuara bëjnë me dije se njëfarë Stavros, qytetar greko-amerikan me ndikim të fortë në qarqe politike në Athinë, dyshohet edhe në SHBA, natyrisht edhe me ndihmën e omniprezentit Nikolas Gejxh, po lëviz për të induktuar dhe më pas imponuar në klasën politike shqiptare, idenë e krijimit dhe institucionalizimit gradual të një prefekture (Qarku), në të cilën do të përmblidhen të gjitha qendrat e banimit të Jugut me përbërje nga minoriteti greqisht-folës. Dhe kjo, as më pak e as më shumë, përkthehet: Kantonizim dhe Enklavizim i Shqipërisë administrative londineze. 
Fatkeqësisht, kjo ndodh pikërisht kur Beogradi dhe serbët e Kosovës, po paraqesin në tryzat e bisedimeve, në Vienë, gjetkë, dhe në të gjitha axhendat ndërkombëtare, skemën e "salamandrës" serbe të enklavave të tipit serb të imponuara më parë edhe në Bosnjë, me korridore të hapura komunikimi me Serbinë. Kësisoj, grekët dhe grekofilët e Shqipërisë, Jugun e vendit duan ta shndërrojnë në një "Mitrovicë Veriore" (në Epirin e Veriut), që të jetë aneks-shtojcë e Greqisë së sotme, për t'u shtrirë pastaj gradualisht deri në Shkumbin.
Pikërisht kësaj skeme i ndih edhe zhurma për të miratuar medeomos regjistrimin e popullsisë sipas kartave në të cilat, ndërmjet gjeneraliteteve të tjera, të përcaktohet medoemos edhe kombësia, me vetëdeklarim!!!
Në mënyrën më zhgënjyese, në këtë vazhdë u bë edhe miratimi i liçencimit nga ministria e Arsimit, të shkollës greke në Himarë, gjë që u pranua edhe nga qeveria në mbledhjen e fundit të saj, pikërisht në fund të vitit shkollor!!! Gjë të cilën, pothuajse e ligjëroi asokohe edhe prania e ish zëvendës ministrit të Integrimit Albert Gajo, në ceremoninë e shkollës së paliçencuar të grekëve në Himarë, gjatë së cilës u hodhën parrulla antishtiptare dhe u këndua himni grek, teksa mungonin plotësisht flamujt shqiptarë, ngaqë vendin e tyre e kishin zënë flamujt grekë.
Po kësaj skeme greke të rritjes artificiale të territoreve të banuara dhe të numrit të minoritarëve grekë, i ndih edhe botimi i një libri të OJQ-ve shqiptare, në të cilin na qënkan bërë "depistime" të përbërjes etnike në strukturë në të gjithë Shqipërinë, e ku shqiptarët na dilkan minoritet, ndërsa "grekët etnikë" dalin afro 600 mijë!!!
Pra shkurt, kërkohet që, nën modelin e Kosovës, të cilin duan ta shpallin shoqëri multietnike vetëm sepse ka 5 % pakica përballë 95 % shqiptarësh etnikë, edhe Shqipërinë administrative po duan ta shpallin shtet multietnik.
Krjimi i kësaj prefekture greke në zemër të Jugut të Shqipërisë, është nonsensi juridik dhe administrativ më i paskrupullt, ndërkohë që organizimi i ndarjes administrative të vendit është fiksuar tashmë dhe përbëhet vetëm nga 12 qarqet, bashkitë dhe komunat e njohura. Më e shumta që mund të miratohet me konsensus politik, por bazuar mbi kritere krejtësisht të tjera dhe aspak etnike, mund të jetë krijimi i prefekturës së Lushnjes, por kurrsesi i asaj "greke" në Jug të vendit, e aq më pak inkorporimi i pakuptimtë në këtë prefekturë të ideuar në Athinë, i Himarës shqiptare, për ta shpallur kësisoj edhe atë si zonë minoritare, sipas skemave të vjetra të Spiro Milos dhe Protokollit të Korfuzit të vitit 1914.
Idetë e kantonizimit dhe enklavizimit të vendit nuk janë të vjetra, madje ato u artikuluan me forcë gjatë rebelimit të armatosur të vitit 1997, çka kulmuan edhe me ngritjen e flamujve grekë, në të gjitha qendrat administrative të Jugut të vendit, që asokohe synoheshin të aneksoheshin nga Greqia në rast shpërbërjeje të tërësisë territoriale të vendit nën dhunën e kallashëve dhe bandave të rebelimit.
Ndërsa përsa i përket vetëdeklarimit të kombësisë së qytetarëve, ky avaz është shumë i vjetër gjithashtu, por që ka marrë përgjigje të prerë nga të gjithë specialistët kompetentë, njohës të konstitucionalizmit dhe të së Drejtës Ndërkombëtare, çka mendohet se e ka sqaruar përfundimisht, pra njëherë e mirë, këtë pretendim të grekofilëve tanë.
Pavarësisht presioneve dhe kostos politike, Partia Lëvizja e Legalitetit nuk do ta pranojë kurrë këtë skemë të jetësimit të planeve ogurzeza të Greqisë, Stavros, Nikolas Gejxhit dhe Harallamb Karathanosit të Rinisë Vorio-epirote.
Në vend të vënies në rendin e ditës të këtyre skemave poshtëruese antishqiptare, për reciprocitet dhe konform të gjitha kartave ndërkombëtare, Greqisë i duhet kërkuar hapja dhe ngritja e shkollave ku të mësohet shqip nga fëmijët e shqiptarëve, kudo ku ata jetojnë e punojnë si emigrantë, me gjithë familjet, në tokën e ashtuquajtur greke, e ku ne legalistët nuk njohim për të tilla tokat shqiptare, tapitë e të cilave i kanë akoma shqiptarët etnikë.




Aktivitete

Mblidhet Kryesia e Degës së PLL Kavajë
Spahiu në Kavajë: Të forcojmë strukturat e PLL

Degët e PLL në rrethe janë futur në një fazë të rëndësishme të veprimtarisë së tyre politike, në zbatim të udhëzimeve që janë dhënë nga Komiteti Drejtues i PLL më datë 15 prill 2006.
Në këtë kuadër, ditën e mërkurë, më datë 3 maj 2006, në qytetin e Kavajës u mblodh kryesia e Degës së PLL të rrethit Kavajë, nën drejtimin e kryetarit të Degës Ing. Remzi Muhja. Në këtë mbledhje mori pjesë edhe kryetari i Partisë Lëvizja e Legalitetit z.Ekrem Spahiu.
Fillimisht z.Muhja informoi të pranishmit mbi aktivitetin partiak të Degës Kavajë, që, siç doli edhe nga diskutimet, nuk ka qenë në nivelin e dëshiruar dhe kjo ka patur arsyet e veta. Legaliteti në Kavajë ka një emër shumë të mirë, por duhet pranuar edhe fakti që ndikimi i Partisë Demokratike në këtë rreth është shumë i fuqishëm, sidomos në qytetin e Kavajës, i cili është dhe mbetet një ndër bastionet më të fuqishme politiko-zgjedhore. 
Përfshirja e Legalitetit në LZHK dhe qëndrimet e dyzuara të këtij koalicioni të përkohshëm zgjedhor gjatë fushatës elektorale të 3 korrikut, si dhe mospërfaqësimi me asnjë deputet në Kuvendin e Shqipërisë, nga 5 deputetë që kishte PLL në legjislaturën e kaluar, e ka vështirësuar punën e strukturave legaliste në mbarë vendin, por kjo dukuri bëhet më e ndjeshme në Kavajë.
Në raportimin e tij të punës së strukturave legaliste kavajase, ndër të tjera z.Muhja vlerësoi maksimalisht qëndrimet politike të lidershipit të PLL në qendër, të cilat ai i vlerësoi si inkurajuese dhe mobilizuese në punën e tyre të përditshme.
"Aktualisht po merremi me evidentimin e saktë të antarësisë së Legalitetit, duke patur parasysh shumë faktorë", - theksoi ndër të tjera z.Muhja, duke shtuar se "në këtë kuadër, udhëzimet e dhëna nga qëndra do t'i punojmë hap pas hapi".
Ndërsa nënkryetari i Degës, juristi i njohur kavajas z.Skënder Gjoci, që është edhe këshilltar i PLL në këshillin e bashkisë Kavajë, në diskutimin e tij më shumë u përqëndrua te zgjedhjet e ardhshme vendore, të cilat, sipas tij "janë shumë të rëndësishme për perspektivën e Legalitetit". 
"Aktualisht, në këshillin bashkiak të Kavajës, PLL përfaqësohet me 4 këshilltarë dhe do të bëjmë të gjitha përpjekjet tona që minimalisht të ruajmë këtë përfaqësim", - tha z.Gjoci. 
Zotërinjtë Bashkim Xhafa, Artan Hasani, Bujar Karameta, Ndriçim Vogli dhe të tjerët që e morën fjalën, theksuan domosdoshmërinë e gjetjes së skemave stimuluese të prurjeve të votave pro Legalitetit në zgjedhjet e ardhshme vendore.
Kryetari i Partisë Lëvizja e Legalitetit z.Ekrem Spahiu, në fjalën e tij, fillimisht bëri një ekspoze të shkurtër për zhvillimet politike në vënd, për t'u përqëndruar më gjatë në përgatitjet që po bën PLL për zgjedhjet e ardhshme vendore. "Plotësimi i strukturave lokale deri në seksion, atje ku mungojnë, si dhe fuqizimi i tyre, duhet të jetë prioriteti i punës së kryesisë dhe Komitetit Drejtues të Degës tuaj. Ju tashmë keni kapacitetet e duhura politike dhe intelektuale të atashuara në strukturat legaliste të degës, keni këshilltarët në këshillat vendore, keni krijuar përvojën e duhur elektorale dhe sigurisht që këto avantazhe do t'u shërbejnë për të intensifikuar dhe përmirësuar të veprimtarinë e ardhshme politiko-organizative. Kemi besim se me angazhimin dhe punën e të gjithë strukturave dhe antarësisë së Legalitetit, Dega e Kavajës do të marrë një rezultat shumë të mirë në zgjedhjet vëndore, jo vetëm në bashkinë e Kavajës, por në të gjitha njësitë e tjera vendore të rrethit tuaj", - përfundoi z.Spahiu.
Në fund të takimit, drejtuesit e pranishëm vendosën që së shpejti të mblidhet Komiteti Drejtues i Degës dhe sa më parë të fillojnë përgatitjet për organizimin e një takimi masiv dhe cilësor, me anëtarësinë dhe simpatizantët e Legalitetit të rrethit të Kavajës.
Korresp. i "Atdheu"



Legalistët durrsakë riorganizojnë strukturat dhe i përgatisin për fushatën zgjedhore

Durrës, fushata, objektiv kryesor i punës së PLL

Ditën e djel, më datë 30 prill 2006, drejtuesit më të lartë legalistë të Degës së PLL Durrës, përkatësisht kryetari z.Riza Dajko dhe sekretari Organizativ i saj z.Islam Alikaj, zhvilluan një mbledhje pune të përbashkët me drejtuesit dhe anëtarësinë e strukturave legaliste të rajoneve 1; 2; 3; 4 dhe 5 të qytetit të Durrësit.
Në këtë mbledhje u procedua me rend dite, që ishte verifikimi dhe azhornimi i anëtarësisë së mëparshme dhe asaj të porsaardhur nëpër seksionet e këtyre njësive, por kryesisht i atyre që mbulojnë lagjet 8; 15 dhe 18 të rajonit nr. 4, që drejtohet nga kryetari z.Rudolf Koka.
Pas verifikimit dhe azhornimit të listave të anëtarësisë, që natyrisht është shtuar për shkak të pranimeve të reja, në pikën e dytë të rendit të ditës u procedua me zgjedhjen e kryesisë së rajonit nr. 4, prej nga, nëpërmjet votës së fshehtë, legalistët pjesëmarrës përzgjodhën 9 anëtarë, ndër më të spikaturit si aktivistë të PLL, konform edhe organizimit në bazë territori, ku përveç drejtuesve kryesorë si kryetari, nënkryetari dhe sekretari, u përzgjodhën si anëtarë nga 2 përfaqësues të seksioneve të lagjeve nr. 8; 15 dhe 18.
Pika e tretë e rendit të ditës ishte thithja e mendimeve dhe sugjerimeve konkrete për përzgjedhjen e kandidatëve që do të kandidojnë për këshilltarë të PLL në këshillin bashkiak të qytetit të Durrësit.
Pika e katërt e rendit të ditës ishte raportimi i punës së bërë për anëtarësimet dhe riorganizimet e seksioneve, me qëllim që ato t'i përgjigjen fluksit të anëtarësimeve të reja dhe detyrave që u dalin në kuadër të fushatës, si dhe vënia e detyrës për çdo anëtar të Komitetit Drejtues, që të punojnë intensivisht për anëtarësime të reja në PLL.
Pas diskutimeve të shumta, legalistët njëzëri ranë dakord që renditja e këshilltarëve në listën shumemërore të bazohet mbi rezultatet konkrete zgjedhore, dhe jo të paracaktohet, me qëllim nxitjen e çdo kandidati për arritjen e një rezultati sa më të lartë zgjedhor në njësinë që ai mbulon e të cilën dëshiron ta përfaqësojë në këshillin e ardhshëm bashkiak.
Më tej mbledhja vendosi që takimi vijues i punës së këtyre strukturave, të bëhet më datë 27 maj 2006, tashmë me anëtarët dhe drejtuesit e strukturave legaliste të rajonit nr. 5, për të vendosur gradualisht edhe datat e mbledhjeve të punës për rajonet 1; 2 dhe 3 të qytetit të Durrësit, takime këto që do të mbulohen edhe me pjesëmarrjen e drejtuesve më të lartë të Degës së PLL Durrës.
Një nga pikat e rendit të ditës ishte edhe njohja e më pas punimi i udhëzimeve të Komitetit Drejtues të PLL për fillimin e punës përgatitore për fushatën e ardhshme të zgjedhjeve vendore.
Në fund të takimit, mbledhja i ngarkoi si detyrë kryetarit të Degës z.Riza Dajko, që të piketojë, përzgjedhë dhe përcaktojë përfundimisht kandidatët më cilësorë për kryetarë të komunave "Katundi i Ri", "Rrashbull", "Ishëm", "Bashkia e Sukthit", si dhe kandidatët për këshilltarë në këshillat e komunave dhe në këshillin e bashkisë Sukth.
Korresp. i "Atdheu" 

Intervista
Intervistë me z.Gjergj Thanasi, drejtor i Departamentit të Marrëdhënieve me Publikun në PLL

Thanasi: Shqiptarët dhe pirustia e kuqe

Z.Thanasi, si do ta komentonit situatën aktuale të krimit të organizuar dhe lidhjet e tij me politikën, pas fillimit të procesit të çmontimit të kryeprokurorit Sallaku nga skeleti i ndryshkur dhe muret e kalbura të prokurorisë?

Futja në proces neutralizimi i Kryeprokurorit të shtetit dhe avokatit të krimit z.Sallaku, është një rritje e llahtarshme pazari, është një hyrje në zonën e kuqe të rrezikut. 
Jemi në prag të nivelit të tretë të krimit të organizuar, aty ku ai puqet me politikën dhe me terrorizmin. Pak rëndësi ka nëse janë "brigada të kuqe", janë Al-Kaeda, apo "Hakmarrje për Drejtësi". Nyja që lidh Mafia-n shqiptare në organizim e sipër, terrorizmin ndërkombëtar, përfshirë edhe atë të sponsorizuar nga "komshiu" me politikën, fatkeqësisht gjendet në selinë e Partisë Socialiste dhe segmentet e saj, në të dy krahët e Bulevardit Zog I, duke e bërë pluralizmin shqiptar të çalë nga këmba e majtë. Kryeministri po rrezikon edhe fizikisht, duke goditur interesa të grupeve kriminale në organizim e sipër, pavarësisht se janë më të lidhur me Nanon apo me Ramën. 
Këto interesa që përfshijnë dhjetëra milionë euro, pa llogaritur fitimin e munguar, plus goditja e Hozrashoteve të terrorit, ndonëse e pjesshme dhe me gjysëm zemre, rrit rrezikun për Ekzekutivin shqiptar.
Njerëzit që vodhën banka për xhepin e vet dhe vunë autobomba për t'i bërë favor nëpunësve që i kishin zyrat në "Rrugën Knjaz Milloshi" në Beograd, janë të rrezikshëm si terroristë e bij terroristësh. Perversi dy-metrosh, që deri në vitin 2001 mbante kontakte të frytshme me "Al Haramain"-in, jo vetëm për distributorë frigoriferësh dhe lavatriçesh pas hapjes së digës së Liqenit Artificial, por edhe për të rruajtur paratë e grumbulluara, e për t'u bërë kryeministër i Shqipërisë, është i gatshëm për çdo gjë.
Thënies së Dantonit: "Guxim, guxim, përsëri guxim", duhet t'i shtohet edhe fjala e Kontit të Artuasë: "rezistencë, rezistencë, rezistencë, për Francën dhe francezët".
Le të shpresojmë që guximi do të bashkohet me rezistencën, si çimentoja me hekurin për të na dhënë "betonarmenë", përndryshe, pirustia e krimit të PS-së dhe terrorizmit, do t'ua zërë frymën fare shqiptarëve.
Njëherë e njëkohë, presidenti i atëhershëm i Republikës, Ahmet Zogu, brenda pranverës së vitit 1925, vuri rendin dhe qetësinë duke shfarosur banditërinë. Ndërsa sot, kur ke partnerë ICITAPI-n dhe PAMECA-n, është gjynah që kriminelët dhe terroristët, të mos e blejnë për 100 milionë euro, Brimën e Miut.


Po Pandushkë derëziu, ç'pati që i iku petlla dhe aludoi për kontrabandë, trafiqe dhe krim të organizuar, që në kohë të ish pushtetit të PD, gjatë seancës për ngritjen e komisionit parlamentar për të hetuar Prokurorinë?

Zoti i ruajt socialistët nga naiviteti dhe budallallëku i Majkos, sepse "në shtëpinë e të varurit", në mënyrë të papërgjegjshme, përmendi jo vetëm "litarin", por edhe "xhelatin". Një dyzinë socialistësh brenda parlamentit dhe dhjetëra të tjerë anembanë Shqipërisë, filluan të kruajnë e krrejnë mizat nën kësulë. Fjala vjen, z.Sallaku, pas kësaj deklarate, mund të shfrytëzojë ditët e mbetura në kolltuk, për të zbuluar lidhjet midis auto-bombës kundra rektorit okupator serb të Universitetit të Prishtinës dhe shoferit të "Fiat-it Tipo" tek Supermarketi i VEFA-s, si dhe lidhjet e këtij të fundit me gruan e një zyrtari të lartë shqiptar. 
Petro Koçi mund të kujtojë vitet interesante të mësim-dhënies së anglishtes në Kalanë e Dodës, jo larg kufirit me ish-Jugosllavinë... Ndonjë ish-deputet i PS-së që, në kohën e embargos hante, pinte e flinte në Hotel "Bozhur"-in e Kosovës me gjithfarë shqiponjash të bardha të ardhura nga katundet e Shumadisë, mund të shqetësohet se Kryeministri, me turravrapin që ka marrë, mund të fusë hundët deri te "Jugo-Petroli" e tek lista e instruktorëve të Komitetit të PPSH Kukës.
Oborrtarët e turistit Nano, brenda dhe jashtë hekurave, mund të kujtojnë me nostalgji skafet e "Zhelenikës", orgjitë në vikendicat e ish-JNA-së në Hercegnov, apo vizitat e punës në vilën e qiraxhiut të Hagës, kapitan Draganit, të ndodhura në lokalitetin Zhllatica, e pse jo edhe darkat në restorant "Ribanica", ku diskutohej kontrabandimi i naftës, cigareve, kafesë, industrisë së bardhë, e deri KT4-ës. 
E ç'ti thuash Majkos së ngratë, që nuk vë mend edhe po t'i kujtosh dasmorët që evidentonte SHIK-u i Gazidedes në ndonjë dasmë në zonën e Opojës, ku deputeti socialist i parlamentit shqiptar hante, pinte e diskutonte për "Çështjen e Gjirit Persik...!" me kriminelin e shquar lokal të Gjakovës, Momir-in (Miodrag Djejiç, lindur në katundin Bitesh), me rezidencë deri në Qershor të vitit 1999, në Gorni Novo Sello, Opshtina Djakovica. 
Majko-djali! Deputetin tënd e ke mik të Serbisë, me nipin vrasës të shqiptarëve të Shqipërisë. Po, ç'tu desh o derëzi, që hape sirtarë të tillë?!! Më mirë të merreshe me projektin e "Tunelit hekurudhor në Adriatik", ose me menaxhimin e klorit të çajit të ushtarëve, apo skrapit të tankeve të Mao Ce Dunit...

Po kryeministri, a ka njerëz për t'ju kundërvënë kësaj çorbe ballkanike të krimit të organizuar dhe atij politik?

Deri tani, ndonëse me rezerva, partnerët po ia sjellin z.Berisha, dosjet me nga 50 mijë faqe... Po i japin DVD-ra, foto dhe filmime, njëlloj siç e ndihmuan në 96-ën për bombën që do vihej te Ura e Lanës, për të asgjësuar fizikisht ish-Presidentin e Shqipërisë, sipas modelit dhe mënyrave të terroristëve të sotëm nëpër botë. 
Kryeministri njerëzit i ka. Shefin e Krimeve të Hapura e ka trim të çartur, atdhetar të zjarrtë e profesionist të mirë. Me dyzina janë Mulosmanët, Kuliqët, Harizajt e të tjerë, të trajnuar e të motivuar për t'i vënë krimit byzylykë spanjollë në duar, e për t'i prerë segmentet e ish-SDB-së me sëpatë, gjë që vëllai i Majlindës, nuk ka vullnet, njerëz e dëshirë për ta bërë. Shkurt puna! O Zot, ruaji socialistët nga naiviteti i Majkove të tyre...

Po shqiptarët, a përfitojnë nga anti-krimi qeveritar?

Besoj se po. Fjala vjen, zhdukja e banditizmit nga xhandarmëria zogiste i hapi rrugë biznesit, tregtisë dhe konsolidimit të borgjezisë shqiptare, qoftë asaj tregtare, qoftë asaj industriale. Sot, zhdukja e banditërisë dhe monopoleve, nxjerrja e lekut nga burgu, me hir a me pahir, do të konsolidojë shtresën e mesme në Shqipëri, dhe shumica dërrmuese e shqiptarëve do të ketë më shumë lekë në xhepat e tyre.
Oligarkët e kuq do të bien ca nga dynjallëku. Na vjen shumë keq, por siç thonë anglezët: "Nuk bën dot omëletë pa thyer vezë". 
Tani që Greqia do të na falë edhe një burg, atëherë asnjë organizatë për mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut, nuk do të ketë mundësi të ankohet se qiraxhinjtë e rinj të sistemit të ri penitenciar shqiptar, nuk do të gëzojnë standarte evropiane gjatë periudhës që do të bujtin pranë këtij sistemi, dhe nuk do të kenë nevojë t'i ankohen Pjetër Arbnorit për furça dhëmbësh, siç ankohej Nexhmije Hoxha në kaushin e Tiranës.
Ju faleminderit!

Intervistoi Astrit Kola



Dossier

Fejesa e Mbretit, Vatikani dhe kriza gjeopolitike

Nga Astrit Kola

Implikimet e Italisë dhe Jugosllavisë në frymëzimin, përgatitjen dhe shpërthimin e kryengritjes së Delvinës së majit të vitit 1937, dëshmuan se shteti shqiptar ishte në qendër të cikloneve destabilizuese që buronin nga thelbi i pazarllëqeve italo-jugosllave, të mishëruara më së miri në Paktin Çiano-Stojadinoviç. Për të mos publikuar interferimin e dy fqinjëve të fuqishëm në kryengritjen e Delvinës, qeveria shqiptare, nëpërmjet ministrit të Brendshëm Musa Juka, deklaroi se kjo kryengritje kishte frymëzime të drejtpërdrejta komuniste dhe se ishte realizuar në përputhje me platformat e Kominternit dhe Seksionit të tij ballkanik. Por jo rastësisht, ishin pikërisht qarqet politike jugosllave ato që, në fund të muajit gusht 1937, i bënë jehonë lajmit, sipas të cilit "Gjeneral Xhemal Aranitasi, shef i Shtabit të Ushtrisë shqiptare, u shkarkua nga detyra dhe u izolua në një fshat në thellësi të vendit, si i dyshuar për dijeni në lidhje me shpërthimin e kryengritjes".
Për të sfumuar dyshimet e implikimit të Italisë në kryengritjen e Delvinës, përfaqësuesit më të lartë italianë në Tiranë filluan të përhapnin lajmin se qeveria italiane po përgatitej të miratonte një kredi prej afro 6 milionë franga ari, akorduar qeverisë shqiptare për katër vitet e ardhshme. Sipas zyrtarëve italianë në Tiranë, në lidhje me miratimin e kësaj kredie, konti Çiano kish biseduar me Mussolinin menjëherë pas përfundimit të vizitës zyrtare në Shqipëri, për çka ishin zhvilluar konsultime intensive me ministrin e Financave të Italisë, kontin Revel. Si hap dashamirës për intensifikimin e marrëdhënieve midis dy vendeve, më 30 gusht 1937, ministri Revel miratoi lëvrimin e fondeve për ndërtimin e godinës së Legatës italiane në Tiranë!
Ndërkohë, përfaqësuesit diplomatikë të Shqipërisë të akredituar në vendet ballkanike, filluan kontaktet zyrtare me qeveritë respektive, ku kërkuan jetësimin e angazhimeve që buronin nga Pakti ndërballkanik dhe konfirmimin e tyre publikisht, mbështetur edhe me hapa konkretë. Por kontaktet më intensive u zhvilluan me qeverinë jugosllave, së cilës iu kërkua prerë që të shprehej zyrtarisht për vlerësimin e marrëdhënieve ndërshtetërore, me ç'rast, duke anashkaluar me kujdes Paktin Çiano-Stojadinoviç, përfaqësuesit serbë theksuan pakashumë se "Aktualisht, qeveria jugosllave mendon se pavarësia e Shqipërisë në vendim-marrjen në lidhje me problemet dypalëshe shqiptaro-jugosllave, për shkak të marrëdhënieve intensive të saj me Italinë, është zvogëluar në raport me formatin e nevojshëm dhe është pasqyruar negativisht edhe në marrëdhëniet miqësore me fqinjët ballkanikë. 
Ne jugosllavët jemi të interesuar për ruajtjen dhe jo për ndryshimin e statukuosë në Shqipëri.
Ne i përmbahemi tezës 'Ballkani popujve ballkanikë' dhe se politika tradicionale e Mbretërisë SKS aktualisht vazhdon të mbështetet tek kjo tezë. Ky parim, në kohën e vet, është përdorur nga ne (jugosllavët), në luftë kundër Perandorisë Otomane dhe Monarkisë Austro-Hungareze. Jugosllavia e përdori atë me sukses edhe kundër dispozitave të Paktit të Londrës, i cili e fuste Italinë në Dalmaci dhe Shqipëri. Në aplikimin e këtij parimi ne kemi parë gjithmonë garancinë më të mirë për paqe në Ballkan, për bashkëpunim midis popujve ballkanikë, për zhvillimin normal të tyre".
Pavarësisht nga këto deklarime dhe vlerësime të përfaqësuesve jugosllavë, marrëdhëniet midis dy vendeve mbetën në thelb mosbesuese dhe formale, ngaqë të dyja palët ishin të bindura se midis tyre qëndronte Pakti italo-jugosllav.
Si provë të vendosmërisë në vazhdimësinë e rrugës së zgjedhur dhe ndjekur nga populli dhe qeveria shqiptare, Mbreti Zog, me rastin e kremtimeve zyrtare të 9-vjetorit të shpalljes së Mbretërisë Shqiptare, më 1 Shtator 1937 organizoi një pritje madhështore zyrtare në Pallatin Mbretëror, ku ishin të ftuar rreth 300 personalitete të shquara dhe i gjithë Trupi diplomatik i akredituar në Tiranë. Me këtë rast Mbreti mbajti një fjalim të shkurtër para të pranishmëve, ku qartas theksoi vendosmërinë e qeverisë dhe të tijën personale për ruajtjen e stabilitetit të vendit, forcimin e rendit publik, begatimin e qytetarëve dhe intensifikimin e marrëdhënieve miqësore me të gjitha vendet e interesuara e që respektonin pavarësinë dhe sovranitetin e Mbretërisë shqiptare. Për të dëshmuar forcën dhe vendosmërinë e shtetit shqiptar, Mbreti dhe kryeministri Kostaq Kotta, me miratimin edhe të parlamentit, vendosën kremtimin në mënyrë madhështore të 25 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë dhe për këtë u përcaktua që festa e pavarësisë të kremtohej gjatë katër ditëve radhazi: në datat 25, 26, 27 dhe 28 nëntor 1937.
Mëngjesi i datës 25 nëntor i gjeti të gjitha rrugët, sheshet dhe institucionet e vendit, të mbushura me flamuj kombëtarë e banderola, ndërsa bandat muzikore dhe koret e nxënësve të shkollave interpretuan muzikë dhe këngë kombëtare në koncertet e panumërta për qytetarët. Në mesditë, në Pallatin Mbretëror u shtrua një drekë madhështore. Në darkë shpërthyen fishekzjarret dhe festat publike në sheshe, ndërsa në Pallatin Mbretëror u organizua një ballo e shkëlqyer, që zgjati deri në orën 4 të mëngjesit dhe gjatë saj, për herë të parë Mbreti ua përcolli urimet dhe mesazhet festive, popullit dhe të pranishmëve, me anë të mikrofonit.
Në sheshin para Bashkisë së kryeqytetit, u ndërtua enkas një hark monumental, që u quajt "Harku i lirisë". Në këto festime mori pjesë edhe një delegacion i arbëreshëve të Italisë, i kryesuar nga Françesko Kastrioti Skënderbej, Markezi i Auletës, në shoqërinë edhe të tetë çifteve të rinjsh, veshur me kostumet e tyre të shkëlqyera tradicionale, që ngjallën admirim dhe ndezën ndjenjat kombëtare.
Markezin e Auletës e shoqëronin edhe kushëriri i tij Ferdinando Kastriot Skenderbeu, baron i Fosaçiekas, i shoqëruar edhe nga motra e tij e re, mbi të cilën, si trashëgimtare e emrit më të madh të Shqipërisë, mendohej se do të mund të tërhiqej interesimi i Mbretit Zog për një lidhje të mundshme martesore, por pa sukses. Kësisoj, shpresa e Romës për sheqerosjen e marrëdhënieve dypalëshe me anë të një lidhjeje martesore, u davarit sakaq nga refuzimi elegant i Mbretit për të biseduar me zonjushën arbëreshe për një lidhje të tillë.
Më datë 26 nëntor, një paradë madhështore u zhvillua në Tiranë, në të cilën morën pjesë afro 15 mijë trupa ushtarake dhe rezerviste. Por ajo që bëri më shumë përshtypje në popull, ishte parakalimi i detashmenteve të motorizuara, tankeve dhe autoblindave, si dhe parakalimi madhështor i kuadrateve të armatosur të vullnetarëve kosovarë dhe atyre të ardhur nga skajet më të largëta të trevave tona etnike në Jugosllavi. 
Princeshat Myzejen, Ruhije dhe Maxhide, ishin veshur me uniforma të mrekullueshme ushtarake dhe secila prej tyre kryesonte nga një kompani të rreshtuar në formë kuadrati me nga 100 vajza të shkollave të mesme, të veshura me uniforma me ngjyrat e flamurit kombëtar, e që quheshin luftëtare të Batalioneve të Vashave Shqiptare.
Avionë civilë të porositur dhe marrë me qira në Itali, fluturuan ulët mbi Tiranë dhe mbanin banderola të mëdha ku shkruhej "Rroftë kombi shqiptar".
Pas mbarimit të paradës, rreth 50 mijë njerëz ndoqën pas Mbretin, i cili doli në ballkonin e Pallatit Mbretëror dhe i hodhi popullit lule të shumta, për çka u shpërblye me urime dhe duartrokitje frenetike.
Kremtimet festive arritën kulmin më datë 28 nëntor. 
Një delegacion i posaçëm i kryesuar nga Konti Paolo Thaon de Revel (ministër i Financave të Italisë), erdhi posaçërisht nga Roma për të uruar dhe marrë pjesë në festimet dhe ceremonitë zyrtare, me ç'rast u organizua edhe ceremonia e inagurimit të Bankës "Di Napoli-Albania", me kapital mikst italo-shqiptar.
Në festime ishte ftuar dhe mori pjesë edhe një delegacion grek, i kryesuar nga koloneli Argyropoulos (ish minmistër i Jashtëm), ministër i Flotës Ushtarake të Mbretërisë së Greqisë, i cili mori fjalën dhe u shpreh me tone të ngrohta për marrëdhëniet miqësore midis dy popujve, "me histori të lashtë dhe kontribute madhore në favor të qytetërimit", si shprehje edhe e "solidaritetit ballkanik" të ngjizur për shkak të frikës nga ambicjet ekspansioniste të Italisë fashiste në gadishullin përtej Adriatikut dhe Jonit, mesazhe të cilat u kapën në ajër nga njohësit e zhvillimeve. 
Pavarësisht entuziazmit të festave dhe atij të dëshmuar nga konti Revel, dyshimet dhe ngrica politike në marrëdhëniet ndërshtetërore nuk mundën të shkrinin buzëqeshjen e Mbretit, funksionarëve të lartë dhe oborrtarëve pas nënshkrimit të Paktit italo-jugosllav, pagëzuar me emrin e firmëtarëve "Çiano Stojadinoviç" dhe takimit të nervozuar midis Mussolinit dhe kancelarit austriak Dr. Kurt von Schuschnigg. Dhe kjo edhe për arsyen se Mbreti Zog mësoi nga burime të tërthorta se Italia fashiste po kurdiste plane në kurriz të Shqipërisë. Plane që për vetë fshehtësinë me të cilën mbuloheshin, nuk ndillnin asgjë të mirë për Shqipërinë, madje në optikën e tij ato konsideroheshin si skema politiko-ushtarake për cënimin e pavarësisë së shtetit shqiptar, deri në coptim të tij midis Italisë dhe Jugosllavisë. 
Në këto kushte, Mbreti Zog konkludoi se vetëm riaktivizimi i kartës austro-hungareze me mbështetjen e Gjermanisë, mund të balanconte rivalitetin klasik italo-austriak dhe serbo-austriak, si faktor i rivendosjes së ekuilibrit prej nga mund të përfitonte shteti shqiptar. Pikërisht për këtë arsye, Mbreti vendosi të përdorë politikisht kartën e martesës me ndonjë pinjolle katolike të aristokracisë austro-hungareze, si dhe të dërgonte si ambasador në Berlin njërin nga atdhetarët dhe miqtë e tij më të shquar e besnikë, diplomatin brilant Rauf Fico. Por për të mos i dhënë asnjë shenjë dyshimi Çianos lidhur me konkluzionet e arritura për pabesinë e tij, Mbreti shfrytëzoi rastin të shtynte kryeministrin Koço Kotta që, me rastin e lindjes së djalit të dytë të Çianos, Marcios, t'i dërgonte atij një telegram të ngrohtë urimi në emër të qeverisë shqiptare, më 19 dhjetor 1937.
Më 30 dhjetor 1937, Kontesha Geraldina Apponyi, e njohur dhe e proklamuar publikisht si "Trëndafili i bardhë i Hungarisë", arriti në Tiranë me ftesë personale të Mbretit Zog. Kontesha Geraldinë e kish pranuar ftesën e Mbretit të shoqëruar edhe nga një ftesë me anë të një letre të ngrohtë dhe miqësore të motrave të Mbretit, të cilat përveç fotografive të shumta të Mbretit, kishin futur në zarf edhe një foto të mrekullueshme të konteshës Geraldinë, të fiksuar nga fotografi personal i Mbretit gjatë një balloje të shoqërisë së lartë të Budapestit. Ndër të tjera princeshat i shkruanin konteshës se Mbreti ishte afeksionuar thellë ndaj elegancës dhe sharmit të saj dhe se dëshironte që, në një moment të përshtatshëm, ata të njiheshin më nga afër. 
Kjo vizitë e konteshës në Tiranë u përgatit nga sekretari konfident i Mbretit, Jak Koçi, i cili me ndihmën dhe nën shoqërimin e gjeneralit hungarez Cyczy, një mik i nderuar i Familjes mbretërore shqiptare, vizitoi familjen e konteshës Apponyi në Budapest, me ç'rast përsëriti ftesën e Mbretit dhe princeshave për një vizitë në Tiranë, çka u prit me kënaqësi nga kontesha dhe familja e saj.
Në udhëtimin e vizitës së saj në Tiranë, kontesha Geraldinë shoqërohej nga baroni Rueling, kujdestar i ngarkuar nga familja Apponyi, dhe për këtë qëllim ndoqi itinerarin Vienë-Romë-Bari, ku u imbarkua në një anije të vogël të dërguar enkas nga Mbreti Zog. Pas mbërritjes në Durrës, kontesha dhe shoqëruesi i saj u pritën nga ministri i Oborrit mbretëror Sotir Martini dhe me një merecedes luksoz udhëtoi drejt Tiranës, ku menjëherë u vendos në një vilë luksoze në periferi të kryeqytetit, pronë e vjetër e trashëguar nga familja Toptani, prej Nënës Mbretëreshë Sadije. Në këtë vilë kontesha banoi gjatë gjithë kohës së qëndrimit në Tiranë.
Mëngjesin e datës 31 dhjetor, kontesha u ftua nga princeshat në një pritje madhështore në Pallatin Mbretëror, pritje e cila u pasua nga një ballo e mrekullueshme e organizuar nga Oborri për festimin e Vitit të Ri 1938. Gjatë ballos, e shoqëruar nga motra e tretë e Mbretit, princesha Sanije, kontesha Geraldinë u prezantua për herë të parë me Mbretin, me të cilin biseduan gjatë në gjermanisht, kërcyen disa herë dhe ranë në dashuri reciprokisht.
Brenda pak ditësh, gazetat e Budapestit raportuan lajmin se kontesha Geraldina, ndodhej në Tiranë dhe se kish shumë gjasa që të martohej me Mbretin Zog dhe të bëhej Mbretëresha e ardhshme e Shqipërisë.
Më 27 janar 1938, lajmet e shumëpërfolura për martesën midis Mbretit Zog dhe konteshës Geraldina, u konfirmuan zyrtarisht nga Oborri mbretëror.
Më 31 janar 1938, në një seancë të jashtëzakonshme, parlamenti shqiptar shqyrtoi kërkesën zyrtare të Mbretit Zog për fejesë dhe më pas për martesë me konteshën Geraldina Apponyi, konform nenit nr. 89 të Statutit Themeltar të Shtetit. Miratimi i kërkesës me vota unanime të deputetëve, u konfirmua zyrtarisht nga kryeparlamentari Pandeli Evangjeli. Pas miratimit zyrtar të fejesës, me anë të një dekreti mbretëror, kontesha Geraldinë u ngjit në rangun e "Princeshës së Shqipërisë".
Më datën 9 shkurt, me anë të një kërkese drejtuar Kongregacionit të Shenjtë Suprem të Vatikanit, Mbreti Zog dhe Princesha Geraldinë i kërkuan Selisë dhe Atit të Shenjtë, pëlqimin për martesën midis Mbretit të besimit mysliman me Princeshën e besimit katolik Roman.
Pas gjashtë ditësh, më 15 shkurt, me anë të një parashtrimi të hollësishëm, "Osservatore Romano", organi zyrtar i Vatikanit, sqaroi pozicionin e Selisë së Shenjtë në lidhje me miratimin e kërkesës për martesë të Mbretit Zog dhe Princeshës Geraldinë dhe shpalli kushtet imponuese për të akorduar lejen e shkruar për këtë martesë midis bashkëshortësh me besime të ndryshme. Këto kushte kërkonin që Mbreti Zog dhe Princesha Geraldinë duhet të nënshkruanin premtimet e garantuara solemnisht se martesa e tyre "ndërfetare..., parashikuar, shqyrtuar e gjykuar sipas ligjeve të shenjta kanonike", duhej të bëhej sipas "riteve të Kishës së Romës dhe duhej të solemnizohej para martesës civile" dhe se "nusja katolike nuk duhet ta ndryshonte besimin e saj dhe fëmijët e lindur nga kjo martesë duhet të edukohen sipas besimit katolik".
Në pamundësi për të shmangur presionin italian, më 20 shkurt 1938, ministri i Brendshëm Musa Juka, me anë të një shkrese i njoftoi zyrtarisht oficerët britanikë që shërbenin pranë Xhandarmërisë shqiptare, se afatet e kontratave të tyre të shërbimit tashmë kishin skaduar dhe se ata ishin "të lirë të largoheshin kur të dëshironin...". Në të vërtetë, Arma e Xhandarmërisë nuk varej nga asnjë ministri, por drejtpërsëdrejti ishte nën kujdesin dhe përgjegjësinë e Mbretit Zog, tek i cili oficerët britanikë apeluan menjëherë. 
Inspektori i përgjithshëm i Xhandarmërisë, Gjeneral-majori britanik Sër Zhoselin Përsi, u pranua në audiencë të veçantë tek Mbreti, i shoqëruar nga ndihmësi i tij kolonel-lejtnant Dayrell Oakley-Hill. Mbreti u tha atyre se nuk dëshironte që shërbimi i oficerëve britanikë të përfundonte në këtë mënyrë dhe se do të ndërhynte pranë ministrit të Brendshëm duke i kërkuar që ata të qëndronin në Shqipëri deri në muajin tetor.
Për të mundësuar rivlerësimin dhe riformatimin e marrëdhënieve zyrtare me SHBA-të, për të ballancuar kësisoj raportet politike, në fund të shkurtit 1938, Mbreti nisi tre princeshat në një vizitë atje, duke i pajisur me udhëzime të shkruara, në adresë të ambasadorit të Mbretërisë në Amerikë, Faik Konicës.
Më 28 shkurt, princeshat Myzejen, Sanije dhe Maxhide mbërrinë në Nju Jork nëpërmjet vaporit të linjës Itali-SHBA "Conte di Savoia". Megjithë kohën shumë të keqe që i detyroi të prisnin në kabinë për afro 4 orë, më së fundi princeshat nga Shqipëria ranë nën breshërinë e bliceve dhe pyetjeve të mbi 100 fotografëve e reporterëve të gazetave më të mëdha amerikane, hall nga i cili i shpëtuan zyrtarë të Departamentit të Shtetit, që kishin dalë enkas për t'i pritur në shenjë nderimi. Pasi u pritën nga ambasadori Konica, princeshat dhanë një konferencë të gjatë shtypi, gjatë së cilës mediat dëshmuan interes jo vetëm për Shqipërinë, zhvillimet në Shqipëri dhe rajonin e Ballkanit, politikën dhe konsideratat e Mbretit ndaj SHBA-ve, por deri edhe për jetën private të tyre. 
Princeshat inteligjente, me ndihmën e z.Konica iu shmangën me takt shumë pyetjeve të vështira, por pothuajse njëzëri theksuan se kishin vajtur në SHBA për vizitë private, meqenëse ishin shumë kureshtare për të njohur vendin e mrekullive, në të cilin jetonin shumë bashkatdhetarë, që i ruanin të forta dashurinë dhe lidhjet me atdheun.
Princeshat, të shoqëruara nga ambasadori Konica dhe Abdurrahman Krosi, u pritën me dashuri nga mijëra emigrantë shqiptarë në qytetet Nju Jork, Boston, Çikago, Uorçester dhe Sauthbrixh, dhe ndër të tjera vizituan në Boston edhe Peshkopin Noli, i cili i priti në mënyrë të shkëlqyer dhe u shpreh me superlativa për Mbretin Zog dhe shtetin shqiptar, duke i siguruar ato se do të përpiqej "me vetëmohim për t'i ndihmuar atdheut dhe shërbyer interesave të tij...", të cilat sipas tij, po mbroheshin dhe përfaqësoheshin denjësisht nga Mbreti. 
Më 21 shkurt 1938, ambasadori i Mbretërisë Shqiptare në Romë, Zef Serreqi, në emër të Mbretit dhe qeverisë, i dorëzoi Çianos ftesën e martesës së Mbretit Zog me Princeshën Geraldinë, ftesë të cilën dhëndërri i Duçes e pranoi...

Speciale

Gjimnazisti Zihni Dervishi në kalvarin e mundimeve

Nga Kadri Tarelli

Fill pas Luftës së Dytë Botërore, me "çlirimin e vendit", sikundër e quan historiografia zyrtare e diktaturës, lindi një dukuri e re: pushtimi i vendit nga komunizmi. 
Në logjikën e gjërave, ky përfundim duket i papranueshëm, por ngjarjet që pasuan treguan se veprimet e pushtetarëve të rinj nuk dallojnë nga ato të pushtuesve.
Zakonisht, në përfundim të luftërave çlirimtare, njerëzit dhe sidomos fitimtarët, i kthehen punës, ndërsa qeveria kujdeset për të organizuar e qeverisur vendin, për të mbyllur plagët e luftërave, etj..
Tek ne ndodhi ndryshe, për vetë faktin se Lufta e Dytë Botërore në Shqipëri, më shumë pati karakterin e një lufte civile, sesa të një lufte çlirimtare.
Ne u vramë më shumë mes vedit, sesa në përpjekje me armikun, si gjatë luftës, por edhe më shumë pas saj. Terrori që u vendos ishte vazhdimi i luftës në kohë paqeje.
Historia e kohës i bën jehonë dhe mburret me "fitoret" ndaj "armikut të klasës". Dënohen dhe eleminohen kundërshtarët për të vetmin faj: se nuk e donin sistemin komunist.
Vlerësoheshin dhe dekoroheshin gjakatarët, për bëmat e tyre kundër shqiptarëve.
E çfarë bën më shumë pushtuesi i huaj, që quhet "armik" dhe i quan "armiq" luftëtarët për liri?!
E gjithë domethënia dhe filozofia e politikës dhe veprimeve, përmblidhet vetëm në një fjalë, "armik", që çuditërisht zuri aq vend në ndërgjegjen e pushtetarëve të rinj. 
Shqiptarët kishin armik shqiptarët.
Vala e terrorit përfshiu gjithë vendin. Në të gjitha qytetet, ku më shumë e ku më pak, shfaqet e njëjta skenë: "armik i popullit", arrestimet, burgimet, torturat, dënimet, pushkaktimet, internimet. Do t'ju duket si çudi, por është e vërtetë se edhe burgu, e kishte emrin "burgu i armiqve të popullit"...! Armiq të cilët në dokumenta dhe proces-verbale, shënoheshin "ish të burgosur AP".
Në këtë luftë, për t'i hapur udhë diktaturës dhe për të siguruar sundimin, krahas qyteteve të tjerë, u piketua edhe Durrësi. U vu në shënjestër rinia gjimnaziste, që përfaqësonte vlerat më të mira të qytetarisë durrsake, me ide perëndimore dhe shpirt demokrat.
Ishte një plan i thjeshtë, por që funksionoi.
Si rastësisht, e theksoj "si rastësisht", në Durrës u sollën mjaft pedagogë me emër, si: Arshi Pipa, Prenk Kaçinari, Pashko Gjeçi, Simon Deda, Ih'san Podgorica etj.. Të gjithë këta kishin mbaruar me rezultate të shkëlqyera studimet në universitetet më të njohura të Europës. Ata ishin intelektualë dhe njohës të mirë të demokracisë perëndimore. Njiheshin si nacionalistë, por të etiketuar si kundërshtarë të rrezikshëm të pushtetit komunist. Ishte fat për nxënësit e gjimnazit, të kishin mësues kaq të aftë. Ish gjimnazistët e atyre viteve, si Gjergj Vlashi, Ramazan Kthupi, Agim Dermani, Ruzhdi Cara, etj., edhe sot, pas gjashtëdhjetë vitesh, i kujtojnë me admirim mësuesit e tyre. Por fatkeqësisht për pedagogët, transferimi në Durrës ishte paracaktuar nga diktatura si "dhoma e paraburgimit". Dhe këtë e vërtetoi koha.
Ish nxënësit e atyre viteve, 1946-1947, tregojnë se në shkollë ndjehej një formë revolte, një lloj mospajtimi me sistemin e ri. Qytetarët e Durrësit, të lidhur me perëndimin me fije shpirtërore e kulturore, nuk pajtoheshin me diktaturën, aq më pak të rinjtë e shkolluar.
Rezistenca e heshtur dhe e paorganizuar si fillim, mund të shpërthente më vonë. Dhe këtë diktatura e dinte mirë, ndaj sipas saj, duhesh goditur pikërisht inteligjenca durrsake. Tek nxënësit dhe në popull duhej të ngjallej frika dhe paniku. Duhesh gjetur shkaku...
Si me porosi u çel drita jeshile: në qytet, nga disa fëmijë u shpërndanë trakte kundër qeverisë. Organizator kishte qenë Sulejman Begoviç, një djalë rreth 17-18 vjeç (jo gjimnazist). Kaq mjaftoi. Me kohë ishin "piketuar" edhe personat që do të arrestoheshin. Cilët ishin ata? - Fare kollaj: pedagogët, të njohur si të pakënaqur me pushtetin e ri dhe nxënësit që kishin "njollë" në biografi, si pasardhës të familjeve të pasura, por më shumë të familjeve nacionaliste durrsake.
Lista e tyre është e gjatë. Po akuza? Akoma më e thjeshtë: "veprimtari kundër pushtetit". Po dënimi? Eshtë për të qeshur: Sa t'i shkrepej prokurorit dhe gjyqtarëve!!!
Unë dua të ndjek fatin e njërit prej tyre: Zihni Dervishi, i cili u arrestua dhe u dënua 3 herë me radhë, duke vuajtur 24 vjet nëpër burgjet e skëterrës komuniste.
Zihniu kish lindur në Tiranë në vitin 1925 dhe ishte bir i një familjeje intelektuale, e njohur për atdhetari. Ishte banor i Durrësit që nga viti 1928, kohë kur i ati kryente funksionin e kryetarit të Bashkisë së Durrësit.
Më 7 Prill 1939, me pushtimin e vendit, në moshë të vogël, 14 vjeç, largohet nga Shqipëria bashkë me të atin dhe vendoset për 2 vjet në Sarajevë të Bosnjes. Kthehet në Shqipëri dhe në vitin 1943 radhitet në forcat ushtarake të "Legalitetit", që komandoheshin nga major Abaz Kupi, ku Zihniu qëndroi deri në nëntor të vitit 1944, kohë kur këto forca u shpërndanë.
Dy ditë pas përfundimit të Luftës..., më 30 nëntor, arrestohet. Këtu fillon për të edhe kalvari i mundimeve. 
Pasi mbahet në burg për 5 muaj, lirohet për mungesë provash. Kthehet në Durrës dhe fillon gjimnazin. Ishte 20 vjeç, pak më i rritur se shokët, i shkathët, i fortë fizikisht dhe trim. Aktivizohet si futbollist me ekipin e Kavajës dhe pas pak muajsh edhe me ekipin "Teuta" të Durrësit, të cilit ato ditë komunistët ia ndërrua emrin, në "Ylli i kuq". 
"Bileta" për Zihniun dhe shokët, ishte prerë. Duhesh burgosur. Në fillim u dënua publikisht, kur Adil Çarçani, asokohe kryetar i "Frontit demokratik" për qytetin e Durrësit, në kinema "Esperia" deklaron para publikut: "Qyteti i Durrësit strehon armiq të popullit, si Zihni Dervishi".
Kaq mjaftoi që edhe shtypi i kohës të shkruajë me gërma të mëdha: "Federata sportive nuk ka nevojë për elementë bashibozukë të Zogut, si Zihni Dervishi".
Pas pak ditësh u arrestua bashkë me disa gjimnazistë të tjerë si Hiqmet Cërloi, Mustafa Xhumri, Xhemal Haveriku, Idriz Hoxha dhe pedagogët Arshi Pipa e Ih'san Podgorica.
Eshtë interesant dialogu i Zihniut me Adil Çarçanin në dhomat e Hetuesisë.
Adili: - E mbushe kupën...
Zihniu: - E mbushët ju me fjalimin që mbajtët në kinema.
Adili: - Nuk e meriton këtë flamur! (Zgjat dorën dhe i heq nga xhaketa një stemë të vogël me flamurin tonë kombëtar).
Zihniu: - Unë, këtë flamur e meritoj dhe i kam dalë për zot. Por nuk meritoj atë stemë që mbani ju... (Adili kishte një stemë me drapër e çekan, simbol i komunistëve rusë).
Ç'ndryshim! Përfaqësuesi i pushtetit mbante në gjoks dhe zemër Rusinë, ndërsa Zihniu mbante në zemër Shqipërinë! 
Njihet qendrimi burrëror i Zihniut në Hetuesi dhe në gjyq. Akuzat se "po punonin për të përmbysur pushtetin popullor...", nuk u pranuan asnjëherë, pavarësisht torturave të përbindshme.
Vetëm ata që i provuan, i dinë. Çfarëdo që të thuash dhe sido që ta thuash, përsëri nuk mund t'i përshkruash dot dhe kurrsesi nuk mund të pretendosh se i ke thënë të gjitha për torturat në burgjet komuniste.
Në gjyq, Zihniu i drejtohet kryetarit të gjyqit, Irakli Bozos: "Nuk kam bërë faj, përse po më dënoni?". Dhe xhelati i përgjigjet: "Kur i heq petët lakrorit, dalin edhe të përbrendshmet".
Kuptohej qartë. Zihniu dënohej se ishte zogist. Shokët e tjerë u dënuan sepse ishin anëtarë të Rinisë së Ballit Kombëtar, ndërsa pedagogët u dënuan si intelektualë antikomunistë e nacionalistë.
Zihniu u dënua me 8 vjet burg. Ishte në një dhomë me Arshi Pipën. Më vonë edhe me Prenk Kaçinarin dhe Patër Vinçenc Prendushin. Bashkë me ta pa nga afër edhe krimet që u bënë nga gardianët xhelatë gjatë punimeve për tharjen nga të burgosurit politikë të Kënetës së Maliqit.
Tmerr i vërtetë... Vetëm "Ferri i Dantes" mund të përqaset me "ferrin" e burgjeve komuniste shqiptare.
Plotësoi dënimin. Lirohet. Kthehet në shtëpi, por kontrollohej në çdo lëvizje...
Jeta po i bëhej e padurueshme. Kuptoi se përsëri do ta arrestonin. 
Ishte në modë "riburgimi", aq më tepër për Zihniun që kishte shumë miq e shokë, të cilët e respektonin dhe e mbështetnin.
Duke ndjekur shembullin e pedagogut të tij Arshi Pipa, që mundi të shohë dritën e lirisë duke u arratisur dhe shkuar në Amerikë, tentoi të arratisej edhe ai, por pa sukses, sepse u kap dhe u dënua me 20 vjet burg. Por këtë herë dënimin do ta vuante në burgun e Burrelit.
Lirohet pas 16 vjetësh, kthehet në Durrës dhe punoi në Ndërmarrjen e Ndërtimit si hekur-kthyes.
Si mijëra shqiptarë të tjerë, në vitin 1991, detyrohet të mërgojë jashtë atdheut, në Itali, ku jeton edhe sot.
Ndonëse ka vuajtur shumë dhe mban mbi supe 81 vite, përsëri ngjan shumë më i ri. Një burrë i pashëm, fisnik në paraqitje dhe në sjellje. Ka një ecje të lehtë, vishet bukur dhe me shije. Në bisedë është i këndshëm dhe me humor.
Ka kujtesë mjaft të mirë, është modest dhe nuk i pëlqen të flasë për veten. Aq më pak të intervistohet.
Në fakt biseda midis nesh u nis për tjetër gjë, por gradualisht u pleks me kujtimet e tij për moshën e rinisë dhe jetën mes shokëve të gjimnazit, e më pas për kalvarin e mundimeve.
Jeta e Zihni Dervishit është model i ndershmërisë dhe qendresës, i guximit për t'u përballur me të keqen, i burrërisë për të mos u ligështuar.
Një çerek-shekulli tortura dhe vuajtje nuk e thyen dot shpirtin liridëshës, e as ndjenjat e tij fisnike. Ai flet me mall për vitet e rinisë që nuk i gëzoi, ashtu si ëndërronin ai dhe shokët e tij.
Eshtë e vështirë të thurësh poezi, por ende më e vështirë të futesh në poezi. 
Disa vargje të shkëputura nga poezia: "Shokut tim Zihni", shkruar nga z.Ruzhdi Cara në librin "Vjersha për qytetin tim", në mënyrë lakonike përmbledhin tërë jetën dhe personalitetin e Zihniut.
"Në gjimnaz të arrestuan / kur ishe ende i ri / Sot mes shokësh qendron / i rrethuar me dashuri".
Zihni Dervishi ishte dhe mbeti gjimnazisti atdhetar, që deshi dhe kërkoi lirinë.

Speciale

Në kushtet e mungesës së PLL në skenën politike, në vitin 1991 legalistët mbështetën PD-në

Legalistët, prekursorët antikomunistë të pluralizmit

(In memoriam, Mitingu i madh antikomunist në Durrës, i fillimvitit 1991)

U mbushën plot 15 vjet nga ajo ditë e shënuar në historinë e qytetit të Durrësit, kur Partia Demokratike organizoi "Mitingun e Madh" në sheshin para hyrjes së stadiumit të qytetit. Kam qenë vetë pjesëmarrës, bashkë me ata mijëra qytetarë durrsakë që, për herë të parë, kërkonin ndryshimin: rrëzimin e diktaturës komuniste dhe vendosjen e demokracisë. 
E meriton që të kujtohet kjo ngjarje e madhe që nderon qytetin dhe qytetarët e Durrësit, që nderon organizatorët dhe pjesëmarrësit. Për t'i sjellë sa më të gjalla kujtimet e atyre ditëve të stuhishme, është e domosdoshme të takosh dhe të bisedosh me organizatorët. Unë, për të bërë një intervistë, zgjodha njërin nga ata, zotëri Islam Alikajn.

Ju z.Islam keni qenë në tribunën e improvizuar (një rimorkio zetori), në mes të atyre 12 vetëve që drejtonin Mitingun e madh të 3 janarit 1991. Ç'mund të na kujtoni për atë ditë?

Ishin ditë të mbushura me ngjarje. Më 12 Dhjetor u krijua Partia Demokratike e Shqipërisë. Po krijoheshin Degët e PD-së nëpër rrethe. Lëvizja popullore po forcohej e shtrihej kudo. Durrësi ishte zgjuar. Ai nuk mund të mbetej prapa. Më 26 dhjetor 1990, u krijua Dega e PD në Durrës. Flitej se do të organizohej një miting i madh më 3 Janar. Pikërisht në mëngjesin e kësaj dite, po shkoja të merrja rrogën në shkollën "Gjergj Kastrioti", ku punoja si mësues i matematikës dhe astronomisë. Tek shkallët e Bashkisë së Durrësit ishte z.Mirush Jero, i cili më thërret dhe më jep një ftesë për në tribunë. 
I falenderova. Ftesën ua tregova kolegëve në shkollë. Ata (pa i përmendur me emra), më thanë se hipja në tribunë ishte me mjaft rrezik. Ata ishin shokët e mi, dhe në njëfarë mënyre i kuptoja shumë mirë. Por mendova: Po nuk shkuam ne të ftuarit, nuk do ishte gjë e mirë, ndaj vendosa të shkoj! E mora këtë vendim, pavarësisht pasojave që mund të kisha unë dhe familja ime. 
Atmosfera e atyre ditëve ishte tepër e ndezur. Të rinjtë durrsakë dhe kavajas ishin në krye të demonstratave nëpër rrugët e Durrësit. Ishin ata që u përleshën me policinë te shkallët e ish-Komitetit të Partisë së Punës (sot Prefektura). Sheshi para Bashkisë ishte mbushur me tanke, autoblinda, ushtarë dhe policë të shumtë, që mund të ndërhynin nga çasti në çast. Shtojmë këtu edhe urrejtjen e "punistëve", të tmerruar që po linin pushtetin. Çfarëdo mund të ndodhte. Në tribunën e mitingut, përveç 9 nismëtarëve të krijimit të PD-së, ishim edhe tre arsimtarë: Bashkim Sefa, Ideal Sheshi dhe unë. Nga Tirana kishin ardhur Aleksandër Meksi, Arben Imami dhe Bardhyl Reso.
Mitingun e hapi z. Mirush Jero, kryetari i parë i PD-së në Durrës. 
Të them të drejtën, fjalët e tij pak dëgjoheshin, pasi sheshi oshëtinte nga thirrjet e atyre mijëra qytetarëve pjesëmarrës në miting. Parrullat ishin: "Liri, Demokraci"; "E duam Shqipërinë si gjithë Europa", etj.. O Zot! Kurrë nuk do t'i harroj ato fytyra të rreshkura të bashkëqytetarëve që kishin mposhtur frikën dhe në sytë e tyre ndriste një dritë shprese, për ditë më të mira, për një jetë më të mirë. O Zot! Ç'kurajo na ngjallën në shpirt ato thirrje entuziaste. E kuptova se nuk ishim vetëm. Ndjehem krenar si pjesëmarrës i asaj ngjarjeje, që për mua mbetet madhështore. Më vjen shumë keq, vërtet shumë keq, që nuk kam asnjë fotografi të asaj dite të madhërishme. Jemi filmuar dhe fotografuar, por nuk e di se ku kanë përfunduar.

Si e kujtoni kohën pas mitingut?

Kur mbaroi mitingu, ne të gjithë ishim të tensionuar, pasi mund të pritej çdo lloj goditjeje nga shteti (Nga Dega e Punëve të Brendshme). Nuk ndodhi asgjë. U shpërndamë nëpër shtëpitë tona. Të nesërmen, të pasnesërmen dhe në ditët që vijuan, filluam nga puna për organizimin e PD në Durrës dhe nëpër fshatra.

Ç'mund të na thoni për organizimin e PD-së?

Pas mitingut e ndjenim veten më të sigurtë, më me kurajo. Na drejtonte i palodhuri kryetari i Partisë Demokratike të Durrësit, z.V.Llapa. 
I ndjeri Azem Hajdari na pajisi me mandate personale, për të krijuar seksione të PD-së nëpër ndërmarrje dhe fshatra. U krijuan komisione për qytetin dhe për fshatrat. 
Në komisionin e fshatit, të cilin e drejtoja unë, ishin edhe z.Gulielm Radoja, z.Bahri Hoxha dhe e palodhura znj. Margarita Ekonomi.
Çuditërisht, mijëra qytetarë, si një ortek, iu afruan PD-së. E ndjenin ndryshimin. Kudo që shkuam na mirëpritën, dhe me lehtësi krijuam strukturat e PD-së.

Ç'mund të kujtoni si të veçantë nga gjithë ajo punë intensive?

Sëpari, kujtoj dashurinë dhe besimin që kishin njerëzit tek PD-ja. Kujtoj që, në një fshat pranë Durrësit, erdhën të gjithë banorët që të anëtarësoheshin në PD. Ne i kundërshtuam, duke u thënë me respekt, se nuk kishim shkuar për të bërë "regjistrimin e popullsisë". Shpesh i kujtojmë duke vënë buzën në gaz, ato momente kur dikujt i jepnim zemër e kurajo për të mposhtur frikën.
Sëdyti, dua të përmend se në Këshillin Drejtues të Degës së PD-së, bënin pjesë shumë intelektualë të nderuar, profesionistë të aftë, por ne të gjithëve na mungonte shkolla e të bërit politikë.
Ngjarjet e atyre ditëve, nuk janë kaluar aq butë dhe pa vështirësi. Me durim dhe përpjekje të shumta, mundëm t'i kalojmë. Çuditem sot, se nga na buronte gjithë ajo energji, për të përballuar gjithatë volum pune me njerëzit. Unë jam mësues dhe puna me të rinjtë, kurdoherë ka çaste të bukura, por ato ditë që m'u desh të lëviz nga një fshat në tjetrin, kanë qenë dhe mbeten nga ditët më të bukura të jetës sime.

Ju vetë, a keni shkruar në shtypin e asaj kohe?

Padyshim! Kam shkruar dhjetëra artikuj që mbajnë firmën time. Ndër ta veçoj: "Të harruarit", "Blloku i kuq i Durrësit", "Jo kështu i dashur zotni", "Ballamas ose lakuriq nate", "Hallet e mëdha të fshatit tonë", "Heronjtë e Spaçit", "Njeriu i mirë", shkruar në kujtim të shokut tonë, Bebekut, etj..

Ç'mendoni për kryesinë e PD Durrës?

Unë kam kohë që nuk jam në kryesinë e PD-së. Në jetën e kësaj partie të madhe ka patur ngritje, ulje, suksese, por edhe ditë të vështira, bile shumë të vështira, si ngjarjet e vitit 1997. Me vështirësi, por PD e mori veten, duke dalë forca e parë në vend. Ndërsa për PD-në, Dega Durrës, mendoj se mori notën "Shkëlqyeshëm", në zgjedhjet e 3 korrikut. I mbetet të administrojë me maturi e mençuri, këtë fitore të madhe. Gabimet nuk i falen.

-A jeni i mërzitur se nuk u ftuat në 26 dhjetor në festën e themelimit të PD-së, Dega Durrës?

Mërzitjet personale nuk duhet të errësojnë sytë! PD-në e Durrësit në veçanti, e deshi dhe i dha votën pothuaj i gjithë populli i Qarkut. Nuk duhet lënë mënjanë sllogani: "Qeverisje me duar të pastra", aq i domosdoshëm për vendin tonë.

Ju jeni anëtar i Këshillit Kombëtar të PLL dhe sekretar organizativ i kësaj Partie në Durrës. Pra, nga PD keni kaluar në PLL. Si e shpjegoni këtë fakt dhe çfarë detyrash keni për të përmbushur në të ardhmen?

Eshtë një zgjedhje e imja. Vetë Karta e OKB-së mbi të Drejtat e Njeriut, thotë: "Çdo njeri ka të drejtë të ndryshojë partinë ku bën pjesë". PLL është parti tërësisht e djathtë, parti e asaj shtrese së cilës i përkas edhe unë. Detyrat që kemi përpara, kushtëzohen nga fakti që anëtarësia e PLL në Durrës është e shumtë. Eshtë për t'u vlerësuar fakti që kemi ngritur strukturat tona kudo. Kemi një Komitet Drejtues me 75 % intelektualë. Qëllimi ynë është që në zgjedhjet vendore të këtij viti, të fusim në Këshillin Bashkiak të qytetit të Durrësit 5-6 anëtarë.
Ju faleminderit!
K.T

Kujtime

Sulë Kurti, luftëtar për lirinë kundër fashizmit e komunizmit

Me rastin e përvjetorit të vrasjes

Nga Ferit Këputa

Rrëzë kodrave valë-valë, në krye të Prellit të veshur me histori të lashtë, e prej ku për një kohë të gjatë morën emër dhe lavdi e gjithë krahina, bash pranë lumit të Urakës, ngrihen si kalatë e motit, kullat e Sulëkurtajve. Këto kulla nxorën breza që shkruan historinë në rrugën e gjatë për lirinë e atdheut. Vetëm në luftën kundër fashizmit e komunizmit, kjo derë dha 13 dëshmorë, ndër të cilët 5 oficerë akademistë. 
Do të mbeten të pavdekshëm Xhelali, Rustemi, Haxhiu, Kurti, Xhaferri, Ramadani, Seiti, Avniu, Feriti, Hyseni dhe Isufi, që derdhën gjakun e tyre në themelet e lirisë e demokracisë.
Ndër burrat më me zë të kësaj dere ka qenë Sula. Ai nuk mundi të shkollohej, pasi që në vogëli rrëmbeu pushkën e u nis në luftë për çështjen kombëtare. E nisi që në luftën kundër malazezëve në Kakarriq, nën komandën e Ahmet Zogut, në tetor të vitit 1912 dhe krahas prijësit legjendar Zogu, ai u rrit dhe shkroi emrin e tij me virtyte të larta, nga beteja në betejë si luftëtar besnik, duke u bërë një udhëheqës popullor me atributet e një komandanti, siç edhe e quanin "Komandat Sula".
Sula nuk lindi në familje bejlerësh apo kapedanësh. Ai titullin "komandant e prijës" e mori me sakrifica, mençuri dhe heroizëm në luftë. Ai u shqua si prijës ndër kuvende dhe kudo fitoi respektin e të tjerëve. Diti të vlerësojë ata që luftonin për atdhe dhe ata që ishin kundër. Kur forcat e Esad Pashës mësyen Matin dhe po pushtonin krahinën e tij, ai u ngrit e duke i bërë thirrje krahinës, bashkë me luftëtarë të tjerë popullorë, u bëri pritë forcave esadiste dhe i shpartalloi ato, duke shkatërruar edhe bazat e këtyre forcave. Dhe kënga e popullit e përjetësoi betejën me vargjet: "Në Ruxhinë vunë istikamin / ai Sulë Kurti me Ahmet Shabanin...".
Nuk e harron historia pjesëmarrjen e Sulë Kurtit me grupin që shoqëronte Ahmet Zogun, në kohën e shpalljes së Pavarësisë më 28 nëntor 1912; në kryesimin e forcave mbrojtëse të Kongresit të Lushnjës; në shoqërimin e Ministrit të Brendshëm të dalë nga qeveria e Lushnjes, Ahmet Zogut, sidomos kur Ai çau rrugën për të çuar qeverinë në Tiranë, apo në beteja të tjera kundër serbo-malazezëve në Shkodër, Mirditë, Kolesian, Reç e Dardhë, e deri në Triumfin e Legalitetit më 24 dhjetor 1924.
Për meritat që tregoi në luftë, Mbreti Zog I, i dha Sulës gradën e Majorit rezervë dhe kurdoherë e priste e i dëgjonte këshillat dhe kërkesat në emër të Matit.
Sula me vetitë e karakterin burrëror, me mençurinë e shpirtmadhësinë që kishte, ishte çdo çast në krye të kuvendeve e të zgjidhjes së problemeve. Ai ishte kundër gjakmarrjes dhe jo vetëm jepte shembull, por ndërhynte në rregullime e pajtime duke përdorur kështu autoritetin e tij aq të respektuar nga të gjithë.
Në ditët kur Italia fashiste sulmoi Shqipërinë, Ahmet Zogu e thirri Sulën në cilësinë e Komandantit të Përgjithshëm të Matit për të mobilizuar forca vullnetare në mbrojtje të atdheut. Sula mblodhi mbi 1000 luftëtarë, i armatosi duke marrë armë në depot sekrete të shtetit dhe u nis për në Durrës. Kur po i afrohej Durrësit, forcat fashiste italiane kishin hyrë në tokat shqiptare dhe ishte e pamundur t'u bëhej ballë hordhive të shumta e të armatosura me armë moderne. Ai u kthye pas dhe u mundua të organizojë rezistencën e armatosur në Mat.
Kur italianët pushtuan edhe Matin, filluan të ndjekin luftëtarët zogistë dhe ndërmorën reprezalje për të çarmatosur gjithë popullsinë. Shumë nga ish oficerët zogistë dolën jashtë Shqipërisë, kurse disa të tjerë qëndruan nëpër male. Italianët i bënë thirrje Sulë Kurtit për të vendosur armëpushim, thirrje të cilën Major Sula e pranoi për të negociuar me qëllim që të ndërpriteshin reprezaljet mbi popullin e pafajshëm, qoftë edhe duke rrezikuar jetën e tij, të vëllezërve, të djemve dhe pasuesve, duke u takuar në Kullën e Pashë Urakë e sotme, me komisionin italian. 
Por fashistët e arrestuan menjëherë dhe me pabesi Sulën, sëbashku me Haxhinë, Rustemin, Kurtin e Xhaferrin. Fillimisht i çuan në burgun e Burrelit, e më pas i shpërndajnë sa në një burg në tjetrin, si në Lushnjë, Berat e Peshkopi dhe, pas disa muajsh, Sulën, Rustemin, Haxhinë e Kurtin i internojnë në Itali. 
Në qershorin e vitit 1943, Sula me Rustemin e Kurtin kthehen, ndërsa Haxhiu vdiq në internim. 
Sula, i mbushur me urrejtje kundër fashizmit, sapo u kthye nga internimi filloi organizimin e luftës kundër italianëve. Ai e ktheu shtëpinë e tij në vend-takimi me patriotë dhe kështu filloi përpjekjet për kryengritje kundër italianëve në Burrel. Ai bashkoi rreth vetes shumë krerë të parisë së Matit, si dhe personalitete nga bajraqe të tjerë rreth Matit.
Në fillim të korrikut, në shtëpinë e Bajram Satës, në korridor të saj takon Abaz Kupin, një nga organizatorët e parë të luftës antifashiste. Të dy burrat e mëdhenj biseduan për organizimin e luftës në Mat. 
Më 26 korrik 1943, në shtëpinë e Ahmet Beqirit, një patrioti nga Laç-Bruçi, në fushën e Ndre Dysë, Sula mblodhi në kuvend të gjithë parinë e Matit, Lurës, Selitës e Kthellës. Ai, sëbashku me komandantin e çetës nacionaliste të Matit, Sali Llani, në bashkëpunim me Murat Bashën, Xhemal Vatën, Bilal Kolën, Llan Destanin, Ndrec Lufin, Lam Menën, Frrok Gjet Kolën e shumë të tjerë, arritën të ngrejnë një shtab drejtues luftë, i cili ngriti në kryengritje kundër garnizonit fashist italian në Burrel mbi tre mijë burra. 
Më 31 korrik, tri mijë matjanë me në krye komandant - major Sulë Kurtin, filluan sulmin i cili në tërësi do të përfundonte më 14 shtator, kur Mati u çlirua plotësisht nga bisha fashiste. Në ato ditë luftimesh, Tajar Zavalani nga Radio BBC do të fliste: "Gjeneral Sulë Kurti ka ngritur popullin e Matit në luftë kundër Italisë dhe po marshon drejt fitores".
Pas çlirimit të Matit u bë organizimi i qeverisë vendore. Edhe para çlirimit, edhe pas çlirimit të Matit, këtu u organizuan disa kuvende. Në këto kuvende antifashiste e më vonë antikomuniste, me pjesëmarrjen edhe të kryekomandantit të Fuqive Zogiste, major Abaz Kupi, Sulë Kurti ishte në krye të organizimit.
Ai mori pjesë në Kuvendin e Lurës më 27 gusht 1943. Në Klos më 8 shtator 1943 dhe më 28 tetor 1943, Sula zgjidhet kryetar i Këshillit Nacional-çlirimtar të Matit. Më vonë, në Lis dhe Burgajet, në datat 17 e 27 dhjetor 1943, Sula luajti rol drejtues, sëbashku me Murat Bashën, Isuf Çelën, Isuf Selmanin, Dyle Allamanin, Abdullah Bozhiçin, Lam Dajçin, Ymer Bej Darsin e shumë të tjerë.
Kur brigadat partizane të drejtuara nga komunistët pushtuan Matin, me luftën e tyre vëllavrasëse kundër zogistëve, bënë vrasje e djegie dhe filluan ndjekjen këmba-këmbës të të gjithë krerëve e të gjithë oficerëve zogistë matjanë, ndonëse ata e luftuan fashizmin dhe çliruan Matin.
Më 21 janar 1945, në një strehim midis Kashnjetit të Gështenjave, afër shtëpisë së tij, Sula rrethohet nga një kompani prej gati 100 vetësh të forcave kriminale të ndjekjes. Major Sula, luftëtari tashmë 70-vjeçar, luftoi me orë të tëra me dhjetëshe në dorë, deri kur plumbat e vrasësve komunistë i morën jetën. 
Ai u vra, por vepra dhe emri i tij mbeti në zemrën e popullit që i ngriti këngë: "Dridhet mali e gjëmon fusha / Nuk dorëzohet major Sula / Lufta e tij me matjanë / Drodhi Duçen atje n'Romë / Burrë vigan e trim rrufe / E dha jetën për atdhe...".

Homazh

In memoriam skulptorit të heshtur që u shua pa zhurmë në kulmin e krijimtarisë

Nderim artistit që iu fal artit dhe atdheut

Para do kohësh u nda nga jeta një nga skulptorët më të shquar shqiptarë, artisti i madh durrsak Gavril Priftuli. 
Priftuli lindi më 1937 në Korçë, në fshatin Hoçisht.
Liceun artistik e kreu në vitin 1957, ndërsa Akademinë e Arteve të Bukura të Tiranës, e kreu në vitin 1965.
Fillimisht punoi si restaurator në Muzeun Arkeologjik të qytetit të Durrësit, pastaj si profesor i vizatimit dhe i pikturës në Liceun Artistik të qytetit të Durrësit, ndërsa gjatë viteve të fundit ka punuar si profesionist i lirë dhe drejtor i Sallonit të Artit "Priftuli".
Preferon të punojë në disa zhanre të artit pamor, si: pikturë, skulpturë, mozaik, akuarel, tempera, pastele, vitrazh etj..
Vepra kryesore të tij janë: Mozaiku në Muzeun e Dëshmorëve Durrës; Mozaiku në Muzeun "Gjergj Kastrioti Skënderbeu" në Krujë; vitrazhe; vepra në "Muzeun Gjergj Kastrioti Skënderbeu" në Krujë.
Ka marrë pjesë në shumë konkurse kombëtare dhe është vlerësuar me çmime.
Gjithashtu ka marrë pjesë në disa aktivitete ndërkombëtare, ku ka përfaqësuar artin shqiptar, si në Itali, Jugosllavi, Greqi, Francë etj..
Ka organizuar 8 ekspozita personale, brenda dhe jashtë vendit, siç janë: Durrës - 1990; Tiranë - 1991; Triste (Itali) - 1995; Leçe (Itali) - 1997; Leçe (Itali) - 2001; Tiranë - 2002 (Galeria Kombëtare); Prishtinë - 2002; Korçë - 2003; Shkodër - 2005. 
Eshtë ekspozuar gjithashtu edhe në Francë, Vendet e Ulta (Hollandë, Belgjikë, Danimarkë), në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Turqi.
Ai u nda nga jeta 6 javë më parë pas një sëmundjeje akute të zemrës, duke lënë në dhimbje të thellë familjen, miqtë, të afërmit dhe artdashësit e shumtë, që e çmuan dhe nderuan ashtu siç ai e meritonte.
Veprat e tij me theks të spikatur kombëtar, ishin homazhi më i mirë që Gavrili i bëri atdheut, kombit dhe shoqërisë shqiptare.
Ai u shua për të mos u harruar për gjithçka bëri me artin e tij, për të cilin u përkushtua në heshtje, pa zhurmë e bujë, si të gjithë të ndershmit dhe të mëdhenjtë e kësaj bote.

Prof. Ramadan Sokoli 
Prof. Naxhi Bakalli
Fatos Kola
Arben Morina
Shaqir Veseli
Fatmir Boshnjaku.



Falenderim

Redaksia e gazetës Atdheu falenderon z.Halit Muçmata për kontributin e tij material për botimin e këtij numri të gazetës.